LEV

 

 

 

قیمت به ارزش دفتری

 

حاصل تقسیم قیمت عرضه بر حاصل نقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعدا سهام

 

P/BV

 

 

 

بازده کوتاه مدت اولین روز

 

بازده غیرعادی تعدیل شده بازار در اولین روز (MAARi,1 )

 

UP

 

 

 

دوره گرم یا سرد بازار

 

یک متغییر ساختگی است در دوره هائی که تعداد عرضه های اولیه زیاد باشد عدد۱ به عرضه تعلق می گیرد ودوره هائی که تعداد عرضه های اولیه کم باشد عدد ۰ به عرضه تعلق می گیرد

 

TIME

 

 

 

روش گردآوری داده ها
در این تحقیق گردآوری داده ها و اطلاعات در دو مرحله صورت گرفت . در مرحله اول برای جمع آوری و تدوین مبانی نظری تحقیق از روش کتابخانه ای شامل کتب،مقالات،مجلات،گزارشات تحقیقی،مدارک و اسناد موجود در اینترنت استفاده شد.

در مرحله دوم برای گردآوری داده ها و آزمون فرضیه ها از بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و بانکهای اطلاعاتی‌نرم‌افزاری موجود همچون ره‌آورد نوین،تدبیرپرداز استفاده شد.همچنین از گزارشهای ارائه شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و پایگاه اطلاعاتی مدیریت پژوهش،توسعه و مطالعات اسلامی نیز استفاده شده است.
قلمرو تحقیق
قلمرو موضوعی:
از لحاظ موضوعی قلمرو این تحقیق بررسی بازده بازار ثانویه عرضه های اولیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
قلمرو مکانی/سازمانی:
از لحاظ مکانی این تحقیق در ایران و در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
قلمرو زمانی:
از لحاظ زمانی از یک جهت شرکتهایی که سهام آنها از ابتدای سال ۱۳۸۳ تا انتهای سال ۱۳۸۸ برای اولین بار در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شده اند جامعه آماری ما را تشکیل می دهند. از جهت دیگر با توجه به اینکه می خواهیم بازده بلند مدت عرضه های اولیه را تا سه سال بعد از زمان عرضه در بورس بدست آوریم لذا داده های آماری مورد نیاز محدوده زمانی ابتدای سال ۱۳۸۳ تا انتهای سال ۱۳۹۱ را در بر می گیرد.
روش های آماری مورد استفاده و تجزیه و تحلیل داده ها
تصمیم گیری در خصوص اطلاعات بدست آمده مستلزم استفاده از روشها و فنون آماری است تا بتوان با بهره گرفتن از روش های کمی و سطح اطمینان خاص و استانداردهای پذیرفته شده در خصوص سوالات و فرضیات تحقیق حکمی مبتنی بر مبانی علمی صادر نمود.
برای آزمون فرضیه اول از آماره t – اسیودنت استفاده شده است.برای آزمون فرضیه ها و به منظور رد یا عدم رد فرضیه ها، میزان احتمال خطای نوع اول  ۰٫۰۵ انتخاب گردید. پس از محاسبه آماره آزمون و تعیین مقدار بحرانی ( مرز H₀ و H₁ ) بر اساس  و نوع آماره آزمون، چنانچه آماره آزمون در ناحیه رد قرار گیرد، فرض H₀ رد می گردد.
برای آزمون فرضیه دوم که به تبیین رابطه بین بازده بلند مدت و متغییرهای احتمالی موثر بر آن می پردازد از روش رگرسیون چند متغییره ( OLS ) استفاده شده است. جهت سنجش اهمیت آماری (معنادار بودن) هر یک از متغییرهای مدل از آماره t و جهت آزمون معنادار بودن کل معادله رگرسیون از آماره F استفاده شده است. همچنین به منظور بررسی استقلال خطاها (تفاوت مقادیر واقعی و مقادیر پیشبینی شده توسط معادله رگرسیون ) از آزمون دوربین- واتسون استفاده شده است.
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
شامل:
مقدمه
جمع آوری داده ها
توصیف ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه
آمار تحلیلی
روش های آماری آزمون فرضیه ها
مقدمه
تجزیه و تحلیل به عنوان فرآیندی از روش علمی٬ یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیق است. به طور کلی نتیجه و تحلیل عبارتست از روشی که از طریق آن کل فرایند پژوهشی از انتخاب مسئله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شوند.در فصل سوم در رابطه با متغییرهای مسئله به تفصیل بحث شد و درباره فرضیه های تحقیق،جامعه تحقیق، روش گرداوری اطلاعات و داده ها و چگونگی آزمون فرضیه ها توضیحاتی ارائه شد.در این فصل تلاش شده است تا ضمن ارائه تحلیل های آماری توصیفی از آمار استنباطی با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS در تحلیلها استفاده گردد.در آمار استنباطی با توجه به نوع مقیاس، داده های جمع آوری شده و هدف اصلی پژوهش از تحلیل رگرسیون چند گانه استفاده شده است. در ادامه به تفسیر و توصیف اطلاعات حاصل از این فرایند پرداخته می شود.ضمنا تحلیلهای آزمون های فرضیه های تحقیق به صورت جداگانه ارائه خواهد شد.
جمع آوری داده ها
در این تحقیق گردآوری داده ها و اطلاعات در دو مرحله صورت گرفت.در مرحله اول برای جمع آوری و تدوین مبانی نظری تحقیق از روش کتابخانه ای شامل کتب،مقالات،مجلات،گزارشات تحقیقی،مدارک و اسناد موجود در اینترنت شده است.در مرحله دوم برای گردآوری داده ها و آزمون فرضیه ها از بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و بانکهای اطلاعاتی نرم افزاری موجود همچون ره آورد نوین،تدبیرپرداز استفاده شده است .همچنین از گزارشهای ارائه شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و پایگاه اطلاعاتی مدیریت پژوهش،توسعه و مطالعات اسلامی نیز استفاده شده است.همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از آماره T و آماره F وروش رگرسیون چند متغییره(OLS) و با نرم افزار SPSS انجام ه شده است.
توصیف ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه
به منظور کسب شناخت بیشتر درباره جامعه آماری و متغیرهای مورد مظالعه، قبل از تجزیه و تحلیل داده های آماری، لازم است این داده ها توصیف شود. همچنین توصیف آماری داده ها، گامی است در جهت تشخیص الگوی حاکم بر آن ها و پایه ای برای تبین روابط بین متغیرهایی است که در پژوهش به کار می رود.
جدول ‏۴-۱ آمار توصیفی متغییرهای تحقیق

- درک حضور خداوندی در زندگی معمولی ؛
- درک زیبایی های هنری و طبیعی و ایجاد حس قدردانی و تشکر
- داشتن ذوق عشق و عرفان که درآن عشق به وصال منشأ دانش است نه استدلال و قیاس ؛
- داشتن هوش شاعرانه که معنای نهفته در یک قطعه شعری را بفهمد ؛
- هوش معنوی باعث فهم بطون آیات قرآنی می شود و موجب می گردد افراد کلام انبیا را راحت تر و با عمق بیشتر درک نمایند ؛
- هوش معنوی در فهم داستان های متون مقدس و استنباط معنای نمادین این داستان ها کمک فراوانی می کند
- هوش معنوی که در قرآن در مورد صاحبان آن صفت اولوالالباب به کار رفته است ، باعث می شود افراد به جوهره ی حقیقت پی ببرند و از پرده های اوهام عبور نمایند .
هر چند عرفای اسلامی نیز این مولفه ها را ذکر نموده اند ، ولی از آنجا که این مولفه ها به انسان بینش می دهند و باعث افزایش سازگاری او با هستی می شوند ، می توان انها را جزء مولفه های معنوی قلمداد نمود .
سهرابی وناصری مؤلفه های هوش معنوی از دیدگاه اسلام رااینگونه بیان می کنند:
-ارتباط با خود: در مقوله ارتباط با خود می توان به برخی مؤلفه های هوش معنوی از منظر دین اسلام اشاره کرد که شامل داشتن معنا و هدف در زندگی، توکل و امید به خداوند، شکیبایی و شرح صدر (ظرفیت روانی)، می شود.
-ارتباط انسان با دنیای اطراف: در مقوله ارتباط انسان با دنیای اطراف نیکوکاری (سازگاری اجتماعی و نوع دوستی، محبت و مهربانی)، عفو و گذشت (بخشش) به مثابه مؤلفه های هوش معنوی قابل طرح هستند.
-ارتباط انسان با خدا: در مقوله ارتباط انسان با خدا، درک حضور خداوند، ایمان به خدا، سپاسگذاری (شکر)، دعا ویاد خدا و عبادت را می توان نشانه ای از معنویت و هوش معنوی قلمداد کرد. (سهرابی و ناصری، ۱۳۹۱، ص ۱۴۹).
عوامل موثر در هوش معنوی که در متون اسلامی تقوا و پرهیزگاری قلمداد شده است ، به همراه تمرینات روزمره از جمله تدبر در خلقت ، تدبر در آفاق و انفس ، روزه داری ، عبادات ، خواندن قرآن و تدبر صادقانه در آیات آن می توانند نقش اساسی در تقویت هوش معنوی داشته باشند .
تفحص در مورد هوش معنوی منجر به مطرح شدن عوامل زیر شده است :
درک حضور متعالی در زندگی ، درک پیام های حضور متعالی که هدایت گر هر انسانی از درون و بیرون است ، حس شگفتی و اعجاب در برابر امر قدسی ، حس خشیت و فروتنی در مقابل عظمت حضور متعالی ، توان گوش دادن به ندای ربوبی ، حفظ آرامش در هنگام آشفتگی و تناقض و دوگانگی ، تعهد ، فداکاری ، ایمان ، درک خردمندانه معنای عمقی کلام خداوندی ، سازگاری و درک فرمان و دستورات الهی و درک شناختی و عاطفی این دستورات ، درک وحدت در عین کثرت ، درک عشق در عین نقص در روابط ، درک عدالت در عین عمل ، درک معنا در رنج ها ، سختی ها و دشواری ها و توانایی عمل کردن به صورت مستقل .
همچنین دیدن وحدت در کثرت یکی از بعدهای اساسی معنویت است که در عرفان اسلامی نیز بدان تأکید شده است . چنانچه فخرالدین عراقی می گوید:
آفتابی در هزاران آبگینه تافته پس به رنگ هر یکی تابی عیان انداخته
جمله یک نور است لیکن رنگ های مختلف اختلافی در میان این و آن انداخته
بعضی از توانایی ها و کیفیت ها همانند خردمندی ، خلاقیت و دلسوزی با آگاهی معنوی رشد یافته ناشی از مذهب همراه است . به همین شکل حقایق قدیمی (مثلا قانون طلایی سقراط که بیان می دارد خودت را بشناس یا عبارت بقراط که می گوید ((آزار مرسان )) ، بعضی از ویژگی های افرادی را که از نظر معنوی باهوش هستند ، نشان می دهد . بودا ، مسیح ، محمد (ص) و مادر ترزا از جمله افراد بنامی می باشند که دارای چنین مهارتها و کیفیاتی هستند و در واقع هوش معنوی بالایی دارند . (مک هاوک ،۲۰۰۲ ؛ به نقل از :نازل، ۲۰۰۴
۲-۳۸- ارائه الگویی ساده برای ارتباط انواع هوش

برای بررسی انواع هوش های مطرح شده ، می توان الگویی ساده به دست داد که نشان دهنده ارتباط میان سطوح هوش باشد. به سخن دیگر ، برای درک و ارتباط بهتر برنامه درسی با پدیده هوش ، می توان از ساختاری هرمی کمک گرفت ، که در آن سطوح مختلف انواع هوش با یکدیگر تعاملی ویژه دارند.
SQ
EQ
IQ
PQ
نمودار (۲-۵) : الگوی ارتباطی سطوح هوش
ایده ی این الگو آن است که مانند نوزادان ، نخستین محور تمرکز انسان ، کنترل بدن (PQ) است. پس از آن ، مهارت های زبان شناختی و درکی گسترش می یابد (IQ) و نکات کلیدی برنامه درسی مدارس می شود. سپس ، مهارت های ارتباطی اولیه در فرد رشد می کند (EQ) ، اما برای بسیاری از افراد هوش هیجانی تنها پس از پدید آمدن نیاز به بهبود و پیشرفت در فعالیت هایشان مورد توجه قرار می گیرند.
هوش معنوی (SQ) نیز هنگامی مهم می شود که فرد به دنبال هدف و معنا است و از خود می پرسد که
(( این همه ی آن چیزی است که وجود دارد؟ )) – پرسشی که از زمان کودکی به شکل های گوناگون برای آدمی مطرح می شود و در جستجوی پاسخ به آن است. با توجه به سطوح مختلف هوش در بالا ، می توان دریافت که این سطوح تعاملی ویژه با یکدیگر دارند. برای نمونه ، فرد به بخش های مهم و بنیادی EQ نیاز دارد تا رشد معنوی او با موفقت آغاز شود. سازه های خودآگاهی هیجانی و هم دلی شالوده و پایه ای بسیار استوار برای ورود به هوش معنوی پی ریزی می کند. با این همه ، هنگامی که رشد معنوی آغاز شود ، برخورد مثبت آن تقویت مهارت های EQ است و در یک چرخه ، تقویت بیشتر EQ تقویت بیشتر SQ را در پی دارد. این پیوند دوسویه ، به رشد و پرورش هر دو سطح هوش در فرد کمک می کند. چنین تعاملی میان تمام سطوح هوش وجود دارد.
همچنان که پیشتر گفته شد ، معنویت تنها به فعالیت های زیست شناختی و عصب شناختی مربوط نیست ، بلکه معنویت به طور کلی برای انسان وجود دارد و یکی از والاترین نیازهای انسان است و نقشی بنیادی و محوری در سلسله مراتب انسان بازی می کند. بدین سان ، نگاه موجود به سلسله مراتب نیازهای انسان (نمودار ۲) به گونه ای دیگر در گفتار هوش معنوی مطرح می شود (نمودار ۳).
تعالی خود
خود تحققی
احترام به خود
وابستگی به دیگران
امنیت روانی و زیستی
نمودار (۲-۶) : سلسله مراتب نیازهای انسان از دیدگاه مزلو
تعالی خود
خود تحققی
احترام به خود
وابستگی به دیگران
امنیت زیستی و روانی
نمودار (۲-۷) : سلسله مراتب نیازهای انسان از دیدگاه هوش معنوی
نگاه آمده در نمودار ۲ ، نگاهی گمراه کننده به نیازهای انسان است . نیازهای روانی و زیستی ، بنیادی و بایسته ، ولی در حقیقت محدود است . یک فرد می تواند تا اندازه ای بخورد و بنوشد و تا اندازه ای نفس بکشد . به همین گونه ، در سطح بعدی ، می تواند تنها در یک زمان و در یک زمان مشخص زندگی کند . نیازهای امنیتی فرد و همچنین نیاز به وابستگی ، که فرد در یک زمان به شمار محدودی از افراد وابستگی دارد ، محدود است .
اما هر چه نیازهای فرد در این هرم به بالای ان نزدیک می شود ، مانند نیاز به خود تحققی و تعالی خود ، عمل هایی محدود کننده برایش وجود ندارد . به سخن دیگر ، نیازهای نوک هرم ، با آنکه در بالاترین سطح است ، نه تنها محدودیتی ندارد ، که دامنه ی آنها به گستردگی درک انها در فرد است .
با نگاهی دیگر ، انگاره ی نیازهای انسان را می توان چنان دید که در نمودار ۳ آمده است . بدین سان ، تربیت هوش معنوی در سازه های بالای هرم (خود تحققی و تعالی خود) می تواند نشانگر مطالب و مفاهیمی معنادار باشد که می تواند به لحاظ ارتباط و گسترششان نمودهایی متفاوت در رفتار افراد (به شمار آدمیان) داشته باشد . به سخن دیگر ، در اینجا محدودیت حاکم بر نیازهای سطوح پایین تر رنگ می بازد .(صمدی،۱۳۸۵،ص۱۱۴-۹۹). هوش معنوی ما را قادر به کنترل فکر درونی می کند که به تولید اقدام و رفتار انسان قابل مشاهده است.(عبدلله،۲۰۱۲)
۲-۳۹- ویژگی های هوش معنوی از نظر سانتوس
سانتوس معتقد است هوش معنوی در مورد ارتباط با آفریننده جهان است. وی این هوش را توانایی شناخت اصول زندگی (قوانین طبیعی و معنوی) و بنا نهادن زندگی براساس این قوانین تعریف کرده است. ولی اصول زیررا برای هوش معنوی عنوان کرده است.
شناخت و تصدیق هوش معنوی؛ یعنی باور داشتن به این مسأله که ما موجوداتی معنوی هستیم و زندگی جسمانی (در این جهان) موقتی است.
بازشناسی و باور یک موجود معنوی برتر (یعنی خداوند)
اگر خالقی هست و ما مخلوق هستیم، باید کتاب راهنمایی هم وجود داشته باشد.
لزوم شناسایی هدف زندگی (وجود چیزی که انسان را فرا خواند) و پذیرفتن این نکته که از نظر ژنتیکی بعضی از توانایی ها کدگذاری شده اند.

• تعداد کشورهای دارای نمایندگی فروش

 

• تعداد نمایندگی­های فعال در کشور

 

• درصد نفوذ شبکه فروش در بازارهای هدف (تعداد کشورهای دارای نمایندگی فروش به تعداد کل کشورهای جهان)

 

لیست شاخصهای پیشنهادی عامل ایجاد تسهیلات برای مشتریان کلیدی

 

• میانگین تخفیفات ارائه شده به مشتریان در یک سال

 

• میزان تخفیف ارائه شده به مشتریان کلیدی

 

• میزان تخفیف ارائه شده به مشتریان کلیدی

 

• میانگین میزان هزینه­ های حمل و نقل کالا به نقاط مختلف کشور

 

• سرجمع تخفیفات ارائه شده به مشتریان مهم

 

• میزان تخفیف برای مشتریان جهت هزینه حمل و نقل

 

• تعداد عقد قراردادهای بلند مدت جهت اطمینان دادن به مشتریان کلیدی

 

• تعداد مشتریان انحصاری شرکت

 

لیست شاخصهای پیشنهادی عامل قیمت رقابتی

 

• مقایسه قیمت محصولات سازمان با محصولات سازمانهای کشور رقیب

 

• میزان خدمات ارائه شده سازمان رقیب در قبال محصولات تولیدی خود

 

• مقایسه با نرخ فروش آن محصول

 

• لیست شاخصهای پیشنهادی

 

• نسبت ارزانی قیمت محصولات به قیمت محصولات رقبا

 

• درصد تغییرات بهره­وری در شرکت

 

• میزان کاهش هزینه­ های تولید

 

• درصد ارزانی قیمت محصولات نسبت به متوسط قیمت بازار

 

• درصد رضایت مشتریان از قیمت محصولات شرکت

 

• نسبت تعدادی محصولات ارزان­تر از متوسط بازار در سبد کالاهای ارائه شده به بازار به تعداد کل سبد

 

لیست شاخصهای پیشنهادی عامل شناسایی نیازهای مهم مشتری و تمرکز بر آن

 

• تعداد نیازهای لازم و اساسی شناسایی شده مشتری درهر محصول

 

• تعداد نیازهای کلیدی شناخته شده برای مشتریان

 

• میزان بودجه تحقیقاتی صرف شده در توسعه محصولات

 

• درصد رضایت مشتریان از محصولات ارائه شده

 

• میزان ابداعات و اختراعات جهت هر محصول در یک سال

 

• تعداد پرسشنامه ­های توزیع شده بین مشتریان برای شناخت نیازهای کلیدی آنها

 

• تعداد نیازهای بالقوه پیش ­بینی شده برای مشتریان در محصولات آینده

 

• تعداد پیام­های واصله در سیستم صدای مشتری

 

لیست شاخصهای پیشنهادی عامل کاهش زمان چرخه تولید

 

• بهینه کردن سیستم حمل و نقل

 

• استفاده از سیستم تکنولوژی روز دنیا

 

• استفاده از سیستم تعمیرات و نگهداری

 

• تعداد قطعات مرجوعی به شرکت

 

• نسبت کنترل­های پیش از تولید به کنترل­های حین تولید

 

لیست شاخصهای پیشنهادی عامل افزایش مهارت کارکنان

« أَوَلَمْ یَنْظُرُوا فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَیْءٍ »^[۴۰۵]. به واقع اگر چنین تجربه‌ای برای توده مردم ممکن نبود، دلیلی وجود نداشت که خداوند انسانها را به چنین راهی دعوت کند و از آنها بخواهد که در این راه قدم بگذارند.

۲ـ آیاتی که نرسیدن به این تجارب را محصول غفلت و بی‌توجهی می‌داند. به بیان دیگر این تجارب برای همگان همیشه میّسر است و اینکه عده‌ای بدان دست پیدا نمی‌کنند به خاطر آن است که این گروه چشم خود را بر روی حقایق بسته‌اند. « لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَهٍ مِنْ هَذَا فَکَشَفْنَا عَنْکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ»^[۴۰۶] علامه طباطبایی در ذیل این آیه می‌فرماید: این آیه به صورت غیر مستقیم می‌گوید که در حیات دنیوی هم دیدن حقایق ممکن بوده است و لیکن غفلت با عث شده که به آنها توجه نشود. زیرا کنار رفتن پرده و غفلت مرهون آن است که تجربه در دنیا هم ممکن بوده باشد.^[۴۰۷]
۳ـ آیاتی هستند که منکران این تجارب را مذمت و نکوهش می‌کند. این گروه چنان با حقیقت عناد و کینه دارند که حتی اگر تمامی پرده‌ها کنار رود و همه حقایق را ببینند، باز هم آنها را انکار می‌کنند و نمی‌پذیرند: « وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَیْهِمُ الْمَلائِکَهَ وَکَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَیْهِمْ کُلَّ شَیْءٍ قُبُلا مَا کَانُوا لِیُؤْمِنُوا »^[۴۰۸] گروهی از مردم از سر عناد و کنیه ورزی حتی اگر بارزترین تجارب را که برای دیگران قابل دسترسی نیست مشاهده کنند ایمان نمی‌آورند.
۴ـ دسته‌ای که نرسیدن به این تجارب را محصول مریضی قلب و زنگار گرفتن قلب می‌داند.
«کَلا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ مَا کَانُوا یَکْسِبُونَ،کَلا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ»^[۴۰۹] خداوند بی‌توجهی به آیات خود را به خاطر مریضی قلب انسانها می‌داند. مریضی که به دست خود آنها صورت گرفته است.
۵ـ دسته‌ای از آیات که کافران را ظاهرنگر معرفی می‌کند و آنها را از باطن عالم بی‌خبر می‌داند.
«یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الآخِرَهِ هُمْ غَافِلُونَ»^[۴۱۰] این آیه به زیبایی ظاهر عالم را در برابر آخرت قرار داده، به این معنا که آخرت باطن دنیاست. کافران به ظاهر دنیا مشغولند و از باطن دنیا غافل و بی‌خبرند تا زمانی که مرگ آنها فرا برسد و به چشم یقین بتوانند تمامی حقایق را مشاهده کنند.
۶ـ آیاتی که پیامبران را صاحبان بالاترین انواع تجربه دینی معرفی می‌کند:
«وَکَذَلِکَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَلِیَکُونَ مِنَ الْمُوقِنِینَ»^[۴۱۱] و درباره تجربه پیامبر اسلام می‌فرماید: «مَا کَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى» ^[۴۱۲] این آیات مراتب بالای تجارب را به پیامبران نسبت می‌دهد و ایشان را صاحب سرّ الهی قلمداد می‌کند.
۷ـ دسته‌‌ای که تجارب انبیاء را متنوّع توصیف می‌کند. «وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْیًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولا »^[۴۱۳]. تجارب انبیاء به یک شیوه نبوده بلکه خداوند با هر کدام از پیامبرانش به روشی تکلم می‌نموده است.
۸ـ آیاتی که فاقدان این تجارب را در دنیا، بی‌بهره از تجارب اخروی می‌داند. « وَمَنْ کَانَ فِی هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِی الآخِرَهِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِیلا»^[۴۱۴] حیات دنیوی مقدمه‌ای برای حیات اخروی است. هر کس در این دنیا چشم خود را باز نکند و کور بماند، در قیامت هم کور محشور خواهد شد و از نعمات مادی و معنوی آن روز و مشاهدات عمیق آنروز بی‌بهره است.
۹ـ دسته‌ای که این تجارب را مفید یقین و اطمینان معرفی می‌کند. « وَکَذَلِکَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَلِیَکُونَ مِنَ الْمُوقِنِینَ»^[۴۱۵] علامه طباطبایی این آیه را نشان گر آن می‌داند که این مشاهدات باعث یقین می‌شوند. «قَالَ بَلَى وَلَکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی»^[۴۱۶] این سری آیات اثر روانی و عاطفی را نیز برای تجارب ادراکی به رسمیت می‌شناسند و مهمترین انواع یقین را در اینجا نشان می‌دهد.
۱۰ـ دسته‌ای که از مردم می‌خواهد در آیات آفاقی و انفسی تدبّر کنند.
« سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ»^[۴۱۷] این که می‌فرماید ما نشان می‌دهیم برای آن است که مردم خود می‌توانند آفاق و انفس را ببینند و این نشان دادن خداوند امری فراتر از رؤیت عادی بشری است. این آیه شریفه آیات خداوند را به دو دسته تقسیم نموده است. آفاقی و انفسی. آیاتی که در درون جان ما وجود دارد و آیاتی که خارج از نفس ما قرار دارد این دو زمینه محمل دو نوع تجربه در انسان هستند و علل دریافت دو نوع حقیقت رانشان می‌دهند.
۱۱- آیاتی که به نوعی ردّ و بدل شدن کلام در تجارب، که برترین نوع تجارب دینی است دلالت می‌کند. « وَکَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَکْلِیمًا»^[۴۱۸] ن آن است
،« مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ »^[۴۱۹] برخی معتقدند که تجاربی که در آنها لفظ رد و بدل شود کاملترین نوع تجارب دینی است و بنابراین تجربه پیامبران از این حیث نیز برتر از تجربه دیگران است. مثل احمد نراقی که تجربه دارای کلام را بسیار کاملتر از دیگر تجارب می‌داند. خداوند تجارب پیامبران و غیر ایشان را حاوی کلام و لفظ می‌داند و بین ایشان مطالب به صورت لفظی رد و بدل شده است. با بررسی این آیات نتایج مهمی به دست می‌آید که در اینجا به آنها اشاره می‌کنیم:
۱ـ این آیات امکان چنین تجاربی را امری مفروغ عنه می‌گیرند و فقط به کیفیت و محتوای آنها می‌پردازند. بنابراین قرآن درباره امکان چنین تجاربی صحبت نمی‌کند و به سایر مسائل مربوط می‌پردازد.
۲ـ تجارب شناختی طیف وسیعی را در برمی‌گیرد و منحصر در نوع خاصی نیست و هر کدام از این موارد زیر مجموعه‌های زیادی در درون خود دارا می‌باشد.
۳ـ برخی از تجارب مذکور زبانی است که در آنها کلام و لفظ رد و بدل شده و برخی دیگر مشاهده و اموری از این قبیل بوده است.
۴ـ این تجارب فقط تجربه حسی نیستند و با ادعای آلستون که تجارب را صرفاً حسی می‌داند مطابقت نمی‌کند مگر اینکه ما معتقد باشیم وی معنای عامّی را از ادراک قصد نموده است. حتی لزوماً همه ساختارهای آنها شبیه ساختار حسی نیست. ( در تجربه‌های شهودی فقط دو عنصر مدرِک و مدرَک وجود دارد و واسطه‌ای وجود ندارد).
۵ـ تجارب را از یک حیث می‌توان به دو بخش نبوی و غیر نبوی تقسیم نمود.
۶ـ بخشی از آیات به شرایط چنین شناختی می‌پردازد و اصولی را که این شناخت ها بر پایه آن پی‌ریزی شده بیان می کند.
۷ـ بخشی از آیات به موانع شناخت و عواملی که باعث دست نیافتن به شناختی صحیح می‌شود می‌پردازد.
۸ـ مخاطبان این تجارب مختلف‌اند و از یک قشر خاص و یا گروه خاص نمی‌باشند.
۹ـ این تجارب علی الاصول برای همه مردم ممکن است و عده‌‌ای خودآگاه و ناخودآگاه از این تجارب بی‌بهره می‌مانند.
۱۰ـ این تجارب دارای حجیت و ارزش معرفت شناختی هستند و می‌توانند اساس باورهای ما را فراهم کنند.
۱۱-این تجربه‌ها در یک سطح نیستند و سطوح مختلفی را در برمی‌گیرند.
۱۲- این تجارب، شناختی نسبت به عالم هستی و موجودات آن در اختیار ما می‌گذارد.
۱۳- برخی از این تجارب با حالات روانی و احساسات درونی همراه است.
۱۴- تفسیر تجارب به صورت دلخواهی و گزاف ممکن نیست، بلکه این تجارب به صورت مستقیم بوده و بر علل خاص دلالت می‌کنند.
۱۵- متعلّقات این تجارب اگر چه مختلف است و لیکن در طول هم قرار دارند. در ادامه به تفصیل موارد یاد شده و تقسیمات مورد نظر خواهیم پرداخت.
انواع ادراک در تجربه‌های دینی قرآن
تجارب دینی در قرآن را می‌توان به اعتبارات مختلف تقسیم کرد. یکی از آن تقسیم‌ها، تقسیم به اعتبار انواع ادراک‌های موجود در قرآن است. تجربه‌های امر قدسی در قرآن متعدد است. در میان ادراکهای معروف ( حسی، خیالی، عقلی، شهودی) به ادعای مفسرین قرآن همه این ادراکها به چشم می‌خورد و ما به این موارد اشاره می‌کنیم:
۱ـ ادراک حسی:
۱ـ « إِذْ رَأَى نَارًا فَقَالَ لأهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نَارًا لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى»^[۴۲۰] این آیه از جمله آیاتی است که در ادیان دیگر ( یهودیت و مسحیت) هم مورد تأیید واقع شده و آنرا به عنوان تجربه‌ای دینی قلمداد نموده‌اند. ظاهر آیه این است که حضرت موسی (ع) بادرک حسی با آتش محسوس مواجه شده است و از ورای آن صدای خدا را شنیده است. بنابراین آتش و صدای خدا هر دو حسی بوده‌اند و درک حضرت موسی (ع) هم حسی بوده است. مخصوصاً که در برخی آیات دیگر اشاره شده که آتش در درخت و شجره وجود داشته است.
« فِی الْبُقْعَهِ الْمُبَارَکَهِ مِنَ الشَّجَرَهِ أَنْ یَا مُوسَى »^[۴۲۱] در بسیاری از کتب کلامی نیز این درک را حسی دانسته‌اند^[۴۲۲] و تجربه خداوند را در شی‌ء محسوس نامتعارف دانسته‌اند. این قرآئن باعث می‌شود انسان یقین پیدا کند که این از موارد تجربه حسی است.
اما علامه طباطبایی در ذیل این آیه شریفه اشاراتی دارند که از آن برمی‌آید ایشان این تجربه را حسی نمی‌داند. وی می‌فرماید: فقط حضرت موسی این آتش را دید و این آیه از مصادیق تکلم بی‌واسطه خدا با بشر است که در آیه شریفه « و ما کان لبشر ان یکلمه الله الا وحیا» به آن اشاره شده است. اگر ما این سخن علامه را بپذیریم و نظریه مشهور را که این آیه را از مصادیق « من وراء حجاب» می‌داند نپذیریم، یقیناً این تجربه تجربه‌ای حسی نیست و بهتر است آنرا از نوع چهارم که درک شهودی است بشماریم. این مطلبی است که علامه آنرا در ذیل سوره طه مطرح می‌کند.^[۴۲۳] اما علامه در ذیل سوره شوری مطلب دیگری می‌فرماید. وی در‌آنجا تجربه حضرت موسی را از مصادیق « من وراء حجاب» می‌داند و در نتیجه آنرا تجربه‌ای حسی می‌داند. بنابراین علامه در دو جای تفسیر خود دو نظریه را مطرح می‌کنند و دو قول دارند و باید به اختلاف دو نظریه ایشان توجه کافی شود.^[۴۲۴]
۲ـ « فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُبِینٌ، وَنَزَعَ یَدَهُ فَإِذَا هِیَ بَیْضَاءُ لِلنَّاظِرِینَ»^[۴۲۵]
استدلال به این آیه در صورتی ممکن است که ما اشیاء محسوس غیر متعارف را از مصادیق تجربه دینی^[۴۲۶] بشماریم در این صورت معجزات انبیاء در شمار تجارب دینی به شمار می‌روند. معجزاتی که انبیاء برای ارشاد و هدایت مردم می‌آوردند همگی از قبیل امور محسوس بودند و یا اینکه دارای آثار محسوسی بودند اما به صورتی نامتعارف بودند که باعث می‌شد مردم آنرا دینی محسوب نمایند.
۳ـ « إِذْ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَنْ یُنَزِّلَ عَلَیْنَا مَائِدَهً مِنَ السَّمَاءِ »^[۴۲۷] آنچه حواریون از حضرت عیسی (ع) درخواست نمودند امری عادی نبود. بلکه امری غیر طبیعی بود که از آسمان بیاید و باعث شود ایمان آنها اضافه شود. در عین حال این سفره آسمانی امری محسوس و قابل تجربه حسی است. بنابراین ما می‌توانیم تجارب حسی را به دو قسم تقسیم نمائیم. اشیاء محسوس متعارف و اشیاء محسوس غیر متعارف. هر دوی اینها می‌توانند متعلّق تجربه دینی حسی واقع شوند. در عین حال مواجهه با امر قدسی و متعالی هستند و باعث افزایش ایمان انسانها می‌شود.
۴ـ «قَالَ فَمَا خَطْبُکَ یَا سَامِرِیُّ، قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ یَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَهً مِن اثر الرسول»^[۴۲۸] جای پای اسب حضرت جبرئیل(ع) امری محسوس بود که مورد توجه سامری واقع شد و همین امر سبب گردید از آن استفاده سوء کند. بنابراین یک شی محسوس که مورد ادراک حسی واقع شده بود و در آیه ذکر شده است.
علامه طباطبایی در این آیه نیز راه متفاوتی را می‌پیماید. وی معتقد است که سامری با قلب خود این شیء را دید. بنابراین تجربه حسی نبوده است. به نظر می‌رسد که این قول علامه مورد خدشه باشد. زیرا آیه صراحتاً از دیدن حسی (بصرت) صحبت می‌کند که نشان دهنده نوعی تجربه حسی است.^[۴۲۹]
۵ـ « فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا»^[۴۳۰] حضرت مریم (ع) با جبرئیل روبرو گردید و او را دید و با او سخن گفت. لفظ ( بشراً) دلالت بر این دارد که این رؤیت حسی بوده و جبرئیل لباس محسوس پوشیده است. و این منافات با آن ندارد که خدا فرمود ما روح خود را فرستادیم. زیرا روح بنابر قولی اسم دیگر جبرئیل است. و حتی اگر اسم فرشته‌ای دیگر هم باشد به بحث ما لطمه‌ای نمی‌زند. و مراد این نیست که حضرت مریم شیء غیر محسوس را دیده است. فقط بحث درباره واژه « تمثّل» باقی می‌ماند که در ظاهر اشاره به عالم مثال و خیال متصل است و ربطی به حس ندارد.
علامه طباطبایی که معتقد است این رویت حسی بوده است^[۴۳۱]، این واژه را چنین تفسیر می‌کند، که موجودی که خود را نشان داد مال عالم مثال بود و لیکن خود را به صورت محسوس نشان داد اگر چه حقیقت او محسوس نبود.
چیتیک هم عبارتی را از فتوحات ابن عربی نقل می‌کند که^[۴۳۲] دلالت بر این دارد که حضرت مریم(ع) جبرئیل را به صورت محسوس ادراک نموده است. بنابراین به نظر می‌رسد که تجربه حضرت مریم(ع) تجربه‌ای حسی بوده است. با این حال استاد جوادی آملی این تجربه را حسی نمی‌داند و آنرا مثال^[۴۳۳] مطلق معرفی می‌کند. اگرچه کلام ایشان دو پهلو است و می‌توان آنرا توجیه نمود.
۶ـ دحیه کلبی:در روایات زیادی به این نکته اشاره شده که جبرئیل به صورت مرد عربی به نام دحیه کلبی خود را به پیامبر نشان می‌داد و مردم عادی می‌توانستند او را ببینند. این نشان دهنده آن است که جبرئیل به صورت محسوس ظاهر می‌شده و تجربه مردم از او تجربه حسی بوده است. روایات دیگری هم ذکر شده که فرق گذارده‌اند بین اینکه پیامبر جبرئیل را در خواب بییند یا اینکه در بیداری ببیند و اگر او را در خواب ببیند. مقام نبوت^[۴۳۴] دارد و اگر در بیداری ببیند مقام رسالت دارد که ظاهر این احادیث آن است که جبرئیل به صورت محسوس دیده می‌شده است.
بنابراین وجود تجارب دینی حسی از منظر قرآن امری قابل اثبات و پذیرش است. اما اینکه ما مانند آلستون این تجارب را بسیار محدود بدانیم و فقط تجربه دینی را حسی بدانیم قابل پذیرش نیست اگر چه برخی اساتید اصرار دارند که وی معنای عامّی از ادراک را مدّ نظر داشته است. اما در قصه دحیه کلبی هم اختلافاتی وجود دارد. برخی دحیه کلبی را محسوس و برخی مثالی توصیف نموده‌اند. برای مثال، چیتیک به نقل از ابن عربی می‌گوید که دحیه کلبی به صورت جسد متخیل برای پیامبر ظاهر شد یعنی درک او به صورت محسوس صورت گرفته است.^[۴۳۵] اما در مصباح الانس (در بحث کشف سر کلی – اصل دوازدهم) آمده است که پیامبر و یارانش دحیه کلبی را در عالم مثال مشاهده نمودند.^[۴۳۶] منشاء این اختلاف اقوال در نوع تلقی افراد از آیات و روایات است. هر کدام بنابر اصول و قواعد و همچنین قرائن موجود در کلام بیانی را انتخاب می‌کند.
سؤالی که در اینجا مناسب است این است که آیا تجربه پیامبر فقط در یک قوه او صورت گرفته یا این که تجربه او در تمام ساحت‌های وجودی پیامبر صورت گرفته است؟ آنچه ما می‌خواهیم در اینجا مطرح کنیم این است که لااقل برخی از تجارب انبیاء در تمامی ساحت‌های او صورت گرفته و فقط در یک ساحت صورت نگرفته است. یعنی پیامبر تجربه‌هایی را پشت سر گذرانده که در آنها هر سه نوع ادراک حصولی و همچنین ادراک حضوری صورت گرفته است.
ملاصدرا در اسفار بیان می‌دارد که برخی از کسانی که با این علوم آشنایی کامل نداشته‌اند گمان کرده‌اند که پیامبر ادراک حسی نسبت به فرشته وحی نداشته است. اما این حرف نادرست است.
دلیل این سخن در دو مقدمه قرار دارد: اول اینکه نفس شامل تمام قوای خود است و این باعث تعدد نفوس نمی‌شود. « النفس فی وحدتها کل القوی…» مقدمه دوم اینکه پیامبر انسان کامل است و دارای قوای متعددی است و تمام قوای او باید به کمال خود برسند و اگر برخی از این قوا مدرک قدسی نداشته باشند به کمال نخواهند رسید. ملاصدرا درباره کیفیت نزول وحی و ارتباط با عالم قدس می‌گوید:
«… یتمثل لروحه البشری صوره ما شاهد ها بروحه القدس و تبرز منها الی ظاهر الکون، فیتمثّل للحواس الظاهره سیما السمع و البصر لکونها اشرف الحواس الظاهره، فیری ببصره شخصاً محسوساً فی غایه الحُسن و الصباحه و یسمع بسمعه کلاماً منظوماً فی غایه الجوده و الفصاحه …. وهذا الامر المتمثل بما معه او فیه لیس مجرد صوره خیالیه لا وجود لها فی خارج الذهن و التخیل، کما یقوله من لا حظّ له من علم الباطن و لا قدم له فی اسرار الوحی و الکتاب کبعض اتباع المشائین….^[۴۳۷]
در مواردی از قرآن هم که اشاره شد که وحی به قلب و به صورت شهودی صورت گرفته است، سایر قوا نیز به صورت تبعی توانسته‌اند به نوبه خود از این مشاهده استفاده کنند.
۲ـ ادراک خیالی:

روش تحقیق
مقدمه
در فصل قبل مبانی نظری و تجربی تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. در این فصل ساختار مفهومی روش تحقیق تشریح می گردد. برای این منظور مباحث مرتبط با مدل و الگوریتم های مورد استفاده به تفصیل بیان می گردند، سپس در خصوص داده ها و ساختار اجرایی تحقیق و گام های آن بحث خواهد شد.

 

1. 1.  

 

نوع تحقیق
در این قسمت نوع تحقیق بر مبنای هدف تحقیق و روش گردآوری داده ها بیان می شود که در ادامه به شرح آن می پردازیم:

 

• • بر اساس هدف تحقیقات

 

تحقیقات علمی بر اساس هدف، به سه دسته: بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه تقسیم می شوند. این پژوهش از آن جهت که سعی در توسعه ی دانش داده کاوی در مدیریت شهری دارد؛ تحقیق کاربردی محسوب می شود.

 

• • بر اساس روش گردآوری داده ها

 

تحقیقات علمی بر اساس روش گردآوری اطلاعات به دو دسته کلی: تحقیقات توصیفی و تحقیقات آزمایشی طبقه بندی می شوند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد زیرا محقق به دنبال کشف الگوهای پنهان میان داده ها و تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی این الگوهاست.
مدل فرایندی داده کاوی بر اساس استاندارد CRISP-DM
با توجه به ماهیت تحقیق که استفاده از داده کاوی در کشف روابط و الگوهای پنهان میان داده های سامانه ۱۳۷ شهرداری تهران می باشد این تحقیق از نوع داده محور^[۴۸] محسوب می شود. پایه اصلی تحقیق بر کشف دانش از پایگاه داده مرکز مدیریت شهری ۱۳۷ شهرداری تهران نهاده شده است. از این رو استاندارد جهانی CRISP-DM جهت انجام فرایند تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است که در فصل دوم به مراحل اصلی آن اشاره شد. هم چنین ساختار اجرایی تحقیق بر همین اساس مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه به آن می پردازیم.
با توجه به این که در این تحقیق از تکنیک های متعدد داده کاوی برای مدل سازی استفاده شده است در هر بخش سعی شده الگوریتمی که بیشترین دقت را در مدل سازی ارائه می کند به کار گرفته شود. در فصل بعد به تفصیل به جزئیات الگوریتم های به کار گرفته شده پرداخته می شود.
شناخت کسب و کار^[۴۹]
همان گونه که پیشتر اشاره شد؛ یکی از مسائل مهم در عرصه ی مدیریت شهری، نحوه ی ارزیابی شهروندان از عملکرد مدیران شهری، اعتماد به این نهاد و مشارکت در آن است. با رشد فزاینده ی جمعیت در کلان‌شهر تهران و به دنبال آن افزایش مشکلات و مسائل ناشی از شهرنشینی در ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی لزوم ایجاد و استفاده از بسترهای مدیریت شهری جدید همراه با به‌روزترین و کاربردی‌ترین فن آوری‌ها احساس می‌شود. از این رو شهرداری تهران در یک اقدام ابتکاری و با بهره گرفتن از فن آوری های نوین ارتباطی در پیاده سازی سامانه مدیریت شهری ۱۳۷، فصل جدیدی را در ایجاد ارتباط باشهروندان و افزایش مشارکت آنان در زمینه ی شناسایی و اطلاع رسانی مسائل و مشکلات شهری پایه ریزی کرده است.
هم اکنون با گذشت بیش از ۶ سال از پیاده سازی این سامانه می توان گفت که داده های ارزشمندی در زمینه مسائل شهری در بانک اطلاعاتی این مرکز جمع آوری شده که با به کارگیری دانش داده کاوی به عنوان یکی از ابزارهای پیاده سازی هوش سازمانی یا Business Intelligence بر روی این داده ها به شهرداری در شناخت درست نیازهای شهروندان و ارائه ی هر چه بهتر خدمات به آنان کمک نمود. نتیجه ی به کارگیری تکنولوژی داده کاوی در این سامانه می تواند منجر به شناسایی الگوهای مهم و پنهانی شود که پیش از آن ممکن است مورد توجه قرار نمی گرفته و دانستن آن مدیران شهری را در ارائه ی مطلوب خدمات شهری به شهروندان یاری می رساند.
شناخت داده ها ^[۵۰]
داده های اصلی مورد استفاده در این تحقیق از بانک اطلاعاتی مربوط به سامانه ۱۳۷ شهرداری تهران به دست آمده که طی سال ۱۳۸۹ از طریق روش های ۵ گانه ارتباط شهروندان با این مرکز در سراسر مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران جمع آوری شده است. هر پیام در این سامانه دارای یک کد رهگیری مشخص می باشد که از زمان ثبت پیام تا زمان اقدام همراه آن است. بانک اطلاعاتی این سامانه SQL Server 2005 می باشد.
با توجه به این که اطلاعات فرد تماس گیرنده نظیر شماره ی تلفن تماس گیرنده، نام و نام خانوادگی، در صورت تمایل شهروند در سامانه ثبت می شود پس از بررسی مشاهده شد که در حجم وسیعی از رکوردها این فیلد به صورت مقادیر تهی^[۵۱] ثبت شده بود و به همین دلیل امکان طبقه بندی تماس ها به تفکیک شهروند میسر نبود ( با در نظر گرفتن این فرض که هر شهروند بیش از ۱ بار در سامانه ثبت اطلاعات نموده است).
شرح دقیق فلیدهای جداول به کار رفته در این تحقیق در بخش تحلیل توصیفی آورده شده است.
آماده سازی داده ها^[۵۲]
آماده سازی داده ها مهم ترین و زمان بر ترین بخش در انجام یک فرایند داده کاوی است و شامل مواردی هم چون حذف نقاط مغشوش^[۵۳]، پر و یا حذف کردن مقادیر مفقوده^[۵۴]، تبدیل و یا گسسته سازی ^[۵۵]و کاهش ابعاد داده هاست. هم چنین در این مرحله باید داده ها به فرمتی مناسب برای استفاده از نرم افزارها و برنامه های داده کاوی تبدیل شوند. در قسمت روش اجرایی تحقیق به شرح فرایندهای انجام شده در مرحله آماده سازی داده ها به تفصیل می پردازیم.
مدل سازی^[۵۶]
این مرحله پیاده سازی تکنیک های مدل سازی یا داده کاوی بر روی دیدگاه قابل کاوش ایجاد شده در مرحله قبل است. برای مدل سازی لازم است که ابتدا تکنیک مدل سازی انتخاب شود که در این تحقیق سعی شده است از اکثر تکنیک ها (قابلیت ها) ی داده کاوی نظیر خوشه بندی، درخت تصمیم و قوانین وابستگی در کاوش داده های موجود به کار گرفته شود. در هر مورد الگوریتم های موجود آزمایش و بر اساس نوع و تعداد رکوردهای اطلاعاتی، بهترین الگوریتم انتخاب گردیده است.
برای اعمال این تکنیک ها در تحقیق حاضر از نرم افزار SPPS Clementine به کار گرفته شده است. بدین شکل که داده ها با فرمت های شناخته شده در نرم افزار بارگذاری شده و الگوریتم های مختلف بر روی این مجموعه داده ها اجرا گردیده است. نتایج به دست آمده در فصل چهارم ارائه شده است.
ارزیابی مدل^[۵۷]
در این مرحله مدل های طراحی شده در هر بخش مورد ارزیابی قرار می گیرد تا مشخص شود آیا اهداف پیش بینی شده در انجام داده کاوی تامین شده است یا خیر.
توسعه مدل^[۵۸]
در آخرین مرحله، گزارش نهایی از محصول که همان دانش کشف شده است را می توان در اختیار شهرداری تهران قرار داد تا راجع به استفاده از نتایج تصمیم گیری نمایند.
با توجه به این که این تحقیق یک تحقیق کاربردی می باشد، نتایج می تواند به صورت یک سیستم جهت تصمیم گیری مدیران شهری کاربرد داشته باشد.
داده های تحقیق
داده های این تحقیق شامل موارد زیر می باشد:

 

• • داده های حاصل از تماس شهروندان تهرانی با مرکز سامانه مدیریت شهری۱۳۷ شهرداری تهران که هر یک به نوعی بیان کننده ی مشکلات شهری در یکی از مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران می باشد و به یکی از روش های ۵ گانه ارتباطی که در بخش ۲-۲-۳-۱ به آن اشاره شده به این مرکز اطلاع رسانی شده و در بانک اطلاعاتی مربوطه ثبت گردیده است. این داده ها مربوط به سال ۱۳۸۹ می باشد.

 

• • داده های جمعیتی شهر تهران به تفکیک مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران.

 

• • داده های مربوط به وضعیت اعتبار عمرانی مصوب ۸۹ به تفکیک مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران.

 

• • داده های هواشناسی.

 

جامعه آماری, روش نمونه گیری و حجم نمونه
جامعه ی آماری این تحقیق، ۱٫۱۳۵٫۲۳۷ رکورد از بانک داده مرکز سامانه مدیریت شهری ۱۳۷ شهرداری تهران می باشد که هر رکورد نمایانگر یکی از موضوعات و مشکلات شهری منعکس شده از سوی شهروندان در طول سال ۱۳۸۹ می باشد.
از آن جایی که داده های جمعیتی، آب و هوایی و بودجه ای مناطق در طول سال مورد بررسی در بانک داده سامانه ۱۳۷ ثبت و نگهداری نشده است، لذا داده های مذکور با مراجعه به سایت های مربوطه استخراج و ذخیره گردید.
با توجه به این که نتایج داده کاوی با داشتن داده های بیشتر از صحت بالاتری برخوردار می شوند، بنابراین نمونه گیری در خصوص این جامعه آماری صورت نگرفته است و تمامی داده ها به جز داده های پرت و داده های ناقص مورد استفاده قرار گرفته است.
روش گردآوری اطلاعات و ابزار سنجش
گردآوری داده های اصلی این پژوهش از طریق مراجعه حضوری به مرکز سامانه مدیریت شهری ۱۳۷ شهرداری تهران و در اختیار گرفتن برشی از بانک اطلاعاتی این سامانه در مقطع یک سال و مصاحبه با کارشناسان محترم معاونت فن آوری اطلاعات مرکز مدیریت شهری۱۳۷ که متولی امر پیاده سازی این سامانه از ابتدا و نظارت بر حسن اجرای نرم افزار این سامانه و ارزیابی عملکرد و تهیه گزارش های آماری مرتبط در حال حاضر هستند صورت گرفته است.
هم چنین مطالعات کتابخانه ای، شامل جستجوی مقالات و پایان نامه های با موضوع مشابه، مطالعه کتاب های مرتبط در زمینه ی داده کاوی و نیز شرکت در سمینارهای مرتبط با داده کاوی از جمله روش های گردآوری اطلاعات در بخش ادبیات موضوع بوده است.
نوع داده ها و مقیاس آن ها
نوع و مقیاس داده های این تحقیق به شرح ذیل می باشد:

 

1. 1. 1. ظاهر: ظاهر آراسته فروشنده بدلیل اینکه وسیله ای برای جذب مشتری و نهایتا فروش است بسیار

   

 

حائز اهمیت است.

 

1. 1. بیان: بیان قوی و شیرین به انضمام یک خوشامدگویی ساده اثر نیکوی ظاهر آراسته را دوچندان

 

می کند. یک فروشنده با کلام خود می تواند اطمینان و اعتماد خریدار را به نحو مطلوبی جلب نماید تا وی بدون شک و تردید به خرید مبادرت کند.

 

1. 1. ادب: ادب همواره نشانه ادای احترام و رعایت حال دیگران است. مودب بودن در مقابل افرادی که

 

رعایت احترام انسان را میکنند آسان است ولی رعایت ادب در مقابل بی نزاکتی و خشونت اشخاص مشکل است. مودب بودن در مقابل افراد و شکیبایی در برابر آنان (مشتریان) فضیلت محسوب شده و ضمن آنکه عمل فروش را تسهیل می نماید تحسین دیگران را نیز بر می انگیزاند.

 

1. 1. شور و شوق: فروشنده با حرارتی که به کار خود علاقه‌مند بوده و سعی دارد به بهترین وجهی

 

احتیاجات مشتری را درک و بدان پاسخ گوید، باعث افزایش فروش می‌گردد.

 

1. 1. دانش و آگاهی: فروشنده باید علاوه بر آگاهی نسبت به اجناس مغازه به سایر اجناس موجود در

 

بازار نیز آگاهی داشته باشد تا بتواند پاسخگوی سوالات مشتریان و برطرف کننده نیاز آنان باشد.
علاوه بر موارد فوق صداقت، استقامت و اعتماد به نفس از صفات مطلوب دیگری است که می توان برای
یک فروشنده لایق قائل شد.
همچنین فروشندگان باید سیاست های گوناگونی جهت جلب مشتریان خود بکارگیرند. یو، پارک ومکنیس این سیاست ها را شامل موارد زیر می دانند: ( مکنیس^[۱۰۵] ،۱۹۹۸)

 

1. 1. رسیدگی به شکایات مشتریان

 

شکایات مشتریان گاهی صحیح و گاهی غیر منطقی است. در هر دو صورت وجود شکایت برای مغازه ناخوشایند بوده و درعین حال وسیله ایست که به نارضایتی مشتریان رسیدگی گردد تا از تقلیل فروش
در آینده پیشگیری به عمل آید. مشتری ناراضی تبلیغ کننده بدی برای مغازه محسوب شده و هر کجا که پیش آید به زیان مغازه سخن خواهد گفت و بدین ترتیب به حیثیت و شهرت آن لطمه وارد می آورد.
بنابراین لزوم هرگونه کوششی جهت استقبال از شکایات و رسیدگی به آنها به منظور حفظ اعتبار و معروفیت مغازه از طریق تعویض و پس گرفتن کالا و یا دیگر ابزار ضروری است. بنابراین فروشنده وظیفه دارد با کمال علاقه و بطور دوستانه به صحبت های مشتری گوش داده و از اینکه هر عاملی موجبات نارضایتی او را فراهم کرده عذر خواهی نماید و برای رفع شکایت او تمام تلاش خود را بنماید.

 

1. 1. پس گرفتن کالا

 

ظاهرا اینطور به نظر میرسد که پس گرفتن کالا به منزله خنثی کردن عمل فروش و در نتیجه قبول زیان توسط فروشنده می باشد. در حالی که پذیرش کالای مرجوعی نه تنها موجب جلب رضایت مشتری گشته و او را خریدار دائمی مغازه می گرداند بلکه با این عمل مشتری خود را مدیون مغازه دانسته و با تبلیغات مفیدش وسیله ای برای جلب دوستان خود به مغازه خواهد شد.
همچنین این عمل از جانب مغازه باعث می شود افراد با خیال راحت و اطمینان خرید کنند. خط مشی پس گرفتن کالا در مواردی که فروش کم باشد و یا مغازه در مقابل رقبای سرسختی واقع شده باشد بسیار مفید و مؤثر است.
بیشتر مطالب در حوزه دیگر مشتریان به عنوان یک متغیر محیطی در رابطه با ازدحام یا تراکم جمعیت موردتوجه قرار گرفته است. شلوغی عمدتا نتایج منفی را هم برای خرده فروش و هم برای مصرف کننده در بردارد. درصد خریدارانی که شلوغی و ازدحام را در محیط حس می کنند به تدریج با ورود افراد بیشتر به مغازه و کم شدن فضای رفت وآمد افزایش می یابد. بیشتر مصرف کنندگان شلوغی و ازدحام را ناخوشایند می دانند و در تلاش بر می آیند تا این احساس ناخوشایند را از بین ببرند.
اولین گامی که برای از بین بردن این احساس انجام می دهند این است که زمان کمتری را در مغازه می گذرانند، کمتر خرید می کنند، و سریعتر تصمیمات خرید خود را اتخاذ می کنند. این مسئله باعث می شود که فرد از زمان خرید خود احساس نارضایتی داشته باشد یا خریدهایی را انجام دهد که کمتر برای وی رضایت بخش هستند. بنابراین، احتمال مراجعه او به مغازه برای خرید مجدد نیز کمتر می شود. ( ویک فیلد و بلادگت^[۱۰۶]، ۱۹۹۴)
خرده فروشان باید مغازه های خود را به نحوی طراحی کنند که مشتریان از شلوغی و ازدحام مغازه کمتر احساس کسالت و خستگی کنند. این کار بسیار دشوار است چرا که خرید از خرده فروشی ها بیشتر در مواقع خاص نظیر ساعات اولیه یا پایانی روز انجام می شود.
قیمت و تخفیف
سیاست قیمت گذاری برای یک خرده فروش عاملی حیاتی برای تعیین جایگاه اوست. هرگونه تصمیم در این خصوص با توجه به بازار هدف، ترکیب کالاها و خدمات و وضعیت رقابت گرفته می شود. تمام خرده فروشان درپی درصد سود و حجم فروش بالا هستند، اما خیلی به ندرت این دو ویژگی با هم بدست می آیند.
اکثر خرده فروشان مانند فروشگاه های کالاهای اختصاصی یا به دنبال درصد سود بالا و حجم فروش کم هستند یا مانند تجار عمده فروش و فروشگاه های تخفیف دار، سیاست حجم فروش بالا در اثر اعمال درصد سود نسبتا کم را دنبال می کنند. خرده فروشان باید به تاکتیک های قیمت گذاری نیز توجه داشته باشند. اکثر خرده فروشان قیمت بعضی از کالاها را در سطح نازلی تعیین می کنند، هدف از این کار جذب مردم به فروشگاه است که با این کار بعضی از اقلام قربانی می شوند.
قیمت
گاهی اوقات قیمت فروش برای مصرف کننده توسط کارخانه تعیین میشود. در این صورت خرده فروش اختیار چندانی در تعیین قیمت نخواهد داشت. در مواردی که قیمت کالا بوسیله کارخانه مشخص نشده باشد مغازه دار و یا در مغازه های بزرگ مدیران هر بخش اقدام به قیمت گذاری می کنند. برای آنکه مغازه متضرر نشده و سود کافی ببرد لازم است اختلاف قیمت خرید و فروش (سود ناویژه) آنچنان باشد که توسط آن کلیه هزینه ها اعم از ثابت و متغیر (حقوق، اجاره، بهره، خسارت، و غیره) مستهلک شده و سود خالصی نیز عاید گردد.
بر این اساس توجه به نکاتی که باید برای تعیین قیمت فروش و درصد سود هر کالا در نظر گرفته شود قابل اهمیت است و به همین جهت پاره ای از موارد که در درجه اول اهمیت قرار دارند به اختصار بیان می گردد.
الف) مواردی که درصد سود کالا میتواند بیشتر از درصد متوسط سود انتخاب شود به قرار زیر است:

 

1. 1. کالا هایی که فروش زیادی ندارند و مخارج نگهداری فروش آنها بالاست.

 

1. 1. مصنوعات و کالا هایی که انحصاری بوده و رقابت در مورد عرضه آنها وجود ندارد.

 

1. 1. اجناس ظریف، شکستنی و یا آنهایی که زود فاسد و معیوب میشوند.

 

1. 1. کالاهای که مصرف فصلی دارند و تقاضای خرید آنها موقتی بوده و امکان پایین آورده قیمت و حراج آنها در پایان فصل زیاد است.

 

1. گاهی در مورد بعضی اجناس، سیاست مغازه ایجاب میکند که به منظور تعدیل موجودی و سایر ملاحظات مقدار زیادی فروش نرود،برای این منظور درصد سود را بالا میبرند.

در این پژوهش BSC به عنوان ابزاری برای طراحی شاخص‌های ارزیابی عملکرد و از DEA به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد استفاده می‌شود.

یانگ، ونگ و استیور ۲۰۰۵، در مقاله ای با عنوان ارزیابی عملکرد و هدف گذاری در شعب بانک‌ها
با بهره گرفتن از ترکیب minimax به نقطه مرجع و تحلیل پوششی داده‌ها بیان می‌کند که هدف از سنجش عملکردهای قبلی و قرار دادن اهداف آتی برای یک شعبه بانک این است که دریابیم این شعبه در مقایسه با سایر رقبای خود در چه جایگاهی می‌ایستد و چگونه تأثیر مثبت اجرایی آن را برای داشتن نکات قوت قابل رقابت افزایش دهیم. گرچه اهداف آتی به صورت قراردادی توسط مدیریت (دفتر اصلی) اخذ می‌شوند، و بنابراین می‌توانند برای شعبه غیرواقعی و دست نیافتنی باشند. روشی به نام نقطه ارجاع پیوندی حداقل حداکثری- تحلیل پوششی داده‌ها (HMRP–DEA) ایجاد شده است که ارزش یابی مدیران شعب و مسئولین دفتر اصلی را هماهنگ کرده و امکان جستجو برای راه حل مطلوب MPS در میان محدوده هر شعبه به دست می‌دهد.
روش نقطه ارجاع پیوندی حداقل حداکثری- تحلیل پوششی داده‌ها (HMRP–DEA) از سه مدل حداقل حداکثری تشکیل شده است که شامل نقطه فرا ایده آل، نقطه‌ی ایده آل، و مدل کوتاه‌ترین فاصله، که اهداف و تصمیمات مشترکی دارند، فقط در نقاط ارجاع و شمای اندازه گیریشان با هم متفاوتند و ثابت شده که برابر با مدل‌های دوگانه مبتنی بر بازده تحلیل پوششی داده‌ها هستند. این مدل‌ها هم به صورت محاسباتی و گرافیکی در این مقاله بررسی شده‌اند.
روش نقطه ارجاع پیوندی حداقل حداکثری- تحلیل پوششی داده‌ها (HMRP–DEA) از تحلیل پوششی داده‌ها به عنوان ابزار اندازه گیری پس از وقوع برای ارزش یابی عملکرد های قبلی و نیز از نقطه ارجاع حداقل حداکثری به عنوان ابزار پیش ارزیابی برای پیش بینی عملکردهای آتی و اتخاذ اهداف استفاده می‌کند. بنابراین روش نقطه ارجاع پیوندی حداقل حداکثری- تحلیل پوششی داده‌ها (HMRP–DEA) ابزاری پیشنهادی برای اتخاذ اهداف واقع‌گرایانه و تخصیص منابع بهتر به دست می‌دهد. این روش توسط شیوه ارزیابی جزء به جزء عملکرد در چهارده شعبه از بانکی بین‌المللی در منچستر اجرا شده است (یانگ، ونگ و استیور،۲۰۰۵).
چیانگ و لین ۲۰۰۹، در مقاله ای با عنوان تلفیق تحلیل پوششی داده‌ها و کارت امتیازی برای الگوبرداری شرکت‌ها بیان می‌کنند که اندازه گیری عملکرد مدیریت مسئله ای پیچیده است به این دلیل که داده‌ها و خروجی‌های متعددی در این فرایند نقش دارند. این تحقیق برای استخراج چارچوب مشخصی تلاش کرده است که مباحث بنیادین روش کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی داده‌ها را برای اندازه گیری عملکرد مدیریتی در بر بگیرد. این دو روش مکمل یکدیگر هستند. از طرفی دیگر، تحلیل پوششی داده‌ها می‌تواند بر اساس داده های ورودی و خروجی آن‌ها عملیات محک زنی را انجام دهد، و همین طور ارزیابی‌های اجرایی را با اطلاعات مدیریتی تبدیل کند. از این رو، عملکرد مشترک این دو روش می‌تواند نمایه های مناسب اجرایی را به مفاهیم مدیریتی ترجمه کند. این تحقیق صنایع بانکی تجاری و اتوماتیک را به عنوان اهداف تحقیق تجربی قرار داده است. نتایج نشان می‌دهند که روابط متقابل در میان ۴ زاویه از روش کارت امتیازی متوازن به طور تجربی معتبر هستند. اگرچه، ضروری‌ترین شاخص‌ها در هر زاویه در صنایع مختلف متمایز بودند. حدود ۴۶ درصد از شرکت‌های اتوماسیونی و ۵۷ درصد از بانک‌های تجاری (بازرگانی) در محدوده های اثربخشی قرار داده شده‌اند. مفاهیم مدیریتی و محدودیت‌های تحقیقی هم چنین عنوان شده‌اند (چیانگ و لین،۲۰۰۹،۱۱۷۲-۱۱۵۳).
رهنمای، لطفی و قاسمی ۲۰۱۰، در مقاله ای با عنوان دستیابی به اهداف در روش کارت امتیازی متوازن با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده‌ها و کاربرد آن در بانک‌های تجاری بیان کرده‌اند که از روش تحلیل پوششی داده‌ها برای به دست آوردن اهداف در روش کارت امتیازی متوازن استفاده شده است. هدف آن‌ها ایجاد روشی جدید است که بتواند در روش کارت امتیازی متوازن استفاده شده و اهداف را در رویکردی جدید تشخیص داده و با مشاهده عملکرد قبلی واحدها، زمینه‌ها و ساختارها در مورد آن‌ها تصمیم گیری کندو واحد های موثر را تشخیص دهد و حاشیه ای برای تأثیر مجازی در دوره جدید به دست دهد. در این مورد از تحلیل پوششی داده‌ها استفاده کرده و می‌توانیم شرایط MPSS بودن را برای تمامی واحدها در دوره جدید تشخیص دهیم و از الگوهای مناسب برای تخمین میزان افزایش یا کاهش در هر زمینه بهره جوییم. در نهایت مدل انحصاری این روش جدید در بانک‌های ایران ارائه شده است.
در هر یک از چهار منظر BSC به ترتیب شاخص‌های زیر استفاده شده‌اند:
آموزش :
۱٫هزینه های انگیزشی ۲٫افزایش حرفه ای بودن کارمندان ۳٫افزایش مهارت کارمندان
فرآیندهای داخلی:
۱٫افزایش سرعت خدمات ۲٫خدمات آنلاین ۳٫خدمات الکترونیکی ۴٫خدمات پیشرفته
مشتری:
۱٫قیمت‌های رقابتی ۲٫رضایت مشتری ۳٫خدمات با کیفیت بالا ۴٫نرخ جذب مشتریان جدید ۵٫خدمات با سرعت بالا
مالی:
۱٫دارایی نرخ رشد ۲٫نرخ بازگشت سرمایه گذاری ۳٫حاشیه سود ۴٫نرخ وام به تأخیر افتاده ۵٫وام بر سپرده
(رهنمای و همکاران،۲۰۱۰،۳۵۶۳-۳۵۴۹).
آهن، نئومن، نووآ ۲۰۱۰، در تحقیقی با عنوان اندازه گیری تعادل نسبی واحد های تصمیم گیری بیان کردند: در مدل پایه تحلیل پوششی داده‌ها (DEA)، وزن معیارهای عملکرد به صورت درون زا تعیین می‌شوند، به هر واحد تصمیم گیری بهره‌وری آن به بهترین شکل ممکن اختصاص می‌دهد. این ویژگی به عنوان یکی از مزایای اصلی روش در نظر گرفته شده اما این مورد خود یکی از منابع مشکلات در مورد عملکرد ارزیابی و کنترل عملکرد نیز محسوب می‌شود. چنین مشکلاتی نتیجه‌ی احتمال ارزش صفر وزن‌هایی که از مطالعه ارزیابی حذف شده‌اند می‌باشد. بر عکس رویکرد مقابله با این مشکل برای قضاوت ارزش ترکیب شده و به تجزیه و تحلیل آن، ما کارت امتیازی متوازن تعادل نشات گرفته از مجموعه داده های تعیین شده را پیشنهاد می‌کنیم. این امتیاز اندازه ای را که یک DMU از تمرکز بر تعدادی از معیارهای عملکرد ضروری اجتناب می‌کند را اندازه گیری می‌کند. یکی از تصمیمات محتمل منتج از تجزیه و تحلیل کارت امتیازی متوازن کاهش مجموعه ای از DMUs در نظر گرفته شده برای الگو برداری می‌باشد. در این مقاله مدل اصلاح شده CCR-O ارائه شده است (آهن و همکاران،۲۰۱۰،۴۲۳-۴۱۷).
آریانژاد و همکاران ۲۰۱۱، در مقاله ای با عنوان روش BSC-DEA برای اندازه گیری بهره‌وری نسبی صنعت خدمات:مطالعه موردی بخش بانکداری بیان می‌کنند که ارزیابی عملکرد در تصمیم گیری نواقص و مشکلات و همچنین برای افزایش دادن سطح فعالیت‌ها در هر سازمان نقش مهمی را ایفا می‌کند. تحلیل پوششی داده‌ها به عنوان روشی غیر پارامتریک یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین ابزار مدیریتی برای ارزیابی کارایی و یا اطلاعات خروجی می‌باشد. آن‌ها روشی را برای استفاده از کارت امتیازی متوازن به عنوان ابزاری برای طراحی نمایه های ارزیابی عملکرد یک سازمان پیشنهاد می‌کنند. در هر یک از چهار منظر BSC به ترتیب شاخص‌های زیر استفاده شده‌اند:
آموزش :
ورودی: ۱٫بازگشت سرمایه گذاری ۲٫کسری صندوق ۳٫حذف تسهیلات
خروجی: ۱٫پاداش
فرآیندهای داخلی:
ورودی: ۱٫بازده زمانی ۲٫بهره‌وری ATM
خروجی: ۱٫تعداد کارت‌های صادر شده ۲٫اینترنت، تلفن بانک و اس ام اس
مشتری:
ورودی: ۱٫سپرده های بسته شده ۲٫مشتریان جدید
خروجی: ۱٫تعداد چک‌های صادر شده ۲٫ارز ۳٫اعتبارنامه ۴٫برات ۵٫صورتحساب بانکی ۶٫حواله ارزی
مالی:
ورودی: ۱٫مخارج ۲٫سپرده‌ها
خروجی: ۱٫درآمد ۲٫دیون مؤخر ۳٫تسهیلات بانکی
روش ترکیب BSC-DEA به عنوان موردی تجربی برای بانک خصوصی بزرگی استفاده شده است (آریانژاد و همکاران،۲۰۱۰).
نجفی، احمدی، فلاح و شهسواری پور ۲۰۱۱، در تحقیقی با عنوان روش دو مرحله علت و معلول BSC-DEA برای اندازه گیری بهره‌وری نسبی سازمان‌ها بیان کردند که کارت امتیاز متوازن (BSC) را با مدل دو مرحله تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) ترکیب کرده‌اند. مدل پیشنهادی آن‌ها، با بهره گرفتن از دیدگاه های مختلف مالی و غیر مالی به ارزیابی عملکرد واحد های تصمیم گیری در مراحل مختلف BSC می‌پردازد. در هر مرحله، مدل دو مرحله ای DEA برای اندازه گیری بهره‌وری نسبی واحد های تصمیم گیری اجرا شده است و نتایج به دست آمده با بهره گرفتن از روابط علت و معلول پایش شده است. آن‌ها در هر مرحله شاخص‌های زیر را بررسی کرده‌اند:
آموزش:
۱٫پاداش ۲٫افزایش تخصص کارکنان ۳٫افزایش مهارت‌های کارمند ۴٫سرعت خدمات
فرایند های داخلی:
۱٫خدمات پیشرفته ۲٫خدمات با سرعت بالا ۳٫خدمات آنلاین ۴٫قیمت‌های رقابتی
مشتریان:
۱٫رضایت مشتری ۲٫نرخ جذب مشتری ۳٫خدمات با کیفیت بالا
مالی:
۱٫بازده حقوق صاحبان سهام ۲٫حاشیه سود ۳٫رشد ارزش دارایی
مطالعه تجربی در بخش بانکداری با بهره گرفتن از روش توسعه یافته توسط آن‌ها صورت گرفته است (نجفی و همکاران،۲۰۱۱،۴۸-۴۱).
کرمی، مهدی آبادی، شهابی و مردانی ۲۰۱۲، در تحقیقی با عنوان مطالعه تجربی برای اندازه گیری شاخص‌های موفقیت در صنعت بانکداری بیان نموده‌اند که اندازه گیری عملکرد سازمان نقش مهمی را برای توسعه بهتر برنامه های استراتژیک دارد. در محیط رقابتی امروز، سازمان برای کیفیت محصول و یا ارائه خدمات، تحویل به موقع، افزایش قابلیت اطمینان و رضایت مشتری تلاش می‌کنند. این ویژگی‌ها تنها توسط معیارهای مالی سنتی قابل اندازه گیری نیست و ما نیاز به روشی داریم که می‌تواند عوامل غیر مالی را نیز در نظر بگیرد. آن‌ها پیشنهاد ترکیبی از کارت امتیاز متوازن (BSC) و تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) مطرح کرده‌اند و استفاده از آن‌را در مطالعه تجربی بخش بانکداری انجام داده‌اند. آن‌ها یک مدل برای ارزیابی عملکرد بانک توسعه تعاون، که یک نمونه از مؤسسات مالی و اعتبار دولتی است ارائه داده‌اند. شاخص‌های مورد استفاده در هر منظر BSC به شرح زیر می‌باشد که دو منظر آموزش و فرآیندهای داخلی نقش ورودی DEA را داشته و شاخص مشتریان و مالی نقش خروجی DEA را ایفا می‌کنند.
آموزش:
۱٫کارکنان تحصیل کرده ۲٫ساعت آموزشی برگزار شده ۳٫مقدار پاداش پرداخت شده به کارکنان

 

4. 4. IT بودجه صرف شده برای توسعه

 

فرایند های داخلی:
۱٫جذب سپرده ۲٫ادعای به تأخیر افتادن جمع آوری مبلغ ۳٫جذب نیروهای کلیدی و کارآمد

در این بخش رفتار دوپایایی نوری یک سیستم اتمی سه­ترازی با ترازهای تقریباً هم فاصله واقع در یک کاواک حلقوی اپتیکی را بررسی می کنیم. اتمهای سه­ترازی تحت شرایطی در نظر گرفته می­شوند که گشتاورهای دوقطبی اتمی غیر متعامد باشند. تحت چنین شرایطی اثر همدوسی ناشی از گسیل خودبخودی () دارای اهمیت دو چندان می باشد. خواهیم دید که اثر به طور مشخص رفتار دوپایایی نوری چنین سیستمی را تحت تاثیر قرار می دهد. سیستم اتمی مورد نظر در شکل (۴-۱) نشان داده شده است.

شکل(۴-۱): اتم سه­ترازی نوع آبشاری اندرکنش کننده با میدان همدوس
گذار با یک میدان کاوشگر با فرکانس و گذار با یک میدان جفت کنندۀ دارای فرکانس تحریک می شود. فرکانسهای رابی برای این این میدانها به ترتیب و می شود. آهنگ گذار از تراز به تراز و آهنگ گذار از تراز به تراز می باشند. نامیزانی فرکانسی میدانهای لیزری جفت کننده و کاوشگر بصورت زیر تعریف می شوند:

(۴-۱- الف)
(۴-۱- ب)
معادلات ماتریس چگالی برای چنین سیستم اتمی تحت تقریب اندرکنش دوقطبی و موج چرخنده عبارتند از:
(۴-۲- الف)
(۴-۲- ب)
(۴-۲- پ)
(۴-۲- ج)
(۴-۲- چ)
بقیه جملات از رابطه بدست می آیند و برای مجموع جمعیت ترازها رابطۀ را داریم. در اینجا در مورد ترازهای تقریباً هم فاصله، نتیجه دو میدان اعمالی با فرکانس­های متفاوت منجر به معادلات بلاخ اپتیکی با جمله اضافی شده است که اثر همدوسی ناشی از گسیل خودبخودی را می­رساند. پارامتر جهت­گیری گشتاورهای دوقطبی سیستم را نشان داده و بصورت تعریف می­ شود.

شکل (۲): پیکربندی قطبش میدان برای یک تک میدان تحریک کننده یک گذار به شرطی که دوقطبیهاغیرمتعامد باشند.
که زاویۀ بین گشتاورهای دو قطبی القایی می باشد. حال مانند اتم دو ترازی اتم سه ترازی نوع آبشاری را که بصورت همگن در یک کاواک حلقوی یکسویه پخش شده ­اند در نظر می گیریم و دو میدان لیزری کاوشگر و جفت کننده را بر آن اعمال می کنیم، با این تفاوت که میدان کاوشگر درون کاواک می چرخد ولی میدان جفت کنندۀ نمی چرخد. و این مکانیسم است که منجر به پدیده دوپایایی می شود. میدان الکترومغناطیسی کل عبارت است از:
(۴-۴)
با انتخاب و برای میدان کاوشگر، ورودی و خروجی به کاواک می توان معادلات ماکسول را تحت تقریب موج کند تغیر بصورت زیر نوشت:
(۴-۵)
تحت شرایطی که در فصل قبل برای اتمها در نظر گرفتیم معادله نهایی برای میدان ورودی بر حسب میدان خروجی بصورت زیر می باشد:
(۴-۶)
حال برای رسم منحنی های دوپایایی شرایطی را در نظر می گیریم که در آن نامیزانی های فاز میدانهای لیزری و سیستم اتمی برابر صفر باشد. ابتدا به بررسی مورد پارامتر ، زاویۀ بین دوقطبی های الکتریکی می پردازیم. با تغییر زاویۀ بین دو قطبی های الکتریکی القایی میزان تاثیر آنها در ایجاد پدیده دو پایایی نیز تغییر می کند. بطوریکه برای دوپایایی نوری دیده نمی شود، و برای مقادیر غیر صفر مانند دوپایایی مشاهده می شود. یعنی اینکه وقتی زاویه بین دوقطبی های الکتریکی درجه باشد، عملاً اندرکنشی بین آنها رخ نمی دهد در اینصورت دوپایایی هم نداریم، اما در زوایای غیر درجه جمله اندرکنش بین دوقطبی های الکتریکی غیر صفر می شود و باعث همدوسی ناشی از گسیل خودبخودی می شود و در نتیجه قادر به مشاهده دوپایایی هستیم.
شکل(۴-۳): منحنی شدت تراگسیل برحسب شدت فرودی برای مقادیر مختلفp
می خواهیم بدانیم چرا همدوسی ناشی از گسیل خودبخودی عامل به وجود آمدن پدیده دوپایایی می شود. ریشه این موضوع جذب میدان لیزری پروب توسط اتمهای سه ترازی آبشاری است. دیده می شود در جذب تک فوتونی یا مورد تشدیدی، با افزایش پارامتر جذب نیز افزایش می یابد. بطوریکه در بیشترین جذب میدان لیزری پروب را خواهیم داشت، و این متناسب با اثر همدوسی ناشی از گسیل خودبخودی می باشد، همانطور که در شکل (۴-۴) مشاهده می کنید. در غیاب جذب نیز گسیل خودبخودی وجود نخواهد داشت و در نتیجه نمی تون دوپایایی را مشاهده نمود. در مرکز خط، جذب باریکه کاوشگر در غیاب اثر همدوسی ناشی ازگسیل خودبخود به کمترین مقدار ممکن رسیده اما تحت تداخل کوانتومی بیشینه، گسیل خودبخودی به مقدار بیشینه خود خواهد رسید .
شکل(۴-۴): افزایش جذب میدان کاوشگر با افزایش مقدار p
در موارد غیر تشدیدی نیز جذب میدان لیزری پروب توسط اتمهای سه ترازی آبشاری، به همین منوال خواهد بود. نموداری که در شکل (۴- ۵) ترسیم شده است، میدان کاوشگر ورودی را بر حسب میدان خروجی در موارد غیر تشدیدی و و برای مقادیر مختلف پارامتر نشان می دهد. از طریق تنظیم شدت میدان جفت کننده می توان جذب و ویژگیهای اپتیکی محیط اتمی را برای میدان کاواک تغییر داد و رفتار حالت پایا را تغییر داد. همدوسی می تواند پاسخ حالت پایای محیط و بطور مشخص، جذب و طیف گسیل خودبخودی سیستم را تغییر دهد.
شکل(۴-۵): میدان کاوشگر ورودی بر حسب میدان خروجی برای مقادیر مختلف پارامتر
عامل دیگری که باعث تغییر رفتار دوپایایی می شود اختلاف فاز بین میدانهای اعمالی به سیستم اتمی می باشد، دیده می شود که با تغییر فاز نسبی بین میدانهای اعمالی میتوان آستانه دوپایایی را تغییر داد. در فاز صفر آستانه دوپایایی بسیار ناچیز می شود اما هنوز دوپایایی هر چند کم دیده می شود و با افزایش اختلاف فاز آستانه دوپایایی نیز افزایش می یابد. شکل (۴-۶) این موارد را نشان می دهد.
شکل (۴-۶): دوپایایی برای فازهای مختلف
۴-۲ دوپایایی نوری درسیستم سه­ترازی - شکل
در این بخش رفتار دوپایایی نوری یک سیستم سه­ترازی نوع در حضور اثر دوپلری را بررسی می کنیم و نشان داده می­ شود که پهن شدگی دوپلری می تواند باعث حذف رفتار دوپایایی در سیستم شود.
ابتدا با چشمپوشی از پهن شدگی دوپلری مشاهده می شود که رفتاردوپایایی سیستم را می توان توسط میدان لیزری دمشی کنترل کرد در گام بعدی، احتساب پهن شدگی دوپلری حذف رفتار دوپایایی سیستم را در پی خواهد داشت.
سیستم سه ترازی - شکل دارای یک تراز برانگیخته و دو تراز پایه می باشد. دو میدان لیزری به سیستم اعمال می کنیم، یک میدان کنترلی قوی با فرکانس رابی و نامیزانی بین ترازهای و یک میدان کاوشگر ضعیف با فرکانس و نامیزانی بین ترازهای اعمال شده است. در شکل (۴-۷) مدل سیستم اتمی سه­ترازی - شکل نشان داده شده است.
شکل (۴-۷): مدل سیستم اتمی سه­ترازی - شکل
تراز برانگیخته می تواند به ترازهای پایه گسیل خودبخودی داشته باشد، که این گسیل خودبخودی را با نشان می دهیم.
هامیلتونی برهمکنشی سیستم اتمی با میدان های الکتریکی، در تقریب دو قطبی الکتریکی و تقریب موج چرخان به صورت زیر است:
(۴-۷)
که در آن نامیزانی میدانهای کنترلی و کاوشگر را با و نشان داده ایم و فرکانسهای رابی و مانند سیستم آبشاری تعریف می شوند.
معادلات ماتریس چگالی بصورت زیر نوشته می شوند:
(۴-۸- الف)
(۴-۸- ب)
(۴-۸- پ)
(۴-۸- ج)
(۴-۸- چ)
رابطه و رابطۀ مجموع جمعیت ترازها همانند سیستم آبشاری برقرار می باشد. کاواک و شرایط مرزی که برای بررسی این سیستم استفاده می کنیم درست همانند کاواک شکل (۴-۸) می باشد.

شکل (۴-۸): ابزار نوری مورد استفاده برای دوپایایی سیستم اتمی سه­ ترازی - شکل
با تعریف و می توانیم رابطه زیر را برای میدان ورودی و خروجی از کاواک بدست بیاوریم
(۴-۹)
که در اینجا پارامتر مشارکت اتمی بصورت تعریف می شود. حال را می توان از حل معادلات ماتریس چگالی بدست آورد و با جایگذاری در معادله (۴-۹) به بررسی رفتار دوپایایی نوری پرداخت. ابتدا رابطه بین شدت میدان کنترلی و آستانه دوپایایی را بررسی می کنیم.
یکی از مزیت های سیستم اتمی سه ترازی نسبت به سیستم مشابه دوترازی، کنترل پذیری سیستم سه ترازی است که از طریق شدت میدان جفت کننده صورت می گیرد. با تنظیم شدت ورودی به همراه پدیده SGC ، می توان جذب و ویژگی های اپتیک غیر خطی محیط اتمی را برای میدان کاواک تغییر داد که بدین وسیله رفتار حالت پایا تغییر می کند.

اختلاف معنیداری در میزان لنفوسیت خون بین تیمارهای آزمایشی وجود داشت (۰۵/۰>P).

نمودار۴-۱۲ داده های (میانگین ± انحراف معیار) میزان لنفوسیت خون ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی. حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۳-۸- میزان هتروفیل خون
اختلاف معنیداری در میزان هتروفیل خون بین تیمارهای آزمایشی مشاهده شد (۰۵/۰>P).
نمودار۴-۱۳ داده های (میانگین ± انحراف معیار) میزان هتروفیل خون ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی. حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۳-۹- میزان ائوزینوفیل خون
طبق نمودار ۴-۱۴ اختلاف معنیدار بین میزان ائوزینوفیل تیمارهای آزمایشی مشاهده شد (۰۵/۰>P).

نمودار۴-۱۴ داده های (میانگین ± انحراف معیار) میزان ائوزینوفیل خون ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی. حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
فصل پنجم
بحث و نتیجه‌گیری
۵- بحث و نتیجه‌‌گیری
۵-۱- شاخصهای رشد
نتایج بدست آمده از این بررسی به تاثیر معنیدار ویتامین E و C در شاخصهای رشد از جمله درصد افزایش وزن،FCR ، SGR و کارایی غذا و بی اثر بودن آن در شاخص فاکتور وضعیت اشاره دارد. از آنجایی که رشد ماهی در ارتباط با کیفیت غذا و میزان مصرف غذا بوده و غذادهی برحسب میزان رشد و درصد وزن بدن (۲٪وزن بدن) انجام شده است، بنابراین افزایش وزن و رشد در این بررسی به کیفیت غذایی که همان تغییر در سطوح مختلف ویتامین C و E است مربوط میباشد.

نیاز ویتامین E و C در چندین گونه مورد ارزیابی قرار گرفته است.مثلا درمورد ویتامین : Cماهی Arapaima gigas، ۱۲۰۰-۸۰۰ mg/kg )آندراد^[۵۶] و همکاران، ۲۰۰۷)، ماهی قزلآلا ۱۱۵ mg/kg (ساندنس^[۵۷] و همکاران، ۲۰۰۵)،‌ ماهی Heterobranchus longifilis ۱۰۰ mg/kg (البیو^[۵۸] و همکاران، ۲۰۰۷)، ماهی Piaractus mesopotamicus ۵۰۰ mg/kg (فابیانا گارسیا^[۵۹]،۲۰۰۷)، ماهی Pseudosciaena crocea ۵۰۰ mg/kg( آی^[۶۰] وهمکاران، ۲۰۰۶) و در مورد ویتامین E : ماهی Epinephalus malabaricus ۱۰۰ mg/kg ( یوهانگ لین^[۶۱]، ۲۰۰۵)، ماهی Labeo rohu 131 mg/kg ( سائو^[۶۲]، ۲۰۰۴)، ماهی Cirrhinus merigala ۱۲۰ mg/kg (پاول^[۶۳] و همکاران، ۲۰۰۴)، ماهی آزاد آتلانتیک ۱۲۰ mg/kg (هامر^[۶۴] و همکاران،‌ ۱۹۹۵)،‌ کپور معمولی ۱۰۰-۸۰ mg/kg (هالور^[۶۵]، ۲۰۰۲).نیاز ماهی فلاورهورن به ویتامین C در این آزمایش ۱۰۰۰ mg/kg بدست آمده است اما به دلیل اینکه بین دوزهای ویتامین E تفاوت معنیداری در فاکتورهای رشد مشاهده نشده است نمیتوان میزان دقیق مورد نیاز این ماهی را مشخص کرد.
تفاوت در نیاز ویتامین E و C و همچنین تفاوت در مطالعات انجام شده توسط محققین مختلف احتمالا به نوع گونه، اندازه ماهی، شکل ویتامین یا شرایط آزمایش و شرایط پرورش بستگی دارد(مونترو^[۶۶]، ۲۰۰۱). بطور معمول فاکتور اولیه تنظیم نیاز به اسید آسکوربیک در ماهی نسبت متابولیکی است و نسبت رشد همیشه با میزان متابولیک بدن در ارتباط است، بنابراین میزان کمتر ویتامین C به میزان رشد و متابولیک کمتر منتج، با توجه به اینکه لارو ماهیان نسبت رشد و میزان متابولیک بدنشان بیشتر از ماهیان بزرگتر است، ذخایر اسیدآسکوربیک را سریعتر مصرف میکنند (آی و همکاران، ۲۰۰۶)، در این مطالعه اندازه ماهیان کوچکتر از مطالعات قبلی بوده است و در نتیجه نیاز آنها به ویتامین C بیشتر بوده است.
در این مطالعه ثابت شده است که ویتامین E در رشد ماهی فلاورهورن اثر معنیداری ندارد که این نتیجه با نتایج سائو و همکاران (۲۰۰۴)، پاول و همکاران (۲۰۰۴)، یوهونگ لین ( ۲۰۰۵)، چن^[۶۷] و همکاران (۲۰۰۴) مغایرت دارد، با این وجود مطالعاتی شامل کووی^[۶۸] و همکاران (۱۹۸۱) و (۱۹۸۳) برروی ماهی قزلآلا که نشان داد که با افزایش ویتامین E افزایش وزنی مشاهده نشد، همچنین بلازر^[۶۹] و همکاران (۱۹۸۲) که بیان کردهاند که ماهیان قزلآلای تغذیه شده با ویتامین E که بعد از ۴ ماه با ماهیان تغذیه شده با ۴۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم مقایسه شدند، تغییر و اختلافی در شاخصهای رشد نشان ندادند و همچنین نتایج مشابهی که در مورد گونههایی از قبیل: ماهی سالمون (هاردی^[۷۰]، ۱۹۹۰)، بچه ماهی سیم (مونترو و همکاران، ۲۰۰۱)، قزلآلای رنگین کمان( بلارز و هک^[۷۱]، ۱۹۸۴ و فورونس^[۷۲]، ۱۹۹۲)، گربه ماهی (بای^[۷۳] و گاتلین^[۷۴]، ۱۹۹۳) بدست آمدهاند با مطالعه حاضر مطابقت دارد.
۵-۲- پارامترهای خونی
نتایج حاصل از بررسی حاضر در انتهای هفته هشتم پرورش نشان داد که فاکتورهای خونی از جمله میزان گلوکز و پروتئین کل پلاسمای خون، میزان گلبولهای سفید خون، میزان گلبول قرمز خون، میزان هماتوکریت خون، میزان هموگلوبین خون، میزان لنفوسیت خون، میزان مونوسیت خون، میزان هتروفیل خون و میزان ائوزینوفیل خون تفاوت معنی داری را در بین تیمار های مختلف دارد. بیشترین میزان گلوکز پلاسما، پروتئین کل پلاسما و گلبول قرمز خون در تیمار (۱۰۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم ویتامین C و ۱۰۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم ویتامین E ) و بیشترین میزان هماتوکریت خون، هموگلوبین خون و گلبولهای سفید خون در تیمار ۵ (۱۰۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم ویتامین C و ۱۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم ویتامین E ) و کمترین میزان در مورد فاکتورهای خونی در تیمار شاهد مشاهده شد. این امر تایید کننده تاثیر مثبت سطوح ویتامین جیره روی فاکتورهای خونی است.
مونترو و همکاران (۲۰۰۱) و ساهو^[۷۵] و موکرجی^[۷۶] (۲۰۰۲) دریافتند که برخلاف ویتامین C، دوز بالا ویتامین E برای برخی از ماهی ها عملکرد آنها را نسبت به آن دسته که با رژیم غذایی حاوی کم غلظت این ویتامین تغذیه شده اند بهبود نمی بخشد که با مطالعه حاضر مطابقت دارد. هامر و همکاران (۱۹۹۷) اثرات جیره ویتامین C + E مکمل درsalar Salmo و چن و همکاران (۲۰۰۴) در Notemigonus crysoleucas بررسی کردند و نشان دادند که برهمکنشی از این ویتامین ها روی شاخص های گلبول قرمز خون وجود ندارد. این نتایج با مطالعه حاضر همخوانی دارد.
با این حال،هامر و همکاران (۱۹۹۷)، شیائو^[۷۷] و هسو^[۷۸] (۲۰۰۲) و چن و همکاران (۲۰۰۴) اثر همپوشانی اسید اسکوربیک (AA) در ماهی تغذیه شده با جیره غذایی فاقد آلفا توکوفرول را پیشنهاد کردهاند، به دلیل افزایش ویتامین C جیره کاهش بروز و شدت علائم کمبود ویتامین E به دوز وابسته است. اسید آسکوربیک کاهش یافته به منظور کاهش رادیکالهای توکوفروکسیل اکسیده می شود، زمانی که عرضه آلفا توکوفرول جیره کافی نیست، آلفا توکوفرول برای استفاده متابولیک صرفه جویی میشود. لکوسیت ها یا سلول های سفید خون (WBC) بازده ویتامین و همچنین شاخص های مکانیسم دفاعی در ماهی هستند، ورهاک^[۷۹] و همکاران (۱۹۹۶)، والی^[۸۰] و همکاران (۱۹۹۸)، گوستا^[۸۱] و همکاران (۲۰۰۲) و ساهو و موکرجی (۲۰۰۲) گزارش کردهاند که ویتامین C و E، آنتی اکسیدانها ی قوی هستند که ازعملکرد لکوسیتی حفاظت میکنند. بنابراین وجود آنها در جیره غذایی ماهی باعث افزایش مقدار لکوسیتها در خون ماهی میشود که این نتیجه با مطالعه حاضر مطابقت دارد.
ماهی می تواند از طریق مکمل های غذایی ویتامین C و E سیستم ایمنی بدن خود را تحت فشارهای در حال افزایش که به مرگ منتهی میشوند، بهبود بخشد. این ریزمغذی ها قادر به بهبود پاسخ ایمنی غیر اختصاصی ماهی، جلوگیری از سرکوب آن (مونترو و همکاران، ۱۹۹۹، ۲۰۰۱؛ اورتنو^[۸۲] و همکاران، ۲۰۰۳؛ بلو^[۸۳] و همکاران، ۲۰۰۵) افزایش تکرر تنفس در فاگوسیتها (واگبو^[۸۴]، ۱۹۹۴؛ اورتنو و همکاران، ۲۰۰۱)، کمک به پاسخ التهابی از طریق ماکروفاژها (پتریک^[۸۵] و همکاران، ۲۰۰۳؛ بلو و همکاران، ۲۰۰۵؛ رنو^[۸۶] و همکاران،. ۲۰۰۵)، و بالا بردن فعالیت فاگوسیتوز (اورتنو و همکاران، ۲۰۰۱؛ ساهو و موکرجی، ۲۰۰۲، پانگاو^[۸۷] و همکاران، ۲۰۰۴)هستند که این نتایج با مطالعه حاضر همخوانی دارد.
مطالعات کوستا و همکاران (۲۰۰۲)، ساهو و موکرجی (۲۰۰۲)، پیرس^[۸۸] و همکاران (۲۰۰۳)، چن و همکاران (۲۰۰۳) و (۲۰۰۴) و لین^[۸۹] و شیائو (۲۰۰۵) نشان داده اند که میزان بالای ویتامین C و E پایداری سیستم ایمنی ماهی را افزایش میدهد که با نتایج مطالعه حاضر هماهنگی دارد.
ساهو (۲۰۰۲)، پیرس و همکاران (۲۰۰۳) و سائو و همکاران (۲۰۰۴) ویتامین C و E را به عنوان آنتی اکسیدان قوی برای محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو به بافت های مختلف ماهی، و همچنین افزایش مقاومت غشاء سلول های قرمز خون پیشنهادکردهاند . پیرس و همکاران، (۲۰۰۳) و کایرون^[۹۰] و همکاران (۲۰۰۴) بیان کردهاند که شاخص های عمده گلبول قرمز (HT، [HB] و RBC) می تواند شاخص وضعیت اکسیداتیو باشند، زیرا گلبول های قرمز یکی از سایت های عمده تولید رادیکال های آزاد هستند و بعضی از آنها میتوانند پراکسیداسیون اسیدهای چرب اشباع شده را در غشاء فسفولیپیدهای خود راه اندازی کنند، در نتیجه کیفیت و کمیت آنها را تغییر دهند.
برخی از محققین رابطه بین کمبود ویتامین C و کاهش هماتوکریت را بیان کردهاند (فابیانا گارسیا، ۲۰۰۷)، بعضی دیگر ارتباط بین هماتوکریت و هموگلوبین با با افزایش سطح ویتامین C را بیان کردند (آندراد، ۲۰۰۷، ‌منزنس^[۹۱]، ۲۰۰۶). دابروسکی و همکاران (۲۰۰۴) نشان دادهاند که هماتوکریت با سطح اسید آسکوربیک جیره ارتباطی نداشته ولی، متاثر از میزان اکسیژن محلول است که با مطالعه حاضر مطابقت ندارد.
در این تحقیق اثر ویتامین E و C با فاکتورهای خونی مورد بررسی قرار گرفت. و این نتیجه حاصل شد که پارامترهای خونی در ماهی فلاورهورن بطور معنیداری با اسید آسکوربیک و آلفاتوکوفرول جیره ارتباط دارد.
ماهیان تغذیه شده با جیره فاقد ویتامین C هماتوکریت و هموگلوبین کمتری داشتند، کاهش این فاکتورها با سلامتی ماهی در ارتباط است، نتایج بدست آمده از این تحقیق با نتایج بدست آمده توسط سونگا^[۹۲] و همکاران (۲۰۰۹) شیاو و همکاران (۱۹۹۹) و زان واگبو (۲۰۰۳) همخوانی دارد. شیاو وهمکاران (۱۹۹۹) گزارش کردهاند که کم خونی در جانوران تغذیه شده بدون ویتامین C امری عادی است چون در ماهیان تغذیه شده بدون ویتامین C کاهش در جذب و توزیع آهن به وجود خواهد آمد که نتیجه آن کاهش سنتز هموگلوبین است.
مکمل ویتامین C و یا E در رژیم غذایی ماهی کارآیی بیشتر در تولید آنتی بادی، مبارزه با باکتری ها، فعالیت سلول بیگانه خوار، سطح لیزوزیم، علاوه بر نقش مثبت بر تضعیف استرس نشان داده است (مونترو و همکاران، ۲۰۰۱؛ اورتنو و همکاران، ۲۰۰۳).
در مطالعه حاضر، مقادیر WBC افراد گروه شاهد و همچنین آن دسته از که مکمل ویتامین E تغذیه شدهاند در مقایسه با آن دسته که با رژیم های غذایی غنی شده با مکملهای C و C + E تغذیه شدهاند به طور معنی داری پایین تر است (۰۵/۰P<).
این یافته ها با یافته های گلوبر کروز^[۹۳] و همکاران (۲۰۰۶) و آندراده و همکاران (در مطبوعات) به دست آمده است، توافق دارند. به گفته این نویسندگان، غلظت بالا ویتامین E جیره برای افزایش تعداد کل لکوسیتها لازم نیست، اما بهبود کیفی این سلول می تواند برخی از اثرات مفید آن در ماهی pirarucu تحت استرس ارائه کند.
لوید ایوانز^[۹۴] و همکاران (۱۹۹۴)، تاوارس دیاس^[۹۵] و مورائس^[۹۶] (۲۰۰۴) بیان کردهاند که در ماهی، و همچنین در سایر مهره داران غیر پستاندار، وظیفه اصلی انعقادی پلاکتها و انعقاد خون است. با این حال، این سلول ها ممکن است وظایف بسیاری را ارائه میکنند، که آنها در انتشار محصولات مرتبط با تجمع و التهاب ترومبوسیتها دخیل هستند.
همچنین بلو^[۹۷] و همکاران (۲۰۰۵)، ساهو و موکرجی (۲۰۰۲)، پیرس و همکاران (۲۰۰۳)،‌ سائو و همکاران (۲۰۰۴)، کایرون و همکاران (۲۰۰۴) و چن و همکاران (۲۰۰۴) بیان کرده اند که ویتامین های E و C می توانند از غیر فعال شدن سیستم ایمنی پیشگیری کرده و مقاومت غشاهای سلول های قرمز را افزایش دهند که با نتایج حاضر از این این مطالعه مطابقت دارد.
دینینگ^[۹۸] (۱۹۶۲) و کوکس^[۹۹] (۱۹۶۸) پیشنهاد کردند که ویتامینC می تواند موجب افزایش تعداد گلبول های قرمز خون شود. آنها بیان نمودند که افزایش در تعداد گلبول های قرمز با اضافه شدن مقادیر ویتامین C می تواند به علت اثر مستقیم ویتامین C بر روی اریتروپویزیس باشد. هونگ^[۱۰۰] و همکاران ( ۱۹۸۷) بیان نمودند که ویتامین E یک آنتی اکسیدان قوی است که موجب افزایش حیات و دوام اریتروسیت ها می شود و یک نقش اساسی در تنفس سلولی بازی می کند آفونسو^[۱۰۱] و همکاران (۲۰۰۷) دریافتند که تاثیر ویتامین C در افزایش گلبول های قرمز خون می تواند موجب انتقال و عرضه بیشتر اکسیژن در خون ماهی و در نهایت در بافت ها شده و موجب ارائه پاسخ فیزیولوژیکی بهتر در ماهی شود، که این نتایج با مطالعه حاضر همخوانی دارد.
۵-۳- نتیجه‌گیری کلی
در مجموع وجود دوزهای مناسب ویتامین C وE باعث افزایش رشد و بهبود فاکتورهای خونی و در نتیجه بهبود کارایی سیستم ایمنی در ماهی فلاورهورن میشود. با دانستن دوز مناسب این ویتامینها برای هر ماهی میتوان به موفقیت بیشتری در امر پرورش دست یافت. در مطالعه حاضر بیشترین میزان شاخصهای رشد مربوط به تیمار ۱ و بیشترین فاکتورهای خونی مربوط به تیمار ۵ بود. با توجه به این نتیجه میتوان بهترین دوز ویتامین C وE برای رشد بهتر ماهی فلاورهورن را به ترتیب ۱۰۰۰ و ۱۰۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم و بهترین دوز برای حصول فاکتورهای خونی بهتر به ترتیب ۱۰۰۰ و۱۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم دانست.
۱- پیشنهادات اجرایی
با توجه به تحقیق انجام گرفته ویتامین E و C مورد نیاز ماهی فلاورهورن جهت رشد مناسب و ارتقاء فاکتورهای خونی به ترتیب ۱۰۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و برای ارتقاء فاکتورهای خونی به ترتیب ۱۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم پیشنهاد میشود.
۲- پیشنهادات پژوهشی
تاثیر ویتامینهای E و C در مقابله با استرس در ماهی فلاورهورن بررسی شود.
اثرات ویتامینهای E و C در مقابله با استرسهای دمایی در ماهی فلاورهورن
بررسی اثر ویتامین E روی سایر گونه های ماهیان تزئینی و پرورشی بررسی شود.
منابع
منابع
افشار مازندران، ن؛ ۱۳۸۱٫ راهنمای علمی تغذیه و نهادههای غذایی و دارویی آبزیان در ایران. انتشارات نوربخش. ص ۲۱۶٫

اسکینر ( ۲۰۱۰ ) در تحقیقی ارتباط بین مالکیت نهادی و عملکرد شرکت‌ها را برای سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ مورد تحقیق قرار دادند. این تحقیق نشان داد که سرمایه‌گذاری نهادی در شرکت‌ها ممکن است به سرمایه‌گذاران کمک کند تا مسائل نمایندگی حاصل از تفکیک مدیریت و مالکیت را کاهش دهند. افزون بر این، مؤسسات مالی مایل هستند تا درشرکت‌های بزرگتر با اهرم مالی کمتر، سرمایه‌گذاری کنند.

بسیدیج و همکاران ( ۲۰۱۰ ) در تحقیقی که در انگلستان انجام شد رابطه بین مالکیت سهامداران و سود تقسیمی سهام را بررسی کردند. جامعه آماری تحقیق کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در ا انگلستان بود. اطلاعات بدست آمده از صورت‌های مالی ارائه شده به بورس و بانک‌های اطلاعاتی طی سال های ۱۹۹۵ الی ۲۰۰۱ با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره آزمون شدند. نتایج تحقیق نشان داد که هرچه درصد مالکیت سهامداران در شرکت بیشتر باشد سود سهام بیشتری تقسیم می‌شود.
بیک، جنس و کیم ( ۲۰۰۹ ) به بررسی نظام شرکت‌داری به عنوان متغیری جهت کاهش هزینه‌های نمایندگی پرداختند. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از شرکت‌های عضو S & P 500 شامل ۴۶۰ شرکت طی سال ۹۷ الی ۲۰۰۰ بدست آمد. فرضیه اصلی تحقیق به صورت زیر طراحی شد:
بین مالکیت مدیریت و سطح افشای اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد.
برای بررسی این فرضیه سه فرضیه فرعی مطرح گردید.
۱ـ بین مالکیت مدیریت و ساختار مالکیت و روابط سرمایه‌گذاران رابطه وجود دارد.
۲ـ بین مالکیت مدیریت و شفافیت صورت‌های مالی و افشای اطلاعات رابطه وجود دارد.
۳ ـ بین مالکیت مدیریت و فعالیت‌های مدیریت و هیات مدیره رابطه وجود دارد.
نتایجی که از آزمودن رابطه ‌این متغیرها با بهره گرفتن از رگرسیون بدست آمد:
الف ـ بین درصد سهم مدیران غیر موظف و سطح افشای اطلاعات رابطه مثبت و با اهمیتی وجود دارد.
ب ـ بین ساختار مالکیت و روابط سرمایه‌گذاران رابطه مثبت وجود دارد.
ج ـ بین مالکیت مدیریت و شفافیت صورت‌های مالی و افشای اطلاعات رابطه‌ای وجود ندارد.
د ـ بین مالکیت مدیریت و فعالیت‌های مدیریت و هیات مدیره رابطه منفی مهمی وجود دارد.
همچنین نتایج تحقیق فرضیه اصلی را تایید کرد. بنابرین بین درصد مالکیت مدیریت و هزینه‌های نمایندگی رابطه معکوس وجود دارد یعنی با افزایش سهم مالکیت مدیریت هزینه‌های نمایندگی کاهش می‌یابد.
آرمسترنگ و همکاران( ۲۰۱۱ ) پژوهشی با عنوان"در چه صورت بازار رقابتی بر رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه سرمایه تاثیر می‌گذارد؟ ” انجام دادند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، زمانی که بازار‌های سرمایه به صورت رقابت کامل باشد، عدم تقارن اطلاعاتی تاثیری بر هزینه سرمایه نخواهد داشت؛ ولی در صورتی که بازار سرمایه به صورت رقابت ناقص باشد، عدم تقارن اطلاعاتی یک اثر مجزا برهزینه سرمایه می‌گذارد و بین عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه سرمایه، یک ارتباط مثبت وجود خواهد داشت. آنها همچنین دریافتند که درجه رقابت بازار به منظور در نظر گرفتن ارتباط بین عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه سرمایه، یک متغیر مهم و اثرگذار است.
لمبرت و همکاران ( ۲۰۱۲ ) و آکینس و همکاران ( ۲۰۱۲ ) در مطالعات خود نشان دادند که در شرایط رقابت ناقص، عدم تقارن اطلاعاتی بین معامله‌گران باعث می‌گردد که قیمت سهام نسبت به رقابت کامل کاهش یابد. عدم تقارن اطلاعاتی به عرضه نقدینگی منجر می‌گردد و این موضوع بر هزینه سرمایه تاثیر می‌گذارد از این رو، یک ارتباط مثبت بین معامله‌گران مطلع/ غیر مطلع و هزینه سرمایه وجود دارد.
میسرا و ویشنانی( ۲۰۱۲ ) ، رابطه‌ی حاکمیت شرکتی و ریسک بازار را بررسی کردند. نتایج یافته‌های آنان نشان داد، افزایش کیفیت حاکمیت شرکتی قوی سبب کاهش هزینه‌ی نمایندگی شده، در نهایت سبب کاهش ریسک بازار می‌شود.
بولو و همکاران در مطالعه ای با عنوان “ملاحظه محتوای اطلاعاتی اجزای سود توسط مدیران و سرمایه‌گذاران در پیش‌بینی سود ” بیان نمودند که سرمایه‌گذاران بر اساس اطلاعات موجود تصمیم‌گیری می‌کنند. بنابراین، نوع اطلاعات ارائه شده، نحوه ارائه اطلاعات و محتوای اطلاعاتی برای همه بازیگران بازار اهمیت دارد.
۲ـ ۳ ـ ۴ـ تحقیقات داخلی انجام شده در رابطه با تئوری نمایندگی
حساس یگانه و پوریانسب (۱۳۸۴) در تحقیق خود بیان می‌کنند که با فعال‌تر بودن سهامدار، نظارت بر عملکرد مدیریت شرکت بهتر انجام می‌شود و مشکلات نمایندگی کاهش می‌یابد.
نوروش و ابراهیمی کردلر ( ۱۳۸۷ ) در تحقیقی به بررسی رابطه ترکیب سهامداران با تقارن اطلاعات و سودمندی معیارهای حسابداری عملکرد پرداختند یافته‌های این تحقیق، نشان داد که در شرکت‌هایی که مالکیت نهادی بیشتری دارند در مقایسه با شرکت‌هایی که مالکیت نهادی کمتری دارند، قیمت‌های سهام، اطلاعات سودهای آینده را بیشتر دربر می‌گیرد. این یافته با مزیت نسبی سهامداران نهادی در جمع آوری و پردازش اطلاعات مطابقت دارد.
خوبانی ( ۱۳۸۹ ) در پژوهشی با عنوان “بررسی رابطه کیفیت سود باعدم تقارن اطلاعاتی” به بررسی نقش کیفیت سود درکاهش عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد کیفیت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، هیچ تاثیری بر میزان عدم تقارن اطلاعاتی ندارد. وی همچنین، دریافت که عدم تقارن اطلاعاتی در دوره پس از اعلان سود بیشتر از دوره قبل از اعلان سود است.
احمد پور و عجم( ۱۳۸۹ ) در پژوهشی با عنوان “بررسی رابطه کیفیت اقلام تعهدی و عدم تقارن اطلاعاتی درشرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران” پرداختند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که کیفیت اقلام تعهدی بر عدم تقارن اطلاعاتی تاثیری ندارد.
خانی و قجاوند ( ۱۳۹۱ ) در تحقیقی با عنوان “تاثیر متغیرهای حسابداری و بازار عدم تقارن اطلاعاتی بر هزینه سرمایه سهام عادی” تاثیر دو دسته سنجه مبتنی بر بازار و مبتنی بر حسابداری را بر هزینه سرمایه با بهره گرفتن از مدل فاما و فرنچ بررس نمودند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که معیارهای اندازه‌گیری عدم تقارن اطلاعاتی به استثنای کیفیت اقلام تعهدی بر هزینه سرمایه سهام عادی تاثیر دارد.
۲ـ ۳ـ ۵ـ تحقیقات خارجی انجام شده در رابطه با عدم تقارن اطلاعاتی
کایل ( ۱۹۸۵ ) ایزلی و اوهارو ( ۱۹۹۲ ) در یافته‌های خود پی بردند هنگامی که عدم تقارن اطلاعاتی افزایش یابد شاهد افزایش حجم مبادلات نیز خواهیم بود. دمسکی و فلتهام ( ۱۹۹۴ ) و مک نیکولاس و ترومن ( ۱۹۹۴ ) بر اهمیت تمرکز بر فعالیت بازار اوراق بهادار در دوره قبل از اعلان سود علاوه بر دوره پس از اعلان سود اشاره دارند. به نظر مک نیکولاس و ترومن سرمایه‌گذارانی که دارای افق سرمایه‌گذاری کوتاه مدتی می‌باشند جستجوی اطلاعات محرمانه را قبل از اعلان سود افزایش می‌دهند که بدین معناست قبل از اعلان سود، سطح بالایی از عدم تقارن اطلاعاتی را شاهد خواهیم بود.
جاکوبسون و آکر ( ۱۹۹۳ ) به بررسی مقیاس ‌های عدم تقارن اطلاعات بین بازارهای سرمایه ژاپن و آمریکا پرداخته‌اند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که بازار سرمایه ژاپن اطلاعات مربوط به سودآوری آتی را زودتر از بازار سهام آمریکا در قیمت سهام منعکس می‌کند. چرا که به دلیل ساختار مالکیتی شرکت‌ها و حضور گسترده سهامداران نهادی، سهامداران ژاپنی در مقایسه با آمریکایی‌ها از چشم‌اندازهای آتی شرکت‌ها بهتر آگاهند.
کنگ و کینگ(۲۰۰۲) به بررسی رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و سودهای تقسیمی پرداختند. آن‌ها ازسودهای کسب شده اشخاص درون سازمانی به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری عدم تقارن اطلاعاتی استفاه کردند و به این نتیجه رسیدند که تغییرات سیاست سود تقسیمی هیچ تاثیر با اهمیتی بر عدم تقارن اطلاعاتی ندارد.
لی و ژاو(۲۰۰۳) در مورد میزان تاثیر اطلاعات نامتقارن بر سیاست تقسیم سود به تحقیق پرداخته و مطالعه آن‌ها با بهره گرفتن از فایل‌های سیستم برآوردی کارگزاران نهادی و در سال‌های ۱۹۸۳ تا ۲۰۰۳ انجام شد. آن‌ها دو معیار اختلاف در پیش‌بینی تحلیل‌گران و خطاهای پیش‌بینی‌شان از سود را به عنوان سنجه‌ای از عدم تقارن اطلاعاتی بکار بردند. نتیجه تحقیق آن‌ها با تئوری علامت‌دهی ناسازگار بوده و نشان داد که هر چه عدم تقارن اطلاعاتی بیشتر باشد، احتمال پرداخت سود تقسیمی کمتر است.
مطالعه اکپارا(۲۰۱۰) تاثیر بلند مدتی که عدم تقارن اطلاعاتی بر روی سیاست تقسیم سود می‌گذارد را بررسی نمود و به این نتیجه رسید که عدم تقارن اطلاعاتی به طور مستقیم و معنی داری بر سیاست تقسیم سود تاثیر می‌گذارد. به این دلیل که اشخاص درون سازمانی اطلاعات محرمانه‌ای در مورد ارزش حقیقی شرکت دارند و این اطلاعات را در تقسیم سود نشان می‌دهند.
لمبرت و همکاران (۲۰۱۲) و آکینس و همکاران در مطالعات خود نشان دادند که در شرایط رقابت ناقص، عدم تقارن اطلاعاتی بین معامله‌گران باعث می‌گردد که قیمت سهام نسبت به رقابت کامل کاهش یابد. عدم تقارن اطلاعاتی به عرضه نقدینگی منجر می‌گردد و این موضوع بر هزینه سرمایه تاثیر می‌گذارد. از این رو، یک ارتباط مثبت بین معامله‌گران مطلع/ غیر مطلع و هزینه سرمایه وجود دارد.
۲ـ ۳ ـ ۶ـ تحقیقات داخلی انجام شده در رابطه با عدم تقارن اطلاعاتی
قائمی و وطن پرست(۱۳۸۴) دریافتند که عدم تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران بین سرمایه‌گذاران وجود داشته و در دوره‌های قبل از اعلان سود به مراتب بیشتر از دوره‌های پس از اعلان سود است. همچنین مشخص شد که عدم تقارن اطلاعاتی با حجم مبادلات و قیمت سهام مرتبط بوده است، به طوری که در دوره قبل از اعلان سود حجم مبادلات افزایش یافته و قیمت سهام شرکت‌ها نیز دچار نوسان می شوند.
ابراهیمی کردلر (۱۳۸۴) به بررسی و تدوین رابطه‌ی ترکیب سهامداران با تقارن اطلاعات و سودمندی معیارهای حسابداری عملکرد پرداختند. برای انجام آزمون تجربی دو نمونه از شرکت‌های سرمایه‌پذیر انتخاب شدند. نمونه اول شامل شرکت‌هایی با درجه پایینی از مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی و نمونه دوم شامل شرکت‌هایی با درجه بالایی از مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی را تشکیل می‌دهند. نتایج تحقیق نشان داده شرکت‌هایی با درجه بالایی از مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی، اطلاعات بیشتری را در رابطه با سود‌های آتی گزارش می‌کنند. در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی در این شرکت‌ها کاهش می‌یابد.
در پژوهشی خوش طینت و یوسفی اصل(۱۳۸۶)، استدلال کردند که عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه موجب ایجاد هزینه‌های نمایندگی می‌شود که این امر به نوبه خود موجب افزایش بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران می‌گردد، لذا ذینفعان هر شرکتی به دنبال مکانیزمی جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می‌باشند. نتایج آنها نشان داد که عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه منجر به محافظه‌کاری می‌شود. از طرفی تغییرات عدم تقارن اطلاعاتی مابین سرمایه‌گذاران منجر به تغییرات محافظه‌کاری می‌گردد، اما محافظه‌کاری منجر به عدم تقارن اطلاعاتی نمی‌گردد.
نتایج تحقیق رضا زاده و آزاد(۱۳۸۷) نشان داد که به دنبال افزایش عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران، تقاضا به اعمال محافظه‌کاری در گزارشگری مالی افزایش می‌یابد و بدین ترتیب، سودمندی محافظه‌کاری به عنوان یکی از خصوصیات کیفی صورت‌های مالی مورد تأیید قرار می‌گیرد.
خوبانی ( ۱۳۸۹ ) در پژوهشی با عنوان"بررسی رابطه کیفیت سود باعدم تقارن اطلاعاتی"به بررسی نقش کیفیت سود درکاهش عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، کیفیت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، هیچ تاثیری بر میزان عدم تقارن اطلاعاتی ندارد. وی همچنین، دریافت که عدم تقارن اطلاعاتی در دوره پس از اعلان سود بیشتر از دوره قبل از اعلان سود است.
جدول ۲ـ ۱ـ خلاصه‌ای از تحقیقات خارجی انجام شده در رابطه با هموارسازی سود

 

ردیف	عنوان تحقیق	نام محقق یا محققین	سال تحقیق	کشور محل انجام تحقیق	نتایج
۱

عوامل حالت دهنده ی چهارجزئی که با نام ترکیبات چهارتایی آمونیوم یا چهار نیز شناخته می شوند، از دسته شوینده های کاتیونی هستند^(۴۴). این مواد هم در شامپوهای حالت دهنده و هم در حالت دهنده های مو وجود دارند^(۴۵). وظیفه آن ها خنثی کردن بار منفی روی موها و در نتیجه کاهش الکتریسیته ی ساکن است^(۴۶). چسبندگی بارهای مثبت موجود در حالت دهنده به بارهای منفی روی مو موجب مقاومت حالت دهنده های چهارجزئی در برابر آب کشی می باشد^(۴۷). بنابراین عوامل حالت دهنده تا هنگام شستشو با شامپو بر روی مو باقی می مانند و زیبایی بادوام موها را تامین می کنند.

۴-۶-۲- حالت دهنده هایی که یک لایه ی نازک بر روی مو تشکیل می دهند^[۴۰] :
دسته ی دوم از حالت دهنده ها با نام تشکیل دهنده ی لایه ی نازک شناخته می شوند. عملکرد آن ها از طریق تشکیل یک لایه ی نازک پلیمر بر روی مو است^(۴۸). این حالت دهنده ها شامل مقادیری از پلیمر های جدید و سبک مانند پلی وینیل پیرولیدون^[۴۱] (PVP) هستند که بر روی کوتیکول، سطحی صاف و با قابلیت انعکاس نور ایجاد می کنند^(۴۹). آن ها با پرکردن مکان های خالی پروتئین مو و کاهش الکتریسیته ی ساکن مو از طریق خنثی کردن هر نوع بار موجود بر روی آن، درخشندگی و براقیت موها را افزایش می دهند. این حالت دهنده ها به طور معمول پس از خشک کردن موها استفاده می شوند و گاهی در کنار عوامل فرم دهنده ی مو به کار می روند.
۴-۶-۳- حالت دهنده های دارای پروتئین^[۴۲] :
دسته ی سوم از حالت دهنده ها پروتئین ها هستند^(۵۰). هنگامی که کوتیکول در حین آسیب هایی چون شانه کردن، برس کشیدن، فرم دادن و فرآیندهای شیمیایی از بین می رود، مو استحکام ساختاری خود را از دست می دهد. این مناطق عاری از کوتیکول مکان هایی را برای قرار گرفتن پروتئین های حالت دهنده فراهم می کنند. این پروتئین ها به وزن هایی از ١٠٠٠ تا ١٠٠٠٠ دالتون تجزیه می شوند^(۵۱). این فضاهای خالی روی کوتیکول ممکن است در اثر عوامل دیگری نیز ایجاد شود: رنگ کردن مو، که در آن کوتیکول در معرض پراکسید هیدروژن یا آمونیاک قرار می گیرد، فر کردن دائمی مو، که کوتیکول در معرض آمونیوم تیوگلیکولات تخریب می- شود. قطعات کوچک پروتئین به درون این فضاهای خالی مو نفوذ می کنند و استحکام مو را در برابر شکست تا %١٠ افزایش می- دهد. این افزایش مقاومت دائمی نیست و پس از شستشو با شامپو از بین می رود. حالت دهنده هایی با پروتئین های اضافی، پروتئین ها را جایگزین می کنند و به طور موقت موجب بهبود استحکام موها می شوند. این پروتئین ها از کلاژن حیوانی، کراتین، جفت و یا تخم مرغ بدست می آیند. منبع این پروتئین ها چندان اهمیت ندارد اما اندازه ی ذرات و توانایی آن ها در ورود و باقی ماندن در مو بسیار مهم است. ^(۵۲-۵۳) قدرت این حالت دهنده ها در استحکام بخشیدن به مو، به زمان اتصال آن ها به مو بستگی دارد. هر قدر این حالت دهنده ها مدت زمان بیشتری با مو در تماس باشند، پروتئین های بیشتری می توانند به درون مو نفوذ کنند. مقدار پروتئینی که به درون مو نفوذ می کند، تعیین کننده ظاهر نهایی موها و استحکام موها در برابر شکست می باشد. برای حفظ تاثیر حالت دهنده استفاده ی مجدد از آن پس از هر بار تماس مو با آب ضروری است.
۴-۶-۴- حالت دهنده های سیلیکونی^[۴۳] :
آخرین گروه مهم از حالت دهنده ها سیلیکون ها هستند. سیلیکون ها در صنعت ساخت شامپوهای حالت دهنده و حالت دهنده های فوری تحول بزرگی ایجاد کردند. سیلیکون به طرز شگفت آوری از منظر بررسی بر روی پوست، فاقد التهاب و حساسیت می باشد^(۵۴). سیلیکون از سیلیس به دست می آید که سیلیس خود در خاک، کوارتز و گرانیت یافت می شود. خواص شیمیایی سیلیکون از پیوندهای یک در میان سیلیس و اکسیژن ناشی می شود، این پیوندها بسیار قوی هستند و به پیوندهای سیکلوکسانی معروفند. سیلیکون مایعی بی بو، بی رنگ و غیرسمی است^(۵۵). سیلیکون امتزاج ناپذیر و غیرقابل حل در آب است، به همین دلیل از آن در حالت دهنده ها استفاده می شود. زیرا یک لایه ی نازک بر روی مو تشکیل می دهد که در مقابل آبکشی مقاومت می کند. متداول ترین شکل سیلیکون که در حالت دهنده های مو استفاده می شود دایمتیکون است که حالت دهندگی مو را با کاهش الکتریسیته ی ساکن بهبود می بخشد، موجب کاهش گره خوردگی مو از طریق کاهش اصطکاک می شود و با نرم تر کردن کوتیکول های زبر، موها را درخشان می کند. از آنجایی که سیلیکون یک لایه ی نازک غیرروغنی بر روی تارهای مو تشکیل می دهد، ظاهر چرب حاصل از استفاده ی سایر حالت دهنده ها را ایجاد نمی کند^(۵۶-۵۷). سیلیکون بسیار ایمن است و هیچ گزارشی مبنی بر خطرناک بودن آن از شامپوها، حالت دهنده ها، مرطوب کننده ها و سایر لوازم آرایشی حاوی سیلیکون مشاهده نشده است.
جدول ۴-۳ طبقه بندی حالت دهنده ها

 

طبقه بندی حالت دهنده	مواد اولیه	مزیت مهم	اثر زیبا سازی بر روی مو
شوینده کاتیونی	ترکیبات چهارتایی امونیوم	صاف کردن کوتیکول کاهش الکتریسیته ساکن	ترمیم بسیار عالی موی اسیب دیده در اثر فرایند شیمیایی
فیلم فورمرها	پلیمر ها	پر کردن ترک های مو کاهش الکتریسیته ساکن افزایش درخشندگی	بهبود ظاهر موهای خشک بهبود ظاهر موهای زبر و فر
حاوی پروتئین	پروتئین های تجزیه شده	نفوذ به مو جهت افزایش استحکام	ترمیم موقتی انتهای شکافته شده مو
سیلیکون ها	دایمتیکون، سیکلومتیکون، آمودایمتیکون	قرار گرفتن بر روی مو به صورت یک لایه نازک	کاهش اصطکاک حاصل از شانه زنی افزایش درخشندگی

گوناگونی حالت دهنده ها :
حالت دهنده ها با توجه به نحوه ی عملکرد آن ها و زمانی که در فرآیندهای زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند، طبقه بندی می شوند^(۵۸-۵۹). انواع مهمی از حالت دهنده های مو در جدول ۴ ذکر شده اند. این حالت دهنده ها شامل حالت دهنده های فوری، حالت دهنده های عمقی، حالت دهنده های ماندگار و شوینده های مو هستند.

 

 

با توجه به آنکه مقدار اعتبار آزمون در جدول ۴-۲۹ از ۰,۰۵ کمتر است بنابراین می توان گفت که فرض صفر آماری با سطح خطای۵ درصد رد می شود و بعبارت دیگر با اطمینان ۹۵ درصد بین حمایت و استقبال بانک ها به استفاده از روش اعتبار اسنادی با آشنایی وارد کنندگان با مکانیزم پرداخت به روش اعتبار اسنادی، رابطه قوی وجود دارد. با توجه به اینکه ضریب همبستگی فوق برابر ۰,۴۱۴ و مثبت است می توان گفت که رابطه بین این دو متغیر مستقیم است.

ارتباط بین فرضیه های ۵ و ۶ :
فرضیه ۵ به پایین بودن هزینه های استفاده از مکانیزم اعتبار اسنادی اشاره دارد و فرضیه ۶ به آشنایی وارد کنندگان با روش اعتبار اسنادی می پردازد.
جدول۴-۳۰ ضریب همبستگی اسپیرمن بین فرضیه ۵ و ۶

 

ضریب همبستگی

اعتبار آزمون

نتیجه گیری

جهت رابطه

 

۰,۴۴۶

۰,۰۰۰

وجود رابطه

مستقیم

 

 

با توجه به آنکه مقدار اعتبار آزمون در جدول ۴-۳۰ از ۰,۰۵ کمتر است بنابراین می توان گفت که فرض صفر آماری با سطح خطای۵ درصد رد می شود و بعبارت دیگر با اطمینان ۹۵ درصد بین پایین بودن هزینه های استفاده از مکانیزم اعتبار اسنادی با آشنایی وارد کنندگان با مکانیزم پرداخت به روش اعتبار اسنادی، رابطه قوی وجود دارد. با توجه به اینکه ضریب همبستگی فوق برابر ۰,۴۴۶ و مثبت است می توان گفت که رابطه بین این دو متغیر مستقیم است.
۴-۳-۱)امکان کاهش تعداد سوالات پرسشنامه
پرسش های سنجش کاهش ریسک واردکننده در دریافت کالای مغایر با شرایط قرارداد با بهره گرفتن از روش پرداخت اعتبار اسنادی.
پرسشنامه تحقیق از سوالات متعددی استفاده کرد تا عوامل مؤثر بر کاهش ریسک را اندازه‌گیری کند. اکنون می‌توان با توجه به پاسخ هایی که به پرسش‌های مربوط به کاهش ریسک داده شده، از روشی آماری استفاده کرد که نشان می‌دهد آیا می‌توان تعداد سوالات را کاهش داد. این روش با بهره گرفتن از مقدار اعتبار آزمون، امکان‌پذیری کاهش متغیرها را نشان می‌دهد و علاوه بر آن مشخص می‌سازد که متغیرهای انتخاب شده، چند درصد از کل واریانس را تبیین میکنند و شامل کدام یک از متغیرها می‌شوند.
با توجه به جدول۴-۳۱ مشاهده می شود که اعتبار آزمون KMO از ۰۵/۰ کمتر است و لذا امکان کاهش تعداد متغیرها وجود دارد.
جدول ۴-۳۱ مقدار آماره آزمون KMO جهت امکانپذیری کاهش متغیرها

 

درجه اعتبار آزمون

آماره آزمون KMO

 

۰۰۰/۰

۷۰۱/۰

 

 

از میان تعداد ۴ متغیر، می‌توان یکی از آن‌ها را انتخاب کرد که ۱۲۹/۵۴ درصد از واریانس کل را تبیین می‌کند.
متغیر مذکور عبارت است از:
سوال ۱ : کاهش ریسک دریافت کالای مغایر با شرایط قرار داد تا چه اندازه موجب استفاده از روش اعتباراسنادی در پرداخت های بین المللی می گردد؟
به عبارت دیگر در عوض استفاده از ۴ سوال، میتوان یک سوال را از پاسخگویان پرسید و این متغیر را اندازه گیری کرد.
آشنایی وارد کنندگان با مکانیزم پرداخت به روش اعتبار اسنادی موجب افزایش تمایل واردکنندگان به استفاده از این روش در بیع بین المللی کالا می شود :
با توجه به جدول۴-۳۲ مشاهده می شود که اعتبار آزمون KMO از ۰۵/۰ کمتر است و لذا امکان کاهش تعداد متغیرها وجود دارد.
جدول ۴-۳۲ مقدار آماره آزمون KMO جهت امکانپذیری کاهش متغیرها

قانون ۱۷۲۷: بند۱: مجرم می‌تواند تجدیدنظرخواهی کند، حتی اگر در حکم فقط به این دلیل مجازات تغییر یابد یا به این دلیل قاضی قدرت ذکر شده در قانون ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ را به کار برد.
بند۲: مدافع دادگستری می‌تواند تجدیدنظرخواهی کند هر زمان که او در نظر بگیرد به اندازه کافی جبران خسارت رسوایی یا اعاده عدالت نشده است.
قانون ۱۷۲۸: بند ۱: بی آنکه زیانی به ماده‌های این عنوان برسد، و مگر اینکه ماهیت دعوی به گونه‌ای دیگر نیاز باشد، در دادگاه کیفری قاضی ماده‌های مرتبط با روند قضایی به طور کلی، آنهایی که با روند عادی منازعه مرتبط هستند، و هنجارهای خاص درباره دعاویی که با منافع عمومی مرتبط هستند را مراعات می‌کند.
بند۲: شخص متهم نه موظف به اعتراف به جرم است، و نه سوگند یاد کند که متهم است.

فصل سوم: اقدام برای جبران خسارت

قانون ۱۷۲۹: بند۱: مطابق با قانون ۱۵۹۶، طرفی که از آسیب جرم رنج می‌برد می‌تواند اقدام به منازعه برای بهبود آسیب در دعوی واقعی کیفری خود بنماید.
بند۲: مداخله طرف صدمه دیده که در بند۱ ذکر شده طولانی تر از اعتراف نیست اگر مداخله در وهله نخست دادگاه کیفری ایجاد نشده باشد.
بند۳: تجدیدنظرخواهی در دعوی که به آسیب مرتبط است مطابق با قانون ۱۶۲۸-۱۶۴۰ درست می‌شود، حتی اگر تجدیدنظرخواهی نتواند در دعوی کیفری به خودی خود ایجاد شود. با این حال، اگر تجدید نظرخواهی در هر دو عنوان وجود داشته باشد، فقط یک دادگاه وجود دارد، حتی اگرچه تجدید نظرخواهی ها توسط افراد مختلف بی آنکه آسیبی به مفاد قانون ۱۷۳۴ برسد، ایجاد شوند.
قانون ۱۷۳۰: بند۱: برای جلوگیری از تأخیر بیش از حد در دادگاه کیفری، قاضی می‌تواند دادگاه مرتبط با آسیب را به تعویق اندازد تا زمانی که او حکم قطعی در دادگاه کیفری را صادر کند.
بند۲: زمانی که قاضی این کار را انجام دهد او باید، پس از صدور حکم در دادگاه کیفری، دعوی را که با آسیب مرتبط است دادرسی کند، حتی اگرچه دادگاه کیفری هنوز به دلیل اعتراض‌های پیشنهادی برای آن در انتظار باشد، یا حتی اگرچه متهم تبرئه شود، زمانی که دلیل برای تبرئه تعهد برای بهبودی آسیب را از بین نبرد.
قانون ۱۷۳۱: حکمی که در داگاه کیفری داده می‌شود، حتی اگرچه آن موضوع قضایی باشد، در هیچ شیوه‌ای حق برای طرفی که آسیب دیده ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه این طرف مطابق با قانون ۱۷۳۳ مداخله کند.

بخش پنجم: آیین دادرسی در مراجعه‌ی اداری و در حذف و یا انتقال کشیشان بخش

 

جزء اول: مراجعه برعلیه احکام اداری

قانون ۱۷۳۲: هر آنچه در ماده‌های این بخش مربوط به احکام می‌باشند، به تمام قوانین اداری منحصر به فرد در دادگاه های علنی در خارج از محاکمه قضایی داده شده به کار برده شود، به جز برای آنهایی که توسط خود پاپ رم یا توسط شورای وحدت جهانی صادر شده‌اند.
قانون ۱۷۳۳: بند۱: هنگامی که فردی براین باور باشد که او با حکم آسیب دیده است، تا حد زیادی خواهان این است که از مشاجره میان آن شخص و مرجع حکم اجتناب شود، و تا رسیدن به یک راه حل عادلانه با مشاوره متقابل مراقبت شود، احتمالاً با بهره گرفتن از کمک افراد معتمد برای میانجی گری و مطالعه این موضوع. در این روش، ممکن است با برخی از روش‌های مناسب از جنجال اجتناب شود یا پایان یابد.
بند۲: مجمع اسقفی می‌تواند تجویز نماید که در هر اسقف نشین شورا یا دفتر دائمی ایجاد گردد که وظایفی مطابق با هنجارهای تعیین شده توسط مجمع داشته باشند، به دنبال و پیشنهاد راه حل‌های عادلانه، حتی اگر مجمع این را خواستار نباشد، اسقف ممکن است چنین دفتر یا شورایی را ایجاد نماید.
بند۳: دفتر یا شورای ذکر شده در بند۲، باید در کار خود سخت کوش باشد اصولاً زمانی که حکمی مطابق با قانون ۱۷۳۴، لغو شود و مدت زمان محدود برای مراجعه سپری نشده باشد. اگر مراجعه برعلیه حکمی ارائه شود، مقام برتری که تصمیم به مراجعه می‌گیرد هم فردی را که مراجعه می‌کند و هم نویسنده حکم را به دنبال این راه حل تشویق می‌کند، هر زمان که چشم انداز نتیجه‌ای رضایت بخش است.
قانون ۱۷۳۴: بند۱: پیش از مراجعه، فرد باید کتباً به دنبال لغو یا اصلاح حکم از مرجع آن باشد، به محض اینکه درخواست تسلیم شد آن با این واقعیت بسیار قابل درک است که تعلیق اجرای این حکم نیز پی‌گیری شده است.
بند۲: دادخواست باید در ظرف مدت محدود قطعی از ده روز متعارف از زمانی که حکم به طور قانونی ابلاغ شده ایجاد شود.
بند۳: هنجارها در بندهای ۱و۲ به کار برده نمی‌شوند:
در مراجعه به اسقف برعلیه احکامی که توسط مراجعی که تابع او هستند داده شده است؛
در مراجعه برعلیه حکمی که با کمک سلسله مراتبی تصمیم گرفته شده، مگر اینکه تصمیم توسط خود اسقف گرفته شده باشد؛
در مراجعه مطابق با قانون ۵۷ و ۱۷۳۵٫
قانون ۱۷۳۵: اگر دادخواست ذکر شده در قانون ۱۷۳۴ در مدت سی روز از زمان به مرجع حکم برسد، دومی حکم جدیدی ابلاغ می‌کند که یا توسط حکم قبلی اصلاح شده یا مصمم است که دادخواست رد شود، دوره‌ای که در آن مراجعه از ابلاغ حکم جدید آغاز می‌شود. با این حال، اگرمرجع حکم تصمیمی در ظرف این سی روز نگرفته باشد، زمان معین از روز سی ام شروع به اجرا می‌شود.
قانون ۱۷۳۶: بند۱: در موضوعاتی که در مراجعه سلسله مراتبی به تعلیق درآمده‌اند اجرای حکم، حتی دادخواست ذکر شده در قانون ۱۷۳۴ همان اثر را دارد.
بند۲: در سایر دعاوی، مگر اینکه ظرف ده روز دریافت دادخواست ذکر شده در قانون ۱۷۳۴ نویسنده حکم تعلیق خود را مقرر کند، تعلیق موقت می‌تواند از مقام برتر سلسله مراتبی نویسنده پی‌گیری شود. این مقام برتر می‌تواند تعلیق فقط به دلایل مهم را حکم کند و باید همیشه مراقب نجات روح آسیب دیده باشد.
بند۳: اگر اجرای حکم مطابق با بند ۲ به تعلیق درآید و مراجعه پس از آن پیشنهاد شود، فردی که باید مطابق با قانون ۱۷۳۷، بند۳، تصمیم بگیرد تعیین می‌کند که آیا تعلیق تأیید شده یا لغو شده است.
بند۴: اگر هیچ مراجعه ای در برابر حکم در ظرف زمان محدود معین شده نشود، تعلیق موقت اجرا مطابق با بندهای ۱ و ۲ به طور خودکار ملغی می‌شود.
قانون ۱۷۳۷: بند ۱: فردی که ادعا می‌کند که او با حکم آسیب دیده است، می‌تواند برای هر انگیزه موجه مراجعه برای مقام برتر سلسله مراتبی شخصی که حکم صادر کرده است را داشته باشد. مراجعه می‌تواند در حضور مرجع حکم شود که باید فوراً آن را به مقام برتر صالح سلسله مراتبی ارسال نماید.
بند۲: مراجعه در ظرف زمان محدود قطعی پانزده روز متعارف ارائه می‌شود. در دعاوی ذکر شده در قانون ۱۷۳۴، بند۳، زمان محدود از روزی که حکم ابلاغ شده است آغاز می‌شود؛ در سایر دعاوی، آن مطابق با قانون ۱۷۳۵ اجرا می‌گردد.
بند۳: حتی در دعاویی که در مراجعه قانونی نیستند اجرای حکم به تعلیق در می‌آید، یا که تعلیق مطابق با قانون ۱۷۳۶، بند۲، حکم می‌شود، مقام برتر می‌تواند به دلیل مهم دستور دهد که اجرا به تعلیق درآید، اما مراقب باشد که آزادی روح رنج دیدگان آسیب نبیند.
قانون ۱۷۳۸: فردی که مراجعه می‌کند همیشه حق برای خدمات مدافع یا وکیل دارد، اما از تأخیرهای بیهوده باید اجتناب نماید. در واقع، مدافعی که خارج از دفتر منصوب می‌شود اگر فرد کسی ندارد و مقام برتر آن را ضروری در نظر بگیرد. مقام برتر، با این حال، می‌تواند همیشه دستور دهد که فرد مراجعه کند آشکارا برای پاسخ به سوالات.
قانون ۱۷۳۹: در دعویی که تاکنون مطالبه می‌شود، برعهده مقام برتر قانونی است که تصمیم به مراجعه بگیرد، نه فقط برای تأیید حکم یا اعلام اینکه آن نامعتبر است، بلکه برای فسخ یا لغو آن یا، اگر آن به نظر می‌رسد که مقام برتر بیشتر به مصلحت می‌باشد برای اصلاح آن، جانشین آن شدن، یا لغو آن.

جزء دوم: آیین دادرسی حذف^[۲۱۷] یا انتقال^[۲۱۸] کشیشان بخش

 

فصل اول: آیین دادرسی حذف کشیشان بخش

قانون ۱۷۴۰: هنگامی که خدمت هر کشیش بخش به دلایلی مضر یا دست کم بی اثر شود، حتی اگرچه این بدون هیچ گونه گسل جدی در بخش خود رخ دهد، او می‌تواند از بخش توسط اسقف اسقف نشین برداشته شود.
قانون ۱۷۴۱: دلایلی که به خاطر آن کشیش بخش به طور قانونی می‌تواند از بخش خود حذف شود عمدتاً عبارتند از:
نحوه اقدام که باعث شود آسیب یا اختلال جدی به عشای ربانی کلیسایی برسد؛
ناتوانی یا بیماری دائمی ذهن یا بدن، که کشیش بخش را برای انجام وظایف خود به طور رضایت بخش ناتوان کند؛
بی اعتبار شدن کشیش بخش در میان کشیشان بخش، یا نفرت از او، زمانی که آن بتواند پیش بینی کند که این عوامل به سرعت پایان نمی‌یابد.
غفلت یا تخلف جدی از وظایف مربوط به کشیش نشین، که پس از هشدار همچنان ادامه دارد؛
اداره بد دارایی های مادی با آسیب جدی به کلیسا، هنگامی که دیگر هیچ چاره‌ای برای از بین بردن این آسیب نتوان یافت.
قانون ۱۷۴۲: بند۱: اگر بازپرسی نشان دهد که دلیل ذکر شده در قانون ۱۷۴۰ وجود دارد، اسقف موضوع را با دو کشیش بخش از گروهی که به طور پایدار برای این منظور توسط شورای کشیشان به پیشنهاد اسقف انتخاب شده است، مشورت می‌کند. اگر او پس از آن معتقد بود که او باید با حذف پیش برود، اسقف باید، برای اعتبار، دلیل و اظهاراتی برای کشیش بخش ارائه کند، و به شیوه‌ای پدرانه برای استعفا از محل خود ظرف پانزده روز متقاعد نماید.
بند۲: برای کشیشان بخش که عضو موسسه مذهبی یا جامعه‌ی زندگی رسالتی هستند، مفاد قانون ۶۸۲، بند۲ رعایت می‌شود.
قانون ۱۷۴۳: استعفای کشیش بخش می‌تواند داده شود نه فقط صرفاً و به سادگی، بلکه حتی به حسب موقعیتی، به شرطی که موقعیت طوری باشد که اسقف بتواند به طور قانونی و در واقع بپذیرد.
قانون ۱۷۴۴: بند۱: اگر کشیش بخش در مدت روزهای تجویز شده پاسخگو نباشد، اسقف دعوت خود را تجدید می‌کند و زمان متعارف را که در ظرف آن پاسخ ایجاد می‌شود را تمدید می‌کند.
بند۲: اگر برای اسقف آشکار گردد که کشیش بخش این دعوت دوم را دریافت کرده است اما پاسخ نداده است، حتی اگرچه از انجام این کار توسط هر مانعی پیشگیری نشده است، یا اگر کشیش بخش حاضر به استعفا دادن باشد و دلایلی برای این ندهد، اسقف حکم حذف را صادر می‌کند.
قانون ۱۷۴۵: اگر، با این حال، کشیش بخش به دعوی اعتراض کند ارائه کند و دلایلی در آن داده شود، اما اظهاراتی را ابراز کند که به نظر می‌رسد برای اسقف ناکافی باشد، برای اقدام معتبر اسقف باید:
دعوت کند او را به وارسی کردن قوانین دعوی و اعتراض‌های خود را با هم به صورت پاسخ کتبی قرار دهند، در واقع برای تهیه شواهد خلاف در صورتی که او چیزی دارد؛
پس از این، تکمیل دستور العمل دعوی ، اگر این لازم است، و سنجش موضوع با همان کشیشان بخش ذکر شده در قانون ۱۷۴۲، بند۱، مگر اینکه به خاطر برخی عدم امکان در بخش آنها، دیگران تعیین شوند؛
در نهایت، تصمیم بگیرد که آیا کشیش بخش حذف شود یا نه، و بدون مشکل تأخیر دادگاه ان مناسب صادر شود.
قانون ۱۷۴۶: هنگامی که کشیش بخش حذف شود، اسقف مطمئن می‌شود که او یا به دفتر دیگری اختصاص داده شده، اگر او برای آن مناسب است، یا مستمری داده شده تا زمانی که دعوی این را نیاز دارد و شرایط امکان پذیر می‌سازد.

۳-۱- مقدمه
جهت مطالعه و بررسی ساختمان خاکپناه ، شهر یزد به عنوان نمونه موردی اقلیمی خشک، انتخاب گردید. انتخاب این شهر از آن جهت قابل تامل است که سابقه ساخت نمونه های متفاوت گونه خاک پناه در آن بس طولانی است و انواع کاربری های مختلف در این شهر هنوز زنده اند و مورد استفاده قرار میگیرند. علاوه بر آن در ساختمان سازی معاصر از این ایده ی معماری هنوز بهره گیری می­گردد. جهت بررسی عملکرد حرارتی این گونه ی ساختمانی در شهر یزد، در ابتدا ملزم به شناخت اقلیم و شرایط آب و هوایی این شهر است. در این فصل علاوه بر شرح وضعیت آب و هوایی این شهر به ترفندهای اقلیمی در راستای معماری و شهرسازی اشاره میگردد. همچنین گونه های مختلف کاربری های خاکپناه یکی از راهکارهای اقلیمی این شهر است که معرفی میگردد.
۳-۲- بررسی اقلیمی شهر یزد
۳-۲-۱- خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی یزد
شهر یزد در عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۵۲ دقیقه طول جغرافیایی: ۵۴ درجه و ۱۶ دقیقه شرقی واقع شده است^[۲۷]. استان یزد در قلمرو سلسله جبال مرکزی ایران واقع شده و از پستی و بلندی و چاله‌‌ها و کفه‌‌های کویری متعدد تشکیل شده است. این ناهمواری‌ها عمدتاً به پنج گروه کوه‌‌ها و تپه‌های پای‌کوه، دشت‌ها و جلگه‌ها، بیابان‌ها، مناطق شور و کویرها و تپه‌های ماسه‌ای تقسیم می‌شوند. خشکی اقلیمی استان یزد،‌ دو علت اساسی و عمده دارد : یکی این که روی کمربند خشک جهانی قرار دارد و دیگر آن‌که از دریاهای آزاد عمان و خلیج‌فارس و دریاچه‌های داخلی و بادهای رطوبت‌زای دریایی دور است. عامل مهم اعتدال نسبی آب و هوای یزد،‌ که قابلیت زیست نسبتاً مناسبی به آن بخشیده است، ارتفاعاتی است که بیشتر به صورت موضعی مؤثراند و این امر باعث شده است مناطقی که در ارتفاعات بیش از ۲۵۰۰ متر قرار دارند از اعتدال و رطوبت بیشتری نسبت به دشت‌های یزد و اردکان برخوردار باشند. به استثنای منطقه کوهستانی شیرکوه، سایر نقاط استان یزد اقلیم گرم و خشک و بیابانی دارد که از مغرب و جنوب غربی به سمت شمال شرقی و شرق خشک‌تر می‌شود.
به این ترتیب، آب و هوای استان یزد به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی، دارای زمستا‌ن‌های سرد و نسبتاً مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است. در ایام تابستان،‌ ییلاق‌های شیرکوه پناهگاه مردم گرمازده این استان است^[۲۸] .
۳-۲-۲- تحلیل داده های اقلیمی شهر یزد
اولین قدم در تطبیق طراحی معماری با محیط پیرامون، مطالعه عوامل اقلیمی مکان مورد نظر است که هر عامل اقلیمی تاثیر متفاوتی بر آن داشته و راه حل متفاوتی نیاز دار .منطقه اقلیمی محل قرارگیری ساختمان، به تنهایی اطلاعات کافی برای انجام یک طراحی اقلیمی را فراهم نمی کند و داده های آب و هوایی بسیار بیشتری، برای شناخت دقیق شرایط اقلیمی مورد نیاز است. برای شناخت دقیق یک اقلیم و تحلیل آن، نیاز به داده های اقلیمی ساعتی و یا حداقل داده های اقلیمی روزانه می باشد. به منظور درک بهتر شرایط آب و هوایی مورد نیاز برای یک طراحی انرژی کارا، بایستی پارامتر های اقلیمی مختلف موثر در رفتار حرارتی ساختمان مورد بررسی قرار گیرد

( Nasrollahi, 2013). این پارامترها شامل دمای خشک و دمای مرطوب، رطوبت نسبی، سرعت و جهت وزش باد و همچنین تابش مستقیم و پراکنده خورشید می باشند که دارای بیشترین اهمیت در یک طراحی اقلیمی هستند. بدلیل اینکه اطلاعات ساعتی و روزانه هر اقلیم، هزاران داده عوامل اقلیمی را دربردارند، بکارگیری ابزاری که بتواند این عوامل اقلیمی را به خوبی نمایش دهد، ضروری است.بکارگیری چنین ابزاری برای درک بهتر شرایط اقلیمی بسیار مفید است. هرچند استفاده از چنین ابزارهایی زمانی کارایی لازم را خواهد داشت که این ابزارها فاکتورهای اقلیمی را در ارتباط با یکدیگر و در ارتباط با شرایط حرارتی مورد نیاز، مثل محدوده آسایش حرارتی، نمایش دهند. برخی از این ابزارهای مفید، نمودار زیست اقلیمی )بیوکلیماتیک(، نمودار سایکرومتریک، گلباد، نمودار تابش خورشید و نمودار سایه اندازی می­باشند.(همان). در این بخش، اقلیم شهر یزد مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. این شهر در همه مطالعات این پژوهش به عنوان نمونه موردی ساختمانهای خاکپناه در اقلیم گرم و خشک، مورد استفاده قرار گرفته است . بر اساس تقسیم بندی اقلیمی کوپن، شهر یزد در منطقه گرم و خشک واقع شده است (کسمایی،۱۳۹۱). در ادامه فاکتورهای اقلیمی شهر یزد و تاثیر ان بر محدوده ی آسایش حرارتی انسان شرح داده خواهد شد.
۳-۲-۲-۱- دمای هوا
نمودار شماره ۶ تغییرات متوسط ماهانه دمای خشک هوا برای سردترین و گرمترین شهر های ایران، بر اساس داده های سازمان هواشناسی ایران درسال ۲۰۰۹ میلادی، را نشان می دهد .^[۲۹] این نمودار همچنین متوسط ماهانه دمای هوای شهر یزد را در ماه های مختلف سال را در قیاس با گرمترین و سردترین شهر ایران، نشان می دهد. بر اساس این نمودار، متوسط ماهانه دما در شهر یزد در زمستان به محدوده پایینی دما در شهرهای ایران و در تابستان به محدوده بالایی دما در شهرهای ایران نزدیک می گردد. در نتیجه این شهر دارای زمستان های سرد و تابستان های گرم است. در نمودار شماره ۷، بیشینه و کمینه و متوسط ماهانه دما و نیز بیشینه و کمینه اندازه گیری شده این شهر در هر ماه در مقایسه با محدوده آسایش حرارتی نمایش داده شده است^[۳۰].. بر اساس این نمودار، متوسط ماهانه دمای هوا در شهر یزد تنها در برخی از ماه های سال در محدوده آسایش حرارتی قرار می گیرد. دمای هوا در ما ههای خدداد تا مرداد ، بالاتر از محدوده آسایش حرارتی بوده و در ماهای آذر تا اسفند، این میزان پایین تر از محدوده مذکور می باشد. بر اساس این نمودار، متوسط ماهانه دمای هوای محیط در شهر یزد تنها در ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان در محدوده آسایش حرارتی انسان قرار دارد. هرچند قرارگیری متوسط ماهانه دما در محدوده آسایش حرارتی به معنای قرارگیری دما در سرتاسر این ما هها، در این محدوده نیست و چنانچه نمودار نشان می­دهد، بیشینه و کمینه و بخش عمده ای از محدوده دمایی در هر ماه، خارج از محدوده آسایش حرارتی می باشد. دلیل این امر تفاوت عمده دما در طول سال و بین ماه های مختلف و نیز در طول شبانه روز است که اصلی ترین دلیل این تفاوت، رطوبت نسبی اندک در این شهر می باشد.
نمودار۶- دمای ماهانه ی هوای خشک شهر یزد در مقایسه با سردترین و گرمترین شهر ایران(ماخذ: نگارنده)
نمودار ۷- بازه ی دمایی هوا در مقایسه با محدوده ی آسایش اشری^[۳۱]
۳-۲-۲-۲- رطوبت نسبی هوا
شهر یزد رطوبت نسبی بیشینه ۵۱ ٪ را در ماه دی و رطوبت نسبی کمینه ۱۵ ٪ را در ماه تیر تجربه می کند. در نمودار شماره ۸ تغییرات دما و رطوبت نسبی این شهر در ما ههای مختلف و برای ساعتهای مختلف، در مقایسه با محدوده آسایش حرارتی، نشان داده شده است.
نمودار۸-دما و رطوبت نسبی برای ساعتهای مختلف در ماه های مختلف شهر یزد
۳-۲-۲-۳- باد
نمودارهای زیر گلباد سالانه و ماهانه شهر یزد را نشان می دهند. این نمودارها شامل مدت زمان وزش باد در جهت های مختلف و سرعت بیشینه، کمینه و متوسط وزش باد و همچنین دما و رطوبت نسبی هوا در زمان وزش باد می باشند. میزان رطوبت نسبی و بویژه دمای هوا در زمان وزش باد از جبه ههای مختلف در این نمودارها، ضرورت استفاده از باد برای تهویه طبیعی و یا محافظت ساختمان در برابر وزش باد را مشخص می نماید. ترکیب میزان وزش باد، دمای هوا و رطوبت نسبی در زمان وزش باد نشان می دهد که آیا دما و رطوبت نسبی هوا در زمان وزش باد برای تهویه طبیعی مناسب می باشد. درصورتیکه دما و رطوبت نسبی هوا در محدوده آسایش حرارتی و یا اندکی پایین تر از آن باشد، امکان استفاده از تهویه طبیعی برای خنکسازی فضاها فراهم میباشد ولی درصورت بالاتر بودن دمای هوا از محدوده آسایش حرارتی، تهویه طبیعی در ساختمان های دارای سیستم سرمایشی، باعث افزایش انرژی مصرفی برای سرمایش می گردد و لذا تهویه طبیعی نبایستی انجام پذیرد. همچنین هرچند بالا بودن رطوبت نسبی هوا در یک اقلیم، میزان نیاز به تهویه طبیعی را افزایش می دهد؛ ولی درصورتیکه میزان رطوبت نسبی از میزان حداکثری آن برای شرایط آسایش حرارتی بیشتر باشد، تهویه طبیعی در ساختمان های با سیستم تهویه مطبوع دارای رطوبت گیر، بر روی شرایط آسایش حرارتی اثر منفی خواهد داشت ( Nasrollahi, 2013) .بر اساس گلباد سالانه یزد، باد غالب در طول سال در این شهر از جهت جنوب ، جنوب شرقی، غرب و شمال غرب می­وزد.هرچند مدت زمان وزش باد از سمت غرب و شمال غرب، بیش از بادهای جنوبی، جنوب شرقی است. این نمودار همچنین نشان می دهد که وزش باد در این شهر، از جهت های مذکور بسیار بیشتر از وزش باد از سمت شمال می باشد (نمودار ۹).
نمودار ۹- گلباد سالانه شهر یزد
۳-۲-۲-۴- نمودار سایکرومتریک
زمانیکه هدف در طراحی یک ساختمان استفاده از روش های غیرفعال برای تامین بخشی ازشرایط آسایش حرارتی با بهره گرفتن از قابلیت‌های آن اقلیم باشد، تحلیل نمودار سایکرومتریک این اقلیم، مناسبترین روش برای شناخت روش های غیرفعال تامین شرایط آسایش حرارتی و مدت زمان کارایی هر یک می­باشد ( Nasrollahi, 2013). نمودار شماره ۱۰ نمودار سایکرومتریک شهر یزد را بر پایه دمای خشک هوا نشان می دهد. بر اساس نمودار سایکرومتریک این شهر، برای دستیابی به شرایط آسایش حرارتی مورد نیاز انسان در این اقلیم، هم به گرمایش و هم به سرمایش نیاز می باشد. در این شهر در حدود۱۹.۵ ٪ از زمان سال، دما در محدوده آسایش حرارتی قرار دارد. این نمودار همچنین نشان می دهد که رطوبت نسبی در این شهر، بویژه در دوره گرم سال، بسیار پایین است.در جدول شماره ۶ درصد زمانی سالانه و تعداد ساعتهایی که هر یک از روش های غیرفعال و فعال توانایی تامین شرایط آسایش حرارتی در این اقلیم را دارند، آورده شده است.
نیاز به انرژی گرمایشی و سرمایشی یک ساختمان، فارغ از اقلیم محل این ساختمان، به معماری آن و همچنین به مصالح پوسته حرارتی آن وابسته است( Nasrollahi, 2013). ولی اگر تنها شرایط اقلیمی شهر جدید یزد معیار سنجش باشد، در این شهر در ماه های آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند بایستی از گرمایش استفاده کرد و در ماه های خرداد، تیر ، مرداد و شهریور نیاز به سرمایش وجود دارد. در ادامه مهمترین روش های گرمایش و سرمایش غیرفعال برای اقلیم شهر جدید یزد، و مدت زمانی که هر یک از این روش ها قابلیت استفاده دارند، بر اساس نرم افزار Climate Consultant 5.4 و فایل اقلیمی معتبر دپارتمان انرژی امریکا، آورده شده است.. مدت زمان ذکر شده برای هر یک از این رو شها، تنها با توجه به اقلیم تعیین گردیده است و مشخصات ساختمان، شامل معماری و مصالح آن، نقشی در تعیین این میزان ها نداشته است.
۳-۲-۲-۴-۱-گرمایش
دریافت تابش مستقیم خورشید راه کاری بسیار مهم برای گرمایش غیرفعال ساختما نها در همه اقلیم ها و از جمله در اقلیم یزد است. در این اقلیم در ۹.۸ ٪ از سال، دریافت تابش خورشید برای گرمایش ساختما نها مورد نیاز است.
برای تامین شرایط آسایش حرارتی در این اقلیم، در ۲۲.۵ ٪ از سال می توان از جذب حرارت از منابع داخلی ساختمان استفاده نمود.
ساختمان های یزد می­بایستی در ۰.۱ % از سال در مقابل باد های سرد زمستانی آن منطقه محافظت گردند.
۳-۲-۲-۴-۲- سرمایش
بر اساس نمودار سایکرومتریک یزد در ۲۰.۱% از سال می بایستی از سایه بان برای سایه اندازی بر روی پنجره ها استفاده کرد تا از ورود مستقیم اشعه خورشید به داخل ساختمان جلوگیری کرده و مانع افزایش دمای محیط داخلی ساختمان گردد.
در ۴.۹ % از سال تهویه طبیعی می ­تواند شرایط آسایش حرارتی را در داخل ساختمان تامین نماید
به دلیل پایین بودن رطوبت نسبی در شهر یزد، سرمایش غیرفعال و فعال تبخیری در این اقلیم بسیار کارا بوده و از آن می توان برای خنک کردن فضاهای داخلی ساختمان در تابستان استفاده نمود. رو شهای سرمایش تبخیری، به عنوان یکی از موثرترین را هکارهای سرمایش در این اقلیم، میتوانند در ۲۵.۸ ٪ از سال استفاده گردند.
نمودار ۱۰-نمودار سایکرومتریک شهر یزد
جدول ۶- راهبردها و تخمین میزان کاهش مصرف انرژی

 

شماره	راهبرد	درصد	زمان در سال )ساعت(
۱	آسایش حرارتی	۱۹.۵	۱۷۱۰
۲	سایه اندازی بر روی پنجر هها

• حجم سرمایه گذاریهای (اندوختههای) فرد در سازمان که شامل مهارتها، آموزش، تغیر محل زندگی و سرمایه گذاریهای فرد میباشند.

 

• درک قابلیت دستیابی به جایگزینهای شغلی

 

• • در نهایت مطرح میشود که بعد تکلیفی تعهد سازمانی به وسیله تجربیات فرد قبل از ورود به سازمان (اجتماعی شدن خانوادگی ـ فرهنگی) و هم بعد از ورود فرد به سازمان (اجتماعی شدن سازمانی) تحت تأثیر قرار میگیرد. در مورد اجتماعی شدن خانوادگی ـ فرهنگی یک کارمند اگر افراد مهم برای او (مثل والدین) مدت طولانی در یک سازمان مشغول بوده باشند و یا بر وفاداری به یک سازمان تأکید کرده باشند تعهد تکلیفی قوی به سازمان دارد. با توجه به اجتماعی شدن سازمانی، مطرح میشود که کارکنانی که راهنمایی میشوند که باور کنند (بوسیله شیوه های مختلف سازمانی) که سازمان وفاداری آنها را انتظار دارد، احتمالاً تعهد تکلیفی قویتر نسبت به آن سازمان دارند. مدل سه بخشی تعهد سازمانی به صورت شکل صفحه بعد نمایش داده میشود. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ،۹۷-۹۶)

 

شکل شماره ۲-۱۵- مدل سه بخشی سازمانی می یر و آلن (برگرفته ازحسن پور ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۷، ۹۸)
۲-۲-۴-مراحل توسعه تعهد سازمانی
تعهد شامل ۵ مرحله توسعه می باشد (بریکمن ، سورنتینو ، ورتمن)^[۹۱] این مراحل که تعامل پویای شخص با محیط را مشخص می کنند شامل : شناسایی ، آزمایش ، اشتیاق ، رفع خستگی و یکپارچگی می باشند که ضمن اینکه هر مرحله شرایطی را برای ورود به مرحله بعدی فراهم می آورد ، یک آگاهی کلی در خصوص اینکه اشخاص چگونه متعهد شوند را نیز ارائه می دهند .

 

• مرحله اول : اکتشاف در این مرحله اشخاص از نتایج برقراری ارتباط مثبت با سازمان مطلع می شوند .

 

• مرحله دوم آزمایشدر این مرحله اشخاص عناصر منفی تعهد سازمانی را کشف کرده و میزان اشتیاق و توانایی شان را برای بیان این عناصر می سنجند .

 

• مرحله سوم : اشتیاق در این مرحله عناصر مثبت و منفی در مراحل اول و دوم ترکیب شده و افراد با نگرشی مثبت نسبت به سازمان و یا تعهدی مشتاقانه و از روی میل برای رسیدن به اهداف و ارزشهای سازمانشان مشارکت می کنند .

 

• مرحله چهارم :آرامش و خستگی در این مرحله اشخاص احساس می کنند فعالیتهای سازمانی به دلیل انجام فعالیتهای تکراری در مشاغل دچار یکنواختی شده است که ممکن است افراد به کارهایی بپردازند که به چالش بیشتری نیاز دارد .

 

• مرحله پنجم : یکپارچگی اشخاص عناصر مثبت و منفی سازمان را در راستای ایجاد تعهدی انعطاف پذیر ، پیچیده و با دوام تر از اشکال قبلی تعهد به کار می بندند. (Liou,2008,119)

 

۲-۲-۵-فرایند ایجاد تعهد سازمانی
گری دسلر^[۹۲] در سال ۱۹۹۳ در کتاب خود مراحل ایجاد تعهد در کارمندان را تشریح میکند و آن را در هشت مرحله جای میدهد:

 

• ارزشیابی اولیه مردم

 

• گفتگوی دو طرفه

 

• مالکیت مشترک

 

• امنیت

 

• تعالی

 

• استخدام بر مبنای ارزش

 

• پاداشهای بخش سخت

 

• فعالیت (واقعیت) (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۹۹)

 

۲-۲-۵-۱-ارزش های اولیه مردم
باید باور کرد که مردم میتوانند مورد اعتماد و احترام واقع شوند، در تصمیمگیری درگیر شوند و برای رشد تشویق گردند. بنابراین ابتدا باید احساس خود را در مورد مردم بدانید تا برنامه ایجاد تعهد را آغاز نمایید سعی کنید افرادی را استخدام کنید که ارزش-های مورد نظر را از آغاز دارا باشند با رویه های مصاحبهای متنوع میتوان اشخاصی را که دارای ارزشها و مهارتهای لازم برای انجام شغل میباشند غربال نمود. البته این ارزش-های اولیه باید به اقدامات روزانه تبدیل شوند سپس باید با آموزش و تحصیل آنها را تکمیل نمود. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۹۹)
۲-۲-۵-۲-گفتگوی دو طرفه
این ارتباط شامل رفتار بی غرضانه ابراز عقاید برنامههای بررسی دورهای و ارتباطات برای آگاهی افراد میباشد گفتگوی دوطرفه به کارمند دادههایی را میدهد که آنها را برای احساس عضویت و مشارکت لازم دارند و به مدیر دادههایی را میدهد که آنها را برای پاسخگویی به علایق کارمند نیاز دارد.
این مرحله ثابت میکند که مدیریت به کارکنان خود اعتماد میکند و میتواند مورد اعتماد نیز واقع گردد این اقدامات بای ایجاد تعهد کافی نیست امام آغازی لازم و ضروری به شمار میآید. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۰)
۲-۲-۵-۳-مالکیت مشترک
همگن سازی یا متجانس کردن که این موارد را در بر میگیرند:
الف) تأکید بر همگن سازی به معنای تشخیص خصوصیاتی نظیر زمینه اخلاقی نیست در واقع ارزشها، آرمانها مد نظر است.
ب) همگن سازی در اصلاح ارزشها، نیاز به صراحت و آشکاری ارزشها دارد.
ج) غربال گری کسانی که ممکن است با آنها مطابق نباشند.
حس مالکیت مشترک توسط همگن سازی و تشویق به کوشش و کار مشترک افزوده میشود که سه کانال برای آن وجود دارد:
۱) تیمهای کاری کوچک، ۲) تشویق چرخشی شغلی و ۳) ایجاد یک مشوق مذهبی یا سنتی برای هر کس.
برای ایجاد حس مالکیت مشترک باید موارد زیر را در نظر گرفت:
ـ باید مفهومی از آن را به گونهای بین اشخاص ترویج داد که حس اتصال، تعلق و مشارکت در یک کل داشته باشند.
ـ برای تسهیل این حس میتوان ا
ز انتخاب افرادی در استخدام استفاده کرد که ارزشهایشان با ارزشهای سازمان مطابق باشد.
ـ دیگر اینکه میتوان تفاوتهای موقعیتی غیر ضروری بین افراد را حذف نمود.
ـ برنامه سهیم شدن در ریسک و سود سالیانه برای کرکنان نیز به القای این حس کمک میکند.
ـ پاداش و اعطای آن نیز بیتأثیر نمیباشد.
ـ تشویق و کوش و کار مشترک داشتن.
ـ تبلیغ قهرمانان کار تیمی.
ـ رویههایی که اشخاصی را به طور منظم با گروه در تعامل قرار دهد (روزانه، هفتگی، ماهانه)
ـ تشویق مشارکتهای جمعی در تکرار اتفاقات سمبلیک. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۱-۱۰۰)
۲-۲-۵-۴-امنیت
امنیت و تعهد کارمند دست در دست یکدیگر دارند. استخدام مادامالعمر در سازمانهای متعهد وجود دارد. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۱)
۲-۲-۵-۵-تعالی
اشخاص نیاز به ارزشها و مأموریتهایی دارند که بدانها متعهد شوند (وفاداری به چیزها، تعهد به ایده‌ها) و این نکته اصلی برای کارکنان متعهد میباشد.
داشتند تعهد بدون یک مأمورت غیر ممکن است و داشتن یک مأموریت بدون تعهد، بیفایده میباشد.
بدین منظور:
ـ باید ایدئولوژی فراهم کرد که راه اصلی تفکر و رفتار را ارائه دهد و تمام اشخاص در آن سهیم گردند.
ـ باید ارزشها و مأموریتها را به گونهای با جاذبه کرد که به هدف نهایی تبدیل شوند.

یافته‌ها نشان می‌دهد که بین تغییرات واکنش هیجانی به استرس با آخرین معدل تحصیلی فرد همبستگی معکوس وجود دارد؛ به نحوی که هرچه آخرین معدل تحصیلی فرد کمتر بوده است، تغییرات واکنش هیجانی به استرس بیشتر می باشد. نتیجه آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که این همبستگی معنی‌دار نیست.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بین تغییرات واکنش رفتاری به استرس با آخرین معدل تحصیلی فرد همبستگی مستقیم وجود دارد؛ به نحوی که هرچه آخرین معدل تحصیلی فرد کمتر بوده است، تغییرات واکنش رفتاری به استرس کمتر می باشد. نتیجه آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که این همبستگی معنی‌دار نیست.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بین تغییرات واکنش شناختی به استرس با آخرین معدل تحصیلی فرد همبستگی مستقیم وجود دارد؛ به نحوی که هرچه آخرین معدل تحصیلی فرد کمتر بوده است، تغییرات واکنش شناختی به استرس کمتر می‌باشد. نتیجه آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که این همبستگی معنی‌دار نیست.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بین تغییرات استرس تحصیلی کل با آخرین معدل تحصیلی فرد همبستگی مستقیم وجود دارد؛ به عبارتی هرچه آخرین معدل تحصیلی فرد بیشتر بوده است، تغییرات استرس تحصیلی وی نیز بیشتر است. ضریب همبستگی پیرسون حاکی از همبستگی معنی‌دار می‌باشد.
بین میزان تحصیلات پدر با تغییرات استرس تحصیلی دانش‌آموز نیز رابطه همبستگی مستقیم وجود دارد: بطوری که با افزایش سطح تحصیلات پدر میزان استرس تحصیلی دانش‌آموز افزایش می‌یابد. نتیجه آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن حاکی از آن است که همبستگی میزان تحصیلات پدر با میزان استرس تحصیلی معنی‌دار نمی‌باشد.
بین میزان تحصیلات مادر و تغییرات استرس تحصیلی نیز رابطه همبستگی معکوس وجود دارد؛ بطوری که با کاهش سطح تحصیلات مادر ، میزان تغییرات استرس تحصیلی نیز در دانش‌آموز افزایش داشته است. نتیجه آزمون غیر پارامتریک ضریب همبستگی اسپیرمن حاکی از آن است که همبستگی میزان استرس با تحصیلات مادر معنی‌دار نیست.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بین تغییرات استرس تحصیلی و کیفیت ارتباط والدین همبستگی معکوس وجود دارد؛ به نحوی که هرچه رضایتمندی دانش‌آموز از ارتباط با والدینش بیشتر بوده است، تغییرات استرس تحصیلی کل بیشتر کاهش یافته است. ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که این همبستگی از نظر آماری معنی‌دار است.
بین تغییرات استرس تحصیلی و شغل والدین همبستگی معکوس وجود دارد. ضریب همبستگی اسپیرمن حاکی از وجود ارتباط معنی‌دار نبود.
با بهره گرفتن از ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون مشخص شد بین تغییرات استرس تحصیلی و سن، پایه تحصیلی و نحوه انتخاب رشته دانش‌آموز وجود ندارد.
آخرین معدل تحصیلی
تغییرات استرس ناشی از تعارضات
نمودار۷-۴: خط رگرسیون و میزان همبستگی بین آخرین معدل تحصیلی و تغییرات استرس ناشی از تعارضات
۲۱۳/۰=r 034/0>p
تغییرات استرس تحصیلی کل
آخرین معدل تحصیلی
نمودار ۸-۴: خط رگرسیون و میزان همبستگی بین آخرین معدل تحصیلی و تغییرات استرس تحصیلی کل ۲۰۳/۰=r 043/0=p
شغل مادر
تغییرات استرس تحصیلی کل
کیفیت ارتباط با والدین
تغییرات استرس تحصیلی کل
نمودار ۹-۴: خط رگرسیون و میزان همبستگی بین کیفیت ارتباط دانش‌آموز با والدین و تغییرات استرس تحصیلی کل ۲۱۲/۰-=r 034/0>p
خلاصه یافتهها و تجزیه و تحلیل آنها:
به طور کلی نتایج حاصل از توصیف داده ها نشان داد که برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی بر استرس تحصیلی و واکنش به آن موثر است. در حیطه استرس ناشی از ناکامی پس از مداخله افزایش در میانگین نمرات را شاهد هستیم که با آزمون آماری مشخص شد که این افزایش معنی‌دار است. اما در سایر خرده مقیاس‌هاو علل استرس شاهد کاهش معنی‌دار در ابعاد تغییرات، تعارضات، فشارها، استرس خودتحمیلی و در خرده مقیاس واکنش به استرس کاهش معنی‌دار واکنشهای فیزیولوژیک، هیجانی، رفتاری و شناختی را پس از مداخله در دانش‌آموزان دریافت کننده برنامه آموزشی شاهد هستیم. بطور کلی میانگین نمرات دانش‌آموزان پس از دریافت برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی استرس تحصیلی دختران نوجوان را کاهش ‌داده است که با آزمونهای آماری استنباطی کاهش معنی‌دار گزارش شد.

 

فصل پنجم

بحث و بررسی یافته‌ها

بحث و بررسی یافته‌ها
نتیجه‌گیری نهایی
کاربرد نتایج
پیشنهادات برای پژوهش‌های آینده

منابع
بحث:
این پژوهش به منظور دستیابی به هدف کلی تحقیق، تعیین تاثیر برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی بر استرس تحصیلی دختران نوجوان است که براساس اطلاعات کسب شده از جداول فصل ۴ در چند قسمت مورد بحث قرار می‌گیرد.
در راستای هدف شماره ۱ تعیین تاثیر برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی بر میزان نمره ناکامی تحصیلی در دختران نوجوان در دو گروه قبل و بعد مداخله (جدول ۱۹-۴)، یافته‌های این تحقیق نشان داد که میانگین نمره استرس ناشی از ناکامی تحصیلی قبل و بعد مداخله در هر دو گروه ، افزایش معنی‌داری داشته است. میانگین میزان استرس ناشی از ناکامی در گروه آزمون قبل از مداخله ۳۶۰/۱۶ و پس از مداخله ۲۷۵/۴ ± ۹۲۰/۱۷ بوده است. در حالی که میانگین این متغیر در گروه کنترل قبل از مداخله ۱۲۰/۵ ± ۹۸۰/۱۷ و پس از مداخله ۶۹۱/۴ ± ۷۸۰/۱۸ می‌باشد. در مقایسه بین گروهی این متغیر بعد از مداخله نیز تفاوت آماری معنی‌دار بین دو گروه یافت نشد ۳۴۰/۰>p . این نتیجه حاکی از آن است که برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی در گروه آزمون اثر معکوس داشته است یعنی نه تنها باعث کاهش استرس ناشی از ناکامی در دختران نشده بلکه آن را افزایش نیز داده است. این افزایش می‌تواند به علت نحوه بکارگیری مهارت‌ها باشد. ممکن است دانش‌آموزان در استفاده عملیاتی از این مهارت دچار اشتباهاتی شده باشند. از طرفی ممکن است اهداف و انتظاراتی که دانش‌آموز برای خود ترسیم نموده وانتظار داشته است که پس از استفاده مهارت‌ها به آنها دست یابد، غیر واقع بینانه بوده و چون تحقق نیافته یا کاملا به آنها دست نیافته همچنان استرس ناشی از ناکامی را تجربه نموده است. می‌توان انتظار داشت با استفاده مکرر و آموزش بیشتر و طولانی‌تر این مهارت‌ها در این بعد، شاهد بهبود استرس دانش‌آموزان بود. این ناکامی می‌تواند مربوط به عدم برآورده کرده انتظارات شخصی دانش‌آموز و والدین و معلمان خود، عدم دستیابی به نمره مطلوب، عدم جلب کمک و حمایت از جانب دیگران و…. باشد.
متاسفانه مطالعه مداخله‌ای جهت تایید یا رد این نتیجه یافت نشد لذا از مطالعات توصیفی مرتبط استفاده گردید. نتایج پژوهش میسرا و همکاران ۲۰۰۰، نشان داد که زنان در مقایسه یا مردان در خصوص عوامل استرس‌زای ناکامی، فشار و استرس خود تحمیلی فشار روانی بیشتری را تجربه می‌کنند. بطوری که میانگین استرس ناشی از ناکامی در دختران ۴۱/۰ ± ۹۰/۲ و در پسران ۴۶/۰ ± ۹۶/۲ گزارش شد (۷۶) .
مطالعه شکری و همکاران ۱۳۸۵ نیز نشان داد که دانشجویان دختر در بعد ناکامی استرس بیشتری از پسران دانشجو را گزارش کردند. میانگین نمره دانشجویان دختر در بعد ناکامی ۸۸/۱۸ و در پسران ۸۷/۱۷ بوده است که نشان دهنده بالاتر بودن میزان استرس ناکامی در دختران می‌باشد (۲۰).
امینی و یوسفی ۱۳۸۰ نشان دادند که دانشجویان پسر نمرات بالاتری در این بعد دارد . میانگین نمرات آنها ۰۸/۱۸ و میانگین نمرات دختران ۵۶/۱۶ بوده است (۷۷).
در راستای هدف شماره ۲ تعیین تاثیر برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی بر میزان نمره کسب شده در بعد تعارضات جدول ۲۰-۴ نشان می‌دهد میزان میانگین نمره دریافت شده در این بعد در گروه مداخله در مقایسه با مرحله قبل از اجرای برنامه آموزشی، تغییر در جهت کاهش دارد که این میزان کاهش، چشمگیر بوده است(۰۰۰۱/۰>p). در مقایسه درون گروهی نیز آزمون آماری تی‌زوج برای هر یک از گروه‌ها نشان داد که میانگین نمرات قبل و بعد مداخله در هر دو گروه تغییر چشمگیر داشته است. به نحوی که میانگین نمرات این بعد در گروه آزمون پس از مداخله کاهش چشمگیریافته است (۰۱۳/۰>p). در گروه کنترل نیز افزایش چشمگیر در میانگین نمرات این بعد داشته‌ایم که آن نیز چشمگیر مشاهده شد (۰۰۰۱/>P) . میانگین نمرات گروه آزمون قبل از مداخله ۰۶۵/۳ ± ۱۰۰/ ۸ بود در حالی که پس از مداخله میانگین به ۲۶۲/۲ ± ۶۸۰/۶ کاهش یافت. در گروه کنترل میانگین‌ها قبل و بعد مداخله به ترتیب ۹۵۶/۲ ± ۵۸۰/۸، ۲۶۳/۳ ± ۸۶۰/۹ شد.
متاسفانه مطالعه مداخله‌ای جهت تایید یا رد این نتیجه یافت نشد لذا از مطالعات توصیفی مرتبط استفاده گردید. نتایج پژوهش میسرا و همکاران ۲۰۰۰، نشان داد که زنان در مقایسه یا مردان در خصوص عامل تعارضات نمرات بیشتری بدست آورده‌اند که میانگین نمرات آنها به ترتیب ۱۹/۳ و ۰۹/۳ بود (۷۶).
اما نتیجه پژوهش شکری و همکاران ۱۳۸۵ نشان داد که دانشجویان پسر در این بعد نسبت به دختران نمرات بالاتری دارند بطوری که میانگین نمرات این بعد در پسران ۵۶/۷ و در دختران ۴/۶ بود (۲۰).
امین و یوسفی ۱۳۸۰ نشان دادند که میانگین نمرات پسران دانشجو در این بعد ۳۶/۸ و دختران ۱۵/۸ یعنی کمتر از پسران می‌باشد(۷۷).
دستیابی به این یافته نشان‌دهنده موثر بودن برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی بر استرس ناشی از تعارضات در دختران نوجوان می‌باشد. هوش هیجانی برخی از مشکلات زندگی انسان امروزی یعنی ” تعارض بین آنچه انسان احساس می‌کند و آنچه بدان فکر می‌کند ” را حل می کند (۳۱). افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند در برقراری ارتباط و حل تعارض با دیگران موفق‌ترند و استرس کمتری را تجربه می‌کنند. این نوع هوش یکی از مهارتهای اجتماعی است که به آموزش و آموختن آنها توصیه شده است که در واقع این مهارت، توانایی برقراری روابط بین فردی با دیگران است به نحوی که از نظر جامعه قابل قبول، ارزشمند، بدون تعارض و درگیری، منطبق با عرف و در عین حال برای شخص خانواده و جامعه سودمند بوده و بهره‌های دوجانبه داشته باشد( ۷۴ و ۷۵).
در راستای هدف شماره۳ تعیین تاثیر برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی بر میزان نمره دریافت شده در بعد فشارها، یافته‌ها در جدول ۲۱-۴ نشان می‌دهد میانگین نمرات در گروه مداخله کاهش معنی‌داری داشته است (۰۰۰۱/۰>p). میانگین نمرات این بعد در گروه مورد مداخله کاهش و در گروه کنترل افزایش داشته است. در مقایسه درون گروهی در هر دو گروه تغییرات ایجاد شده در نمرات این بعد، تفاوت آماری معنی‌داری قبل و بعد مداخله وجود دارد ۰۰۰۱/۰>p. میانگین نمرات استرس ناشی از فشارهای در دختران آزمون قبل

 

همان‌گونه که در شکل (۳-۱۴) نشان داده شده است با بهره گرفتن از دیاگرام فضای حالت می‌توان احتمالات استقرار هر یک از حالت‌ها (عملکرد و خرابی) ترانسفورماتورها را مشخص و سپس احتمالات مورد نظر را به صورت تابعی از زمان محاسبه نمود.

 

• • • 1. 1. مدل مارکوف سیستم با دو ترانسفورماتوری موازی همزمان تحت بهره‌برداری – روش متداول بهره‌برداری از پست با دو ترانسفورماتور موازی

       

       

   

   

 

مدل شکل (۳-۱۴) برای نشان دادن فضای حالت فرایند مارکوف یک ترانسفورماتور استفاده می‌گردد. برای نشان دادن یک پست شامل دو ترانسفورماتور موازی تحت بهره‌برداری همزمان، از فضای حالت نشان داده شده در شکل (۳-۱۹) استفاده خواهد شد.

شکل ۳-۱۹ : فضای حالت ساده نشده‌ی مدل مارکوف دو ترانسفورماتور موازی همزمان در حال کار
در حالت ۱، ترانسفورماتور T₁ و T₂ در حال کار می‌باشند، اگر ترانسفورماتور T₁ یا T₂ دچار خرابی شوند، سیستم به ترتیب وارد حالت ۲ یا ۳ خواهد شد، و اگر هر دو دچار از کارافتادگی شوند، سیستم در حالت ۴‌‌ قرار خواهد گرفت. در این مدل از آهنگ وقوع از کارافتادگی مشترک دو ترانسفورماتور به طور همزمان صرف نظر شده است. به ‌عبارت دیگر سیستم از حالت ۱ به طور مستقیم وارد حالت ۴ نخواهد شد.
فضای حالت سیستمی که تفاوت و تمایزی بین ترانسفورماتورها و همچنین آهنگ از کارافتادگی و تعمیرات آن‌ها وجود نداشته باشد در شکل (۳-۲۰) نشان داده شده است. در واقع این شکل مدل ساده شده‌ی شکل (۳-۱۹) می‌باشد. این شیوه نمایش امکان محاسبه احتمالات فضای حالت را به وجود می‌آورد و سایر شاخص‌های قابلیت اطمینان، از مقادیر به دست آمده قابل استنتاج خواهد بود.

شکل ۳-۲۰ :فضای حالت ساده شده‌ی مدل مارکوف دو ترانسفورماتور موازی مشابه با نرخ‌های برابر همزمان در حال کار
در شکل (۳-۲۰)، State1 نشان‌دهنده‌ی سیستم با دو ترانسفورماتور موازی همزمان در حال کار می‌باشد، State2 حالتی را که یکی از ترانسفورماتورها دچار از کارافتادگی شده باشد و تنها یک ترانسفورماتور در مدار است را نمایش می‌دهد و در نهایت State3 که در سیستم هیچ ترانسفورماتوری در حالت کار قرار ندارد. بنابراین با توجه به وضعیت بار سیستم که بخشی از آن در اثر وقوع از کارافتادگی یکی از ترانسفورماتورها می‌تواند تأمین شود، می‌توان گفت که State1 و State2 حالت موفقیت سیستم و State3 زمانی که سیستم دچار از کارافتادگی کامل شود را نشان می‌دهد.

 

• • • 1. 1. مدل مارکوف سیستم در دوره عمر مفید برای یک سیستم دو ترانسفورماتوری با یک ترانسفورماتور در حال کار(On) و دیگری آماده به کار(Standby) – روش جدید بهره‌برداری

       

       

   

   

 

فضای حالت مدل مارکوف روش جدید بهره‌برداری از ترانسفورماتورها پیشنهادی در این پایان‌نامه، به صورت شکل (۳-۲۱) خواهد بود.

شکل ۳-۲۱ : فضای حالت ساده نشده‌ی مدل مارکوف دو ترانسفورماتور موازی مشابه در روش جدید پیشنهادی
در حالت ۱ شکل (۳-۲۱)، ترانسفورماتور T₁ در حال کار و T₂ در حالت آماده به کار است و با وقوع از کار افتادگی در T₁، وارد مدار خواهد شد(حالت ۳). سیستم از حالت ۳ زمانی خارج خواهد شد که T₁ تعویض یا تعمیر گردد و سیستم در حالت ۲ قرار گیرد یا قبل از تعمیر یا تعویض T₁ ، T₂ دچار از کار افتادگی شده و سیستم در حالت ۴ قرار گیرد. توالی گذار حالت‌ها برای ترانسفورماتور اول به صورت ۱ – ۳ – ۲ و ۳ – ۵ خواهد بود و به همین ترتیب، توالی ۲- ۴- ۱ و ۴- ۵ برای ترانسفورماتور دوم تشریح خواهد شد. اگرچه باید اذعان نمود که آهنگ از کار افتادن در شرایط آماده به کار کوچک‌تر از مقدار آن در شرایط کار است ولی در ارزیابی قابلیت اطمینان سیستم تأثیر می‌‌گذارد ]۸[، نکته حائز اهمیت در مدل مارکوف ارائه شده در شکل (۳-۲۱) ، در نظر گرفتن آهنگ وقوع خطر برای ترانسفورماتور در حالت آماده به کار می‌باشد که با واقعیت مطابقت بیشتری دارد.
در شکل (۳-۲۲)، فضای حالت سیستم ساده شده‌ی که تفاوت و تمایزی بین ترانسفورماتورها و همچنین آهنگ از کارافتادگی در حالت کار و آماده به کار و همچنین آهنگ تعمیرات آن‌ها وجود نداشته باشد، نشان داده شده است.

شکل ۳-۲۲ : فضای حالت ساده شده‌ی مدل مارکوف ترانسفورماتور مشابه در روش پیشنهادی جدید
در شکل (۳-۲۲)، State1 نشان دهنده‌ی سیستم با یک ترانسفورماتور در حال کار و یک ترانسفورماتور آماده به کار می‌باشد، State2 حالتی را که ترانسفورماتور در حال کار دچار از کارافتادگی و ترانسفورماتور آماده به کار وارد مدار شده و در واقع ترانسفورماتور آماده به کاری در سیستم وجود ندارد و در نهایت State3 که در سیستم هیچ ترانسفورماتوری در حالت کار قرار ندارد و عملکرد سیستم متوقف خواهد شد. بنابراین State1 و State2 نشان دهنده حالت موفقیت سیستم و State3 از کارافتادگی کامل سیستم می‌باشد. لازم به ذکر است که مدل ارائه شده برای N ترانسفورماتور در حالت کار و n ترانسفورماتور در حالت آماده کار قابل تعمیم خواهد بود. در فضای حالت مدل مارکوف شکل (۳-۲۲)، λ_Up و λ_S به ترتیب آهنگ وقوع از کارافتادگی در حال کار و آماده به کار می‌باشند.

 

• • • 1. 1. احتمال استقرار در حالت‌های مختلف فضای حالت مارکوف بر حسب زمان

       

       

   

   

 

احتمال استقرار در هر یک از حالت‌ها در هر لحظه از زمان (t) از معادله دیفرانسیل سیستم پیروی می‌کند ]۸ ، ۲۵و ۳۹[:

۴-١- مشخصات پارامترهای لیزر تامسون و پلاسمای مورد مطالعه

 

۵۳

 

 

 

۴- ۲- پارامترهای محاسبه شده در توکامک­های مورد نظر

 

۵۵

 

 

 

۴- ۳- مشخصات توکامک­های پژوهشکده گداخت

 

۶۰

 

 

 

۴-۴- پارامترهای محاسبه شده توکامک­های الوند و دماوند

 

۶۲

 

 

 

۴- ۵– مشخصات پلاسماهای لیزری

 

۶٧

 

 

 

۴- ۶- پارامترهای محاسبه شده در پلاسماهای لیزری

 

۶٨

 

 

 

پیشگفتار
سر جوزف تامسون^[۱] فیزیکدان بریتانیایی^[۲]، در نزدیکی منچستر زاده شد. در منچستر و کمبریج دانش آموخت، در ۱۴ سالگی وارد کالج منچستر شد. نخست می­خواست در رشته مهندسی تحصیل کند. وی در نوزده سالگی فارغ­التحصیل رشته مهندسی شد و در امتحان دانشگاه کمبریج شرکت کرد و رتبه دوم را حائز شد و سپس در رشته فیزیک فارغ التحصیل گردید و در سال ١٨٨۴ لرد رایلی که رئیس آزمایشگاه بود استعفا کرد و تامسون که فقط ٢٨ سال از سنش می­گذشت به ریاست آزمایشگاه انتخاب شد، گرچه کمی سن او مخالفت بسیاری از استادان را برانگیخت و لیکن نبوغ تامسون و حسن مدیریت او سبب شد که مدت ٣۴ سال این آزمایشگاه را با سطح بالای تحقیق علمی جهان اداره کند. او نه تنها مدیر آن آزمایشگاه تحقیقاتی بود، بلکه خود نیز در شمار محققین ممتاز این مرکز بود و همچنین در سال ١٨٨۴ عضو انجمن سلطنتی انگلستان نیز شده بود. وی درسال ١٩٠۵ استاد انستیتو سلطنتی و در سال ۱۹۱٨ استاد کالج ترینیتی شد.
در سال ١٨٩٧ تامسون به نام « پدر الکترون » شهرت یافت. او که بر روی اشعه کاتدیک مطالعه می کرد با مشاهده انحراف این اشعه در میدان­های مغناطیسی و الکتریکی معتقد شد که این اشعه، جریانی از ذره­ های باردار الکتریکی منفی هستند. تامسون جرم نسبی هر ذره را به دست آورد و مشخص کرد که جرم هر الکترون تقریبا دو هزارم جرم هیدروژن است .به تشویق تامسون،ویلسون^[۳] یکی از شاگردانش، « اتاق ابری » ساخت و از آن برای تعیین و تشخیص ذرات اتمی استفاده کرد. همچنین ویلسون توانست جرم و مقدار بار الکترون را اندازه ­گیری کند. هر چند مدل اتم هندوانه­ای او نارسایی­هایی داشت ولی از نظر اینکه ارتباطی میان الکترون­ها و ساختمان اتمی از یکسو و ارتباط میان الکترون­ها و خواص دوره­ای از سوی دیگر پیشنهاد می­کرد، ارزش داشت. تامسون در بالیستیک و رادیواکتیویته و سایر مباحث فیزیک نیز پژوهش­های ارزشمندی انجام داده است. لذا جایزه نوبل فیزیک ١٩٠۶ به وی داده شد. این جایزه را به خاطر تحقیقات علمی و نظری که بر روی هدایت الکتریکی گازها کرده بود، دریافت کرد.

تصویر سرجوزف تامسون
تامسون روش خود را برای اندازه ­گیری پارامترهای تشخیصی در دستگا­های پلاسمایی و لیزری به طریق پراکندگی تامسون بیان کرده است.
امروزه اندازه­­گیری مشخصات پلاسما روش­های گوناگونی را می­طلبد، روش­های اپتیکی، الکتریکی، مغناطیسی، بیناب سنجی و پراکندگی از این دسته­اند. بدین­ترتیب در این پایان نامه به بحث کلی پراکندگی تامسون پرداخته شده است، در فصل اول به تئوری و مبانی نظری و تعریف پراکندگی و انواع تشخیصی آن، در فصل دوم بررسی پراکندگی تامسون با لیزرهای CO₂، D₂O و یاقوت در توکامک­های مختلف، در فصل سوم اندازه گیری دمای الکترون با بهره گرفتن از پراکندگی تامسون در سیستم های گداخت لیزری و در فصل چهارم به جمع­آوری و اندازه ­گیری و محاسبه پارامترهای ارائه شده و دسته بندی آن­ها پرداخته شده است.
فصل اول :
انواع پراکندگی­ها
١-۱- اصول کلی پراکندگی
الکترون­ها در ساختار اتمی همواره در برهمکنش با میدان­های الکتریکی و مغناطیسی نور است. در اثر برخورد نور با ماده، میدان الکتریکی نوسان کننده نور بر روی الکترون­های اتم تاثیر می­ گذارد و ارتعاش الکترونی در ماده ایجاد می­ کند. این عامل سبب انحراف نور از مسیر خود می­ شود. پدیده­هایی که در اثر این برهمکنش رخ می­ دهند عبارتند از : پراکندگی، شکست و بازتاب و عبور که در شکل (١-۱) نشان داده شده است.

شکل ١-۱- پراکندگی نور لیزر از محیط گازی یا پلاسمایی.
در پراکندگی نور، معمولاً جذب در نظر گرفته نمی­ شود. زیرا با جذب، انرژی دوباره نشر نمی­ شود و تبدیل می­ شود. شدت نور پراکنده شده تابعی از طول موج نور فرودی λ، زاویه پراکندگی (زاویه بین نور برخوردی و پراکنده شده)، اندازه ذره d و n ضریب شکست نسبی محیط و ذره است. علاوه بر جذب و گسیل فوتون از اتم­ها و مولکول­ها، فوتون­های اولیه نیز پراکنده می­شوند (تقریبا به میزان یک در ١٠^٧ذره در یک محیط شفاف). شدت نور پراکنده شده را می­توان بصورت زیر نوشت :
این پدیده به ذرات گرد و غبار معلق در محیط ارتباطی ندارد، بلکه یک اثر مولکولی است که بررسی ترازهای انرژی را فراهم می ­آورد. این پراکندگی ممکن است کشسان باشد و مولکول­ها در همان حالت باقی بمانند که به آن پراکندگی ریلی می­گویند. در حالت ناکشسان مولکول تغییرحالت داده وبه آن پراکندگی رامان می­گویند.
با توجه به فرکانس نور پراکنده شده و نور برخوردی، روش­هایی که براساس پراکندگی نور هستند به سه گروه کشسان، شبه­کشسان و ناکشسان تقسیم ­بندی می­شوند.
الف) در حالت کشسان، سیگنال پراکندگی، براساس میانگین زمانی شدت نور شناسایی می­ شود و لازم نیست تا میزان انحراف فرکانس نور برخوردی اندازه ­گیری ­شود.
ب) در پراکندگی شبه­کشسان، فرکانس نور پراکنده شده اختلاف کمی با نور برخوردی دارد و عمدتاً در محدوده چند هرتز تا چند صد هرتز است. این اختلاف فرکانس ایجاد شده ناشی از حرکت انتقالی و چرخشی ذرات است و مقدار آن رابطه مستقیمی با حرکت ذرات دارد.
پ) در پراکندگی ناکشسان، اختلاف فرکانس نور پراکنده شده و نور برخوردی بیش از چند صد هرتز است. در پراکندگی ناکشسان شدت سیگنال­های پراکندگی از ذراتی با جرم زیاد در مقایسه با کشسان و شبه­کشسان بسیار ضعیف است و بنابراین کاربردهایی در آنالیز ذرات ندارد. از این پراکندگی اغلب در مطالعه ساختار مولکول­ها و مایعات استفاده می­ شود.
پراکندگی نور به صورت استاتیک^[۴] در گروه کشسان و پراکندگی نور به صورت دینامیکی^[۵] در گروه شبه­کشسان قرار دارند. در روش پراکندگی نور استاتیک، اطلاعات در مورد اندازه ذرات از رابطه بین الگو شدت پراکندگی در زوایای مختلف حاصل می­ شود. در حالی که در روش پراکندگی نور دینامیکی، اطلاعات اندازه ذرات با بهره گرفتن از رابطه بین الگو شدت پراکندگی و حرکت براونی ذرات تعیین می­ شود.
دستگاه­هایی که بر اساس پراش نور عمل می­ کنند بر پایه سه فرض کلی استوار هستند:
۱. ذراتی که نور را پراکنده می­ کنند، کروی هستند.
۲. در برهم­کنش بین ذرات، اختلافی در پراکندگی نور ایجاد نمی­ شود(به­عبارت دیگر، پراکندگی مضاعف وجود ندارد).

هدف از این مقاله ،مدل سازی انتظارات ،اولویت ها و نیازهای ساکنین شهراستانبول ،بااستفاده از یک راهبرد چند جانبه بوده است واز شاخص های عینی برای سنجش کیفیت زندگی شهری استانبول استفاده نمودند .بدین منظور ابعادی از کیفیت زندگی شهری را که در شهر استانبول دارای اهمیت بیشتری بوده ،شامل کیفیت محیط فیزیکی ،کیفیت محیط اجتماعی ،کیفیت محیط اقتصادی ،کیفیت حمل و نقل و ارتباطات را تعیین کرده و به منظور سنجش این ابعاد نیزشاخصهایی را تدوین نمودند و هر کدام از این ابعاد و شاخص ها را بارویکرد چند جانبه مورد وزن دهی قرار دادند.

 

اولویت بندی جنبه های مختلف کیفیت زندگیشهری استانبول جهت تمرکز اقدامات وراهبرد های شهر سازی بوده است که در میان جنبه های مختلف کیفیت زندگی شهری ،موضوع پیدا کردن شغل رضایت بخش دارای بیشترین اهمیت وقرارگیری ساختمان هادارای کمترین اهمیت بوده است .

 

Uiengin et al,2001

 

 

 

با بهره گرفتن از شاخص های ذهنی به ارزیابی کیفیت زندگی در شهر تایپه

 

۲۰۰۸

 

یانگ جانگ لی

 

۳۳۱ نفر از ساکنان شهر تایپه به منظور پیمایش ارزیابی ذهنی ساکنان از کیفیت زندگی مورد مطالعه گرفته است

 

محل زندگی، زناشویی، سن، تحصیلات، و درآمد قلمروهای مختلف رضایت را تحت تاثیر قرار می دهند . علاوه بر آن، وضعیت اجتماع، تعلقات محلی، و رضایت از محله بیشترین تاثیر را بر رضایت از کیفیت زندگی دارند.

 

Lee,2008

 

 

 

منبع :استنتاج از منابع مختلف
همانگونه از مطالب فوق درمی یابیم ، فرم کالبدی شهر وکیفیت زندگی از جمله موضوعاتی بوده که پژوهشگران زیادی به طورجداگانه در سطوح ملی و بین المللی به آن پرداخته اند ؛اما قابل ذکر است که پژوهش حاضر به دلیل بررسی تاثیر فرم فشرده و پراکنده برکیفیت زندگی از پژوهش های نو و بدیعی است که در سطح ملی صورت گرفته است .امید است تاپژوهش حاضر راهی روشن درپیش روی دیگر پژوهشگران قرار دهد.
۱-۴- ضرورت اهمیت تحقیق
شهر ساخته و پرداخته اندیشه بشری و محصول تفکر اوست و از این رو، شهر در جوامع مختلف سیما و منظری متفاوت را به نمایش می گذارد . بر این اساس، الگوهایی که برای ساماندهی و برنامه ریزی شهرها تدوین می شود، نمی تواند معیاری کاملا استاندارد برای تمام شهرها با شرایط متفاوت فرهنگی و ویژگیهای طبیعی، ارائه دهد .
تصمیم گیری در مورد شهر با خصایص منحصر به فردش در اقصی نقاط دنیا که مکانیزم خاصی بر آن حاکم است، صرفا بر مبنای نسخه از پیش نگاشته شده بدون تعدیل تئوریک و عملی، امکان پذیر نیست.
اگرچه فرم شهر از تمامی عناصر و اجزای کالبدی قابل رویت شهر شکل می پذیرد و متشکل از عناصر طبیعی و مصنوع بوده وبه نوعی تبلور فضایی و شکلی فعالیت های جوامع است؛اما ماهیتی ترکیبی و سه بعدی دارد که نه تنها در سطح، بلکه در حجم نیز تجسم می یابد. کوچکترین اجزا و عناصر این ترکیب در چارچوب عناصر مصنوع انسان، ساختمان ها، شبکه راه ها، فضاهای باز و تاسیسات شهری هستند. محیط طبیعی با عناصر عمده ای مثل زمین و ناهمواری های آن، جریان های آبی و پوشش گیاهی در چگونگی و فرم ترکیب عناصر کالبدی دخالت دارند. هر کدام ازاین عناصر که به منزله یک سلول شهری هستند، به تنهایی فرم ویژه خود را دارند و ترکیب مجموعه ای از آنها نیز به پدید آمدن فرم شهری منجر می شود.
در کشور ما تا زمانی که الگوی رشد شهرها ارگانیک و تعیین کننده ی رشد شهرنیز عوامل درون زا و محلی بوده اند؛ زمین شهری نیز کفایت کاربری سنتی شهری را می داده و برحسب شرایط اقتصادی ، اجتماعی و امنیتی، فضای شهر را به طور ارگانیک سامان می داده است .لیکن از زمانی که مبنای توسعه و گسترش شهرها ماهیتی برونزا به خود گرفت و در آمد های حاصل از نفت در اقتصاد شهری تزریق گردید و شهرهای ما در نظام اقتصاد جهانی تحت تاثیر آن قرار گرفت سرمایه گذاری در زمین شهری تشدید شد و این نقطه ضعف اصلی بازار خصوصی بدون برنامه ی زمین، الگوی توسعه ی بسیاری از شهرهای ایران را دیکته کرده است (ماجدی ،۱۳۷۸ : ۶).
این امر باعث نابسامانی بازار زمین شهری و مخصوصا بلااستفاده ماندن بخش وسیعی از اراضی داخل محدوده و عارضه منفی گسترش افقی شهر ها شده است (اطهاری ،۱۳۷۹ :۳۶ ).
اگرچه شهر در روال طبیعی خود همانند یک پیکره ی زنده قدرت خود ترمیمی دارد؛اماجمعیت رو به رشد ، بار اضافه ای بر سیستم های شهری تحمیل می کند. اگر درتقابل با این خطر مدیریت صحیحی نشوند؛ اهداف بلند مدت پایداری و کیفیت زندگی در یک شهر به لغزش و خطا خواهد رفت (McGranahan, et al., 2005) .
اغلب خانواده ها از راه حل های فردی ناپایدارمانند: ماشین شخصی، افزایش تولید گازهای گلخانه ای و همچنین کمبود سوخت استفاده می کنند .حمل و نقل شهری تاثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی شهروندان داشته و پیامدهایی چون آلودگی زیست محیطی و بهداشت (آلودگی هوا، سروصدا، انتشار گازهای گلخانه ای) و همچنین اثرات اجتماعی و اقتصادی (قیمت سوخت، رفت و آمد و ازدحام، فقر)را به همراه خواهد داشت .
تلویحابرنامه ریزان شهری به دنبال تامین آسایش شهروندان می باشند بنابراین توجه به ترکیبی از مناطق مسکونی، اماکن تجاری، اجتماعی ، کار و امکانات تفریحی به منظور محدود کردن نیاز به تحرک و رفت و آمد روزمره، برای ترویج بیشتر حالت های پایدار حمل و نقل مانند حمل و نقل عمومی، پیاده روی و دوچرخه سواری و اشکال جدیدی از استفاده از وسیله نقلیه و یا مالکیت و سبک زندگی با وابستگی کمتر به اتومبیل به منظور تسهیل در پیاده روی و دوچرخه سواری و همچنین استفاده از حمل و نقل عمومی بسیار مفید خواهد بود .
واضح است برای ترویج شهرهای جمع و جور و تحرک شهری پایدار باید نقش کاتالیزور در یکپارچه سازی حمل و نقل شهری و از بین بردن موانع به همراه ارائه چارچوب های حقوقی و مالی برای تشویق تصمیم گیرندگان محلی به عمل آورد^[۵].
در حال حاضراثرات زیست محیطی ناشی از پراکندگی مراکز شهری مانند تبدیل اکوسیستم های طبیعی، از دست دادن زمین های کشاورزی، تکه تکه شدن زیست گاه های طبیعی. نیازمند برنامه های موثر فضایی برای تقویت و کنترل رشد و توسعه شهرها و حفظ عملکرد اکوسیستم می باشدLihuang ,et.al,2009:20-23)).
بنابراین تحقیق حاضر با رویکردی نو با تاثیر فرم شهر بر کیفیت زندگی شهروندان در صدد راه حل و چاره اندیشی های نوین برای سنجش کیفیت زندگی محلات مختلف شهر بوده و باشناسایی کمبودها و نابرابریهای محله های شهر، مدیریت شهری را در ارائه ی بهترین فرم شهری با حداکثر خدمات یاری دهد.
۱-۵- فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی
- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده در کیفیت زندگی شهروندان رابطه معناداری وجود دارد .
فرضیات فرعی تحقیق
۱- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعد کالبدی کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۲- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعد حمل ونقل کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۳- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعد اجتماعی کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۴- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعدمحیطی کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۵- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعد نگرش کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۶- به نظر می رسد بین فرم فشرده و پراکنده دربعداقتصادی کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد.
۱-۶- اهداف تحقیق
هدف کلی این پژوهش ،تاثیر فرم کالبدی شهر بر کیفیت زندگی شهروندان در محلات شهر ساری می باشد . و در این راستا اهداف فرعی نیز به قرار زیر تعیین می گردد .
- شناسایی الگوهای توسعه شهری رایج دنیا و ارائه بهترین فرم بر پایه توسعه پایداربدون توسعه پیرا شهری
- شناسایی الگوی کنونی توسعه شهر ساری وسنجش عملکرد آن در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان
- ارائه روش مناسب در جهت بومی سازی فرم مناسب شهری مرتبط با کیفیت زندگی .
- استفاده بهینه از فضا های خالی شهری جهت کاهش تخریب منابع طبیعی واقع در محدوده شهر.
- تبیین تکنیک های نو در کاهش اثرات نامطلوب فرم شهری بر کیفیت زندگی شهروندان.
- بکارگیری و بسط فرم مناسب شهری با هدف ارتقاء شاخص های کیفیت زندگی.
۱-۷- روش های تحقیق
روش تحقیق در این مطالعه، به لحاظ هدف کاربردی است و به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی -تحلیلی است که در آن ضمن توصیف وضع موجود محلات مورد نظر ، مجموعه متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت.فرم های نوین شهری از جمله کم تراکم (پراکنده ،گسترده) و پرتراکم( فشرده)مورد بررسی قرار گرفته و ضمن شناسایی فرم موجود شهر ،مجموعه شاخص های کیفیت زندگی (کالبدی ، اجتماعی ، زیست محیطی ،اقتصادی ،نگرش و حمل ونقل) مورد بررسی قرار خواهد گرفت .

نمازی

۲۰۰۶

بررسی اهمیت استراتژی در ارزیابی متوازن

در این تحقیق مقاله بنکر و همکاران (۲۰۰۴) به صورت انتقادی مورد بررسی قرار گرفت.

 

فرناندز و همکاران

۲۰۰۶

بررسی کاربرد ارزیابی متوازن در شرکت های تولیدی کوچک و متوسط

نتایج آنها ، قابلیت کاربرد ارزیابی متوازن را در شرکت های تولیدی کوچک و متوسط(که منابع و تخصص محدود در آنها یک موضوع کلیدی است)نشان می دهد.

 

گامبوس و لوسی یر

۲۰۰۶

بررسی کاربرد ارزیابی متوازن در سه شرکت کوچک و متوسط هاید پارک الکترونیک ، صنایع فوتورا و باغ های مرکبات جنوبی

به کارگیری ارزیابی متوازن در این شرکت ها باعث بهبود عملکرد آنها شده است.

 

بولین

۲۰۰۶

بررسی قابلیت اتکا و اعتماد چارچوب ارزیابی متوازن و معیارهای مربوط به آن

ارزیابی متوازن یک مدل ارزیابی عملکرد قابل اتکا و معتبر است.

 

چن و دیگران

۲۰۰۶

بررسی عوامل تعیین کننده در اجرای ارزیابی متوازن

مشارکت مدیر ارشد مالی، مشارکت مدیران اداری مختلف ، پشتیبانی مدیریت عالی سازمان و اندازه سازمان به طور با اهمیتی با مراحل اجرایی ارزیابی متوازن همبستگی دارند.

 

اثمن

۲۰۰۶

بررسی اثرات توسعه مدل علّی استراتژی در اجرای ارزیابی متوازن

اجرای موفقیت آمیز ارزیابی متوازن، نیاز توسعه و تفصیل یک مدل علّی استراتژی در هر سازمان است.

 

کولبک و وارفیلد

۲۰۰۷

به بررسی اثر دارایی های نامشهود و ثبت نشده بر سود غیر عادی و ارزشیابی حقوق صاحبان سهام در صنعت بانکداری با بهره گرفتن از مدل ارزیابی سود باقیمانده

آنها به این نتیجه رسیدند که یکنواختی سود غیر عادی و در نتیجه قیمت گذاری چند گانه سود غیر عادی بانکی ، متناسب با سطوح دارایی های نامشهود ثبت نشده تغییر می کند.

 

بهاگوات و شارما

۲۰۰۷

بررسی ارزیابی عملکرد و مدیریت زنجیره عرضه در شرکت های کوچک و متوسط هند با بهره گرفتن از ارزیابی متوازن

معرفی معیارهایی در کارت امتیازی متوازن برای ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره عرضه و یک سیستم ارزیابی عملکرد متوازن برای طراحی و تجزیه و تحلیل زنجیره های عرصه.

 

حمید الهیاری ابهری

۱۳۸۶

بررسی کاربرد تکنیک ارزیابی متوازن در سنجش عملکرد شرکت های بورس اوراق بهادار

این تحقیق به معرفی و اولویت بندی معیار های مختلف کارت امتیازی متوازن پرداخته است

۱-۶-۱) قلمرو سنی
جامعه آماری مختص به افراد بالای ۱۴ سال بود.
۱-۶-۲) قلمرو مکانی
محدوده مکانی این تحقیق شهر کرمان بود.
۱-۶-۳) قلمرو زمانی
جمع آوری اطلاعات در تابستان ۹۱ انجام گرفت.
۱-۷) محدودیت های غیرقابل کنترل
عدم همکاری برخی از افراد در تکمیل پرسشنامه
عدم دسترسی به تمام منابع علمی
۱-۸) تعریف اصطلاحات و واژه ها
۱-۸-۱) تعریف نظری واژه ها و اصطلاحات
۱-۸-۱-۱) دوچرخه
دوچرخه وسیله نقلیه ای است سبک و دارای دو چرخ که به کمک نیروی عضلات پا حرکت می کند و دارای انواع مختلفی است.
۱-۸-۱-۲) عوامل ایمنی
عواملی که مربوط به حفاظت از بدن و جان انسان ها می باشد.
۱-۸-۱-۳) عوامل تشویقی
عواملی که مربوط به تشویق و ایجاد انگیزش در افراد برای انجام یک فعالیت خاص می باشد

۱-۸-۱-۴) عوامل امکاناتی-تسهیلاتی
عواملی که مربوط به ایجاد امکانات و تسهیلات در یک زمینه خاص می باشد.
۱-۸-۲) تعریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات
۱-۸-۲-۱) دوچرخه سواری
حرکت با دوچرخه به قصد رفتن به محل کار، سفر ، خرید و….
۱-۸-۲-۲) عوامل ایمنی
عوامل ایمنی در توسعه دوچرخه سواری با بهره گرفتن از سوالات ۲۵، ۲۶،۲۷ و ۳۰ پرسشنامه سنجیده می شود.
۱-۸-۲-۳) عوامل تشویقی
عوامل تشویقی در توسعه دوچرخه سواری با بهره گرفتن از سوالات ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۸ و ۱۵ پرسشنامه سنجیده می شود.
۱-۸-۲-۴) عوامل امکاناتی-تسهیلاتی
عوامل امکاناتی-تسهیلاتی در توسعه دوچرخه سواری با بهره گرفتن از سوالات ۶، ۷، ۱۱، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۹، ۳۲، ۳۳، ۳۴ و ۳۵ پرسشنامه سنجیده می شود.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱)مقدمه
در این فصل ابتدا به بررسی حمل و نقل و شیوه های مختلف حمل و نقل پرداخته می شود و بعد از آن تعریفی از دوچرخه و سپس فواید ارتقای دوچرخه سواری ، تاریخچه پیدایش دوچرخه در جهان و ورود آن به ایران می-پردازیم و در ادامه در مورد وضعیت دوچرخه سواری در ایران و دیگر کشورها بررسی می شود. در نهایت تحقیقات انجام گرفته در این موضوع را در ایران و دیگر کشورها بررسی می شود.
۲-۲)جهان کنونی و حمل و نقل
افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ کشور و گسترش بی رویه شهرها بدون برنامه ریزی صحیح، چیدمان اتفاقی مراکز تولید و جذب سفر و عدم وجود فن آوری ارتباطی جایگزین، سبب ایجاد سفرهای شهری زیاد به ویژه با وسایل نقلیه شخصی شده است. این مساله اثرات سوئی نظیر اتلاف وقت شهروندان، افزایش تصادفات، استهلاک وسایل نقلیه، مشکلات روانی، هدر رفتن منابع اقتصادی، عدم بهره وری مردم و خسار تهای جبران ناپذیری مانند آلودگی محیط زیست و مصرف بی رویه سوخت های فسیلی را به همراه دارد. غالب مشکلات فوق را باید در برنامه ریزی های نامناسب حمل و نقل شهری و عدم مدیریت یکپارچه نظام شهری جست و جو کرد. همان طور که می دانیم حمل و نقل یک موضوع چند وجهی و پیچیده است که به تنهایی نمی توان آن را به سامان رساند، چرا که ریشه های بحث به مسایل صنعتی، اقتصادی و اجتماعی برمی گردد. لذا همین مساله لزوم نگاه جامع به این پدیده را همراه با سایر بخش های نظام شهری ملزم می کند.
حمل و نقل و سیاست های حمل و نقل درون شهری را میتوان یکی از ابزارهای مهم و بسیار پر اهمیت توسعه کمی و کیفی شهری دانست. امروزه شاهد این هستیم که مشکلات مربوط به حمل و نقل در شهرهای بزرگ روبه افزایش است. کلان شهرها در ایران به عنوان پایتخت سیاسی منطقه خود و همچنین نقطه عطف کلیه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه تحت نفوذ و حوزه کشش خود، محسوب می شوند و در سلسله مراتب نظام شهری خود جایگاه ویژه ای دارند. لذا کلان شهرها نقطه ورود به اقتصاد منطقه و اقتصاد ملی هستند. بر همین اساس یکی از معضلاتی که در این کلان شهرها وجود دارد مسئله تمرکز جمعیت و فعالیت در آنها است که به دنبال خود مسائل دیگری از جمله مشکلات ترافیکی و حمل و نقل درون شهری را ایجاد می کنند. از این رو هر گاه مسائل کلان شهرها مورد نظر قرار می گیرد، توجه به حمل و نقل درون شهری و بازدهی اقتصادی سیستم های حمل ونقل به صورت شاخص نمایان می شود و عمده برنامه ریزی ها و طرح ریزی های شهری در خصوص بحث حمل و نقل و ترافیک شهری به سوی انتخاب سیستم بهینه حمل و نقل سوق پیدا می کند.
سیستم های ارتباطات و حمل ونقل، کلید انتقال کالا، مردم، اطلاعات و ایده ها هستند. آنها همچنین کلید دسترسی به بازار، اشتغال، مدارس و سایر تسهیلات اجتماعی و اقتصادی در شهرها هستند. بخش حمل و نقل، مصرف کننده اصلی انرژی غیر تجدید شونده و زمین های شهری است و در عین حال شریک عمده آلودگی، راهبندان و تصادفات نیز هستند.
سیاست های یکپارچه حمل و نقل و برنامه ریزی شهری می تواند آثار منفی سیستم های حمل و نقل فعلی را کاهش داده و حتی در صورتی که با طرح ریزی نظام مند همراه باشد، اثرات مثبت اقتصادی نیز به دنبال خود موجب شود. رشد روزافزون استفاده از وسائل نقلیه موتوری در حمل و نقل کلان شهرها، در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته ، هماهنگی بین سیاستهای حمل و نقل شهری و سیاستهای توسعه شهر را ایجاب می نماید(کاکاوند،۱۳۹۰).
۲-۳)انواع سیستم های حمل و نقل شهری
۲-۳-۱)مترو
منظور از مترو سیستمی است که کاملا در مسیرهای خاص و جدا از سایر وسایل نقلیه و عابرین حرکت می کند
و مسیر آن عمدتًا در زیر زمین است. مترو پرظرفیت ترین سیستم حمل و نقل شهری می باشد. قطار مترو معمولا از چندین واگن به هم کوپل شده، تشکیل گردیده است. تعداد واگن های هر قطار بیش از ۴ و عموما ۷-۶ واگن است(متروی تهران ۷ واگنه می باشد). سرعت تجاری آن متوسط بین ۳۵ تا ۴۰ کیلومتر در ساعت است. از جمله روش های سریع حمل و نقل مسافر استفاده از مترو می باشد که ظرفیت جابه جایی مسافر با قطارهای ۷ واگنه ۱۴۰ متری ۰۰۰/۱۰۰ نفر در ساعت در هر جهت را دارد. ظرفیت نشسته و ایستاده یک قطار ۷ واگنه به طول ۱۴۰ متر ۱۸۰۰ نفر می باشد.
۲-۳-۲)قطار سبک شهری
از جمله سیستمهای حمل و نقل شهری ریلی بوده که دربرگیرنده ۳ تا ۵ واگن خودکشش و تریلر می باشد. کشنده، واگنی با موتورهای الکتریکی می باشد که واگنهای بدون موتور )تریلر( را به دنبال خود کشیده یا به جلو می راند. قطار سبک شهری برق مورد نیاز خود را عمدتا ازطریق پانتوگراف ها از شبکه بالاسری اخذ می نماید. این قطار ۳ نوع دارد:
قطار سبک شهری نوع اول: عبارت است از سیستمی که در فضای مشترک خیابان با سایر وسائط نقلیه و عابرین پیاده تردد نماید.
قطار سبک شهری نوع دوم: درآن حق تقدم در عبور از مسیر به قطار داده شده ولی برای امور اضطراری سایر وسائط نقلیه نیز از آن استفاده می کنند.
قطار سبک شهری نوع سوم: درآن تمام مسیر عبور، از سایر ترافیکها)حتی عابر پیاده) جدا شده و ممکن است قسمتی از مسیر از بالا یا زیر زمین عبور می کند.
سرعت تجاری قطار های سبک شهری بین ۳۵-۳۰ کیلومتر در ساعت است و ظرفیت یک قطار شهری سبک ۱۰۰۰ نفر می باشد.
۲-۳-۳)منوریل
هنگامی که نامی از منوریل به میان می آید همگان به سمت یک سیستم حمل ونقل تشریفاتی، پر سروصدا، مدرن، پر هزینه و حتی سیستمی که برای مقاصد تفریحی و توریستی به کار می رود، معطوف می شود . این در حالی است که سیستم نامبرده کاربردهای متعددی دارد. سیستم منوریل از جمله وسایل حمل و نقل ریلی درون شهری مسافری به شمار می آید. منوریل یک خط منفرد است، که به عنوان ریل برای واگنهای مسافری یا باری به کار برده می شود. در اغلب موارد این ریل در بالاتر از سطح زمین تعبیه می شود، اما منوریلها می توانند در سطح زمین، پایینتر از سطح زمین و یا در تونلهای زیر زمینی مورد بهره برداری قرارگیرند.
امروزه سیستم منوریل را در نقاط مختلف دنیا به دو منظور مورد استفاده قرار می دهند؛ در بعضی نقاط سیستم مذکور را به هدف حمل و نقل درون شهری بکار میبرند و در بعضی دیگر از سیستم منوریل به منظور جذب توریست در مناطق پر گردشگر بهره برداری می کنند. سیستم منوریل به دلیل اینکه مسیر عبوری آن اغلب در ارتفاع قرار میگیرد و وسائل نقلیه آن قابلیت جابجایی تعداد زیادی مسافر را دارا هستند، راه حل مناسبی برای مشکلات ترافیک شهرهای بزرگ در مسیرهای خاص می باشد. سرعت تجاری آن ۳۵-۳۰ کیلومتر در ساعت است و ظرفیت ایستاده و نشسته یک منوریل ۸۰۰ نفر است.
۲-۳-۴)تراموا
منظور از تراموا سیستمی است که عمدتًا در سطح خیابان و در مسیر ویژه خود حرکت می کند و ترافیک آن با
سایر وسایل نقلیه به صورت مشترک می باشد و اغلب تقاطع ها به صورت همسطح بوده و اولویت حرکت با تراموا است. سرعت تجاری آن بین ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر در ساعت است و ظرفیت آن بین ۳ تا ۸ هزار نفر در ساعت در هر جهت می باشد. با توجه به سیستم های حمل و نقل نوین استفاده از تراموا در حال منسوخ شدن است.
۲-۳-۵)اتوبوس
از جمله وسائط حمل و نقل شهری ، اتوبوس می باشد که سه نوع متداول آن عبارتست از:
اتوبوس های برقی

دی چرناتونی و مک دونالد^[۶۲]

 

ویژگی متمایزی که تحت برند قرار دارد و ارزش افزایش یافته‌ای به ترازنامه شرکت می‌دهد

 

 

 

فرکوهار^[۶۳]

 

ارزش افزوده‌ای که برند فرض شده به یک محصول اعطا می‌کند

 

 

 

کلر

 

تاثیر متمایز دانش برند بر پاسخ مصرف‌کننده به فعایت بازاریابی

 

 

 

پارک و سرینواسان

 

ترجیح نموی اعطا شده توسط برند به محصول، زمانی که توسط یک مشتری فردی درک شده است

 

 

 

سایمون و سالیوان^[۶۴]

 

جریانات نقدی نموی که به دلیل سرمایه‌گذاری بر روی برند روی می‌دهد

 

 

 

سرینواسان^[۶۵]

 

جزئی از ترجیح کلی که توسط ویژگی‌هایی که به‌طور عینی اندازه‌گیری شده، بیان نمی‌شود

 

 

 

سوایت و همکاران^[۶۶]

 

معادل‌سازی مالی استفاده کلی مصرف‌کننده‌ای که یک برند را می‌گیرد

 

 

 

دیویس^[۶۷] منتزر

 

ارزشی که برای شرکت به دلیل ارتباط محکم بین برند شرکت و برندهای مشتریان ایجاد می‌شود

 

 

 

۵-۱-۲ اهمیت ارزش ویژه برند
ارزش ویژه برند فواید زیادی برای شرکتهایی که مالک نام تجاری هستند دارد. ارزش ویژه برند ارتباط مثبتی با وفاداری برند دارد. بطور دقیقتر ارزش ویژه برند احتمال انتخاب برند را افزایش میدهد که این امر منجر به وفاداری مصرفکننده به برند خاص میشود از فواید ارزش ویژه بالای برند، احتمال توسعه^[۶۸] مارک تجاری به سایر طبقات محصول است. معمولاً توسعه IBM مارک تجاری بهعنوان “استفاده از نام تجاری موجود برای ورود به یک طبقه جدید محصول"، تعریف میشود(اکر و کلر۱۹۹۰). وقتی یک مارک تجاری با نامهای تجاری جدید مقایسه میشود، توسعه های مارک تجاری هزینه های تبلیغاتی کمتر و فروش بیشتری دارند(اسمیت و پارک ۱۹۹۲). توسعه های مارک تجاری موفق در ارزش ویژه بالاتر مارک تجاری اصلی، نقش بسزایی دارند(اکر و کلر ۱۹۹۲ )، هر چند که توسعه های ناموفق مارک تجاری، میتوانند ارزش ویژه مارک تجاری اصلی را کاهش دهند. آکِر و کِلِر(۱۹۹۰) مدلی برای ارزیابی مصرفکننده از گسترشهای مارک تجاری توسعه دادند، و تعدادی از نویسندگان بر روی عمومیسازی این مدل کار کردند
علاوهبراین مارک تجاری نقش ویژهای را در شرکتهای خدماتی بازی میکند، چرا که مارکهای تجاری قوی اطمینان را نسبت به محصولات ناملموس افزایش داده(بری, ۲۰۰۰) و مشتریان را جهت درک و تشخیص بهتر نسبت به آنها توانا میسازد. مارکهای تجاری، ریسکهای ایمنی، اجتماعی و پولی دریافتشده در خدمات خرید را کاهش میدهند که مانعی برای ارزیابی یک خدمت قبل از خرید میباشد. همچنین سطح بالاتر ارزش ویژه مارک تجاری رضایت مشتری، قصد خرید دوباره و میزان وفاداری را افزایش میدهد.. تحقیق در این زمینه، مطالعه کوهلی و دیگران^[۶۹](۲۰۰۱) در خصوص روایی^[۷۰] و ارزش ویژه مارک تجاری، مطالعه پاپو و کوستِر^[۷۱] (۲۰۰۶) در خصوص رضایت و ارزش ویژه مارک تجاری و مطالعه رُدولدریج و دیگران^[۷۲](۲۰۰۴) در خصوص ارزش ویژه مارکتجاری و نام تجاری میباشد.
ایجاد ارزش ویژه مارکتجاری، یکی از اجزای مهم ساخت مارکتجاری است(کلر, ۱۹۹۸). شناختن سطوح بالاتر ارزش ویژه مارکتجاری منجر به ترجیحات و خرید بیشتر مصرف کننده میشود. سهام شرکتها با سطح بالاتر ارزش ویژه مارکتجاری افزایش مییابد. ایجاد مارک تجاری، ابزاری قدرتمند برای تمایز به حساب میآید. تأثیر استراتژیک ایجاد مارکتجاری در ادبیات بازاریابی بهاندازه کافی مورد بررسی قرار گرفته است(اکر و کلر۱۹۹۱ ). مارکهای تجاری باید مزیتهای رقابتی پایداری را برای شرکت ایجاد کنند(اکر ۱۹۸۹). چراکه اگر مشتریان مطلوبیت ویژهای از مارک تجاری را دریافت کنند، شرکت میتواند به مزیت رقابتی دست پیدا کند. بنابراین برای مدیران مارک تجاری مهم است که به ابزارهای معتبر و قابل اطمینانی، برای ارزش ویژه مارکتجاری مشتریمحور، دست پیدا کنند(پاپو۲۰۰۵).
ارزش ویژه مارک تجاری تحت تأثیر تصویر مارک تجاری می باشد(بیل, ۱۹۹۳). کیرمانی و زیتمال^[۷۳](۱۹۹۳)، گزارش دادهاند که، ارزش ویژه مارکتجاری و تصویر مارکتجاری دو جزء بسیار مرتبط هستند، بههمین دلیل بازاریابان باید تلاش کنند تا ادراکات مشتری از محصول را تحت تأثیر قرار داده و یا تصویر مثبتی از مارک تجاری را جهت ایجاد ارزش ویژه مارک تجاری، توسعه دهند. در درک ارزش ویژه مارک تجاری، آکِر(۱۹۹۱) اظهار میدارد که ارزش ویژه مارک تجاری، برای شرکت و نیز برای مشتری ارزش ایجاد میکند. این پیشنهاد به نحو احسن حمایت گردیده است. ارزش ویژه مارک تجاری، تصمیمات مربوط به ادغام و خرید را تحت تأثیر قرا ر میدهد و واکنش بازار را به دنبال دارد و قابلیت توسعهپذیری نام تجاری را تعیین میکند.بهطور مختصر از دیدگاه مدیریتی، ارزش ویژه مارک تجاری، مزیت رقابتی پایداری را برای شرکت ارائه مینماید
ساخت مارکتجاری یکی از بهترین راه های کسب و کار در محیطهای بازاریابی امروزی که با تغییرات پایدار همراه است، میباشد(اکر۱۹۹۳). ساخت موفق مارکتجاری منجربه استحکام جایگاه رقابتی محصول در برابر افزایش قدرت خردهفروشان میشود(پارک و استیرنوانسان, ۱۹۹۴). ساخت مارکتجاری همچنین سبب آگاهی مارکتجاری نظیر دفاع در برابر رقبا و ساخت سهم بازار میشود(ادامز۱۹۹۵).
۶-۱-۲ رویکردهای سنجش ارزش ویژه برند
مدل‌های بسیار زیادی برای سنجش ارزش ویژه برند ارائه شده است. با مروری بر کارهای قبلی انجام شده می‌توان مشاهده کرد که بیشتر این مطالعات بر بعد خریدار متمرکز هستند. محققانی که از رویکرد بیرون به درون استفاده می‌کنند، بحث می‌کنند که ارزش ویژه برند از دانش برند خریداران نشات می‌گیرد (کلر، ۲۰۰۳). برخی مطالعات معدود رویکرد درون به بیرون را مطرح می‌کنند. این محققان معتقدند که کارکنان و به طور کلی داشته‌های یک شرکت باعث به وجود آمدن ارزش ویژه برند برای آن شرکت می‌شوند و بر هویت یا عناصر سازنده درونی برند متمرکز می‌شوند. با وجود این، ایجاد ارزش ویژه برنداز درون شرکت بحث بسیار به جایی است. این مورد نه تنها کارکنان را به عنوان گروه ذینفع مهم بیان می‌دارد (جونز،^[۷۴] ۲۰۰۵)، بلکه آنها نشان می‌دهد که کارکنان منبع اصلی ایجاد ارزش ویژه برند برای شرکت به شمار می‌روند. با توجه به این رویکردها، رویکردی دیگری نیز مطرح می‌شود که این دو رویکرد (رویکرد بیرون به درون و رویکرد درون به بیرون) را در همدیگر ادغام می‌کند و باعث به وجود آمدن رویکرد یکپارچه‌ای می‌شود که مبتنی بر هویت برند است.
به طور خلاصه، با توجه به مطالب گفته شده، در اینجا مطالعات مختلف صورت گرفته در رابطه با سنجش ارزش ویژه برند را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: رویکرد درون به بیرون؛ رویکرد بیرون به درون؛ رویکرد یکپارچه. در زیر این سه رویکرد تشریح می‌گردند.
۱-۶-۱-۲رویکر درون به بیرون^[۷۵]
هویت برند بخش استراتژیکی است که شرکت و مشتریان را هدایت می‌کند. هویت برند دو هدف اصلی را برآورده می‌سازد. از لحاظ درونی، هویت به تمام تصمیمات استراتژیک برند از قبیل: ارتباطات، توسعه برند/خط،معماری برند و تداعی و تصمیمات مربوط شریک شدن (یا شریکی) جهت می‌دهد. از لحاظ بیرونی، هویت برند برای مشتریان مفهوم (حس) شفافی از دلیل وجودی برند، ماهیت، تعهدات و شخصیت برند راهم می‌کند (رول، ۲۰۰۶).
با توجه به اهمیت بسیار زیاد هویت برند، مدیریت شرکت باید زمان و تلاش قابل ملاحظه‌ای را به منظور توسعه هویت‌های برندی مرتبط، پایدار و طنین صرف کنند.
با وجود اینکه عامل‌های بسیار زیادی وجود دارند که درایجاد هویت برند دخیل‌اند، فرایندهای داخلی ایجاد هویت برند به مهمی نتایج هویت‌های برندی هستند. هویت برند فرایند مدیریت شرکت را به منظور بحث و تصمیم در مورد قصد و جهت برند قادر می‌سازد. این موضوع به طور اجتناب‌ناپذیری به بحث‌هایی در مورد سایر فعالیت‌های درونی و ترتیبات آنها در رابطه با برندسازی به منظور بهینه‌سازی در انجام تعهدات برندی منجر می‌شود
رول^[۷۶] (۲۰۰۶)، پیشنهاد می‌کند که زمانی که شرکت‌ها هویت برند خود را توسعه می‌دهند باید همیشه پنج عامل مهم زیر را در نظر بگیرند:
چشم‌انداز برند:^[۷۷] سند داخلی که به طور شفافی مسیر و رشد آینده برند را ثبت می‌کند به همان طریقی که توسط مدیریت شرکت برای آینده سازمان طرح شده است. این سند جهت آینده برند و نقش مورد انتظار و منزلتی را که سازمان امیدوار است در زمان برآورد شده به آن نائل شود، تصریح می‌کند.
گستره برند:^[۷۸] زیر مجموعه‌ای خاص‌تر از سند چشم‌انداز برند. گستره برند فرصت‌های رشد برند با توجه به مسیر تعیین شده در چشم‌انداز را به صورت تفصیلی تشریح می‌کند. در میان سایر اطلاعات، گستره برند بخش‌های بازار^[۷۹] و گروه های محصول را عنوان می‌کند که برند می‌تواند وارد آن شود.
جایگاه‌سازی برند: ^[۸۰] جایگاهی است که هر برند تلاش می‌کند آن‌را در ذهن مشتریان تصرف کند. جایگاه‌سازی کلاً در مورد درک از برند است. شرکت‌ها باید در مورد جایگاه‌سازی براساس بخش بازاری تصمیم‌گیری کنند که پویایی های مشتریان و جایگاه‌های رقبا را هدف‌گیری می‌کند. تمام برندها تلاش می‌کنند یک ایده مجرد را بیان کنند و جایگاه منحصر به فردی را در ذهن مشتریان اشغال کنند. جایگاه‌سازی برند مشتریان را به برآورد راحت‌تر خواسته‌ها و نیازها قادر می‌سازد و به آنها کمک می‌کنند زمانی که برندی را انتخاب می‌کنند، مخاطراتشان را به حداقل برسانند.
شخصیت برند:^[۸۱] مجموعه‌ای از خصوصیات انسانی که با برند مرتبط است (آکر، ۱۹۹۷). از طریق خصوصیات، ویژگی‌ها، ارتباطات بازاریابی، تداعی‌های ذهنی، الگوهای مصرفی و شرکا، برند می‌تواند شخصیت مشخصی را به خود گیرد. این به مشتری کمک می‌کند که از لحاظ احساس خود را به برند ارتباط دهد. همچنین، شخصیت برندی قوی به مشتریان در اظهار عقاید و نگرش‌ها کمک می‌کند تا خودشان را با برند خاصی مرتبط کنند.
جوهره برند:^[۸۲] قلب و روح برند- معمولاً در دو یا سه کلمه بیان شده. جوهره برند اینکه برند کلاً چیست، چه دلیل وجودی دارد و چه چیزی آن‌را منحصر به فرد می‌سازد خلاصه می‌کند. این ابزار
داخلی است و هرگز به عنوان بخشی از تلاش برای ساختن برند خارجی بیان نمی‌شود. جوهره برند، تکیه‌گاهی را برای سازمان فراهم می‌کند و هسته (اساس) برند و معنی آن را نشان می‌دهد.
دی چرناتونی^[۸۳] (۱۹۹۹)، گذر از مدیریت برند به مدیریت هویت را با گذاشتن اهمیت ویژه بر جنبه درونی برندسازی پیشنهاد می‌کند. وی بحث می‌کند که نیاز است تا تاکید بیشتری بر هویت برند گذاشته شود. این محقق اشاره می‌کند که هویت «درباره شخصیت‌ها، اهداف و ارزش‌هایی است که جوهره وجودی مستقلی را ارائه می‌کند که برند را متمایز می‌کند». او هویت برند را براساس چشم‌انداز، فرهنگ، آنچه که از جایگاه‌سازی بدست می‌آید، شخصیت و هر ارتباطات دیگر مفهوم‌سازی می‌کند. در این معنی، کارکنان^[۸۴] و اعضای کارکنان،^[۸۵] چشم‌انداز و فرهنگ فرایند برندسازی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین او بحث می‌کند که توجه بیشتری باید بر جنبه‌های درونی برندسازی، از قبیل نقشی که کارکنان در شکل‌دهی ارزش‌های برند ایفا می‌کنند گذاشته شود.
قوس^[۸۶] (۲۰۰۹)، در «ارزش ویژه برند داخلی تجربه مشتری را تعریف می‌کند» مدلی را به منظور سنجش آگاهی، فهم و تعهد کارکنان با دید برند خدمت‌گرا بررسی می‌کند. این محقق نتیجه می‌گیرد که سازندگان برند موفق به‌طور تهاجمی تعاملاتی را شناسایی کرده و به آن می‌پرداختند که بیشترین تاثیر را بر رشد درآمد و سوددهی خواهد داشت.
برمن و زپلین^[۸۷] (۲۰۰۵)، مدل کل نگرانه‌ای برای مدیریت داخلی برند ارائه کرده‌اند. این مدل مبتنی بر رویکرد مدیریت برند هویت محور است که طبق آن برند (همانند شخص) نیاز دارد تا هویت پایدار و مستمری داشته باشد تا مورد اطمینان قرار گیرد. این محققان بیان می‌دارند که با تمرکز بر نقش کارمندان در اطمینان پایداری دادن در مورد هویت برند، دو مفهوم جدید رفتاری توسعه می‌یابند. مفهوم نخست، «رفتار شهروندی برند» عنوان می‌کند که «زندگی برند» برای کارکنان چه معنایی دارد. مفهوم دوم، «تعهد برند» فرایندهای روانی را بیان می‌کند که باعث می‌شود کارکنان رفتار شهروندی برند را به نمایش بگذارند. سه اهرم کلیدی برای ایجاد تعهد برندی (مدیریت منابع انسانی با مرکزیت برند، ارتباطات برند و رهبری برند) و چهار عامل زمینه‌ای (تناسب فرهنگی، تناسب ساختار، دانستن چگونگی کارکنان^[۸۸] و منابع زاید^[۸۹]).

فهرست شکل‌ها
عنوان…………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه
شکل شماره۱-۱: نواحی فلوریستیک ایران بر اساس تقسیم بندی زهری۱۹۷۳………………….. ۱۷
شکل شماره۲-۱: موقعیت منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………………. ۱۹
شکل شماره ۳-۱: پهنه بندی اقلیمی در استان فارس…………………………………………………………… ۲۸
شکل شماره ۴-۱: نمودار میانگین بارندگی ماهیانه در ۱۰ سال (۱۳۹۰_۱۳۷۷)………………. ۲۹
شکل شماره ۵-۱: نمودار رطوبت ماه های مختلف در ۱۰ سال (۱۳۹۰-۱۳۷۷)………………… ۳۰
شکل شماره ۶-۱: نمودار دمای ماه های مختلف در ۱۰ سال (۱۳۹۰-۱۳۷۷)………………….. ۳۰
شکل شماره ۷-۱: نمودار تغییرات میزان دما و بارندگی میانگین در ۱۰
سال (۱۳۹۰-۱۳۷۷) ……………………………………………………………………………………………………………. ۳۱
شکل شماره ۱-۲: کلید شناسایی زیستگاه های رتبه ۱ بر اساس طبقه بندی EUNIS…… 38
شکل ۱-۳: تصویر ماهواره‌ای از منطقه مورد مطالعه همرا با موقعیت و شماره‌ی ایستگاه‌های جمع‌ آوری نمونه‌ها(برگرفته از Google earth ) 42
شکل ۲-۳: نمودار میزان گلدهی گیاهان منطقه در فصول مختلف (برحسب درصد)…………….. ۴۳
شکل شماره ۳-۳: نمایش سهم هر یک از گروه های گیاهی در پوشش منطقه بر
حسب درصد……………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۴
شکل۴-۳ : سهم غنی ترین تیره ها در پوشش گیاهی منطقه (بر حسب درصد)………………….. ۴۶
شکل ۵-۳: تعداد گونه ها و جنس های غنی ترین تیره ها در پوشش گیاهی……………………….. ۴۷
شکل۶-۳: نمودار شکل زیستی گیاهان منطقه برحسب درصد………………………………………………. ۵۱
شکل۷-۳: نمودار کورولوژی گیاهان منطقه برحسب درصد………………………………………………….. ۵۲
شکل۸-۳: نمودار تعداد گونه ها‌ی موجود در زیستگاه‌ها و ریز زیستگاه‌های منطقه……………… ۵۸
شکل ۹-۳: تعداد گونه‌ها در شیب‌های مختلف منطقه مورد مطالعه……………………………………… ۵۹
شکل۱۰-۳: سهم هریک از فرم های رویشی در شیب های مختلف برحسب درصد……………… ۶۰
شکل۱-۴: نمایش جوامع اصلی پوشش گیاهی در منطقه با توجه به ارتفاع………………………….. ۷۲
فهرست نشانه‌های اختصاری
تروفیت…………………………………………………………………………………………………………………….Th
فانروفیت………………………………………………………………………………………………………………….Ph
کریپتوفیت………………………………………………………………………………………………………………..Cr
کامفیت……………………………………………………………………………………………………………………Ch
همی کریپتوفیت……………………………………………………………………………………………………..He
اروپا – سیبری………………………………………………………………………………………..Euro - Sib
ایران – آناتولی………………………………………………………………………………………………..Ir - An
ایران – تورانی………………………………………………………………………………………………..Ir - Tur
بومزاد……………………………………………………………………………………………………………………..end
جهان وطن……………………………………………………………………………………………………………..Cos
چند منطقه‌ای…………………………………………………………………………………………………………….Pl
زراعی……………………………………………………………………………………………………………………..Cult
صحرا – عربستان……………………………………………………………………………………Sah - Arab
گرمسیری…………………………………………………………………………………………………………….Trop
مدیترانه‌ای………………………………………………………………………………………………………..Medit
نوبوسندی……………………………………………………………………………………………Nobo - Sind
هیمالیا………………………………………………………………………………………………………………..Hima
شیب جنوب شرقی………………………………………………………………………………………………………..SE
شیب جنوب غربی……………………………………………………………………………………………………….SW
شیب جنوبی……………………………………………………………………………………………………………………..S
شیب شرقی………………………………………………………………………………………………………………………E
شیب شمال شرقی………………………………………………………………………………………………………..NE
شیب شمال غربی……………………………………………………………………………………………………….NW
شیب شمالی…………………………………………………………………………………………………………………….N
شیب غربی……………………………………………………………………………………………………………………..W
فصل اول

مقدمه

 

۱-۱- کلیات

جوامع گیاهی تامین کننده‌ی غذای دام‌های وحشی و اهلی، مآمن و پناهگاهی برای وحوش و تامین کننده‌ی بسیاری از گیاهان دارویی و خوراکی است. پوشش گیاهی تنظیم کننده‌ی جریان آب‌های سطحی و زیرزمینی است و اهمیت زیادی در حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش دارد (۳۳).

گیاهان، طیف بسیار وسیعی از موجودات را شامل می‌شوند که بین آن‌ها تفاوت‌های زیادی وجود دارد. این تفاوت‌ها در شکل، اندازه، خصوصیات ریخت شناسی، تشریحی، فیزیولوژیکی، تغذیه، چرخه زندگی، تولیدمثل و بسیاری از صفات دیگر قابل مشاهده می‌باشد این تفاوت‌ها سبب می‌شود که گیاهان در شاخه‌ها و گروه‌های کوچک و بزرگ قرار گیرند(۳۲)
شناخت علمی گیاهان در هر یک از این زمینه‌ها، چه از نظر پژوهش و چه به لحاظ کاربرد، اهمیت بنیادی و کلیدی حاصل کرده است. برای شناخت بهتر گیاهان، دانش سیستماتیک یا تاکسونومی که روش رده‌بندی گیاهان بر پایه اختصاصات و صفات ثابت و اصلی و مشترک آن‌ها قرار دارد، به ما امکان می‌دهد تا طبق قاعده و نظم معینی، به طور دقیق گیاهان را بشناسیم(۲۶).

۱-۲- تعریف فلور و فلوریستیک

Floristics)): شاخه ای از علم گیاهشناسی است که به شناسایی و لیست کردن همه گونه‌های گیاهی یک منطقه می‌پردازد.

شیوه ­های بحث شده در بخش قبل قادر به تشخیص الگوهایی که از نظر ساختاری یکسان اما رفتار متفاوتی دارند نظیر الگوی” استراتژی” در مقابل الگوی"وضعیت ” نیستند. شیوه­ هایی که جنبه­ های رفتاری را هدف قرار می­ دهند، سعی می­ کنند این مساله را با بهره گرفتن از یاد­گیری ماشین، تحلیل پویا^[۷] [۲۴] یا تحلیل ایستا^[۸] حل کنند [۵].
تجزیه و تحلیل پویا
این شیوه ­ها از داده ­های زمان اجرا^[۹] برای تشخیص جنبه­ های رفتاری الگو­ها استفاده می­ کنند. کی تی [۲۲]، تنها از تجزیه و تحلیل پویا برای تشخیص الگوی “زنجیره مسئولیت ­ها^[۱۰]” استفاده کرد اما نتیجه­اش موفقیت­آمیز نبود (به دلیل نامناسب بودن مکانیزم رخداد نگارى کردن پیام^[۱۱] و ناکافی بودن داده آزمایش). تجزیه و تحلیل پویا به پوشش خوبی از داده­ آزمایش به منظور اعمال هر مسیر اجرایی ممکن نیازمند است. چنین داده آزمایش اغلب موجود نیست. حتی اگر داده­ آزمایش هم موجود باشد، نتایج زمان اجرا ممکن است گمراه کننده باشند. چون چنین داده­هایی اصولا برای تشخیص دادن رفتار الگو­های خاص، طراحی نشده­اند [۵].

تجزیه وتحلیل ایستا
‌‌‌این روش­ها اصولا شیوه ­های تجزیه و تحلیل ایستا را به درخت معنایی منتزع^[۱۲] در بدنه متدها اعمال می­ کنند. مرجع [۲۵] بیانیه­های “ایجاد شی غیرحساس به مسیر”^[۱۳] را برای تشخیص الگوهای “^[۱۴]کارخانه­ انتزاعی” و"متد کارخانه”^[۱۵] استفاده کرد. برای شناسایی الگوها با ساختار و عملکرد مشابه، بیرون کشیدن هدف الگو در پیاده­­سازی، به منظور متمایزسازی آنها بسیار مهم است. اما اکثر چنین شیوه­ هایی قادر نیستند هدف برنامه را بیرون بکشند [۵].
در این کار، ابزارهای خودکار شناسایی الگوهای طراحی با دو عمل “پالایش” و “تصحیح برچسب” گسترش می­یابند. عمل پالایش، بیشترین یا حتی همه­ مثبت کاذب­های تولید شده در خروجی ابزارهای خودکار را شناسایی می­ کند. در­حالیکه تصحیح برچسب، هویت صحیح نمونه مثبت کاذب را (بر حسب اینکه مثبت کاذب، به دلیل شباهت با کدام الگو مثبت کاذب شده است) با بهره گرفتن از معیارهای تعریف شده در این کار و روش­های داده ­کاوی شناسایی می­ کند. به طور مثال اگر نمونه­ شناسایی شده توسط ابزارهای خودکار، با برچسب “استراتژی” شناسایی شده است اما در حقیقت این نمونه استراتژی نبوده، ابتدا به عنوان مثبت کاذب شناخته می­ شود (پالایش)، سپس برچسب صحیح آن (بر حسب مقادیر معیارها) تشخیص داده می­ شود.
به طور­مثال بر­چسب صحیح آن ممکن است الگوی “وضعیت” باشد. بنابراین برچسب استراتژی به وضعیت تغییر می­ کند. با­ استفاده از این معیار­ها و روش­های داده ­کاوی علاوه برنمونه­های مثبت­­­کاذب، نمونه­های منفی­کاذب نیز در برخی موقعیت­ها کاهش می­یابند. چون وقتی یک برچسب تصحیح می­ شود مثلا از استراتژی به وضعیت، ممکن است این نمونه وضعیت جزء نمونه­­های شناسایی شده برای الگوی وضعیت نباشد، بنابراین این نمونه­ وضعیت یک منفی­کاذب شمرده شده که با شناسایی آن، یک منفی کاذب را حذف کرده­ایم.
با توجه به اینکه ابزارها و روش­های پیشین، بیشترین مثبت کاذب را در شناسایی الگوهای با ساختار و عملکرد مشابه تولید می­ کنند، در این­کار، سعی شده تا خروجی ابزارها با توانایی شناسایی چنین الگوهایی تصحیح گردد. لذا، تصحیح برچسب روی نمونه­های استخراج شده­ الگوی استراتژی (به دلیل داشتن شباهت­های ساختاری و عملکردی با الگوهای دیگر، بر حسب خروجی ابزارها بیشترین مثبت کاذب در شناسایی آن تولید شده است) انجام می­ شود. ابتدا براساس روش­های عرف داده ­کاوی، با نمونه­های مثبت کاذب و مثبت صحیح الگوی استراتژی بدست آمده توسط ابزارها، یک مجموعه داده­ تهیه شده است. سپس بر اساس مستندات موجود و همچنین بازبینی دستی، به منظور پیش ­بینی هویت صحیح هر نمونه، دو ستون در مجموعه داده تعیین شده است. یک ستون با “درست” و “نادرست” (درست، در صورت شناسایی صحیح توسط ابزارها و نادرست در صورت مثبت کاذب بودن) برچسب می­خورد، و ستون دیگر با نام الگو صحیح آن نمونه یا در صورت ناشناس بودن، با بدون الگو برچسب می­گیرد. سپس مقادیر معیارها یا پیش­­بینی کننده­ های استخراج شده در این کار، روی هر نمونه محاسبه می­شوند و نهایتآَ مجموعه داده در اختیار الگوریتم­های داده ­کاوی جهت مدل­سازی قرار می­گیرند. در مدل­سازی سعی می­ شود دانش موجود در داده ­ها، در قالب یک سری قوانین استخراج شوند. این قوانین برای شناسایی نمونه­های ناشناخته (جدید) در مجموعه داده­ مورد استفاده قرار می­گیرند.
آزمایش­ها، با بهره گرفتن از سه الگوریتم یادگیری ماشینC5.0 ، Boostingو SVMانجام شده است. روش پیشنهادی روی سه نرم افزارمتن باز jhotdraw6[6]، jrefactory[7] و javaio [8] انجام شده است. الگوهای پیاده شده در این پروژه­ ها از ساختار پایه­ای که برای آنها در کتاب­ها معرفی شده است بسیار فاصله گرفته­اند (الگو ها بسیار انعطاف پذیر هستند و توسط هر برنامه­نویس می­توانند به روش­های متفاوتی پیاده­سازی شوند و هم چنین ترکیب شوند) بنابراین شناسایی چنین الگوهایی دشواری­های خاص خودش را دارد [۲].
در این کار، معیارهای جدید به عنوان پیش­گویی کننده­ های عملیات تصحیح برچسب و پالایش، روی نمونه­های خروجی الگوی طراحی “استراتژی” یافت شده توسط ابزار­های [۹] SSA و [۵] PINOT استفاده شده ­اند. ابتدا مثبت کاذب­های استراتژی تشخیص داده می­شوند و سپس الگوی طراحی صحیح موجود در نمونه مثبت کاذب شناسایی می­ شود. نمونه­های مثبت کاذب به سمت نمونه­ها­ی مثبت صحیح با تشخیص آنها از الگوهای “وضعیت^[۱۶]“، “استراتژی^[۱۷]“، “تطبیق­دهنده^[۱۸]“، “فرمان^[۱۹]“، “ملاقات­کننده^[۲۰]“، “میانجی^[۲۱]“، “آذیین کننده^[۲۲]“، “ترکیب^[۲۳]” و"کارخانه انتزاعی^[۲۴]“حرکت می­ کنند. همچنین این معیارها می­توانند الگوهایی که ساختار کاملا مشابهی به یکدیگر دارند نظیر"وضعیت از استراتژی “، “تطبیق دهنده از فرمان"، “آذیین کننده از ترکیب” و استراتژی را از هشت الگوی دیگر مورد مطالعه در این تحقیق متمایز کنند. این الگوها در نظر گرفته شدند، چون بیشترین مثبت کاذب موجود در نتایج الگوی استراتژی با اشتباه گرفتن با این الگو­ها بر حسب ساختار و عملکرد مشابه تولید شده است.
به طور کلی غیر از الگوهایی که از پایه ساختار یکسانی دارند بقیه الگو­ها به دلیل انعطاف، وقتی که از ساختار پایه دور می­شوند ساختار مشابهی به برخی الگوهای دیگر پیدا می­ کنند. در واقع معیارهای استخراج شده در این کار، با بهره گرفتن از الگوریتم­های داده ­کاوی، نقص­ها و کمبود­های دیده نشده در ابزار­ها را رفع می­ کنند.
ادامه­ این تحقیق به بخشهای زیر سازماندهی می­ شود. در بخش دوم بر چند مقاله که اهداف و شیوه­ مشابه­ای با شیوه و هدف این تحقیق دارند، مروری خواهیم داشت. در بخش سوم الگوهای مورد مطالعه در این تحقیق و معیار­های استخراج شده شرح داده می­شوند. در بخش چهارم نگاهی بر شیوه ­های داده ­کاوی و مجموعه داده ایجاد شده خواهیم داشت. در بخش پنجم نتایج ارائه خواهند شد و نهایتا در بخش ششم نتیجه ­گیری و کار­های آتی پیشنهاد می­شوند.

 

• • 1. 1. فرضیات و محدودیت های مساله

     

     

 

الگوها با قرار­گیری در موقعیت­های متفاوت مسائل حقیقی، در اکثر مواقع تا حد زیادی ممکن است از ساختار پایه خود فاصله بگیرند. الگوها با دست برنامه نویس برای حل یک مساله­ عمومی در یک زمینه­ خاص سمت و سو می­گیرند. از طرفی الگوها علاوه بر جنبه­ ساختاری دارای جنبه­ های رفتاری متفاوتی نیز هستند. بطوریکه گاهی فقط رفتار است که دو الگو را از هم متمایز می­ کند. یکی از محدودیت­های الگوهای طراحی، انعطاف­پذیری و ساختار و عملکرد مشابه بین آنها است. بنابراین در این پایان نامه سعی شده است که مجموعه کاملی از انعطاف­پذیری­های هر الگو به علاوه­ یک سری ویژگی­های رفتاری متمایز کننده دیده شود و معیارهایی پابرجا برای بیان ثابتی از اینکه همه­ یک مجموعه انعطافات به کدام الگو مرتبط می­شوند استخراج شود و نهایتا این معیار­ها به عنوان پیش­گویی کننده­ها همراه با تکنیک­های داده ­کاوی برای جستجو و تصحیح مثبت کاذب­های الگوهای شناسایی شده توسط ابزار­های خودکار استفاده شوند. در هر صورت این احتمال می­رود که انعطافات بیشتری برای هر الگو موجود باشد که در این تحقیق دیده نشده است.

 

• • 1. 1. ضرورت انجام تحقیق

     

     

 

الگوهای طراحی راه­ حل­های اثبات شده و قابل اطمینان هستند که به منظور حل مسائلی که به طور مکرر در طراحی یک نرم­افزار شی­گرا رخ می­دهد، مورد استفاده قرار می­گیرند. بکارگیری صحیح الگوهای طراحی و سند کردن آنها می ­تواند به حد زیادی موجب بهبود صفات کیفیتی سیستم نظیر قابلیت استفاده مجدد و نگهداشت پذیری شود. اما بسیاری از سیستم های نرم­افزاری بزرگ به ویژه سیستم­های نرم افزاری قدیمی یا اصلا سند نشده­اند و یا اینکه سندکامل و دقیقی ندارند. بنابراین خودکار­کردن شناسایی الگوهای طراحی می ­تواند مطلوب و مفید واقع شود. تاکنون در زمینه­ شناسایی خودکار الگوهای طراحی شیوه ­های متنوعی پیشنهاد و پیاده­سازی شده است اما هیچ یک از متدها نتوانسته­اند خروجی­ بدون مثبت کاذب یا کمترین مثبت کاذب را داشته باشد. خصوصا برای الگوهایی که از نظر ساختاری با هم مشابه هستند و در رفتارشان متفاوت می­شوند و یا اینکه عملکرد مشابهی دارند، مثبت کاذب بیشتری در خروجی این ابزارها دیده می­ شود. بنابراین وجود شیوه­ای که بتواند مثبت کاذب و منفی کاذب را در نتیجه شناسایی الگوها به حداقل برساند می ­تواند کمک بسیاری به حاصل شدن اطمینان توسعه­دهنده در نگهداشت پذیری و قابلیت استفاده مجدد بهتر نرم­افزار کند.

 

• • 1. 1. هدف از انجام تحقیق

     

     

 

هدفی که در این پایان نامه دنبال می­ شود ارائه روشی برای رسیدن به حداکثر بهبود (حداقل مثبت و منفی کاذب) روی شناسایی الگوی طراحی و ایجاد خروجی بدون ابهام و صحیح برای استفاده توسط توسعه دهنده می­باشد. به علاوه جهت تسهیل در امر نگهداشت­پذیری و استفاده مجدد نرم افزار نه تنها از نظر فهم راحت طرح و هدف سیستم، بلکه ­از نظر صرف وقت و هزینه می­باشد.

 

• • 1. 1. سرفصل مطالب

     

     

 

مطالب بیان شده در این پایان نامه در قالب شش فصل گردآوری شده اند که به طور خلاصه به شرح زیر است.
فصل دوم : تعاریف و مفاهیم اولیه

۳۷/۲۵

 

۲۳/۱۰۶

 

 

 

پتاسیم (mg/kg)

 

۰۶/۱

 

۳۴۷۷

 

۷۴/۳۹۵

 

۳۴/۳۰۰

 

۵۵/۵

 

۴۶/۴۶

 

۸۹/۷۵

 

 

 

شکل ‏۴‑۱ هیستوگرام و نمودار Q-Q متغیر رس.
شکل ‏۴‑۲ هیستوگرام و نمودار Q-Q متغیر سیلت.
شکل ‏۴‑۳ هیستوگرام و نمودار Q-Q واکنش خاک.
شکل ‏۴‑۴ هیستوگرام و نمودار Q-Q ازت کل.
شکل ‏۴‑۵ هیستوگرام داده‌های مربوط به متغیر شوری قبل و بعد از تبدیل لگاریتمی.
شکل ‏۴‑۶ نموادر Q-Q داده‌های مربوط به متغیر شوری قبل و بعد از تبدیل لگاریتمی.
یانگ و همکاران (۲۰۰۵) میانگین و میانه را به عنوان شاخص‌های مرکزی و انحراف معیار، دامنه تغییرات، ضریب تغییرات و مقادیر حداکثر و حداقل را به عنوان شاخص‌هایی برای تشخیص تغییرپذیری معرفی نمودند.

طبق جدول ۱، مقدار حداقل و حداکثر درصد رس در خاک‌های این منطقه به ترتیب ۱۲ تا ۶۳ درصد و میانگین آن ۹۵/۳۷% می‌باشد. بطور کل، بالا بودن درصد رس در این اراضی سبب افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی خاک شده و برای رشد گیاه مطلوب می‌باشد. همچنین میانگین درصد سیلت و شن در این منطقه به ترتیب ۰۱/۳۸ و ۰۳/۲۴ درصد بوده و انطباق داده‌های توزیع اندازه ذرات معدنی خاک بر مثلث بافت خاک نشان داد که اراضی زراعی منطقه مورد مطالعه بطور کلی دارای کلاس بافت خاک سطحی لوم رسی بوده که نشانگر ظرفیت مطلوب خاک این منطقه در نگهداشت آب و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می‌باشد.
بیشترین مقدار هدایت الکتریکی در این منطقه (dS/m) 97/8 مربوط به مناطق شمال شرقی نقده و همجواری و متاثر بودن نسبی این مناطق از دریاچه ارومیه بوده در حالیکه کمترین مقدار آن (dS/m) 37/0 متعلق به بخش‌های جنوبی و جنوب غربی منطقه و میانگین شوری منطقه برابر با (dS/m) 01/1 می‌باشد.
pH خاک‌های این منطقه در دامنه ۱۴/۷ تا ۱۶/۹ و میانگین آن ۸ بود. رضاپور و صمدی (۲۰۱۱) در بررسی کیفیت خاک‌های آهکی و قلیایی استان آذربایجان غربی میانگین pH این خاک‌ها را ۷/۷ اعلام نمودند.
با توجه به آهکی بودن خاک‌های این منطقه، حداقل مقدار آهک برابر با ۵/۱% و حداکثر آن ۳/۵۶ بوده و میانگین آن نیز با ۰۳/۱۷% می‌باشد.
کربن آلی خاک‌ها در دامنه ۳۷/۰ تا ۸۲/۲ درصد و میانگین ۳۹/۱ درصد می‌باشد. بدیهی است که هرچه میزان مواد آلی خاک بیشتر باشد، آن خاک حاصلخیزتر بوده و برعکس با کاهش مقدار مواد آلی از باروری خاک کاسته می‌شود. با آنکه درصد مواد آلی در خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک بسیار کم است، لیکن با گزینش به‌جا و به ‌موقع نوع کشت و اعمال مدیریت صحیح، می‌توان مقدار مواد آلی را در خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌ خشک نیز افزایش داد.
حداقل مقدار ازت کل ۰۴/۰ و حداکثر آن ۲۸/۰ درصد بود. متوسط ازت کل در منطقه معادل ۱۴/۰ درصد گزارش شد. میزان ازت، به عنوان یک عنصر غذایی اصلی، در خاک‌های زراعی از ۰۶/۰ تا ۵۰/۰ درصد متغیر است (ملکوتی و همایی، ۱۳۷۳).
چغندر‌قند به میزان و زمان مصرف ازت حساسیت ویژه دارد. این گیاه برای تولید ریشه‌های بزرگ نیاز به مقدار زیادی از این عنصر دارد، منتها جذب بیش از حد ازت کاهش قند و کیفیت شیره را سبب می‌شود.
فسفر قابل دسترس به عنوان یکی از عناصر غذایی اصلی با حداقل مقدار ۲ پی‌پی‌ام و حداکثر مقدار ۵/۱۶۶ پی‌پی‌ام گزارش شد. مقدار متوسط این عنصر غذایی ۲۲/۱۶ پی‌پی‌ام بود. به دلیل حساسیت بیش از حد فسفر نسبت به تغییرات واکنش خاک به ویژه در خاک‌های آهکی، مقدار فسفر قابل دسترس در خاک‌های ایران حتی با مصرف بیش از حد کودهای فسفاتی، نمی‌تواند بیش از حد معمول باشد.
پتاسیم قابل استفاده در دامنه ۰۶/۱ تا ۳۴۷۷ پی پی ام قرار داشت و مقدار متوسط آن برابر با ۷۴/۳۹۵ پی پی ام خشک بود. پتاسیم نیز مانند ازت و فسفر جزء عناصر غذایی پر مصرف مورد نیاز گیاه می‌باشد.
تقسیم بندی خواص خاک برپایه ضریب تغییرات (%CV) پیشنهادی ویلدینگ و درس (۱۹۸۳) در جدول ‏۴‑۲ نشان داده شده است. اسیدیته خاک (pH) دارای تغییرات کم، درصد رس، درصد سیلت، درصد کربن آلی و درصد ازت کل تغییرات متوسط و درصد شن، هدایت الکتریکی، درصد آهک، فسفر و پتاسیم قابل استفاده نیز دارای تغییرات زیاد بودند. واکنش خاک با CV معادل ۴۸/۳%، کمترین ضریب تغییرات و فسفر با CV برابر با ۲۳/۱۰۶%، بیشترین ضریب تغییرات را نشان داد. فو و همکاران (۲۰۱۰) در بررسی تغییرات مکانی عناصر غذایی خاک در یک مزرعه پرورش گاو، کمترین و بیشترین ضریب تغییرپذیری را به ترتیب برای اسیدیته و فسفر قابل استفاده بدست آوردند.
جدول ‏۴‑۲ گروه‌بندی خواص خاک برپایه ضریب تغییرات (%CV)

 

 

 

 

تغییرات زیاد

 

تغییرات متوسط

 

تغییرات کم

 

 

 

گروه‌بندی ویلدینگ و درس

 

۳۵ CV>

 

۳۵< CV <15

 

CV<

 

 

 

نتایج بدست آمده از ضریب تغییرات در مطالعه کنونی با نتایج منتشر شده از دانشمندانی چون سان و همکاران (۲۰۱۰)، گُکالپ و همکاران (۲۰۱۰)، لیو و همکاران (۲۰۰۸)، یثربی و همکاران (۲۰۰۹)، خرمی‌زاده و همکاران (۱۳۸۸) و کاستریگنانو و همکاران ۲۰۰۰ همخوانی دارد. کم بودن ضریب تغییرات خصوصیتی از خاک، نشان‌دهنده این مطلب است که عوامل تأثیرگذار بیرونی بر آن محدودتر هستند و ناشی از اثر عوامل ذاتی مانند مواد مادری در رفتار آن متغیر است. معمولاً pH، درصد رس ضریب تغییرات کم تا متوسطی دارند. تغییرپذیری شدیدتر حاکی از آن است که عوامل پدوژنیک و مدیریتی (مصرف کود، کاربری اراضی) بیشتر بر آن دسته از خصوصیات خاک، اثرگذارند. در این زمینه پازگنزالز و همکاران (۲۰۰۰)، مؤمنی (۱۳۷۴)، دواتگر و همکاران، (۱۳۸۴)، محمدزمانی و همکاران (۱۳۸۶) و ویلدینگ، (۱۹۸۵) نیز به نتایج مشابهی رسیده‌اند. در همه موارد متغیرهایی با ضریب تغییرات زیاد (بیشتر از ۳۵) از توزیع فراوانی غیرنرمال برخوردار بودند. تبدیل لگاریتمی داده‌ها علاوه بر کاهش چولگی و بهبود نرمالیتی در کاهش تغییرپذیری داده‌ها (%CV) نیز مؤثر است (بِرجدا و همکاران، ۲۰۰۰).

معلم خوب در شرایط محدود نیز می‌تواند مؤثر واقع شود. اما شکی نیست که فضا و تجهیزات آموزشی مناسب در کیفیت تدریس معلم بسیار مؤثر است. کثرت شاگردان، نداشتن میز و نیمکت، کیفیت نامطلوب تخته گچی، عدم نور کافی، کلاسهای سرد و تاریک با پنجره‌های مشرف به خیابان، غیربهداشتی بودن کلاس و نداشتن زمین بازی، فاقد کتابخانه، نمازخانه، آزمایشگاه و صدها امکانات دیگر می‌توانند روش تدریس معلم را تحت تأثیر قرار دهند. دو مدرسه را تصور کنید: اولی دارای فضای آموزشی مناسب، کلاس‌های وسیع، نیمکت‌های سالم و راحت، وسایل آموزشی مرتب، سالن اجتماعات، کتابخانه، نمازخانه، زمین ورزش و فضای باز ورزشی و دومی به عکس، دارای کلاسهای تنگ و تاریک که اصولاً برای فعالیت‌های آموزشی ساخته نشده است، نیمکت‌های کهنه و ناکافی، فاقد تجهیزات آموزشی، فاقد زمین ورزش، فاقد کتابخانه و نمازخانه. آیا فعالیتهای آموزشی، بویژه تدریس و یادگیری، در این دو محیط به طور یکسان صورت خواهد گرفت؟ آیا معلم و شاگرد در دو محیط نامبرده به یک‌اندازه می‌توانند به تلاش آموزشی و پرورشی بپردازند؟ در کلاسی که برای نشستن شاگردان جای کافی وجود ندارد، معلم هرگز نمی‌تواند با فکری آسوده به تدریس بپردازد. حتی فضای باز موجود مدرسه و چشم‌انداز آن نیز می‌تواند در روحیه شاگرد و معلم تأثیر بگذارد و کیفیت تدریس و یادگیری را افزایش دهد. شاگردان نیازمند تلاش و جنب و جوشند و معمولاً چنین امکانی در زندگی شخصی آنان وجود ندارد و مدرسه باید این امکان را برای آنان فراهم کند. اگر مدرسه فاقد نمازخانه یا کتابخانه باشد، چگونه می‌توان انتظار داشت که شاگردان در مراسم نماز شرکت کرده یا به مطالعه کتاب عادت کنند؟ یا اگر مدرسه‌ای فاقد تجهیزات آموزشی باشد، چگونه می‌توان از معلم انتظار تدریس با کیفیت مطلوب و از شاگردان انتظار یادگیری مطلوب داشت. فعالیت آموزشی مدرسه باید در فضایی مناسب، با روش و امکانات مطلوب و براساس نیازها، علایق و زمینه‌های علمی شاگردان تهیه شود و انجام پذیرد تا معلم در تدریس و شاگردان در یادگیری احساس رغبت و انگیزه کنند و از فعالیت خود احساس لذت و رضایت کنند (شعبانی، ۱۳۸۲، ص ۱۲۸).

در ارتباط با ‌اندازه مدرسه نیز بطور کلی دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. دیدگاه نخست بر روی این بحث می‌کند که مدارس بزرگ بهتر از مدارس کوچک هستند بخاطر اینکه آنها به دانش‌آموزان برنامه‌های درسی پربارتر و گسترده‌تر، کتابخانه‌های بزرگتر، تسهیلات بهتر ارائه می‌کنند؛ دیدگاه دوم حکایت از این دارد که مدارس کوچکتر بهتر عمل می‌کنند بخاطر اینکه این گونه مدارس به طور ویژه‌تری دانش‌آموزان را مورد توجه قرار می‌دهند. (Sares، ۱۹۹۲)
محیط خارج از آموزشگاه:
گاهی مسؤولان اجرای برنامه برای دسترسی به برخی اهداف مانند اکتشاف و جستجو در محیط اطراف، لازم می‌دانند دانش‌آموزان را به مکانهای مختلف در سطح شهر ببرند یا برای آشنایی آنان با مشاغل و حرفه‌های مختلف، از کارخانه استفاده کنند. پژوهش‌ها بیانگر این نکته‌اند که گردش‌های علمی، فرهنگی و تفریحی به کاهش جرائم و ارتقای تحصیلی دانش‌آموزان کمک می‌کند (شکوهی یکتا و پرند، ۱۳۸۳، ص ۸۶).
زمان آموزشی
نظریه‌پردازان و محققان آموزشی از دیرباز به زمان به مثابه یک عنصر کلیدی در یادگیری فردی توجه نشان داده‌اند. کارول^[۲۹۹] (۱۹۹۳) در الگوی کلاسیک یادگیری مدرسه‌محور، پیشرفت تحصیلی را به عنوان نتیجه دو متغیر زمانی مفهوم‌پردازی کرده است. نخست مقدار زمانی که فراگیر در یادگیری درگیر می‌شود و دوم، میزان یادگیری فرد است (بناوت^[۳۰۰] و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۰۳).
بسیاری از مطالعات، همبستگی مثبت بین مقیاس زمان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را گزارش می‌کنند (بلوم^[۳۰۱]، ۱۹۷۱؛ ویلی و‌هارنیشفگر^[۳۰۲]، ۱۹۷۴؛ روزن شاین^[۳۰۳]، ۱۹۷۹؛ گتینگر^[۳۰۴]، ۱۹۸۹؛ فیشر و برلاینر، ۱۹۸۵؛ والبرگ^[۳۰۵]، ۱۹۸۸) (بناوت و دیگران،۱۳۸۴ ، ص۱۰۴ ).
بررسی‌های عمده نشان می‌دهند که تأثیرات متغیرهای زمان در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، علی‌رغم تفاوتهای موجود در دیدگاه های تحلیلی، راهبردی، اندازه‌گیری و واحدهای تحلیلی به کار رفته نسبتاً ثابت است (والبرگ و فردریک، ۱۹۹۱،‌هایورت^[۳۰۶]، ۱۹۹۸؛ به نقل از بناوت و دیگران،۱۳۸۴، ص ۱۰۴).
به طور کلی، این یافته‌ها از این استدلال حمایت می‌کنند که افزایش زمان آموزش سبب می‌شود که دانش‌آموز با دانش بیشتری سروکار داشته باشد و در نتیجه به پیشرفتهای یادگیری مهمی دست یابد. تحقیقات انجام شده در کشورهای جهان سوم که کیفیت آموزش را به طور اعم و مدیریت زمان آموزشی را به طور اخص مورد مطالعه قرار دادند، بسیار محدودتر است. با توجه به این مسئله، تعداد ‌اندکی از مطالعات تأثیر زمان آموزشی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموز را در کشورهای کمتر توسعه‌یافته مورد مطالعه قرار داده‌اند. برای مثال هینمان^[۳۰۷] و لاکسلی^[۳۰۸] (۱۹۸۳) دریافتند که صرف زمان آموزشی بیشتر در مورد علوم پایه با پیشرفت تحصیلی بیشتر در ایران، هند و تایلند مرتبط است. هچنین افزایش زمان تخصیص داده شده به خواندن، در شیلی و هند، تأثیر مثبتی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموز داشته است. سریادی و همکاران دریافتند که در کشورهای شیلی و هند، تأثیر پیشرفت تحصیلی ناشی از زمان آموزشی به طور ویژه‌ای در مورد کودکان اقشار فقیر، قطعی است (نقل شده در اثر لاک هید^[۳۰۹] و ورسپور^[۳۱۰]، ۱۹۹۲؛ به نقل از بناوت و دیگران،۱۳۸۴، ص ۱۰۹).
کمیت و کیفیت زمان آموزشی
بسیاری از مطالعات بر روی نظامهای آموزشی در کشورهای در حال توسعه تمایز بین کمیت زمانی و کیفیت زمانی را دست کم می‌گیرند. برای مثال، مطالعه‌ای در پاکستان به این نتیجه رسید که در عین حال که مقیاس زمان آموزش به خودی خود پیش‌گوی ضعیفی برای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان محسوب می‌شود به کارگیری مؤثر زمان، عامل پیشگویی کننده صحیح‌تری برای سنجش میزان موفقیت دانش‌آموز است (ریمرز^[۳۱۱]، ۱۹۹۳).
(تن^[۳۱۲]، لین و کوستر^[۳۱۳]، ۱۹۹۷) و (ورویمپ^[۳۱۴]، ۱۹۹۹) همچنین با تحقیقاتی در فیلیپین و اتیوپی دریافتند که کیفیت زمان کلاس درس، به ویژه وقتی که با رفتار دانش‌آموزمحور معلم همراه باشد، تأثیر معنادارتری در فرایند یادگیری دارد و منجر به سطوح بالاتری از پیشرفت تحصیلی می‌شود(بناوت و دیگران،۱۳۸۴ ،ص۱۱۰). مطالعه‌ای که به بررسی تأثیر روش های یادگیری فعال پرداخته است، نشان می‌دهد که زمان آموزشی به طور معناداری در عملکرد دانش‌آموز اثرگذار است (آرمیتاژ^[۳۱۵] و همکاران، ۱۹۸۶؛ ذکر شده در اثر فولر، ۱۹۸۷؛ به نقل از بناوت و دیگران،۱۳۸۴ ، ص ۱۱۰).
زمان آموزشی در اشکال مختلفش یکی از عوامل مدرسه‌ای است که به طور مشخص با برنامه و روش های آموزشی، مرتبط است و امروزه به طور معمول جزئی از منابع مربوط به مدرسه است که در روند یادگیری نقش دارد (بیکر و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۷۳).
موارد زیر در مورد زمان آموزشی به سیاست‌گذاران پیشنهاد می‌شود:
زمان آموزشی نباید بعنوان اهرم اصلی سیاست در نظر گرفته شود. منابع را نباید به خاطر رشد فرعی زمان آموزشی هدر داد، زیرا سیستم از معیار جهانی فاصله پیدا می‌کند. اگر حق انتخاب بین استفاده از منابع جهت افزایش زمان در مقابل بهبود تدریس و برنامه وجود دارد، مورد دوم ارجح است.
اگر کشورها سطوحی از زمان آموزشی را در سیستمشان قرار می‌دهند که تفاوت چندانی به وجود نمی‌آورد؛ هر گوناگونی به ندرت با موفقیت مرتبط است. بنابراین زمان آموزش در سیستم‌ها یک عامل اصلی نیست که منابع صرف آن شوند (بیکر و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۷۷).
عوامل تعیین کننده تخصیص زمان: سنت یا ملاحظات تربیتی؟
«نه برای تصمیمات مربوط به کل ساعاتی که دانش‌آموزان در مدرسه هستند و نه برای تخصیص زمان برای موضوعات درسی مختلف هیچ مبنای منطقی وجود ندارد» (تورپر^[۳۱۶]، ۱۹۸۲، ص ۵۰، به نقل از والدو^[۳۱۷]، ۱۳۸۴، ص ۲۲۳).
با وصف این، به نظر می‌رسد هنوز تخصیص‌بندی زمان در مدارس تا حد قابل توجهی تحت‌تأثیر سنت است (اسکول ورکت^[۳۱۸]، b2003، به نقل از والدو، ۱۳۸۴، ص ۲۲۳) .
این واقعیت دارد که اگر برنامه درسی به ساختار هیئت مدرسین و همچنین کل نظام آموزش معلمان وابسته باشد موجب افزایش رخوت و سختی نظام می‌شود. سنت و تداوم رسوم استقرار یافته نیز در تخصیص زمان در سطوح مختلف مدارس نقش پراهمیتی ایفا می‌کند،بسیاری از مدارس از فرصت‌های جدید ارائه شده به آنها بواسطه رفرم‌های دهه ۱۹۹۰ استفاده‌ای نمی‌کنند (اسکول ورکت، b 2003؛ مصاحبه I.K.؛ به نقل از نقل از والدو، ۱۳۸۴ ، ص ۲۲۴).
عوامل مؤثر در کاهش زمان آموزشی در کشورهای کمتر توسعه‌یافته
مطالعات حاکی از این است که غیبت معلم، شرایط فیزیکی مدرسه، زیربنای ضعیف (برای مثال: نبودن سقف یا دیوار، سطوح بالای سروصدا، نبود تهویه یا وسایل گرمایشی)، کمبود معلمان به طور کلی و کمبود معلمان زن به طور خاص، به طور معنی‌داری زمان آموزشی در مدارس کشورهای کمتر توسعه‌یافته را کاهش می‌دهند (PROBE^[319]، ۱۹۹۹؛ عطار^[۳۲۰]، ۲۰۰۱؛ ان جی^[۳۲۱] ۲۰۰۱، EARC^[322]، ۲۰۰۳؛ به نقل از بناوت و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۱۲).
در نظام‌های آموزشی که در آنها کلاس‌های تک‌جنسیتی توسط معلمان هم‌جنس آنها تدریس می‌شود، کمبود معلمان زن سبب ایجاد کلاسهای پر ازدحام شده و زمان یادگیری برای دختران را کاهش داده است.
اتخاذ رویه‌های شیفتی کردن مدارس نوعاً طول هفته آموزش را کاهش می‌دهد و به طور معنی‌داری زمان آموزشی کلی را کم می‌کند. با وجود این مطالعات در مورد تأثیر منفی فرض شدۀ این خط‌مشی‌ها نسبتاً کمیاب است. شواهد و مدارک به دست آمده در گینه و بورکینا فاسو، نشان می‌دهد که تأثیر منفی سیاستهای دو شیفت کردن، در شیفت بعدازظهر بیشتر است (دیا^[۳۲۳]، ۲۰۰۳ به نقل از بناوت و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۱۳).
عوامل دیگری از قبیل ناتوانی دولت در نظارت بر اجرای معیارهای زمانی رسمی در مدرسه، امری رایج در بسیاری نظامهای آموزشی کشورهای جهان سوم به طور زیان‌آوری بر زمان آموزشی تأثیر می‌گذارد. به طور مثال در ‌اندونزی، سال تحصیلی در سطح محلی کوتاهتر از آن چیزی است که در آیین‌نامه‌های رسمی در سطح ملی منظور شده است. این مسئله خود ساعات کلاسی را کم می‌کند (لاک هید و ورسپور، ۱۹۹۲). اعتصابات معلمان، اغلب به علت حقوق کم نیز باعث کاهش زمان آموزشی واقعی می‌شود. در برزیل، ۱۹۸۸، به علت اعتصابات معلمان چندین ماه از سال تحصیلی هدر رفت. کمبود منابع آموزشگاهی از قبیل منابع درسی می‌تواند همچنین زمان کلاسی را کاهش دهد (گلو^[۳۲۴]، کرمر و مولین^[۳۲۵]، ۱۹۹۹؛ عطار، ۲۰۰۱؛ و ان جی، ۲۰۰۱؛ به نقل از بناوت و دیگران، ۱۳۸۴ ، ص ۱۱۴).
معلم نقش محوری ویژه‌ای در تعیین کیفیت و کمیت زمان آموزش در کلاس درس ایفا می‌کند. مطالعات اخیر (PROBE، ۱۹۹۹؛ EARC، ۲۰۰۳)، بر دلایل زیر تأکید دارند که این دلایل به نحوی مرتبط با آموزگارند و بر از بین رفتن زمان آموزشی کلاسی تأثیر دارند:
انتظاراتی که معلمان علاوه بر نقش تدریسشان باید به آن عمل کنند، به عنوان فعالیت‌های غیر از تدریس برای مثال، سرشماری، تمرین، مشارکت در رویدادهای ورزشی و جشنواره‌های فرهنگی.
تربیت معلم ضعیف به ویژه با توجه به مدیریت مؤثر زمان آموزشی.
سطوح بالایی از فرسودگی کاری معلمان.
ارجحیت دادن به رئوس مطالعات صوری و برنامه درسی سنگین.
موقعیت پایین معلم در سیستم‌های آموزشی به شدت دیوان‌سالار. (،بناوت و دیگران، ۱۳۸۴ ، ص ۱۱۵).
غیبت معلم و تأثیر آن در کاهش زمان آموزشی:
بسیاری از ‌اندیشمندان و سیاستگذاران به موضوع غیبت معلم و تأثیرات آن به عنوان یک مسئله جهانی اشاره می‌کنند (جاکوبسون^[۳۲۶]، ۱۹۹۱). با این همه، این موضوع تنها توجه تجربی محدودی را در کشورهای عضوسازمان همکاری و توسعه اقتصادی^[۳۲۷] و یا حتی توجه خیلی کمتری را در کشورهای کمتر توسعه‌یافته بخود معطوف کرده است. مطالعات جدید بسیاری با مدرک و سند، وسعت پدیدۀ غیبت معلم را اثبات می‌کنند. بطور مثال در پاکستان علی^[۳۲۸] و رید^[۳۲۹](۱۹۹۴) دریافتند که تقریباً  معلمان مدارس دولتی و خصوصی به طور متوسط از مدرسه غیبت داشته‌اند.
در یک منطقه از کنیا، معلمان ۲۸ درصد از زمان آموزش، زمانی که از آنها انتظار می‌رفت تدریس کنند از مدرسه غیبت داشته‌اند و چیزی بیش از ۱۲ درصد از این زمان را در مدرسه حضور داشته‌اند ولی از کلاس درس غیبت داشته‌اند (گلو، کرمر، و مولین، ۱۹۹۹، به نقل از بناوت و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۱۱۷).
جدول ۲-۶: زمان آموزشی اختصاص یافته برای آموزش مهارتهای زندگی در مدارس متوسطه ایران

 

مصادیق مهارتهای زندگی	اجرای فعالیت‌های کلاسی (تعداد جلسات و فعالیتها)	بحث و بررسی نظرات دانش‌آموزان	کل زمان آموزشی (برحسب ساعت)
شناخت خود (من که هستم و چه توانایی‌هایی دارم)	۳ جلسه (توانایی تجسم بصری علایق و استعدادها- حال و آینده من در تصاویر و واژه‌ها- من در نگاه دیگران)	۲ جلسه	۵/۷

در کنار دو روش یاد شده، روش های محاسباتی نوینی با دو هدف افزایش سرعت محاسبات و کاهش حجم محاسبات نیز ارائه شده است. این روش ها با عنوان روش هاییادگیری سریع معرفی می شوند. روش های سریع خود به دو گروه روش های مبتنی بر تکنیک های انتزاعی و یا مبتنی بر تکنیک های بهینه سازی عددی تقسیم می شوند. در روش های مبتنی بر تکنیک های انتزاعی، ضریب یادگیری در طی مراحل آموزش متغیر است، این ضریب، در طی گام های آموزش کوچک و کوچکتر می شود تا حداقل گرادیان خطا در زمان کمتری به دست آید. در روش های مبتنی بر تکنیک های بهینه سازی عددی، با بهره گیری از شیوه های محاسباتی همچون Quasi Newton , Conjugate Gradientو یا روش نوین Levenberg-Marquardtسرعت محاسبات رسیدن به حداقل گرادیان خطا افزایش و در عین حال حجم محاسبات و حافظه مورد نیاز در محاسبات کاهش مییابد.
ضمناً برخی روش های محاسباتی آموزش انتشار وارون نیز با هدف رسیدن به حداکثر میزان یادگیری با توجه ویژه به تعمیم پذیری شبکه در مواجه با نمونه های جدید ارائه شده است که روش های بهبود یافته تعمیم پذیری شبکه نامیده می شوند. در این روش ها از آنجا که هدف دستیابی به حداکثر قدرت بسط و تعمیم حوزه یادگیری شبکه در برخورد با نمونه های جدید است، شبکه عصبی مجموعه آموزشی را به دو زیر مجموعه آموزش و تست آموزش تفکیک می کند. شبکه در پایان هر گام آموزش، بلافاصله عملکرد شبکه در مورد زیر مجموعه تست آموزش را اندازه گیری کرده و آموزش تا رسیدن به یک عملکرد مناسب در مورد نمونه های تست ادامه مییابد.
البته پیش بینی بار به کمک شبکه های عصبی به تنهایی نمی تواند عملکرد خوبی را برای روزهای تعطیل و روزهای با تغییرات شدید آب و هوائی داشته باشد. زیرا منحنی های بار چنین روزهایی کاملا با روزهای عادی متفاوت است. بنابراین برای پیش بینی بار روزهایی با شرایط مذکور، سیستم فازی پیشنهاد می شود.

۲-۵) پیش بینی بارکوتاه مدت استان مازندران با بهره گرفتن از روش رگرسیون
تحلیل رگرسیونی یکی از روش های آماری است که برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این مدل روابط بین متغیرها به سادگی و با مفهوم بیان می شود.
برای پیش بینی بار پارامترهای مختلفی همچون دما، زمان، روزهفته و…تاثیرگذار می باشند، بنابراین
می بایست از مدل رگرسیون خطی چندگانه، جهت مدل سازی بار استفاده نمود.
در رگرسیون چندگانه یک متغیره ما تعدادی متغیر مستقل در دسترس داریم که می خواهیم با بهره گرفتن از آنها میزان اثر متغیرهای مستقل را بر یک متغیر وابسته (متغیر پاسخ) بررسی کنیم. در این حالت مدل رگرسیونی به صورت زیر است:

 

(۲-۱)

Y=   +   +   +   +

که Yمتغیر وابسته (Actual load) و   متغیر مستقل (Weakdays) و   متغیر (Time)   متغیر(Temperature) و   متغیر (Yesterday actual load) تعریف نموده ایم. برای بدست آوردن ضرایب   تا   ونیز برازش، اطلاعات ۱۰ روز مختلف از ماه های سال را به عنوان ورودی استفاده می نماییم.
جدول۲-۱: اطلاعات ۱۰ روز مختلف سال

 

Weakdays(   )	Time(   )	Temperature(   )	Yesterday actual Load(   )	Actual load (Y)
یک شنبه	۲۰	۱۸	۵۴۵	۵۷۸
دوشنبه	۱۴	۲۸	۵۶۵	۵۸۲
چهارشنبه	۸	۲۴	۴۹۵	۴۷۵

تفسیر اطلاعات بدست آمده و بحث و نتیجه گیری در مورد آن ها
تهیه ی گزارش تحقیق
شکل ۳-۱: نقشه راه انجام تحقیق
۱۴-۱ تعاریف واژگان و اصطلاحات

مدیریت دانش
فرآیندی که اطلاعات و دارایی های ذهنی را به ارزش های ماندگار در سازمان تبدیل می کندkeran,2013)). به عبارتی مدیریت دانش را می توان فرایند خلق، جمع آوری، سازماندهی، اشاعه و کاربرد دانش در سازمان یا هنر خلق ارزش از دارایی های نامشهود سازمان دانست. (Carlos et al,2011)
دانش صریح (دانش آشکار)^[۲۵]
دانش کد گذاری شده ای است که در تئوری ها، فرمول ها، رویه ها، دستنامه ها و طرح ها قرار دارد. این دانش از طریق تحصیل منتقل می شود و از طریق آموزش کسب می شود (kania& spilka,2010). در واقع دانش صریح به دانشی اشاره می کند که در قالب کلمات و شماره ها بیان می شود و می تواند به آسانی تدوین شود و به اشتراک گذاشته شود همچون داده ها، مشخصات، برنامه های کامپیوتر، ویدئوها و…(Fernandez &Leinder,2008).
دانش ضمنی (دانش پنهان)^[۲۶]
اسپندر^[۲۷] (۱۹۹۶) بیان می کند دانش ضمنی مانند کوه یخ شناوری است، بخش اعظم آن که در زیر سطح آب قرار دارد قابل دیدن نیست، این دانش به طور عمیق در فعالیت ها و هویت های اجتماعی، ارزش ها، تجارب، ایده ها، نگرش ها و احساسات افراد نهفته است(keran.2013). این دانش از طریق نمایش، تشریح و از طریق کپی برداری و تقلید در فرآیندهای اجتماعی سازی کسب می شود. این نوع دانش به عنوان نوعی قدرت در سازمان ها مطرح می شود (Kania&Spilka,2010). از آنجایی که دانش ضمنی بسیار جنبه ی ذهنی دارد و در ذهن افراد انباشته است، درک و به کمیت در آوردن آن کار دشواری است (Wu,2012).
کسب دانش
کسب دانش اولین فرایند مدیریت دانش است،که بر اهمیت قابلیت دانش فردی در سازمان تأکید می­ کند. از آنجایی که کسب دانش فعالیتی اثربخش برای سازمان ها می­باشد، بایستی مرتبط با نیازهایی باشد که در چشم­انداز و استراتژی­ های سازمان نمایان است. کسب دانش و جمع­آوری آن می ­تواند ناشی از منابع درونی دانش مانند دانش در مورد فعالیت­های کاری، گزارش­ها و مدارک مختلف دانش باشد(Aujrapongpan, 2010). همچنین کسب دانش می­توانند نشانگر فرآیندهایی باشد که دانش جدید از منابع بیرونی حاصل می­­­شود. در واقع کسب دانش در این مورد اشاره دارد به توانایی شرکت برای تعیین و کسب اطلاعات ایجاد شده در خارج سازمان (Sun, 2010) مانند اطلاعات محیطی، اطلاعات مشتریان، اطلاعات رقبا و دیگر منابع (Aujrapongpan et al, 2010) که برای عملکرد آن حیاتی است (Sun, 2010).

تسهیم دانش
برخی از دانشمندان تسهیم دانش را به عنوان فرآیندی می­دانند که افراد متقابلاً دانش عینی و ضمنی خود را جهت خلق دانش جدید تبادل می­ کنند (Kamasak & Bulutlar, 2010). در واقع این فرایند اشاره به میزان اشتراک­گذاری منابع دانشی در داخل مرزبندی­های عملکردی و وظیفه ­ای دارد که همین توانمندی می ­تواند به صورت اساسی فرآیندهای کسب و کار را تغییر دهد (Liao et al, 2010).
کاربرد دانش
در واقع منظور از کاربرد دانش، به­ کارگیری دانش عینی و ضمنی چه از داخل سازمان و چه از خارج آن، با هدف دستیابی به مقاصد سازمان به روشی کاراتر است (Monavvarian, 2010).
نگهداری و ذخیره دانش
نگهداری و ذخیره دانش شامل جاسازی دانش در یک مخزن دانشی است به­ طوری­که نشان­دهنده نوعی ماندگاری در گذر زمان است. این مخزن دانشی می ­تواند یک فرد و یا یک سیستم اطلاعاتی باشد. دانش حفظ شده افراد از طریق مشاهدات، تجارب و اقدامات آن ها حاصل می­ شود (Sedara & Gable, 2010).
رهبری تحول آفرین^[۲۸]
این سبک رهبری بیان­کننده این امر است که چگونه رهبران قادر خواهند بود از طریق برانگیختن نیازهای سطح بالا، پیروان را به انجام کارها، فراتر از حد انتظار ترغیب کنند. آنان به گونه ­ای رفتار می­ کنند که دیگران را به ارزش­های اخلاقی متمایل نمایند، به پیروان احترام می­گذارند و آن ها را تحسین می­ کنند، کارکنان را یاری می­ دهند تا به نفع سازمان فراتر از منافع شخصی­شان عمل کنند و جوی را ایجاد می­ کنند که کارکنان کاراتر عمل کنند و به زندگی سازمانی معنا می­بخشند (Khasawneh, 2012). یوکل^[۲۹] (۲۰۱۰) بیان می­ کند که رهبری تحول­آفرین بر ارزشهای اخلاقی پیروان تأکید می­ کند به قصد اینکه توجه آن ها را به مسائل اخلاقی معطوف نماید (Bagler et al, 2013).
نفوذ آرمانی ^[۳۰]
در واقع نفوذ آرمانی به میزانی برمی­گردد که در آن، رفتار به شدت اخلاقی رهبر مورد تحسین پیروانش قرار می­گیرد که باعث می­ شود پیروان، علت انجام آن کار توسط رهبر را شناخته و خود نیز آن را انجام دهند (Geragory et al, 2011). رهبر تحول­آفرین از طریق نفوذ آرمانی حس تحسین، وفاداری و احترام را القاء می­ کند(Karakitapoglu & Gumusluoglu,2013).
انگیزش الهام بخش^[۳۱]
رهبرانی را توصیف می­ کند که انتظارات و استانداردهای سطح بالا را با پیروان تبادل و آن ها را برای رسیدن به این چشم­انداز، ترغیب می­ کنند (Khasawneh et al, 2012). در واقع رهبر از طریق انگیزش الهام­بخش چشم­اندازی برانگیزاننده برای آینده تعیین می­ کند و راه رسیدن به اهداف را به پیروان نشان می­دهد (Karakitapoqlu & Gumusluoglu, 2013).
ترغیب ذهنی^[۳۲]
آنتوناکیس^[۳۳] (۲۰۰۲) بیان می­ کند که ترغیب ذهنی به رفتارهایی از رهبر مربوط است که ذهن پیروان را به سمتی سوق می­دهد که فرضیاتشان را مورد آزمایش قرار دهند و راه­ حل­های نوآورانه و خلاقانه برای مسائل پیدا کنند (Zhang et al, 2013). به عبارتی رهبر از طریق ترغیب ذهنی، علایق و رغبت کارکنان در جهتی را توسعه و ترفیع می دهند که پیروان ترغیب شوند درباره مشکلات قدیم به روش­های جدید فکر کنند (Karakitapoglu & Gumsluoglu, 2013).
ملاحظات فردی^[۳۴]
وو^[۳۵] (۲۰۱۰) بیان می کند ملاحظات فردی مربوط به رفتارهایی از رهبران تحول­آفرین است که حمایت­های اجتماعی- عاطفی متناسب با هر یک از پیروان را فراهم می­ کند و در عین حال باعث توسعه توانایی­ها و توانمندی­های پیروان می­گردد (Zhang et al, 2013). رهبر از طریق رابطه­ فردبه­فردی که با پیروانش برقرار می­ کند نیازها، مهارت ها و تمایلات متفاوت آن ها را درک می­ کند و احساسات و نیازهای شخصی آن ها را مورد توجه قرار می­ دهند (Karakitapoglu & Gumsluoglu, 2013).
رهبری تبادلی^[۳۶]
رهبری تبادلی عبارت است از رهبری مبتنی بر مبادله بین رهبر و پیرو به طوری که تمایلات فردی طرفین تأمین شود (Yaghoobi & Moghaddami, 2009). رهبری تبادلی پیروان را از طریق معطوف نمودن توجه آن ها به منافع شخصی و منافع تعاملی شان برمی­­انگیزاند (Zhang, 2013)
رهبری عدم مداخله گر^[۳۷]
طبق نظر برنارد باس، رهبر عدم مداخله­گر از نقش فعال رهبری خودداری نموده و در طیف رهبری، جزء غیرفعال­ترین نوع رهبری به­شمار می­رود (Horwitz et al, 2008). یوکل (۲۰۱۰) رهبری عدم مداخله­گر را فقدان رهبری اثربخش تعریف می­ کند (Bagler et al, 2013).
صندوق ضمانت صادرات ایران^[۳۸]
به منظور تأمین امنیت مالی صادرکنندگان ایرانی و در نتیجه توسعه مؤثر صادرات غیر نفتی کشور، صندوق ضمانت صادرات ایران بعنوان یکی از زیرمجموعه های وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت با شخصیت مالی و حقوقی مستقل تأسیس گردید. این صندوق به پشتوانه حمایتهای مالی دولت، علاوه بر پوشش ریسک های سیاسی و تجاری صادرات، با صدور انواع ضمانتنامه اعتباری، به تأمین منابع مالی مورد نیاز صادرکنندگان نیز کمک می نماید.^[۳۹]ا
خلاصه فصل اول
در این فصل به بیان موضوع تحقیق، ضرورت و اهمیت انجام این تحقیق و به طور کلی هدفی که این تحقیق دنبال می کند و سؤالاتی که در پی پاسخگویی به آنهاست پرداخته شد. همچنین فرضیاتی که صحت آن ها در نهایت مورد بررسی قرار خواهند گرفت مطرح گردید و در ادامه جامعه آماری و قلمرو زمانی و مکانی تحقیق مشخص گردید. به منظور روشن نمودن مراحل انجام کار نقشه راه ارائه شد و برای شفافیت بیشتر موضوع مدل های مورد استفاده و اجزاء و مؤلفه های تشکیل دهنده آن ها مطرح گردید و در پایان نیز واژگان و اصطلاحات اصلی تحقیق به اختصار شرح داده شد.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
اهداف فصل :
آشنایی با تعاریف مدیریت دانش و رهبری
آشنایی با مدل های ارائه شده در زمینه مدیریت دانش
مروری بر مکاتب رهبری
مروری بر پیشینه تحقیق
طراحی مدل مفهومی پیشنهادی تحقیق
بیان تعاریف متغییرهای تحقیق
پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ؛
علم را ، با نوشتن در بند کشید .
کنز العمّال : ۲۹۳۳۲
۱-۲ مقدمه
در عصر حاضر شتاب تغییرات در علوم و فناوری های پیشرفته به قدری فزونی یافته است که بسیاری از متفکرین بر این باورند که شتاب در نوآوری محصولات تولید شده با تکنولوژی سطح بالا و ایجاد دانش و توسعه آن از سرعت یادگیری بشر فراتر رفته است، پس سازمان های متولی حتی اگر تمام راهبردها، زمان و سرمایه های انسانی در اختیار خود را صرف یادگیری نمایند، باز هم ممکن است از عهده ی رویارویی با این شتاب برنیایند(Nevo& Chan,2007). امروزه سازمان ها نمی توانند صرفاً بر دارایی های مشهودشان مانند تکنولوژی تکیه کنند، خصوصاً در بخش های تکنیکی. دارایی های مشهود به طور معمول در دسترس اند اما به طور بالقوه باعث مزیت رقابتی نمی شوند، به عبارتی آن ها پیش نیاز اولیه برای انجام تجارتند. دانش یک منبع حیاتی و عامل موفقیت در چنین محیط هایی است. دانش مشتمل بر دو بعد است. دانش ضمنی و دانش صریح؛ بعد صریح دانش می تواند به طور گسترده ای به شکل نوشته یا از طریق گفتگو تسهیم شود، بعد ضمنی دانش به طور کلی یا تقریباً به صورت ذهنی یا ناخودآگاه است و بیشتر جنبه ی شخصی دارد و تفکیک آن از اشخاص صاحب آن دانش کاری دشوار است. معمولاً کارکنان دانشی مالک دانش ضمنی هستند که این موضوع این گروه از کارکنان را برای سازمان مهم می سازد((Mladkova,2012. دانش در طولانی مدت به عنوان منبع کلیدی برای سازمان ها در نظر گرفته شده است و مدیریت مؤثر آن هم امری ضروری است(Nevo& Chan,2007).
مدیریت دانش به خودی خود در سازمان پا نمی گیرد. اجرای برنامه های مدیریت دانش نیازمند رهبری و اداره مؤثردانش در کلیه ی سطوح سازمانی است (ابطحی و صلواتی ،۱۳۸۵). نقش رهبری یکی از جالب ترین و مهمترین نقش ها در سازمان است، زیرا رهبر نقش محوری در تعیین اهداف، تخصیص منابع کمیاب، تمرکز توجه بر اهداف شرکت، هماهنگی تغییرات در سازمان، برقراری تماس های شخصی با پیروان و تعیین صحیح ترین جهت یا مسیر برای ادامه راه در در موقعی که شکست رخ داده است، دارد. تغییرات سریعی که این روزها باید توسط سازمان اجرا شوند، بسیاری را بر آن داشته تا نیاز به رهبری منعطف و سازگار را فریاد زنند. یک رهبر منعطف اگر چالش های پیش روی سازمان را درک کند می تواند در یک محیط پویا به صورت مؤثرتری کار کند، یا می تواند پاسخ مناسبی به آن دهد . رهبران سازگار ،با پیروان همکاری می کنند تا راه حل های خلاقانه برای مسائل پیچیده بیابند و خودشان را بالا می کشند تا بتوانند محدوده ی وسیع تری از مسئولیت های رهبری را ایفا کنند (sahertian & soetjipto ,2011).
۲-۲ تعاریف مدیریت دانش
تعاریف و دیدگاه ها ی متفاوتی در خصوص مدیریت دانش وجود دارد و هر یک از نظریه پردازان بر اساس کارکردهایی که برای دانش و مدیریت دانش در سازمان ها قائلند، تعریفی خاص از آن ارائه کرده اند. اکثر تعاریف ذکر شده در خصوص مفهوم مدیریت دانش را در دو سوی طیفی می توان تقسیم بندی کرد،که در یک سر آن تعاریف مبتنی بر سخت افزار و نرم افزار اطلاعاتی از مدیریت دانش وجود دارد و در سوی دیگر این طیف تعاریف مبتنی بر انسان و نقش انسان در طراحی و اجرای مفهوم مدیریت دانش را می توان قرار داد .

نیز آیت الله نوری همدانی گفته است: «این گونه فعّالیت‌های اقتصادی بر روی شانس استوار است و در اسلام از روی شانس و اقبال پول گرفتن حرام است» («ماجرای گلدکوئیست»، در Rasa 18/2/1384).
آیت الله فاضل نیز آن را از مصادیق اکل مال به باطل دانسته و تصریح کرده: «تحصیل پول از این طریق، تمام مفاسد اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی قمار را دارد» سیدرضانوحی، «آیا حجت از این قاطع‌تر می‌خواهید (در حاشیه مخالفت مقام معظم رهبری و سایر مراجع عظام با فعّالیت شرکت‌های هرمی»، جهان اقتصاد، ۲۲/۸/۱۳۸۴).
برخی نیز عمل‌کرد شرکت‌های هرمی را همانند بلیط‌های بخت‌آزمایی دانسته و بر همین اساس، آن را به قمار تشبیه کرده‌اند (ابوالقاسم علیان نزادی، بازاریابی شبکه‌ای یا کلاهبرداری مرموز، ص۵۱).

۲-۲-۱-۱۲- بیع دین به دین

برخی نوشته‌اند: در برخی از مصادیق معاملات با شرکت‌های هرمی می‌توان با شرکت قراردادی بست مبنی بر این‌که در آینده قیمت محصول پرداخت شود و شرکت هم متقابلاً تا مدّتی محصول را به خریدار تسلیم نمی‌کند؛ در نتیجه، به دلیل نبود ثمن و مثمن، معامله از نوع معامله دین به دین می‌گردد. پس ماهیت کار صرف وعدّه دادن است و وعدّه دادن در خرید و فروش طلا، التزام و اشتغال ذمه‌ای را به دنبال ندارد (ابراهیم احمدشیخ ضریر، «التکییف الفقهی لشرکات التسویق الشبکی»، موسوعه البحوث و المقالات العلمیه، ج۴).
به نظر می‌رسد این فرض مربوط به جایی است که شخص با پرداخت مبلغی به شرکت، کالایی مانند سکه طلا را به صورت نسیه می‌خرد و از نظر این نویسنده، این مبلغ در واقع مبلغ مشارکت در شرکت است و برای شرکت این تعهد را ایجاد می‌کند که در صورت یافتن بازاریابان جدید در قبال سود کار، وی کالای خریداری شده را به وی تحویل دهد. این فرض در صورتی درست است که اگر خریدار نتوانست کسانی را به عضویت شرکت درآورد، از دریافت کالای خریداری شده هم محروم گردد؛ حال آن‌که در شرکت‌های هرمی چنین محرومیتی لحاظ نمی‌شود و به واقع، عمل‌کرد آن یک نوع خرید نسیه است که با خرید وفروش دین به دین کاملاً تفاوت دارد.

۲-۲-۱-۱۳- قاعده لاضرر

شیخ طوسی در خلاف، چنین می‌فرماید: «اگر فروشنده و همدستانش در امری تعریف و تمجید کنند، بیع صحیح می‌باشد. بدون اختلاف، اما مشتری اختیار دارد. اصحاب شافعی در این باره اختلاف ورزیده‌اند، ابواسحاق مروزی همانند آنچه که ما گفتیم را قائل است و برخی از آن‌ها می‌گویند: اختیاری ندارد و آن قول ابوهریره و ظاهرا قول شافعی می‌باشد. دلیل ما اینست که آن تدلیس و نیرنگ و عیب می‌باشد و باید همانند سایر عیب‌ها اختیار ثابت شود. و اگر گفتیم، اینکه او اختیار ندارد، این قول قوی‌تر است، زیرا که عیبی در جنس فروخته می‌باشد و این مورد اینچنین نیست و فروشنده و مشتری همان حکم را دارند که جنس غیرخود را می‌فروشند سپس اگر فروخت، فروشش تمام شده است» (طوسی، ۱۴۱۱، ج۳، ص۱۷۱).
شیخ طوسی چنین می‌فرماید: «اگر کالایی را به صدر درهم تا سال بفروشد، سپس با سود آنرا در حال بفروشد و خبر بدهد که قیمتش صدر درهم است، پس اگر مشتری بداند، اختیار دارد که آن را با قیمت حال بگیرد یا آنرا به خاطر عیب برگرداند. زیرا که آن نوعی تدلیس است و اصحاب شافعی بدین رأی قائل می‌باشند و گفتند: هیچ متنی در این مسأله وجود ندارد و آنچه در این باره از این مذهب نقل شده است، همین است ابو حنیفه گفت: بیع به آنچه بر سر آن قرار شده است، ملزم می‌باشد و بهای حال، بها می‌باشد زیرا براساس آنچه خبر آورده اند همان صحیح می‌باشد. اوزاعی می‌گوید: عقد ملزم می‌باشد و بها بر گردن مشتری می‌باشد به همان وجهی که بر گردن فروشنده می‌باشد. و دلیل ما به وجود اختیار آنست که این مورد نیرنگ و کلاهبرداری است. زیرا آنچه به قیمتی تا مدتی خاص فروخته می‌شود، لازم است که بر قیمتی که به حال فروخته می‌شود زائد باشد. پس زمانی که مشخص نباشد کلاهبرداری می‌باشد و مشتری می‌تواند آن را برگرداند» (طوسی، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۳۵).
و علامه حلی در تذکره یکی از مبانی خیار عیب و غبن را حدیث لاضرر میداند و انگیزۀ دادن حق فسخ به خریدار و فروشنده را تأمل در شرایط عقد و پرهیز از ضرر اعلام میکند (علامه حلی، ۱۴۰۴ق‌، ج۱، ص۴۲).
همچنین وی در در کتاب مختلف الشیعه بیان می‌دارد: «اگر نجش غیر از کار فروشنده و همدستانش باشد، پس اختیاری ندارد، زیرا که معامله با فعل غیر از فروشنده فسخ نمی‌شود و اگر به کار فروشنده و همدستانش باشد اختلاف در آن وجود دارد، برخی می‌گویند: وی اختیار دارد زیرا این مورد تدلیس و فریبکاری می‌باشد و قول اول قوی‌تراست. ابن براج می‌گوید: اختیار دارد، زیرا که آن تدلیس می‌باشد و جایز نیست و شیخ ابوجعفر می‌گوید: وی اختیار ندارد اما آنچه که ما گفتیم آشکارتر است و رأی نزدیک تر صحت معامله با ثبوت اختیار همراه با غبن و نیرنگ می‌باشد، خواه به واسطه فروشنده و یا واسطه‌ها باشد. برای ما اصل درستی معامله و واقع شدن نجشی در معامله باعث فساد معامله و ثبوت خیار نمی‌باشد» (علامه حلی، مختلف الشیعه، ج۵، ص۴۵).
«ظاهر خبر این است که غش به آنچه پنهان است می‌باشد، همانند آمیختن شیر با آب. و آمیختن جنس خوب با جنس بد و از جمله قرار دادن حریر در یک جای سرد برای سنگین کردن و… و در صورت تحقق تدلیس فریب‌خورده حق بازگشت به فریبکار و حق فسخ را به خاطر ضرری که به او رسیده دارد» (شیخ انصاری، المکاسب، ج۱، ص۲۷۸).
شیخ مرتضی انصاری در مکاسب ضمن تأیید نظر علامه در استناد به قاعدۀ لاضرر به طرفی که ضرری به اورسیده است حق فسخ میدهد و با مقایسه خیار تدلیس با سایر خیارات میتوان گفت که مبنای آن قاعدۀ لاضرر است.
حاصل روایت این است که شارع به آنچه ضرری است حکم نمیکند و اضرار پارهای از مسلمانان بر بعض دیگر را روا نمیبیند و تصرفاتی را که از آن ضرری برمیخیزد امضاء نمیکند و در همین جا درستی استناد به روایت منفی ضرر آشکار میشود که چرا در عقد که لزوم آن باعث ضرر است برای زیان دیده متزلزل میگردد، خواه آن ضرر به دلیل تدلیس باشد یا امر دیگر و خواه در بیع باشد یا غیر آن مانند صلحی که بر مبنای مسامحه انجام نشده و یا اجاره و دیگر معاوضات (شیخ انصاری، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۵). بدین ترتیب ضرر ناشی از عقد باعث میشود که حکم لزوم برداشته شود و اختیار به جای آن نشنید و زیان دیده بتواند عقد را فسخ کند.

۲-۲-۲- نگاه کلان به مجموعه فعّالیت شرکت‌های هرمی و عناوین ثانوی

مساٌله مهّم دیگری که نیازمند توجّه است، آن است که بررسی فقهی بحث را از دو بعد می‌توان پی گرفت:

 

1. 1. فقه فردی که تک تک اجزا را بدون ارتباط با مجموعه در نظر می‌گیرد، طبعاً در مقابل اشکال‌های فقهی با توسل به عناوینِ فقهیِ مشروع مانند جعاله و شرط در ضمن عقد، به پاسخ می‌پردازد. به بیان روشن‌تر، می‌توان گفت گرچه غرر، تدلیس، جهل به مبیع، صوری بودن معامله و امثال آن می‌تواند از اسباب بطلان عقد شرکت‌های هرمی باشد، ولی روشن است که از یک سو، می‌توان با تمهیداتی از پیش آمدن این عناوین فقهی جلوگیری کرد و از سوی دیگر، بر فرض تحقق، ضمانت اجرای آن هم جز بطلان عمل انجام گرفته و الزام مرتکب به بازگرداندن وضع سابق چیز دیگری نیست. چنان که در یک معامله غرری ساده، شخص پس از پی بردن به غرر با دو گزینه روبه روست: حق فسخ معامله، یا مطالبه ما به التفاوت، گذشته از آن‌که رضایت وی به ضرر و قبول معامله هم در قالب صلح، شرط ضمن عقد و امثال آن، معامله را تصحیح کند. همین امر را می‌توان در مورد شرکت‌های هرمی نیز در تک تک معاملات جاری دانست و درنهایت به جواز آن نظر داد (http: //www.istefta.net).

 

با همین بیان و به گونه‌ای که گذشت، ممکن است صدق عنوان ظلم، قمار و غیر آن هم به نوعی با خدشه روبه رو گردد و در نهایت با بررسی موردی، نتوان به حرمت و نادرستی اعمال شرکت‌های هرمی حکم کرد.
دریک کلام می‌توان گفت با توجّه به راه‌های استنباط احکام شرعی برای تک تک مکلفان، می‌توان برای هر یک از اشکال‌های پیش گفته پاسخی در خور یافت و در نهایت، به عنوان یک نظر حرمت عمل این شرکت‌ها را بر مبنای حکم اولی شرعی نپذیرفت.

 

2. 2. از سوی دیگر، نگاه کلان به مساٌله و توجّه به سازمانی بودن عمل‌کرد شرکت‌ها نیز در حکم شرعی تأثیرگذار است؛ زیرا که در این صورت موضوع مساٌله کاملاٌ متفاوت می‌گرددو بر فرض بی‌اشکال بودن عمل‌کردها براساس فقه فردی، با این دید نمی‌توان به سادگی از شرعی بودن توسعه این شرکت‌ها سخن گفت.

 

بر فرض نپذیرفتن هیچ کدام از ادله بر نادرستی عمل‌کرد این شرکت‌ها، این سؤال را مطرح می‌کنیم که پس از گذشت چند سال از فعّالیت این شرکت‌ها، جمع‌بندی منافع و مضرات این شرکت‌ها در جامعه چیست؟
درست است که با شرط ضمن عقد، عقد جعاله و امثال آن شاید به‌توان عمل تک تک افراد را توجیه شرعی کرد، ولی توجیه مجموع عمل‌کردها ممکن نیست. چنان که در ماهیت عمل‌کرد این شرکت‌ها در بخش اول گذشت، فعّالیت طولانی مدّت این شرکت‌ها موجب می‌شود عدّه زیادی مالباخته در کنار افراد اندکی که به سودهای کلان دست یافته‌اند، قرار گیرند که در مجموع نه تولیدی صورت گرفته است، نه اشتغال‌زایی و نه مبادله تجاری مثبت. در این صورت، آیا می‌توان گفت صَرف این همه هزینه انسانی و مالی و پولدار کردن عدّه‌ای در مقابل مال باختن عدّه‌ای دیگر، صرفاً چون رضایت دارند، هیچ اشکال شرعی ندارد!
آیا حکومت که خود را موظف به حمایت از ارزش‌ها و جلوگیری از وهن دین می‌داند، تکلیف در مبارزه با این پدیده ندارد؟ به نظر می‌رسد نگاه کلان به مساٌله، موضوع را بسیار متفاوت از چیزی قرار می‌دهد که در ابتدا براساس روابط تک تک افراد مشاهده می‌شد. نظیر آن، ادله مهریه است که سقفی را برای آن تعیین نکرده‌اند و طبق توافق می‌تواند به هر میزانی باشد، ولی اگر این مبلغ به حد غیر متعارف برسد و معلوم شود که هیچ قصدی برای ادای آن نیست و حتی امکان چنین قصدی هم با توجّه به اوضاع و شرایط حاکم وجود ندارد، نمی‌توان گفت ادله وجوب تعیین مهریه، چنین مواردی را هم مجاز و مشروع می‌دانند.
این امر در شرکت‌های هرمی پیچیده‌تر است و علاوه بر فراهم ساختن موجبات وهن دین، هرج و مرج اقتصادی و تضعیف نظام- که هر یک در جای خود استناد کافی برای حرمت دارند- اصل ارتکاب اعمال سازمان یافته نتیجه روشنی دارد و در آن غرضی عقلایی دنبال نمی‌شود، این امور به راحتی می‌توانند ما را به نتیجه‌ای متفاوت از فقه فردی برسانند. ماهیت عمل‌کرد این شرکت‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها در فعّالیت سازمانی خود هیچ هدف مفید اقتصادی را دنبال نمی‌کنند و مجموع فعّالیت‌های آن‌ها، ما را به ظالمانه بودن عمل‌کردشان رهنمون می‌سازد؛ هر چند بدون نگرش کلان فقط با وجود چند مصداق، از باب شرط ضمن عقد و جعاله و مانندآن، امکان حکم به روا بودن آن بود.
براین اساس، هرگونه هم‌کاری با این شرکت‌ها می‌تواند از مصادیق اعانه بر اثم و حرام به شمار آید و ادله امربه معروف و نهی از منکر و نیز اختیارات حاکم در تعزیر می‌تواند راه‌های شرعی را برای مبارزه با عمل‌کرد این شرکت‌ها بگشاید ونه از باب ضرورت بلکه به عنوان حکم اوّلی دینی، افراد را ملزم به پرهیز از فعّالیت در چنین قالب‌هایی کند.
خلاصه این‌که در عمل‌کرد شرکت‌های هرمی؛ گذشته از نگاه فردی به موضوع که شاید قابل توجیه شرعی باشد، دو امر دیگر نیز می‌تواند حکم مساٌله را به کلی عوض کند:

 

1. 1. صدق اخلال در نظام اقتصادی، وهن دردین، تضعیف حکومت اسلامی و آثار و پیامدهایی از این قبیل. در کنار احتمال روانه شدن سرمایه‌های کشورهای اسلامی به کشورهایی که درصدد چپاول اموال کشورهای جهان سوم‌اند، می‌تواند عنوان ثانوی ایجاد کند و بر اساس آن، هرگونه هم‌کاری بااین شرکت‌ها محکوم به حرمت باشد.

 

1. 1. برفرض که اخلال در نظم عمومی حکم شرعی را تغییر ندهد. امّا با نگاه به مجموع عمل‌کرد و اهداف این شرکت‌ها، درمی‌یابیم که پس از مدّتی عدّه‌ای ثروتمند در مقابل انبوهی از مردم مال باخته قرار می‌گیرند که به استناد عقل وشرع هم نمی‌توان آن را موجه دانست و حتی اگر این امر به اصل نظام و حکومت هم آسیبی نزند، اصل آن در نگاه کلان نامشروع و غیر منطقی می کند و می‌توان آن را به عنوان جرم سازمان یافته، ممنوع شرعی تلقی کرد.

 

در پایان ذکر این نکته ضروری است که آن‌چه گفته شد، براساس عمل‌کرد شرکت‌های هرمی بدون توجّه به پیامدهای آن است، و گرنه هر یک از اعمال خلاف شرع و مجرمانه دیگری که ممکن است از تبعات پذیرش عمل‌کرد شرکت‌های هرمی باشد، می‌تواند دلایل شرعی جداگانه‌ای بر منع به دنبال داشته باشد.
جمع‌بندی
پاره‌ای از موانع شرعی فعّالیت شرکت‌های هرمی، مربوط به مسایل مدنی است که در صورت عدم اسقاط خیار فسخ در مواردی مثل غرر و تدلیس، در نهایت ضمانت اجرای فقهی فسخ معامله و جبران خسارت است و لزوماً به برخورد اجتماعی و حکومتی با شرکت‌های هرمی منجر نمی‌گردد.
موانع دیگر، موانعی‌اند که به عنوان حرام در شرع انطباق دارند؛ مثل اکل مال به باطل، قمار، ربا و.. . که در صورت انطباق، طبعاً حاکم اسلامی نیز می‌تواند از باب نهی از منکر و جلوگیری از فساد به مبارزه با این گونه فعّالیت‌ها بپردازد و حتی ضمانت اجراهای کیفری را برای نیل به خواسته‌های خود به کار گیرد. به بیان دیگر، تفاوت اساسی بین موانع دسته اول با موانع دسته دوّم آن است که در قسم اول مساٌله کاملاً خصوصی است و اقدام برای جبران خسارت یا گذشت از آن کاملاً به خواست زیان دیده بستگی دارد ولی در قسم اخیر، به رغم رضایت زیان دیده هم می‌توان به عکس‌العمل در مقابل عمل یاد شده روی آورد و با بهره گرفتن از قاعده «التعزیر لکل محرم» برای اعمال ارتکابی مجازاتی در نظر گرفت.
علاوه بر عناوین اولیه، با توجّه به آن‌چه در بخش اول راجع به پیامدهای اقتصادی وفرهنگی شرکت‌های هرمی گذشت، می‌توان به عناوین ثانویه هم برای ناروا شمردن این گونه شرکت‌ها متوسل شد که این نیز دلیل جداگانه‌ای بر حرمت است. هم‌چنین نگاه کلان به مساٌله- با قطع نظر از نگاه‌های مصداقی و خُردنگر- خود می‌تواند دلیلی بر ناروایی فعّالیت این شرکت‌ها باشد که تفصیل آن گذشت.

۲-۲-۳- دلایل قایلان به جواز

در خصوص دلایل قایلان به جواز معاملات در شرکت‌های هرمی، مهّم‌ترین دلایل قابل ارائه بدین شرح است:

۲-۲-۳-۱- اصل حلیت

از آن‌جا که یکی از اصول فقه، اصل حلیت فعل است تا زمانی که دلیلی بر منع آن اقامه شود، برخی برای اثبات فعّالیت شرکت‌های هرمی به اصاله الحل و الاباحه استناد کرده و عملیات تجاری آن‌ها را بر خلاف شرع ندانسته‌اند (شرکات التسویق الهرمی، در http: //www.taimiah.org.).
در پاسخ می‌توان گفت: در صورتی می‌توان به این دلیل تمسک کرد و معاملات شرکت‌های هرمی را جایز دانست که دلایل بر حرمت و نادرستی اعمال این شرکت‌ها کافی نباشد یا دست کم در صحت عمل‌کرد این شرکت‌ها تردیدی باقی بماند؛ ولی چنان که در ادله قایلان به حرمت و عدم جواز گذشت، به دلایل مختلف می‌توان عمل‌کرد این شرکت‌ها را نادرست تلقی کرد و در نتیجه، نوبت به اصاله الحلیه نمی‌رسد.

۲-۲-۳-۲- نمایندگی در فروش

برخی معتقدند چنان که افراد می‌توانند به نمایندگی از مالک اصلی و به عنوان وکیل اقدام به یافتن مشتری و فروش کالا کنند، در شرکت‌های هرمی نیز اعضای جدید وارد چنین روندی می‌شوند و به نمایندگی از عاملان و مؤسسان شرکت کالاهای آن به فروش می‌رسانند و البته در مقابل این عمل، دست‌مزدی هم می‌گیرند و از این رو عمل‌کرد شرکت‌های هرمی با مانع شرعی مواجه نخواهد بود.
این تطبیق هم از جهاتی نادرست است:
اولاً، ارائه کنندگان این راه‌حل از تشبیه عمل‌کرد شرکت‌های هرمی به بیع سمسار سخن گفته‌اند که با توجّه به آن‌چه در بحث از ماهیت شرکت‌های هرمی گذشت، می‌توان بیع سمسار را در مقایسه با نحوه فروش در شرکت‌های هرمی دارای دو ماهیت متفاوت دانست، با این توضیح که در بیع سمسار عین کالا به شخص واسطه تحویل داده می‌‌شود تا به نمایندگی از مالک اصلی آن را بفروشد و خریدار نیر با اطلاع کامل از وضعیت کالا و اطمینان از این‌که می‌تواند نیاز وی را برطرف و او رابه هدف از خرید برساند، اقدام به خرید می‌کند، حال آن‌که در شرکت‌های هرمی هرگز افراد جدید و به اصطلاح بازاریاب‌ها دسترسی به کالا ندارند و به ظاهر تبلیغ کالایی را به عهده می‌گیرند که هرگز آن را در اختیار ندارند و حتی پس از اقناع خریدار به خرید کالا هم به هیچ وجه نمی‌توانند تحویل کالا را به خریدار تضمین کنند.
ثانیاً، بر فرض امکان توصیف کالای غیر موجود و تشابه ظاهری عمل‌کرد شرکت‌های هرمی به نمایندگی در فروش، اشکال بعد آن است که نماینده فروش می‌تواند کالایی در معرض فروش را به تعداد بی‌نهایت خریدار معّرفی و ارائه کند و بیان دیگر، محدودیتی در یافتن مشتری‌های جدید ندارد؛ حال آن‌که در شرکت‌های هرمی هر فرد فقط حق معّرفی دو نفر را دارد و همین محدودیت می‌تواند به تفاوت واضح آن دو منجر شود.
ثالثاً، اگر هم گفته شود ایجاد محدودیت منافاتی با اصل عمل‌کرد ندارد، اشکال سوم توجّه به ماهیت واقعی شرکت‌های و اهداف مؤسسان آن است که تفاوت آن با فروش از طریق نمایندگی به حدّی است که ناهمگونی آن دو را به وضوح روشن می‌سازد.

۲-آلکالوئیدهای هتروسیکل یا آلکالوئیدهای معمول و شاخص که برمبنای ساختار حلقوی طبقه‌بندی می‌شوند.

۱-۱-۲- فلاونوئیدها

فلاونوئیدها ترکیبات پلی فنول شامل ۱۵ کربن با دو حلقه­ی آروماتیک که با یک پل ۳ کربنه به هم متصل شدند. در ۵ گروه می­توانند قرار گیرند. فلاونول، فلاونون، آنتوسیانین، فلاون، فلاون-۳-ال و ایزو فلاون. فلاون­ها ومشتقات آن­ها (فلاونوئیدها) موادی هستند که بصورت آزاد در بسیاری از گیاهان و یا بصورت ترکیب با گلیکوزیدها وجود دارند. عموما محلول در آب هستندو مهمترین مشتقات فلاون­ها به رنگ زرد می باشند. فلاون ها در گیاهان خانواده­ی کاسنی، پروانه آسا، سداب و برخی خانواده­های دیگر یافت می­شوند [۱۰و۱۱].

۱-۱-۳- کومارین‌ها

کومارین‌ها متعلق به خانواده گسترده‌ای از متابولیت‌های گیاهی به نام بنزوپیرانون‌ها با بیش از ۱۵۰۰ ترکیب شاخص در بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی است. این مشتق‌های ۱-بنزوپیرانی، عمدتاً در گیاهان عالی یافت می‌شوند. بیشتر کومارین‌های طبیعی در موقعیت کربن۷ اکسیژن‌دار هستند. در گیاهان، این ترکیبات در پوشش بذر، ریشه‌ها، برگ‌ها، ساقه و بیشتر در گل‌ها و میوه یافت می‌شوند. کومارین‌ها به عنوان ترکیبات دفاعی گیاه، ضدمیکروبی و مانع جوانه‌زنی نیز شناخته می‌شوند [۱۲ و ۱۳].
۱-۱-۴- گلیکوزیدها
گلیکوزیدها در مسیرهای مختلف متابولیکی به شکل­های گوناگونی ساخته می­شوند.این مواد دارای ساختمان شیمیایی پیچیده و مخصوصی هستند و در بدن انسان اثرهای خاصی نیز بر جای می­گذارند.گلیکوزیدها پس از هیدرولیز به ترکیبات قندی (گلیکون) و غیر قندی (آگلیکون) تبدیل می­شوند. آگلیکون­ها مصارف فراوانی در داروسازی دارند. یکی از مهمترین ترکیبات گلیکوزیدی، گلیکوزیدهای سیانوژنتیک هستند که از مهمترین آن­ها می­توان آمیگدالین را نام برد که بطور وسیعی در گیاهان خانواده­ی گل سرخ، پروانه آسا، کتان و برخی خانواده­های دیگر وجود دارد. یکی دیگر از گلیکوزیدهای مهم آنتراکینون­ها هستند که نقش عمده­ای در درمان یبوست دارند. ازدیگر گلیکوزید­ها می­توان به گلیکوزید­های قلبی ، ساپونینی، فلاونوئیدی، کومارینی و غیره نام برد [۱۰].

۱-۱-۵- لیگنان‌ها

لیگنان‌ها ترکیبات دیمری هستند که اساساً از اتحاد دو مولکول فنیل‌پروپان تشکیل می‌شوند. زمانی این اعتقاد وجود داشت که لیگنان‌ها واسطه‌های پیش از تشکیل لیگنین هستند ولی امروزه مشخص شده است که این ترکیبات انشعابی از مسیر بیوسنتز لیگنین می‌باشند. لیگنان‌ها برخلاف لیگنین ترکیباتی با فعالیت نوری هستند و احتمالاً طی یک واکنش مزدوج شدن احیایی از نوع فضاویژه بین کربن‌های میانی موجود در زنجیره جانبی مونومر به وجود می‌آیند. از مهمترین مثال‌های دارویی، ترکیبات لیگنانی موجود در گونه پودوفیلوم است که به نظر می‌رسد از دو مولکول کونیفریل الکل یا اسید مربوط ایجاد شده باشند [۹].

۱-۱-۶- استروئیدها

استروئیدها، گروهی از ترکیبات آلی هستند که از تری‌ترپن‌های چهار حلقه‌ای مشتق می‌شوند و دارای ساختار کلی سیکلوپنتا پرهیدرو فنانترن می‌باشند. معمولاً گروه‌های متیل در کربن‌های ۱۰و۱۳ وجود دارند و در کربن ۱۷ زنجیر جانبی الکیلی ممکن است وجود داشته باشد. تنوع در استروئیدها ناشی از تعداد گروه‌های متیل افزایشی، پیکربندی زنجیر جانبی و گروه‌های عاملی متصل به حلقه‌هاست [۱۳ و ۱۴].

۱-۱-۷- اسانس‌ها

اسانس‌ها، ترکیبات کم و بیش فرار با بوی ویژه هستند که با روش‌های تقطیر با آب، بخارآب، آب ‌و بخارآب، تقطیر خشک و غیره از گیاه خام به استثنای مرکبات (استخراج اسانس با روش‌های مکانیکی) بدست می‌آیند [۱۶]. این گروه از مواد مؤثر گیاهی، از نظر ترکیب شیمیایی همگن نیستند. بلکه به صورت مخلوطی از ترکیبات مختلف می‌باشند. اسانس‌ها براساس مبدأ بیوسنتز و ساختار شیمیایی قابل تقسیم‌بندی هستند.

۱-۱-۷-۱- شیمی اسانس‌ها

ترکیبات اسانسی ‌برمبنای ساختار شیمیایی به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند [۱۵ و ۱۷]. در شکل (۱-۱) نمونه ساختارهایی از ترکیبات اسانسی مذکور آورده شده است.
۱- n-آلکان‌ها: تترادکان در اسانس گل‌نرگس
۲- اسیدهای آزاد: ترانس-سینامیک اسید در اسانس دارچین
۳- الکل‌های آزاد: ایزوآمیل‌الکل در اسانس بابونه
۴- آلدهیدی: بنزآلدهید در اسانس بادام تلخ
۵- کتونی: لیمونن در اسانس زیره
۶- استری: متیل‌سالیسیلات در اسانس گیاه همیشه‌سبز
۷- فنیل پروپانوئیدی: آنتول در اسانس شوید
۸- لاکتونی: سیکلوپنتا دکانولید در اسانس ریشه گل‌پر
۹- فتالیدی: سدانولید در اسانس کرفس
۱۰- هیدروکربن‌های نیتروژن‌دار: متیلN-متیل آنترانیلات در اسانس ماندارین
۱۱- هیدروکربن‌دار گوگردی: ۴-مرکاپتو-۴-متیل-پنتانون در اسانس انگور فرنگی‌
سیاه
۱۲- هیدروکربن‌های گوگردی‌نیتروژن‌دار: آلیل ایزوسیانات در اسانس خردل
۱۳- اتری: سافرول در اسانس ساسافراس
۱۴- فنلی: تیمول در اسانس آویشن
۱۵- پراکسیدی: آسکاریدول در اسانس کنوپودیوم
۱۶- ترپن‌ها: ترپن‌ها یا ایزوپرنوئیدها، از بزرگترین دسته‌ ترکیبات طبیعی هستند که از اتصال دو یا بیشتر مولکول ایزوپرن (C₅ H₈) ساخته می شوند. ایزوپرن به عنوان همی‌ترپن‌ محسوب می‌شود. مونوترپن‌ها از دو واحد ایزوپرن به هم‌چسبیده تشکیل می‌شوند. سزکوئی‌ترپن‌ها شامل سه واحد ایزوپرن هستند. ترکیباتی که از چهار واحد ایزوپرن ساخته شده‌اند؛ دی‌ترپن نامیده می‌شوند. در ادامه تقسیم‌بندی مفصل‌تری از ترپن‌ها ارائه می‌شود.
شکل۱-۱: ساختار ترکیبات اسانسی

۱-۱-۷-۲- بیوسنتز اسانس‌ها

ترکیبات اسانسی براساس مبدأ بیوسنتز عمدتاً به دو دسته: ترپنی و فنیل‌پروپانوئیدی تقسیم بندی می شوند که از مسیرهای بیوسنتزی ذیل منتج می‌شوند:

مسیرهای موالوناتی و غیرموالوناتی

ترپن‌ها از لحاظ زیست‌زادی از ایزوپرنیل‌دی‌فسفات (IPP)‌ و دی‌متیل‌آلیل‌دی‌فسفات (DMAPP) به وجود می‌آیند. این دو قسمت ساده ۵ کربنه به عنوان پیش‌سازهای معمول برای بیوسنتز ترپن‌ها هستند. آنها از سه واحد استیل‌کوآنزیمA از طریق مسیر موالونیک‌اسید (MVA) بیوسنتز می‌شوند. چندین سال پیش، وجود مسیر دومی که منجر به IPP و DMAPP می‌شود، شامل ۱-دئوکسی-D-گزیلولوز-۵-فسفات (DXP) و C2-متیل-D-اریتریتول-۴-فسفات (MEP) کشف شد.این مسیر غیر‌موالوناتی یا دئوکسی‌گزیلولوز با تراکم گلیسرآلدهیدفسفات و پیروات شروع می‌شود که به تولید DXP می‌ انجامد (شکل۱-۲). IPPو DMAPP به ژرانیل‌پیروفسفات (GPP) منجر می‌شود که پیش‌ساز آغازی مونوترپن‌هاست. تشکیل نریل‌پیروفسفات (NPP) ازGPP طیف گسترده‌ای از ساختارهای غیرحلقوی، حلقوی، دوحلقه‌ای یا سه‌حلقه‌ای را پدید می‌آورد. واکنش‌هایی مثل نوآرایی، اکسایش، کاهش و آبدار شدن از طریق آنزیم سیکلاز ترپن‌های مختلف به تشکیل مشتقات ترپنی متنوع منجر می‌شود. تراکمGPP و IPP به تشکیل فارنسیل‌پیروفسفات (FPP) می‌ انجامد که پیش‌ساز آغازی سزکوئی‌ترپنوئیدهاست. همچنین FPP و IPP به تشکیل دی‌ترپنوئیدها منجر می‌شوند. مسیر غیرموالوناتی در بیشتر باکتری‌ها و همه موجودات زنده فتوتروپیک وجود دارد. در گیاهان عالی و بیشتر جلبک‌ها، هر دو مسیر بیوسنتز به‌طور مستقل عمل می‌کند. مسیر موالوناتی در سیتوپلاسم واقع شده و مسئول بیوسنتز بیشتر سزکوئی‌ترپنوئیدهاست. در مقابل، مسیر غیرموالوناتی به کلروپلاست محدود می‌شود و مونوترپن‌ها و دی‌ترپن‌ها از این مسیر بیوسنتز می‌شوند [۱۷].

شکل ۱-۲: مسیرهای بیوسنتز پیش‌سازهای ترپنوئیدها

مسیر شیکمیک‌اسید

فنیل‌پروپانوئیدها از مسیر شیکمیک‌اسید بیوسنتز می‌شوند.این مسیر سبب تولید آمینو‌اسید فنیل‌آلانین می‌شوند و سپس بر اثر فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین آمونیالیاز (PAL) به ترانس-سینامیک‌اسید تبدیل می‌شود. که با اثر فعالیت آنزیم‌های مختلف مثل هیدرولاز، اتیل‌ترانسفراز، اکسیدو رداکتاز و لیگاز طیف وسیعی از فنیل‌پروپانوئیدها بیوسنتز می‌شوند (شکل۱-۳). فنیل‌پروپانوئیدها شامل یک یا بیشترC₃-C₆ است که واحد C₆ حضور حلقه بنزن را نشان می‌دهد. فنیل‌پروپانوئیدهای ساده، از اجزای اسانس‌های طبیعی هستند. روش طبقه‌بندی پذیرفته‌شده‌ای برای این دسته از ترکیبات وجود ندارد. فنیل‌پروپانوئیدهای مهم از این قرارند: آنتول، متیل‌چاویکول، اوژنول، سینامیک‌آلدهید و وانیلین [۱۷].
شکل ۱-۳: مسیر بیوسنتز شیکمیک اسید در فنیل‌پروپانوئیدها

۱-۱-۷-۳- کاربردهای اسانس‌های طبیعی

امروزه اسانس‌های طبیعی دارای مصارف مختلفی در صنایع شیمیایی، عطرسازی، غذایی، تهیه و ساخت فرآورده‌های آرایشی- بهداشتی و دارویی می‌باشند و تحقیقات بیانگر فعالیت‌های ضدحشره، ضدمیکروبی، ضد اکسیدانی آنهاست.
مهمترین مصرف گیاهان اسانس‌دار و مواد اسانسی حاصل از آنها برای معطرسازی می‌باشد. در صنایع عطرسازی، اسانس‌ها جزء اصلی مواد اولیه عطرها محسوب می‌شوند. مانند فنیل‌اتیل‌الکل که یکی از مواد اصلی عطرها بوده و در صنعت تهیه عطر مصنوعی استفاده می‌شود.
از کاربرد این مواد در صنایع غذایی می‌توان به خوشبوکننده‌ها و طعم‌دهنده‌های محصولات غذایی اشاره کرد. انواع مختلف ادویه‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. علاوه‌براین اسانس‌ها به عنوان ضد ‌اکسیدان در فرآورده‌های غذایی کاربرد دارند به‌طور مثال؛ اسانس‌های میخک و آویشن حاوی اوژنول و تیمول در فرآورده‌های غذایی مثل کره به عنوان ضد اکسیدان مصرف می‌شوند. تیمول اثر ضد هیدرولیتیکی داشته و از هیدرولیز آنزیمی جلوگیری می‌کند. همچنین از اسانس‌ها در تهیه محصولات آرایشی- بهداشتی، دهان‌شویه‌ها، خمیردندان و فرمولاسیون شامپوهای طبی استفاده می‌شود [۱۵].

۱-۲- عصاره‌های گیاهی

عصاره‌ها فراورده هایی هستند که از گیاهان با حلال های مناسب مانند الکل اتیلیک، آب، اتیلن گلیکول اتر وباروش های متفاوت به دست می آیند. درصورتی که کلیه مواد موجود در گیاه عصاره گیری شده و عصاره حاوی تمام ترکیب های موجود در گیاه باشد، عصاره تام نامیده می شود ودر صورتی که شرایط استخراج (نوع حلال، روش استخراج ودستگاه) به نحوی انتخاب شود که قسمتی از موادگیاه استخراج شود، عصاره دارای برخی خواص گیاه می‌باشد. هم چنین در صورتی که گیاه طی تجزیه به دو یا چند قسمت تقسیم شود و یا قسمتی از مواد مورد نظر آنها استخراج گردد، عصاره غیرتام می نامند [۱۸] .

۱-۲-۱- استخراج عصاره گیاهی

با توجه به اینکه منابع گیاهی، مجموعه پیچده‌ای از متابولیت‌ها هستند؛ روش استخراج ایده‌ال باید قابلیت استخراج کامل متابولیت‌های گیاهی را داشته و سریع، ساده و تکرارپذیر باشد. انتخاب روش استخراج به ماهیت منبع گیاهی و ترکیبات استخراجی بستگی دارد [۷]. در اینجا به چند مورد از روش‌های مورد استفاده در جداسازی عصاره‌های گیاهی اشاره می‌شود:
۱-خیساندن^[۱]

جمع قرآن در تاریخ قرآن دو کاربرد مهم دارد:
الف) حفظ کردن
گاهی مراد از جمع قرآن به معنای حفظ کردن آیه‌ها و سوره‌ها در ذهن است؛ به‌همین دلیل گروهی از اصحاب پیامبر، که قرآن را در سینه‌ها حفظ می‌کردند به حفّاظ القرآن یا جمّاع القرآن (جمع کنندگان) ملّقب شده بودند.
زُرقانی و بعضی دیگر از علمای اهل سنت و در میان مستشرقان نولدکه، و شوالی معتقدند که تعبیر جمع قرآن در بعضی از روایات به معنای حفظ قرآن به کار رفته‌است.^[۱۱۹]
پیامبر اکرم|بعد از نزول آیه یا آیاتی، آنها را برای اصحاب خود تلاوت می‌فرمود و سپس به‌همراه‌اصحاب با دقت به حفظ کردن آنها می‌پرداختند. و اصحاب در فرصتهای دیگر محفوظات خود را بر آن حضرت قرائت می‌کردند تا به‌اطمینان کامل برسند

حافظه قوی عرب، فصاحت و بلاغت آیات قرآن، واینکه یگانه مدرک دینی مسلمانان است، وازهمه مهمتر تشویقهای پیامبراکرم|به حفظ قرآن، باعث شد قوم عرب بسرعت آنرا حفظ کنند. دراین زمینه روایاتی نیز نقل شده‌است.^[۱۲۰]
این مساله گر چه در مکه به علت اندک بودن نویسندگان و محدود بودن ابزار نوشتن، مورد استقبال گسترده مسلمانان قرار گرفته بود اما همین روال در مدینه نیز ادامه پیدا کرده، و به دستور پیامبر| افرادی به ‌آموزش قرائت قرآن و تعلیم و تعلّم و تحفظ آن در بین مهاجرین و انصار پرداختند و تعدادی زیادی از مردم جزء حفّاظ قرآن شدند و به قاری قرآن مشهور شدند.
چنانکه صحت این ادعا را کشته شدگان بئر معونه و واقعه یمامه تایید می‌کند به طوری که نقل شده در واقعه بعر معونه که در ماه صفر سال چهارم اتفاق افتاد چهل تن یا هفتاد تن به شهادت رسیدند.^[۱۲۱]
بنابراین حفظ کردن آیات قرآن یکی از روش های جمع‌ آوری قرآن در عهد رسول الله بود که با دستور و تشویق و ترغیب آن حضرت افراد زیادی جزء حافظان قرآن (جامعان قرآن) قرار گرفتند (البته تعدادی همۀ قرآن را حفظ بودند و برخی کمتر) که شمارش اسامی‌همۀ آنها باعث طولانی شدن بحث می‌شود.
ب) نگارش و کتابت قرآن
در این مرحله قرآن نوشته شد ولی آیات آن به صورت پراکنده و متفرق بوده و در یک جلد جمع نگردیده ‌البته بعضی از سوره‌ها مرتب بوده‌است؛ این مرحله نیز طبق گواهی اسناد و شواهد با ارزش و معتبر، قطعاً همزمان
با حیات رسول خدا به ثمر رسیده‌است.
گاهی هم منظور از جمع، نوشتن قرآن بوده‌است اما به صورت یک مجموعه با آیات منظم و مرتب در سوره، به عبارت دیگر قرآن به صورتی نگارش یافته که حفظ آیات در سوره‌ها مرتب شده باشد و سوره‌ها نیز در صحیفه‌ای جدا گانه تحریر شده باشد.
در این مرحله قرآن با حفظ ترتیب آیات در سوره‌ها و سوره‌ها در قرآن مجموعاً در یکجا مرتب شده‌است و این همان مساله‌ای است که محققان علوم قرآنی را به خود مشغول کرده‌است.
اما سوال اساسی اینجاست که‌ایا در حیات رسول خدا| قرآن به صورتی که سوره‌های آن نیز مانند آیاتش مرتب شده باشد، جمع‌ آوری و تدوین شده‌است؟ و یا اینکه چنین امری پس از رحلت آن حضرت به سامان رسیده‌است؟
و بالاخره گاهی نیز به تدوین وگردآوری یک متن مرتب بر حسب قرائتی رایج، جمع گفته شده‌است همانطور که درباره عثمان و کارش گفته شده‌او کسی است که قرآن را جمع‌ آوری کرد و یک قرآن نوشت.^[۱۲۲]
می‌توان گفت که: اصطلاح جمع قرآن در زمان پیامبر|در معنای حقیقی «گردآوری و تألیف آیات و سوره» بکار رفته‌است و اینکه نمی‌توان همیشه واژه جمع را به معنای حفظ کردن گرفت؛ چون این واژه بر حسب موارد استعمال تفاوت معنایی پیدا می‌کند. به طور مثال وقتی می‌گویند: بعد از رحلت پیامبر| امام علی × ردا بدوش نمی‌گیرد تا قرآن را جمع کند؛ هرگز نمی‌تواند به‌این معنا باشد که‌ایشان به حفظ کردن و ازبر نموده قرآن همت گماشته‌است بلکه‌هم چنان که تاریخ شاهد است او و برخی از صحابه مجموع قرآن را نوشته‌اند.^[۱۲۳]خود آیات قرآن^[۱۲۴] نیز شاهدی است بر اینکه کتابت در زمان پیامبر| صورت می‌گرفته‌است.
در خلال بحث در این زمینه روایات و دلایل دیگری نیز ارائه خواهد شد.
نتیجه‌این خواهد شد که: پیامبر اکرم| در کنار اعتماد به حافظه مردم و تشویق آنها به حفظ آیات و
سوره‌ها برای اطمینان بیشتر دستور به کتابت وحی داده و افرادی را که در این زمینه قابل اعتماد بودند انتخاب و کتابت را بر عهده ‌آنان گذاشت. اما خود نیز به دقت مراقبت و مواظبت می‌کرد تا نظم و ترتیب آیات به‌هم نخورد. بدین صورت که کاتبان به قرائت آیات نوشته شده می‌پرداختند ودر صورت اشتباه، آنها را تصحیح می‌کرد. پس با کمال اطمینان می‌توان گفت قرآن کنونی، همان قرآنی است که جبرائیل از طرف خدا برای هدایت بشر آورده‌است و هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته‌است.
کیفیت جمع و تدوین قرآن در زمان رسول خدا
مسالۀ‌اساسی این است که‌آیا قرآن همچنانکه آیاتش در سوره‌ها جمع و تدوین شد؛ سوره‌هایش نیز مرتب و مدون گشت یا این تدوین به بعد از حیات رسول خدا | موکول شد؟
پاسخ قطعی به چنین سوالی در آغاز امر و با توجه به روایات متعارض و متضاد سخن مشکل و ناهموار به نظر می‌رسد و تحقیقات مخالفان و موافقان تاکنون نتوانست این دو دسته را در یک جهت قرار دهد.^[۱۲۵]
نگارنده معتقد است که‌ آنچه بر این پیچیدگی و ناهمواری افزوده؛برداشت های متفاوت وگاهی متضاد محققان علوم قرآنی از یک حدیث و روایت است به طوری که یک روایت هم شاهد مثال برای موافقان است هم شاهد مثال برای مخالفان و این اختلافات نیز ربطی به مذهب و اعتقاد افراد ندارد.
در عین حال درباره جمع و تدوین قرآن در زمان رسول خدا |سه دیدگاه قابل بررسی است
الف) گروهی معتقدند که قرآن به صورت کنونی در زمان حیات پیامبر اکرم| جمع و تدوین شده‌است.
ب) گروهی بر خلاف گروه‌اول معتقدند که قرآن بعد از رحلت پیامبر اکرم|جمع‌ آوری شد.
ج) گروه سوم نیز معتقدند که قسمتی از قرآن در زمان پیامبر|و قسمتی از آن در زمان بعد از رحلت ایشان انجام گرفته‌است.
و اینک به نقد و بررسی ادّله ‌هر یک از آنها می‌پردازیم.
دیدگاه‌اول: موافقان جمع وتدوین قرآن درزمان پیامبراکرم |
طرفداران این دیدگاه معتقدند که قرآن به‌همین صورت که‌اکنون در دسترس ماست، در عهد پیامبر | نیز تنظیم شده‌است؛ یعنی هم آیه‌های آن کنار هم قرار گرفت و هم سوره‌ها مرتب و منظم شده به گونه‌ای که سوره حمد اولین سوره و ناس آخرین سوره قرآن بود.
سیوطی که خود از این دیدگاه دفاع می‌کند، عده‌ای را هم نام می‌برد که معتقد به‌این دیدگاه ‌هستند.^[۱۲۶]
ودر بین معاصرین نیزافرادی طرفداراین نظریه شدند.^[۱۲۷]
امّا ادله‌ای که‌این گروه مطرح کرده‌اند تحت عناوین: عقلی، قرآنی، روائی، تاریخی، رواج کتابت، مورد بحث قرار گرفته‌است.
البته یادآور می‌شویم که‌اولا: بعضی از این دلایل در ذیل عناوین دیگر هم قابل طرح هست امّا بنا به‌ارتباط بیشتر ذیل یک عنوان آورده‌ایم.
ثانیا: اینکه به جهت جلوگیری از اطاله کلام، هم همه‌ی دلایل را مطرح نکرده‌ایم و هم بطور خلاصه و گذارا به دلایل پرداخته‌ایم.
۱) دلایل عقلی
الف) پایه واساس بودن قرآن برای اسلام
یکی از مباحث مهم کلامی، بحث علل تجدید نبوتها است. متکلمین دلایلی برای آن ذکر کرده‌اند؛ازجمله:پائین بودن سطح درک انسانهای اولیه، لزوم استمرار در دعوت، و از همه مهمتر از بین رفتن تعلیمات پیامبر قبل یا تحریف کلی آن تعلیمات.
از آنجا که پیامبر اسلام خاتم النبین و پایان بخش پیامبران است^[۱۲۸] دینی هم که‌اورده‌است؛ باید آخرین دین و کتابش هم باید آخرین کتاب باشد.لذا دین الهی در عالی ترین سطح و کاملترین محتوا و با رعایت نیاز انسانها در آینده در قالب قرآن کریم بر پیامبر(ص) نازل و در اختیار بشریت قرار گرفت.
بنابراین ضروری است تا این کتاب بطور کامل و بدون هیچ نقصان و زیادتی جمع و تدوین، و در اختیار
بشر قرار گیرد. و این مهم در پرتو عنایت الهی و اراده خداوندی و با اهتمامی‌که پیامبر اکرم| جمع‌ آوری و تدوین شد.
لذا هر گونه‌اهمال و سستی در جمع آیات با اعتقاد به جاودانگی قرآن و ختم نبوت در تضاد خواهد بود.
پس می‌توان گفت که عقلاً محال است که پیامبری که‌اگاه‌است آخرین پیامبر و دین او آخرین دین الهی و کتابش جاویدان خواهد ماند؛ در این مساله مهم اهمال کرده و جمع و تدوین قرآن را به آیندگان سپرده باشد.^[۱۲۹]
ب) اهتمام وتوجّه پیامبر به قرآن

اکتساب: ظرفیت اکتساب، توانایی شرکت در محل یابی، شناسایی، ارزش گذاری و اکتساب دانش خارجی می باشد که برای عملیاتش مهم می باشد.

شبیه سازی: ظرفیت شبیه سازی به توانایی شرکت در جذب دانش خارجی اشاره می کند. این ظرفیت می تواند به صورت پروسه ها و روتین هایی تعریف شود که به اطلاعات یا دانش جدید کسب شده اجازه می دهند که مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند، پردازش شوند، تفسیر شده، درک شده و درونی شده و طبقه بندی شوند.
تبدیل: ظرفیت تبدیل، توانایی شرکت برای توسعه و اصلاح روتین های داخلی می باشد که انتقال و ترکیب دانش قبلی را با دانش اخیراً کسب و شبیه سازی شده سهولت می بخشد. تبدیل ممکن است با افزودن یا حذف دانش یا با تفسیر و ترکیب دانش موجود به یک روش ابداعی متفاوت به دست آید.
کاربرد: ظرفیت کاربرد به ظرفیت سازمانی مبتنی بر روتین هایی اشاره می کند که شرکت ها را قادر می سازد تا دانش کسب، شبیه سازی و تبدیل شده را با عملیات و روتین هایشان نه تنها به منظور اصلاح و گسترش دانش موجود ترکیب کنند بلکه به منظور ایجاد عملیات، صلاحیت ها، روتین ها، کالاها و فرم های سازمانی به کار بندند (خیرخواهان، ۱۳۸۹، ۲۱-۲۲).
جدول ۲-۳: مولفه ها و ابعاد مرتبط با ظرفیت جذب دانش (منبع: پیشنهادی محقق)

 

ردیف	مولفه	شاخص
۱	اکتساب	جمع آوری مستمر اطلاعات در خصوص همکاران، نظارت و شناسایی فرصت ها و تهدیدات، ارتباط و همکاری مستمر با مراکز علمی، ارتباط با مراکز R & D و مشتریان جهت کسب اطلاعات.
۲	شبیه سازی	تطبیق دانش کسب شده با نیازهای سازمان، تطبیق دانش کسب شده برای به کارگیری فناوری های جدید، تطبیق دانش کسب شده با تولید محصولات جدید، تطبیق دانش کسب شده جهت پاسخ به تقاضای بازار.
۳	تبدیل	استفاده از فناوری های جدید جهت بهبود گردش اطلاعات، حمایت از جستجوی دانش و نوآوری، حمایت از انتقال داوطلبانه دانش بین اعضای سازمان، تطبیق نوآوری های رقبا با نیازهای سازمان، یکپارچگی واحد R & D با واحدهای دیگر سازمان.
۴	کاربرد(به کارگیری)	استفاده از تکنولوژی های سودمند، استفاده از دانش و فناوری های موفق، استفاده از دانش و تجربه کارکنان در راستای تلفیق و تفسیر دانش جدید، اجراء برنامه های خاص جهت ارتقاء درک و تحلیل دانش مدیریان، برگزاری دوره های منظم جهت آموزش اعضا.

۲- ۱- ۷- شاخص های ظرفیت جذب دانش
شاخص های هشت گانه ظرفیت جذب شامل ادغام، شناسایی، انتقال، استفاده، اکتساب، اکتشاف، ارزش گذاری و اجتماعی سازی می باشد که با توجه به وزن تکرار هر متغییر و کاربرد آن ها در تحقیق پیش رو، به چهار مورد آن ها پرداخته خواهد شد (شاهبندرزاده و رضایی، ۱۳۹۲).
شناسایی: یکی از شاخص های ظرفیت جذب دانش، شناسایی می باشد، که منظور توانایی شناخت و ارزش گذاری دانش بیرونی می باشد. در واقع برای استفاده اثربخش و خلاقانه از دانش های جدید توسط شرکت ها و عواملی که شناسایی ارزش دانش بیرونی را آسان می کنند که هم شامل دانش های گذشته که برای دانش های جدید مورد نیاز است و هم دانش های گرفته شده شرکت که از شرکت های دیگر و جاهای دیگر (محیط بیرونی) گرفته شده است و کاملاً با دانش خود شرکت متفاوت است (Jimenez-Barrionuevo, Garcia-Morales, & Molina, 2011).
اکتساب: این متغیر به ظرفیتی از شرکت ها اشاره دارد که دانش بیرونی را شناسایی و جذب می کند. شدت و سرعت تلاش شرکت ها در شناسایی و جمع آوری دانش کیفیت ظرفیت جذب شرکت ها را مشخص می کند. اکتساب به قابلیت شرکت ها در شناسایی اطلاعات بیرونی مربوط در بین اطلاعات موجود در اطراف شرکت ها اشاره دارد. به عبارت دیگر شرکت ها نیاز دارند که بدانند منابع اطلاعاتی آنان کجاست (Fosfuri & Tribo, 2008).
ادغام: فرآیندها و خط مشی های جاری برای تجزیه و تحلیل، پردازش، تفسیر و درک اطلاعات گرفته شده از منابع بیرونی برای درونی ساختن دانش می باشد (Haro-Dominguez et al, 2007).
انتقال: ظرفیت شرکت ها در توسعه و پالایش خط مشی های جاری برای ساده سازی ترکیب دانش موجود و به دست آمده از دو مرحله گذشته می باشد و شامل توانایی دسته بندی و سازگاری دانش بیرونی و ترکیب آن با دانش موجود و درونی می باشد Fosfuri & Tribo, 2008)).
استفاده: ظرفیتی که مبتنی بر خط مشی های سازمانی می باشد و شرکت ها را قادر می سازد تا شایستگی ها و توانایی موجود را گسترش و توسعه دهند و کالاهای جدید را ایجاد کنند و دانش اکتسابی و انتقال یافته را ترکیب کنند تا بهره وری کالاها و سرمایه انسانی افزایش یابد( Dominguez et al, 2007). توانایی تبدیل دانش انتقالی به مزیت رقابتی را گویند (Fosfuri & Tribo, 2008).
گومز^[۲۰]و همکاران فرایند یادگیری سازمانی را شامل سه مرحله شناسایی، کسب و یکپاچه سازی می دانند که در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی صورت می گیرد. این فرایند در نمودار ذیل نشان داده شده است:
نمودار ۲-۱: فرایند یادگیری سازمانی گومز و همکاران (Jerez-Gomez et al., 2005)
در تحقیق حاضر برای تبیین و سنجش ظرفیت جذب دانش به شکلی جامع از این مدل و مدل جرج و زهرا (۲۰۰۲)و همچنین مدل کاستوپولوس (۲۰۱۱) که دارای چهار مولفه (اکتساب، ادغام، تبدیل و به کارگیری دانش) بوده استفاده شده است.
بخش دوم
نوآوری
۲- ۲- نوآوری

۱۸-۲۰

رعایت اصل تعهد و وفادارای

 

۲۱-۲۳

رعایت اصل به کارگیری مهارت و تخصص از سوی کارکنان

 

 

۳- اطلاعات جمعیت شناختی: برای جمع آوری اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان طراحی شده که شامل اطلاعاتی درباره متغیرهای جنس، سن، تحصیلات و سابقه کار می باشد.

جدول ۳-۳ :شیوه نمره گذاری پرسشنامه ها

 

شکل کلی:

هرگز

به ندرت

گاهی

معمولا

همیشه

 

امتیاز بندی:

۱

۲

۳

۴

۵

 

 

طیف لیکرت که در شکل فوق مشخص شده است یک مقیاس فاصله ای است که به کمک آن پاسخ دهنده نگرش و باور خود را نسبت به پدیده یا موضوعی از طریق انتخاب عبارت مربوط به آن بروز خواهد داد و به این ترتیب محقق قادر خواهد بود نگرش پاسخگو را تعیین کند. (پرسشنامه پژوهش در بخش ضمائم آمده است).
۳-۹-روایی^[۵۶] تحقیق
قبل از بکارگیری ابزارهای اندازه‌گیری، لازم است پژوهشگر از طریق علمی، نسبت به روائی ابزار اندازه‌گیری مورد نظر و پایایی آن که مکمل هم به حساب میآیند اطمینان نسبی پیدا کند.
در روایی تحقیق مقصود این است که آیا ابزار اندازه‌گیری مورد نظر می‌تواند ویژگی و خصوصیتی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازه گیری کند یا خیر؟( دلاور،۸۷)
به عبارت دیگر مفهوم روایی به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد. بدون آگاهی از روایی ابزار اندازه‌گیری نمیتوان به دقت داده‌های حاصل از آن اطمینان داشت. نظر کارشناسان و خبرگان می‌تواند کمک خوبی برای بهبود روایی ابزار اندازه‌گیری باشد. موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه گیری‌های نامتناسب می‌تواند هر پژوهش علمی را بیارزش سازد (دلاور،۸۷، ۲۲۵).
۳-۱۰- پایایی^[۵۷]
پایایی با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. به عبارت دیگر، (همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است) چقدر است.
به بیان دیگر اگر ابزار اندازه‌گیری در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار بر یک گروه واحد از اعضا جامعه اعمال شود، نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌گیری پایایی، از شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده شود. دامنه ضریب پایایی از صفر تا ۱مثبت است ( دلاور،۸۷، ۲۲۷).
اعتبار به مفهوم دارا بودن ویژگی تکرارپذیری در ابزار سنجش می باشد. منظور از پایائی، پرسشنامه میزان دقت شاخص ها و معیارهایی است که برای سنجش پدیده موردنظر تهیه شده اند. در تعیین پایائی بدنبال آن هستیم که بدانیم آیا آنچه واقعا منظور نظر تحقیق بوده اندازه گیری شده است یا خیر؟ به منظور کسب پایایی پرسشنامه از نرم افزارSPSS استفاده شده است بدین صورت که برای سنجش اعتبار پرسشنامه و تجزیه و تحلیل پایایی مدل از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. این آلفا بیانگر این مطلب است که سوالات همپوشانی و همسویی داشته اند و نیز اینکه پاسخگویان در جواب به سوالات دقت و حوصله بالایی را مبذول داشته اند یا خیر. در این تحقیق برای همچنین از طریق روایی محتوایی ، روایی پرسشنامه طی چند مرحله ویرایش توسط صاحب نظران تأیید شده است .
ضریب آلفای کرونباخ با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه میشود:

که در این فرمولa برآورد اعتبار آزمون، j تعداد سوالات آزمون،    واریانس زیر مجموعه jام و  واریانس کل آزمون است. در این تحقیق برای آزمون قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده میشود (فرهنگی ،۸۷، ۱۷۳).

 

مقدار درصد آلفای کرونباخ

گویه

فرض کنید به دلایلی هزینه مواد اولیه و منابع مصرفی در تولید محصول سازمانی افزایش یابد در صورتی که سازمان بخواهد با افزایش قیمت محصول، افزایش هزینه ها را جبران کند و در نهایت امکان افزایش درآمد خود را به وجود آورد، در صورت وجود بازار رقابتی، افزایش قیمت ممکن است حتی کاهش فروش و درآمد رابرای سازمان به دنبال داشته باشد و سودآوری را کاهش دهد. بنابراین در صورت افزایش هزینه تولید تنها با افزایش مقدار تولید و افزایش درآمد حاصل از فروش به نسبت افزایش هزینه ها یا به عبارتی با افزایش بهره وری در سازمان است که میتوان سودآوری را بیشتر از قبل افزایش داده یا حداقل در مقدار قبلی آن را حفظ کرد.

۲-۱۲ وجدان کار، فرهنگ کار و انظباط درکار
پایین بودن سطح بهره وری که ویژگی اغلب کشورهای درحال توسعه به حساب آمده است ناشی از عوامل تأثیرگذار بربهره وری است. برخی ازاین عوامل غیرقابل کنترل وبرخی دیگرقابل کنترل واصلاح می باشند. نیروی انسانی باوجدان کاری بالا بهره وری را بهبود میبخشد. رفاه و سلامت اجتماعی را فرآهم میکند. هرچند وجدان کار شرط لازم ارتقای بهره وری است اما کافی به نظر نمی رسد. زیرا به پیشنیازهای لازم بستگی دارد. به عبارت دیگر مجموعه عواملی وجود دارند که در ارتقای بهره وری موثر میباشند. گسترش وجدان کار در تک تک آحاد یک جامعه در ارتباط متقابل با انضباط اجتماعی و فرهنگ کار حاکم در آن جامعه است. فرهنگ «کار» عبارت از آگاهی و باوری است که مردم در تقصیر تجربیات خود و محیط اطراف خود از کارکردن و نتیجه ن دارند و طبعاً این تفسیر رفتار اجتماعی و سازمانی خاصی را در جهت میل به کار، پرکاری و یا کمکاری و بیرغبتی به انجام کار را دیکته میکند.
مجموعهای از باورها و ارزشهای همگانی و مشترک که بر اندیشه ها و رفتارهای اعضای یک سازمان اثر میگذارد فرهنگ سازمانی را تشکیل میدهد. شرط لازم برای ایجاد این فرهنگ مساوات و عدالت در سازمان، شایسته سالاری و مشارکت به همراه انضباط در محیط کار میباشد. فرهنگ کار، وجدان کار و انضباط اجتماعی و اقتصادی در تعامل با یکدیگر عمل میکنند.
عوامل اجتماعی، اقتصادی ،تکنولوژیک ارزشها مدیران
کارکنان برنامه آموزشی
حاکمیت ،رهبران فرهنگ عمومی باور و اعنقاد
وجدان کاری
فرهنگ کار واقتصادی نظم اجتماعی
بهره وری
برآیند مطلوب این سه عامل از علل زیر حاصل میشوند:
شکل ۲– ۶: این عوامل مؤثربربهره وری کارکنان
رفتار مطلوب و کردار درست رهبران و مدیران
فرآهم کردن شرایط لازم پیشرفتهای شغلی برای همه افراد
به کارگیری نیروهای متناسب با توان و استعداد و تجربیات آنها در مشاغل مناسب
پرداخت مزد مناسب در قبال انجام کار
قدردانی از انجام کار به نحو مقتضی و مناسب
مشارکت گروهی در سازمان
ایجاد شرایط مساعد برای بروز خلاقیت و نوآوری
۲-۱۳ عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی
آموزش شغلی مستمرمدیران و کارکنان.
ارتقاء انگیزش میان کارکنان برای کار
برای مثال ، اگر میزان تولید یک کارگر ۱۲۰ قطعه در ساعت و نرخ استاندارد تولید آن ۱۸۰ قطعه در ساعت باشد ، کارایی کارگر عبارت از   است گاه کارایی را با میزان به کارگیری منابع جهت دستیابی به اهداف توسط سازمان و با بکارگیری رابطه زیر نشان می دهند.
با تعریف فوق ( هدایت طباطبایی ،۱۳۷۸) کارایی صرفاً مقایسه ای بین منابع مورد انتظاری که برای رسیدن به مقاصد و فعالیت خاص باید مصرف شود و منابع مصرف شده می باشد.
بنابراین کارایی ، معیار عملکرد یک سیستم سازمانی بوده که برمیزان منابع ( ورودی ها) استوار گردیده است.به عبارت دیگر ، کارایی میزان مصرف منابع برای تولید مقدار معینی محصول است. مفهوم کارایی معمولاً با دو واژه اثربخشی و بهره وری اشتباه می شود .اثربخشی میزان هم جهت بودن انجام فعالیت های یک سازمان را با اهداف تعیین شده برای آن نشان می دهدبه عبارت دیگر اثربخشی درجه دستیابی ( تکمیل)هدف را بیان می دارد ، اما بهره وری ترکیبی از اثربخشی و کارایی است.زیرا اثربخشی با عملکرد و کارایی با بهره گرفتن از منابع در ارتباط است.این مفاهیم در تعریف بهره وری به صورت زیر بیان گردیده است.(مالی،۱۹۸۷^[۶۶]).
در تعیین تفاوت بین کارایی و بهره وری باید به نکات زیرتوجه داشت:
۱- کارایی به عنوان معیاری بین صفرتا یک و یا برحسب درصد بین صفر تاصد بیان شده است در حالی که بهره وری می تواند بزرگتر از یک باشد.
۲- بهره وری را در ارتباط با تک تک عوامل مانند بهره وری نیروی انسانی یا سرمایه محاسبه شده ولی کارایی به عنوان معیاری کلی باید از ترکیب ورودی ها و خروجی حاصل گردد.
۲-۱۴-۲ انواع کارایی
الف- کارایی فنی
کارایی فنی نشان دهنده میزان توانایی یک بنگاه برای حداکثر سازی میزان تولید باتوجه به منابع و عوامل تولید مشخص شده است.به عبارت دیگر میزان توانایی تبدیل ورودی هایی مانند نیروی انسانی ، ماشین آلات و… به خروجی ها ،در مقایسه با بهترین عملکرد ، توسط کارایی فنی سنجده می شود. کارایی فنی تحت تأثیر عواملی مانند عملکرد مدیریت ، مقیاس سازمان یا اندازه عملیات قرار می گیرد.کارایی در تحلیل پوششی داده ها از نسبت مجموع موزون خروجی ها بر مجموع موزون ورودی ها تشکیل می یابد و در مباحث اقتصادی یک بنگاه را به لحاظ فنی وقتی کارا می دانند ، که مقدار تولید آن بر روی منحنی تولید یکسان قرار گیرد.این امر توانایی بنگاه را در بدست آوردن حداکثر محصول از مجموعه عوامل تولید منعکس می سازد .اگر تولید بنگاه در بالای منحنی تولید یکسان قرار گیرد ،این بنگاه با عدم کارایی مواجه می باشد.عدم کارایی ، تمام مواردی که باعث می شود عملکرد واقعی بنگاه در سطحی کمتر ازمقدار قابل حصول ( باتوجه به عوامل تولید مشخص) باشد را در بر می گیرد.براین اساس عدم کارایی مدیریتی نیز یکی از اجزاء عدم کارایی است.همچنین عدم کارایی با آنچه که بعضی از اقتصاددانان اتلاف منابع نامیده اند مطابقت دارد.اتلاف منابع بدین معنا است که تولید موردنظر می توانست با هزینه هایی کمتر از آنچه که صورت گرفته حاصل شود( امامی میبدی ،۱۳۸۰) .
ب- کارایی تخصیصی
این کارایی بر تولید بهترین محصولات با بهره گرفتن از کم هزینه ترین ترکیب ورودی ها دلالت می کند.پاسخگوی به این سوال که « آیا قیمت ورودی ها مورد استفاده به گونه ایست که هزینه تولید را حداقل کند » به عهده این کارایی می باشد (^[۶۷]پیرس،۱۹۹۷). به این ترتیب ،کارایی تخصیصی مستلزم انتخاب مجموعه ای از عوامل تولید است که سطح مشخصی از محصول را در حداقل هزینه تولید نماید.کارایی تخصیصی را کارایی قیمت نیز می نامند.
ج- کارایی ساختاری
کارایی ساختاری یک صنعت متوسط وزنی کارایی شرکت های آن صنعت به دست می آید.با بهره گرفتن از معیار کارایی ساختاری می توان کارایی صنایع مختلف با محصولات متفاوت را مقایسه کرد. ( امامی میبدی .۱۳۸۰)
د- کارایی مقیاس
کارایی مقیاس یک واحد از نسبت « کارایی مشاهده شده » آن واحد به « کارایی در مقیاس بهینه » بدست می آید.هدف این کارایی تولید در مقیاس بهینه می باشد.
بعد از آشنایی با انواع کارایی باید دانست که کارایی به عنوان یک نسبت عموماً از رابطه زیر محاسبه می گردد:
به طور مثال ، کارایی یک واحد صنعتی که برای آن فقط یک ورودی ( نهاده ) ماننده هزینه و یک خروجی ( ستاده) مثل درآمد در نظر گرفته می شود عبارتست از:
در مقایسه کارایی این واحد صنعتی با سایر واحدهای صنعتی مشابه ، واحدی کاراست که هزینه کمتری (ورودی کمتر) نسبت به درآمد ثابت ( خروجی ثابت) و مشابه داشته ویا باهزینه های یکسان (ورودی مساوی) ، درآمد بیشتری (خروجی بیشتری) ارائه نماید.در صورتی که در مخرج کسر فقط یک نوع ورودی مانند نیروی انسانی یا سرمایه قرار گیرد ، از آن به عنوان بهره وری جزیی ، مانند بهروه وری کار یا سرمایه نام برده می شود .بهره وری جزیی را بهره وری تک منبعی نیز می گویند در محاسبه بهره وری جزیی ، خروجی را می توان به صورت واحد یا حجم( مثل تن، لیتر، مقدار جعبه و…) نشان می داد. در صورتی که میزان ورودی و خروجی به این گونه قابل تعریف نباشد یا تعریف آن مشکل باشد از ارزش پولی آنها ، ( مثل هزینه ریالی تولید یا میزان فروش ریالی و…) در محاسبات می توان استفاده کرد ( همفری و هابس^[۶۸]،۱۳۷۶).
مثال ، یک کارگاه کارتن سازی را در نظر بگیریدکه در هر روز ۳۰۰ کارتن تولید میکند. این کارگاه دارای ۲ کارگر و یک ماشین می باشد که روزانه ده ساعت به تولید اشتغال دارد.در صورتی که این کارگاه روزانه ۴۵۰ متر مقوا و ۲ لیتر چسب مصرف نماید ، بهره وری جزیی آن به صورت زیر محاسبه می گردد.
۲ کارگر روزی ۱۰ ساعت کار می کنند که مجموعاً ۲۰ نفر ساعت کار وجود دارد
۱ ماشین روزی ۱۰ ساعت کار می کنند که مجموعاً ۱۰ ساعت کار انجام می دهد
دقت کنید که تلاش تصادفی برای بهبود ممکن است منجر به افزایش کارایی یک منبع و کاهش کارایی منبع دیگر گردد و نهایتاً سازمان را در وضعی بدتر از آنچه که بوده قرار دهد.محاسبه کارایی تکی منابع به تنهایی نمی تواند چندان مفید باشد مگر اینکه معیاری برای مقایسه با آن وجود داشته باشد.این معیار ،استانداردی است که یک کارخانه برای خود بر اساس
الف- استفاده از نتایج به دست آمده در یک دوره گذشته یا؛
ب- استفاده ازنتایج فوق العاده یک دوره گذشته یا؛
ج- استفاده از استانداردهای صنعت یا؛
تعیین نتیجه لازم از طریق نمونه گیری یا مطالعه زمان به دست می آید.
این مقایسه در خصوص کارایی کل یک شرکت با سایر شرکت ها نیز میسر است.مقایسه کارایی یک کارخانه با سایر کارخانه های موجود درآن صنعت ، کارایی نسبی نامیده می وشد. به منظور بهبودی کارایی به پنج طریق زیر می توان عمل کرد:
الف- افزایش ورودی و به دست آوردن خروجی بیشتر؛
ب- ثابت نگاه داشتن ورودی و افزایش خروجی؛
ج- کاهش ورودی و کاهش کمتر خروجی؛
د- کاهش ورودی و ثابت نگهداشتن خروجی؛

• اولویت بندی موانع فقدان بسترهای جذب اسپانسرهای بین المللی در حمایت مالی در ورزش قهرمانی استان فارس

 

۱-۵ سوالات تحقیق
مهمترین موانع ساختاری-مدیریتی در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین موانع عدم توفیق اسپانسرها در فرایند حمایت مالی در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین موانع عدم استفاده از اصول بازاریابی در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین موانع سطح پایین حرفه ای ورزش استان فارس در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین مشکلات حقوقی و رسانه ای در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین فقدان جنبه های تکنیکی در باشگاه ها در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین فقدان بسترهای جذب اسپانسرهای بین المللی در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

• مهمترین موانع در جذب حامیان مالی در ورزش قهرمانی استان فارس چه می باشد؟

 

۱-۶ قلمرو تحقیق
۱-۶-۱ قلمرو موضوعی
قلمرو موضوعی این پژوهش بررسی تاثیر موانع ساختاری-مدیریتی، موانع عدم توفیق اسپانسرها در فرایند حمایت مالی، موانع عدم استفاده از اصول بازاریابی، موانع سطح پایین حرفه ای ورزش استان فارس، مشکلات حقوقی و رسانه ای در جذب حامیان مالی، فقدان جنبه های تکنیکی در باشگاه ها و فقدان بسترهای جذب اسپانسرهای بین المللی در عدم حمایت مالی از ورزش قهرمانی استان فارس می باشد.
۱-۶-۲ قلمرو زمانی
قلمرو زمانی جمع آوری داده های این تحقیق در تابستان و پاییز سال ۱۳۹۳ صورت گرفت.
۱-۶-۳ قلمرو مکانی
قلمرو مکانی این تحقیق استان فارس بود.
۱-۷ محدودیت تحقیق

 

• • نیاز به هماهنگیهای بسیار زیاد برای ملاقات کردن با مدیران شرکتها.

 

• دسترسی محدود به برخی منابع

 

۱-۸ تعریف واژهها و اصطلاحات
۱-۸-۱ تعریف نظری واژهها و اصطلاحات
۱-۸-۱-۱ ورزش قهرمانی
عبارت است از ورزشهای رقابتی و سازمان یافتهای که ورزشکاران ماهر برای کسب جایگاه رتبه مند در آن شرکت میکنند.
۱-۸-۱-۲ شرکت خصوصی
شرکتی که بیش از ۵۰ درصد سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی غیر دولتی باشد، به طوری که تصمیمگیری در مورد مسائل آن بدون نیاز به آراء اعضاء دولتی میباشد.
۱-۸-۱-۳ حمایت ورزشی
حمایت ورزشی را میتوان به عنوان سرمایهگذاری در فعالیتهای ورزشی، افراد و یا رویدادها برای دسترسی به بهره برداری بالقوه از مسائل تجاری مربوط به ورزش تعریف کرد.
۱-۸-۱-۴ حمایت مالی
حمایت مالی یک رابطه تجاری بین یک مهیا کنندهی وجوه، منابع یا خدمات برای یک فرد، رویداد یا سازمان است که در عوض حقوق و تداعی معانی را پیشنهاد میکند که ممکن است برای مزایای تجاری در عوض سرمایهگذاری حمایت مالی، استفاده شده باشند.
۱-۸-۲ تعریف عملیاتی واژهها و اصطلاحات
۱-۸-۲-۱ حمایت ورزشی
حمایت ورزشی به معنای ارائه کلیه خدمات در برگزاری رویداد یا مسابقه ورزشی می باشد.
۱-۸-۲-۲ حمایت مالی
حمایت مالی به معنای پرداخت هزینه های مالی در برگزاری رویداد ها و مسابقات در ازای استفاده از نام تجاری مسابقه یا رویداد. در تحقیق حاضر حمایت مالی در ورزش با بهره گرفتن از سوالات پرسشنامه سنجیده گردید.
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
این فصل شامل دو قسمت کلی میباشد که عبارتند از مبانی نظری و پیشینه تحقیق. در قسمت مبانی نظری درباره مباحث مختلف پیرامون بازاریابی ورزشی و حمایت مالی ورزشی صحبت خواهد شد و در قسمت پیشینه تحقیق به تحقیقاتی که در داخل ایران و خارج ایران در زمینه این پژوهش انجام شده می‌پردازیم و در انتهای این قسمت از این تحقیقات نتیجهگیری کلی خواهد شد.
۲-۱ بازاریابی
تعریفهای گوناگونی برای بازاریابی بیان شده است. در یک تعریف ساده، بازاریابی عبارت است از: تامین رضایت مشتری به شیوهای سودآور (محرم زاده،۱۳۸۵). امروزه صاحب نظران؛ بازاریابی را فرایند ارضای نیازها و خواسته های بشر تعریف میکنند، به نظر فیلیپ کاتلر ، برجسته ترین صاحبنظر در این رشته، بازاریابی عبارت است از فعالیتی انسانی در جهت ارضای نیازها و خواسته ها از طریق فرایند مبادله. منشا و رکن اساس نظام بازاریابی، نیازها و خواسته های انسان است (روستا احمد و همکاران،۱۳۸۳). تفاوت بین بازاریابی و فروش بیشتر از شباهت آنهاست. فروش روی نیازهای فروشنده؛ بازاریابی روی نیازهای خریدار متمرکز است. با توجه به مرکز دانش کسب و کار، مفهوم بازاریابی فلسفهای است که شرکتها باید نیازهای مشتریانشان را تجزیه و تحلیل کنند و در آن زمان تصمیم بگیرند که آنها را بهتر از رقیب راضی کنند به علاوه؛ با وجود تصورهای غلط، بازاریابی همیشه تبلیغات نیست در حقیقت تبلیغات فقط شامل یک بخش کوچکی از کل آمیخته بازاریابی است. متغیرهای آمیخته بازاریابی بر اساس ویژگیهای صنعت همچنانکه آنها به سختی به وسیله گرایشات صنعت جهانی و محلی تحت تاثیر قرار گرفتهاند در روش های منحصر به فردی بیان خواهند شد(ژولیه،۲۰۰۴).
۲-۲ بازاریابی ورزشی
بازاریابی ورزشی شامل تمام فعالیتهایی است که طراحی شده تا نیازها وخواستههای مشتریان ورزش را بوسیله فرایند تبادل برطرف سازد بازاریابی ورزشی در دو محور اصلی توسعه یافته است: بازاریابی خدمات و محصولات ورزشی مستقیماً با مشتریان ورزش و بازاریابی خدمات و محصولات صنعتی و مشتری دیگر بوسیله استفاده ازترویجات ورزش (مولین^[۷]،۲۰۰۷). پیتس و استاتلر در سال ۱۹۹۶ بازاریابی ورزشی را به عنوان فرآیندی از فعالیتهای طرح ریزی و اجرای برای محصول، قیمت گذاری، ترویج و توزیع یک محصول ورزشی به منظور ارضای نیازها و امیال مشتریان که اهداف سازمانی را نیز بدست میآورد تعریف میکند(ریکرت،۲۰۰۵).
لویس و اپنزلر^[۸] (۱۹۸۵) بازاریابی ورزشی را با دو کاربرد بدین گونه تعریف میکنند.

الف- داده ی ایجاد امضاء به همراه مطلبی که در آن امضا مورد استفاده قرار می گیرد، مرتبط با شخص امضاء کننده باشد و نه فرد دیگری.
ب- داده ی ایجاد امضاء، تحت کنترل امضاء کننده باشد و نه فرد دیگری.
ج- هرگونه تغییری در امضاء، بعد از زمان امضاء، قابل کشف باشد.
د- در جایی که هدف از امضاء حصول اطمینان در خصوص اصالت اطلاعات مرتبط با امضاء است، هرگونه تغییری در اطلاعات بعد از امضاء، قابل کشف باشد.»^[۱۴۴]
با توجه به توضیحاتی که آمد، امضای الکترونیکی مطمئن با امضای الکترونیکی ساده تفاوت هایی دارد:

 

1. 1. امضای الکترونیکی مطمئن مربوط به حفظ تمامیت داده پیام است که هرگونه تغییری را که در داده پیام رخ می دهد، پیش بینی می کند در حالی که امضای الکترونیکی ساده از این قابلیت برخوردار نیست.

 

1. 1. همچنین امضای الکترونیکی ساده با ابزارهایی به وجود می آید که در دسترس همه اشخاص قرار دارد و به همین دلیل انتساب داده پیام به صادر کننده را با تردید روبرو می سازد.^[۱۴۵]

 

در بررسی فنی میان انواع مختلف امضای الکترونیکی، می توان گفت که تنها امضای دیجیتال است که در دسته امضای الکترونیکی مطمئن قرار گرفته و مابقی را می توان امضای الکترونیکی ساده دانست. منحصر به فرد بودن و تحت کنترل انحصاری بودن کلید خصوصی، امکان بررسی تغییرات بعدی در امضاء و اطلاعات مندرج در داده پیام با کمک کلید عمومی، که همگی از شرایط تحقق امضای الکترونیکی مطمئن است، از طریق امضای دیجیتال ممکن است. بنابراین به عنوان نتیجه کلی می توان گفت: امضای دیجیتال در میان انواع دیگر امضای الکترونیکی (گذر واژه، بیومتریک، قلم نوری و ….) از شرایط امضای الکترونیکی مطمئن برخوردار است. و آثار حقوقی از جمله برابری کارکرد با امضا دست نویس بر آن مترتب می شود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

۲-۵ بخش پنجم : مراجع گواهی امضاء الکترونیکی
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، با بهره گرفتن از روش امضای دیجیتال یا امضای مبتنی بر رمزنگاری نامتقارن تمامیت سند، محرمانه بودن اطلاعات(در صورت لزوم) و امنیت داده ها تضمین می شود؛ اما یک مساله مهم حل نشده باقی می ماند و آن، تضمین هویت امضا کننده است. در واقع به لحاظ حقوقی، مهمترین اثر امضاء اثبات رابطه سند با کسی است که امضاء به او نسبت داده شده است. امضای الکترونیکی مطمئن یا دیجیتال به تنهایی قادر به تضمین هویت امضا کننده نیست. به عنوان مثال در معاملات از طریق اینترنت که در یک طرف تجار و در طرف دیگر شرکتها و موسسات تجاری و خدماتی و در طرف دیگر عمدتا مصرف کنندگان قرار دارند، تضمین هویت امضا کنندگان ضرورت دارد. از این رو از زمانی که فناوری امضای الکترونیکی مطرح شده، یکی از دغدغه های اصلی قانون گذاران ملی و سازمان های تجاری بین المللی و اتاقهای بازرگانی این است که مرجع ثالثی، اعتبار پیام را از طریق تعیین هویت امضا کننده دیجیتال تضمین کند. مضافا برآن ماده ۱۴ قانون تجارت الکترونیکی امضای الکترونیکی و داده پیام مطمئن را در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی می داند.^[۱۴۶] حتی تا آنجا که ماده ۱۵ همان قانون نسبت به داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن عدم پذیرش انکار و تردید را مطرح می کند.^[۱۴۷] و با این امر، قانونگذار همان آثار حقوقی را برای امضا و داده پیام الکترونیکی مترتب میدارد که در ماده ۱۲۹۲ ق.م بیان شده است.^[۱۴۸] در همین راستا و در تایید ضرورت تضمین هویت امضاکنندگان ماده ۱۶ قانون تجارت الکترونیکی می گوید: «هر داده پیامی که توسط شخص ثالث مطابق ماده (۱۱)^[۱۴۹] این قانون ثبت و نگهداری می شود، مقرون به صخت است». بنابراین صحت انتساب داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن به فرد صادر کننده آن و لزوم تصدیق آن از سوی مرجع ثالث و صالح رسمی، امری است که اهمیت آن غیرقابل انکار است.
این مرجع ثالث در قانون تجارت الکترونیکی و قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال (۲۰۰۱) اصطلاحا «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی» یا «دفاتر خدمات الکترونیکی» یا «مراجع گواهی» نامیده می شود. مطابق ماده ۳۱ قانون تجارت الکترونیکی: «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه‌ خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به روز نگهداری گواهی‌های اصالت (امضای) الکترونیکی می‌باشد.» ماده ۲ (هـ) قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال (۲۰۰۱) در تعریف این دفاتر آورده است: «دفتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی عبارت از شخصی است که اقدام به صدور گواهی می کند و امکان دارد خدمات دیگری در ارتباط با امضای الکترونیکی ارائه دهد.»^[۱۵۰] بنابراین وظیفه دفاتر گواهی الکترونیکی تعیین هویت امضاءکننده و نتیجتا سندیت بخشیدن به اطلاعات الکترونیکی است. در واقع، گواهی دیجیتال که توسط دفاتر خدمات الکترونیکی صادر می شود، هویت امضا کننده را از طریق کنترل رابطه بین کلید عمومی و دارنده کلید خصوصی مربوط تضمین م
ی کند. همانطور که می دانید امضای دیجیتال دارای دو جز متفاوت، اما از نظر ریاضی مرتبط است. کلید خصوصی که در اختیار صاحب امضا است و کلید عمومی که در فهرست مرجع گواهی قرار دارد. این مرجع تضمین می کند که کلید عمومی مستقر در فهرست به درستی اعلام و ایجاد شده است؛ زیرا هویت دارنده کلید خصوصی که منطبق با کلید عمومی است نزد مرجع گواهی وجود دارد. برای اطمینان از اینکه داده پیام از سوی کسی که ادعا می کند صادر شده، وجود کلید عمومی ضروری است. در واقع، مرجع گواهی دو وظیفه مهم دارد: اول تخصیص یک کلید خصوصی به دارنده و ثبت آن به عنوان یک مستند اطلاعاتی؛ دوم نگهداری کلید مکمل آن به عنوان کلید عمومی و در دسترس قرار دادن فهرست نام دارندگان کلید عمومی از طریق سیستم درون خطی و بانکهای اطلاعاتی ویژه.
تاسیس دفاتر خدمات صدور گواهی برای تایید و تصدیق داده های منضم به امضا و ارائه گواهی لازم در دستورالعمل شماره CE/93/1999 مورخ ۱۳ دسامبر ۱۹۹۹ پارلمان و شورای اروپا پیش بینی شده است. ماده ۲ این دستورالعمل، دولتهای عضو را مجاز می سازد نسبت به تاسیس دفاتر خدمات الکترونیکی و یا نگاهداری دفاتر موجود، طبق شرایط مندرج در دستور العمل اقدام کنند.^[۱۵۱] بر این اساس، مصوبه شماره ۲۷۲-۲۰۰۱ مورخ ۳۰ مارس ۲۰۰۱ شورای دولتی فرانسه ضمن تعریف گواهی الکترونیکی (بند ۹ ماده ۱) و گواهی الکترونیکی معتبر (بند ۱۰ ماده ۱)، شرایط لازم برای گواهی الکترونیکی معتبر را بر شمرده است.
برای ثبت امضای الکترونیکی در ایران، شخص امضاء کننده باید برای شناسایی هویتش به صورت حضوری به دفاتر گواهی امضای الکترونیکی مراجعه نماید، البته این شرط در قانون ذکر نشده است و علت آن نیز شاید بدیهی بودن این امر بوده است، چون در صورتی که شخص نزد دفاتر برای ثبت امضای الکترونیکی حاضر نشود، امضایش نیز از اعتبار برخوردار نخواهد بود، همانطور که ذکر شد، علت مراجعه حضوری شخص، صرفا برای تشخیص هویت می باشد نه امضای اسناد و مدارک خاصی که تا امکان صدور امضای الکترونیکی را امکان پذیر نماید، چون فرد، قبل از ثبت امضاء، اسناد و مدارک لازم را در دفتر صدور امضای الکترونیکی تکمیل کرده است.
۲-۶ بخش ششم : آثار حقوقی امضای الکترونیکی و جایگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا
در بررسی ارزش اثباتی امضای الکترونیکی و بعبارتی قابلیت استناد به آن در محاکم و در صورت طرح دعوی علت اصلی باید گفت که پذیرش و ارزش اثباتی اسناد الکترونیکی بستگی به اعتبار حقوق امضای مندرج در سند دارد. برای اینکه امضای الکترونیکی در مقام دعوی یا دفاع قابل استفاده باشد ضروری است که حائز برخی از ویژگیهای مهم امضای دستی، یعنی منحصر به فرد بودن، تعیین هویت، تحت کنترل داشتن و امکان ممیزی باشد.
ماده ۹ قانون نمونه آنسیترال مصوب ۱۹۹۶ برای امضای الکترونیکی قائل به ارزش اثباتی است که بر اساس قابلیت اطمینان روش ایجاد امضا، نگهداری و ارسال پیام، حفظ تمامیت اطلاعات، هویت ارسال کننده و سایر ملاحظات ارزیابی می شود. دستورالعمل مورخ ۱۹ دسامبر ۱۹۹۹ اتحادیه اروپا نیز در ماده ۵ خود تحت عنوان آثار حقوقی امضای الکترونیکی دولت های عضو را موظف می سازد که اولا برای امضای الکترونیکی پیشرفته (مطمئن) همان آثاری را بشناسند که برای امضای دستی قائل هستند و ثانیا آن را به عنوان دلیل در دادگاه مورد پذیرش قرار دهند. بند ۲ این ماده برای امضای ساده نیز ارزش اثباتی قائل شده است.^[۱۵۲]
حقوق فرانسه نیز اصل پذیرش امضای الکترونیکی را رعایت کرده و این حقیقت در قانون مورخ ۱۳ مارس ۲۰۰۰ مشهود است. همچنین براساس ماده ۱-۱۳۱۶ قانون مدنی فرانسه ، نوشته الکترونیکی نیز همانند نوشته کاغذی به عنوان دلیل پذیرفته می شود، به این شرط که هویت شخص صادر کننده آن را مشخص سازد و تمامیت آن را تضمین کند. ماده ۳-۱۳۱۶ نیز در تکمیل ماده ۱-۱۳۱۶ همان قانون مقرر می دارد: «نوشته الکترونیکی از نظر قدرت اثباتی برخوردار از همان میزان از اعتبار می باشد که نوشته کاغذی داراست و به عنوان دلیل پذیرفته می شود». ناگفته پیداست برای اینکه دلایل الکترونیکی با دلایل کاغذی برابر باشند باید اولا امضای الکترونیکی از تمامی تضمینهای نوشته کاغذی برخوردار باشد و ثانیا قواعد فعلی مرتبط با دلایل کاغذی در کوچکترین اجزای خود در خصوص امضای الکترونیکی اعمال شود که به نظر امضای الکترونیکی مطمئن حاوی خصوصیات گفته شده می باشد.
در حقوق ایران ، چه در پیش نویس اولیه قانون تجارت الکترونیکی و چه در قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۳۸۲ در پذیرش امضای الکترونیکی به عنوان دلیل گام را فراتر نهاده و مطابق ماده ۱۹ پیش نویس ارزش اثباتی داده هایی که به طریق مطمئن ایحاد شده اند معادل اسناد رسمی تلقی شده بود. هرچند بعدها در اصلاح پیش نویس و نسخه های آتی آن مطابق ماده ۱۴ آن نه در حکم «سند رسمی» بلکه در حکم «اسناد معتبر و قابل استناد» می داند.
ماده ۱۲ قانون تجارت الکترونیکی مقرر می دارد: «اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی توان براساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی داده پیام را صرفا به دلیل شکل و قالب رد کرد»
در تایید اصل برابری آثار امضای الکترونیکی و امضای دستی بند یک ماده ۶ قانون نمونه الکترونیکی ۲۰۰۱^[۱۵۳] و بند یک م
اده ۷ قانون نمونه تجارت الکترونیکی نیز گویای مطلب بوه، همچنین ماده ۷ قانون تجارت الکترونیکی ایران مقرر میدارد: «هرگاه قانون، وجود امضاء را لازم بداند امضای الکترونیکی مکفی است» مطابق این ماده بین امضای دستی در اسناد کاغذی و امضای الکترونیکی به لحاظ آثار حقوقی هیچ تفاوتی وجود ندارد.
در بررسی آثار محتویات داده پیام مطمئن باید گفت طبق مفاد ماده ۱۱ ق.ت.ا، داده پیام مطمئن داده پیامی است که با امضای مطمئن و با رعایت شرایط یک سامانه اطلاعاتی مطمئن ذخیره شده و هنگام لزوم در دسترس باشد. پیشتر تعریف امضای الکترونیکی مطمئن مطابق ماده ۱۰ ق.ت.ا ارائه گردید^[۱۵۴]. اما در تعریف سامانه اطلاعاتی مطمئن در بند ح ماده ۲ ق.ت.ا. آمده است: «سیستم اطلاعاتی مطمئن سیستم اطلاعاتی است که:
۱- به نحوی معقول در برابر سوءاستفاده و نفوذ محفوظ باشد.
۲- سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد.
۳- به نحوی معقول متناسب با اهمیت کاری که انجام می‌دهد پیکربندی و سازماندهی شده باشد.
۴- موافق با رویه‌ی ایمن باشد. »
رویه ایمن نیز وفق بند ط همان ماده «رویه‌ای است برای تطبیق صحت ثبت (داده پیام)، منشأ و مقصد آن با تعیین تاریخ و برای یافتن هر گونه خطا یا تغییر در مبادله، محتوا و یا ذخیره‌سازی (داده پیام) از یک زمان خاص. یک رویه‌ی ایمن ممکن است با بهره گرفتن از الگوریتم‌ها یا کدها، کلمات یا ارقام شناسایی، رمزنگاری، روش‌های تصدیق یا پاسخ برگشت و یا طرق ایمنی مشابه انجام شود.» به طور خلاصه در تعریف داده پیام مطمئن می توان گفت داده پیام مطمئن داده پیامی است که با امضای الکترونیکی مطمئن امضا شده باشد و در شرایط فعلی امضای رقمی (دیجیتال)، امضای الکترونیکی مطمئن تلقی می شود.^[۱۵۵]
در نهایت ارزش اثباتی داده پیام مطمئن مطابق قاعده کلی مندرج در ماده ۱۳ قانون تجارت الکترونیکی با در نظر گفتن شرایطی، تعیین می شود. این ماده بیان می دارد: « به طور کلی، ارزش اثباتی (داده پیام)ها با توجه به عوامل مطمئنه از جمله تناسب روش‌های ایمنی به کار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله (داده پیام) تعیین می‌شود.» و صراحتا در مواد ۱۴ و ۱۵ همان ارزش اثباتی این نوع داده پیام را اعلام می کند. در ماده ۱۴ ق.ت.ا آمده است «کلیه‌ی (داده پیام)هایی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شده‌اند از حیث محتویات و امضای مندرج در آن، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و کلیه اشخاصی که قائم‌مقام قانونی آنان محسوب می‌شوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی است.» و همچنین قانونگذار در ماده ۱۵ همان قانون می گوید «نسبت به (داده پیام) مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن انکار و تردید مسموع نیست و تنها می‌توان ادعای جعلیت به (داده پیام) مزبور وارد و یا ثابت نمود که (داده پیام) مزبور به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.» فلذا مستفاد از ماد بالا و ماده ۱۲۹۲ ق.م می توان گفت پیامی که به طریق مطمئن و با امضای الکترونیکی مطمئن ایجاد شده، از لحاظ محتویات و امضاء دارای اعتبار کامل است. یعنی انکار و تردید در آن مسموع نیست و تنها می توان ادعای جعل را مطرح کرد که آن هم نیاز به اثبات دارد.
اما در مورد امضای الکترونیکی ساده باید گفت که این نوع از امضاء همانند سند عادی است ولی نمی توان گفت که فاقد ارزش اثباتی است و با توجه به ماده ۱۳ قانون تجارت الکترونیکی ایران، ارزش اثباتی آن بستگی به نظر قاضی رسیدگی کننده دارد. در نتیجه دلیل الکترونیکی عادی ضعف هایی دارد، ولی بطور کلی نمی توان، ادله الکترونیکی عادی را فاقد اعتبار و ارزش اثباتی دانست. زیرا گرچه قانون تجارت الکترونیکی با تاکید بر دلایل الکترونیکی مطمئن، آن ها را در حکم اسناد معتبر و غیرقابل انکار معرفی نموده، اما هرکز ادله الکترونیک عادی و غیرمطمئن را نیز فاقد ارزش و اعتبار ندانسته است. در نهایت اینکه با توجه به ماده ۱۲ قانون تجارت الکترونیکی می توان ادله الکترونیکی ساده (امضای الکترونیکی ساده) را در حکم اسناد عادی و دارای اعتبار و ارزش اثباتی معادل اسناد عادی دانست. به این ترتیب، در صورتی که مانند اسناد عادی مورد انکار و تردید قرار گیرند، بار اثبات دلیل به عهده مدعی بوده و در صورت اثبات اصالت و صحت آن، دلیل موردنظر دارای اعتبار و ارزشی برای ادله الکترونیکی مطمئن خواهد شد. بنابراین تا زمانیکه اصالت ادله الکترونیک عادی مورد انکار و تردید طرف دعوا واقع نشده، اصل بر صحت آن ها می باشد و دادرس نمی تواند به علت عدم وجود امنیت و شرایط یک سیستم اطلاعاتی مطمئن، دلیل مورد نظر را فاقد اعتبار و ارزش اثباتی بداند.
در مورد مستثنیات قلمرو داده های الکترونیکی باید گفت به موجب ماده ۶ قانون تجارت الکترونیک «هر گاه وجود یک نوشته از نظر قانون لازم باشد، (داده پیام) در حکم نوشته است مگر در موارد زیر:
الف- اسناد مالکیت اموال غیرمنقول
ب- فروش مواد دارویی به مصرف‌کنندگان نهایی
ج- اعلام، اخطار، هشدار و یا عبارات مشابهی که دستور خاصی برای استفاده کالا صادر می‌کند و یا از به کارگیری روش‌های خاصی به صورت فعل یا ترک فعل منع می‌کند. »
فصل سوم:
مرجع صدور گواهی و تأیید امضاهای الکترونیکی در حقوق ایران و سایر نظ
امهای حقوقی
مقدمه
مطابق قانون تجارت الکترونیکی، گواهی الکترونیکی در مفهوم عام آن عبارت از تصدیق رسمی یک متن، امضاء یا هر مدرک الکترونیکی دیگر از سوی نهادی است که به موجب قانون و با داشتن تخصص و تسلط بر موازین حقوقی بدین منظور تعیین می گردد.^[۱۵۶] همانگونه که در فصل دوم رساله گفته شد، با بهره گرفتن از روش امضای دیجیتال یا امضای مبتنی بر رمزنگاری نامتقارن تمامیت سند، محرمانه بودن اطلاعات(در صورت لزوم) و امنیت داده ها تضمین می شود؛ اما یک مساله مهم حل نشده باقی می ماند و آن، تضمین هویت امضا کننده است. در واقع به لحاظ حقوقی، مهمترین اثر امضاء اثبات رابطه سند با کسی است که امضاء به او نسبت داده شده است، و برای اشخاصی که پیام رمزنگاری شده ارسال می شود باید این اطمینان حاصل شود که کلید عمومی ای که در اختیار آنهاست، واقعی است. امضای الکترونیکی مطمئن یا دیجیتال به تنهایی قادر به تضمین هویت امضا کننده نیست. به عنوان مثال در معاملات از طریق اینترنت که در یک طرف تجار و در طرف دیگر شرکتها و موسسات تجاری و خدماتی و در طرف دیگر عمدتا مصرف کنندگان قرار دارند، تضمین هویت امضا کنندگان ضرورت دارد. از این رو از زمانی که فناوری امضای الکترونیکی مطرح شده، یکی از دغدغه های اصلی قانون گذاران ملی و سازمان های تجاری بین المللی و اتاقهای بازرگانی این است که مرجع ثالثی، اعتبار پیام را از طریق تعیین هویت امضا کننده دیجیتال تضمین کند. مضافا برآن ماده ۱۴ قانون تجارت الکترونیکی امضای الکترونیکی و داده پیام مطمئن را در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی می داند.^[۱۵۷] حتی تا آنجا که ماده ۱۵ همان قانون نسبت به داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن عدم پذیرش انکار و تردید را مطرح می کند.^[۱۵۸] و با این امر، قانونگذار همان آثار حقوقی ای را برای امضا و داده پیام الکترونیکی مترتب میدارد که در ماده ۱۲۹۲ ق.م بیان شده است.^[۱۵۹] بنابراین اطمینان یافتن از صحت جریان صدور امضاء و سابقه الکترونیکی آن امری بسیار حیاتی می باشد و این موضوعی است که در فصل اول قانون تجارت الکترونیکی ایران بدان توجه شده است.
آنچه که در این فصل به دنبال پاسخگویی به آنها هستیم :

 

1. 1. گواهی امضای الکترونیکی چیست؟

 

1. 1. تعریف و جایگاه دفاتر صدور گواهی الکترونیکی چه می باشد؟

 

1. 1. سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی مطابق با حقوق ایران و سایر کشورها چیست؟

 

1. 1. صدور یک گواهی الکترونیکی به چه نحو صورت می گیرد؟

 

در ادامه به تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی مطابق با حقوق ایران و سایر نظامات حقوقی (۳-۱) پرداخته خواهد شد، سپس در بخش دوم فصل، سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی در ایران و سایر کشورها(۳-۲) تبیین می گردد. بخش سوم فصل نحوه عملی صدور یک گواهی الکترونیکی (۳-۳) را آموزش داده است و در نهایت نقدی بر وضعیت کنونی گواهی الکترونیکی در ایران (۳-۴) خواهیم داشت.
۳-۱ بخش اول : تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی

الف- داده ی ایجاد امضاء به همراه مطلبی که در آن امضا مورد استفاده قرار می گیرد، مرتبط با شخص امضاء کننده باشد و نه فرد دیگری.
ب- داده ی ایجاد امضاء، تحت کنترل امضاء کننده باشد و نه فرد دیگری.
ج- هرگونه تغییری در امضاء، بعد از زمان امضاء، قابل کشف باشد.
د- در جایی که هدف از امضاء حصول اطمینان در خصوص اصالت اطلاعات مرتبط با امضاء است، هرگونه تغییری در اطلاعات بعد از امضاء، قابل کشف باشد.»^[۱۴۴]
با توجه به توضیحاتی که آمد، امضای الکترونیکی مطمئن با امضای الکترونیکی ساده تفاوت هایی دارد:

 

1. 1. امضای الکترونیکی مطمئن مربوط به حفظ تمامیت داده پیام است که هرگونه تغییری را که در داده پیام رخ می دهد، پیش بینی می کند در حالی که امضای الکترونیکی ساده از این قابلیت برخوردار نیست.

 

1. 1. همچنین امضای الکترونیکی ساده با ابزارهایی به وجود می آید که در دسترس همه اشخاص قرار دارد و به همین دلیل انتساب داده پیام به صادر کننده را با تردید روبرو می سازد.^[۱۴۵]

 

در بررسی فنی میان انواع مختلف امضای الکترونیکی، می توان گفت که تنها امضای دیجیتال است که در دسته امضای الکترونیکی مطمئن قرار گرفته و مابقی را می توان امضای الکترونیکی ساده دانست. منحصر به فرد بودن و تحت کنترل انحصاری بودن کلید خصوصی، امکان بررسی تغییرات بعدی در امضاء و اطلاعات مندرج در داده پیام با کمک کلید عمومی، که همگی از شرایط تحقق امضای الکترونیکی مطمئن است، از طریق امضای دیجیتال ممکن است. بنابراین به عنوان نتیجه کلی می توان گفت: امضای دیجیتال در میان انواع دیگر امضای الکترونیکی (گذر واژه، بیومتریک، قلم نوری و ….) از شرایط امضای الکترونیکی مطمئن برخوردار است. و آثار حقوقی از جمله برابری کارکرد با امضا دست نویس بر آن مترتب می شود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

۲-۵ بخش پنجم : مراجع گواهی امضاء الکترونیکی
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، با بهره گرفتن از روش امضای دیجیتال یا امضای مبتنی بر رمزنگاری نامتقارن تمامیت سند، محرمانه بودن اطلاعات(در صورت لزوم) و امنیت داده ها تضمین می شود؛ اما یک مساله مهم حل نشده باقی می ماند و آن، تضمین هویت امضا کننده است. در واقع به لحاظ حقوقی، مهمترین اثر امضاء اثبات رابطه سند با کسی است که امضاء به او نسبت داده شده است. امضای الکترونیکی مطمئن یا دیجیتال به تنهایی قادر به تضمین هویت امضا کننده نیست. به عنوان مثال در معاملات از طریق اینترنت که در یک طرف تجار و در طرف دیگر شرکتها و موسسات تجاری و خدماتی و در طرف دیگر عمدتا مصرف کنندگان قرار دارند، تضمین هویت امضا کنندگان ضرورت دارد. از این رو از زمانی که فناوری امضای الکترونیکی مطرح شده، یکی از دغدغه های اصلی قانون گذاران ملی و سازمان های تجاری بین المللی و اتاقهای بازرگانی این است که مرجع ثالثی، اعتبار پیام را از طریق تعیین هویت امضا کننده دیجیتال تضمین کند. مضافا برآن ماده ۱۴ قانون تجارت الکترونیکی امضای الکترونیکی و داده پیام مطمئن را در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی می داند.^[۱۴۶] حتی تا آنجا که ماده ۱۵ همان قانون نسبت به داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن عدم پذیرش انکار و تردید را مطرح می کند.^[۱۴۷] و با این امر، قانونگذار همان آثار حقوقی را برای امضا و داده پیام الکترونیکی مترتب میدارد که در ماده ۱۲۹۲ ق.م بیان شده است.^[۱۴۸] در همین راستا و در تایید ضرورت تضمین هویت امضاکنندگان ماده ۱۶ قانون تجارت الکترونیکی می گوید: «هر داده پیامی که توسط شخص ثالث مطابق ماده (۱۱)^[۱۴۹] این قانون ثبت و نگهداری می شود، مقرون به صخت است». بنابراین صحت انتساب داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن به فرد صادر کننده آن و لزوم تصدیق آن از سوی مرجع ثالث و صالح رسمی، امری است که اهمیت آن غیرقابل انکار است.
این مرجع ثالث در قانون تجارت الکترونیکی و قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال (۲۰۰۱) اصطلاحا «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی» یا «دفاتر خدمات الکترونیکی» یا «مراجع گواهی» نامیده می شود. مطابق ماده ۳۱ قانون تجارت الکترونیکی: «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه‌ خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به روز نگهداری گواهی‌های اصالت (امضای) الکترونیکی می‌باشد.» ماده ۲ (هـ) قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال (۲۰۰۱) در تعریف این دفاتر آورده است: «دفتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی عبارت از شخصی است که اقدام به صدور گواهی می کند و امکان دارد خدمات دیگری در ارتباط با امضای الکترونیکی ارائه دهد.»^[۱۵۰] بنابراین وظیفه دفاتر گواهی الکترونیکی تعیین هویت امضاءکننده و نتیجتا سندیت بخشیدن به اطلاعات الکترونیکی است. در واقع، گواهی دیجیتال که توسط دفاتر خدمات الکترونیکی صادر می شود، هویت امضا کننده را از طریق کنترل رابطه بین کلید عمومی و دارنده کلید خصوصی مربوط تضمین م
ی کند. همانطور که می دانید امضای دیجیتال دارای دو جز متفاوت، اما از نظر ریاضی مرتبط است. کلید خصوصی که در اختیار صاحب امضا است و کلید عمومی که در فهرست مرجع گواهی قرار دارد. این مرجع تضمین می کند که کلید عمومی مستقر در فهرست به درستی اعلام و ایجاد شده است؛ زیرا هویت دارنده کلید خصوصی که منطبق با کلید عمومی است نزد مرجع گواهی وجود دارد. برای اطمینان از اینکه داده پیام از سوی کسی که ادعا می کند صادر شده، وجود کلید عمومی ضروری است. در واقع، مرجع گواهی دو وظیفه مهم دارد: اول تخصیص یک کلید خصوصی به دارنده و ثبت آن به عنوان یک مستند اطلاعاتی؛ دوم نگهداری کلید مکمل آن به عنوان کلید عمومی و در دسترس قرار دادن فهرست نام دارندگان کلید عمومی از طریق سیستم درون خطی و بانکهای اطلاعاتی ویژه.
تاسیس دفاتر خدمات صدور گواهی برای تایید و تصدیق داده های منضم به امضا و ارائه گواهی لازم در دستورالعمل شماره CE/93/1999 مورخ ۱۳ دسامبر ۱۹۹۹ پارلمان و شورای اروپا پیش بینی شده است. ماده ۲ این دستورالعمل، دولتهای عضو را مجاز می سازد نسبت به تاسیس دفاتر خدمات الکترونیکی و یا نگاهداری دفاتر موجود، طبق شرایط مندرج در دستور العمل اقدام کنند.^[۱۵۱] بر این اساس، مصوبه شماره ۲۷۲-۲۰۰۱ مورخ ۳۰ مارس ۲۰۰۱ شورای دولتی فرانسه ضمن تعریف گواهی الکترونیکی (بند ۹ ماده ۱) و گواهی الکترونیکی معتبر (بند ۱۰ ماده ۱)، شرایط لازم برای گواهی الکترونیکی معتبر را بر شمرده است.
برای ثبت امضای الکترونیکی در ایران، شخص امضاء کننده باید برای شناسایی هویتش به صورت حضوری به دفاتر گواهی امضای الکترونیکی مراجعه نماید، البته این شرط در قانون ذکر نشده است و علت آن نیز شاید بدیهی بودن این امر بوده است، چون در صورتی که شخص نزد دفاتر برای ثبت امضای الکترونیکی حاضر نشود، امضایش نیز از اعتبار برخوردار نخواهد بود، همانطور که ذکر شد، علت مراجعه حضوری شخص، صرفا برای تشخیص هویت می باشد نه امضای اسناد و مدارک خاصی که تا امکان صدور امضای الکترونیکی را امکان پذیر نماید، چون فرد، قبل از ثبت امضاء، اسناد و مدارک لازم را در دفتر صدور امضای الکترونیکی تکمیل کرده است.
۲-۶ بخش ششم : آثار حقوقی امضای الکترونیکی و جایگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا
در بررسی ارزش اثباتی امضای الکترونیکی و بعبارتی قابلیت استناد به آن در محاکم و در صورت طرح دعوی علت اصلی باید گفت که پذیرش و ارزش اثباتی اسناد الکترونیکی بستگی به اعتبار حقوق امضای مندرج در سند دارد. برای اینکه امضای الکترونیکی در مقام دعوی یا دفاع قابل استفاده باشد ضروری است که حائز برخی از ویژگیهای مهم امضای دستی، یعنی منحصر به فرد بودن، تعیین هویت، تحت کنترل داشتن و امکان ممیزی باشد.
ماده ۹ قانون نمونه آنسیترال مصوب ۱۹۹۶ برای امضای الکترونیکی قائل به ارزش اثباتی است که بر اساس قابلیت اطمینان روش ایجاد امضا، نگهداری و ارسال پیام، حفظ تمامیت اطلاعات، هویت ارسال کننده و سایر ملاحظات ارزیابی می شود. دستورالعمل مورخ ۱۹ دسامبر ۱۹۹۹ اتحادیه اروپا نیز در ماده ۵ خود تحت عنوان آثار حقوقی امضای الکترونیکی دولت های عضو را موظف می سازد که اولا برای امضای الکترونیکی پیشرفته (مطمئن) همان آثاری را بشناسند که برای امضای دستی قائل هستند و ثانیا آن را به عنوان دلیل در دادگاه مورد پذیرش قرار دهند. بند ۲ این ماده برای امضای ساده نیز ارزش اثباتی قائل شده است.^[۱۵۲]
حقوق فرانسه نیز اصل پذیرش امضای الکترونیکی را رعایت کرده و این حقیقت در قانون مورخ ۱۳ مارس ۲۰۰۰ مشهود است. همچنین براساس ماده ۱-۱۳۱۶ قانون مدنی فرانسه ، نوشته الکترونیکی نیز همانند نوشته کاغذی به عنوان دلیل پذیرفته می شود، به این شرط که هویت شخص صادر کننده آن را مشخص سازد و تمامیت آن را تضمین کند. ماده ۳-۱۳۱۶ نیز در تکمیل ماده ۱-۱۳۱۶ همان قانون مقرر می دارد: «نوشته الکترونیکی از نظر قدرت اثباتی برخوردار از همان میزان از اعتبار می باشد که نوشته کاغذی داراست و به عنوان دلیل پذیرفته می شود». ناگفته پیداست برای اینکه دلایل الکترونیکی با دلایل کاغذی برابر باشند باید اولا امضای الکترونیکی از تمامی تضمینهای نوشته کاغذی برخوردار باشد و ثانیا قواعد فعلی مرتبط با دلایل کاغذی در کوچکترین اجزای خود در خصوص امضای الکترونیکی اعمال شود که به نظر امضای الکترونیکی مطمئن حاوی خصوصیات گفته شده می باشد.
در حقوق ایران ، چه در پیش نویس اولیه قانون تجارت الکترونیکی و چه در قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۳۸۲ در پذیرش امضای الکترونیکی به عنوان دلیل گام را فراتر نهاده و مطابق ماده ۱۹ پیش نویس ارزش اثباتی داده هایی که به طریق مطمئن ایحاد شده اند معادل اسناد رسمی تلقی شده بود. هرچند بعدها در اصلاح پیش نویس و نسخه های آتی آن مطابق ماده ۱۴ آن نه در حکم «سند رسمی» بلکه در حکم «اسناد معتبر و قابل استناد» می داند.
ماده ۱۲ قانون تجارت الکترونیکی مقرر می دارد: «اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی توان براساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی داده پیام را صرفا به دلیل شکل و قالب رد کرد»
در تایید اصل برابری آثار امضای الکترونیکی و امضای دستی بند یک ماده ۶ قانون نمونه الکترونیکی ۲۰۰۱^[۱۵۳] و بند یک م
اده ۷ قانون نمونه تجارت الکترونیکی نیز گویای مطلب بوه، همچنین ماده ۷ قانون تجارت الکترونیکی ایران مقرر میدارد: «هرگاه قانون، وجود امضاء را لازم بداند امضای الکترونیکی مکفی است» مطابق این ماده بین امضای دستی در اسناد کاغذی و امضای الکترونیکی به لحاظ آثار حقوقی هیچ تفاوتی وجود ندارد.
در بررسی آثار محتویات داده پیام مطمئن باید گفت طبق مفاد ماده ۱۱ ق.ت.ا، داده پیام مطمئن داده پیامی است که با امضای مطمئن و با رعایت شرایط یک سامانه اطلاعاتی مطمئن ذخیره شده و هنگام لزوم در دسترس باشد. پیشتر تعریف امضای الکترونیکی مطمئن مطابق ماده ۱۰ ق.ت.ا ارائه گردید^[۱۵۴]. اما در تعریف سامانه اطلاعاتی مطمئن در بند ح ماده ۲ ق.ت.ا. آمده است: «سیستم اطلاعاتی مطمئن سیستم اطلاعاتی است که:
۱- به نحوی معقول در برابر سوءاستفاده و نفوذ محفوظ باشد.
۲- سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد.
۳- به نحوی معقول متناسب با اهمیت کاری که انجام می‌دهد پیکربندی و سازماندهی شده باشد.
۴- موافق با رویه‌ی ایمن باشد. »
رویه ایمن نیز وفق بند ط همان ماده «رویه‌ای است برای تطبیق صحت ثبت (داده پیام)، منشأ و مقصد آن با تعیین تاریخ و برای یافتن هر گونه خطا یا تغییر در مبادله، محتوا و یا ذخیره‌سازی (داده پیام) از یک زمان خاص. یک رویه‌ی ایمن ممکن است با بهره گرفتن از الگوریتم‌ها یا کدها، کلمات یا ارقام شناسایی، رمزنگاری، روش‌های تصدیق یا پاسخ برگشت و یا طرق ایمنی مشابه انجام شود.» به طور خلاصه در تعریف داده پیام مطمئن می توان گفت داده پیام مطمئن داده پیامی است که با امضای الکترونیکی مطمئن امضا شده باشد و در شرایط فعلی امضای رقمی (دیجیتال)، امضای الکترونیکی مطمئن تلقی می شود.^[۱۵۵]
در نهایت ارزش اثباتی داده پیام مطمئن مطابق قاعده کلی مندرج در ماده ۱۳ قانون تجارت الکترونیکی با در نظر گفتن شرایطی، تعیین می شود. این ماده بیان می دارد: « به طور کلی، ارزش اثباتی (داده پیام)ها با توجه به عوامل مطمئنه از جمله تناسب روش‌های ایمنی به کار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله (داده پیام) تعیین می‌شود.» و صراحتا در مواد ۱۴ و ۱۵ همان ارزش اثباتی این نوع داده پیام را اعلام می کند. در ماده ۱۴ ق.ت.ا آمده است «کلیه‌ی (داده پیام)هایی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شده‌اند از حیث محتویات و امضای مندرج در آن، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و کلیه اشخاصی که قائم‌مقام قانونی آنان محسوب می‌شوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی است.» و همچنین قانونگذار در ماده ۱۵ همان قانون می گوید «نسبت به (داده پیام) مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن انکار و تردید مسموع نیست و تنها می‌توان ادعای جعلیت به (داده پیام) مزبور وارد و یا ثابت نمود که (داده پیام) مزبور به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.» فلذا مستفاد از ماد بالا و ماده ۱۲۹۲ ق.م می توان گفت پیامی که به طریق مطمئن و با امضای الکترونیکی مطمئن ایجاد شده، از لحاظ محتویات و امضاء دارای اعتبار کامل است. یعنی انکار و تردید در آن مسموع نیست و تنها می توان ادعای جعل را مطرح کرد که آن هم نیاز به اثبات دارد.
اما در مورد امضای الکترونیکی ساده باید گفت که این نوع از امضاء همانند سند عادی است ولی نمی توان گفت که فاقد ارزش اثباتی است و با توجه به ماده ۱۳ قانون تجارت الکترونیکی ایران، ارزش اثباتی آن بستگی به نظر قاضی رسیدگی کننده دارد. در نتیجه دلیل الکترونیکی عادی ضعف هایی دارد، ولی بطور کلی نمی توان، ادله الکترونیکی عادی را فاقد اعتبار و ارزش اثباتی دانست. زیرا گرچه قانون تجارت الکترونیکی با تاکید بر دلایل الکترونیکی مطمئن، آن ها را در حکم اسناد معتبر و غیرقابل انکار معرفی نموده، اما هرکز ادله الکترونیک عادی و غیرمطمئن را نیز فاقد ارزش و اعتبار ندانسته است. در نهایت اینکه با توجه به ماده ۱۲ قانون تجارت الکترونیکی می توان ادله الکترونیکی ساده (امضای الکترونیکی ساده) را در حکم اسناد عادی و دارای اعتبار و ارزش اثباتی معادل اسناد عادی دانست. به این ترتیب، در صورتی که مانند اسناد عادی مورد انکار و تردید قرار گیرند، بار اثبات دلیل به عهده مدعی بوده و در صورت اثبات اصالت و صحت آن، دلیل موردنظر دارای اعتبار و ارزشی برای ادله الکترونیکی مطمئن خواهد شد. بنابراین تا زمانیکه اصالت ادله الکترونیک عادی مورد انکار و تردید طرف دعوا واقع نشده، اصل بر صحت آن ها می باشد و دادرس نمی تواند به علت عدم وجود امنیت و شرایط یک سیستم اطلاعاتی مطمئن، دلیل مورد نظر را فاقد اعتبار و ارزش اثباتی بداند.
در مورد مستثنیات قلمرو داده های الکترونیکی باید گفت به موجب ماده ۶ قانون تجارت الکترونیک «هر گاه وجود یک نوشته از نظر قانون لازم باشد، (داده پیام) در حکم نوشته است مگر در موارد زیر:
الف- اسناد مالکیت اموال غیرمنقول
ب- فروش مواد دارویی به مصرف‌کنندگان نهایی
ج- اعلام، اخطار، هشدار و یا عبارات مشابهی که دستور خاصی برای استفاده کالا صادر می‌کند و یا از به کارگیری روش‌های خاصی به صورت فعل یا ترک فعل منع می‌کند. »
فصل سوم:
مرجع صدور گواهی و تأیید امضاهای الکترونیکی در حقوق ایران و سایر نظ
امهای حقوقی
مقدمه
مطابق قانون تجارت الکترونیکی، گواهی الکترونیکی در مفهوم عام آن عبارت از تصدیق رسمی یک متن، امضاء یا هر مدرک الکترونیکی دیگر از سوی نهادی است که به موجب قانون و با داشتن تخصص و تسلط بر موازین حقوقی بدین منظور تعیین می گردد.^[۱۵۶] همانگونه که در فصل دوم رساله گفته شد، با بهره گرفتن از روش امضای دیجیتال یا امضای مبتنی بر رمزنگاری نامتقارن تمامیت سند، محرمانه بودن اطلاعات(در صورت لزوم) و امنیت داده ها تضمین می شود؛ اما یک مساله مهم حل نشده باقی می ماند و آن، تضمین هویت امضا کننده است. در واقع به لحاظ حقوقی، مهمترین اثر امضاء اثبات رابطه سند با کسی است که امضاء به او نسبت داده شده است، و برای اشخاصی که پیام رمزنگاری شده ارسال می شود باید این اطمینان حاصل شود که کلید عمومی ای که در اختیار آنهاست، واقعی است. امضای الکترونیکی مطمئن یا دیجیتال به تنهایی قادر به تضمین هویت امضا کننده نیست. به عنوان مثال در معاملات از طریق اینترنت که در یک طرف تجار و در طرف دیگر شرکتها و موسسات تجاری و خدماتی و در طرف دیگر عمدتا مصرف کنندگان قرار دارند، تضمین هویت امضا کنندگان ضرورت دارد. از این رو از زمانی که فناوری امضای الکترونیکی مطرح شده، یکی از دغدغه های اصلی قانون گذاران ملی و سازمان های تجاری بین المللی و اتاقهای بازرگانی این است که مرجع ثالثی، اعتبار پیام را از طریق تعیین هویت امضا کننده دیجیتال تضمین کند. مضافا برآن ماده ۱۴ قانون تجارت الکترونیکی امضای الکترونیکی و داده پیام مطمئن را در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضایی و حقوقی می داند.^[۱۵۷] حتی تا آنجا که ماده ۱۵ همان قانون نسبت به داده پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن عدم پذیرش انکار و تردید را مطرح می کند.^[۱۵۸] و با این امر، قانونگذار همان آثار حقوقی ای را برای امضا و داده پیام الکترونیکی مترتب میدارد که در ماده ۱۲۹۲ ق.م بیان شده است.^[۱۵۹] بنابراین اطمینان یافتن از صحت جریان صدور امضاء و سابقه الکترونیکی آن امری بسیار حیاتی می باشد و این موضوعی است که در فصل اول قانون تجارت الکترونیکی ایران بدان توجه شده است.
آنچه که در این فصل به دنبال پاسخگویی به آنها هستیم :

 

1. 1. گواهی امضای الکترونیکی چیست؟

 

1. 1. تعریف و جایگاه دفاتر صدور گواهی الکترونیکی چه می باشد؟

 

1. 1. سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی مطابق با حقوق ایران و سایر کشورها چیست؟

 

1. 1. صدور یک گواهی الکترونیکی به چه نحو صورت می گیرد؟

 

در ادامه به تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی مطابق با حقوق ایران و سایر نظامات حقوقی (۳-۱) پرداخته خواهد شد، سپس در بخش دوم فصل، سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی در ایران و سایر کشورها(۳-۲) تبیین می گردد. بخش سوم فصل نحوه عملی صدور یک گواهی الکترونیکی (۳-۳) را آموزش داده است و در نهایت نقدی بر وضعیت کنونی گواهی الکترونیکی در ایران (۳-۴) خواهیم داشت.
۳-۱ بخش اول : تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی

فهرست ۱۰۶
چکیده انگلیسی ۱۰۹
چکیده
دلایل باید برابر اصول و روش‌های قانونی تحصیل شوند، بنابراین دلایلی که به طرق غیرقانونی جمع شده باشند بی‌اعتبارند، چنانکه اصل ۳۸ قانون اساسی مقرر می‌دارد: هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار یا کسب اطلاع ممنوع است، اجبار شخص به شهادت و اقرار و سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی، فاقد ارزش و اعتبار است و متخلف از این اصل، طبق قانون مجازات می‌شود، همچنین ماده ۱۲۶۲ قانون مدنی، مقرر می‌دارد: اقرار کننده باید عاقل، بالغ، قاصد و مختار باشد، بنابراین اقرار صغیر و مجنون در حال دیوانگی و غیرقاصد و مکره نافذ نیست. اقرار براساس حدیث مشهور نبوی «اقرار العقلاء علی أنفسهم جایز» در فقه اسلامی به‌عنوان مادر دلایل شناخته می شود و دلیلی است که به‌طور مستقیم و بدون هرگونه واسطه از طرف شخص مدعی علیه در اختیار دادرس قرار می‌گیرد و بدون احتیاج به هرگونه رسیدگی معتبر شناخته می‌شود و قاطع دعوی است. هر کس اقرار به حقی برای غیر نماید ملزم به اقرار خود خواهد بود.حجیت اقرار در امور کیفی تابع ارزش گذاری قاضی است در حالی که اقرار در امور مدنی دارای حجیت مطلق است. دلالت اقرار بر واقعیت و حقیقت به حدی است که ماده ۲۰۲ قانون آئین دادرسی مدنی مقرر می‌دارد: هر کس اقرار به امری نماید که دلیل ذی‌حق بودن طرف او باشد، دلیل دیگری برای ثبوت آن لازم نیست. اما هرگاه فساد و بطلان اقرار به علت فقدان شرط صحت یا کذب اقرار ثابت شود یا ادعای مُقرّ مبنی بر اشتباه یا غلط بودن اقرار ثابت شود، اقرار مزبور اثری نخواهد داشت. اقرار به‌عنوان یکی از ادله اثبات دعوی از دو منظر فقهی و حقوقی قابل بررسی است.

کلمات کلیدی: اقرار، ادله اثبات دعوی، اکراه، اقرار در امور مدنی، فقه امامیه، حقوق ایران.
مقدمه
اقرار هم در امور کیفری و هم در امور حقوقی از اهمیت خاصی برخوردار است. اقرار نشانه غلبه غرائز نیک آدمی، بر خودپرستی و نفع‌پرستی است. هر کسی در برابر واقعیتی که بیان آن به زیان اوست با دو انگیزه مواجه می‌شود، یک راستگویی که به کمک تعالیم اخلاقی و دینی او را در جهت بیان حق می‌کشاند و دیگری خودخواهی که او را به پنهان داشتن و کتمان واقع‌ و حتی بیان خلاف حقیقت، سوق می‌دهد و اقرار اوج پیروزی نیروی حقیقت‌طلبی شخص است. اهمیت اقرار از این جهت هم هست که قاضی را در صدور حکمی که بر اساس اقرار است به رضایت وجدان می‌رساند.
غالباً رسیدگی به دلایل و بعد صدور حکم، قاضی دچار یک نگرانی است و احتمال می‌دهد در نتیجه انجام تکلیف از جانب او حقی پنهان مانده باشد، ولی در حکمی که مستند به اقرار باشد گویا اصحاب دعوی و قاضی متفقاً به یک نقطه رسیده‌اند. اقرار از آغاز تمدن بشر نزد همه ملل و جوامع مورد توجه خاص بوده، رومیان آن را دلیل دلیل‌ها می‌دانستند. اقرار در ایران باستان قوی‌ترین دلیل‌ها بوده و در اسلام نیز یکی از دلایل مهم شمرده شده است.
اقرار نیرومندترین دلیل اثبات دعوی است. چنانکه از آن به ام‌الدلایل یا ملکه دلایل تعبیر می‌شود. طبق ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی: اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود. اقرار در لغت به معنی تثبیت و تحکیم آمده ولی در اصطلاح قضایی، به معنی اعلام به وجود حقی علیه خود و به نفع شخص دیگر می‌باشد در اینجا اقرار اخبار است؛ یعنی مقر خبر می‌دهد از وجود امری که سابقاً وجود داشته است. بنابراین اقرار، انشاء نیست که موجد حقی باشد. شاید بتوان گفت که اقرار، عکس ادعا است؛ چون در ادعا، اظهار حقی می‌شود به نفع خود و بر ضرر غیر.
از آنجا که اقرار متضمن زیان مقر است، به همین جهت شرایط زیادی برای مقر پیش‌بینی شده است. ماده ۱۲۶۲ قانون مدنی مقرر می‌دارد: اقرارکننده باید بالغ و عاقل و قاصد و مختار باشد. بنابراین اقرار صغیر و مجنون در حال دیوانگی و غیرقاصد و مکره مؤثر نیست.
دلالت اقرار تا حد زیادی از نوع دلالت عقلی می‌باشد؛ چرا که معمولاً افراد عاقل هیچگاه به دروغ به ضرر خویش و به نفع دیگری اقرار به امری نمی‌نمایند. حدیث نبوی «اقرار العقلاء علی انفسهم جایز» مبین همین امر است.
با توجه به اینکه نظر قانونگذار در مورد اثر اکراه در اقرار شفاف نیست و این مسأله تولید اختلاف می‌کند و از آنجایی که به فراخور موضوع، مطالعه و تحقیق و یا رساله‌ای به‌صورت تخصّصی و جزئی صورت نگرفته و از سویی با توجه به اینکه اکثر موضوعات و مسائل حقوقی در کشور ما الهام گرفته از فقه امامیه بوده و ریشه بیشتر نهادهای حقوقی در فقه می‌باشد، بنابراین موضوع رساله خود را بررسی تطبیقی اثر اکراه در اقرار در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران برگزیدم تا بتوانم کمکی هرچند اندک در ارائه راهکارهایی برای حل مسائل و مشکلاتی که در جامعه و محاکم دادگستری در زمینه موضوع حاضر وجود دارد، بنمایم.
الف) بیان مسأله
از جمله ادله اثبات دعوی و اولین آن‌ها در امور مدنی در حقوق ایران اقرار می‌باشد. همچنانکه در ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی مذکور است، اقرار عبارت است از اخبار به حقی برای غیر بر ضرر خود و از فقه اسلام به حقوق ایران نفوذ پیدا کرده است. اکراه نیز عملی است تهدیدآمیز نسبت به دیگری به منظور تحقق بخشیدن عمل حقوقی فعل یا ترک فعل مورد نظر اکراه کننده که در مواد ۲۰۲، ۲۰۳، ۲۰۵، ۱۹۰ و ۱۰۷۰ قانون مدنی مواردی از آن ذکر شده است. اختیار نقطه مقابل اکراه می‌باشد، اقرار برای اینکه صحیح و معتبر باشد باید با اراده‌ای آزاد و بدون عیب صورت گیرد. ماهیت اقرار ناشی از اکراه، مورد اختلاف فقها و به تبع آن حقوقدانان است. برخی آن را باطل و برخی غیرنافذ می‌دانند. شفاف نبودن موضع قانونگذار در ماده ۱۲۶۲ قانون مدنی بر اختلاف نظر حقوقدانان دامن زده است.
در این پایان‌نامه کارشناسی ارشد ضمن معرفی ادله اثبات دعوی و از جمله اقرار به شرایط مقر، مقرله و مقربه پرداخته و معنای لغوی و فقهی اقرار و همچنین معنای لغوی و فقهی اکراه و انواع آن و شرایط صدق آن و وجه اختلاف نظر فقهای امامیه در این مورد و مبانی فکری ایشان و اختلاف نظر فقهای امامیه با قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران و موارد مربوطه از قانون اساسی، قانون مدنی و حتی قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری و آیات و روایات و تفسیر و شرح آن‌ها در خصوص ماهیت حقوقی اقرار ناشی از اکراه بیان و در پایان با بیان انتقاداتی پیشنهادات لازم به عمل خواهد آمد.
ب) سؤالات تحقیق
۱ـ اقرار ناشی از اکراه باطل است یا غیر نافذ؟
۲ـ وجه اختلاف اقرار ناشی از اکراه و خبر ناشی از اکراه چیست؟
۳ـ رضای پس از اکراه ناقل است یا کاشف؟
ج) فرضیه‌های تحقیق
۱ـ اقرار ناشی از اکراه باطل است.
۲ـ اقرار از باب افعال بوده و احتمال صدق و کذب در آن می‌رود، ولی خبر مکره موردی است که احتمال دروغ بودن آن قوی‌تر از احتمال صدق آن است.
۳ـ رضای پس از کره کاشف بوده و ناقل نمی‌باشد.
د) پیشینه تحقیق
در بررسی پیشینه و سوابق مطالعاتی مربوط به موضوع تحقیق با توجه به بررسی به‌عمل آمده از منابع اینترنتی و مقالات علمی در باب اثر اکراه در اقرار در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران، به برخی از آن‌ها به شرح ذیل اشاره می‌گردد:
ابویی مهریزی در مقاله ای تحت عنوان حکم انکار بعد از اقرار در فقه و حقوق اسلامی آورده است با وجود جایگاه باارزش اقرار در میان ادله اثبات دعوی و قاعده مشهور فقهی و حقوقی عدم سماع انکار بعد از اقرار، هر انکاری که بعد از اقرار واقع شود مطلقاً مردود و غیرمسموع نیست و شارع مقدس در عین تأیید این قاعده عقلایی در مواردی از این سیره ردع و منع کرده است. نگارنده در این مقاله ضمن دفع توهم اطلاق قاعده مذکور، با توجه به تفاوت ماهوی اقرار به حق‌الناس و اقرار به حق‌الله و حدود الهی در دو بخش، موارد تخصیص قاعده را با ذکر نصوص و ادله مربوطه و تطبیق با قوانین موضوعه مورد بحث و بررسی قرار داده است. ضمن اینکه سعی شده است آرای مذاهب اربعه اهل تسنن در این مسأله تبیین گردد (ابویی مهریزی، ۱۳۸۱، ص ۵۳).
پهلوانی در مقاله‌ای تحت عنوان حکم اقرار مریض از دیدگاه مذاهب خمسه می‌نویسد اهمیت و ارزش اثباتی اقرار، در میان ادله اثبات حق و دعوی، بر کسی پوشیده نیست و به دلیل عقل و شرع اقرار شخص عاقل به زیان خویش نافذ بوده و اقرارکننده به مفاد اقرار خود ملزم می‌شود. در مورد نفوذ اقرار شخص سالم، هیچگونه نزاعی میان فقیهان و حقوقدانان وجود ندارد، ولی در مورد اقرار مریض (در مرض موت) اختلاف شده و میان دانشمندان مذاهب پنج‌گانه فقهی در اسلام، نظراتی گوناگون به‌چشم می‌خورد. در این نوشتار نظر به اهمیت موضوع، ضمن بیان معنای اصطلاحی مریض و منشأ نزاع در حکم اقرار مریض به بیان اقوال مختلف پرداخته شده و نظرات هر یک از مذاهب پنج‌گانه اسلام با ذکر دلایل عقلی و نقلی مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نتیجه‌گیری به‌عمل آمده است (پهلوانی، ۱۳۸۹، ص ۶۶).
دیانی در مطالعه‌ای تحت عنوان اقرار مبتنی بر شکنجه می‌نویسد: در فقه شیعه هرگونه اکراه برای اخذ اقرار توسط هر کس که باشد ممنوع است و اقرار مأخوذه متعاقب اکراه هیچ‌گونه نفوذ حقوقی ندارد. مطالعه فقه اهل سنت نشان می‌دهد که مسأله ممنوعیت اقرار مبتنی بر اکراه بدین وضوح که در فقه شیعه مطرح است، نمی‌باشد. در فقه اهل سنت در خصوص کاربرد اکراه برای اخذ اقرار، اختلاف نظر وجود دارد. دلیل این اختلاف چند روایتی است که نقل شده و در یکی از آن روایات پیغمبر اکرم (ص) در خصوص دزدی که گنج «ابن حقیق» را دزدیده بود، فرمودند: «عذبه حتی یستأصل» (شکنجه‌اش کنید تا مستأصل شود) و آن شخص زیر شکنجه، محل آن گنج را گفت. در اصطلاح حقوقی می‌گویند در اضطرار، قصد و رضایت هر دو موجود است، در اکراه قصد موجود ولی رضایت نیست و در اجبار نه قصد است و نه رضایت (دیانی، ۱۳۸۱، صص ۲۴ـ۲۳).
قیاسی در پژوهشی تحت عنوان جایگاه اقرار در امور کیفری از دیدگاه فقه اسلام و حقوق ایران می‌نویسد: تعریف مشهور اقرار که در واقع برای اقاریر مدنی وضع شده است به‌طور کامل در مورد اقرار در امور کیفری قابل استناد نیست، زیرا در امور کیفری مقرله وجود ندارد، لذا با توجه به متن ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری هرگز نباید اقرار را قاطع امر کیفری پنداشت زیرا همواره شک و شبهه به نوعی موجود است و همیشه می‌توان قرائن و امارات قابل تأملی پیدا کرد. درست است که تعیین و اجرای سریع مجازات از نظر سیاست کیفری مطلوب است اما اگر این سرعت باعث تضییع احتمالی حقوق شود به هیچ وجه قابل توصیه نیست. در امور کیفری انکار بعد از اقرار مسموع است و البته باید این انکار با دلیل یا حداقل با قرائن و امارات صحت ادعا همراه باشد.
اگر متهمی مدعی شود به زور و اکراه از وی اقرار گرفته‌اند و این موضوع را در دادگاه یا نزد بازپرساعلام کند، باید به ادعای او رسیدگی شود و در عین حال پس از علنی شدن این ادعا متهم به هیچ وجه نباید به‌جایی که مدعی است در آنجا از او به زور و شکنجه اقرار گرفته‌اند برگردانده شود. البته در حالاتی ممکن است اکراه و اجبار معنوی حاصل از تهدیدهای حیثیتی هرگز زائل نشود. اگر مقام قضائی ظن وجود چنین حالتی را داشته باشد با وضعیتی بسیار پیچیده و بغرنج روبه‌رو خواهد شد. از یک‌سو حق متهم تضییع و به او جفا شده است و از دیگر سو باید از فاش شدن رازی که برای متهم این اندازه مهم است بر حذر و محترز باشد. خلاصه اینکه مقامات قضایی باید همواره به یاد داشته باشند که اقرار در امر کیفری صرفاً طریقیت دارد نه موضوعیت، هر چند اقرار درامور مدنی واجد موضوعیت و قاطع دعوی است (قیاسی، ۱۳۹۰، صص ۱۰۲ـ۱۰۱).
هـ) اهداف تحقیق
۱ـ معرفی اقرار و ارکان و شرایط آن
۲ـ بررسی و معرفی اکراه و تفاوت آن با اضطرار و اجبار
۳ـ بررسی آیات و روایات و آرای فقهی شیعی در مورد اثر اکراه در اقرار
۴ـ بررسی قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران از جمله قانون اساسی و قانون مدنی و نظر شارعین آن‌ها در مورد اثر اکراه در اقرار
۵ـ ارائه انتقادات و پیشنهادات لازم.
و) روش تحقیق
نوع روش تحقیق در این رساله توصیفی و تحلیلی است که روش گردآوری اطلاعات با توجه به نوع تحقیق به روش کتابخانه‌ای بوده که بر اساس آن با مراجعه به منابع و مأخذ علمی شامل کتاب، مجله‌ها و نشریات ادواری موجود در کتابخانه‌ها، اسناد و نشریات حقوقی و . . . و همچنین پایگاه‌های اینترنتی حاوی تحقیقات و مقالات علمی معتبر اطلاعات مورد نیاز تحقیق گردآوری شده است. برای جمع‌ آوری اطلاعات از ابزار فیش‌ استفاده شده، در مرحله فیش‌برداری از تکنیک مأخذگذاری به روش علمی و مستندسازی بهره‌گیری شده است. همچنین در این پژوهش بعد از جمع‌ آوری اطلاعات از طریق فیش‌برداری، فیش‌ها با توجه به عنوان، موضوع جزئی و فصل‌بندی تحقیق طبقه‌بندی شده و اطلاعات و مطالب در بخش‌های مختلف آورده شده است و تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی و استدلالی انجام گردیده است.
ز) سامان‌دهی تحقیق
این تحقیق در یک مقدمه و سه فصل و نتیجه‌گیری و پیشنهادها پیرامون موضوع بررسی تطبیقی اثر اکراه در اقرار در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران تدوین شده است. مقدمه شامل بیان مسأله، سؤالات، پیشینه تحقیق، اهداف، فرضیه‌ها و روش تحقیق می‌باشد.
در فصل اول با عنوان تعاریف و مفاهیم در دو بخش تعریف اقرار از دید فقهی و حقوقی، تعریف اکراه در فقه و حقوق و اقرار در امور مدنی و مسائل کیفری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در فصل دوم تحت عنوان دلایل در امور حقوقی و جایگاه اقرار در آن‌ها در سه بخش نظام‌های دادرسی از نظر توجه به دلیل و جایگاه اقرار از حیث سیستم‌ قضایی، تحصیل دلیل در نظام حقوق مدنی ایران، انواع دلایل و ماهیت حقوقی اقرار و آثار اقرار مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل سوم با عنوان اقرار از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران و اثر اکراه در اقرار، در سه بخش بررسی قاعده اقرار از دیدگاه فقهی، کاربرد اکراه در حقوق مدنی و جزایی ایران و اثبات بی‌اعتباری اقرار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در قسمت آخر نیز نتیجه‌گیری از کلیه مباحث مطرح در سه فصل به عمل آمده و بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.
فصل اول
تعاریف و مفاهیم
۱ـ۱ـ تعریف اقرار
اقرار در لغت به معنای اعتراف و اثبات کردن امری است. در ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی آمده است: اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود، در واقع اقرار خبری است که مانند اخبار دیگر احتمال صدق و کذب در آن می‌رود. بدیهی استاگر اقرار به‌ خصوص در دادگاه واقع شود، احتمال صدق آن به مراتب بیشتر می‌شود. زیرا مدعی علیه با توجه به آثار قانونی آن اقرار می‌کند.
۱ـ۱ـ۱ـ تعریف حقوقی و فقهی از اقرار

۰۲۴۶۹۷/۰

 

 

 

 

 

مقدار بهینه پارامترهای مختلف در شکل (۲-۸) نشان داده شده است.

شکل (۲-۸) اثرپارامترهایی نظیر غلظت سورفکتانت، غلظت نمک، pH و دما بر روی استخراج سانست یلو. شرایط بهینه بدست آمده: غلظت سورفکتانت، ۵/۱ درصد (وزنی/ حجمی)؛ غلظت نمک، ۱۰ درصد (وزنی/ حجمی)؛ ۳pH=؛ دما، ۷۵/۵۸ درجه سانتیگراد.
۴-۲-۲-۳- تاثیر غلظت تریتون ۱۱۴-X
با توجه به شکل (۲-۸) با افزایش غلظت تریتون ۱۱۴-X از ۳/۰ درصد (وزنی/حجمی) به ۵/۱ درصد (وزنی/حجمی) میزان استخراج سانست یلو افزایش می­یابد. در نتیجه غلطت ۵/۱ درصد به عنوان غلظت بهینه انتخاب شد. در واقع با افزایش محلول سورفکتانت تعداد میسل­های آب گریز در محلول افزایش یافته که منجر به تثبیت بیشتر رنگ سانست یلو در میسل می­باشد. از آنجایی که غلظت سورفکتانت در فاز رقیق باقی مانده نزدیک غلظت بحرانی میسلی است، غلظت میسل سورفکتانت (همراه با رنگ حل شده) در فاز انباشته شده ژله مانند افزایش می­بابد. بنابراین توانایی استخراج از رنگ با افزایش غلظت سورفکتانت افزایش می­بابد [۸۲].

۴-۲-۲-۴- تاثیر غلظت نمک
افزایش نمک جدایی از دو فاز را تسهیل می کند. همان طور که در شکل (۲-۸) نشان داده شده است، افزایش غلظت کلرید سدیم از صفر درصد (وزنی/حجمی) به ۱۰ درصد (وزنی/ حجمی) باعث افزایش راندمان استخراج شده است. بنابراین غلظت ۱۰ درصد وزنی/حجمی از نمک کلرید سدیم به عنوان مقدار بهینه نمک انتخاب شد که می­توان این مسئله را این طور توجیح کرد که افزایش نمک می ­تواند باعث افزایش ناسازگاری در پوسته­های هیدراسیون از آنالیت­ها و ماکرو­مولکول­های سورفکتانت شود که می ­تواند غلظت آب آزاد در فاز غنی از سورفکتانت را کاهش دهد در نتیجه حجم فاز غنی از سورفکتانت کاهش می­یابد و آب بیشتر به فاز رقیق می­رود و فاکتور پیش­تغلیظ (نسبت حجم/ فاز) افزایش می­یابد که منجر به افزایش بازده استخراج می­گردد [۶۹ و ۸۲].
۴-۲-۲-۵- بررسی تاثیر pH فاز آبی
به منظور انتقال گونه از فاز آبی به فاز آلی، pH محلول آبی باید به گونه ­ای تنظیم شود که امکان ایجاد گونه­ های مولکولی را فراهم سازد چرا که گونه­ ها فقط به صورت مولکولی می­توانند به فاز آلی منتقل شوند. در بررسی هایی که انجام شد با توجه به شکل (۲-۸) از۳ =pH تا ۱۰ کاهش در میزان استخراج صورت گرفت. در نتیجه pH برابر با ۳ به عنوان pH بهینه انتخاب شد.
برای مطالعه تاثیر pH فاز آبی بر روی میزان جذب، هیدروکلریک اسید و سدیم هیدروکسید با غلظت ۱/۰ مولار تهیه شد. در pH بهینه همه مولکول­ها به شکل خنثی هستند و انتقال آن‌ها از فاز آبی به فاز آلی بیشتر می­ شود و در نتیجه میزان استخراج افزایش می­یابد. در pH های بالاتر از pH بهینه گونه به شکل آنیونی وجود داشته، در نتیجه حلالیت گونه در فاز آبی افزایش یافته و میزان نفوذ آن به فاز آلی کم می­ شود در نتیجه بازده استخراج کاهش می­یابد.
۴-۲-۲-۶- بررسی تاثیر دما
همان طور که در شکل (۲-۸) نشان داده شده است دمای ۴۵ درجه سانتیگراد به عنوان دمای بهینه بدست آمده است. غلظت بحرانی میسلی از سورفکتانت غیر یونی با دما کاهش می­یابد. با افزایش دما تا مقدار بهینه تعداد تجمع میسلی به دلیل افزایش آب گریزی افزایش پیدا کرده که باعث افزایش توانایی استخراج از سانست یلو شده است. با افزایش دما بعد از نقطه بهینه حلالیت سورفکتانت در محلول آبی به طور چشمگیری افزایش می­یابد و در نتیجه حجم فاز غنی از سورفکتانت کاهش می­یابد که باعث کاهش راندمان استخراج می­گردد [۶۹ و۸۳].
۴-۲-۲-۷- تحلیل سطح پاسخ برای میزان استخراج سانست یلو
نمودار سه بعدی سطح پاسخ برای استخراج سانست یلو، با رسم پاسخ در برابر دو متغیر (به ترتیب دما/pH، دما/ غلظت تریتون ۱۱۴-X، دما/ مقدار نمک، /pH مقدار نمک و مقدار نمک/ غلظت تریتون ۱۱۴-X با بهره گرفتن از نرم افزار مینی تاب ترسیم شدکه سطح پاسخ برای دو متغیر مستقل در صورتی که متغیر سوم ثابت نگه داشته می­ شود نشان می­دهد.
همان طور که در شکل (۲-۹) نشان داده شده است، A نمودار سه بعدی میزان جذب سانست یلو در برابر دما/ pHنشان می‌دهدکه بیشترین مقدار جذب سانست یلو در دمای حدود ۵۹ درجه سانتیگراد و۳ =pH قرار دارد. B نمودار سه بعدی میزان جذب سانست یلو در برابر دما/ غلظت تریتون ۱۱۴-X نشان می‌دهدکه بیشترین مقدار جذب سانست یلو در دمای حدود ۵۹ درجه سانتیگراد و غلظت ۵/۱ درصد (وزنی/ حجمی) از تریتون ۱۱۴-X قرار دارد. C نمودار سه بعدی میزان جذب سانست یلو در برابر دما / مقدار نمک نشان می‌دهدکه بیشترین مقدار جذب سانست یلو در دمای حدود ۵۹ درجه سانتیگراد و غلظت ۱۰ درصد (وزنی/ حجمی) از نمک کلرید سدیم قرار دارد.D نمودار سه بعدی میزان جذب سانست یلو در برابر pH/ مقدار نمک نشان می‌دهدکه بیشترین مقدار جذب سانست یلو در ۳ =pH و غلظت ۱۰ درصد (وزنی/ حجمی) از نمک کلرید سدیم قرار دارد. E نمودار سه بعدی میزان جذب سانست یلو در برابر مقدار نمک/ غلظت تریتون ۱۱۴-X نشان می‌دهدکه بیشترین مقدار جذب سانست یلو در غلظت ۱۰ درصد (وزنی/ حجمی) از نمک کلرید سدیم و غلظت ۵/۱ درصد (وزنی/ حجمی) از تریتون ۱۱۴-X قرار دارد.

B
A
C

۹

 

۳، ۸+، ۱۳، ۱۸+، ۲۷+، ۳۲، ۳۶+، ۴۰، ۴۴

 

 

 

- توافق پذیری

 

۹

 

۲+، ۷، ۱۲+، ۱۷، ۲۲+، ۲۶، ۳۱+، ۳۵، ۳۹

 

 

 

- برون گرایی

 

۸

 

۱، ۶+، ۱۱، ۱۶+، ۲۱+، ۲۵+، ۳۰، ۴۳+

 

 

 

* توجه : علامت مثبت به منزله برعکس نمودن نمره گذاری است.
پایایی و روایی پرسشنامه
این پرسشنامه در فرهنگ آمریکایی از پایایی و روایی خوبی برخوردار است. در خصوص پایایی عوامل نتایج چندین مطالعه حاکی از آن است که زیر مقیاس های پنج عامل، همسانی درونی خوبی دارند. به عنوان مثال، کوستا و مک کری ( ۱۹۹۲) ضریب آلفای ۶۸/۰ ( برای توافق پذیری) تا ۸۶/۰ برای (روان رنجوری) را گزارش کرده اند. هلدن (۱۹۹۲) نیز، ضریب آلفای این پنج عامل را در دامنه ی ۷۶/۰ برای (گشودگی در تجربه) تا ۷۸/۰ برای (روان رنجوری) گزارش می کند. مطالعات هلدن و فکن ( ۱۹۹۴) هم حاکی از آن است که آلفای کرونباخ این پنج عامل در دامنه های از ۷۳/۰ ( برای گشودگی در تجربه) تا ۸۷/۰ ( برای روان رنجوری) قرار دارد. پژوهش دیگری بیانگر همسانی درونی مناسب ( بالای۷۰/۰) ۵ عامل است ( ایگن، ۲۰۰۰؛ نونالی، ۱۹۹۴). نتایج مطالعه مورادیان و نزلک (۱۹۹۵) نیز حاکی از آن است که آلفای کرونباخ روانرنجوری، برون گرایی، گشودگی در تجربه، توافق پذیری و وظیفه مداری به ترتیب عبارت است از : ۸۴/۰، ۷۵/۰، ۷۴/۰، ۷۵/۰ و ۸۳/۰٫ پاناییوتو و همکاران ( ۲۰۰۴) نیز در مطالعه ای در فرهنگ یونانی ( غیر انگلیسی زبان) گزارش می کنند که آلفای کرونباخ روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی در تجربه، توافق پذیری و وظیفه مداری به ترتیب عبارت است از: ۷۸/۰، ۷۰/۰، ۵۱/۰، ۶۹/۰ و ۸۳/۰٫ پایایی این پرسشنامه در فرهنگ ایرانی نیز توسط خرمایی ( ۱۳۸۵) مورد بررسی قرار گرفته است. او در نمونه ای از دانشجویان دانشگاه شیراز، پایایی پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ محاسبه کرد که برای عامل روان رنجوری ۸۸/۰، برای عامل گشودگی در تجربه ۷۸/۰، برای عامل وظیفه مداری ۸۰/۰، برای عامل توافق پذیری ۸۰/۰ و برای عامل برون گرایی ۷۷/۰ این ضرایب به دست آمده در مطالعه حاضر برای تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج در جدول ( ۳-۲ ) آمده است.

جدول ۳-۲ ضرایب پایایی پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت

 

 

 

عامل ها

 

تعداد گویه ها

 

آلفای کرونباخ

 

 

 

- روان نژندی

 

۱۰

 

۸۱/۰

 

 

 

- گشودگی در تجربه

 

۱۰

 

۷۸/۰

 

 

 

- وظیفه مداری

 

۹

 

۶۸/۰

 

 

 

- توافق پذیری

 

۹

 

۷۰/۰

 

 

 

برون گرایی

 

۸

در معادله فوق:EL تراز تعادلی بسته‌هوا، نیروی جاذبه (متر بر مجذور ثانیه)، LFC تراز آزاد همرفتی، PT دمای پتانسیل بسته‌هوا (دمای مجازی ) وEPT دما پتانسیل محیط (دمای مجازی محیط) و dz ارتفاع صعود بسته‌هوا (متر) است (سیدلسکی،۲۰۰۹:۸۷).
ناحیه مثبت، ناحیه ای است که دمای بسته فرضی از دمای واقعی محیط در هر سطح فشاری تروپوسفر بالاتر است و نمودار بسته در سمت راست (گرم‌تر) نمودار محیط قرار دارد. ناحیه مثبت بیشتر، انرژی پتانسیل در دسترس همرفتی بیشتر را در پی خواهد داشت.
مقادیر بالاتر از صفر CAPE، نشان دهنده وجود ناپایداری بوده و هر چه این شاخص زیادتر باشد، اختلاف دمای محیط و دمای بسته‌هوای بالارونده بیشتر است و نیروی شناوری قوی تر و در نتیجه شتاب بالارو بیشتر خواهد شد. مقادیر بالای این شاخص به این معنی است که توفان به سرعت در راستای قائم در حال توسعه است.
واحد شاخص انرژی پتانسیل در دسترس همرفتی، ژول بر کیلوگرم (انرژی بر واحد جرم) است و مقدار آن می‌تواند خیلی سریع طی زمان و مکان، بالا و پایین رود.
تصویر (۳-۹) نحوی محاسبه شاخص انرژی پتانسیل همرفتی (CAPE) از سایت met office
جدول ۳-۶ احتمال وقوع توفان تندری بر اساس شاخص CAPE (زاهدی و چوبدار,۱۳۸۶)

 

ردیف	مقادیر شاخص CAPE	احتمال وقوع توفان تندری
۱	کمتر از صفر	پایدار
۲	صفر تا ۱۵۰۰	ناپایداری متوسط
۳	۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰	ناپایداری شدید
۴	بیش از ۲۵۰۰	ناپایداری بسیار شدید

مقادیر فوق بر اساس میانگین دما و رطوبت در لایه زیر ۵۰ تا ۱۰۰ میلی باری (لایه‌مرزی) از جو به دست آمده‌اند. مقدار CAPE بستگی به ترازی دارد که از آن تراز بسته‌هوا صعود می کند. به همین جهت بسته‌های صعود کرده از سطح زمین معمولاً CAPE بالاتری را از بسته‌هایی که از لایه‌مرزی میانه صعود می کنند دارند (عبدالمنافی،۱۳۸۳).
به کمک این شاخص می‌توان حداکثر سرعت پتانسیل همرفت در یک توفان تندری را در سطح تعادل محاسبه نمود.
۴-۳ (۶-۱-۱)
۳-۵-۱-۷ شاخص بازدارندگی همرفتی CIN
شاخص CIN نشان دهنده میزان انرژی شناوری منفی در دسترس برای منع یا توقف شتاب قائم بالاسو است. مقدار این شاخص برابر اندازه ناحیه منفی بین دمای بسته و دمای محیط از سطح زمین تا سطح همرفت آزاد LFC است. ناحیه منفی، ناحیه ای است که نمودار بسته فرضی در سمت چپ (سردتر) نمودار محیط قرار دارد . اگر CIN خیلی کوچک باشد یا اصلاً وجود نداشته باشد، همرفت در مراحل اولیه ناپایداری شروع می‌شود. مقادیر زیاد CIN در حالتی که صعود وجود نداشته باشد و یا کم باشد می‌تواند توسعه‌ی همرفتی را به‌طور کلی منع کند، حتی اگر مقادیر CAPE بالا وجود داشته باشد (گوتلیب،۲۰۰۹). شاخص بازدارندگی با بهره گرفتن از معادله زیر قابل محاسبه است.

(۷)
آستانه‌های شاخص مذکور به صورت جدول زیر قابل استفاده است .
جدول ۳-۷ وضعیت احتمالی جو بر اساس شاخص CIN (گوتلیب,۲۰۰۹ )

ردیف

کودکی که به دنیا می آید عا لیترین و کاملترین امکانات رشد را دارا است . او در بهترین حالت خود آفریده شده است ، او ظرفیت آن را دارد که به شایسته ترین و بر ترین کمالات برسد . کافی است که خانواده و محیطی مناسب در اختیار داشته باشد ، تا جای حقیقی و والای خود را در این جهان بیابد .
موضوع عزت نفس مطلبی است که ازدیر باز و از زمان های بسیار دور ذهن بشر را به خود معطوف کرده است و د ر تمام دوره های زندگی بشر از اهمیت بالایی بر خوردار بوده است. خانواده محیطی است که باید کودکان و نوجوانان به درجات بالایی از رشد اجتماعی و خود باوری دست پیدا کنند . و لذا قبل ازهمه والدین باید از سطح قابل قبولی از عزت نفس بر خوردار باشند .( استنهاوس،ترجمه ی آزادمنش،۸۷).
به این ترتیب لازم است که نگرشی نوبه شیوه های تربیت ، آموزش و آماده سازی والدین داشته باشیم . زیرا والدینی که از عزت نفس لازم بر خوردار باشند می توانند این صفت مهم را به فرزندان خود انتقال دهند .
تحقیقات نشان می دهند والدینی که از عزت نفس کافی محرومند برای تربیت فرزندان خود و کنترل آنها از روش های نا معقول و توأم با سختگیریهای بی جا و شیوه ها ی تنبیهی استفاده می کنند . که باعث از بین رفتن و سست شدن اعتماد به نفس فرزندان شان می شوند .

پس نحوه برخورد والدین وکودک وچگونگی ارتباط در خانواذه یکی از بنیادی ترین عوامل محسوب می شود. برخورداری از حس عزت نفس به مثابه ی یک سرمایه ارزشمند وحیاتی برای هر انسانی است. زیرا از مهمترین عوامل برای رشد و شکوفایی استعدادها وبهره گیری مؤثرازآنها می باشد .(همان منبع).
کودکان ونوجوانانی که احساس اعتماد به نفس با لایی دارند دربرخورد ومبارزه بامسائل ومشکلات وتعارضات روانی موفق ترند ،آنها از زندگی لذت می برند وواقع گرا وخوش بین به آینده هستند،ولی درمقابل کودکان ونوجوانانی که اعتماد به نفس کمتری دارند درمقابله با مسائل ومشکلات دچار اضطراب وناکامی می شوند.
بنابراین هستند بسیاری ازکودکان ونوجوانان که به دلایل مختلف در احساس اعتماد به خود وپذیرش خود باوری خود دچار مشکلاتی می شوند اما این وظیفه گروهای متعددی از جمله خانواده ، مدرسه ، اجتماع و همچنین والدین و مربیان و….. که نشانه ها و ریشه های ضعف یا عدم اعتماد به نفس را در کودکان و نوجوانان شناسایی کرده و در ایجاد و پرورش آن کوشش لازم را به عمل آورند . ( فیلد ، مترجم، اصغری پور ،۸۲ ) .
بیان مسئله
اعتماد به نفس به معنای خود پذیری ،خود باوری،خود بسندگی ،خود افزایی وخود شکوفایی وچیزی است که بایدازهمان دوران کودکی آن را پرورش داد وتقویت نمود.
موضوع اعتماد به نفس وخود باوری ازاساسی ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت افراد وکسب موفقیت های زندگی انسانها به خصوص کودکان ونوجوانان است. واز جمله مفاهیمی است که درچند دهه ی اخیر مورد توجه پژوهشگران وصاحبنظران روانشناسی وعلوم تربیتی قرار گرفته است. شخصیت سالم از مؤلفه ها وسازه هایی مانند عزت نفس،خودباوری ،خودپذیری ،خودانگاره های مثبت و…شکل میگیرد.
هرچه قدراین اجزای سازنده بیشترومستحکم تر باشد به همان نسبت نیز خودافزایی وخودشکوفایی کودک بیشتر شده وبهداشت روحی وجسمی فرد بیشتر تأمین می شود.(همان منبع).
در دنیای پیشرفته امروز وجود برخی از ناملایمات ومشکلات وچه بسا بسیاری از شکست ها در کودکان ونوجوانان درزمینه های مختلف زندگی، محصول ضعف وعدم اعتماد به نفس است که در وجود او به سر می برد .نظر به اینکه ایجاد تغییرات اجتماعی از کوچکترین واحد جامعه که خانواده می باشد شروع می شود وهمچنین یکی ازخصوصیات انسانهای موفق، برخورداری ازاز اعتماد به نفس است،باید توجه داشت پایه واساس این احساس در دوران کودکی ودر محیط خانواده نهاده
می شود.ودر مراحل بعدی به عوامل د یگری همچون محیط آموزشگاه ومدرسه ،روابط اجتماعی ودوستان ونحوه براشت فرد از خود ویا به عبارتی تصویر ذهنی فرد ازخودش وغیره… بستگی دارد .
به طور کلی محیط خانوادگی نامناسب ایجاد عدم سازگاری در فرزندان می کند ودر مقابل محیط های متوازن وسالم در افزاد شادی واتکاءبه نفس به وجود می آورد.(نوابی نژاد،۱۳۸۴).
عزت نفس والدین یکی از عوامل تعیین کننده ی رفتار درانسان به شمار می رودودر حقیقت برداشت وقضاوتی که افراد از خویشتن دارد تعیین کننده ی چگونگی برخورد آنها با مسائل مختلف در زندگی است.وبرای بالا بردن سطح انگیزه ها واعتماد به نفس فرزندان نقش مهمی ایفا می کند .فرزندی که مادرش دارای عزت نفس بالایی است،می پندارد که به او اعتماد کامل دارد بنابراین به سمت جلو می رود وسعی می کند تمام راههایی را که به آنها برخورد می کند را تجربه کند وبا تمرین مدوام و آموزشهای والدین آنها راامتحان کند وسطح اعتمادبه نفس خود رابالاببرد.
روزنبرگ درسال ۱۹۶۵ نخستین مطالعات علمی را درزمینه ی عزت نفس انجام داد .
آدلر،آلپورت،سالیوان،فریچ،کوپراسمیت،دکتردپیولد، درخارج از کشور،
ایرانشاهی،ناژوانی ،کلانتروروحانی در داخل کشور ازجمله اندیشمندانی هستند که تحقیقات ارزشمندی در زمینه عزت نفس واعتماد به نفس انجام داده اند.
پژوهش حاضر به دنبال این مسئله است که آیا بین عزت نفس والدین واعتماد به نفس فرزندان رابطه وجود دارد ؟یا خیر؟
اهمیت وضرورت انجام پژوهش
وجود اعتماد به نفس در افراد به ویژه پایه گذاری آن ازهمان دوران کودکی ضروری است ودر ضرورت هم دررابطه با سلامت روانی ورشد وامکان کسب کمال است. فرزندان ما نیازمند کسب اعتماد به نفس اند ،تا درسایه ی آن بتوانند راه خوشبختی خود را هموار کنند.به هرمیزان که کودکان ما بیشتر رشد کنند وبیشتر بامسائل ودشواری های زندگی مواجه گردند نیاز آنها به اعتماد به نفس بیشتر خواهد شد. پس مقدمات این امرباید ازهم اکنون فراهم گردد.
درایجاد اعتماد به نفس علاوه بر تقویت جنبه های ایمانی،ضروری است که حرکات ورفتار وعملکردهای کودک راتحت رهبری والدین ومربیانی مطمئن قرار داد تادر ضمن هدایت بتواند خصایص اخلاقی مطلوب رادر وی به وجود آورند واو رابه سوی مقصد مورد نظر جهت دهند .(مجد ،۸۵).
یکی از موثر ترین روش های بر قراری رابطه انسانی با کودکان و نوجوانان حفظ و تأمین اعتماد به نفس آنها است .
تحقیقات نشان داده اند نوجوانانی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردار هستند ، بهتر می توانند زندگی کنند ، با دیگران رابطه بر قرار کنند ، و به پیشرفت تحصیلی نایل گردند . نوجوانانی که اعتماد به نفس بالایی داشته باشند در رویارویی با مشکلات و مسائل از استواری و مقاومت بالایی برخوردار هستند و آسیب پذیری آنها کمتر است .
عزت نفس عبارت است از احساس ارزشمند بودن مجموعه احساسات ، عواطف نگرش ها و تجربیات فرد در طول زندگی او که موجب می شود فرد احساس ارزشمندی کند .
لازمه اعتماد به نفس و حرکت به سوی پیشرفت در نوجوانان وجود عزت نفس و اعتماد به نفس در والدین نوجوان و ارضای این میل از طرف آنهاست . والدینی که به فرزندان خود روحیه و امید می دهند و توانای های او را تحسین و تمجید می کنند این نیاز را در او به خوبی ارضا می کنند و موجب می شوند که اعتماد به نفس فرزندشان تأمین شود و فرزند یا فرزندانشان با اطمینان مسیر پر نشیب و فراز زندگی را طی کنند . و با روحیه ای مقاوم با مسائل و مشکلات و مسئولیت ها مواجه شوند.
عزت نفس و خود ارزشمندی از اساسی ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت است و بر خورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی، قدرت تصمیم گیری و ابتکار و سلامت فکری رابطه مستقیمی با میزان و چگونه گی عزت نفس دارد .
امروزه در اصلاح و درمان بسیاری از اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان نظیر کم رویی و گوشه گیری ، لجبازی و پرخاشگری به عنوان اولین ویا مهمترین گام به ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس تقویت اعتماد به نفس و مهارتهای فردی و اجتماعی آنان می پردازد . ( بیابانگرد ، ۷۲) .
حال، بر قراری ارتباط صحیح یکی از نیازهای اساسی والدین درامر تربیت فرزندانشان است . ارتباط صحیح باعث می شود که انسانهایی با اعتماد به نفس بالا تربیت کنیم .
آیا عزت نفس والدین درتربیت فرزندان و احساس خود ارزشمندی آنها و اعتماد به نفس آنها تأثیردارد ؟
اهداف پژوهش
هدف کلی :بررسی رابطه میا ن عزت نفس والدین واعتماد به نفس فرزندان ،(درمقطع سنی ۱۲تا۱۶سال).
اهداف فرعی:
۱- تعیین رابطه میان عزت نفس پدران واحساس اعتماد به نفس درفرزندان.
۲- تعیین رابطه میان عزت نفس مادران واحساس اعتماد به نفس در فرزندان.
فرضیه های پژوهش
فرضیه درحقیقت راه حل پیشنهادی پژوهشگر برای حل مسئله است.فرضیه ابزاری نیرومند است که پزوهشگرراقا درمیسازد تا نظریه رابه مشاهده ومشاهده رابه نظریه ربط دهد ویک قضیه ی فرضی یا شرطی است که تأ یید یا ردآن باید به استناد مدارک تجربی ودانش گذشته آزمایش می شود.
فرضیه درواقع یک قضیه ی آزمایشی پیشنهاد شده ای برای حل مسئله یا تعیین یک پدیده است.(دلاور،۱۳۸۵)
فرضیه اصلی
عزت نفس والدین بر احساس اعتماد به نفس فرزندان تأثیر می گذارد.
فرضیه های فرعی
۱-عزت نفس پدران براحساس اعتماد به نفس فرزندان مؤثراست.
۲-عزت نفس مادران براحساس اعتماد به نفس فرزندان مؤثر است.
تعاریف نظری وعملیاتی
تعاریف نظری :
۱-اعتماد به به نفس :احساس ارزشمندی وقدروبهایی که هرفرد برای خودش قائل است .ومجموعه ای ازبا ورها واحساسات که ما درباره ی خودمان داریم .(بیابانگرد،ص،۱۳۷۲،۳۲ ).
۲-عزت نفس: نوعی ارزشیابی است که فرد در خوصوص خود انجام می دهد ومعمولا ٌآن راحفظ می کند .درواقع عزت نفس قضاوت شخصی ازارزشمندی خود است وچگونگی احساس فرد درباره ی ارزش خود در حوزه های گونا گون زندگی، نظیر(وضعیت تحلیلی ،جسمانی،اجتماعی،عاطفی،)اشاره می کند. عزت نفس را باید احترام به خود، خود ارزشمندی وداشتن تصویری که شخص از خودش دارد تعریف کرد.(شیرخانی، ص،۱۳۸۲،۲۰).
تعاریف عملیاتی:
۱-اعتماد به نفس : دراین پژوهش برای سنجش اعتماد به نفس آزمودنی ها پرسشنامه ای مورد استفاده قرارگرفته است ،که یک پرسشنامه استاندارد شده شامل ۵۸ سؤال می باشد وتوسط کوپر اسمیت برای افراد ۱۲ تا ۱۶ سال ساخته شده است .
۲- عزت نفس :دراین پژوهش منظور ازعزت نفس نمراتی است که والیدین آزمودنی ها درپرسشنامه ی آیزینگ کسب می کنند .
فصل دوم
ادبیات پژوهشی

جدول ۴-۲۸: توزیع فراوانی ودرصدمیزان آمادگی برای پیوستن به کنسرسیوم های اشتراک منابع درکتابخانه‌های نهادرهبری درغرب کشور ۸۶

جدول ۴-۲۹ : آزمون تی – استیودنت تک نمونه ای نتایج بدست آمده ازمیزان آمادگی برای پیوستن به کنسرسیومهای اشتراک منابع درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۸۷
جدول ۴-۳۰: توزیع فراوانی ودرصدمیزان پذیرش شرایط ایجاد طرحهای همکاری بین کتابخانه ای درچارچوب قوانین ومقررات ازطرف کارمندان کتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۸۷
جدول ۴-۳۱ : آزمون تی – استیودنت تک نمونه ای نتایج بدست آمده ازمیزان پذیرش شرایط ایجاد طرح‌های همکاری بین کتابخانه ای درچارچوب قوانین ومقررات ازطرف کارمندان کتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۸۸
جدول ۴-۳۲: توزیع فراوانی ودرصداولویت‌ها درطرح‌های همکاری بین کتابخانه‌ای کتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۸۸
جدول ۴-۳۳: خروجی آزمون فریدمن جهت سنجش اولویت‌ها درطرح‌های همکاری بین کتابخانه‌ای کتابخانه‌های نهادرهبری غرب کشور ۸۹
جدول ۴-۳۴: توزیع فراوانی ودرصدمیزان تعداد دستگاه کامپیوترموجود درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۸۹
جدول ۴-۳۵: توزیع فراوانی ودرصدمیزان استفاده ازنرم افزارکتابخانه‌ای درکتابخانه های نهاد رهبری غرب کشور ۹۰
جدول ۴-۳۶: توزیع فراوانی ودرصدامکانات دسترسی اعضاء به کتابخانه ومنابع آن درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۹۰
جدول ۴-۳۷: توزیع فراوانی ودرصدموجودیت منابع الکترونیکی (E- books )درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۹۱
جدول ۴-۳۸: آزمون تی – استیودنت تک نمونه‌ای نتایج بدست آمده ازموجودیت منابع الکترونیکی (E- books )درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۹۱
ادامه‌ی فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول ۴-۳۹: توزیع فراوانی ودرصد برخورداربودن کتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور از امکانات وتجهیزات جانبی برای کتابخانه ۹۲
جدول ۴-۴۰: توزیع فراوانی ودرصد بهره مند بودن کتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشورازمواردفناوری اطلاعاتی برای به اشتراک گذاری منابع کتابخانه ۹۲
جدول ۴-۴۱: توزیع فراوانی ودرصدارزیابی ازامکانات وتجهیزات موجود درکتابخانه‌های نهاد رهبری برای پیاده سازی طرح‌های همکاری مناسب ۹۳
جدول ۴-۴۲: آزمون تی – استیودنت تک نمونه‌ای نتایج بدست آمده ازامکانات وتجهیزات موجود درکتابخانه‌های نهاد رهبری برای پیاده سازی طرح‌های همکاری مناسب ۹۳
جدول ۴-۴۳: توزیع فراوانی ودرصدایجادهماهنگی درهمکاری بین کتابخانه‌ای درکتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۴
جدول ۴- ۴۴:خروجی آزمون فریدمن جهت ایجادهماهنگی درهمکاری بین کتابخانه‌ای درکتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۵
جدول ۴-۴۵: توزیع فراوانی ودرصدجهت برقراری همکاری مؤثربین کتابخانه‌هادرکتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشورکه کدام یک از شرایط واقدامات تأمین شود ۹۵
جدول ۴- ۴۶:خروجی آزمون فریدمن جهت برقراری همکاری مؤثربین کتابخانه‌هادرکتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشورکه یکی ازشرایط واقدامات تأمین شود ۹۶
جدول ۴-۴۷: توزیع فراوانی ودرصدنقش انجمن‌های حرفه‌ای درتوسعه همکاری بین کتابخانه‌ای، کتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۷
جدول ۴-۴۸: آزمون تی – استیودنت تک نمونه ای نتایج بدست آمده ازنقش انجمن‌های حرفه‌ای درتوسعه همکاری بین کتابخانه‌ای، کتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۷
جدول ۴-۴۹: توزیع فراوانی ودرصدمواردمهم دراستفاده مشترک ازمنابع درکتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۸
جدول ۴- ۵۰: خروجی آزمون فریدمن جهت مواردمهم دراستفاده مشترک ازمنابع درکتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۹
جدول ۴-۵۱: توزیع فراوانی ودرصدمواردپراهمیت درموردفهرست نویسی تعاونی درکتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۹۹
ادامه‌ی فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول ۴- ۵۲: خروجی آزمون فریدمن جهت درموردفهرست‌نویسی تعاونی درکتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۱۰۰
جدول ۴-۵۳: توزیع فراوانی ودرصداولویت هادرمواردپراهمیت موفقیت اشتراک منابع درکتابخانه های نهادرهبری غرب کشور ۱۰۱
جدول ۴-۵۴:خروجی آزمون فریدمن جهت سنجش مواردپراهمیت موفقیت اشتراک منابع درکتابخانه‌های نهادرهبری غرب کشور ۱۰۱
جدول ۴-۵۵: توزیع فراوانی ودرصدمنابع مهم درهمکاری واشتراک منابع کتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۱۰۲
جدول ۴- ۵۶:خروجی آزمون فریدمن جهت منابع مهم درهمکاری واشتراک منابع کتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۱۰۳
جدول ۴-۵۷: توزیع فراوانی ودرصدراهکارهای موردنظردرایجادطرح‌های همکاری مابین کتابخانه‌های نهادرهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۱۰۴
جدول ۴- ۵۸ : خروجی آزمون فریدمن جهت راهکارهای موردنظردرایجادطرح‌های همکاری مابین کتابخانه‌های نهاد رهبری دانشگاه‌های غرب کشور ۱۰۵
جدول ۴-۵۹: توزیع فراوانی ودرصداولویت‌هادرخصوص پیشنهاد موارد برای ضرورت ایجاد طرح‌های همکاری درکتابخانه‌های نهادرهبری ۱۰۶
جدول ۴- ۶۰ : خروجی آزمون فریدمن جهت پیشنهاد موارد برای ضرورت ایجاد طرح‌های همکاری درکتابخانه‌های نهاد رهبری ۱۰۶
جدول ۴- ۶۱: آزمون همبستگی پیرسون بین میزان تحصیلات وشناخت نسبت به طرح‌های همکاری ۱۰۸
جدول ۴- ۶۲٫آزمون تی– استیودنت جهت مقایسه میانگین عوامل مربوط به آمادگی وشناخت نسبت به طرح‌های همکاری ۱۰۹
فهرست نمودارها
عنوان شماره صفحه
نمودار ۴-۱: توزیع فراوانی ودرصدتعدادکارمندان کتابخانه‌های مورد بررسی وجنسیت آنها درکتابخانه‌های نهاد رهبری غرب کشور ۶۸
نمودار ۴-۲: توزیع فراوانی ودرصد نوع دانشگاههای مورد بررسی به لحاظ کتابخانه‌های نهاد رهبری درغرب کشور ۶۹
نمودار۴-۳: توزیع فراوانی ودرصدسال تاسیس دانشگاه‌های موردبررسی به لحاظ کتابخانه‌های نهاد رهبری در غرب کشور ۷۰
نمودار ۴-۴: توزیع فراوانی ودرصد تعداداعضاءکتابخانه‌های نهاد رهبری دردانشگاه‌های غرب کشور ۷۱

زمینه کار

 

زمینه کاری : ۱) در حال بد تر شدن ۲)تغییرات آن سریعتر از هر زمان دیگر
زمینه کاری کنونی ، برای روح انسان زیان آور است.

 

 

 

۱۱-۱-۲- عناصر مهم معنویت در محیط کار
تئوری yداگلاس مک کریگور که در سال ۱۹۶۰بیان شده است ،یک عنصرمهم در معنویت محیط کاراست .مگ گریگوردریافته بود که هم مدیرانی که از تئوری xاستفاده می کنندو هم آنهایی که از تئوری yاستفاده می کننددر رسالت خود شکوفایی درگیرند .مدیران تئوری xبه طورحقارت گونه ای درباره کارکنان فکر می کنند ولی مدیران تئوریy،هوش و عاطفه کارکنانشان رامورد توجه قرارمی دهند و نتایج بالایی را به آنها نسبت می دهند.ارتباطات نیزعنصر مهم دیگری در معنویت در محیط کاراست."مدیریت به وسیله گشتن در اطراف"وقرار گرفتن در کنار دیگران،به طریقی منظم باعث می شود تا از فیلتر شدن اطلاعات نزد سطوح بالاجلوگیری شود.عنصر دیگر،ارتباط متقابل بین افراد است.اصل حسن نیت درونی منجر به حسن نیت بیرونی و عملکرد می شود. (ماکز و دیمن^[۹۴] ،۲۰۰۸، ۱۰۱)
در تحقیق دیگری،این موارد عناصر محیط کار تشخیص داده شده اند:
غوطه ور شدن در کار خود^[۹۵]: توانایی به کارگیری خود کامل یک فرد در محیط کار ،یکی از ابعاد معنویت محیط کار است که به عنوان موضوعی مهم برای محققان آمده است .میتروف و دانتون این مفهوم را به عنوان"انرژی معنوی بی اندازه” توصیف می کنند که در هر فردی وجود دارد.اگر چه این جنبه از معنویت محیط کار،کمی مبهم به نظر می رسد اما یک آزمایش تجربی نیازمند راه هایی برای عملیاتی ساختن این مفهوم است .ولش و دلهر این جنبه از معنویت محیط کار را محدود به توسعه سازمانی کرده اند.هر دیدگاهی برای توصیف این جنبه از معنویت محیط کاراستفاده شود،قطعا به محیط کار توجه دارد. بنابراین این بعد که شامل آوردن خود کامل فردی به کاراست ،تحت عنوان “حمایت سازمانی درک شده"،تعریف می شود.
مرتبط بودن^[۹۶] :یکی از پذیرفته شده ترین ابعاد معنویت در محیط کار ،ارتباط با دیگران است. (مور و کاسپر^[۹۷] ،۲۰۰۶، ۱۰۹) ولی نه فقط ارتباط دیگران بلکه با محیط و علاوه بر اینها ، با همه چیز موجود در عالم. (کورنر^[۹۸]،۲۰۰۹،۳۷۸) این ارتباط می تواند به عنوان احساس بخشی از یک چیز بالاتر و بزرگتر از خود بودن ،تعریف شود.بنابر گفته میتروف و دنتون ،اگر قرار باشد فقط یک کلمه برای توصیف معنویت محیط کار به کار برده شود،این یک کلمه می تواند همین ارتباط باشد.گیاکالون وجورکیویچ،ارتباط را به عنوان رابطه ای با دیگرانکه احساس مثبتی را فراهم می کند، تعریف کرده اند.بوراک هم از نیاز به صداقت در روابط برای تقویت معنویت محیط کار ،سخن به میان آورده است .بنابراین ،به نظر می رسد مرتبط بودن همان عمق روابط در محیط کار است .
خود شکوفایی^[۹۹]:بعد آخر معنویت محیط کار ،خود شکوفایی است که از کار آبراهام مازلو در مسئله انگیزش ،بر گرفته شده است .بوراک اعتقاد دارد که خود شکوفایی هنگامی رخ می دهد که روح و ذهن از طریق کار با هم سازگار و جفت و جور شوند.کینگ و نیکول ،فرایند خود شکوفایی را به عنوان توسعه استعداد کامل فردی از طریق کار ،تعریف می کند .شکل اصلی و معمول در استفاده از اصطلاح خود شکوفایی مازلو ،این است که آن معمولا شامل هر دو جنبه معنوی وذهنی فرد در کار است .لوکاس بیان می دارد که شغلی که فرصتهایی برای رشد فردی و خود شکوفایی فراهم آورد،به طور مثبت با رضایت شغلی درونی در ارتباط است بنابراین رضایت شغلی درونی می تواندبه عنوان سنجش خود شکوفایی ویا رشد شخصی در فرد،مورد استفاده قرار گیرد . (مور و کاسپر ^[۱۰۰]،۲۰۰۶، ۱۰۹)
۱۲-۱-۲- تبدیل محیط کار به نوعی محیط کار معنوی
برای یک محیط کار معنوی پیش نیاز هایی لازم است که در زیر می آیند:
رفتارهای معنوی معمولا با قصد ونیت درونی نیست به انجام کارهای خوب آغاز می شود و بعدا نسبت به دیگران انجام می شوند.
سازمان های معنوی یقین حاصل می کنندکه هم نتایج وهم تعاملات درونیشان،معنوی است.
معنویت در محیط کار مبتنی بر تئوری yاست و توسط آن نیز ارتقا می یابد.
مدیریت تفاوت ها با دلایل درست در استقرار یک محیط کار معنوی ،ارزشمند است.
ایجاد محیط کاری که در آن افراد دوست دارند تا به عنوان عاملی مهم برای انجام موفقیت آمیز کار ها باشند . وقتی افراد جایی را که هستند دوست داشته باشند ،از آن حمایت می کنند.
شناخت ،انطاف پذیری و تشویق انسانیت ،عناصری هستند که در یک محیط کارمعنوی نمی توان از آنها چشم پوشی کرد.
رویکرد “محلی فکر کنید و محلی عمل کنید “وبه جای “جهانی فکر کنید و جهانی عمل کنید"،قدم بعدی در استقرار یک محیط کار معنوی در شرکتهایی است که در سطح جهانی فعالیت می کنند.
تسهیم سود:محیط های کاری معنوی ازدادن پاداش به کارکنانی که سخت کار می کنند اجتناب نمی کنند و به آنهااجازه می دهند تا در سودی که در به وجود آوردنش سهیم بوده اند ،شریک شوند.
معنویت در کار ،رویکردی کل نگر را برای همه سهامداران توصیه می کند.
خود کنترلی :معنویت در کار از طریق آگاهی ،بوجود می آید (ماکز و دیمن،۲۰۰۸، ۱۱۱)
برای تجربه معنویت ازطریق کار ما نباید فقط به رویه ها وسیاست های محیط کار بیاندیشیم بلکه باید مفروضات و اعتقادات و ارزشهایی که از طریق آنها به شرکت نظم می بخشیم رابه چالش بکشیم .ماباید نقشی را که کار در زندگی ما دارد و هدف اصلی سازمان را تغییر دهیم مدیران صاحب قدرت باید ساختار و شرایطی را بوجود آوردکه در آن از تمام استعداد افراد استفاده به عمل آید و در همان زمان نیز رشد فردی افراد را نیز تشویق نمایند و برای آشکار شدن روح در کار و محیط کار به تغییراتی بیش از تغییرات مادی نیازمندیم مثلا ارتقای فعالیت های تیمی و یا افزودن فعالیت های معنوی (مثلا ایجاد مکانهایی برای تفکر و تامل ،وقتهایی برای استراحت ومراقبه^[۱۰۱] و نیایش و…).(گال و دوح^[۱۰۲]،۲۰۰۴، ۱۳۶)
سازمانهایی که دوست دارند تا معنویت در محیط های کاریشان بوجود آید،باید رهنمودهایی انعطاف پذیر برای اطمینان از اینکه همسازیهای درست و مناسب به عمل آمده یا خیر ،داشته باشند. (هرمن^[۱۰۳]، ۲۰۰۸، ۲۱)
۱۳-۱-۲- دلایل احتمال تغییر محیط کار غیر معنوی به محیط کار معنوی
دلایل درونی :اساسا نتیجه تغییر فردی (که می تواند به معنوی شدن کارکنان بدون کار کردن در یک محیط معنوی کمک کند )،اگر چه تغییر در کارکنان می تواند منجر به تاثیر معنوی روی محیط کار شود.بعضی از دلایل درونی برای تبدیل کارکنان عبارتست از :افزایش سطح هشیاری ،مقابله با مشکلات تغییر در زندگی ،تغییر عادات و تغییر در سبک زندگی (مانند ازدواج کردن ،بزرگ کردن فرزندان و…) ، تمایل برای آرامش درونی و خود رضایی ،افزایش تنفر ازیک محیط رقابتی ،تنفراز یک ساختار سلسله مراتبی که به سختی اداره می شود ،تمایل به داشتن احساس بهتر درباره خود ،همکاران و جامعه.
دلایل خارجی:با توجه به این که تغییر عمدتا نتیجه تغییر در فرهنگ شرکت است(که می تواندکه کارکنان را به سمت درک این که او فقط می تواند به خوب انجام دادن در آن مجموعه ادامه دهد اگر با تغییر سازگار شود سوق می دهد).برخی از روش هایی که این حالت می تواند در آن رخ دهد عبارتند از:دریافت بازخور مثبت از همکاران ،تمایل به مشارکت در یک سازمان موفق و خوش بین بودن نسبت به ایده ها و شیوه های تفکر جدید. (مارکز ، ۲۰۰۶، ۸۸۹)
۱۴-۱-۲- عوامل تقویت کنند معنویت در محیط کار
رهبری الهام بخش^[۱۰۴]؛
شالوده سازمانی قوی و مستحکم^[۱۰۵]؛
اصالت سازمانی^[۱۰۶]؛
فرهنگ و فضای سازمانی^[۱۰۷]؛
حس مشترک بین اعضای سازمانی؛
فرصتهای برای رضایت فردی و یادگیری و توسعه مستمر^[۱۰۸]؛
قدردانی از کارکنان و احترام به آنها به خاطر مشارکتشان^[۱۰۹].
اگرچه این هفت عامل همگی به عنوان تقویت کنند های معنویت در کار معرفی شده اند،اما رهبری الهام بخش از باقی عوامل یاد شده همانطور که از شکل پیداست ،جداشده است و در مرکزشکل قرارگرفته است .رهبری به عنوان مهمترین عامل سازمانی در گسترش معنویت در کار شناخته شده است . رهبران،برای توسعه یک شالوده قوی و مستحکم سازمانی با دیدی قانع کننده ،جذاب و اهداف واضح و روشن می کوشند.آنها مسیرسازمانی را تحت تاثیر قرار می دهند به همان طریقی که کارها تمام می شوند. (اسکریپنیک ،۲۰۰۶، ۲۸۵)
شکل شماره ۲-۱: عوامل سازمانی تقویت کننده معنویت در محیط کار(اسکریپنیک ،۲۰۰۶، ۲۸۵)
۱۵-۱-۲- تشویق و پرورش معنویت در محیط کار
تشویق و ترویج معنویت در محیط کار را می توان در دو سطح فردی و سازمانی بررسی کرد:در سطح سازمانی گفته می شود که معنویت باید در کل سازمان اعمال شود و سازمان به عنوان یک کل ،باید معنوی باشد.میتروف ودنتون که پیشنهاد دهنده این ایده بودند بیان کردند:از آنجاکه بین ترجیحات ،علائق و گرایش های افراد،تفاوت و تعارض های زیادی وجود دارد ،معنویت به جای سطح فردی باید در سطح سازمانی وبا در نظر گرفتن سازمان به عنوان یک کل ترویج شود.
در سطح فردی نیز بر تشویق معنویت فردی افراد تاکید می شود .در این حالت ،سازمان دیگردارای یک نوع گرایش مشخص معنوی یا مذهبی خاص نیست ،و در عوض به تشویق یا برآورده ساختن نیازهای معنوی افراد توجه می شود.در این سطح فرض بر این است که سازمان مجموعه ای از افراد است که هر کدام دیدگاه معنوی متفاوت دارند و رهبران سازمان باید تنوع مذهبی افرادرا درک کند و آن را بپذیرند و زمینه شکوفایی این تنوع را فراهم سازند. بنابراین در این سطح تشویق و ترویج معنویت در محیط کار به جای کل سازمان از افراد آغاز می شود(فرهنگی و دیگران ،۱۳۸۵، ۳۰)
لذا در سطح فردی معنویت با تشویق افراد به صحبت آزادانه درباره نظرمعنویشان وکمک به آنها در جهت مرتبط ساختن این نظرات با ارزشهای سازمان ایجاد می شود .بر همین اساس کریشنا کومار و نک (۲۰۰۲)مدل آزادی معنوی را برای تقویت در سطح فردی ارائه کردند.
۱۶-۱-۲- ابعاد معنویت در محیط کار
احساس همبستگی تیمی^[۱۱۰] : این مورد ،شامل مفاهیمی چون روحیه تیمی ،مبادلات دو جانبه بین اعضا،وجود حس مشترک بین افراد و داشتن هدف مشترک است. (ریگو و ایکان^[۱۱۱]، ۲۰۰۸ ،۶۳)هم چنین این بعد مهم معنویت در محیط کار ، در بر گیرنده ارتباط عمیق با دیگران داشتن است. (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹)
این بعد،در سطح گروهی رفتارهای انسانی رخ می دهد و تعاملات بین کارکنان و همکاران را مورد توجه قرار می دهد . نیل و بنت بیان می کنندکه این سطح از معنویت شامل ارتباطات معنوی ، احساسی وروحی میان کارکنان ، تیم ها و یا گروه ها در سازمان است.
سازمان های اندکی وجود دارند که فرهنگ قوی داشته باشند که بتواند چنین همبستگی را میان کارکنانشان ایجاد کرده باشد. (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹)
وقتی افراد خودشان را به عنوان بخشی از جامعه کاریشان به حساب آورند و خودشان را با هدف آن گروه بشناسند،می توان تمامی کارهای پیچیده سازمان های امروزی را به راحتی انجام داد. این بعد شبیه به بعد “احساس همبستگی” است که توسط میلیمن و دیگران بیان شده است (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳)
سازگاری ارزش های فردی و سازمانی^[۱۱۲]:این مورد همگرایی بین ارزش های سازمانی و زندگی درونی را نشان می دهد (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳) و این که افراد احساس سازگاری را میان ارزش ها ی خودشان و ماموریت و هدف سازمان ،تجربه می کنند .این سازگاری به این معناست که افراد معتقدند مدیرانشان در سازمان ها ،ارزش های درست و صحیح و وجدان قوی دارند و نسبت به رفاه و همبستگی کارکنانشان اهمیت قائلند (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹). افراد احساس راحتی بیشتری خواهند نمود هنگامی که احساس کننددر سازمانی کار می کنند که رهبرانشان در جستجوی خواسته های جامعه کاری هستند و نه فقط در جستجوی علایق خودخواهانه سازمان یا سهامدارانشان (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳). پس این بعدبیشتر شبیه به همسویی با ارزش های سازمانی است که در تحقیق میلیمن به آن اشاره شده است.
احساس کمک به جامعه^[۱۱۳]: این مورد بیان می کند که کار توسط افرادی انجام می شود که کارشان با ارزش های زندگی شخصی اشان همسو باشد .این بعد شبیه به بعد کار کار با معنا در تحقیق میلیمن و دیگران و اشمون و داچون است (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳). کار با معنا بر این نکته توجه دارد که افراد در جستجوی معنا در کارشان هستند .(آچمز و دوچن،۲۰۰۵،۸۱۲)

رادمنش و جلیلوند (۱۳۸۷) به بررسی خصوصیات کمی و کیفی رویش جنگل­کاری ۱۹ ساله گونه­ های پهن­برگ بومی (پلت و بلند مازو) و سوزنی­برگ غیر­بومی کاج بروسیا در جنگل آموزشی پژوهشی دانشکده منابع طبیعی ساری (منطقه دارابکلا استان مازندران) پرداختند. با توجه به نتایج حاصله گونه­ های بومی افراپلت و بلندمازو چه از نظر کمی چه از نظر کیفی در مقایسه با کاج بروسیا از وضعیت مطلوب­تری برخوردار بود.
عبدی و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی برآورد ظرفیت ترسیب کربن در گون­زارهای استان مرکزی (مطالعه موردی منطقه مالمیر شهرستان شازند) پرداختند. خاک را مهم­ترین مخزن کربن آلی در گون­زارها دانستند. نتایج همبستگی و رگرسیون گام به گام ایشان نشان داد که ترسیب کربن با ارتفاع و حجم بوته­ های گون، بیوماس هوایی، بیوماس زیر زمینی، بیوماس کل، مقدار لاشبرگ و کربن آلی خاک رابطه مثبت و معنی­دار داشت.
مهدوی راد (۱۳۸۷) وضعیت کمی و کیفی و تنوع زیستی توده­های دست کاشت زبان گنجشگ، افرا پلت، شیردار و توسکا ییلاقی در حوضه آبخیز تالار در منطقه اتو زیر آب (به ترتیب ۲۵۰ و ۹۰۰ متر از سطح دریا) را بررسی کرد، به این نتیجه رسید در چای باغ توده آمیخته پلت–شیردار–ون و در اتو توده پلت خالص داری بزرگترین شاخص غنا و تنوع زیستی بوده ­اند. پلت خالص در چای باغ و توسکا خالص در اتو از کمترین تنوع زیستی برخوردار بودند. به طور کلی هر دو منطقه، توسکای خالص و سپس پلت (هم آمیخته و هم خالص) داری رویش مطلوب­تری نسبت به دیگر گونه­ ها بوده ­اند.
گودرزی (۱۳۸۸) به بررسی خواص خاک و تنوع زیستی (تنوع، غنا، یکنواختی) گونه­ های زیر­آشکوب در جنگل­کاری­های خالص و آمیخته پهن­برگ (پلت، توسکا، ون و شیردار) در منطقه چای باغ شیرگاه (ارتفاع ۲۵۰ متر از سطح دریا) پرداخت. به این نتیجه رسید که میزان تنوع در جنگل طبیعی و سپس در جنگل­کاری­های آمیخته بیشتر از جنگل­کاری­ها خالص بود و پوشش گیاهی تأثیر مثبتی بر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی دارد.
فروزش­سوتگوابری و همکاران (۱۳۸۸) به بررسی کمی کیفی توده دست کاشت توسکای ییلاقی ۱۹ ساله در منطقه سیاهکل پرداختند. متوسط رویش قطری ورویش ارتفاعی به ترتیب برابر با ۶۶/۰ و ۵۴/۷۱ سانتی­متر بود. نتایج نشان داد که به دلیل عدم اجرای عملیات پرورشی به ویژه تنک کردن در توده دست­کاشت توسکای ییلاقی، توده مورد بررسی از نظر خصوصیات کمی و کیفی به ویژه مقدار رویش سالیانه قطری و ارتفاعی داری وضعیت مناسبی نبوده و بر اجرای تنک کردن در چنین توده­های تاکید شده است.
آزادی نجات و همکاران (۱۳۸۸) کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در ارزیابی جنگل­کاری­های شهری به منظور انتخاب گونه درختی مناسب در مناطق خشک و نیمه­خشک پرداخت. به این نتیجه رسید با انجام این مراحل (اندازه ­گیری میانگین موزون) هر گونه ­ای که دارای بالاترین میانگین موزون باشد به عنوان مناسب­ترین گونه با توجه به معیارهای مختلف، معرفی شده و گونه­ های دیگر در اولویت بعدی برای کاشت قرار می­گیرند.

کوچ (۱۳۸۹) به بررسی تنوع زیستی واحدهای زیست محیطی در ارتباط با برخی خصوصیات خاک در اکوسیستم جنگلی ممرز پرداخت، در این مطالعه واحدهای زیست محیطی با بهره گرفتن از روش تجزیه تحلیل دو طرفه گونه­ های شاخص تهیه گردید و از شاخص­ های سیمپسون، مارگالف و هیل برای تجزیه تحلیل پارامترهای تنوع، غنا یکنواختی استفاده کرد. برای مطالعه خصوصیات خاک در هر واحد زیست محیطی از سه عمق ۱۰-۰، ۲۰-۱۰ و ۳۰-۲۰ سانتی­متر خاک نمونه­برداری نمود. ارتباط بین شاخص­ های تنوع زیستی با مشخه­های فیزیک و شیمیایی و بیولوژیکی خاک با بهره گرفتن از مولفه­های اصلی (PCA) بررسی نمود. نتایج نشان داد که هر یک از این مشخصه­های خاک در سمت چپ محور اول دارند. فسفر قابل جذب در هر سه عمق به عنوان مؤثرترین عامل تأثیرگذار بر مشخصه­های تنوع زیستی بیان نمودند.
کوچ و نجفی سال ۱۳۸۹ در تحقیقی تحت عنوان بررسی چگونگی بکارگیری AHP در ارزیابی توان اکولوژیکی توده­های جنگلی (پلت، بلند مازو، کاج بروسیا و توده آمیخته ممرز-آزاد به همرا بلند مازو) موجود در منطقه دارابکلا، نه معیار (اسیدیته خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم محلول تبادلی، زی­توده کرم خاکی، شمار در ختان در هکتار، میانگین قطر برابر سینه در هکتار، ارتفاع کل و سطح تاج درختان) مورد ارزیابی قرار دادند. وزن نهایی محاسبه شده در این تحقیق نشان داد که توده جنگلی پلت با توجه به معیارهای مورد بررسی دارای توان بوم­شناختی بالاتری نسبت به توده­های دیگر بودند و توده­های بلند­مازو، کاج­بروسیا و توده آمیخته به ترتیب در مراحل بعدی قرار گرفتند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که توده پلت دارای شرایط مناسب­تر و بازدهی بیشتری نسبت به دیگر توده­های مورد بررسی است.
سردابی و همکاران (۱۳۸۹) در بررسی اثر گونه­ های اکالیپتوس بر خصوصیات خاک در استان گیلان به این نتیجه رسیدند که در میان شش گونه اکالیپتوس از نظر خصوصیات خاک شامل درصد لای، وزن خشک لاشبرگ­ها، وزن مخصوص ظاهری، مقاومت به فرو روی، اسیدیته و فسفر، اختلاف معنی­داری وجود دارد، و جنگل­کاری اکالیپتوس نقش مثبتی در بهبود ساختمان و تخلخل خاک به ویژه در سطح خاک دارد.
شاه­نظری (۱۳۸۹) به بررسی موفقعیت جنگل­کاری با گونه­ های توت سفید ( Morus alba L) و کاج تهران ( Pinus eldarica Medw) در اصفهان و تأثیر برخی از مشخصه­های خاک بر رویش این گونه­ ها پرداخت، و به این نتیجه رسید که میزان رویش و مواد غذایی موجود در خاک و برگ برای گونه کاج در منطقه پارک کوهستان بیشتر از پارک شرق ۱ بود و میزان رویش و مواد غذایی خاک و برگ در گونه توت، در دانشگاه صنعتی بیش از شرق۲ بود. که نشان از حاصلخیزی بالای سایت­های مذکور دارد.
رستم­آبادی و همکاران (۱۳۸۹) در مطالعه خود تحت عنوان مقایسه تغذیه، بازگشت و بازجذب عناصر غذایی در رویشگاه­های توسکای ییلاقی و دارتالاب در منطقه تشبندان آمل-مازندران، تغذیه، بازگشت و بازجذب عناصر غذایی بین دو رویشگاه توسکای ییلاقی (درخت تثبیت کننده ازت) و دارتالاب (سوزنی­برگ) کاشته شده روی یک خاک با زهکشی ضعیف را مقایسه کردند. عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم برگهای زنده (سبز) و مرده (لاشبرگ) هر درخت و خاک تحت پوشش هر توده درختی، اندازه ­گیری کردند، در نتایج ایشان و همکاران توسکا ییلاقی در مقایسه با دارتالاب به طور معنی­داری در برگ سبز از نیتروژن و منیزیم بیشتر و در برگ مرده نیز از نیتروژن، پتاسیم و منیزیم بیشتر، ولی کلسیم کمتر برخوردار بود. نسبت کربن به نیتروژن لاشبرگ و بازجذب نیتروژن در توسکا ییلاقی کمتر از دارتالاب بود. خاک توسکا ییلاقی در مقایسه با دارتالاب از نیتروژن و پتاسیم بیشتر، و فسفر، منیزیم و نسبت کمتری برخوردار بود، از نتایج این پژوهش می­توان دریافت که توسکا ییلاقی، در مقایسه با دارتالاب، به دلیل تجمع عناصر غذایی بیشتر لاشبرگ،، بازگشت ازت بیشتر به خاک و نسبت C/N کمتر لاشبرگ سبب بهبود و حاصلخیزی تدریجی رویشگاه می­ شود.
ورامش و همکاران (۱۳۸۹) در تحقیقی تحت عنوان اثرهای جنگل­کاری در افزایش ترسیب کربن و بهبود برخی ویژگی­های خاک در پارک چیتگر تهران پرداختند. نتایج تحقیق ایشان نشان داد که ترسیب کربن در خاک توده اقاقیا (۱۹/۷۸ تن در هکتار) به طور معنی­داری (۰۱/۰ >p) بیشتر از توده کاج تهران (۵۷ تن در هکتار) و اراضی بایر (۸/۱۰ تن در هکتار) است. ارزش اقتصادی را برای گونه­ های مذکور ۷۹/۲ و ۷۴۱/۳ میلیون دلار محاسبه کردند. نتیجه رگرسیون گام به گام در بررسی ایشان نیز نشان داد که درصد رس و نیتروژن به ترتیب از مهم­ترین اجزای تأثیر گذار بر مقدار کربن آلی خاک هستند.
نوبخت (۱۳۸۹) عملکرد توده­های دست کاشت سوزنی برگ کاج سیاه و پیسه­آو پهن­برگ ون و بلوط بلند مازو را در پارسل ۷ سری یک طرح جنگلداری دهمیان را بررسی کرد. نتایج نشان داد که منطقه مستعد کاشت و توسعه سوزنی­برگان با در نظر گرفتن حداکثر تنوع گونه­ های علفی و کمترین تغییر و تأثیر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می­باشد.
زینی­وند زاده (۱۳۹۰) در تحقیقی اثر جنگل­کاری با گونه­ های سوزنی­برگ و پهن­برگ بر تنوع گونه­ های گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی: جنگل کاری دوشان سنندج) را بررسی نمود به این منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه (در جنگل­کاری­ها و مراتع) به منظور مطالعه کمی توده­ها‏، ۲۰ قطعه نمونه مربعی شکل ۴۰۰ مترمربعی به صورت تصادفی- سیستماتیک به عنوان قطعات نمونه اصلی مشخص کردند (در مجموع ۶۰ قطعه نمونه). سپس به منظور تعیین نوع گونه­ های علفی و درصد پوشش آنها، هر یک از قطعات نمونه اصلی به چهار بخش کوچکتر تقسیم، و در داخل هر بخش یک میکرو پلات ۵/۱×۵/۱ متر مربعی مشخص کردند. به منظور بررسی برخی از خصوصیات اصلی فیزیکی و شیمیایی خاک، در داخل هر پلات سه نمونه خاک از عمق ۲۰-۰ سانتی­متر برداشت و به منظور تهیه نمونه­های ترکیبی با هم­دیگر مخلوط شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تنوع گونه ­ای و غنا پوشش علفی در جنگل­کاری پهن¬برگ بیشترین و میزان شاخص یکنواختی آن کمترین مقدار را دارا بوده است. از نظر خصوصیات فیزیکی وزن مخصوص حقیقی، در بین مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی­دار وجود داشت. خصوصیات شیمیایی خاک و اکثر پارامترهای مورد نظر در توده­های مورد مطالعه اختلاف معنی­داری را نشان دادند.
هاشمی (۱۳۹۰) در تحقیقی تحت عنوان مقایسه تغذیه درختان، چرخه عناصر غذایی و خصوصیات خاک در گونه­ های دست­کاشت جنگل داربکلا- ساری (افرا پلت، گردو، ون، آزاد، بلوط و کاج برسیا) با انتخاب منطقه­ با شرایط یکسان شیب وجهت از هر گونه در هر توده، ۶ درخت سالم جهت نمونه­برداری برگ انتخاب نمودند. منطقه مورد نظر آمار­برداری صد­در­صد (پارامتر­های قطر برابر­سینه و ارتفاع اندازگیری) شد. برای بررسی میزان تغذیه و بازجذب عناصر غذایی در گونه­ های مورد مطالعه طی دو مرحله نمونه­برداری برگ صورت گرفت. مرحله اول اواسط مرداد (۱۳۸۸) در اوج پویایی تغذیه درختان و مرحله دوم از اواسط مهر ماه (۱۳۸۸) تا اواخر آذر با توجه به گونه صورت گرفت. برای بررسی خاک گونه­ های مورد مطالعه از عمق­های ۵-۰ و ۱۵-۵ سانتی­متری با ۵ تکرار به صورت تصادفی نمونه­برداری گردید. نتایج ایشان نشان داد در بین ۶ گونه مورد نظر بلوط بلند­مازو و آزاد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان قطر برابر سینه را داشتند. بلوط بلند­مازو همچنین دارای بیشترین ارتفاع و کاج بروسیا دارای کمترین ارتفاع بود. ضریب قد­کشیدگی در گونه­ های آزاد و ون بیش از ۱۰۰ و در سایر گونه­ ها کمتر ۱۰۰ بود. نتایج آنالیز خاک نشان داد بالاترین میزان نیتروژن کل، فسفر و کلسیم، اسیدیته و هدایت الکتریکی متعلق به خاک توده گردو و بالاترین میزان پتاسیم و منیزیم در خاک افرا وجود داشت. مقدار رطوبت، کربن و نسبت کربن به نیتروژن در بلوط نسبت به سایر گونه­ ها بیشتر بود. نیتروژن در گونه آزاد، فسفر در ون، پتاسیم در بلوط و کلسیم و منیزیم در افرا پلت بیشترین باز­جذب را داشتند. نتایج حاصل از تجزیه مولفه­های اصلی (PCA) نیز فاکتور­های کلیدی در تفکیک هر گونه را نسبت به سایر گونه­ ها در جذب و بازجذب و خواص خاک را مشخص ساخت. ارزیابی گونه­ های مورد مطالعه با بهره گرفتن از فرایند سلسله مراتبی (AHP) نشان داد که گونه­ های افرا پلت و کاج بروسیا شرایط مناسبی را دارا می­باشند.
واردی کولائی (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای تحت عنوان مقایسه زادآوری، تنوع پوشش گیاهی کف و برخی عوامل خاکی در منطق جنگل­کاری شده و لغزشی توده­های توسکا با جنگل مجاور در سری یک جنگل دارابکلا انجام داد به این منظور اقدام به برداشت ۲۸ قطعه نمونه از توده لغزشی، ۱۵ قطعه نمونه در توده جنگل­کاری و ۱۰ قطعه نمونه از توده طبیعی و ۱۲ قطعه نمونه از توده­های اطراف جاده برداشت نمود. ابعاد قطعه نمونه­ها در توده لغزشی و جنگل­کاری ۱۵×۱۵ متر، در جنگل­طبیعی ۱۰ آری و در توده­های اطراف جاده از ترانسکت­های ۲۰×۱۰۰ متر کرد و به این نتیجه رسید که علی­رغم معنی­دار شدن شاخص­ های تنوع زیستی نسبت به سایر توده­ها، اختلاف معنی­داری بین مشخصات خاک در توده­های مورد مطالعه دیده نشد.
گلی­گنجی (۱۳۹۰) به بررسی برخی مشخصات رویشی و رویشگاهی توده­های ۲۳ ساله جنگل­کاری شده خالص و آمیخته توسکای ییلاقی و افرا پلت در سری ۳ گرو- بابلسر پرداخت. تعداد ۱۹ قطعه نمونه ۲۰×۱۰متر در هر یک از توده­ها با روش نمونه گیری تصادفی منظم و با شبکه آماربرداری ۱۰۰×۷۵ متر را برداشت و فاکتورهای کمی و کیفی توده در هر قطعه نمونه و نوع و درصد پوشش علفی و زادآوری درختی و درختچه­ای موجود در میکروپلات­های هر قطعه نمونه پرداخت و برای اندازه ­گیری مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک از عمق ۱۰-۰ و ۲۰-۱۰ سانتی­متری خاک نمونه­برداری انجام داد. نتایج نشان داد توده خالص توسکای ییلاقی در حالت خالص از وضعیت بهتری از نظر ارتفاع، سطح مقطع، حجم، طول تنه و زنده­مانی برخوردار بود و همچنین در توده خالص افراپلت دارای ارتفاع درخت، ارتفاع تاج، ضریب قد­کشیدگی و درصد تاج پوشش بیشتر نسبت به حالت آمیخته بود. بررسی تنوع زیستی بین توده­ها نشان داد که شاخص تنوع سیمپسون و شانون-وینر در توده آمیخته دارای بیشترین مقداربود و حداکثر غنای منهنیک در توده افراپلت بود و همچنین حداکثر یکنواختی هیل در توده افراپلت و یکنواختی برگر- پارکر در توده آمیخته بود. بررسی مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک در بین توده­های مورد بررسی نشان داد که در عمق ۱۰-۰ سانتی­متری، درصد کربن، مواد آلی و درصد رس تفاوت معنی­داری بین توده­ها وجود داشت و دربررسی مشخصات خاک در عمق۲۰-۰ و ۲۰-۱۰ سانتی­متری تفاوت معنی­داری وجود نداشت. در نهایت به این نتیجه رسید گونه توسکای ییلاقی بصورت خالص و آمیخته به عنوان درخت مناسب در برنامه احیاء جنگل­های مخروبه و کم بازده و حتی زراعت چوب در رویشگاه­های مشابه، حاصلخیزی خاک و حفظ تنوع زیستی می­باشد.
صادق­زاده حلاج و رستاقی (۱۳۹۰) به منظور بررسی عملکرد رویشی جنگل­کاری ۱۷ ساله کاج­بروسیا در پارسل ۱۵ سری یک طرح جنگل­کاری عرب داغ استان گلستان انجام داد، با بررسی خصوصیات کمی و کیفی به این نتیجه رسیدند که می­توان مناطقی با شرایط اکولوژیکی مشابه را به عنوان عرصه ­های مناسب جنگل­کاری با گونه کاج­بروسیا مورد توجه قرار داد.
اسدیان و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای که به منظور بررسی تنوع­زیستی در دو توده دست­کاشت (کاج سیاه و زبان­گنجشک) واقع در جنگل الندان- ساری انجام دادند. درصد گونه­ های علفی و تعداد تجدید حیات طبیعی گونه­ های چوبی در هر یک از این عرصه ­ها با بهره گرفتن از ۶ پلات۲۰×۲۰ متری اندازه گیری کردند. سپس شاخص­ های تنوع-زیستی (Shanoon و Simpson) و شاخص غنا ( Menhinickو Margalef) در محیط نرم­افزار past به دست آوردند. از آزمون t مستقل برای آنالیز شاخص ­ها در محیط نرم افزارSPSS16 استفاده کردند. نتایج نشان داد که هر دو شاخص تنوع و غنا گونه­ های علفی و زادآوری گونه­ های چوبی در توده کاج سیاه بیشتر از توده زبان­گنجشک (۰٫۰۵< p) می­باشد. نتایج حاکی از آن است که برخلاف عقیده­ی متداول در مورد نامناسب بودن شرایط زیستی در توده­های سوزنی­برگ، این عرصه ­ها توانایی فراهم کردن شرایط مناسب برای حضور گونه­ های علفی و چوبی حداقل در سال­های اولیه استقرار را در خود دارا می­ کند.
نوبخت و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای به مقایسه مقدار ترسیب کربن خاک در جنگل­کاری­های خالص سوزنی­برگ و پهن­برگ (مطالعه موردی: طرح جنگلداری دهمیان، مازندران) پرداختند. به این منظور نمونه­برداری خاک به صورت منظم تصادفی و از عمق­های ۰-۱۰و ۱۰-۲۰ سانتی­متری انجام دادند، در مجموع، ۵۴ نمونه خاک از ۴ توده ۳۵ ساله جنگل­کاری شده با گونه­ های پیسه­آ، ون، کاج سیاه و بلوط بلندمازو برداشت کردند. نتایج نشان داد ترسیب کربن خاک در توده پیسه­آ (۳/۱۲۴ تن در هکتار) به طور معنی­داری (۰٫۰۵>P) بیشتر از کاج­سیاه (۷/۹۴ تن در هکتار)، ون (۶/۸۷ تن در هکتار) و بلوط­مازو (۱/۷۸ تن در هکتار) بود و مقدار کربن آلی، اسیدیته، نیتروژن و هدایت الکتریکی خاک در بین توده­های مورد بررسی، اختلاف معنی­داری را نشان داد (۰۱/۰> P). نتیجه رگرسیون گام­به­گام نشان داد که درصد نیتروژن و نسبت کربن به نیتروژن به ترتیب از مهم­ترین اجزای تأثیر گذار بر مقدار کربن آلی خاک در توده­های بررسی شده بودند.
هاشمی و همکاران (۱۳۹۱) در بررسی تحت عنوان مقایسه عناصر غذایی (N، P، K، Ca، Mg) بازجذب آنها در گونه های جنگل­کاری شده آزاد، افرا پلت و کاج بروسیا (مطالعه موردی: جنگل دارابکلا - مازندران) به این نتیجه رسیدند که عناصر برگ تابستانه و پاییزه گونه­ های مورد بررسی، تفاوت معنی­داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد دارند و مقدار باز­جذب عناصر به این ترتیبk< Mg< N< Ca< P بود. در بین گونه­ ها، افرا بیشترین بازجذبCa و Mg، آزاد بیشترین بازجذب N و K و کاج بیشترین بازجذب P را به خود اختصاص دادند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که گونه­ های مورد بررسی عناصر غذایی متفاوتی دارند و مقدار بازجذب هر عنصر نیز متفاوت است و با توجه به مشابه بودن شرایط رویشی تفاوت را ناشی از ژنتیک گونه­ ها دانستند.

۲-۱-۲-منابع خارجی:

لاجسا^[۴] در سال ۱۹۸۷ در بررسی به عنوان بازجذب مؤثر مواد غذایی و پاسخ به حاصلخیزی فسفر در گونه درختچه­ای Larrea tridentata در بیابان پرداخت. آزمایشات در زمینه حاصلخیزی نشان داد که رشد درختچه به وسیله فسفر محدود نمی­ شود، حتی اگر خاک حاوی سطح بالای کربناتهای پدوژنیک که توانایی تامین مقدار زیاد فسفر را دارد باشد. بازجذب مؤثر مواد غذایی در زمین غیر­حاصلخیز حدود ۷۲-۸۶ درصد در مواد غذایی بازجذب شده که مکانیسم مؤثر در حفظ مواد غذایی است. مقدار بازجذب فسفر و نیتروژن با غلظت فسفر و نیتروژن برگ افزایش می­یابد در طول دوره خشکی نسبت به دوره رشد سریع برگ بازجذب بیشتر است. با این حال بازجذب نیتروژن تنها با افزایش وضعیت نیتروژن گیاه افزایش می­یابد. در نهایت یک مدل برای توضیح الگوی بازجذب مواد غذایی مؤثر که بیشترین شیب را در مواد غذایی در دسترس دارد توسعه داده شد.
افستوآرت و لوری^[۵] و همکاران ۱۹۹۱ به بررسی بازجذب فسفر و نیتروژن کنترل بالای مواد غذایی در برگ راش در آلاسکا پرداختند به این منظور بازجذب فسفر و نیتروژن در برگ راش که اختلاف زیادی در مقدار موادغذایی بافتشان وجود داشت اندازه گیری کردند. سپس فاکتورهای را که ممکن بود در مقدار بازجذب اثر بگذارند دستکاری نمودند. درختان که مقدار مواد غذایی بیشتری از نیتروژن و فسفر داشتند مقدار بیشتری را نیز به خاک بر می گرداند نیتروژن و فسفر بیشتر در برگ نسبت به درختان موجود در خاک نابارور یا غیر­حاصلخیز است. اگرچه وضعیت مواد غذایی هیچ تأثیری بر روی کارآیی بازجذب نیتروژن و فسفر ندارد (به عنوان مثال: نسبت در حداکثر ذخیره بازجذب مواد غذایی در طول فصل پیری پاییز) به جز برای بازجذب فسفر در خاک حاصلخیز کمتر می­ شود. طولانی­تر بودن اتصال برگ به درخت (یا کوتا شدن زمان ریزش) اثری بر بازجذب فسفر و نیتروژن نداشت. شستشو با آب باران در پاییز باعث ناپدید شدن ۲۵ درصد نیتروژن و ۵۵ درصد فسفر در برگ­های پیر در زمین­های با حاصلخیزی بالا می­ شود. سایه برگ­های پیر در زمین­های با حاصلخیزی بالا در کاهش منبع و مخزن اثر گذار است. کاهش منابع به وسیله سایه برگ پیر ( به عنوان منبع کربوهیدرات­ها و مواد غذایی) تأثیر قابل توجهی در کاهش بازجذب مؤثر می­ شود. بر اساس این نتیجه و کارهای قبلی نتیجه گرفتند که بازجذب مؤثر مواد غذایی بیشتر متاثر از منبع کربوهیدراتها برگ (منبع فعل و انفعلات) تا عوامل حاکم به هیدرولیز و کاهش مواد غذایی برگ.
بالدوک و همکاران^[۶] (۱۹۹۲) در مطالعه­ ای که در کشور ایرلند انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که خاک، نوع پوشش گیاهی و شرایط آب و هوایی نه تنها روی کیفیت، بلکه روی مقدار مواد آلی در یک منطقه تأثیر می­گذارند.
جاسون^[۷] (۱۹۹۵) در نوادای آمریکا نشان داد که گونه توسکای قرمز (Alnus rubra) در مقایسه با نوعی کاج موجب کاهش بیشتر اسیدیته خاک شده است، ولی کاهش میزان فسفر و کلسیم و ازت زیر پوشش کاج در مقایسه با توسکا محسوس و معنی­دار بود.
پاناگاپولوس^[۸] (۱۹۹۵)، در کشور یونان مطالعه­ ای در رابطه با تأثیر دو توده جنگل­کاری شده کاج­سیاه و اقاقیا بر روی خاک انجام داد. نتایج تحقیق ایشان نشان داد که هر دو توده جنگل­کاری باعث ایجاد افق جدید در خاک منطقه شده، هم­چنین هر دو باعث کاهش هدایت الکتریکی و اسیدیته منطقه، و افزایش میزان مواد آلی نسبت به منطقه شاهد شدند، ولی تفاوت معنی­داری میان افزایش موادآلی توده اقاقیا با توده کاج وجود نداشت. همچنین اقاقیا باعث افزایش میزان منیزیم خاک شده و در کلسیم تفاوت معنی­داری ایجاد نکرده بود.
کیلینگبک^[۹](۱۹۹۶) به بررسی نیتروژن در برگ­های مرده ۸۹ گونه همیشه سبز و خزان کننده برای تحقیق کلیدی در مورد قابلیت و پتانسیل بازجذب نهایی پرداخت. وی اظهار داشت بازجذب در گیاهانی شدید است که مقدار نیتروژن و فسفر برگ­های مرده آن­ها به ترتیب به زیر مقدار ۷/۰ درصد و ۵/۰ درصدکاهش یافته است. او همبستگی مثبت و معنی­داری بین نیتروژن و فسفر در برگ مرده مشاهده کرد.
وینوته و همکاران^[۱۰] (۱۹۹۸) در خصوص تنوع زیستی در جنگل­کاری­ها و جنگل­آمیخته طبیعی در مجاورت پارک ملی فوندی در انگلستان تحقیقی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که یک سری از گونه­ های مهاجم در استفاده از نور، رطوبت و مواد غذایی با گونه­ های اصلی رقابت می­ کنند و تعدادی گونه­ های پیش­گام و مهاجم در جنگل­کاری­ها ظاهر شده ­اند که در جنگل­ها طبیعی و مسن کمتر به چشم می­خورند.
زاهدی^[۱۱] (۱۹۹۸) ارتباط پوشش گیاهی با ویژگی­های خاک در دو توده راش- بلوط و زبان­گنجشک را در کشور بلژیک مورد بررسی قرار داد و با بهره گرفتن از ترکیب جنبه­ های فلورستیک پوشش گیاهی با خصوصیات خاک به وسیله تجزیه تحلیل CCA نتیجه گرفت که با این روش می­توان پیش ­بینی قابل قبولی ازجوامع گیاهی با ویژگی­های خاک را نشان داد.
براکنهیلم^[۱۲] (۲۰۰۰) در جنوب کشور سوئد اثر جنگل­کاری با گونه picea abies (نوئل) را بر پوشش گیاهان کف در دو منطقه احیا شده شامل مرتع و زمین زراعی مورد مقایسه قرار داد. بررسی­ها در پلات­های ثابت و بین سال­های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۶ انجام دادند. نتایج نشان داد که فرایند توالی در زمین مرتعی در مقایسه با زمین زراعی به کندی انجام گرفت و بازگشت گونه­ ها نیز بسیار کم بود. این محقق انجام مناسب عملیات تنک کردن را روشی مناسب برای افزایش غنای گونه­ های گیاهی در منطقه جنگل­کاری شده معرفی کرد.
هومفری و همکاران^[۱۳] (۲۰۰۰) تنوع زیستی در جنگل­های دست­کاشت بریتانیا را بررسی کردند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که توده­های دست­کاشت با گونه­ های سوزنی­برگ غیر­بومی باعث آماده ­سازی شرایط زیستگاه برای ظهور گیاهان و جانوران بومی می­ شود.
دیکسترا^[۱۴] (۲۰۰۱) در تحقیقات خود در شمال آمریکا ضمن مرور کلی اثر درختان بر روی خاک عنوان کرد که در کنار عوامل زنده، تأثیر درختان (تاج پوشش) می ­تواند بر تحول اکوسیستم کاملا مؤثر باشد. وی عنوان کرد که درختان از طریق تولید اسید­آلی که در برگ و یا دیگر اجزای آنها می ­تواند وجود داشته باشد در اسیدیته و همچنین موجودی یون کلسیم در خاک اثر قابل ملاحظه­ای دارند.
لیلین فین و همکاران^[۱۵] (۲۰۰۱) اثرات جنگل­کاری با Pinus caribaea و پوشش گیاهی ساوانا در برزیل به این نتیجه رسید که مقدار کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد در فاز جامد خاک در توده با افزایش عمق کاهش می­یابد. غلظت کربن آلی دو توده مشابه یکدیگر بود و به طور کل می­توان نتیجه گرفت که وجود جنگل­های کاج می­توانند ذخیره کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد را بهبود ببخشد.
آگستو و همکاران^[۱۶] (۲۰۰۲) تأثیرچند گونه درختی جنگل­های معتدله اروپا روی حاصلخیزی خاک را بررسی کردند. نتایج نشان داد برخی از گونه­ ها مواد غذایی خاک نظیر کلسیم و منیزیم را کاهش می­ دهند و برخی دیگر موجب کاهش pH و اسیدی شدن خاک می­گردند. ترکیب اشکوب فوقانی جنگل بر ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اثر دارد و این اثر در سطح­الارض بیشتر است. به طور کلی تأثیر یک گونه درختی بر روی حاصلخیزی خاک براساس نوع سنگ بستر، اقلیم و مدیریت جنگل متفاوت است.
میشرا و شامرا^[۱۷] (۲۰۰۲) در هند در مورد تأثیر جنگل­کاری ۹ ساله گیاهان خانواده لگومینوز بر روی خاک مطالعه­ ای انجام دادند. در این مطالعه مشخص گردید که جنگل­کاری باعث کاهش میزان اسیدیته و شوری خاک شد و میزان جرم مخصوص ظاهری خاک را به صورت قابل­توجهی کاهش داد.
متیوس و همکاران^[۱۸] (۲۰۰۲) در تحقیقی تحت عنوان تعیین کمی تنوع زیستی به عنوان سیاستی برای ترسیب کربن جنگل کارولینای جنوبی پرداختند. به این نتیجه رسیدند که برای ارزیابی از پیامدهای بیولوژیکی جنگل­کاری برای ترسیب کربن باید هر دو پوشش زمین در حال حاضر و الگوهای توزیعی از موجودات­زنده و همچنین هدف تبدیل سیاست را در نظر بگیرند.
زاس و سررادا^[۱۹] (۲۰۰۳) در بررسی وضعیت عناصر برگ و رابطه تغذیه­ای کاج رادیاتا جنگل­کاری شده در اسپانیا با مطالعه ۵۴ پلات به روابط میان غلظت عناصر برگ و رویش درختان و شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک نتیجه گرفتند که عناصر P و Mgدر بین همه پلات­ها بیشترین کمبود را داشتند و غلظت Mg و Ca برگ با PH خاک رابطه مستقیم دارد. رویش نیز رابطه مثبتی با K و Mg برگ و رابطه منفی با نسبت­های N/ K, N/Mg و N/P برگ دارد.
مالاگ و اولسسون^[۲۰] (۲۰۰۴)، خاک مناطق جنگل­کاری شده اتیوپی با دو گونه سریع­الرشدCupressus Iusitanica و Eucalyptus saligna در زمین­های کشاورزی مخروبه را مورد بررسی قرار داد. ایشان عمق ۰-۱۰ سانتی­متر خاک جنگل­کاری ۱۵ ساله را مورد برسی قرار دادند. نشان دادند که در گونه Cupressus Iusitanica تراکم حجمی کمتری وجود داشته است و مقدار کربن، نیتروژن نهایی، ظرفیت تبادلی کاتیونCEC، درصد اشباع بازیBS، درصد پتاسیم قابل تبادل، منیزیم و مس بالاتر بوده است.
فارلی و کلی^[۲۱] (۲۰۰۴) در بررسی اثرات کاج رادیاتا در چمن­زارهای کوه­های آندکوادور، با مقایسه خصوصیات خاک در توده­های مجاور چمن­زارها نشان دادند که در ۱۰ سانتی­متری سطح فوقانی خاک تحت تأثیر گونه کاج، میزان ازت و کربن آلی خاک پس از ۲۰ سال افزایش یافته است و مقدار اسیدیته نیز در توده­های کاج فقط کمی تقلیل یافته و این تغییر ناچیز تنها در خاک سطحی روی داده است. آن­ها همچنین دریافتند که بیشترین تأثیر جنگل­کاری در خاک­های سطحی (۱۰-۰) سانتی­متری بوده است. غلظت ازت کل در عمق متوسط خاک کاهش پیدا کرد. در ۱۰ سانتی­متر اول خاک غلظت نیترات در زیر جنگل­های کاج افزایش یافت. در فسفر خاک تغییری حاصل نشد. این جنگل­کاری­ها pH خاک را کاهش داده بود. محققین نتیجه گرفتند که تغییرات پوشش گیاهی می ­تواند خواص خاک را طی دوره ۱۰ ساله تغییر دهد.
سوامی و همکاران^[۲۲] (۲۰۰۴) به بررسی رویش، بیوماس و مواد غذایی (K, P, N) برای سه رویشگاه گونهGmelina arboreu در توده­های ۱ تا ۶ ساله هند پرداختند. نتایج نشان داد که تراکم توده، زنده­مانی و پارامترهای رشد (قطر برابر­سینه، ارتفاع کل، قطر تاج پوشش و تعداد شاخه­ها) به طور معنی­داری متغیر بودند. همچنین نمونه­برداری خاک در عمق­های ۲۰-۰، ۴۰-۲۱، ۶۰-۴۱ سانتی­متر در هر رویشگاه نشان داد که مواد آلی و مواد مغذی (K, P, N) بعد از ۶ سال جنگل­کاری بطور معنی­داری بهبود پیدا کرده بود.
هاگن–تورن و همکاران ^[۲۳](a2004) به مقایسه مواد معدنی و شیمیایی سطح خاک در ۶ گونه در توده­های ۳۰-۴۰ ساله بلوط، نمدار، ون، توس (غان)، راش و صنوبر جنگل­کاری شده در لیتوآنیا پرداختند نمونه خاک رو از دو عمق (۱۰-۰) و (۳۰-۲۰) سانتی­متری در زیر گونه­ های مختلف انتخاب مقدار Fe،AL، pH قابل استخراج بین گونه­ های مختلف اختلافی مشاهده نشد. در عمق ۱۰-۰ اختلاف ظاهری بستگی به نوع گونه دارد اختلاف قابل ملاحظه­ای در pH و اشباع بازی و توانایی تغییر کاتیون­های بازی و دیگر مواد غذایی مشاهده شد بیشترین اختلاف مهم بین نمدار و صنوبر بود. نمدار دارای pH بالا، اشباع بازی کاتیون بازی و منبع بور در مقابل صنوبر که بیشتر اثر اسیدی در مواد معدنی بالا خاک داشت. در بین گونه­ های مجاور اثر مشابه صنوبر در لایه معدنی بالای سطح خاک داشتند. در بینN، C و نسبت C/N در بین گونه­ ها اختلاف معنی­داری وجود نداشت.
هاگن-تورن و همکاران ^[۲۴](b2004) به منظوره بررسی عناصر غذایی ماکرو در ساقه و برگ درخت به مقایسه جنگل­کاری ۶ گونه از گونه­ های جنگل­های معتدل (بلوط، زبان­گنجشک، راش، توس، نمدار و صنوبر) در جنوب لیتوانی (در مناطق مشابه) پرداختند. غلظت مواد غذایی در گونه­ ها مشابه و تنها غلظت در برگ­ها متفاوت بود. غلظت در صنوبر به طور قابل ملاحظه­ای از گونه­ های خزان کننده کمتر بود به جز P در برگ و ca در ساقه چوبی و بیوماس برگ و بین خود گونه­ های خزان کننده اختلاف وجود داشت.
ساری یلدایز و اندرسون^[۲۵] (۲۰۰۵) در بررسی تحت عنوان اختلاف مواد غذایی در برگ سبز و لاشبرگ ۳ گونه خزان کننده رشد یافته در خاک­های مختلف (در جنوب غرب انگلستان) ترکیبا ت شیمیایی برگ گونه­ های شاه­بلوط، بلوط و راش برای ۲۶ منطقه با حاصلخیزی بالا که از نظر درصد اشباع و پتانسیل نیتروژن معدنی پایین طبقه ­بندی شده بودند، غلظت عناصر غذایی (N, Ca, P, Mg, K a و Mn) اندازه ­گیری کردند. بازجذب ازت برگ­های راش با پتانسیل معدنی نیتروژن خاک رابطه منفی داشت (بیشترین مقدار در خاک با حاصلخیزی کم بود) و بلوط و شاه­بلوط رابطه غیر منتظره مثبتی را با حاصلخیزی نشان دادند. تفاوت درونی خواص شیمی برگ و لاشبرگ نسبت به حاصلخیزی خاک بی­نظیر و به حد زیادی غیر قابل توضیح بود. الگوه­های مشاهده شده نشان دهنده پاسخ­های فنوتیپی به نوع خاک که نتیجه تداوم، کیفیت لاشبرگ درون و بین گونه­ های درختی در مطالعات مرتبط نشان داده شده است که به طور قابل­توجهی در تجزیه لاشبرگ اثر می­ گذارد.
هاگن-تورن و همکاران^[۲۶] (۲۰۰۶) به بررسی باز­جذب و کاهش عناصر غذایی در پاییز برای گونه­ های درختی خزان کننده به وسیله ساقاب و لاشبرگ N ,P ,K ,S ,Mg ,Ca ,Cu ,Fe و Mn در توده­های بالغ ۴۰ ساله در جنوب لیتوآنیا پرداختند برای همه گونه­ ها و عناصر به جز K در توده راش مواد غذایی از طریق ساقاب خیلی بیشتر نسبت به لاشبرگ کاهش می­یابد در توده راش به طور قابل ملاحظه­ای نشان می­دهد که ساقاب مقدار زیادی (۹%-۱۹%) Ca ,Mn ,S وP را کاهش می­دهد اگر چه کاهش عناصر در دیگر گونه­ ها در ارتباط با مقدار عناصر غذایی موجود در برگهایشان کاهش می­یابد. گونه­ های که مقدار عناصر غذایی زیادی در برگ­های سبز شان داشتند مقدار عناصر غذایی زیادی داشتند ولی در همه گونه­ ها و عناصر ثابت نبود توانایی بازجذب عناصر در میان گونه­ های مختلف Nحدود (۳۶%در راش و ۶۹ % در توس) براساس سطح برگ محاسبه می­ شود. Fe و Cu در جذب عناصر (مقدار جذب حدوده ۷ الی ۱۰ درصد در نمدار ۲۰ الی ۳۷ درصد برای دیگر گونه­ ها) مؤثر هستند.
نیومستر و همکاران^[۲۷] (۲۰۰۶) به بررسی اثر جنگل­کاری با گونه­ های بومی بر تنوع گونه­ های گیاهی در خاک­های مختلف و فاصله کاشت­های متفاوت، در کانادا پرداختند. نتایج نشان داد که نوع خاک هیچ تأثیری بر تنوع گونه ­ای یا وفور آن نداشت و در فاصله کاشت بیشتر فضای بازتر وفور گیاهان چوبی کمتر می­گردد، همچنین جذب نوری زیاد برگ­های سوزنی­برگ شکل درختان کاج و ریزش آنها همبستگی منفی با تنوع پوشش گیاهی نشان داد.

• سایر شرکت های خدماتی : نتایج این تحقیق در سایر شرکت های خدماتی می تواند کاربرد داشته باشد .

 

۱-۹ محدوده تحقیق
محدودیتهای محقق در انجام این تحقیق از لحاظ مکانی ، زمانی و موضوعی تفکیک شده اند که طبیعتا بر نتایج حاصل از این تحقیق تاثیر گذار بوده اند . اهم این محدودیتها عبارتند از :
الف)محدوده موضوعی
این تحقیق تنها به بررسی مولفه های ارتباطات بین واحدی و نقش آن در واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی می پردازد و سایر مولفه های ارتباطات نظیر ارتباطات عمودی را مورد سنجش قرار نمی دهد.
ب) محدوده مکانی
این تحقیق در شهر تهران و در شرکت بیمه ایران، به انجام رسیده است و نتایج آن مربوط به این دامنه مکانی مربوط می باشد.
ج) محدوده زمانی
زمان جمع آوری داده ها در این تحقیق به بازه زمانی مهر ماه سال ۱۳۹۲ تا آذر ماه محدود می گردد . بنا بر این نتایج حاصل از این تحقیق تنها به بازه زمانی مشخص شده مربوط می گردد
۱-۱۰ روش تحقیق
تحقیق حاضر بر اساس نوع هدف و پیامد ، یک تحقیق کاربردی است که برای برای انجام آن از روش “پیمایشی” استفاده می شود. روش اجرای این تحقیق به صورت اسنادی (کتابخانه ای) و میدانی خواهد بود. در روش کتابخانه ای ، به منظور تدوین چارچوب نظری تحقیق، مطالعه تحقیقات پیشین و بررسی نظریات اندیشمندان و خبرگان انجام می گیرد و پس از ارزیابی تحقیقات و نظریات مرتبط با موضوع و شناخت جامعه مورد مطالعه ، به تدوین مفاهیم و متغیرهای مورد بررسی پرداخته می شود. همچنین از آنجاییکه به منظور سنجش فرضیات از میزان ارتباط سنجی استفاده می شود ، می توان گفت روش تحقیق، روش همبستگی نیز می باشد .

۱-۱۱ جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه تحقیق عبارت است از کلیه کارکنان و کارشناسان شاغل در شرکت بیمه ایران .
جامعه آماری ماهیتا محدود است . با مصاحبه ای با یکی از کارشناسان فعال در دفتر مرکزی شرکت بیمه ایران صورت پذیرفت ، تعداد جامعه آماری برابر با ۱۴۴ نفر بوده است.

که در این رابطه   مساحت زیر منحنی نرمال است. N برابر با تعداد جامعه آماری وP نسبت داشتنی ویزگی مورد نظر و Qنسبت ندا شتنی ویزگی مورد نظر برابر با ۵٫/. می باشند. با فرض این که N برابر با ۱۴۴ می باشد ، حجم نمونه برابر با ۱۰۱ می گردد.
روش نمونه گیری به روش تصادفی ساده خواهد بود . به این ترتیب که از میان ۱۴۴ نفر کارکنان این شرکت، تعداد۱۰۱ نفر از میان داوطلبان و به طور تصادفی انتخاب خواهد شد .
۱-۱۲ تعریف مفاهیم کلیدی تحقیق
الف) ارتباطات درون واحدی
ارتباطات درون واحدی به آن دسته از ارتباطات سازمانی اطلاق می شود که فی ما بین کارکنان با یکدیگر در یک واحد ؛ و یا میان سرپرستان واحد با کارکنان همان واحد شکل می گیرد . به عبارت دیگر ، ارتباطات درون واحدی ، مجموعه ارتباطات بین کارکنان و سرپرستان فعال در یک بخش یا دپارتمان سازمانی می باشد ( تانگ و گائو^[۱۲] ، ۲۰۱۲) .
تعریف عملیاتی : به منظور سنجش ارتباطات درون واحدی از مدل سه مولفه ای مطرح شده توسط تانگ و گائو (۲۰۱۲) استفاده شده است که سه مولفه زیر را در بر می گیرد :

 

• سطح ارتباطات

 

• هماهنگی

 

• مشارکت

 

ب) واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی
واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی ، شامل هر رفتار یا برخورد احساسی و روانی کارکنان است که نسبت به اعمال شیوه های جدید ، بازنگری در رویه های موجود و بهبود ساختار سازمانی مشاهده می شود و به طور کلی سه واکنش را در بر می گیرد : مقاومت و واکنش منفی ؛ حمایت و واکنش مثبت؛ واکنش خنثی ( ندلر^[۱۳] ، ۱۹۸۱) .
تعریف عملیاتی : در این تحقیق به منشور سنجش واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی ، از مدل دو مولفه ای تانگ و گائو(۲۰۱۲) استفاده گردید که دو آیتم اصلی دارد :

 

• احساسات و تمایلات

 

• واکنش های رفتاری

 

۱-۱۳جمع بندی
در این فصل ابتدا به بیان مساله و ضرورت تحقیق پرداختیم و فرضیات تحقیق را تبیین وتعریف نمودیم. در ادامه اهداف تحقیق و قلمرو از حیث موضوعی، زمانی و مکانی مشخص گردید. الگوی مفهومی به عنوان طرحی مفهومی که مفاهیم پژوهش را به هم ارتباط و پیوند می دهد تبیین گردید. سپس فرضیه ها بر مبنای مدل مفهومی تحقیق و متغیرهای تحقیق مشخص گردید. در پایان فصل نیز به تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و اصطلاحات پرداختیم .
اکنون پس از معرفی کلیات طرح تحقیق در فصل نخست، به بررسی تحقیقات انجام شده قبلی و مباحث تئوریک استخراج شده از متون تخصصی مرتبط و بیان مبانی و الگوی نظری در فصل دوم می‌پردازیم .
فصل دوم
مطالعات نظری
۲-۱ مقدمه
در این فصل در مورد دو پارامتر اصلی تحقیق که ارتباطات درون واحدی ( بخشی از موضوع کلی‌تر ارتباطات سازمانی) و واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی می باشد ، صحبت خواهیم کرد و تعاریف و مولفه های سنجش آنها را معرفی می کنیم.در ادامه عوامل موثر بر بهبود واکنش کارکنان نسبت به تحول را به طور مجزا مرور می کنیمو مولفه های هریک را از دیدگاه ها و رویکردهای مختلف ، مطرح می سازیم. در این فصل سعی شده است مدیریت تحول و ارتباطات سازمانی از ابعاد گوناگون مورد سنجش و مطالعه قرار گیرد . در ادامه و در بخش دوم این فصل ، به ارائه پیشینه تحقیق می پردازیم که در آن ، نتایج تحقیقات مختلفی که در رابطه با این موضوع به انجام رسیده است ، ارائه می گردد.این نتایج به طور تفصیلی و یا در قالب جداول ارائه خواهد شد. به طور کلی این فصل از چهار بخش تشکیل شده است که عبارتند از :

 

• بخش اول : ارتباطات سازمانی و مولفه های آن

 

• بخش دوم : مفهوم تحول سازمانی و مولفه های آن

 

• بخش سوم: مختصری در مورد صنعت بیمه در ایران

 

• بخش چهارم: پیشینه تحقیق

 

در ادامه به طور جداگانه در مورد هر یک از بخش های فوق صحبت خواهد شد.
بخش اول : تحول سازمانی
۲-۲واژه شناسی تغییر و تحول سازمانی
در متون فارسی، مدیریت، واژهchange به تغییر ترجمه شده است. این لغت در انگلیسی در معنای متعددی آمده است (وبستر، ۱۹۸۳). در حین حال در ترجمه فارسی معنای لازم و اسم (حالت) نیز برای آن در نظر گرفته شده است (آریان پور، ۱۳۷۱). در متون فارسی مدیریت، گاه از واژه تغییر و تحول استفاده شده است (تسلیمی، ۱۳۷۶، ۱۷). باید توجه داشت که سازمان پیوسته از حالی به حالی دیگر در تغییر است، اعم از اینکه مدیر نقش تغییر (غیر کردن) را ایفا کند یا خیر. به این نکته فلسفی نیز باید توجه داشت که بدون تغییرپذیری، تغییردهی ممکن نیست ( وزین کریمیان ، ۱۳۸۹)

او در بیتی دیگر به اصطلاح شرعی عدّه و عدّه داری زنان اشاره می‌کند.
خصـــــم شـــــه تــــــا عِـــــدّه دار آرزوســـــت
عــــاقـــل آبســـتن نشـــان مــی‌خـــوانــدش
(۵/۱۱۲)
۲-۸- زیبا شناسی و صورخیال در شعر خاقانی
خاقانی برای تکلف بخشی کلام و آراستگی شعر خود از صور خیال مختلف به خصوص استعاره، تشبیه و کنایه بهره‌های زیادی برده است. استفاده از زیبایی‌های کلامی در اشعار خاقانی حد و مرزی ندارد. او از تصاویر کلیشه‌ای دیگران استفاده نمی‌کند.

« اگر به این نکته توجه داشته باشیم که از نیمه‌ی دوم قرن پنجم شاعران عموماً عناصر خیال خود را از راه مطالعه در شعر دیگران اخذ می‌کردند و به آوردن تصاویر جامد و یکنواخت و عوض کردن جای کلمات در اشعار می‌پرداختند و بیشتر همّ خود را مصروف وهمی کردن تصاویر عینی می‌کردند، خاقانی را استادتر و نیرومندتر خواهیم یافت. او نه تنها به جستجوی عناصر تکراری و جامد و مکرر نمی‌گردد که گاه حتی سمبل‌ها و رمزهای شعری را نیز عوض می‌کند و آن چه خود احساس می‌کند و می‌بیند و می‌خواهد، می‌گوید و این سنت شکنی‌ها گاه ممکن است به مذاق عده‌ای دیگر خوش نیاید ولی او را شیوه‌ی تازه و خاص است.» (اردلان جوان، ۱۳۷۳: ۶)
۲-۸-۱- استعاره
خاقانی از میان همه‌ی عناصر سخن و صور خیال از استعاره بیشترین بهره را برده است و در سروده‌های خود از آن استفاده کرده است. استعاره بیشترین هماهنگی و ارتباط با اندیشه‌های بکر و ذهن خلاق خاقانی داشته و از میان انواع مختلف آن، از استعاره‌ی مصرحه بیشتر استفاده کرده است که در این جا به تعدادی از استعاره‌ها که در ترکیب‌بندهای انتخابی به کار رفته اشاره می‌کنیم.
گوی گردون در بیت زیر استعاره از خورشید است.
بر چــوگــان او چـو گـوی گـردون گرد سـرگردان
چـو با غیـری رسـی ساکن‌تـر از گـوی گریبان شـو
(۱/۶)
در بیت زیر گنبد استعاره از آسمان است.
بــرون تاز اسب همت را ،کجا بیـرون از این گنبــد
وگر چرب آخورش خواهی هم آب و هـم گیاه آنـک
(۱/۳۳)
شاعر در بیت زیر خون را استعاره از سرخی هنگام طلوع آفتاب گرفته است.
جام چــو دور آســمان، در ده و بـر زمـین فــشان
جرعه، چنان که برچکد خـون بـه قـفای صبــحدم
(۳/۳)
در این بیت آفت جان استعاره از محبوب زیبارو است.
تا بــر کــنار دجـله دوش، آن آفـت جـان دیـده‌ام
از خون کنارم دجله شد تـا خـود چـرا آن دیـده‌ام
(۲/۵۵)
۲-۸-۲- تشبیه
بعد از استعاره در دیوان خاقانی تشبیه بیشتر از سایر عناصر سخن به کار رفته است. در اشعار خاقانی کمتر تشبیهات تکراری می‌بینیم. او با مهارت و قدرت خارق‌العاده‌ای که در مضامین شعری دارد؛ سعی کرده تا هر بار تشبیهی تازه و نو بیان کند.
« در اشعار خاقانی از انسان و مظاهر زندگی و اعضای بدنش و مشاغل و حرف و آنچه لازمه‌ی آن است تا طبیعت گسترده از زمین و زمان و آسمان و ماه و خورشید و ستارگان و جانوران و گیاهان، همه در کوره‌ی فروزان خیال خاقانی برده می‌شود و همچون موم نرم و حالت پذیر می‌گردند و پس از آن که سکه رواج و قبولی خوردند به بازار گوهریان عرضه می‌گردند . کمتر دیوانی را می‌توان نشان داد که در آن از اصطلاحات فنون و علوم و سرگرمی‌ها و بازی‌های مختلف و پزشکی و نجوم و دین و مذهب و تصوف و نرد و شطرنج و موسیقی، این اندازه در ساختن و ارائه‌ تصاویر بدیع استفاده شده باشد.» (اردلان جوان، ۱۳۷۳: ۱۳)
خاقانی در بیت زیر صبح را به انسانی تشبیه کرده که گریبان می‌درد.
گــردون ز مشک و زعفــران، ســازد حــنوط اختــران
برســـوک آن دامـــن تـران، درّد گریبان صـبح را
(۲/۳)
شاعر در بیت دیگری سخن را پیرایه‌ای کهنه و طبع خود را مطرّاگر دانسته است.
سـخن پـیرایـه‌ کهـنه اسـت و طبـع مــن مطـرّاگــــر
مـرا بنمــای اســتادی کزیــن سان کهنـه پیراید
(۱/۷۴)
در بیت زیر شاعر ضمیر خود را به نحل مانند کرده است.
اگــر ذات تــو یـــزدان وار فیـــض فضـــل می‌بـــارد
ضمیــرم نیز نحـل آسـا شفای جان می‌افــزایــد
(۱/۷۲)
خاقانی در این بیت قدح حاسدان را به آتش تشبیه کرده است.
گرفتــم کاتش نـاب اســت قــدح حــاســدان در وی
چـو آتــش نام او دانــد،کجـا ســوزاند اندامــش
(۱/۵۶)
۲-۸-۳- کنایه
کنایه یکی از ساده‌ترین شیوه‌ی ادای مطلب است که در بیان مردم عادی، گاه بدون آن که خود نیز متوجه شوند به کار گرفته می‌شود. خاقانی در موارد زیادی برای پروراندن مطلب از کنایه استفاده کرده است، او با آگاهی از علوم و اطلاعات رایج روزگار خود تلاش کرده از کنایاتی استفاده کند که دیریاب و دشوار باشد. در این جا به چند نمونه از کنایاتی که در ترکیبات انتخابی به کار رفته اشاره می‌کنیم.
یک اسبه در بیت زیر کنایه از با شتاب و با عجله است.
رطـل، پــرتــر بــران کـــــه خــــواهــــد رانــــد
روز یــــک اســـبه، بــــــر قفــــای صبـــــوح
(۶/۲۰)
خاقانی در بیت زیر دخمه بان را کنایه از روزگار گرفته است.
بـــــدرنـــــد از ســــماع، دخـــمه‌ی چــــــرخ

واژۀ خرافات، جمع خرافه ، در اصل به معنای سخن بیهوده، باطل، افسانه­ای و اسطوره­ای است و تداوم عمومی به عمل یا اعتقاد ناشی از نادانی، جهل، ترس از ناشناخته­ها و اعتقاد به جادو و بخت یا درک نادرست علت و معلول­ها اطلاق می­ شود (دارینگ،۵:۱۳۷۱).
باورها و خرافاتی که بین اهالی روستای هرمود صحرای باغ رایج است، بسیار گسترده، قابل تأمّل و بررسی است. این موارد بیشتر در بین زنان رایج است و مردان یا اصلاً اطّلاعی از آن­ها ندارند، یا آگاهی بسیار جزئی دارند و کمتر به آن توجّهی نشان می­ دهند. بسیاری از این امور فقط جنبۀ خرافه دارد و خود مردم هم به آن­ها اعتقاد و باور ندارند و بیشتر جنبۀ عادت و سرگرمی دارند و موارد اندکی هم به آن­ها اعتقاد و باور دارند. در هر حال خرافات هم مانند همه گونه عقاید و افکار زندگی، جایگاه به خصوصی دارند. گاهی به وجود می­آیند و جانشین خرافات دیگر می­شوند و زمانی از بین می­روند.خرافات در اندیشه­ها و حتی رفتار­های مردم یک جامعه تأثیر فراوان دارند. البته پیشرفت علوم و گذشت زمان به تغییر یا از بین رفتن آن­ها کمک می­ کند.
در این قسمت از پایان نامه به طبقه ­بندی پاره­ای از این باورها و خرافات براساس حروف الفبا می­پردازیم.
۵-۲-۴-۱- اشیا
شب چیز سفید رنگ مثل شکر، قند، نمک،‌تخم مرغ و…. به کسی نمی­دهند.
اگر چیز سیاه رنگی در شب از منزل بیرون دادند، باید در عوض چیز سفید رنگی بگیرند.
هر گاه موقع نان پختن که دو نفر نوبتی نان می­پزند، یکی از آن دو بخواهد جایش را با دیگری عوض کند، چنان­چه چانۀ خمیر روی سنگ نان­پزی معطل بماند، می­گویند: «دختر خانواده شوهر نمی­کند».
مَیه (مَهوهِ) را شب از خانه بیرون نمی­دهند، می­گویند نحوست دارد.
هر کس قلیون چاق کند اول باید خودش بکشد وگرنه دایی اش لات و خنیس می شود.
۵-۲-۴-۲ ایّام هفته و باورهای عامّه
شنبه:
اگر شخصی روز شنبه ناخنش را کوتاه کند، رزق و و روزی­اش تنگ شده و خانه­اش از برکت می­افتد.
اگر روز شنبه کسی لباسش را بدوزد یا لباس نو بپوشد، این لباس بر تن او دوام نخواهد کرد.
اگر روز شنبه شخصی به کسی پول نقد بدهد، تا آخر هفته دچار ضرر و زیان مادی می­ شود.
روز شنبه پوشیدن لباس سیاه، شگون ندارد.
مردم روز شنبه، به مراسم ختم نمی­روند.
متوفّی را در شب شنبه به خاک نمی­سپارند و معتقدند که عذاب قبر زیاد می­ شود و شگون ندارد.
برکت روز شنبه، برکت تمام روزهای هفته است.
روز شنبه برای هر کاری سبک است، تا پنجشنبه به همان منوال پیش می­رود، خوب یا بد.

چار چار چار، چهارشنبه تخم چَشُم، پنجشنبه
جمعه که عیُدم هُنده وای به روز شنبه
۵-۲-۴-۳ بستن دَم جانوران گزنده
برای بستن دَم جانوران گزنده، شب­های جمعه بیرون از خانه می­ایستند و این جملات را می­خوانند:
الله و روح و رحمان بستم زبان ختمان^[۶۳]
تا نزند مسلمان یاسین جمله قرآن
بستم که بسته باشی چون میخ خفته باشی
چون سنگ افتاده باشی به حق نور مصطفی دم نتکین تا پس صوا^[۶۴]
بعد از خواندن این جملات، دست­های خود را محکم به هم می­زنند و معتقدند که تا هر جا صدای دست آن­ها برود، جانوران گزنده از نیش زدن و گزیدن ناتوانند.
۵-۲-۴-۴ پریدنِ پلک
اگر چشم کسی بزند یا به اصطلاح پلکش بپرد، برگ سبز یا چوب کبریت روی آن می­گذارند و می­گویند: «اگر خیری بزن، ‌اگر شرّی بخواب».
- اگر چشم چپ بزند، مرده تو را یاد می­ کند و اگر چشم راست بزند، زنده از تو یاد می­ کند.
۵-۲-۴-۵ پرندگان
-اگر پرنده موزیری^[۶۵] به صورت جُفت جایی بیاید (اگر قبل از بهار باشد) می­گویند، سال خوب و پر برکتی پیش رو است ولی اگر به صورت تک بیاید می­گویند، خشکسالی می­ شود.
- اگر بلبل بخواند خوش خبر است و خبر خوشی می­آورند. به بلبل می­گویند:
کپُتْ حلوا بخوی، نون و پیا بخوی. خبرُت خیر، خبُرت خیر
معنی: دهانت حلوا بخورد، نان و پیاز بخورد. خبرت خیر باشد، خبرت خیر باشد.
۵-۲-۴-۶ پیرزن نوروزی
در زمان­های قدیم، شب عید نوروز اهالی در منزل خویش تشتی را پر از رنگ سبز کرده و با آن تمام وسایل منزل که به نوعی جلوی دید بود را به رنگ سبز تزئین می­کردند. حتی بال­های مرغ و خروس، شاخ گوسفند و اگر شاخ نداشت گوش­های آن، آسیاب دستی، گهواره نوزاد، وسایل نان پزی، درب خانه­ها و خلاصه هر وسیله­ای که در خانه وجود داشت را سبز می­کردند و می­گفتند : «پیرزن نوروزی، دست بکش». اهالی بر این باور بودند که پیرزن نوروزی به خانه آن­ها آمده و روی وسایل دست می­کشد و این لمس وسایل خیر و برکت را در سال جدید به خانه می ­آورد.
۵-۲-۴-۷ جن
در نخلستان روستای هرمود که به آن «مُدُن» می­گویند، چشمه­ای قدیمی وجود دارد که دور آن را حوضچه­ای درست کرده و کانال­کشی کرده ­اند و اهالی به آن «بُخین» می­گویند. در قدیم اکثر آب مورد استفاده مردم از این چشمه بوده است، چه جهت شست و شو و یا آبیاری نخلستان و مزرعه­ها. اهالی به اتفاق می­گویند: آن­جا جن وجود داشته و بارها مردم جن را در آن­جا دیده­اند. مخصوصاً شب کسی زیاد جرأت نمی­کرده به آن­جا نزدیک شود. درخت کناری نیز در نخلستان مُدُن وجود دارد که می­گویند جن دارد و خیلی­ها وجود جن را آن­جا احساس کرده ­اند.
۵-۲-۴-۸ چادر
اگر زنی چادر وارونه بپوشد، می­گویند: «شوهرش دزدی می­ کند» و بعضی بر این باورند، اگر زنی با چادر وارونه بیرون برود می­گویند: «هر مردی از جلویش در بیاید،‌آن مرد داماد می­ شود».
۵-۲-۴-۹ چشم زخم (چَش­سوری)
اگر کسی را چشم بزنند، به شخصی که چشمش شور است می­گویند که آب دهانش را به او بزند یا این­که مقداری از خاک پایش را برداشته، با کمی آب خیس می­ کنند و به بدن شخص می­کشند تا تأثیر آن خنثی شود.
هنگام رد شدن از کنار کسی که چشمش شور است، صلوات می­فرستند تا اثر نکند.
اگر کسی را چشم بزنند؛ یا تکه­ای لباس و یا نخ سیاه و سفیدی را پیش ملاّ یا سیّدی می­برند و نظربر کند.
اهالی معتقدند گفتن عبارت «ماشاالله» چشم زخم را باطل و اثر آن را خنثی می­ کند.
۵-۲-۴-۱۰ حاملگی و زایمان
- زن حامله صبح زود باید چیزی بخورد و اگر نخورد خوره جایی از بدن بچه را می­خورد و ناقص می­ شود.
- اگر زن حامله دلش چیزی بخواهد بخورد اما به او ندهند، می­گویند: «چشم بچه اش چپ می­ شود».

بیماری : باکتری ها ، قارچ های بیماری زا و ویروس ها عامل بیماری در گیاهان هستند . در بین این بیماری ها ، بیماری های باکتریایی کم اهمیت بوده و بیماری های ویروسی غیر قابل درمان هستند ولی قارچ ها که تعداد انگشت شماری از آنها مانند سپیدک ها و کپک ها به گیاهان زینتی حمله می کنند را می توان با سموم قارچ کش از بین برد .
آشنایی با چند آفت مهم گیاهان زراعی و درختان میوه
چغندر قند

 

1. 1. 1. کرم برگ خوار چغندر (کارادِرینا):برای کنترل آن شخم عمیق پس از برداشت محصول و انهدام بقایای گیاهی ، یخ آب زمستانه ، سمپاشی با دیازینون .

   

 

1. 1. کرم طوقه بر (شب پره زمستانی): برای کنترل آن شخم عمیق ، وجین علف های هرز ، طعمه پاشی با سوین یا لیندین .

 

1. 1. لیتا چغندر قند (بید چغندر قند): برای کنترل آن جمع آوری و انهدام محصول بعد از برداشت ، شخم عمیق ، یخ آب زمستانه و سم پاشی با دیازینون .

 

1. 1. خرطوم کوتاه چغندر قند: برای کنترل آن شخم عمیق ، وجین علف های هرز ، آبیاری مرتب ، اصلاح خاک و عدم کاشت چغندر در زمین شنی .

 

پنبه

 

1. 1. کرم خاردار پنبه : برای کنترل آن جمع آوری و انهدام بقایا و شخم عمیق پس از برداشت و یخ آب زمستانه و سم پاشی با سوین .

 

1. 1. کرم قوزه پنبه : کنترل آن شبیه کرم خاردار است .

 

1. 1. تریپس (Thrips) یا زرد پنبه : برای کنترل آن انهدام علف های هرز ، سم پاشی با سموم فسفره سیستمیک.

 

آفات جالیز

 

1. 1. مگس خربزه: برای کنترل آن کاشت گیاهان جالیزی دز بهار هر چه زودتر ، پوشاندن میوه ها ، جمع آوری و سوزاندن بقایا بعد از برداشت ، یخ آب زمستانه ، شخم عمیق و مبارزه شیمیایی آن با دیازینون است.

 

1. 1. مگس جالیز : کنترل آن مشابه مگس خربزه است .

 

1. 1. سرخرطومی جالیز : برای کنترل آن انهدام بقایای محصول پس از برداشت و سم پاشی با دیازینون

 

آفات مهم گیاهان زراعی

 

1. 1. سرخرطومی برگ یونجه : برای کنترل آن برداشت زودتر از موقع چین اول

 

1. 1. سرخرطومی ریشه یونجه: در مزارع قدیمی دیده می شود . برای کنترل آن ۸ تا ۱۰ کیلو لیندین در خاک

 

آفات مهم غلات

 

1. 1. سن گندم : جزء آفات عمومی است و کنترل آن به عهده سازمان حفظ نباتات می باشد. برای کنترل آن زود کاشت و زود برداشت کردن .

 

1. 1. ملخ مراکشی : بومی استان خراسان و آفت عمومی است . برای کنترل آن از طعمه مسموم استفاده می شود .

 

آفات درختان میوه

 

1. 1. کرم دانه خوار سیب : برای کنترل آن بستن مقوا یا پارچه آغشته به سم دور تنه درخت ، یخ آب زمستانی ، شخم زمین ، جمع آوری میوه های آلوده ، سموم فسفره دیازینون ( ۵/۱ در هزار ) .

 

1. 1. لیسه سیب : برای کنترل آن سم پاشی زمستانه ، سم فسفره تماسی دیازینون .

 

1. 1. شپشک واوی سیب : برای کنترل آن تقویت درختان ، هرس شاخه های آلوده ، سوزاندن و سم پاشی .

 

1. 1. پسیل گلابی ( عسلک گلابی ) : برای کنترل آن از سموم سیستمیک

 

1. 1. کرم آلو : برای کنترل آن شخم پای درختان ، یخ آب زمستانی

 

1. 1. سرشاخه خوارهلو : برای کنترل آن هرس سرشاخه های آلوده ، سم پاشی با سموم فسفره قبل از ورود به میوه های نارس .

 

1. 1. شته سبز هلو : برای کنترل آن ( ناقل بیش از ۱۰۰ ویروس گیاهی می باشد.) سموم فسفره سیستمیک ، متاسیستوکس .

 

1. 1. کرم سفید ریشه ( سوسک زرد آلو رسانک ) : برای کنترل آن در مرداد و یا شهریور مبارزه شیمیایی ، ۱۰ کیلو لیندین ۲۵% در سطح خاک پاشیده و سپس شخم و بعد آبیاری شود .

 

1. 1. کرم خوشه خوار مو : برای کنترل آن جمع آوری بقایای محصول و سم پاشی با دیازینون ( زمانی که حبه انگور آبدار باشد ) .

 

1. 1. زنجره مو : برای کنترل آن هرس شاخه هایی که حشره روی آن تخم ریزی کرده است.

 

آفات مهم درختان پسته

 

1. 1. شیره خشک (پسیل پسته) : کنترل باید در زمستان صورت گیرد ، قبل از متورم شدن جوانه ها. در اواخر زمستان از روغن زمستانه به نسبت ۲% با یک سم فسفره مانند دیازینون

 

1. 1. شیره تر ( زنجره پسته ): سمپاشی علیه آن نظیر پسیل پسته می باشد . روغن ولک یا سیترول + ۲۰۰ گرم دیازینون

 

سایر آفات پسته ، شپشک پسته ( واوی ) ، شپشک نرم تن ، زنبور مغز خوار طلایی پسته و زنبور سیاه می باشد .
آفات انار

 

1. شته سبز انار : انواع کفشدوزک و مورچه ها در کنترل آن مؤثرند . باید مقدار سمپاشی کم باشد و نصف دوز مجاز صورت گیرد . مثلا متوسیستوکس ۵/۰ در هزار

برای آزمون فرضیه ها با بهره گرفتن از مدل رگرسیون خطی لجستیک داریم:

TAG_i = β_۰ + β_۱ EXE BOARD + β_۲ BOARD CHANGE + β_۳ BOARD-CHAIRMAN + β_۴ OPINION + β_۵ TAX + β_۶ ROA + β_۷ LEVE+ β_۸ TYPE OWNE + ε رابطه (۳-۳)
چنانچه سیاست متهوارنه مالیاتی(TAG) برای شرکتی وجود نداشته باشد، مقدار آن را صفر در نظر گرفته، وگرنه (سیاست متهورانه مالیاتی) مقدار یک میگیرد.
EXE BOARD : نسبت هیأت مدیره موظف،
BOARD CHANGE: نسبت تغییرات هیأت مدیره،
BOARD-CHAIRMAN : تفکیک و نقش دوگانه مدیرعامل.
OPINION : نوع اظهار نظر حسابرس مستقل،
TAX: وضعیت مالیاتی شرکت ها،
ROA : نسبت بازده دارائی ها،
LEVE : نسبت اهرمی شرکت ها،
TYPE OWNE: نوع مالکیت شرکت ها.
ε: انحراف تصادفی.
β_i : میزان تاثیر هر یک از متغیرهای مستقل بر سیاست متهورانه مالیاتی.
i : معرف شرکت i = 1,…,n
β_۰ : عرض از مبدأ خط رگرسیون
در این پژوهش، با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون لجستیک میزان تاثیرگذاری و جهت هر کدام از متغیرها بر سیاست های متهوارنه مالیاتی نتیجه‌گیری می شود. به این صورت که در ابتدا آزمون فرضیه های اول تا سوم مورد بررسی قرار می گیرد تا میزان تاثیر هر یک به تنهایی بر سیاست متهورانه مالیاتی مشخص گردد و سپس مدل با وجود همزمان هر سه متغیر مستقل مورد آزمون و بررسی قرار می گیرد و در آخر از روش پیشرو گام به گام، برای بررسی اولویت بندی و تاثیر متغیرها استفاده می شود و جهت تاثیر تغییرات در مدل متغیرهای اظهار نظر حسابرس، نوع مالکیت، وضع مالیاتی، نسبت بازده داراییها و اهرم مالی به عنوان متغییرهای کنترل وارد مدل شده و مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۸) خلاصه فصل
در این فصل مقدمهای در خصوص تحقیق ارائه گردید و سپس سوالات تحقیق، چگونگی تدوین فرضیه ها، روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه گیری و نمونه های تحقیق ، داده های مورد نیاز ،متغیرهای تحقیق و روش محاسبه آن ها و همچنین طرح آزمون آماری فرضیه ها بیان گردید. به طور خلاصه می‌توان گفت این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی می باشد. با توجه به محدودیت های اعمال شده، تعداد ۹۷ شرکت انتخاب شدند که اطلاعات این شرکت ها از سازمان بورس اوراق بهادار تهران، سایت بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزارهای دناسهم ، صحرا و تدبیرپرداز جمع آوری شده است. قلمرو زمانی تحقیق، یک دوره چهار ساله از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۸۹ می باشد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
و آزمون فرضیه ها
۴-۱) مقدمه
به طور کلی تجزیه و تحلیل به منظور تنظیم و خلاصه کردن داده‌ها به صورت اطلاعاتی روشن، خوانا، مستدل و تفسیر پذیر به کار می‌رود، به گونه‌ای که بتوان روابط موجود در مسایل تحقیق را کشف، بررسی و آزمون نمود.
همانطور که درگذشته بیان شد تحقیق حاضر از لحاظ طبقه بندی تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ طبقه بندی بر حسب روش، از نوع توصیفی است که از میان انواع تحقیق های توصیفی، از نوع همبستگی بوده چرا که در آن ارتباط ساختار هیأت مدیره و سیاست متهورانه مالیات مورد مطالعه قرار می گیرد. بنابراین از روش رگرسیون لجستیک برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است و از دو “کای دو” و “والد”^[۱۰۶] برای بررسی معنادار بودن رابطه استفاده گردید.
همچنین جهت اطمینان از قابل اتکاء بودن نتایج از آزمون های پیش فرض استفاده از مدل رگرسیون استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از نرم افزار Excel و برای آزمون فرضیه ها و همچنین آزمون های تکمیلی جهت اطمینان از مدل رگرسیونی از نرم افزار SPSS استفاده شد.
تجزیه و تحلیل داده‌ها مشتمل بر دو بخش زیر است:
الف- توصیف داده ها
ب- تحلیل داده ها
در ابتدا این فصل با توصیف داده ها برای متغیرهای مستقل ،کنترل و وابسته شروع شده است. آمارههای توصیفی از جمله میانگین، انحراف معیار، مجموع، حداقل و حداکثر محاسبه شده است. این شاخص ها توزیع آماری متغیرها را نشان میدهد.
در ادامه با بهره گرفتن از روش رگرسیون لجستیک مدل ها برآورد شده است. در مرحله اول آزمون فرضیه ها بصورت تک تک مورد بررسی قرار گرفته و در مرحله دوم از روش اینتر یا اجباری، مدل با وجود همزمان هر سه متغیر مستقل مورد آزمون و بررسی قرار داده شده و در مرحله سوم از روش پیشرو گام به گام، برای بررسی اولویت بندی و تاثیر متغیرها استفاده شده است و جهت تاثیر تغییرات در مدل متغیرهای اظهار نظر حسابرس ، نوع مالکیت ، وضع مالیاتی ،نسبت بازده داراییها و اهرم مالی به عنوان متغیرهای کنترل وارد مدل شده و مورد بررسی قرار می گیرد .
همانگونه که گفته شد با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون لجستیک میزان تاثیرگذاری و جهت هر کدام از متغیرها بر سیاست های متهورانه مالیاتی نتیجه‌گیری خواهد شد. تحلیل رگرسیون لجستیک در دو مرحله روش اجباری^[۱۰۷] و پیشرو والد^[۱۰۸] انجام گرفته است.
۴-۲) آمار توصیفی داده ها و متغیرهای تحقیق
جهت انجام عملیات تحقیق، ابتدا طی دوره زمانی تحقیق سال های ۸۶ الی ۸۹ متغیرهای اصلی برای تمام شرکت ها عضو نمونه (۹۷ شرکت) محاسبه شد که نتایج آمار توصیفی متغیرها در جدول زیر ارئه شده است:
جدول (۴-۱) آمار توصیفی داده های تحقیق

 

متغیر	حداکثر	حداقل	میانگین	انحراف معیار
سیاست های متهورانه مالیاتی	۱.۰۰	۰۰.	۲۲۶۸.

۲-۱- اشتباه در هویت مجنی علیه: اشتباه نسبت به هویت مجنی علیه بدین گونه قایل تصور است. مثلا کسی که قصد کشتن شخص معینی را داشته و بدین منظور سلاح تهیه می کند و در فرصت مناسبی او را هدف قرار می دهد، اما به هر علتی و با اشتباه شخص ثالث بی گناهی را می کشد. در مورد تاثیر این نوع اشتباه نظرات مختلفی از سوی حقوقدانان ارائه شد. و بعضی از حقوقدانان معتقد اند که قتل را از عمدی به شبه عمدی تنزل می دهد، ولی به نظر می رسد این گونه اشتباه موضوعی چون قصد مجرمانه قاتل عمدی را مبنی بر کشتن دیگری از بین نمی برد و اصولاً قصد مجرمانه واحد برای قتل دیگری نمی تواند، مبنا و منشأ جرایم متعدد عمدی و شبه عمدی باشد. لذا اشتباه نسبت به تشخیص هویت مجنی علیه باعث تغییر ماهیت فعل مجرمانه و میزان مسئولیت جزایی مرتکب نخواهد شد.

۲-۲- اشتباه در عناصر متشکله جرم: تصور این گونه اشتباه بدین صورت است که شخصی در انجام یک کار عمدی و متعارف و از روی بی احتیاطی و با اشتباه موجب صدمه به جان یا مال دیگری را فراهم می کند مثلاً شخصی به اشتباه تصور می کند مالی که تحت ید شخص ثالث قرار دارد متعلق به خود اوست و آن را می رباید. این اشتباه باعث سلب ماهیت مجرمانه (سرقت بودن) عمل می شود. البته در بعضی موارد نوع اشتباه باعث زوال نسبی مسئولیت می شود. و وصف مجرمانه عمل مرتکب را تغییر می دهند. مثلاً شخصی که به هنگام شب و در داخل راهرو، شخص ثالثی را مشاهده می کند و به تصور اینکه سارق است با وارد آوردن ضربه ای به سر، اورا مضروب و مجروح می کند، سپس معلوم شود که شخص مصدوم از اقربای صاحب منزل است و برای انجام کاری قبل از ورود ضارب به آن جا آمده و قصد خروج را داشته است.^[۶۳]
۲-۳- اشتباه در نتایج حاصله از جرم: تصور بر خلاف واقع در این گونه اشتباه بدین صورت تحقق پیدا می کند، شخصی به ماهیت عملی و کاری که انجام می دهد واقف است ولی تمام عواقب و نتایج حاصله از آن را نمی خواهد و پیش بینی نمی کند. آیا در اینجا شخص مسئول کلیه آثار و نتایج عمل خود می باشد؟ در بررسی برخی از موارد قانون مجازات اسلامی ملاحظه می شود که قانون گذار، اشتباه در نتایج حاصله از جرم نه تنها مؤثر در زوال مسئولیت جزایی نمی شناسد بلکه با در نظر گرفتن قاعده «اثر وضعی اعمال» هر کس را مسئول عواقب و نتایج کار عمدیش می شناسد. مثلاً طبق ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی «هر کس عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه و انبار …متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محکوم می شود.» و اگر حریق باعث مرگ کسی شود(نتیجه) مرتکب به مجازات جرم عمدی محکوم می شود.
بندچهارم: عقل
برای بررسی وضعیت مسئولیت کیفری اشخاص دارای نقیصه ی عقلی اشاره به مفهوم عقل نقطه مقابل آن یعنی جنون می توان راه گشا باشد. همانطور که می دانید یکی از شرایط مسئولیت کیفری عقل می باشد. عقل را در لغت در یافتن، دانستن، فهمیدن، قوه ادراک حسن و قبح اعمال و تمیز نیک و بد امور ترجمه کرده اند.^[۶۴] بنابراین به کسی عاقل می گویند که حسن و قبح رفتارها را تشخیص و بتواند امور خیر را از شر تمیز دهد و کسی که دارای چنین توان و قوه ای نباشد در لغت دیوانه می نامند. به نظر می رسد معنای حقوقی جنون نیز به معنای لغوی آن ارتباط کامل دارد. در حقوق جزا از عقل به عنوان یکی از مبانی مسئولیت کیفری دو مطلب را استنباط می شود: یکی دارا بودن فعل و انفعال ذهن، یعنی اینکه شخص بالقوه، توانایی تفکر دارد، نه اینکه فکر هم کرده است و منظور این است که کسی که توانایی تصمیم گیری هم داشته باشد که به آن قدرت اراده گفته می شود. پس انسان «متفکر مرید» در حقوق کیفری عاقل محسوب می شود.^[۶۵] در مجموع به نظر می رسد مبنای مسئولیت کیفری در نظام حقوقی ما و پاره ای از نظام های حقوقی دیگر«اراده» و «آگاهی» مرتکب در حین ارتکاب جرم می باشد. به این معنا که شخص نسبت به اعمال مجرمانه خود زمانی مورد سؤال و مؤاخذه واقع می شود که با علم و آگاهی و از روی خواست و اراده دست به ارتکاب جرم زده باشد، در غیر این صورت اثر کیفری که همان اعمال مجازات است نمی توان بر عمل او مترتب ساخت، به عبارت دیگر شخص در انجام عمل مجرمانه باید «بداند» که عمل جرم است و «بخواهد» که جرم را مرتکب شود تا از لحاظ کیفری قابل تعقیب و مجازات باشد لذا اگر نتوانیم هر یک از این دو ویژگی روانی و اخلاقی «دانستن و خواستن» را به شخص نسبت دهیم عمل مجرمانه غیرقابل انتساب به او خواهد بود و در نتیجه از مسئولیت کیفری مبری خواهد بود^[۶۶] زیرا اصطلاح جنون در مورد وی صدق می کند. جنون واژه ای عربی است و آن را زوال و یا فساد عقل ترجمه کرده اند. اصطلاح جنون فقط به توانایی شناختی انسان توجه دارد و توانایی عاطفی یا احساسی را در بر نمی گیرد^[۶۷] البته جنون در اصطلاح روانپزشکی، بیماری روانی یا روانپریشی (سیکوسیز) بیماری وخیم روانی است که به واسطه ی آن جریان فکر و اندیشه و رفتار و کردار و احساس از راه صحیح و عادی منحرف شده باشد، بیماری روانی معمولاًٌ با علایمی چون از دست دادن تماس با واقعیت، اختلال درک، پیدایش سلوک کودکانه و قهقهرایی، کاهش نیروی مهارکننده محرک ها و تمایلات اولیه و بروز افکار غیر عادی که شامل انواع هذیان و توهمات می شود مشخص می گردد.^[۶۸] جنون در روانپزشکی دستخوش تغییرات است و هر روز ابعاد وسیع‌تری می یابد ولی به نظر می رسد تعریف قاطعی که از جنون در مراجع قضایی می شود بسیار محدود و حداقل با دانش روانپزشکی نباشد. به نظر اسکیرول «جنون بیماری دفاعی است که معمولاً مزمن است و با ضعف و سستی مشاعر و اراده مشخص می گردد. نا مفهومی کلام و نقص خودی به خود فعالیت های عقلانی نیز از علائم این بیماری است و بیمار مبتلا به جنون کسی است که از نیروهایی که داشته محروم شده و ثروتمندی است که فقیر شده است» در قانون مجازات اسلامی مفهوم علمی و رواپزشکی از جنون، مدنظر نبوده است که در گفتار سوم از همین فصل به آن اشاره شده است. و بنابراین جنون ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی جنون حقوقی می باشد. جنون از نظر حقوقی فقط به جنون فکری اطلاق می شود و اینکه قوه قضاوت فرد مختل شود و توانایی شناختی او مختل می گردد. ظاهرا طبق این تعریف توجهی به جنبه های عاطفی، احساسی و شخصیتی او نمی شود. اگر فقط شناخت و قوه قضاوت معیار تشخیص باشد بسیاری از بیماری ها از حمله نقیصه های عقلی نیز شامل آن می شوند. در مقابل اختلالات روانپزشکی وجود دارد که شناخت و قضاوت فرد اکثر مواقع زندگی دست نخورده و شخص فقط بر اساس یک سیستم اعتقادی غلط دست به اقدامات خلاف می زند و ممکن است در دادگاه تمامی استدلال ها وصحبت هایش منطقی به نظر برسد بسیاری از بیماری های پارانوئید در این گروه قرار دارند. بنابراین مسئولیت کیفری آن ها باقی است بنابراین به نظر می رسد آنچه در مورد جنون در قانون مجازات اسلامی مهم است این است که قوه قضاوت فرد مختل باشد و اینکه نام بیماری چیست، اهمیتی ندارد. از طرف دیگر باید توجه داشت که جنون مفهومی نسبی و فرهنگی نیز می باشد و به طور خلاصه در هر جامعه ناتوانی شدید فرد را در تطبیق دادن رفتار و فکر خود با معیارها و ضوابط جاری زمان «جنون» می باشد. به این ترتیب خود جنون یک مفهوم کاملاً فرهنگی است و حتی نوع افکار و احساساتی که شخص دیوانه را احاطه می کند محصول مفاهیمی است که در فرهنگ یک جامعه رواج دارد.^[۶۹]
گفتار سوم: سیر تاریخی قانونگذاری نقیصه عقلی و وضعیت مسئولیت کیفری
در نظام قانونگذاری ایران هیچ وقت از اصطلاح نقیصه عقلی استفاده نشده است. برای بررسی سیر تاریخی مسئولیت اشخاص دارای نقیصه ی عقلی، لازم است «جنون» را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده تا معلوم شود که مقنن ما بر اساس چه مبنایی جنون را تعریف کرده است. آیا مبنای جنون براساس عوامل اجتماعی و فرهنگی بوده و یا بر طبق علوم پزشکی و روانپزشکی بوده است؟
وقتی که تحولات صورت گرفته در قانونگذاری مربوط به جنون را در حقوق کیفری ایران مورد بررسی قرار می دهیم، می توانیم سه دوره متفاوت را ملاحظه کنیم:
دوره اول را می توان دوره «غیر علمی» نامید که در قانون مجازات عمومی مصوب سال ۱۳۰۴ مورد نظر قانونگذار بوده است. دوره دوم را می توان «دوره علمی نامید که در قانون مجازات عمومی مصوب سال ۱۳۵۲ مشاهده می شود، سر انجام دوره سوم را «دوره رجعت به دوره غیر علمی» در زمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی می توان نامید؛ که قانون گذار معیارهای علمی مورد توجه در سال ۱۳۵۲ را نادیده گرفت و به دوره غیر علمی سال ۱۳۰۴ روی آورد.^[۷۰]
لازم به ذکر با توجه به پیشرفت های علمی که در طول سال های اخیر در مورد عوامل موثر بر آگاهی و اراده افراد و نهایتاً تاثیر این عوامل در امور کیفری صورت گرفته و نقشی که این عوامل می توانند بر مسئولیت کیفری اشخاص داشته باشند، ضرورت بررسی این گفتار را دو چندان ساخته است.
نقیصه عقلی و جنون – خواه به عنوان دو مفهوم متباین و خواه در مفهومی که با هم عموم و خصوص داشته باشند – ممکن است در دو حالت اتفاق بیفتد حالت اول: جنون یا نقیصه عقلی در زمان ارتکاب جرم حالت دوم: مربوط به زمانی است که شخص در زمان ارتکاب جرم، از لحاظ عقلی هیچ مشکلی نداشته باشد و پس از ارتکاب جرم دچار نقیصه یا جنون شود، که حالت دوم به دلیل آنکه از بحث ما خروج موضوعی دارد، از بررسی آن خودداری می کنیم. و فقط حالت اول مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
بند اول: قانون مجازات عمومی ۱۳۰۴
اولین قانون مجازات عمومی ایران در سال ۱۳۰۴ تصویب شد. این قانون تحت تاثیر دو مکتب بزرگ کلاسیک و نئوکلاسیک حقوق جزا در ماده ۴۰ خود مقرر می داشت:« کسی که در حال ارتکاب جرم مجنون بوده یا اختلال دماغی داشته باشد مجرم محسوب نمی شود و مجازات نخواهد شد، ولی در صورت بقای جنون باید به دارالمجانین تسلیم شود»
همانگونه که ملاحظه می شود این ماده، سلب مسئولیت کیفری از اشخاص دارای اختلال در قوه تفکر و تعقل را به دو دسته تسری می دهد.
دسته اول: مجانین و دسته دوم: اشخاصی که دارای اختلال دماغی باشند با عبارت دیگر، قانونگذار سال ۱۳۰۴ بیماری های روانی موجب معافیت از مسئولیت کیفری را فقط در حد جنون محدود نکرده بود و بعضی از افرادی را هم که مجنون تلقی نمی شدند ولی اختلال دماغی هم داشتند که نقیصه های عقلی هم جزء آن ها می شوند از مسئولیت کیفری مبری می دانست.
نکته ای که در اینجا باید اشاره این است که این ماده به شیوه ای علمی و منطبق با اصول حقوق جزا، تدوین نشده است. چون طبق نظر قانونگذار سال ۱۳۰۴ شخص در حین ارتکاب جرم یا سالم و کاملا متعارف بود یا مجنون و مختل المشاعر و فرض حدوسط را بیان نموده بود؛ چون اگر اختلال دماغی را شامل کلیه بیماری هایی که قوه عقل و اراده را به طور کامل زایل نمی کنند، ولی فرد را از حالت انسانی سالم خارج نمی نمایند، بدانیم؛ در این صورت این مشکل مطرح می شود که چرا باید این افراد را که شرایط رفع مسئولیت کیفری ندارند از مجازات معاف نمود. از طرف دیگر اگر این اختلال را شامل حال این بیماری های حد متوسط ندانیم این سؤال مطرح می شود که چرا باید مسئولیت این افراد با افراد کاملا متعارف سالم وبرابر باشد.^[۷۱]
ماده ۴۰ ایراد مهم دیگری هم داشت این بود که قسمت اخیر آن فقط از لزوم اعزام مجانین به دارالمجانین صحبت کرده و مشخص نکرده بود که در مورد نقیصه های عقلی و به طور کلی کسانی که از اختلال دماغی رنج می برند و با وجود معافیت از مجازات برای جامعه مشکل ایجاد می کنند، چه باید کرد؟ خوشبختانه بعد از گذشت سی و پنج سال یعنی سال ۱۳۳۹ با تصویب قانون اقدامات تأمینی، تعیین اقدامات برای کلیه مجرمین خطرناک اعم از اینکه قانوناً مسئول باشند یا نه، مجاز شد و این عیب قانون برطرف گردید.
همانطور که ذکر شد نقیصه ی عقلی یکی از مصادیق اصلاح «اختلال دماغی» در ماده ۴۰ قانون مجازات عمومی ۱۳۰۴ می باشند بنابراین به نظر می رسد طبق قانون مذکور، اشخاص مورد اشاره فاقد مسئولیت کیفری می باشند.
بند دوم: قانون مجازات عمومی ۱۳۵۲
قانونگذار کیفری در سال ۱۳۵۲، با الهام از علوم پزشکی و روانپزشکی جدید و همچنین افکار نو، که براثر ظهور مکاتب جرمشناسی در جامعه مطرح بود، ماده ۴۰ قانون مجازات عمومی مصوب سال ۱۳۰۴ را اصلاح نمود و در فصل هشتم قانون مجازات عمومی تحت عنوان «حدود مسئولیت جزایی» در قالب ماده ۳۶ مقرر می داشت.
الف) هرگاه محرز شود مرتکب حین ارتکاب جرم به علل مادر زادی یا عارضی فاقد شعور بوده، یا با اختلال تام قوه تمیز یا اراده دچار باشد مجرم محسوب نخواهد شد و در صورتی که تشخیص داده شود که چنین کسی حالت خطرناک دارد، به دستور دادستان تا رفع حالت مذکور در محل مناسبی نگهداری خواهد شد و آزادی او به دستور دادستان امکان پذیر است.
ب)هرگاه مرتکب جرم در حال ارتکاب به اختلال نسبی شعور یا قوه تمیز و اراده دچار باشد، با حدی که در ارتکاب جرم موثر واقع گردد مجازات به ترتیب زیر تعیین می شود.»
ترتیباتی که در ذیل بند ب ماده ۳۶ قانون مجازات عمومی سال ۱۳۵۲ احصا و شمارش شده بود، بر تخفیف مجازات چنین شخصی دلالت داشت و به نوعی «کیفیت مخففه شخص اجباری» به شمار می رفت.
همانطور که از این ماده پیداست قانونگذار در این قانون، از به کارگیری لفظ جنون خودداری نموده و به ضوابطی برای رفع مسئولیت از افراد بی خرد اکتفا نموده است.
در بند الف این ماده قانونگذار از «علل مادرزادی یا عارضی» استفاده نموده است. به نظر می رسد علل در این ماده جمع مکسر «علیل» می باشد که در لغت به معنای بیمار، مریض، رنجور و دردمند^[۷۲] می باشد و نه به معنای اسباب و دلایل و بنابراین نمی تواند شامل مواردی که بیماری تلقی نمی شود، ولی باعث ایجاد اختلال تام در قوه تمیز، شعور یا اراده، بشوند، باشد.
منظور از علل مادرزادی صفاتی هستند که از بدو تولد در انسان موجود می باشند. قسمتی از این صفات بین انسان و حیوان مشترک است و غرایز را تشکیل می دهد و برخی دیگر مخصوص انسان هاست.^[۷۳] البته بدیهی است در این ماده فقط منظور صفات مخصوص به انسان که دانایی یا نادانی جز آن صفات می باشد؛ است به نظر می رسد طبق این ماده، علل مادرزادی جمیع عوارضی نیز شامل کلیه حالات روانی غیر دائمی و لاحق و حادث می شود. بنابراین به نظر می رسد نقیصه عقلی شدید (کانا یا کور ذهن) اعم از اینکه به دلیل مادرزادی یا محیطی ایجاد شود تحت الشمول بند ۱ ماده ۱۳۶ قرار گرفته و مسئولیت کیفری ندارد. و همچنین طبق ضابطه ای که در دو بند این ماده پیش بینی شده است کالیوها و کودن ها از آنجایی که قوه تمیز آنها به صورت نسبی زایل شده و نه تام، دارای مسئولیت تخفیف یافته طبق بند ب ماده می باشد.
قانون مجازات عمومی سال ۱۳۵۲ از جهت استعمال سایر بیماری های روانی غیر از جنون؛ ساکت بوده ولی کلیت احکام مقرر در مورد اختلال تام یا نسبی شعور قوه تمیز و اراده به حدی بود که شامل کلیه بیماری های روانی اعم از جنون و درجات خفیف تر آن می شد. از این رو می توان احکام قانون مزبور در مورد بیماری های روانی را کامل و منطبق با قواعد علمی روز نامید.^[۷۴]
بند سوم: قوانین مجازات اسلامی ۱۳۶۱ و ۱۳۷۰
از آنجایی که احکام این دو قانون یکسان است، در یک بند، با هم به صورت مشترک آورده می شود. ماده ۲۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۶۱ از اصول مربوط به معافیت از مسئولیت یا مسئولیت تخفیف یافته در مورد بیماری های روانی صرف نظر کرده و به بیان حکم کلی در مورد جنون اکتفا کرده طبق ماده مزبور:«جنون به هر درجه که باشد موجب عدم مسئولیت کیفری است.» همین حکم با تغییراتی جزئی در ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ تکرار شده است و طبق ماده ۵۱ قانون مزبور:«جنون در حال ارتکاب جرم به هر درجه که باشد رافع مسئولیت کیفری است.»
چنین بنظر می رسد که از نظر مقنن دوره پس از انقلاب اسلامی مجرمین یا دچار جنون هستند یا افرادی سالم و حد وسطی وجود ندارد. و همانطور که در بند چهارم گفتار دوم از همین فصل اشاره شد، قانونگذار مجازات اسلامی در بعد از دوره انقلاب مفهومی غیر علمی را مد نظر داشته و منظور مقنن از جنون، همان جنون فکری بوده و جنون فکری نیز به معنای اختلال در قدرت قضاوت می باشد و بنابراین چنین به نظر می رسد که کلیه اشخاص دارای نقیصه عقلی اعم از کاناها، کالیوها و کودن ها طبق قانون فاقد مسئولیت کیفری می باشند زیرا در کلیه این اشخاص اختلال در قدرت قضاوت وجود دارد.
بند چهارم : قانون مجازات اسلامیجدید
قانون مجازات اسلامی جدید نیزدرمورد مسئولیت کیفری اشخاص درارای نقیصه عقلی مانند قوانین کیفری سابق سکوت اختیارکرده است ولی باتجزیه وتحلیل مواد ۱۳۹ و۱۴۸ آن می توان وضعیت مسئولیت کیفری این اشخاص را استنتاج نمود.ماده ۱۳۹ این قانون اشعارمی دارد:«مسئولیت کیفری درحدود،قصاص وتعزیرات تنهازمانی محقق است که فرد حین ارتکاب جرم عاقل،بالغ ومختارباشد به جز در مورد اکراه بر قتل که حکم آن درکتاب سوم (قصاص) آمده است ».طبق این ماده مرتکب باید حین ارتکاب جرم«عاقل باشد»وعقل نیز وجود قوه ی ادراک وتمیز درحد نرمال وطبیعی می باشد.ماده ۱۴۸ قانون جدید نیز به نقطه مقابل عقل یعنی جنون اشاره می کند وبدون این که ازجنون تعریف علمی نماید مقررداشته است «هرگاه مرتکب درزمان ارتکاب جرم دچاراختلال روانی بوده به نحوی که فاقد اراده یا قوه ی تمیز باشد مجنون محسوب می شود».همان طورکه مشاهده می شود،قانون گذار درآخر ماده اشعار داشته است «مجنون محسوب می شود» ونه این که مجنون است.گویا قانون گذارخواسته اشخاصی که دارای جنون علمی و روان پزشکی به مفهوم اخص کلمه نمی باشند را هم تحت الشمول حمایت خودقرار دهد.لذا به نظر می رسد قانون گذار مفهوم غیر علمی وعرفی از مجنون ارائه داده است.سوالی که دراین جا مطرح می شود این است که آیا قانون گذار در قانون جدید شخص دارای نقیصه عقلی رانیزمجنون محسوب کرده وآن ها را تحت حمایت خود قرارداده است یاخیر؟باتوجه به تعریف جنون درماده ۴۰ قطعاً کاناها (کورذهن ها) فاقدمسئولیت کیفری هستند؛ولی درمورد کالیوها(کندذهن ها) وکودن ها وجودجنون درآن ها مشکوک ومردد است و وضعیت مسئولیت کیفری آن ها مبهم باقی می ماند ولی ماده ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی جدید که «قاعده ی درء» رادرمورد تعزیرات پذیرفته است،مشکل قضیه را حل می کند.ماده ۱۳۹ قانون مذکور مقرر می دارد «هرگاه وقوع جرم یا برخی از شرایط آن ویا هریک ازشرایط مسئولیت کیفری مورد شبهه یا تردید قرار گیرد حسب مورد جرم یا شرط مذکور ثابت نمی شود»آن چه درمورد کالیوها(کند ذهن ها) و کودن ها مشکوک ومردد می باشد وجود عقل دراین اشخاص می باشد که یکی از شرایط مسئولیت کیفری است.دراین جا طبق این ماده باید شرط عقل را درمورد این اشخاص ثابت نشده فرض نماییم زیرا هیچ دلیلی بر نفی یا اثبات آن وجود ندارد.لذا بااین تفاسیر کلیه اشخاص دارای نقیصه عقلی اعم از کاناها،کالیوهاوکودن ها طبق لایحه قانون مجازات اسلامی فاقد مسئولیت کیفری هستند.
گفتار چهارم:شرایط عدم مسئولیت:
در این گفتار به بررسی شرایطی پرداخته می‌شود، که در صورت وجود آن شرایط، ارتکاب عمل مجرمانه از سوی اشخاص دارای نقیصه ی عقلی دارای مسئولیت کیفری نخواهد بود، بدیهی در صورت عدم حتی یک شرط از شروط ذیل مسئولیت کیفری اشخاص دارای نقیصه عقلی باقی خواهد بود، این شرایط عبارتند از:
بند اول: احراز نقیصه ی عقلی در شخص مرتکب
برای رفع مسئولیت از شخص دارای نقیصه عقلی، وجود «نقیصه ی عقلی» لازم است همانطور که اشاره شد نقیصه های عقلی به سه دسته تقسیم می شوند:
کاناها: با هوشبهر (IQ) حداکثر ۲۵
کالیو ها(کند ذهن ها) با هوشبهر (IQ) حداکثر ۵۰
کودن ها با هوشبهر (IQ) حداکثر ۷۵
بنابراین برای رفع مسئولیت کیفری، قرار گرفتن در این وضعیت های سه گانه لازم می باشد. بنابراین عقب مانده های مرزی و خفیف، تنها می توانند، از تخفیف مجازات بهره مند شوند. و دارای مسئولیت کیفری نسبی می باشند. بدیهی است تشخیص وجود وضعیت سه گانه در مجرم به عهده کارشناس متخصص می باشد. در این مورد تبصره ماده ۴ قانون اقدامات تأمین مقرر می دارد«درباره تشخیص عدم مسئولیت مجرمین و اینکه آیا مطلقاً یا به طور نسبی فاقد قوه ی ممیزه می باشند دادگاه نظر پزشک متخصص امراض روحی را جلب می نماید و در حال تصمیم نهایی با دادگاه است.» همانطور که در این تبصره مشاهده می شود، دادگاه به منظور صدور حکم بر رفع مسئولیت کیفری نقیصه های عقلی باید بر مبنای پزشک متخصص امراض روحی حکم صادر کند، ولی بدیهی است که تبعیت از نظر کارشناس بر دادگاه الزامی نیست.
بند دوم: وجود نقیصه عقلی در حین ارتکاب جرم
همان طور که بارها اشاره شد، طبق ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی، اشخاص دارای نقیصه عقلی، فاقد مسئولیت کیفری هستند، بنابراین آنچه اهمیت دارد، این است که نقیصه عقلی در حین ارتکاب جرم حاصل شده باشد، اعم از اینکه مرتکب به طور دائم، دچار نقیصه عقلی باشد، یا نقیصه عقلی وی به صورت ادواری باشد^[۷۵] بنابراین در این صورت به دلیل قابل ملامت نبودن اعمال ارتکابی شخص دارای نقیصه عقلی، مسئولیت کیفری متوجه وی نبوده، و در نتیجه وی بخاطر اعمال مجرمانه خود مجازات نمی شوندو مقام قضایی ذی صلاح نیز با احراز نقیصه عقلی در حین ارتکاب جرم باید مبادرت به صدرور قرار موقوفی تعقیب نماید؛ زیرا ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی دادگاه عمومی و انقلاب در امور کیفری، همین امر را مورد توجه قرار داده و اصدار قرار موقوفی تعقیب را در این حالت ضروری دانسته است:«هرگاه قاضی تحقیق در جریان تحقیقات متوجه شود که متهم هنگام ارتکاب جرم، مجنون بوده است تحقیقات لازم را از کسان و نزدیکان او و سایر مطلعین به عمل آورده و نظریه پزشک متخصص را در این مورد تحصیل، مراتب را در صورت مجلس قید می کند و پرونده را به دادگاه ارسال می دارد. دادگاه پس از بررسی پرونده، هرگاه تحقیقات قاضی تحقیق و اهل خبره را کافی دید. از صحت آن مطمئن شد، از نظر جزایی قرار موقوفی تعقیب صادر و در مورد دیه یا خسارت مالی در صورت مطالبه، حکم مقتضی صادر می نماید.»^[۷۶]
گفتار پنجم: دلایل عدم مسئولیت اشخاص دارای نقیصه عقلی
همانگونه که در بالا اشاره شد، اشخاص دارای نقیصه عقلی فاقد مسئولیت کیفری بوده و لذا در صورت ارتکاب جرم عمل مذکور به این اشخاص منتسب نخواهد بود. در این گفتار به دلایلی که باعث عدم قابلیت انتساب اعمال مجرمانه به این اشخاص می شود در چهار بند جداگانه اشاره می شود.
بنداول: استناد به ماده ۵۱قانون مجازات اسلامی
به این دلیل در گفتار سوم از همین فصل اشاره شد. ولی برای اثبات اظهارات فوق و جمع بندی مطالب در یک گفتار جداگانه مجدداً به آن اشاره می شود. همانطور که ذکر شد، ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی مقرر داشته«جنون در حال ارتکاب جرم به هر اندازه که باشد رافع مسئولیت کیفری است». علاوه بر این، به این نکته نیز اشاره شد، که منظور از جنون در این ماده جنون فکری می باشد که به توانایی شناختی فرد (توانایی قضاوت)مربوط می شود و اختلال در قضاوت با وجود سلسله مراتب متفاوت، در این اشخاص وجود دارد و اطلاق این ماده بیانگر عدم تفاوت نوع واکنش جزایی با توجه به سلسله مراتب اختلال در توانایی قضاوت می باشد، لذا کلیه اشخاص نقیصه ی عقلی اعم از کانا، کالیو و کودن طبق این ماده علیرغم تفاوت در میزان اختلال شناختی مسئولیت کیفری ندارد. با وجود این نظریات مخالفی نیز از سوی حقوقدان مطرح شده از جمله نوربها، در تفسیری از جنون ارائه داده ، برای مجنون بودن قرار گرفتن وضعیت شخص در «دهلیز تاریک ناآگاهی» را شرط دانسته که این امر می تواند این توهم را ایجاد کند، که فقط کاناها (کورذهن ها) در وضعیت مذکور قرار دارند بنابراین کالیو ها و کودن ها حداقل دارای مسئولیت کیفری تخفیف یافته هستند، ولی ابهام با دلایلی که در ادامه گفتار به آنها اشاره می شود زدوده می شود. ماده ۱۴۸ لایحه قانون مجازات اسلامی نیز مقرر داشته «هرگاه مرتکب در زمان ارتکاب جرم دچار اختلال روانی بوده و به نحوه ی که فاقد اراده یا قوه تمیز باشد مجنون محسوب شده و دارای مسئولیت کیفری نخواهد بود». با توجه به این ماده و استفاده از واژه «قوه تمیز» در آن این نکته تأیید می شود که قانونگذار در لایحه نیز توانایی شناختی ^[۷۷]را در مفهوم جنون مدنظر داشته و با توجه با اینکه نقیصه های عقلی در قوه تمیز اختلال دارند، بنابراین فاقد مسئولیت کیفری هستند.
بند دوم: استناد به فتاوی معتبر
حتی در فرض عدم پذیرش استدلال فوق قانونگذار کیفری، بعد از انقلاب اسلامی در کشور ما شدیداً به قوانین فقهی متمایل شده و در اصل ۱۶۷ مقرر داشته «قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوی را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر، حکم قضیه را صادر نماید و نمی تواند به بهانه ی سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوی و صدور حکم امتناع ورزد» حال حتی با فرض عدم تحت الشمول بودن مسئولیت کیفری اشخاص دارای نقیصه عقلی در ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی در این گونه موارد باید فتاوی معتبر مراجعه شود و در فقه نیز شخص نقیصه عقلی که «معتوه» نامیده می شود.
در بسیاری از موارد در عرض مجنون آورده شد، که این امر این استنباط را تأیید نماید که در فقه مجنون و معتوه از همدیگر متمایز می باشند ولی همانطور که ذکر شد، امام صادق علیه السلام در روایتی صحیحه معتوه را در حکم مجنون دانسته و در کتب فقهی معتبر موارد زیادی وجود دارد که جنایت عمدی شخص معتوه، بر عهده عاقله‌اش گذاشته می شود. ذکر کلمه «در حکم» در روایت صحیحه امام صادق، این نکته را تأیید می نماید که کلیه احکام مجنون در زمینه واکنش جزایی، در مورد معتوه نیز جاری می شود^[۷۸]. و از آنجایی که شخص مجنون فاقد مسئولیت کیفری است، نتیجه ای که استنباط می شود شخص معتوه نیز فاقد مسئولیت کیفری می باشد.
بند سوم: قاعده درء
اصل این قاعده «الحدود تدارء بالشبهات» است و به معنای «حدود در صورت عروض شبهه دفع می شود» می‌باشد، در مورد این قاعده دو سؤال مطرح شده و از ذکر سئوالات بیشتر که از موضوع پایان نامه خروج موضوعی دارد خودداری می شود. سؤال اول اینکه مخاطب این قاعده چه کسانی هستند و این شبهه بر چه کسانی باید عارض شود تا اینکه مجازات ساقط شود؟ به عیارت دیگر محل عروض شبهه برای چه اشخاصی است؟ در این مورد سه نظریه مطرح شده که به ذکر آن ها پرداخته می شود.

شاخص فقر:
شاخصهای متعددی مانند شاخص سرشمار، شدت فقر ، فوستر- گریر- توربک و حساسیت - توزیع در تحقیقات فقر به کار می رود. در اینجا دو شاخصی را به کار برده ایم که اخیراً مطرح شده اند: شاخص فقر میپل کرافت و شاخص چندوجهی فقر آکسفورد.
شاخص میپل کرافت^[۶۲]:
بین صفر تا ۱۰ تعریف شده است. بالاترین عدد در این فهرست برای کشور سوئد برابر ۸٫۸۸ است که در واقع کمترین میزان فقر را نشان می دهد. پایین ترین رقم نیز به کشور سیرالئون تعلق دارد که بیشترین سطح فقر را در کشورهای مورد بررسی نشان می دهد.

شاخص چندوجهی فقر آکسفورد:^[۶۳]
در تخمین شاخص چندوجهی فقر آکسفورد(MPI) از ۱۰ متغیر مختلف برای اندازه گیری سه صورت فقر در سطح خانوار استفاده می شود. این سه صورت عبارتند از تحصیلات، سلامت و استانداردهای زندگی که برای ۱۰۴ کشور در حال توسعه محاسبه شده اند. این شاخص در سال ۲۰۱۰ از سوی «برنامه فقر و توسعه انسانی آکسفورد»^[۶۴] و «برنامه توسعه سازمان ملل متحد»^[۶۵] منتشر شده است.
شاخص MPI سطح فقر را با توجه به موارد زیر تخمین میزند:
تصویر همزمان تمامی محرومیت هایی که زندگی فرد را تحت تاثیر می گذارد
تشخیص فقیرترین افراد جامعه
درک محرومیت های عمده در نواحی و میان گروه های مختلف جامعه
آشکار سازی سریع نتایج موثر سیاستهای مداخله ای
ترکیب وجوه متفاوت فقر با توجه به اهداف هزاره توسعه به سمت یک معیار واحد.
به نظر می رسد MPI به تدریج به شاخص برتر در تحقیقات اقتصادی فقر مبدل گردد. با مقایسه MPI و شاخص فقر میپل کرافت در می یابیم که شاخص میپل کرافت برای محدوده وسیعتری از کشورهای توسعه یافته تعریف شده است ولی در حال حاضر MPI تنها برای کشورهای در حال توسعه ارائه شده است.
از سوی دیگر روش شناسی محاسبه MPI کاملاً مشخص است و در مقاله آلکایر و سانتوس (۲۰۱۰) به تفصیل آمده است در حالیکه درباره روش میپل کرافت می دانیم که از داده های گزارش توسعه جهانی استفاده شده، ولی جزئیات محاسبه آن به طور عمومی اعلان نشده است.
ذکر این نکته ضروری است چنانچه شاخص میپل کرافت در تعیین سطح فقر موفق باشد می بایست با MPI همبستگی بالایی داشته باشد که در واقع نیز این میزان برابر با (۹۴% -) است و همبستگی قوی را نشان می دهد. دلیل علامت منفی نیز آن است که میپل کرافت به سطح فقر شدیدتر عدد پایین تری نسبت می دهد ولی در MPI به عکس سطح فقر شدیدتر، عدد بالاتری می گیرد.
شاخص بلاخیزی:
این شاخص نیز با بهره گرفتن از داده های مختلف مربوط به تلفات انسانی و مالی بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان و رانش زمین برای کشور های مختلف دنیا از سوی شرکت میپل کرافت ارائه شده است و بین صفر تا ۱۰ تعریف شده است. بنگلادش با میزان ۰۶/۰ بلاخیزترین کشور و کشورهای قطر، بحرین، امارات و مالت با میزان ۱۰ ایمن ترین کشورها در فهرست ما هستند.
تولید ناخالص ملی:
این شاخص تولید ناخالص ملی را بصورت جاری و به دلار بیان کرده و از داده های صندوق بین المللی پول استخراج شده است.
نرخ بیکاری:
نرخ بیکاری، درصد بیکاران جویای کار را نسبت به کل نیروی کار نشان می دهد. در این تحقیق نرخ بیکاری سال ۲۰۰۸ از پایگاه داده های چشم انداز اقتصادی جهان وابسته به صندوق بین المللی پول (IMF) استخراج شده است.
منابع و اطلاعات آماری
در پایگاه اطلاعاتی مورد استفاده این تحقیق، داده های ۸۱ کشور ذیل برای شاخص های فقر، بلاخیزی و تولید ناخالص ملی وجود دارند:
الجزایر، آنگولا، اتریش، آذربایجان، بحرین، بنگلادش، باربادوس، روسیه سفید، بلژیک، بنین، بتسوانا، برزیل، بلغارستان، کامرون، کلمبیا، کاستاریکا، قبرس، جمهوری چک، دانمارک، جیبوتی، جمهوری دومینکن، الساروادور، گینه استوایی، اتیوپی، فیجی، فرانسه، گابون، گرجستان، آلمان، گواتمالا، گینه، گینه بیسائو، هندوراس، اندونزی، ایران، اسرائیل، جامائیکا، اردن، کنیا، قرقیزستان، لیبی، لوگزامبورگ، مالدیو، مالی، مالت، مکزیک، مولّداوی، مغولستان، منتنگرو، مراکش، زلاندنو، نیکاراگوا، نیجر، پاناما، پاراگوئه، پرو، پرتقال، قطر، عربستان سعودی، سنگال، صربستان، سیرالئون، اسلواکی، افریقای جنوبی، اسپانیا، سودان، سورینام، سوئد، تانزانیا، تایلند، توگو، ترکمنستان، اکراین، امارات متحده عربی، بریتانیا، ایالات متحده، ونزوئلا، ویتنام، یمن و زامبیا.
برای نرخ بیکاری داده های موجود محدود به ۵۲ کشور می شود. شاخصهای فقر و بلاخیزی در سال ۲۰۱۰ با ترکیب داده های سال پیشین محاسبه و از سوی میپل کرافت منتشر شده است. داده های تولید ناخالص ملی و نرخ بیکاری مربوط به سال ۲۰۰۸ می باشد.
نتایج برآورد الگوی «بلاخیزی و فقر» و تفسیر نتایج
با توجه به اینکه شاخص بلاخیزی برای نخستین بار توسط میپل کرافت در سال ۲۰۱۰ ارائه شده است، مدل اقتصادسنجی به صورت مقطعی^[۶۶] آزمون شده است. آنچه در مدلهای مقطعی می بایست مورد توجه ویژه قرار گیرد، مشکلات مربوط به « واریانس ناهمسانی » و توزیع غیر نرمال جملات پسماند است. بدین دلیل مدل با بهره گرفتن از دو روش حداقل مربعات معمولی (OLS) و حداقل مربعات وزنی (WLS) آزمون شده و نتایج مقایسه گردیده اند.
برای تبیین ارتباط بین بلاخیزی و فقر، متغیرهای کنترلی دیگری همچون تولید ناخالص ملی، تولید سرانه، نرخ بیکاری، ضریب جینی و شاخص توسعه انسانی در الگوی تصریحی استفاده شد ولی در نهایت به دلیل معنی داری ضعیف و یا هم خطی به جز دو متغیر تولید ناخالص ملی و بیکاری سایر متغیرها حذف شدند.
همچنین از میان شاخص های مختلف تولید ناخالص ملی، دو شاخص بر اساس برابری قدرت خرید PPP و بر اساس قیمت های جاری به دلار آزمون شدند که شاخص تولید ناخالص ملی دلاری بر اساس قیمت های جاری به دلیل تصریح مناسب تر مدل برگزیده شد.
در ابتدا مدل تصریحی زیر مورد آزمون قرار گرفت:
نتایج حاصل از آزمون مدل با بهره گرفتن از روش «حداقل مربعات معمولی» و با قرار دادن شاخص فقر میپل کرافت به عنوان متغیر مستقل در جدول (۵-۱) آمده است. در این رابطه نتایج زیر قابل تعمق اند:
جدول (۵-۱) نشان می دهد که تاثیر بلاخیزی در شاخص فقر معنی دار بوده و علامت آن مطابق با پیش بینی ما (مثبت) است. حضور معنادار متغیرهای کنترلی تولید ناخالص ملی و نرخ بیکاری با توجه به علامت آنها موجب استحکام مدل شده است.
تفسیر معناداری متغیرهای کنترل این است که جوامع با سطح درآمد بالاتر، از توانایی ارائه چتر حمایتی برای افراد دارای کار برخوردارند اما بیکاران در این جوامع در مواجهه با بلایای طبیعی آسیب پذیر هستند. در جوامع فقیر با درآمد پایین، چتر حمایتی مناسب برای حفاظت قشر آسیب پذیر در برابر بلایای طبیعی به دلیل ضعف عمومی اقتصاد اصولاً ممکن نیست. این نکته در ادامه بیشتر موشکافی خواهد شد.
متغیرهای توضیحی بلاخیزی، تولید ناخالص داخلی و بیکاری با آماره های t به ترتیب ۲٫۵۱ ،۲٫۷۵ و ۲٫۷۳- در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار هستند ولی متغیر ضریب جینی به دلیل معناداری پایین از مدل حذف شد.
پارامترهای مدل فوق معنادار بوده و تست نرمال بودن پسماندها رد نشده است. همچنین تست بروش- پاگان، واریانس - همسانی را رد نکرده است. با این حال، تست وایت با آماره ۱۸/۳ در سطح اطمینان ۱ درصد واریانس همسانی را رد می کند. با مطالعه دقیق تر این تست مشخص می شود که پسماندها با حاصل ضرب شاخص بلاخیزی در نرخ بیکاری ارتباط معنادار دارد.
جدول (۵-۱): رابطه بلاخیزی و فقر- متغیر وابسته: شاخص فقرمیپل کرافت- روش: حداقل مربعات معمولی ((OLS

 

مدل	α	بلاخیزی	تولید ناخالص ملی	بیکاری	R2	تعداد مشاهدات
۱

۴-۵٫ بررسی وجود آرچ در داده‌ نرخ ارز ۵۳
۴-۶٫ تخمین مدل گارچ ۵۴
۴-۷٫ تخمین مدل ها و آزمون فرضیه ها ۵۴
۴-۷-۱٫ تخمین مدل واردات به روش ARDL 54
۴-۷-۱-۱٫ الگوی بلندمدت مدل واردات ۵۶
۴-۷-۱-۲٫ الگوی تصحیح خطای مدل واردات ۵۷
۴-۷-۱-۳٫ آزمون CUSUM و CUSUMQ مدل واردات ۵۸
۴-۷-۲٫ تخمین مدل صادرات به روشARDL 59
۴-۷-۲-۱٫ الگوی بلندمدت مدل صادرات ۶۰
۴-۷-۲-۲٫ الگوی تصحیح خطای مدل صادرات ۶۱
۴-۷-۲-۳٫ آزمون CUSUM و CUSUMQ مدل صادرات ۶۲
فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهادات ۶۵-۷۰
۵-۱٫ مقدمه ۶۶
۵-۲٫ مروری برخطوط کلی پژوهش ۶۶
۵-۳٫ نتایج کلی تحقیق ۶۷
۵-۳-۱٫ نتایج تخمین مدل واردات به روش ARDL 67
۵-۳-۲٫ نتایج تخمین مدل صادرات به روش ARDL 68
۵-۴٫ نتیجه گیری ۶۹
۵-۵٫ پیشنهادات سیاستی ۷۰
فهرست منابع ۷۱-۷۷
پیوست ۷۸-۸۴
فهرست جداول
جدول ۴-۱٫ علائم اختصاری متغیرهای مورد استفاده در تحقیق ۵۰
جدول ۴-۲٫ خلاصه نتایج آزمون ریشه واحد دیکی فولر ۵۱
جدول ۴-۳٫ تخمین مدل ARIMA در مرتبه‌های مختلف ۵۳
جدول ۴-۴٫ تخمین مدل ARIMA(2,0) برای متغیر نرخ ارز ۵۳

جدول ۴-۵٫ نتایج تست آرچ برای متغیر نرخ ارز ۵۳
جدول ۴-۶٫ نتایج تخمین گارچ برای متغیر نرخ ارز ۵۴
جدول ۴-۷٫ ضرایب الگوی مدل تصریح شده ۵۵
جدول ۴-۸٫ الگوی بلندمدت ARDL ۵۶
جدول۴-۹٫ ساختار پویای کوتاه‌مدت واردات ۵۷
جدول ۴-۱۰٫ ضرایب الگوی مدل تصریح شده ۵۹
جدول ۴-۱۱٫ الگوی بلندمدت ARDL ۶۱
جدول۴-۱۲٫ ساختار پویای کوتاه مدت صادرات ۶۲
فهرست نمودارها
نمودار شماره ۴-۱٫آزمون CUSUMمدل واردات ۵۸
نمودار شماره ۴-۲٫ آزمون CUSUMQ مدل واردات ۵۹
نمودار شماره ۴-۳٫ آزمون CUSUMمدل صادرات ۶۳
نمودار شماره ۴-۴٫آزمون CUSUMQ مدل صادرات ۶۳
فصل اول:
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
در تاریخ اندیشه‌های اقتصادی بحث اثربخشی و اهمیت تجارت خارجی برای رسیدن به رشد اقتصادی و همچنین برای دسترسی به رقابت سالم اقتصادی از دوران مرکانتیلیسم‌ها و سوداگران اقتصادی آغاز می‌گردد. درواقع تجارت خارجی را می‌توان به عنوان یکی از محرکهای مهم رشد اقتصادی به حساب آورد. از سوی دیگر پدیده‌ی جهانی شدن اقتصاد و از بین رفتن مرزهای تجاری کشور به شدت در حال شکل‌گیری است و درآینده‌ای نه چندان دور، کشورها به سختی قادر خواهند بود که خود را از این جریان کنار کشیده و تنها در حاشیه، نظاره‌گر تحولات تجاری بین کشورها باشند. از اینرو می‌توان گفت که تجارت نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. اغلب کشورها برای افزایش رشد اقتصادی به دنبال توسعه‌ی تجارت با سایر کشورها هستند، لذا انتظار می‌رود ایران نیز به نحوی خود را با تحولات تجارت در دنیا همگام نموده و برای رقابت و ورود به صحنه‌ی تجارت بین‌المللی آماده شود. از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تجارت هرکشور و هر بخش اقتصادی برای آنچه در تئوری‌های اقتصادی مطرح شده است، نرخ ارز و درآمد ملی کشورهای طرف تجاری است. لذا شناخت این متغیرها و نحوه‌ی اثرگذاری آنها برصادرات و واردات که دو رکن اصلی تجارت هستند، حائز اهمیت است. در مطالعه‌ی حاضر، علاوه بر اینکه نحوه‌ی اثرگذاری هر یک از متغیرهای فوق‌الذکر بر توابع صادرات و واردات مورد بررسی واقع شده، تاثیر نوسانات نرخ ارز که یکی از مباحث بحث برانگیز در زمینه‌ی تجارت می‌باشد، نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
۱-۲- بیان مسأله
نرخ ارز یکی از مهم‌ترین متغیرهای تجارت بین‌الملل است. پرداختن به تجارت بین کشورها بدون در نظرگرفتن رژیم ارزی نمی‌تواند به هدف نهایی تجارت برسد. کشورهای مختلف بعضا به صورت دوجانبه توافق‌هایی را امضا می‌‌‌‌‌‌کنند. این توافقات در طول زمان و به صورت گام به گام اجرایی می‌شوند. عوامل تاثیرگذار بر اجرایی شدن توافق‌نامه‌ها به دوبخش عوامل قابل‌کنترل و عوامل غیرقابل‌کنترل تقسیم می‌شود، یکی از متغیرهای بااهمیت و پرنوسان، نرخ ارز است. جهت و میزان اثرگذاری نرخ ارز بر تراز تجاری از موضوعات و مسائل بااهمیت است که در بسیاری از مطالعات کاربردی به آن پرداخته شده است.
ابزارهای مداخلات ارزی دولتها مختلف می‌باشند، ازجمله آنها می‌توان به کاهش ارزش خارجی پول ملی، افزایش ارزش خارجی پول ملی، سیستم‌های چندنرخی ارز و غیره اشاره کرد. دولتها برای ایجاد تعادل خارجی از این ابزارهای ارزی استفاده می‌کنند که به عنوان بخشی از مجموعه تدابیر اقتصادی دولت، جهت بهبود در وضعیت ترازپرداخت‌های کشور مطرح می‌باشند. تقلیل ارزش خارجی پول ملی، اغلب از اجزاء مهم بر‌نامه‌های تعدیل ساختاری، خصوصا از عوامل تدارک دیده شده توسط صندوق بین المللی پول و بانک جهانی است.
طرفداران کاهش ارزش پول معتقد بودند که کاهش ارزش پول ملی، موجب افزایش تولید و در نتیجه بالا رفتن سطح اشتغال، درآمد، صادرات و همچنین بهبود وضعیت تراز تجاری می‌شود و کسری ترازپرداخت‌ها را جبران می‌کند. اما در سال ۱۹۷۲ تراز تجاری ایالات متحده با تضعیف ارزش دلار نه تنها بهبود نیافت، بلکه بدتر نیز شد. از اینرو محققان برآن شدند تا اثرات کوتاه‌مدت
و بلندمدت تضعیف ارزش پول ملی بر تراز تجاری را مشخص نمایند. در این راستا دو روش اصلی برای بررسی اثرات تغییرات نرخ ارز روی تراز تجاری پیشنهاد شده است: روش اول، رهیافت کشش مارشال- لرنر بوده که تاثیر کاهش ارزش پول ملی بر تراز تجاری را آنی دانسته و تحلیلی ایستا از آن ارائه می‌دهد، اما رهیافت دوم که موسوم به اثر منحنی j می‌باشد، برخلاف روش قبلی بیان می‌کند که عکس العمل تراز تجاری در قبال تغییرات نرخ ارز نه تنها آنی نبوده، بلکه جنبه پویا داشته و ممکن است در طی دوره‌ای از زمان به وقوع بپیوندد(کازرونی و مجیری،۱۳۸۹).
در ایران نیز همانند برخی کشورهای در حال ‌توسعه، کاهش ارزش خارجی پول ملی با اهداف اقتصادی مختلفی از جمله بهبود در ترازپرداختها طراحی شده است. برای بررسی اثر بخش سیاست ارزی کشور می‌توان آن را در قالب روابط دوجانبه مشاهده نمود. در دهه گذشته ونزوئلا یکی از شرکای تجاری ایران بوده که رابطه‌ تجاری‌اش با ایران رو به بهبود است وتوافقات دوجانبه‌ای بین این دو کشور در حوزه تجاری طی دهه اخیر منعقد شده است. در این پایان‌نامه ضمن بررسی اثر نرخ ارز و درآمد ملی دو کشور، اثر نوسانات نرخ ارز را برصادرات و واردات ایران به(از) ونزوئلا بررسی می‌کنیم.
۱–۳- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
همانطور که می‌دانید در سالهای اخیرکشور ما با مسئله تحریم از سوی بعضی از کشورها روبرو بوده است لذا تلاش برای بهبود تجارت با سایر کشورها از اهمیت خاصی برخوردار می‌شود. در این راستا ونزوئلا یکی از کشورهایی است که در سالهای اخیر رابطه تجاری اش با ایران رو به بهبود است و حفظ این رابطه و بهتر کردن آن نیاز به شناسایی عوامل موثر بر تجارت را دارد. از آنجا که طبق تئوریهای اقتصادی نرخ ارز و نوسانات آن از مهمترین عوامل موثر بر تجارت می باشند ما بر آنیم که تاثیر این عوامل را بر تجارت ایران با ونزوئلا بررسی کنیم.

ب: معیار های شخصی:
منعکس کننده حدودی است که افراد معیار های بالایی برای خودشان بر می گزینند و خودشان را بر اساس دست یافتن به این معیار ها ارزیابی می کنند.

نگرانی درباره اشتباهات:
به حدودی گفته می شود که فرد اشتباهات را به عنوان شاخصی از شکست تعبیر می کند، به طوری منفی به اشتباهات واکنش نشان داده و فرض می کنند که دیگران نیز اشتباهات آن ها را به شکلی منفی ارزیابی می کنند.
شک درباره اعمال:
منعکس کننده حدود اطمینان فرد درباره توانایی اش در زمینه تکمیل تکالیف می باشد.
انتظارات والدین:
به ادرارک فرد از معیار های بالایی که والدین برای او در نظر گرفته اند مربوط می شود.
انتقاد گری والدین:
به ادراک فرد از ارزیابی بسیار منتقدانه والدینش در زمان ارزیابی عملکرد وی اشاره دارد.
سازمان:
به تمایل فرد به مهم دانستن نظم، ترتیب و سازمان اطلاق می شود(فراست و دی بارتلو، ۲۰۰۲).
پ: دیدگاه هویت و فلت:
تقریباً همزمان با فراست و همکاران(۱۹۹۰)، هویت و فلت (۱۹۹۱) با تأکید بر جنبه های درون فردی و برون فردی به ارائه رویکری چند بعدی از کمال گرایی پرداختند. به اعتقاد آنان کمال گرایی از سه جنبه تشکیل شده است. کمال گرایی خودمدار، کمال گرایی دیگر مدار، و کمال گرایی جامعه مدار. این سه بعد بر حسب تمایلات کلی و رفتاری(نظیر انگیزه برای کامل بودن، داشتن انتظارات غیر منطقی، ارزیابی های انتقادی و تند و تیز و برابر دانستن خود با عملکرد) از هم متمایز می شوند.
ت: کمال گرایی خود مدار:
به عنوان بعد درون فردی کمال گرایی تعریف شده است، که منعکس کننده رفتار های کمال گرایانه می باشد که هم از “خود” فرد ناشی می شود و به سمت ” خود” جهت دارد. این بعد در بر گیرنده وضع معیار های غیر واقع بینانه برای خود، ارزیابی سختگیرانه خود با تمرکز بر نواقص و ضعف ها و تعمیم این انتظارات غیر منطقی و ارزیابی های تند و تیز به انواع حیطه های رفتاری می باشد. علاوه بر این مولفه ها، کمال گرایی خود مدار در بر گیرنده عامل انگیزشی قوی ای است که موجب می شود فرد برای بدست آوردن کمال اجتناب از شکست تلاش کند. به بیانی دیگر کمال گرایان خود مدار برای نائل شدن به هدف خود که کمال است انگیزش دارند.
ث: کمال گرایی دیگر مدار:
به عنوان جنبه بین فردی کمال گرایی توصیف می شود که در بر گیرنده انتظارات غیر واقع بینانه، سبک ارزیابی بسیار انتقادی و انگیزش قوی برای نائل شدن به کمال و اجتناب از شکست می باشد. اما موارد ذکر شده به سمت دیگران سوق دارد. این نوع کمال گرایی شامل معیار های غیر واقع بینانه برای دیگران، تأکید روی کامل بودن دیگران، و ارزیابی بسیار انتقادی از عملکرد دیگران می باشد. این افراد انتظار دارند دیگران به کمال دست یابند. کمال گرایان دیگر مدار در فرم مختلف رفتار تنبیهی افراطی درگیر می شوند.
ج: کمال گرایی جامعه مدار:
به عنوان باور ها یا ادراکاتی تعریف می شود مبنی بر اینکه دیگران انتظارت غیر واقع بینانه ای برای فرد دارند و او را بسیار سختگیرانه مورد ارزیابی قرار می دهند و به او برای کامل بودن فشار می آورند( هویت و فلت، ۱۹۹۱). یافته های پژوهشی در زمینه بررسی ابعاد سه گانه کمال گرایی همبستگی این سازه را با ویژگی های شخصیتی، رفتاری و مشکلات روان شناختی تأکید کرده اند. کمال گرایان خود مدار با مشخصه های خود شیفتگی، خود سرزنشگری، خود انتقاد گری، احساس گناه، سهل انگاری، و تعلل در انجام دادن کارها و افسردگی در ارتباط است.
کمال گرایی دیگر مدار با مشخصه های منفی، از جمله سرزنش دیگران، اقتدار گرایی و سلطه جویی، ویژگی های شخصیتی نمایشی، خود شیفته و ضد اجتماعی همبستگی دارد. کمال گرایی جامعه مدار با نیاز به تأیید دیگران، ترس از ارزشیابی منفی، منبع کنترل بیرونی، بیش تعمیم دهی شکست، افسردگی و اضطراب مرتبط است(بشارت، ۱۳۸۳).
چ: دیدگاه استوبر و همکاران:
به اعتقاد استوبر، پیچک ، بکر و استول(۲۰۰۲) کمال گرایی دو جنبه دارد. تلاش برای کمال و واکنش منفی به نقص. تلاش برای کمال نمایانگر جزء اصلی و بعد مثبت کمال گرایی است(استوبر و اوتو، ۲۰۰۶). در حالیکه واکنش منفی به نقص رابطه نزدیکی با نگرانی درباره اشتباهات و بعد منفی کمال گرایی دارد(فراست و هندرسون، ۱۹۹۱؛ رایس و پریسر، ۲۰۰۲).
۲-۱-۳ مسئولیت پذیری:
مسئولیت حالتی که طی آن شخص نقش و اثر خود را در عوارض و نتایج یک اقدام، فعالیت یا رفتار می پذیرد. شرایط فرد بزرگسالی که قادر است مقررات ، آداب ، رسوم، و معیارهای اخلاقی ، اجتماعی ، شغلی و . . . را رعایت کند و در صورت عدم رعایت ، عوارض و نتایج نامطلوب آن را نیز پذیرا می باشد. یکی از ویژگی های فرد این است که نقش های اجتماعی خود را می پذیرد و در جهت انجام وظایف خود تلاش می کند (ساعتچی ، ۱۳۷۷). فردی که مسئولیت کاری را بر عهده می گیرد می پذیرد که یک سری فعالیت هایی را انجام دهد یا برای انجام این کارها توسط دیگران نظارت داشته باشد(سرتو ، ۲۰۰۴، به نقل از اونگرانو،۲۰۱۲).
گاف (۱۹۶۸) معتقد است که مسئولیت پذیری به معنای در نظر داشتن پیامد رفتار خود و قابل اعتماد و اطمینان بودن در رفتار، و احساس تعهد به ساختار اجتماعی بزرگتر می باشد.
مسئولیت پذیری^[۸۹]، یکی از ابعاد شخصیت سالم و ویژگی بسیار مهمی در کلاس درس و زندگی روزمره است و والدین، مشاوران و معلمان، نقش مهمی برای کمک به دانش آموزان در کسب مسئولیت پذیری مدرسه، خانواده و اجتماع بر عهده دارند. برای ایجاد حس مسئولیت پذیری، روش ها و راهکار هایی تدوین شده است که معلم می تواند آن ها را در کلاس خود اجرا نماید(حسین پور، درویشی و سودانی،۱۳۸۹).
مسئولیت‌پذیری یعنی قابلیت پذیرش پاسخ‌گویی و به عهده گرفتن کاری که از کسی درخواست می‌شود و شخص حق دارد که آن را بپذیرد و یا رد کند. مسئولیت با وظیفه تفاوت دارد، وظیفه کاری است که یک نفر به دیگری محول می‌کند و باید حتما انجام بگیرد. در واقع مسئولیت انتخابی آگاهانه است. کودکی که از ابتدا امکان استقلال به او داده شده باشد، آمادگی بیش‌تری برای پذیرفتن مسئولیت خواهد داشت. مسئولیت‌پذیری بخشی از رشد شخصیت کودک است. کودک از سن دو تا سه سالگی نیاز دیگران و اهمیت دادن به آن و نیز انتظارات دیگران از خویش را درک می‌کند و این روند، حس مسئولیت‌پذیری را در او ایجاد می‌کند. پدر و مادر باید الگوی این مسئولیت‌پذیری را به او بیاموزند، زیرا اگر پروسه‌ی مسئولیت‌پذیری به درستی در تربیت فرد شکل نگیرد، بعد از هجده سالگی، زمانی که شخصیت فرد شکل گرفت، دیگر نمی‌توان او را تغییر دارد، در این صورت یا باید خانواده خود را با او وفق بدهد یا او را مجبور کند که با محیط خانواده سازگار شود و اگر این شخص نتواند خود را با خانواده هماهنگ کند بهتر است از خانواده جدا شود و زندگی مستقلی برای خویش تدارک ببیند(احمدی و رمضانی،۱۳۸۶).
الف: نقش والدین در مسئولیت پذیری نوجوانان
جامعه شناسان بر این باورند که سپردن مسئولیت به نوجوانان و شرکت دادن آنها در تعاملات اجتماعی برای رشد انسانی آنها و ورودشان به دوره ی جوانی و بزرگسالی ضرورتی است. کارکردن نیاز هر انسان سالم است و بهترین درمان برای خیال پردازی های دوره ی نوجوانی ست. نوجوانی که به دنیای کار وارد می شود، فشارهای ناشی از هیجانات نوجوانی را بهتر تحمل می کند و رشد اجتماعی، فکری و عاطفی اش سرعت می گیرد. مهمتر این که مسئولیت پذیری فرصتی ست برای نوجوان فراهم می سازد تا ایده های خود را در جریان کار به مرحله آزمایش بگذارد. اینها به نوجوان کمک می کند تا راه رشد خود را به تدریج گسترش دهد و طرح مناسبی برای ایفای نقش های شغلی و اجتماعی و در کل برنامه زندگی اش تعیین کند. محققین معتقدند اگر همه افراد به مسئولیت های خود عمل کنند و خود را متعهد به انجام آن بدانند جامعه پیشرفت بیشتری خواهد داشت و از بسیاری جرم و جنایت ها کاسته خواهد شد. در این میان خانواده به عنوان اولین نهادی که فرد از بدو تولد بسیاری از ابعاد شخصیتی خود را از آن می گیرد، نقش مهمی در ایجاد مسئولیت پذیری افراد دارد. در یک سال اول تولد، نوزاد بی قید و شرط نیازمند مراقبت و خدمات پدر و مادر است، اما از یک سالگی به بعد بایستی کم کم برخی کارها را به خود کودک واگذار کرد(صاحبی،۱۳۹۰b).
کودکان در شش سال اول زندگی به قدری هوشیار و حساس هستند که هر حرف و عملی را از سوی افراد به خاطر می سپارد و در زندگی آینده شان به کار خواهند برد. کودک به دلایلی مانند غذا، پوشاک و غیره به والدین خود وابستگی زیادی دارد، بنابراین آنها را الگوی کارهای خود قرار می دهد و از آنها تقلید می کند. به همین خاطر است که بسیاری از عادتها، گفتار و کردار را تکرار می کند. برای ایجاد مسئولیت پذیری در کودک و نوجوان بایستی وظیفه ای به آنان واگذار کرد. این تجربه به آنها کمک می کند متوجه اشتباه های خود شوند. باید خاطرنشان کرد بیشترین میزان اعتماد به نفس در نوجوانان و جوانانی دیده می شود که والدین آنها توجه و علاقه مندی بیشتری به عقاید و فعالیت های فرزندانشان نشان داده و آنها را تشویق کرده تا رفتاری استقلال طلبانه داشته باشند و در امور زندگی خانوادگی فعالانه شرکت کنند. فردیت یکی از اصول سازمان دهنده ی رشد انسان و شامل کوشش مستمر شخص برای شناخت خود و هویت خود در ارتباط با سایر افراد است. برای آن که بچه ها بتوانند از دوره ی کودکی به دوره ی بزرگسالی برسد، نیاز دارند مسئولیت ها و وظیفه هایی را بر عهده بگیرند تا از خودمختاری و استقلال در جامعه برخوردار شوند. نوجوان و جوانی که استقلال ندارد نمی تواند رابطه رضایت بخشی را با همسالان خود ایجاد کند و از پس وظایف خود برآید. روانشناسان بر این باورند که اگر والدین به فرزندشان مسئولیتی واگذار می کنند باید متناسب با سن، توانایی و استعداد او باشد، چون اگر وظیفه ای که به فرزندان محول می شود درحد توانایی او نباشد، از عهده ی آن کار به خوبی برنیامده و از آن گریزان خواهد شد. از سوی دیگر مسئولیتی که به فرزند داده می شود نباید جنبه زور و اجبار داشته باشد چرا که می تواند به او صدمه ی روحی و جسمی وارد کند(موسوی، نظیری و محمدی،۱۳۹۱).
نوع مسئولیتی که به کودک داده می شود باید زود به نتیجه برسد چون در مراحل اولیه ی سپردن مسئولیت به کودک یا نوجوان باید وظایفی از سوی خانواده به آنان محول شود تا شخص از آن لذت ببرد و برای او خسته کننده نشود، از سوی دیگر چنانچه مسئولیت های واگذار شده به نوجوان تمام وقت او را پر کند و فرصتی برای کارهای دیگر نداشته باشد خیلی زود از آن دلسرد و دل زده خواهد شد. جامعه شناسان معتقدند یکی از راه های مهم ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان و جوان درونی کردن آن در ذهن فرد است. شخص اگر انجام وظیفه را جزئی از خود بداند، بدون این که کسی را ناظر بر اعمال خود بداند آن را انجام می دهد، نه از روی ترس والدین، معلم و دیگران بلکه با تمایل و خواست خود تصمیم می گیرد و برنامه ریزی و اجرا می نماید. باید خاطرنشان کرد مدرسه یکی از عوامل مهم ایجاد احساس مسئولیت در کودکان است. یکی دیگر از راه های ایجاد مسئولیت پذیری در افراد عدم دخالت های بیش از حد والدین در کارهای فرزندان است. برخی والدین در وظایف فرزندان به آنها کمک می کنند تا کارها سریع تر و بهتر انجام شود. اما نباید فراموش کرد با این صرفه جویی در وقت، فرزندان غفلت کردن و مسئولیت نپذیرفتن را می آموزند و برای کاری که انجام نداده اند امتیاز می گیرند(سالکوفسکی^[۹۰]،۲۰۰۰).
عدم آموزش مسئولیت پذیری در زمینه های زیادی از زندگی فردی نوجوانان موثر می باشد که از آن جمله می توان به انجام وظایف تحصیلی و اجرای تکالیف و در نتیجه موفقیت تحصیلی اشاره نمود، همچنین از دیگر نماد های بارز عدم مسئولیت پذیری در دوران نوجوانی، تأثیر آن در دوران های بعدی زندگی از جمله ازدواج می باشد، از نمونه های آشکار آن عدم احساس مسئولیت پذیری در زندگی زناشویی آنها خواهد بود؛ به دلیل این که زندگی زناشویی بر پایه ی مشارکت استوار است، چنان ­چه یکی از طرفین از مسئولیت خود شانه خالی کند اختلاف های عمیقی در خانواده به وجود خواهد آمد. پس برای تربیت و پرورش افرادی مستقل و خودمختار، خانواده و مدرسه نقشی اساسی ایفا می کنند که توجه به آن از ضروریات به شمار می آید(محمدی،۱۳۸۶).
ب: مسئولیت پذیری در دانش آموزان:
دانش آموزان در قبال رفتارشان هر چه بیشتر احساس مسئولیت کنند، نیاز کمتری به اعمال مدیریت از سوی معلم خواهند داشت. به همین جهت باید بیش از پیش در جهت مسئولیت پذیر کردن دانش آموزان بکوشیم. اغلب ما مسئولیت را به آن دسته از دانش آموزان می دهیم که قبلا در این راستا خود را نشان داده اند.
واگذاری مسئولیت می تواند به اشکال متعددی صورت گیرد. معلم می تواند به دانش آموزانی که در مورد انجام وظایف داخل کلاسی مشکل دارند، مسئولیت توزیع کتب درسی، کمک در جمع آوری تکالیف، پاک کردن تخته، آوردن گچ و… را واگذار نماید. امور محوله باید از مسئولیت های کوچک و کم اهمیت شروع شود و پس ازآن که دانش آموز از خود قابلیت ایفای مسئولیت را نشان داد مسئولیت های مهم تری به او واگذار گردد.
افزایش مسئولیت پذیری به موضوع ایجاد نظم در کلاس و مدرسه نظر دارد و کمتر نیاز به برقراری و رعایت کردن نوبت، شرکت در بازی های گروهی، پیروی از مقررات، خویشتن داری میزان و نحوه و کیفیت بازی دانش آموزان بیانگر رشد اجتماعی آنان است، چنین دانش آموزانی در امور مختلف به معلم یاری می رسانند و در تصمیم گیری های مختلفی که به او و مدرسه مربوط باشد فعالانه شرکت می نماید(خضری و برزگر،۱۳۸۹؛ به نقل از منصوری ، ۱۳۸۹).
پ: رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری:
شرط اساسی برای پذیرش مسئولیت پذیری، رشد اجتماعی دانش آموزان است. منظور از رشد اجتماعی این است که دانش آموزان پس از آموزش بتوانند در جامعه اظهار نظر، ایفای نقش و انتقاد های سازنده کنند و مهارت های اجتماعی، هم چنین روحیه گروه گرایی دانش آموزان و در پی آن حس همکاری و مشارکت تقویت شود(خدابخشی و عابدی،۱۳۸۶).
نتیجه رشد اجتماعی همانا مهارت اجتماعی دانش آموزان است و مهارت اجتماعی استعدادی است که باعث بروز رفتار هایی می شود که به صورت مثبت یا منفی تقویت می شوند. این مهارت ها می توانند در روابط آدمی با دیگران نتایج مثبت و موفقیت آمیزی به وجود آورند.
مهارت های اجتماعی شامل مهارت در تشخیص خصوصیات گروه ، مهارت در ارتباط گیری با گروه، مهارت گوش دادن، مهارت همدردی، مهارت دلسوزی، مهارت در ارتباطات غیر کلامی، مهارت در تشخیص احساس های خویش و مهارت کنترل خویش است.
مسئولیت پذیر کردن دانش آموزان زمانی عملی می شود که وجدان جمعی بیدار شود و پرورش یابد. وجدان جمعی عبارت است از این که در تک تک دانش آموزان احساس تعهد، مسئولیت پذیری، احساس تکلیف الهی، پاسخگو بودن و وجدان فردی شکل بگیرد و پرورش یابد و نوجوانان و جوانان بتوانند کیفیت های ایجاد شده را با هم هماهنگ نمایند و تعهدات گروهی را پایه گذاری کنند تا در نهایت به تعهد اجتماعی منجر شود(خدابخشی و عابدی،۱۳۸۶).
رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان را می توان در ابعاد مختلف ۱- مدرسه ۲-خانواده ۳- جامعه مورد ارزیابی قرار داد. در این پژوهش به لحاظ موضوع مورد بررسی بعد مدرسه از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و مورد بررسی بیشتری قرار می گیرد.
ت: بعد مدرسه:
مدرسه نهادی است که رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری در آن پرورش می یابد. شرکت در فعالیت های درسی توسط دانش آموزان امری است که وظیفه رسمی آنان محسوب می شود. هر چه قدر دانش آموزان بیشتر داوطلب شرکت در فعالیت های فوق برنامه باشند بیانگر رشد اجتماعی آنهاست. یکی از جنبه های مهم تعامل دانش آموزان که بیانگر رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری است بازی آنان می باشد. بازی وسیله ای برای افزایش فعالیت های مربوط به مهارت های اجتماعی به شمار می رود. بازی می تواند وسیله ای برای آموزش مهارت هایی چون رعایت نوبت، شراکت در ابزار برنده یا بازنده خوب شدن، کار گروهی، تعاون، توجه به جزئیات، پیروی از مقررات، خویشتن داری و انواع مهارت های حل مساله باشد. در کلاس درس امور مختلفی وجود دارد که معلم و دانش آموز باید به کمک همدیگر در مورد آن ها تصمیم گیری کنند. هر چه قدر دانش آموزان از رشد اجتماعی کمتری برخوردار باشند، نقش معلم در تصمیم گیری پر رنگ ترشده و تصمیم گیری انفرادی بر کلاس درس حاکم می شود. تصمیم گیری در مورد چگونگی تدریس، محتوا، نوع و نحوه امتحان، نحوه مدیریت کلاس و… باید مشارکتی انجام شود که رشد اجتماعی دانش آموزان تضمین کننده آن می باشد.
نظام آموزشی باید در کنار آموزش های رسمی و کلاسیک و برنامه ریزی شده، در بعد مهارت های اجتماعی فراگیران و چگونگی مشارکت دانش آموزان در امر آموزش به صورت عملی برنامه ریزی نماید، چرا که دانش آموزان و جوانان در صورتی افراد مفید و کار آمدی خواهند بود که قادر باشند مسائل و مشکلات زندگی اجتماعی را از طریق ایفای نقش درست حل کنند که این مهم میسر نمی شود مگر آنکه در دوران طلایی و مهم تحصیل به بلوغ فکری رسیده باشند و برای زندگی پر فراز و نشیب در جامعه خویش به آمادگی بالایی دست یافته باشند(عزیزی،۱۳۸۹، به نقل از منصوری،۱۳۸۹).
گو اینکه همکاری طفل در خانه به ایجاد روح مسئولیت در کودک کمک می کند ولی نقش مدرسه هم در این زمینه اندک نیست، کودک در مدرسه می تواند اجرای مسئولیت هایی را به عهده گیرد که در آینده به نحوی او را در کار آید، مثل مسئولیت نظم و انضباط کلاس، نظم حیاط مدرسه، مسئولیت حضور و غیاب دانش آموزان، مسئولیت جمع کردن نمرات هفتگی کلاس، کمک به کارهای دفتری اداره فروشگاه، عضویت دادگاه کودکان، همکاری با شاگردان ضعیف، حفظ حدود و حقوق همکاران و مسائلی از این قبیل که در پرورش حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان موثراند(عزیزی،۱۳۸۹، به نقل از منصوری،۱۳۸۹).
۲-۲ پیشینه پژوهش:
در رابطه با متغیر های مورد بررسی تاکنون پژوهش های زیادی انجام نشده و اغلب پژوهش های موجود به ارتباط بین کمال گرایی و جهت گیری هدف پرداخته اند که از این دست پژوهش ها می توان به پژوهش های هاشمی و لطیفیان(۱۳۸۸)، نیومیستر(٢٠٠۴)،نیومیستر و فینچ(٢٠٠۶)،بابلیان، پوربهرام، رحمانی(۱۳۸۹) اشاره نمود، اما در مورد ارتباطات موجود بین دو متغیر مسئولیت پذیری و جهت گیری هدف پژوهشی یافت نشد و اغلب پژوهش های به روابط موجود بین هویت، موفقیت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی با جهت گیری هدف پرداخته بودند که در زیر به آن ها اشاره می شود.
الف: کمال گرایی و جهت گیری هدف

ارائه راهنمای مداوم به مشتری در زمان خرید کالا
ارائه و معرفی جایگزین مناسب به مشتریان
انعطاف پذیری لازم برای انطباق یا نیازهای درحال تغییر مصرف کنندگان

ارائه پشتیبانی‌های فنی توسط تولید کننده
داشتن تخصص کافی در حل مشکلات سیستمی مشتریان
وجود نمایندگان فروش قابل اطمینان
آگاهی دادن به مشتریان از قبل در مورد مشکلات احتمالی در تحویل کالا/خدمت.
پاسخگویی نسبت به نیازها و انتظارات مشتری
ارائه طراحی ظاهری متناسب با خواست مشتری
برقراری ارتباط شفاف با مشتریان
برخورداری از سیستم‌های ارائه خدمات به مشتریان به شکل آسان و سهل الوصول
برآوردن تمامی ویژگی‌های مورد علاقه مشتریان در سفارشات.
قابلیت نگهداری محصول و دوام مناسب آن
استفاده از پرسنل فروشنده مشتری مدار، مودب و علاقه مند به مشتری
قابلیت تعمیر محصول در خراب شدن، به شکل آسان
ایمنی محصول
قابلیت اطمینان به محصول و استفاده از آن
قیمت محصول/خدمت.
۲-۷-۵ سطوح تصویر ذهنی
تصویر از یک سازمان را می‌توان در چهار سطح مورد بررسی قرار داد. این سطوح عبارتند از :
تصویر جاری^[۲۱] : تصویر جاری یا کنونی، تصویر کنونی بازار از سازمان است و منظور از آن این است که گروه‌های مخاطب به واقع چه تصویری از سازمان دارند ؟
تصویر آینه ای^[۲۲] : تصویری که سازمان گمان می‌کند از آن دارند، به این معنا که به گمان سازمان گروه های مخاطب چه تصویری از ایشان دارند ؟
تصویر آرزومندانه^[۲۳] : تصویری که سازمان آرزو می‌کند گروه های مخاطب از آن داشته باشد.
تصویر بهینه^[۲۴] : تصویری که سازمان را به هدف‌های برگزیده می‌رساند، یعنی چه تصویری می‌تواند به سازمان در رسیدن اهدافش کمک کند؟
تصویر‌های یاد شده اغلب می‌تواند با هم در تعارض باشند ولی برای ارزیابی آنها باید به این سوالات پاسخ داد. در راه رسیدن به تصویر بهینه چه اقداماتی ضروری است؟ عملیات ما به واقع تا چه اندازه همخوان با تصویر جاری و تصویر بهینه ماست ؟ چه اقداماتی برای پوشاندن شکاف میان تصویر ما و واقعیت ضروری است ؟ (ویسون، ۳۰۴، ۱۳۸۴).
۲-۷-۶ اثر تصویر ذهنی بر تصمیم گیری خرید مصرف کننده
در اینجا پرسش این است که مصرف کننده چگونه اطلاعات مربوط به نام‌های تجاری رقیب را جمع آوری کرده و در نهایت به قضاوت نهایی در مورد ارزش هرکدام می‌نشیند ؟ در این زمینه فرایند ساده و مستقلی که توسط همه مصرف کنندگان مورد استفاده قرار گیرد یا فرآیندی که یک مصرف کننده در کلیه وضعیت‌های خرید از آن استفاده کند وجود ندارد. فرآیندهای ارزیابی چندی وجود دارند که جدیدترین مدل‌های آن به فرایند ارزیابی مصرف کننده نگرشی شناختی دارد. به عبارت دیگر قضاوت مصرف کننده را بیشتر و آگاهانه و منظقی می‌داند.
مصرف کننده تلاش می‌کند نیاز خود را برآورده سازد، دوم مصرف کننده از کار، به عنوان راه حلی استفاده می‌کند تا بتواند به مزایای معین خاصی نایل شود. سوم، مصرف کننده ر کاری را به منزله مجموعه ای از صفات اختصاصی می‌بیند که قابلیت‌های ارائه مزایای مختلفی برای برآورده ساختن نیاز در اختیار دارد. صفات اختصاصی که مورد توجه و علاقه خریداران است بسته به کالا متفاوت است.
مصرف کننده از نظر اینکه کدام یک از صفات ویژه کالا را جزو مناسب ترین، تلقی می‌کنند و همچنین اهمیتی که برای هریک از این صفات قائل می‌شوند، با همدیگر متفاوت هستند. آنها معملا بیشترین توجه را به صفاتی نشان می‌دهند که مزایای مورد درخواست آنان را تامین می‌کنند. گاه بازار هر کالا را می‌توان بنا بر صفات ویژه ای که برای گروه‌های مختلف مصرف کننده برجستگی دارد تقسیم کرد.
مصرف کننده مجموعه ای از باورها درباره نام تجاری، درباره اینکه یک نام تجاری از نظر هر صفت در کجا قرار دارد، نزد خود تشکیل می‌دهد. مجموعه همین باورها هستند که تصویر ذهنی نام تجاری کالا را تشکیل می‌دهند. تصویر ذهنی مصرف کننده هم با کسب تجربیات ناشی از تاثیرات شناخت، تحریک و حفظ و نگهداری فرق می‌کند (کاتلر، ۲۲۹، ۱۳۸۴).
۲-۷-۷ تصویر ذهنی در تجزیه و تحلیل رقبا
یک سازمان هنگام تجزیه و تحلیل رقبای خود باید سه متغیر را در نظر بگیرد :
سهم بازار : سهم رقیب از بازار هدف.
سهم ذهنی : درصد مشتریانی است که اگر از آنها پرسیده شود «اولین شرکتی را که در این صنعت به ذهن شما خطور می‌کند نام ببرید ؟»، آن را نام خواهند برد.
سهم عاطفی : درصد مشتریانی است که در پاسخ به سوال، شما ترجیح می‌دهید از کدام شرکت کالا/خدمت بخرید، آنرا نام خواهند برد.
بین این سه قیاس رابطه جالبی وجود دارد. جدول ۲-۲ شماره‌های این سه قیاس را نشان می‌دهد. رقیب الف بالاترین سهم بازار را دارد اما این سهم در حال کاهش است. توضیحی که در این زمینه وجود دارد این است که سهم ذهنی و سهم عاطفی این رقیب هم کاهش می‌یابد. این لغزش در زمینه آگهی مشتری شاید از آن جهت باشد که رقیب الف اگرچه کالای خوبی تولید می‌کند، اما در توزیع و ارائه خدمات فنی ضعیف ظاهر شده است. رقیب ب به ترتیب سهم بازار بیشتری به دست می‌آورد. شاید به این دلیل که با بهره گرفتن از خط مشی‌های خاص، سهم ذهنی و عاطفی خود را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد رقیب ج باتوجه به صفات کالا و بازاریابی فقط توانسته است درصد کمی از سهم بازار، سهم ذهنی و سهم عاطفی را به دست آورد. در نتیجه به نظر می‌رسد که : شرکت‌هایی که تدریجاً سهم ذهنی و عاطفی خود را افزایش می‌دهند سهم بازار و سودآوریشان هم افزایش پیدا خواهد کرد (کاتلر، ۲۷۰، ۱۳۸۴).
جدول ۲-۲ : سهم بازار، سهم ذهنی و سهم عاطفی (کاتلر، ۱۳۸۴).

 

	سهم بازار			سهم ذهنی			سهم عاطفی
	۱۹۹۴	۱۹۹۵	۱۹۹۶	۱۹۹۴	۱۹۹۵	۱۹۹۶	۱۹۹۴	۱۹۹۵

بردار  در فضای اهداف، غیرمسلط می باشد اگر و تنها اگر  دیگری وجود نداشته باشد به قسمی که برای تمامی اهداف داشته باشیم  و برای حداقل یک هدف داشته باشیم  . مجموعه تمامی بردارهای هدف غیرمسلط را با N نشان داده و مجموعه غیرمسلط می نامیم.

۴-۳-۴- جواب موثر
در فضای تصمیم، بردار جواب  یک پاسخ موثر^[۱۱۳] برای مساله (P) می باشد اگر و تنها اگر وجود نداشته باشد  به قسمی که برای همه توابع هدف داشته باشیم  و حداقل برای یک تابع هدف این نامعادله به شکل اکید  صدق کند. تعریف معادل آن این است که  موثر است اگر و تنها اگر بردار اهداف آن ،  ، غیرمسلط باشد. مجموعه تمام پاسخ های موثر را با E نشان داده و مجموعه موثر می نامیم.
۵-۳-۴- جواب موثر ضعیف
بردار جواب  یک پاسخ موثرضعیف^[۱۱۴] برای مساله (P) می باشد اگر و تنها اگر وجود نداشته باشد  به قسمی که برای همه توابع هدف داشته باشیم  .
۶-۳-۴- بردار غیرمسلط ضعیف
بردار  در فضای اهداف، غیرمسلط ضعیف^[۱۱۵] می باشد اگر و تنها اگر  دیگری وجود نداشته باشد به قسمی که برای تمامی اهداف داشته باشیم  . در حقیقت یک نقطه غیر مسلط ضعیف در فضای اهداف، نگاشت یک نقطه غیر موثر ضعیف در فضای تصمیم می باشد.
۷-۳-۴- پاسخ پشتیبانی نشده
یک نقطه غیرمسلط  را پشتیبانی نشده می نامیم اگر زیر سلطه یک ترکیب محدب از دو نقطه غیرمسلط متعلق به فضای شدنی اهداف مساله باشند. برای واضح شدن مطلب به شکل زیر دقت نمائید
شکل۳-۴- مجموعه نقاط غیر مسلط
از آنجائی که فضای شدنی مساله(p) غیر محدب است ممکن است جواب های پشتیبانی نشده نیز وجود داشته باشند. در شکل ۳-۴ می توان به خوبی به تفاوت این نقاط پی برد. تمامی نقاط روی مرز نقطه چین که تحت عنوان نقاط موثر ضعیف نشان داده شده اند، تحت تسلط ضعیف نقطه سمت راست خود می باشند. مجموعه نقاط موثر پشتیبانی نشده تحت تسلط ترکیب محدب دو نقطه موثر پررنگ شده از ناحیه عملی قرار دارند. مجموعه نقاط موثر قوی ناحیه عملی با خط پررنگ نشان داده شده است.در ادامه به تفصیل راجع به نحوه یافتن نقاط موثر از روی شکل توضیح داده خواهد شد.
۴-۴- تشخیص بردار های اهداف غیر مسلط از روی شکل
فضای R⁺ را زیر فضای غیرمنفی فضای R^k در نظر بگیرید.برای اینکه از روی شکل مشخص نمائیم که آیا یک  مسلط است یا غیر مسلط، R⁺ را بر روی  برگردانید. با این کار مجموعه ای به نام زیرفضای غیرمنفی برگردانده شده^[۱۱۶] روی  به وجود می آوریم و آنرا با  نشان می دهیم که علامت جمع کراندار نشان دهنده جمع مجموعه ها در نظر گرفته شده است. بردار اهداف  غیر مسلط است اگر و تنها اگر اشتراک  و فضای شدنی اهداف Z ، تنها شامل نقطه  باشد.  .
در برنامه چند هدفه عدد صحیح نشان داده شده در شکل ۴-۴ داریم  و  . برای مثال، z³ غیر مسلط است زیرا اگر یک  داشتیم که بر این جواب مسلط بود، می بایست داخل زیرفضای غیرمنفی برگردانده شده روی z³ قرار می گرفت. از طرف دیگر، z⁵ تحت تسلط است زیرا z⁶ درزیرفضای غیرمنفی برگردانده شده روی آن واقع شده است.

شکل ۴-۴- فضای اهداف گسسته
در شکل ۵-۴ ، مجموعه غیر مسلط را با  نمایش می دهیم که منظور از bls پاره خط مرزی^[۱۱۷] در جهت گردش عقربه های ساعت از نقطه z¹ به نقطه z² می باشد. در شکل z⁴ غیرمسلط است و z³ تحت تسلط می باشد.

شکل ۵-۴- یافتن نقاط غیر مسلط در فضای اهداف پیوسته
در شکل ۶-۴ که یک فضای غیر خطی را نشان می دهد ، مجموعه غیرمسلط برابر است با:

که پرانتز های باز نشان دهنده این است که نقاط حدی مربوطه در داخل مجموعه نیستند.

شکل ۶-۴- یافتن نقاط غیر مسلط در فضای اهداف غیر خطی
۵-۴-روش های پایه یافتن مجموعه جواب غیرمسلط در مسائل مختلط عدد صحیح
همانطور که بیان شد،از آنجا که فضای تصمیم یک مساله بهینه سازی مختلط عدد صحیح غیر محدب است صلاح نیست از روش های مبتنی بر جمع موزون اهداف به شکل  استفاده نمود زیرا از یافتن پاسخ های غیر مسلط پشتیبانی نشده عاجز می باشند. محققین از سال های دور به این مطلب پی برده اند و به طور کلی دو روش پایه جهت یافتن مموعه جواب غیر مسلط در مسائل مختلط عدد صحیح پیشنهاد شده است (آلوس و کلیماکو، ۲۰۰۴)
۱-۵-۴- برنامه ریزی مجموع موزون با محدودیت های اضافی
در این روش محدودیت هایی به مساله  اضافه می شود. این محدودیت ها حدودی را روی مقادیر تابع هدف تحمیل می کنند. این امر باعث می شود برنامه مجموع موزون پاسخ های موثر پشتیبانی نشده را نیز بدست بیاورند. این برنامه مدرج شده را می توان به شکل زیر نمایش داد:

که در آن  بوده و g یک بردار سطری از حدود اهداف می باشد.
علاوه بر این که هر جوابی که از حل  به دست می آید موثر است، همواره یک  وجود دارد که به ازای آن  یک جواب موثر خاص تولید می کند.
۲-۵-۴- برنامه ریزی بر مبنای نقطه مرجع
تئوری چبیشف ارائه شده توسط بومن^[۱۱۸] (۱۹۷۶) می تواند رویکرد دیگری برای حل در اختیار ما بگذارد .با بهره گرفتن از این تئوری می توان به تولید یک مجموعه جواب غیر مسلط ( پشتیبانی شده یا نشده) در فضای اهداف پرداخت.
۱-۲-۵-۴- نقطه مرجع
فرض کنید K=1،…،k و  یک بردار معیار مرجع باشد که المان های آن برابر است با :

و در آن می بایست اپسیلون مقدار کوچکی انتخاب شود. برای راحتی می توان اپسیلون را کوچکترین عددی انتخاب نمود که  به اضافه آن عدد، برابر یک عدد صحیح می شود. منطقه قسمت پائین و چپ نقطه مرجع را دامنه مساله می نامیم. در شکل ۷-۴ منطقه داخل خط چین ها دامنه مساله می باشد.
۲-۲-۵-۴-فاصله چبیشف
برای محاسبه فاصله بین  و  ، می توان از معیار چبیشف موزون استفاده نمود

که در آن اولا داریم  و ثانیا به همراه هر معیار چبیشف موزون یک اشعه کاوشگر^[۱۱۹] که از  در جهت پائین با ضرایب  ساطع می شود وجود دارد. خطوط تراز ^[۱۲۰] معیار چبیشف موزون یک دسته مستطیل به مرکز نقطه مرجع شکل می دهند. علاوه بر این، در دامنه مساله، قطرهای تمامی مستطیل ها همان اشعه کاوشگر می باشد. در شکل ۷-۴ که اشعه کاوشگر در جهت  می باشد، مستطیل ها همان خطوط تراز معیار چبیشف موزون با بردار وزنی  هستند که از نقطه مرجع ساطع می شوند. با این معیارz¹ نزدیک ترین گزینه به نقطه مرجع است زیرا در کوچکترین مستطیل قرار می گیرد. توجه شود که با تغییر بردار وزنی، جهت اشعه کاوشگر را تغییر داده در نتیجه شکل مستطیل های تراز نیز تغییر می کند .

شکل ۷-۴- فاصله چبیشف و خطوط تراز
۳-۲-۵-۴- بردارهای Λ-موزون راس-T ^[۱۲۱]
توجه کنید که در برخی موردها، چندین بردار وزن λ می توانند در برنامه موزون چبیشف نقطه غیرمسلط یکسانی را حاصل نمایند. با وجود این، یکی از همه این بردارهای وزنی به نام بردار وزنی راس-T ویژگی خاصی دارد. این بردار وزنی برداریست که موجب میشود راس کوچکترین خط تراز تداخل کننده به نقطه ای خاص برخورد نماید. برای یک نقطه خاص  و نقطه مرجع، این بردار وزنی از رابطه زیر حاصل می شود

۴-۲-۵-۴- نقاط روی کوچکترین خطوط تراز
تا زمانی که نقطه روی کوچکترین خط تراز مماس یکتا باشد، نقطه غیرمسلط است. اگر  و تابع  قطر زیرفضای غیرمنفی برگردانده شده باشد به قسمی که  . آنگاه  غیر مسلط است. به شکل ۸-۴ دقت نمائید.

 

اول

۱۰

۱۴۰۰

۱۴۰۰۰۰۰۰

۴-۵/۳

۷۵۰۰۰۰

۲۶۲۵۰۰۰۰

 

دوم

۳۵

۸۵۰

۲۹۷۵۰۰۰۰

۵/۶-۶

۶۵۰۰۰۰

۱۳۶۵۰۰۰۰۰

 

 

با توجه به داده‌های موجود در جدول شماره ۱ و مقایسه میزان سود حاصله از فروش رزماری تولید شده در هکتار و فروش اسانس تولید شده به ازای هر هکتار تولید رزماری در صورتی که میزان هزینه تولید هر ۲ کیلو اسانس ۱۰۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود سود حاصله از فروش اسانس ۷۵/۱ برابر فروش رزماری در هر هکتار در سال اول و ۲۳/۴ برابر در سال دوم می‌باشد. این در حالی است که بازاریابی و فروش محصول تولید شده به دلیل نبود برنامه‌‌‌ریزی و روال مشخص با مشکلات عدیده‌‌ای روبرو بوده و به دلیل ورود بخش خصوصی و دلالان در عرصه واردات و صادرات این نوع محصولات، محصولات تولید شده با قیمت خیلی نازل از تولیدکنندگان خریداری می‌گردد‌‌. (آمارنامه کشاورزی، ۱۳۹۰)

گیاه اسطوخودوس

 

تاریخچه

اسطوخودوس گیاهی با نام علمی Lavandula officinalis و از تیره نعنائیان می‌باشد. گونه‌های مختلف اسطوخودوس گیاهانی چندساله و خشبی هستند‌‌. تاکنون حدود ۴۸ گونه متعلق به اسطوخودوس یا «لاواند» شناسایی شده است (مظفریان، ۱۳۹۰). اسطوخودوس فرانسوی (با گونه‌های اسپیکا، افیسینالیس و ورا هم‌نام است)، گیاهی است مدیترانه‌‌ای، منشاء آن جنوب اروپا گزارش شده است و در جنوب و مرکز ایتالیا، یونان، جنوب فرانسه و اسپانیا در خاک‌های سبک شنی و در ارتفاعات ۱۷۰۰ متری از سطح دریا به طور خودرو می‌روید. این گیاه حقیقی (غیر دو رگ) است و بذر تولید می‌کند (آخوند زاده، ۱۳۷۹).

گیاه‌شناسی

اسطوخودوس فرانسوی گیاهی چند ساله و خشبی است‌‌. ریشه اصلی آن طویل و چوبی است و انشعاب‌های متراکم و فراوانی دارد و قادر به جذب رطوبت از اعماق ۳ تا ۴ متری زمین می‌باشد (آخوندزاده، ۱۳۷۹). ساقه ضخیم و قهوه‌‌ای رنگ است‌‌. قسمت تحتانی ساقه انشعاب‌های فراوانی دارد و گیاه بسیار متراکم و انبوه به نظر می‌رسد‌‌. شکل ظاهری آن در گیاهان چند ساله شبیه به نیم‌کره‌‌ای است که قطر آن به ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر می‌رسد‌‌. ارتفاع ساقه متفاوت است و به سن گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش آن بستگی دارد طوری که شرایط متفاوت زیستی به خصوص درجه حرارت و رطوبت و مشخصات جنس زمین تغییرات محسوس و قابل توجهی را در گیاه مذکور به وجود آورده است که منجر به پیدایش دو فرم متمایز که یکی دارای عطر بیشتری است گردیده است‌‌. به طور کلی جنس زمین (خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، کود‌ها و علف‌های هرز) تاثیر بسزایی در کیفیت محصول ایفا می‌کند. ارتفاع گیاهان چند ساله به ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد‌‌. برگ‌ها به رنگ سبز تیره، نیزه‌‌ای شکل و به طور متقابل روی ساقه قرار می‌گیرند‌‌. طول برگ‌ها ۳ تا ۵ و عرض آن ۰٫۲ تا ۰٫۵ سانتی‌متر است (امیدبیگی، ۱۳۸۰). برگ‌ها پوشیده از کرک و حفره‌های حاوی اسانس است‌‌. گل‌ها در انتهای ساقه‌های گل‌‌‌‌دهنده به صورت خوشه‌های مجتمع قرار می‌گیرند‌‌. ساقه‌های گل‌‌‌‌دهنده در اسطوخودوس فرانسوی غیر منشعب است و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۴۰ سانتی‌متر می‌باشد‌‌. گل‌ها به رنگ آبی یا متمایل به بنفش است. برخی از گیاهان ممکن است گل‌های سفید رنگ یا بور (قهوه‌‌ای روشن) تولید کنند ولی اسانس این گیاهان کمیت و کیفیت نا مطلوبی دارند و ریشه اصلی این گیاه طویل و چوبی است و از انشعاب‌های متراکم و فراوانی برخوردار است‌‌. این ریشه قادر به جذب رطوبت از اعماق ۴ متری زمین است (امیدبیگی، ۱۳۸۰). میوه فندقه و به شکل تخم مرغ است‌‌. طول میوه ۱٫۸ تا ۲٫۲ میلی متر و رنگ آن قهوه‌‌ای تیره و براق است. وزن هزار دانه ۰٫۸۵ تا ۱٫۱ گرم است‌‌.
پیکر رویشی این گیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس است‌‌. اسانس در برگ‌ها و گل‌های اسطوخودوس و در حفره‌های مخصوص ساخته و ذخیره می‌شود‌‌. اسانس گل‌ها در مقایسه با برگ‌ها کیفیت مناسب‌تری دارند و مقدار آن به نوع گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی داشته و بین ۰٫۵ تا ۱٫۵ درصد است، مهمترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس را “لینالیل استات” (۳۵ تا ۶۰ درصد)، “سینئول” (۱۰ درصد)، “گلینالول"، “کامفور"، “نرول"، “بورنئول” و"گرانیول” تشکیل می‌دهد. از ترکیبات دیگر این گیاه می‌توان از “کومارین"، “فلاونوئید” و"استرول"، “اسید بوتریک"، “اسید پروپیونیک"، “اسید والریک"، “لینالیل آزاد” و ژرامبول نام برد (زرگری، ۱۳۷۶٫ امیدبیگی، ۱۳۸۰).
بذرهای اسطوخودوس فرانسوی ۳ الی ۴ سال از قوه رویشی مناسبی برخوردارند. رشد اولیه این گیاه بسیار کند است. گیاهان معمولاً از سال اول به گل می‌روند‌‌. رویش گیاهان در سال‌های بعد در فصل بهار (اوایل فروردین) آغاز می‌شود و گل‌ها اواخر بهار (اواخر خرداد) ظاهر می‌شوند و گلدهی تا اواسط تابستان (مرداد) ادامه می‌یابد‌‌. هوای سرد و بارندگی (۱۰ تا ۱۵ روز قبل گلدهی) گلدهی را به تاخیر می‌اندازد‌‌. هوای گرم و خشک سبب تسریع در گلدهی اسطوخودوس فرانسوی می‌شود. میوه‌های این گیاه به تدریج می‌رسند‌‌. پس از رسیدن میوه، بذر‌ها از گیاه جدا و به اطراف پراکنده می‌شوند (امیدبیگی، ۱۳۸۰). روش مرسوم تکثیر این گیاه از طریق قلمه زدن است‌‌. ابتدا قلمه‌ها در محل مناسبی مانند گل‌خانه‌ها‌‌، برگ‌‌‌‌‌دار و ریشه‌‌‌‌‌دار می‌شوند‌‌، سپس به زمین اصلی منتقل می‌شوند‌‌. از طریق بذر و خوابانیدن نیز این گیاه قابل تکثیر است‌‌. در هر هکتار زمین ۱۲۵۰۰ پایه (قلمه) از این گیاه کاشته می‌شود‌‌. از هر پایه مرغوب گیاه ۵۰۰ گرم سر شاخه گلدار و از هر هکتار ۵۰۰ کیلو گرم گیاه به دست می‌آید‌‌. کود لازم ۷۰۰ کیلوگرم فسفات و ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار نیترات سدیم قبل از کاشت استفاده می‌شود‌‌. با بررسی‌های به عمل آمده‌‌، آب و هوا‌‌، ارتفاع محل‌‌، جنس زمین و نوع واریته در ایجاد محصول مرغوب و فراوان تاثیر دارد‌‌. آفتی به نام (SdphoroniaHumerella) جزء آفات اصلی این گیاه است (امیدبیگی، ۱۳۸۰). دوره رویشی اسطوخودوس بسیار طولانی است و معمولاً ۲۰ تا ۳۰ سال عمر می‌کند و تا ۱۵ الی ۲۰ سال بازدهی اقتصادی دارد (زرگری، ۱۳۷۶).

نیازهای اکولوژیکی اسطوخودوس

اسطوخودوس فرانسوی بومی ایران نیست ولی به طور تقریباً گسترده‌‌ای برای استفاده دارویی و زینتی در کشورمان کشت می‌شود. اسطوخودوس از گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک است. در طول رویش به تابش نور فراوان و هوای گرم و رطوبت کم نیاز دارد. در این شرایط عملکرد گل، اسانس و همچنین کیفیت اسانس افزایش می‌یابد. در این مورد تحقیقات نشان می‌دهد که مقدار و کیفیت اسانس با نور رابطه مستقیم دارد‌‌. کشت اسطوخودوس در مناطقی که نور کافی وجود نداشته باشد نه تنها از مقدار اسانس گل‌ها کاسته می‌شود، بلکه سبب کاهش ترکیبات استری (لینالیل استات) آن می‌شود‌‌. در این مورد گیاهانی که در سایه کشت شده‌اند اسانس و ترکیبات استری آن در مقایسه با گیاهان کشت شده در آفتاب به ترتیب ۵۵ و ۴۱ دصد کاهش نشان می‌دهد (صمصام شریعت، ۱۳۷۴).

اگرچه اسطوخودوس قادر است درجه حرارت‌های پایین (۱۵ الی ۲۰ درجه‌‌‌ی سانتی‌گراد) را تحمل کند‌‌، ولی در فصل بهار هنگام رویش گیاه و تولید شاخ و برگ به سرما بسیار حساس است و با بروز سرما‌‌، گیاهان دچار سرمازدگی شده و خشک می‌شوند‌‌. از این رو از کشت این گیاه در زمین‌های گود و مناطق سرد حتی‌الامکان باید اجتناب کرد (امیدبیگی، ۱۳۸۰). رطوبت زیاد برای اسطوخودوس مناسب نیست‌‌. آبیاری زیاد سبب کاهش چشمگیر اسانس (به مقدار ۳۰ تا ۵۰ درصد) و ترکیبات تشکیل‌‌‌‌دهنده آن می‌شود‌‌. این گیاه از مرحله تشکیل گل قادر است خشکی را برای مدت طولانی تحمل کند (امیدبیگی، ۱۳۸۰). اسطوخودوس فرانسوی در هر نوع خاکی قادر به رویش است‌‌. ولی خاک‌های سبک حاوی ترکیبات کلسیم و غنی از مواد و عناصر غذایی خاک‌های مناسبی برای تولید انبوه این گیاه است‌‌. خاک‌های سنگین که تهویه هوا در آن‌ها به سختی انجام می‌گیرد و همچنین خاک‌هایی که سبب آب ایستایی می‌شوند برای کشت این گیاه مناسب نیستند، pH خاک برای اسطوخودوس فرانسوی بین ۶٫۴ تا ۸٫۲ مناسب است (صمصام شریعت، ۱۳۷۴).

تناوب کاشت

اسطوخودوس ۱۵ تا ۲۰ سال در یک منطقه باقی می‌ماند. از این رو در زمین‌هایی که به کشت این گیاه اقدام می‌شود باید کاملاً آماده نمود. اسطوخودوس را باید با آن دسته از گیاهانی به تناوب کشت کرد که سبب گسترش علف‌های هرز نشوند. ذرت، گیاه مناسبی برای تناوب کشت با اسطوخودوس است. چون اسطوخودوس‌های جوان به علت کشت‌ها حساس هستند، چنانچه قبل از کاشت برای مبارزه با علف‌های هرز از مقادیر زیادی علف‌کش استفاده شده باشد، توصیه می‌شود به منظور خنثی شدن اثر علف‌کش‌ها، زمین تا ۳ سال به صورت آیش باقی بماند سپس اسطوخودوس در آن کشت شود (عمویی، ۱۳۸۸)‌‌. پس از برداشت اسطوخودوس زمین معمولاً از مواد و عناصر غذایی تهی است. بدین جهت پس از برداشت، گیاهانی را باید کشت کرد که نه تنها به مواد و عناصر غذایی فراوان نیاز نداشته باشند بلکه بر کیفیت خاک بیفزایند (عمویی، ۱۳۸۸).

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

اگرچه اسطوخودوس در زمین‌های فقیر می‌روید ولی در سطوح وسیع کشت باید از زمین‌های غنی و حاصلخیز استفاده شود. از آنجایی که این گیاه ۱۵ تا ۲۰ سال در یک مکان باقی می‌ماند، از این رو تمام نیازهای غذایی آن در این مدت باید توسط خاکی که در آن کشت می‌شود تأمین گردد. تحقیقات نشان می‌دهد برای تولید هر یک صد کیلوگرم گل، گیاهان ۸/۰ کیلوگرم ازت‌‌، ۲/۰ کیلوگرم اکسید فسفر و ۸/۰ کیلوگرم اکسید پتاس از خاک جذب می‌کنند. کودهای کاملاً پوسیده حیوانی نقش عمده‌‌ای در افزایش عملکرد دارد‌‌. از این رو توصیه می‌شود فصل پاییز هنگام آماده ساختن زمین‌‌، ۳۵ تا ۵۰ تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه شود. همچنین در فصل پاییز باید ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر پایه به خاک اضافه شود (صمصام شریعت، ۱۳۷۴).
در سال اول رویش و در اواخر بهار نیز ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار ازت باید به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد‌‌. با توجه به طولانی بودن دوره رویش اسطوخودوس توصیه می‌شود در طول رویش این گیاه‌‌، خاک مورد تجزیه قرار گیرد و با توجه به وضعیت خاک از نظر عناصر ضروری اقدام به کوددهی زمین نمود‌‌ (عمویی، ۱۳۸۸).

آماده‌سازی خاک

آماده‌سازی زمین قبل از کاشت دارای اهمیت فوق العاده‌‌ای است، زیرا اسطوخودوس یک گیاه چندساله می‌باشد و قرار است برای ۸ تا ۱۰ سال (گاهی اوقات تا ۲۰ سال) در یک مکان قرار بگیرد‌‌. آماده‌سازی اولیه زمین شامل شخم زمین تا عمق ۴۰ سانتی‌متری و همزمان با شخم زدن، افزودن ۳۵ تا ۵۰ تن در هکتار کود دامی پوسیده و کودهای شیمیایی می‌باشد‌‌. میزان اضافه کردن کود شیمیایی به آزمایشات خاک بستگی دارد ولی معمولاً ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان کود پایه به خاک افزوده می‌شود. اندکی قبل از کاشت عمل دیسک زدن و تسطیح زمین با ماله صورت می‌گیرد (عمویی، ۱۳۸۸)‌‌. البته حدود ۱٫۵ تا ۲ ماه قبل از کشت نیز باید اقدام به افزودن کود‌های شیمیایی مورد نیاز گیاه (مانند فسفر و پتاس) به خاک کرده و با شخم متوسطی آن‌ها را به عمق ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر زمین منتقل نمود. اواخر زمستان پس از شکستن سله‌ها‌‌، جمع‌ آوری سنگ‌ها و قلوه سنگ‌ها و تسطیح، زمین برای کاشت کاملاً آماده می‌شود‌‌ (عمویی، ۱۳۸۸).

سازگاری

اسطوخودوس بسیار کم‌ توقع است و در خاک‌های فقیر و آهکی و کم آب به خوبی رشد می‌کند‌‌. این گیاه در خاک‌هایی با pH بیشتر از ۷ در خاک‌های آهکی و سنگین (رسی) خوب رشد می‌کند‌‌. همچنین به نماتد مقاوم می‌باشد. باید توجه داشت که اسطوخودوس به شوری آب نیز تا حدی مقاوم است و می‌توان آن را در نقاطی که دارای تشعشع شدید آفتاب است مانند حاشیه آسفالت‌ها کشت نمود (عمویی، ۱۳۸۸).

تاریخ و فواصل کاشت

کاشت اسطوخودوس توسط بذر و از طریق رویشی امکان‌پذیر است‌‌. کاشت توسط بذر به روش غیرمستقیم انجام می‌گیرد و فصل پاییز (آذر) یا اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) زمان مناسبی برای کشت بذر در خزانه هوای آزاد است. در این صورت فاصله مناسب ردیف‌های کاشت از یکدیگر در سطح وسیع خزانه ۳۵ تا ۴۰ سانتی‌متر و در سطح کوچک خزانه نیز ۱۵ تا ۲۹ سانتی‌متر می‌باشد. اگر بذرها در فصل پاییز کشت شوند عمق مناسب کاشت بذر ۵/۰ تا ۱ سانتی‌متر و اگر در فصل بهار کشت شوند ۱ تا ۵/۱ سانتی‌متر می‌باشد. برای هر هکتار زمین به ۷ تا ۹ کیلوگرم بذر (با کیفیت مطلوب) نیاز است. اواخر شهریور تا اوایل مهرماه سال بعد زمان‌های مناسبی برای انتقال نشاء‌ها به زمین اصلی است و در مدت زمان مذکور ارتفاع گیاهان در خزانه به ۱۸ تا ۲۰ سانتیمتر می‌رسد. هنگام انتقال نشاءها به زمین اصلی ساقه آنها را باید از فاصله ۸ تا ۱۰ سانتیمتری سطح زمین هرس کرد. این عمل سبب تولید شاخه‌های متعدد می‌شود‌‌. توصیه می‌شود در هنگام انتقال نشاء به زمین اصلی، نشاء‌ها از فاصله پنج سانتی‌متری بالای یقه در خاک کشت شوند در ضمن برای هر هکتار زمین به ۲۰ هزار بوته نیاز است (امیدبیگی، ۱۳۸۰).
به طور کلی نشاء‌ها در ردیف‌هایی به فاصله ۱۰۰ سانتی‌متر و فاصله ۲ بوته در هر متر طولی ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر در زمین اصلی باید کشت شوند. در سطوح کوچک کشت معمولاً از ماشین‌آلات کشاورزی استفاده نمی‌شود از این رو گیاهان را می‌توان متراکم‌تر کشت کرد (عمویی، ۱۳۸۸).

روش کاشت (تکثیر)

کاشت و تکثیر اسطوخودوس توسط بذر‌‌، یا از طریق رویشی صورت می‌گیرد‌‌. الف‌‌: کشت این گیاه توسط بذر به صورت غیرمستقیم (کشت در خزانه و سپس انتقال نشاءها به زمین اصلی) انجام می‌گیرد که در این روش بذور در فصل پاییز (آذرماه) یا در اوایل بهار (اواسط اسفندماه) در خزانه‌های آزاد در ردیف‌هایی با فاصله ۲۰ تا ۴۰ سانتی‌متر در عمق یک سانتی‌متر از یکدیگر کشت می‌شوند‌‌. در این روش در زمان مناسب بذر‌ها در خزانه‌‌‌ی هوای آزاد که بستر آن به همین منظور آماده شده است کشت می‌شود. چنانچه بذرها در فصل بهار کشت شوند به منظور افزایش قوه رویشی بذرها را باید برای مدتی در دمای ۱- تا ۲- درجه سانتی‌گراد قرار داد. پس از کشت انجام غلتک مناسبی سبب هماهنگی در رویش بذرها می‌شود. بذرهای کشت شده در فصل پاییز در اوایل بهار سبز می‌شوند (امیدبیگی، ۱۳۸۰).
با آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز سطح خزانه‌‌، گیاهان را در مرحله‌‌‌ی ۴ تا ۵ برگی طوری تنک می‌کنند که فاصله ۲ بوته در طول ردیف ۵ سانتی‌متر گردد. این عمل سبب تقویت بوته‌ها و توسعه ریشه می‌شود‌‌ (عمویی، ۱۳۸۸). اگر بذرها در فصل پاییز کشت شوند عمق مناسب کاشت بذر ۰٫۵ تا یک سانتی‌متر و اگر در فصل بهار کشت شوند یک تا ۱٫۵ سانتی‌متر می‌باشد. برای هر هکتار زمین به ۷ تا ۹ کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز است‌‌. اواخر شهریور تا اوایل مهرماه سال بعد زمان‌های مناسبی برای انتقال نشاءها به زمین اصلی است و در مدت زمان مذکور ارتفاع گیاهان در خزانه به ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد (امیدبیگی، ۱۳۸۰).
وقتی ارتفاع گیاهان در خزانه به ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر رسید هنگام انتقال نشاءها به زمین اصلی ساقه را باید از فاصله ۸ تا ۱۰ سانتی‌متری سطح زمین هرس کرد‌‌. این عمل سبب تولید شاخه‌های متعدد می‌شود‌‌. سپس بوته‌ها را در زمان مناسب باید به زمین اصلی منتقل کرد‌‌. بهتر است نشاء‌ها در زمین دایمی ۵ سانتی‌متر بالای منطقه یقه کشت شود‌‌ (عمویی، ۱۳۸۸). چنانچه گیاهان در فصل بهار به زمین اصلی منتقل شوند آن‌ها را باید به دفعات متعدد آبیاری نمود‌‌. اگر نشاءها در فصل پاییز منتقل شوند نیاز آبی آن‌ها کمتر خواهد بود‌‌. برای هر هکتار زمین به ۲۰ هزار بوته نیاز می‌باشد (عمویی، ۱۳۸۸).
ب‌‌: تکثیر رویشی اسطوخودوس از طریق ریشه‌‌‌‌‌دار کردن ساقه‌های سبز و جوان یا ساقه‌های خشبی و انتقال آنها به زمین اصلی می‌باشد‌‌. روش مرسوم تکثیر این گیاه از طریق قلمه زدن است‌‌. اوایل شهریور از پایه‌های مادری یک ساله ساقه‌های سبز و از پایه‌های مادری چهار تا پنج ساله ساقه‌های خشبی به طول ۱۲ تا ۲۰ سانتی‌متر جدا کرده سپس اقدام به کاشت آنها در خزانه (اعم از خزانه هوای آزاد یا زیر پلاستیک) می‌نمایند. این قلمه‌ها در عمق ۴ تا ۵ سانتی‌متری و در ردیف‌هایی به فاصله ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر و فاصله دو قلمه از یکدیگر ۲ تا ۳ سانتی‌متر کشت می‌شوند‌‌. در هر متر مربع از سطح خزانه ۶۰۰ تا ۸۰۰ قلمه کشت کرد. چنانچه از خزانه هوای آزاد برای ریشه‌‌‌‌‌دار کردن قلمه‌ها، استفاده شده باشد با ایجاد سایبان مناسبی می‌توان ریشه‌زایی در قلمه‌ها را تسریع کرد‌‌. آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز سطح خزانه در ریشه‌زایی قلمه‌ها بسیار مناسب است (امیدبیگی، ۱۳۸۰).
روش تکثیر رویشی بدین طریق است که در فصل پاییز از سرشاخه‌های اسطوخودوس قلمه تهیه کرده و در طول پاییز و زمستان آن را در ماسه کاشته و در گلخانه نگهداری می‌کنند‌‌. بهار (اردیبهشت) یا پاییز سال بعد زمان مناسبی است برای انتقال قلمه‌های ریشه‌‌‌‌‌دار شده به زمین اصلی بوته‌ها در ردیف‌هایی به فاصله ۱۰۰ سانتی‌متر (فاصله دو بوته در طول ردیف ۵۰ تا ۸۰ سانتی‌متر) در زمین اصلی کشت می‌شوند. معمولاً ۳ تا ۴ ماه قلمه‌ها ریشه‌‌‌‌‌دار می‌شوند و در اوایل بهار قلمه‌ها را در زمین اصلی به فاصله مذکور می‌کارند. زمین مورد نظر برای کاشت اسطوخودوس را در پاییز شخم عمیق زده و حدود ۱۰ تن در هکتار کود حیوانی همراه کود‌های فسفر و پتاسیم به خاک اضافه می‌کنند (امیدبیگی، ۱۳۸۰).
چنانچه قلمه‌های اسطوخودوس در بهار از گیاه مادری تهیه شود و سپس در ماسه کاشته شود می‌توان قلمه‌های ریشه‌‌‌‌‌دار را در فصل پاییز اقدام به کشت در زمین اصلی نمود، برای ریشه‌‌‌‌‌دار کردن قلمه‌های اسطوخودوس و یا هر گیاه دیگری می‌توان از هورمون اکسین استفاده کرد. با توجه به این که اسطوخودوس گیاهی چندساله است در سال اول رشد این گیاه کند است. برای تولید گیاهی با فرم مناسب لازم است که عملیات هرس در پاییز سال اول و سال دوم انجام شود تا از رشد طولی گیاه جلوگیری شود‌‌. بعد از هرس باید قد گیاه ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر شود (سال اول) در سال دوم به فرم نیم کره باید هرس شود و ارتفاع ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر و پهنا از هر طرف ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر شود (عمویی، ۱۳۸۸)

پژوهش برای یافتن پاسخ این پرسش ها شکل گرفت و با بررسی زمینه تاثیر و روابط بین متغیرها ادامه یافت. تعاریفی از حسابداری مدیریت استراتژیک ارائه گردید و برخی از تکنیک های آن نام برده شد. در روند تحقیق، این نتیجه بر اساس مطالعات کتابخانه ای حاصل گردید که این گونه تکنیک ها تاکنون کمک های بسیار زیادی به سازمان های مختلف نموده اند و توانسته اند بسیاری از عیوب روش های سنتی را آشکار سازند. این تکنیک ها با بهره گرفتن از بکارگیری منطقِ میل به بقا و موفقیت هر سازمان ، توانسته اند آن ها را با دنیای رقابت پیچیده ، همگام تر سازند. اگرچه باید این نکته را خاطر نشان کرد که نمی توان با توجه به محیط پیچیده و تغییرپذیر امروز ، تکنیکی را عاری از اشکال یافت.

از طرفی برای رسیدن به پاسخ سوالات مطرح شده ؛ اهداف کوتاه مدت ، بلند مدت و استراتژیک تعریف و بررسی گردیدند و در ادامه جهت یافتن نقش و تاثیر تکنیک ها در انواع اهداف ، کوشش به عمل آمد که در زیر خلاصه ای از تحلیل های به دست آمده ارائه شده است.
۵-۳ خلاصه یافته ها
۵-۳-۱ تجزیه و تحلیل توصیفی
همان طور که پیشتر گفته شد پرسشنامه این پژوهش بر اساس مقیاس لیکرت تنظیم شده و گزینه ها از ۱ تا ۵ ارزش گذاری گردیده اند لذا جهت تایید و یا رد فرضیات ، میانگین ارزش گزینه ها محاسبه شده است. میانگین امتیاز پاسخ های داده شده به سوالات کلیه فرضیات پژوهش بالاتر از ۳ می باشد ( فرضیه اول ۳.۸۶ ، فرضیه دوم ۳.۹۰ ، فرضیه سوم ۳.۹۹ و فرضیه چهارم ۴.۲۳ ).
از طرفی دیگر برابر با نتایج حاصل از متغیرهای جمعیت شناختی ، ۸.۴۱ درصدِ نمونه مورد بررسی را زن ها و ۹۱.۵۹ درصد را مردان تشکیل می دهند. از حیث سن ، ۱۴.۰۲ درصد نمونه مورد بررسی بین ۳۰-۲۰ سال ، ۲۸.۹۷ درصد بین ۴۰-۳۱ سال ، ۵۵.۱۴ درصد بین ۵۰-۴۱ سال و ۱.۸۷ درصد بالای ۵۱ سال می باشند. همانگونه که پیداست بیشترین فراوانی متعلق به گروه سنی ۵۰-۴۱ سال است که در این باره می توان گفت این گروه سنی عظیمترین کارکنان در بخش های مالی هستند که می توانند ارائه دهنده نظرات بهتر و جامع تر در حوزه حسابداری مدیریت استراتژیک باشند. از نظر تحصیلات ، پاسخ دهندگان تنها در گروه تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس قرار گرفته اند که ۵۸.۸۸ درصد را افراد دارای مدرک کارشناسی و ۴۱.۱۲ درصد را افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد تشکیل می دهند که پیداست شاغلین در حوزه های یاد شده ، افرادی تحصیل کرده و دارای دانش کافی می باشند. از حیث سابقه خدمت ، بیشترین درصد ( ۳۲.۷۱ ) متعلق به سنوات ۱۰-۶ سال و کمترین درصد ( ۰.۹۳ ) متعلق به افراد دارای سابقه کمتر از ۵ سال است که نشان دهنده سابقه بالای پاسخ دهندگان در این حوزه است.
۵-۳-۲ تجزیه و تحلیل استنباطی
نتایج حاصل از آزمون های T تک نمونه مربوط به تاثیر تکنیک های یاد شده در اهداف کوتاه مدت، بلند مدت و استراتژیک ( سه فرضیه نخست ) با میانگین فرضی ۳ نشان می دهد که کلیه متغیرهای موصوف دارای میانگین بالاتر از حد متوسط ( ۳ ) بوده و در مورد فرضیه آخر نیز میانگین به دست آمده بالاتر از حد متوسط است و همان گونه که گفته شد مقدار آماره های t کلیه فرضیات از مقدار استاندارد ۱.۹۶ بیشتر بوده و سطح معنادار آن از ۰.۰۵ پایین تر است ( فرضیه اول: ۱۲۹.۲۲۳=t، فرضیه دوم: ۱۰۳.۴۷۷=t، فرضیه سوم: ۱۵۱.۸۰۳=t، فرضیه چهارم: ۳۴.۶۵۲=t ) لذا می توان گفت کلیه فرضیات پژوهش تایید گردید.

 

فرضیه	نتیجه
۱. استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رسیدن به اهداف کوتاه مدت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.	تایید
۲. استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رسیدن به اهداف بلند مدت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.	تایید
۳. استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رسیدن به اهداف بلند مدت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.	تایید
۴.استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک بر منافع شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.	تایید

جدول ۱-۵ نتایج کلی حاصل از تایید یا رد فرضیات
۵-۴ نتیجه گیری
یافته های مرحله پیش نشان می دهد که استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رسیدن به اهداف کوتاه مدت ، بلند مدت و استراتژیک شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تاثیر مثبت دارد بدین صورت که در صورت استفاده از این گونه تکنیک ها، شرکت های مذکور می توانند به انواع اهداف تعیین شده خود دست یابند. این نتایج با ادبیات تحقیق و سایر پژوهش های صورت گرفته تطابق دارد و می تواند سندی باشد بر این ادعا که تکنیک های حسابداری مدیریت نوین می توانند نقش بسیار موثری در پیشبرد اهداف شرکت ها داشته و در نتیجه عملکرد شرکت ها را بهبود بخشند.
همچنین این شرکت ها در صورت استفاده از این تکنیک ها می توانند مزیت هایی را به دست آورند ، مزیت هایی از قبیل کنترل بهتر هزینه های تولید ، پیشبرد بهتر برنامه های طراحی شده برای آینده ، پردازش بهتر برآورد عملکرد شخصی و عملکرد شرکت و کمک به فرایند تصمیم گیری بهتر.
البته نباید مشکلاتِ شرکت های یاد شده را در راه استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک از یاد برد . مشکلاتی که پیشتر در فصل پیشین به آن ها اشاره شد که در رأس آن ها فقدان کارکنان مالی و اجرایی متخصص در پیاده سازی این تکنیک ها ، قرار دارد. پس از آن با فاصله اندکی ، هزینه های بالای استفاده از این تکنیک ها فکرها را به خود مشغول داشته است. از مشکلات بعدی این شرکت ها می توان به فقدان پایگاه های داده مناسب ، عدم تمایل مدیریت به تعویض سیستم سنتی و فقدان اطلاعات ریز و دقیق جهت استفاده از این تکنیک ها یاد کرد.
اما همانگونه که گفته شد استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک تاثیر مثبتی بر شرکت ها در رسیدن به اهدافشان دارند ، لذا نمی توان از این نتیجه به سادگی گذشت.
۵-۵ محدودیت های تحقیق
۱.عدم امکان مصاحبه با افراد بخش های مشمولِ تحقیق ، به دلیل پراکنده بودن شرکت های عضو بورس اوراق بهادار در اقصی نقاط کشور
۲.عدم امکان بررسی کامل میزان دقت پاسخ دهندگان
۳.عدم امکان دسترسی به مراجع و اسنادِ مرتبط با پژوهشِ شرکت های مذکور ، جهت تایید یا عدم تایید صحت پاسخ ها
۴.کم بودن تحقیقات داخلی در این زمینه جهت مقایسه با نتایج پژوهش
۵.محدود کردن تعداد تکنیک های مورد بررسی به دلیل تعدد و تقسیم بندی های مختلف و عدم وجود مرجع قابل استناد که نشان دهنده این باشد که شرکت های عضو بورس بیشتر از کدام تکنیک ها استفاده می کنند.
۶.محدودیت استفاده از پرسشنامه ( این روش گرچه داده های زیادی را در فرصت کم به دست می دهد اما پرسشنامه حجم مشخصی از سوالات را در بر می گیرد و کسب داده های دقیق و عمیق را چندان میسر نمی سازد ، شاید جهت انجام این تحقیق ، مناسب تر آن بود که از روشِ مصاحبه به همراه مطالعه اسناد استفاده گردد ).
۵-۶ پیشنهادهای برخاسته از تحقیق

 

1. 1. با عنایت به تایید فرضیه های اول تا سوم ، می توان گفت استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رسیدن به اهداف کوتاه مدت ، بلند مدت و استرتژیکِ شرکت های عضو بورس ، تاثیر دارند. از آن جا که این گونه تکنیک ها سازمان را به سمت رسیدن به اهدافشان هدایت می کنند لذا بر استفاده از آن ها تاکید می گردد. بنابراین به مدیران این شرکت ها پیشنهاد می شود که ضمن تعیین صریح اهدافشان ، در استفاده از روش های سنتی حسابداری مدیریت تجدید نظر کرده و تکنیک های متناسب با نوع توانایی افراد در پیاده سازی آن ها ، نوع فعالیت شرکت و نوع اهداف را انتخاب کنند.

 

سرعت در ارائه خدمات در دو بعد فیزیکی و مجازی شاخصه دیگری است که بانک های خصوصی توانسته اند در زمینه مشتری مداری فراهم کنند. مهمترین نکته ای که باید در دفاع از نگرش مشتری مداری بانک های خصوصی به آن اشاره کنیم تلاش و سرمایه گذاری گسترده بانک های خصوصی در مقوله آموزش نیروها به ویژه افرادی است که در پشت باجه اولین برخورد را با مشتری دارند. در سال های اخیر شاهد بودیم که بانک های خصوصی کارکنان خود را با جدیدترین متدهای کاری و بهترین الگوهای مشتری مداری آموزش می دهند و این نگرش باعث افزایش احترام به شخصیت مشتری در بانک های خصوصی شده است. با نگاهی کلی به تمامی این شاخص ها و مرور و مقایسه آنچه در حال حاضر در سیستم بانکی دولتی و خصوصی کشور در حال رخ دادن است می بینیم که بانک های خصوصی تا چه حد در زمینه مشتری مداری موفق بوده اند و چه تاثیر مثبتی توانسته اند بر بانک های دولتی بگذارند. به نظر می رسد توجه به شاخص های متعدد قابل اندازه گیری که مواردی از آنها در این یادداشت مورد اشاره قرار گرفت می تواند ما را در رسیدن به پاسخ این پرسش یاری کند: به راستی بانک های دولتی مشتری مدارند یا بانک های خصوصی؟
از CRM چه می دانیم ؟
واژه CRMمخفف Customer Relationship Management یاسیستم مدیریت ارتباط با مشتری است .در حقیقت این سیستمها راهبردی است برای جمع آوی نیازها ورفتارهای تجاری مشتریان تا به ایجاد روابطی قویتر با آنها منجر شود .در نهایت رابطه قوی با مشتریان مهمترین رمز موفقیت هر کسب وکار است .تکنولوژی های بسیاری درقالب مدیریت ارتباط با مشتری CRMارائه شده اند اما داشتن تصویری ازCRM بعنوان مجموعه ای از تکنولوژی نیز نادرست است .به عنوان روشی بهتر برای درک CRM، می توان آنرا به مانند فرآیندی دانست که به مانندفرآیندی دانست که به ما کمک می کند تا اطلاعات مختلفی از مشتریان ، فروش ، اثر بخشی فعالیتهای بازاریابی ، سرعت عمل در پاسخگویی به مشتریان ونیز تمایلات بازار به شکل یکجا جمع آوری کنیم .ایده اصلی CRM کمک به بنگاهها برای استفاده از تکنولوژی ومنابع انسانی در به دست آوردن دیدی بهتر نسبت به رفتارهای تجاری وارزشی است که هر مشتری برای سازمان ایجاد می کند .در صورتی که یک سیستم CRM بتواند مطابق با ایده بالا عمل کند ، سازمان قادر می تواند ضمن ارائه خدمات بهتر به مشتریان ، بازدهی واثر بخشی مراکز تلفنی تماس با مشتری را افزایش داده ، کارمندان فروش را در عقد سریعتر قراردادهای فروش یاری دهد ، فرآیندهای فروش وبازاریابی را تسهیل کند ، مشتریان جدیدی برای خود پیدا کند ودر نهایت گردش مالی مشتریان خود را افزایش دهد .

CRMبدون جایگاه در بانک های ایرانی
آیا تعریف مدیریت ارتباط با مشتری در بخش خدمات بانکی وبانکداری تفاوتی با دیگر بخشهای می کند ؟ دکتر محمد مهدی سپهری ، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درخصوص تعریف مدیریت ارتباط با مشتری می گوید : مدیریت ارتباط با مشتری در واقع فلسفه ، راهبرد وفناوریهای مرتبط با شناسایی ، جذب وگسترش مشتری است . وی بانک را بدون وجود مشتری بی معنی دانسته ومی گوید : بانک سه نوع مشتری دارد : اول مشتریانی که منابع در اختیار بانک می گذارند ، دوم مشتریانی که از منابع استفاده می کنند و وسوم برخی دیگر که هم منابع به بانک می دهند وهم از منابع بانک استفاده می کنند وقطعا” برای توسعه بانکداری بحث CRM ویا همان مدیریت ارتباط با مشتری یک امر بدیهی است .سپهری مجوز های ارائه شده از سوی بانک مرکزی برای تاسیس بانکهای خصوصی وخارجی واز سویی دیگر ورود بانکهای دولتی به بورس را موجب رقابتی شدن فضا برای جذب وحفظ مشتریان بیان کرده ومی افزاید : برای جلوگیری از رویگردانی مشتری موضوع CRMبه شدت مورد توجه است ودر کنار آن نیز بحث کشف دانش وداده کاوی مطرح بوده که اینها لازم وملزوم یکدیگر است . وی اجرایی شدن CRM در بانکداری کشور را بسیار ضعیف دانسته وتصریح می کند : امروز وقتی وارد شعب بانکهای ایرانی می شویم همه مشتریان همانند هم هستند ومهم نیست چه کسی چه کاری با شعبه بانک دارد .این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس تاکید می کند : اگر تواقفنامه سطح خدمات در بانکهای ایرانی بین مشتری وبانک وجود داشته با شد مشکلاتی که امروز در خصوص خدمات دهی موثر به مشتریان بانکها وجود دارد حل خواهد شد . وی در توضیح مشخصات چنین توافقنامه در واقع انتظارات مشتری از بانک خود را نشان داده وهر گونه ضرری که از طریق اهمال در ارائه خدمات به مشتری وارد می شود را مشخص وبانک را موظف به پرداخت آن می کند . دکتر رضا سمیع زاده ، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا در زمینه نحوه اجرایی شدن موضوع CRM در بانکهای ایرانی می گوید : اساسا” بحثCRM از طریق یک تغییر نگرش شروع می شود . به این معنی که ما از اینکه برای خدمت وفروش چه داریم ،به آنجا می رسیم که مشتری چه می خواهد .وی بااشاره به اینکه در مسئله بانکداری در همه دنیا به این رسیده اند که برای نگهداری مشتری هر آنچه او می خواهد باید ارائه شود ،تصریح می کند : مشتری به هر ترتیبی یا از تکنولوژی آگاه می شود ویا نیازهایش تغییر می کند ودر خواستهای جدیدی دارد .بانکهای خصوصی به این علت که سرعت عملشان از بانکهای دولتی بیشتر است ومجهز به ITهستند به این نیازها خواهند رسید واین مسیری است که همه باید بپیمایند .دبیر انجمن مهندسی صنایع ایران می افزاید : در اینکه بانکها در سطح دنیا از یکسری پروتکلهای استانداری استفاده می کنند ، شکی نیست اما اصولا” مباحث مدیریت ارتباط با مشتری بدلیل نیازهای مشتری بوجود آید وقتی در یک بانک خدماتی که به مشتری ارائه می شود مناسب نباشد ،مشتری ایرانی براحتی می تواند بانک خود را عوض کرده وبه سوی یک بانک دیگر برود ودر نتیجه بانکهای ایرانی هم مجبورند خدمات مناسب به مشتریان خود ارائه بدهند تا آنها را از دست ندهند
تغییر نگرشی که هزینه چندانی هم ندارد
برخی تنها فکر می کنند مدیریت ارتباط با مشتری را تنها با خرید یک نرم افزار پیاده سازی کرده اند یا با ایجاد ار تباط اینترنتی ، اس .ام.اس، تلفنی، فکسی ویا ایمیلی وجمع آوری اطلاعات آنها می توانند مزایایی که برای CRM برشمردهمی شود را در سازمان خود بدست آورند ، همانند آنچه برخی بانکهای کشورمان بدنبال آن هستند اما برای آنکه یک سیستم CRM عملا ” اثر بخش باشد ، سازمان باید بیشتر تصمیم گرفته باشد که بدنبال کدام یک از اطلاعات مشتری است ونیز از جمع آوری این اطلاعات چه چیزی را دنبال می کند .
به عنوان مثال بسیاری از موسسات مالی شرایط زندگی مشتریان خود را به دقت پیگیری می کنند تا بتوانند خدمات بانکی مناسبی نظیر رهن یا اجاره را در مواقع مناسبی به آنها ارائه کنند تا نیازهای آنها به بهترین شکل پاسخ دهند . در گام بعدی سازمان باید به منابع مختلفی که از طریق آنها اطلاعات مشتریان وارد سازمان می شود توجه داشته با شد ومشخص کند که درحال حاضر این داده ها در کجا وبه چه شکل ذخیره شده وچگونه مورد استفاده قرار می گیرد .به عنوان مثال یک سازمان ممکن است ازراههای بسیار متعددی با مشتریان خود تعامل داشته باشد مانند نامه نگاری ، وب سایت ، انبارهای فیزیکی ، مراکز تلفنی ارتباط با مشتری ، تیمهای سیار فروش وبازار یابی ونیز تبلیغات . سیستمهای بسیار مطمئن قادراند این نقاط را به یکدیگر متصل کنند . اطلاعات جمع آوری شده بین سیستمهای عملیاتی (مانند فروش وانبار ) وسیستمهای تحلیل کننده اطلاعات ، رد وبدل شده ومی توانند قالبهای موجود درآنها را استخراج ومرتب کنند .تحلیلگران سازمان سپس از طریق همین اطلاعات قادر خواهند بود تا تصویر جامعی از هر مشتری?و حوزه هایی که به خدمات رهن املاک ،وام تجاری ، حساب ذخیره بازنشتگی ویک حساب جاری یک بانک استفاده کند ، برای بانک کاملا” مقرون به صرفه است که با چنین شخصی به محض تماس به بهترین وجه رفتار کند .
میز گرد تخصصی بانک های ایرانی
۲۴ و۲۵ دی ماه کنفرانس ملی مدیریت ارتباط با مشتری وشهروند در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد که تنها پانل ومیز گرد تخصصی همایش به موضوع بانک ها وموسسات مالی واقتصادی ومدیریت رفتار با مشتری مربوط می شد . در این میز گرد به مسائلی همچون پرداخت الکترونیک ، مشتریان وکارت های اعتباری وشناخت مشتریان ، کیفیت خدمات وانتظارات متقابل پرداخته شد . نکته قابل توجه اینکه تمامی اعضای این پانل را بانکهای خصوصی ایرانی تشکیل داده وخبری از بانکهای دولتی در آن نبود .جالبتر اینکه مدیران حاضراز بانکهای خصوصی مهمترین دستاورد های خود در بخش مدیریت ارتباط با مشتری وتکریم وی را گذاشتن صندلی در شعبه ویا دادن شماره برای رفتن به پشت باجه دانسته وبیشتر مانور خود را برروی خدمات الکترونیک به مشتریان بردند که آنهم در بسیاری از موارد با خطرات ونا امنی هایی روبرو بوده چرا که به گفته آنها ما به شدت تحت تاثیر تحریم خارجیها قرار داریم وفناوریهای لازم برای ارائه ایمن خدمات الکترونیک را در دست نداریم .
موضوع دیگری که این مدیران به آن اشاره کردند سنت شکنی بانکهای خصوصی برای افزایش تعداد پایانه های فروش فروشگاهی ویا دستگاه های ATMوافزایش تعداد آنها بود که به عنوان نمونه ای از مشتری مداری در میان بانکهای خصوصی مطرح شد . البته برخی از مدیران نیز استفاده از اطلاعات موجود در نرم افزارCRMبانکهای خود را به عنوان یکی از منابع اطلاعاتی برای پیاده سازی مدیریت ریسک ، شناسایی مشتریان برتر ، جلوگیری از ریزش مشتریان ، اعتبار سنجی مشتریان وطراحی برنامه های وفاداری مشتریان خود اعلام کردند . از سوی دیگر مشکلات بخشنامه ای وآیین نامه ای برای ارائه خدمات مختلف به مشتریان به عنوان یکی از موانع اصلی در راه اجرایی شدن مدیریت ارتباط با مشتریان عنوان شد.
کتابها یا تحقیقات انجام شده قبلی در مورد رضایت مندی مشتری
در این قسمت به معرفی یک کتاب که در باره موضوع فوق نوشته شده ایت می پردازیم که به توضیح بخش های مختلف این کتاب نیز پرداخته است .
 کتاب «روشی ساده در اندازه گیری رضایت مشتری» نوشته تری واورا   یکی از پرفروش ترین کتابهایی است که در زمینه اندازه گیری رضایت مشتری به چاپ رسیده است. این نویسنده قبلاً نیز کتابی را در همین زمینه با عنوان «بهبود رضایت مشتریان » منتشر نموده بود که بنابر پیشنهاد جامعه کیفیت آمریکا  (ASQ)  کتاب اخیر خود یعنی «روشی ساده در اندازه گیری رضایت مشتری» را بسیار ساده تر نوشته است . ولی در این کتاب بر مشکلات و مسائل کارشناسان کیفیت و رضایت مشتری تاکید نموده بطوریکه علاوه بر تفهیم روش های اندازه گیری رضایت مشتری، بر الزامات استاندارد ایزو ۹۰۰۱ سال ۲۰۰۰ نیز پرداخته است.تری واورا هدف اصلی کتاب را چنین بیان می کند:
«قصد من آنست که برای شما کتابی مرجع فراهم کنم که بویژه در مورد تصمیماتی که باید اتخاذ کنید راهنما و مأخذی قابل اطمینان محسوب می شود.»
کتاب فوق الذکر از پنج بخش که مجموعاً شامل هشت فصل می باشد. تشکیل شده است . ولی از آنجا که به برخی از رویکردهای مهم اندازه گیری رضایت مشتری نپرداخته است لازم بود بخشهای مهمی همچون «شاخص رضایتمندی مشتری CSI » و «کیفیت خدمات ServQual » که به عنوان روش های شناخته شده و دقیق اندازه گیری رضایت مشتری مورد استفاده فراوان قرار می گیرند نیز تألیف و به این کتاب افزوده شود تا علاوه بر آنکه روشی فرآیندی و ساده را برای اندازه گیری رضایت مشتری معرفی می نماید، به عنوان مرجعی نسبتاً کامل نیز مورد استفاده قرار گیرد.
 ساختار کتاب
این کتاب بر مبنای مدل فرآیندی ذیل سازمان یافته است. فهرست مـندرجات، فـصول کـتاب را براسـاس گام هـای مختلـف این فـرآیند بیـان می کند.

شکل ۲-۲- ساختار چینش کتاب
۵ گام اولیه ، مراحل مختلف توسعه و اجرای فرایند بررسی رضایت مشتری را توصیف می کند. هر یک از این گام ها در یک فصل مورد مطالعه قرار خواهد گرفت . اگر شما در یک بخش از فرایند بررسی تنها نیاز به کمک دارید، می توانید با اسـتفاده از این مـدل ، فـصل یا فـصول دلـخواه خـود را بیابید و چـنانچه به تازگی وارد عرصه اندازه گیری رضایت مشتری شده اید، احتمالاً علاقمند به مـطالعه کل کـتاب خـواهید بـود. نظم و ترتیب فـصول این کـتاب به گـونـه ای اسـت کـه بـرای خـوانندگان ناآشـنا بسـیار مـناسـب و قـابل اسـتفاده خـواهد بـود. در زمـان مـطالعه بخش سوم کتاب می توانید برای آشنایی بیشتر با رویکردهای جدید اندازه گیری رضایت مشتری مطالب کاملتری را در بخش شـشم کتاب بیابید و مجدداً به روند عادی کتاب بازگردید و بخشهای ۴ و ۵ را مطالعه کنید.
 ساختار فصول
جهت سهولت در مطالعه ، هر فصل حداقل شامل ۴ مؤلفه اصلی از موارد ذیل می باشد.
یک فهرست گام به گام از موضوعات ؛ این فهرست ، فهرست عناوینی که مورد بحث قرار خواهد گرفت را به خواننده نشان می دهد و برای او این امکان را فراهم می سازد که به نحو مناسب تری از محتویات فصل ، متناسب با نیازهای فوری خویش بهره گیرد.
مباحث هر گام ؛ که مطابق عناوین شماره گذاری شده است.
قسمت بازنگری نکات در پایان مطالب هر یک از گام های فصل.
تکرار فهرست گام به گام ؛ این فهرست شامل پاسخ های هر یک از موضوعات می باشد و در قسمت نتیجه گیری و جمعبندی مطالب فصل واقع شده است . خوانندگان مشتاقی که به یک کتاب مرجع برای پاسخگویی به نیازهای فـوری خـویش نیاز دارنـد، می تـوانند از پایان فـصل شـروع کـنند و سـپس به صـورت گزینشـی مطلب مورد نیاز خویش را در میان مطالب فصل انتخاب نمایند.
برخی از فصول شامل قسمت های اضافی دیگری نیز می باشند:
جعبه ابزار: شامل توضیحات جزیی درباره ابزارها یا رویه های معینی است که اگر در میان فصل مطرح شوند باعث کندی سرعت مرور مطالب می گردند. خواندن این قسمت ها کاملاً اختیاری است .
نکات عملی و مشاهدات شخصی ؛ خواننده ای که با واقعیات سروکار دارد احتمالاً وقت یا علاقه ندارد تا خود را در مباحث نظری غوطه ور کند اگرچه این مباحث آموخته های ارزشمندی را در اختیار او می گذارد. از این جهت کتاب شامل تجربه هایی عملی نیز می باشد.
  قواعد نوشتاری کتاب
در سر تا سر کتاب هنگامیکه لازم است تا به شرکت ، بنگاه تجاری ، سازمان و یا سایر نهادهای انتفاعی یا غیرانتفاعی اشاره شود از واژه کلی سازمان استفاده نموده ایم ، بدین دلیل که مطالب کتاب برای طیف وسیعی از موسسات مصداق دارد.
در این کتاب هرگاه عبارت استاندارد ایزو ۹۰۰۰ مورد استفاده قرار گرفته است ، منظور تجدیدنظر سال ۲۰۰۰ استاندارد  ISO9001  است ، که معادل با استاندارد ایران ایزو ۹۰۰۱، تجدیدنظر آبان ماه ۱۳۸۰ می باشد.
با اقتباس از استانداردهای ایزو ۹۰۰۰، عبارت محصول در این کتاب بیانگر هرگونه خروجی (سخت افزار، نرم افزار و یا خدمت ) از یک فرایند می باشد.
برای سهولت در نگارش کتاب ، عبارت «اندازه گیری رضایت مشتری » به صورت CSM  نمایش داده شده است .
۱-  کشف و شناسایی
نیازمندیهای مشتریان شما کدامند؟
در این گام لازمست نیازمندیهایی که مشتریان از سازمان شما دارند و مواردی که آنها بر مبنای آن برای رضایتمندی خویش قضاوت می کنند و با بهره گرفتن از آن تصمیم می گیرند که آیا به خرید از شما ادامه بدهند یا خیر، شناسایی می شوند. در این گام شما تمام پیش فرضها و فرضیات گذشته خود را به کناری خواهید گذاشت و مستقیماً با سوال و پرسش از مشتریان ، از نظرات آنها بهره می جویید.
درک مفهوم اندازه گیری  رضایت مشتری و شناسایی جایگاه آن در استاندارد ایزو ۹۰۰۰بازار اقتصاد جهانی ، هیچ گاه به این اندازه رقابتی نبوده است . در سراسر دنیا، سازمان ها و بنگاه های تجاری تلاش می کنند تا از طریق نیل به مزایای منحصر بفرد، نسبت به سایر رقبا به موقعیتی ممتاز دست یابند. از سوی دیگر، مشتریان و مصرف کنندگان ، همواره در جستجوی عرضه کنندگانی هستند که کالا یا خدماتی به مراتب بهتر ارائه می کنند. درک این تمایز، فرایند گزینش کالا یا خدمات مورد نیاز را هدایت نموده و مشتریان را در تصمیم گیری برای پرداخت بهای بیشتر در مقابل دریافت کالا یا خدمات بهتر یاری می نماید. به علت وجود عرضه کنندگان متعددی که محصولاتی با کیفیت نسبتاً یکسان عرضه می کنند، اغلب مشتریان هنگام خرید کالا و خدمات مورد نیاز، از امکان انتخاب گزینه های متعددی برخوردار هستند. به همین دلیل آنان ورای مشخصات ظاهری و ویژگی های فیزیکی یک محصول سایر شاخص های کیفی را مدّ نظر قرار می دهند. مشتریان در جستجوی سرنخ هایی هستند که آنان را برای شناسایی بهترین تأمین کننده یاری نماید. در این راستا آنان علاوه بر بررسی عملکرد داخلی ، هرگونه مدرک و شواهد خارجی که نشانه برقراری اصل تمرکز بر کیفیت در سازمان عرضه کننده می باشد را مورد توجه قرار می دهند. اندازه گیری رضایت مشتری از جمله اقدامات داخلی محسوب می شود که نمود جهت گیری سازمان به سمت کیفیت می باشد. گواهینامه استاندارد ایزو  ۹۰۰۰ نیز از دیگر شواهدی است که برای خرید کالا و خدمات مورد نیاز مشتری ، از اهمیتی خاص برخوردار می باشد. اندازه گیری رضایت مشتری و بهبود آن ، مواردی هستند که در ویرایش اخیر استاندارد ایزو  ۹۰۰۰  مورد تأکید فراوان واقع شده اند.
موضوعات مورد مطالعه مفهوم اندازه گیری رضایت مشتری و شناسایی جایگاه آن در استاندارد ایزو ۹۰۰۰

 

1. 1. ایجاد بیانیه ای که مفهوم رضایت مشتری را در سازمان شما تشریح می نماید.

 

1. 1. بررسی دلایل فلسفی برای بیشینه سازی میزان رضایتمندی مشتریان

 

1. 1. بررسی انگیزه ها و علل اقتصادی برای بیشینه سازی رضایت مشتریان

 

۴-  بررسی الزامات استاندارد ایزو ۹۰۰۰ درباره اندازه گیری رضایت مشتری
۵-  بررسی نیازمندی های ممیزی و نیازمندی های مستندسازی در استاندارد ایزو ۹۰۰۰
۶-  بررسی علل بازنگری و اصلاح خانواده استاندارد ایزو ۹۰۰۰ و ارائه ویرایش جدید آن (ایزو ۹۰۰۰)
۷-  بررسی بنیان نظری رضایت مشتری
هدف چیست ؟
  از آنجا که این کتاب به موضوع اندازه گیری رضایت مشتری اختصاص یافته است ، بهتر است پیش از تشریح نحوه ایجاد نظام اندازه گیری رضایت مشتری به تعریف مفهوم رضایت مشتری و شناسایی ارزش های حاصل از ایجاد رضایتمندی بپردازیم . این گونه تصور کنید که به عنوان متخصص اندازه گیری رضایت مشتری در سازمان ، ممکن است در هر لحظه از زمان و توسط هر فردی در سازمان (از جمله مسئول قسمت یا مدیرعامل سازمان ) از شما این سؤال پرسیده شود که : «چرا در سازمان ما، برای اندازه گیری رضایت مشتری ، اینقدر تلاش می کنید؟» یا اینکه از شما پرسیده شود: «با کل داده هایی که شما جمع آوری نموده اید، دقیقاً قادر به انجام چه کاری خواهیم بود؟» در چنین مواردی به پاسخ های مناسب نیاز خواهید داشت .
 گام ۱ـ۱ تعریف رضایت مشتری

۵-۳- نتایج بررسی فرضیات تحقیق ۸۸
۵-۳-۱- فرضیه اول تحقیق ۸۹
۵-۳-۲- فرضیه دوم تحقیق ۸۹
۵-۳-۳- فرضیه سوم تحقیق ۸۹
۵-۳-۴- فرضیه چهارم تحقیق ۸۹
۵-۳-۵- فرضیه پنجم تحقیق ۹۰
۵-۳-۶- فرضیه ششم تحقیق ۹۰
۵-۳-۷- فرضیه هفتم تحقیق ۹۰
۵-۳-۸- فرضیه هشتم تحقیق ۹۰
۵-۳-۹- فرضیه نهم تحقیق ۹۱
۵-۳-۱۰- فرضیه دهم تحقیق ۹۱
۵-۴- پیشنهادات اجرایی مبتنی بر نتایج پژوهش ۹۱
۵-۵- محدودیت های تحقیق ۹۲
۵-۶- پیشنهادات آتی برای انجام تحقیق ۹۳

منابع ۹۴
پیوست ها ۱۰۲
فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول۲-۱- برخی از مهم ترین مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیکی در سطح سازمانی ۴۶
جدول۳-۱- اطلاعات پرسشنامه ی تحقیق ۵۶
جدول ۳-۲- طیف اندازه گیری سوالات پرسشنامه ۵۷
جدول۳-۳- ضرایب پایایی متغیرهای پرسشنامه ۵۸
جدول ۳-۴- شاخص های برازش مدل ۶۲
جدول ۴-۱- یافته های مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی ۶۵
جدول ۴-۲- توصیف آماری متغیر خوشبینی ۶۶
جدول ۴-۳- توصیف آماری متغیر خلاق بودن ۶۶
جدول ۴-۴- توصیف آماری متغیر عدم سهولت ۶۷
جدول ۴-۵- توصیف آماری متغیر عدم امنیت ۶۷
جدول ۴-۶- توصیف آماری متغیر رضایت ۶۷
جدول ۴-۷- توصیف آماری متغیر اعتماد ۶۸
جدول ۴-۸- توصیف آماری متغیر تمایل به استفاده ۶۸
جدول ۴-۹- آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای تست نرمال بودن داده ها ۶۹
جدول ۴-۱۰- شاخص های برازش مدل اندازه گیری ابعاد آمادگی برای پذیرش تکنولوژی ۷۲
جدول ۴-۱۱- شاخص های برازش مدل اندازه گیری ابعاد کیفیت ارتباطات ۷۴
جدول ۴-۱۲- شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر تمایل به استفاده ۷۶
جدول ۴-۱۳- نتایج تحلیل مسیر ۸۲
جدول ۴-۱۴- شاخص های برازش مدل ۸۳
جدول ۴-۱۵- شاخص های برازش مدل پژوهش ۸۳
فهرست اشکال
عنوان شماره صفحه
شکل ۱-۱- مدل مفهومی تحقیق ۱۱
شکل ۲-۱- نقش های مختلف خرید مصرف کننده ۲۰
شکل ۲-۲- تئوری عمل مستدل ۲۴
شکل ۲-۳- تئوری رفتار برنامه ریزی شده (TPB) 25
شکل ۲-۴- مدل پذیرش فناوری ۲۶
شکل ۲-۵- مدل انتظار-تایید برای استفاده مستمر از فناوری اطلاعات و ارتباطات ۲۸
شکل ۲-۶- مدل بازاریابی رابطه مند در بخش خرده فروشی ۳۶
شکل ۲-۷- مدل پذیرش محصول برای آزمایش برای بار اول ۴۵
شکل ۴-۱- مدل اندازه گیری ابعاد آمادگی برای پذیرش تکنولوژی در حالت تخمین استاندراد ۷۱
شکل ۴-۲- مدل اندازه گیری ابعاد آمادگی برای پذیرش تکنولوژی در حالت اعداد معناداری ۷۲
شکل ۴-۳- مدل اندازه گیری ابعاد کیفیت ارتباطات در حالت تخمین استاندراد ۷۳
شکل ۴-۴- مدل اندازه گیری ابعاد کیفیت ارتباطات در حالت اعداد معناداری ۷۴
شکل ۴-۵- مدل اندازه گیری متغیر تمایل به استفاده در حالت تخمین استاندراد ۷۵

۲- عقاید قبلی یا طرح علی: معلمان و شاگردان، عقایدی درباره شکست یا موفقیت دارند که این ها را از خلال تجارب، خواندن، گوش دادن به والدین یا متفکران مشهور کسب می کنند. بعضی از فراگیران معتقدند که تلاش کلید موفقیت است در حالی که بعضی دیگر مخالفند.
۳- ادراک خویشتن: فراگیرانی که عزت نفس بالایی دارند ریشه موفقیت های خود را در کوشش و توانایی می دانند نه در درجه دشواری یا شانس، فراگیران دارای انگیزش بالای پیشرفت، کوشش را به عنوان کلید موفقیت خود می دانند در حالی که افرادی که دارای انگیزش پایین هستند، اغلب شانس یا میزان دشواری تکلیف را علت موفقیت یا شکست خود می دانند ( بوریچ و تومباری، ۱۹۹۵).
رابطه اسناد علی و سوگیری تسلط (استقامت) / درماندگی:
دوک و رپوسی^[۷۳] (۱۹۷۸)، دو سبک اسناد اصلی را که کودکان مدرسه ای هنگام روبرو شدن با تکلیف پیشرفت به کار می برند، مشخص کرده اند. اولین سبک اسنادی (سوگیری تسلط) نامیده شده است و دومین سبک را (سوگیری درمانده) خوانده اند. تفاوت این دو سبک بعد از تجربه شکست بسیار آشکار است. کودکان با سوگیری تسلط هنگام روبرو شدن با شکست، استقامت نموده و سعی می کنند مسئله های دشوار را حل کنند، در حالی که کودکان با سوگیری درمانده، هنگام مواجه شدن با شکست تکلیف را رها می کنند. کودکان با سوگیری درمانده به این علت هنگام روبرو شدن با شکست تکلیف را رها می کنند که اسناد توانایی کمی برای توجیه شکست شان می نمایند و به هنگام شکست تکلیف را رها می کنند چون توانایی (اسناد پایدار و درونی) با افزایش تلاش و استقامت در معرض تغییر قرار نمی گیرد. این کودکان شکست هایشان را کنترل ناپذیر و حل نشدنی می بینند. از طرف دیگر، کودکان با سوگیری تسلط، هنگام روبرو شدن با شکست، اسناد توانایی کم نمی کنند، بلکه به خودآموزی هایی می پردازند که به عنوان تدابیری برای غلبه کرند بر شکست طراحی شده اند. آنها شکست هایشان را کنترل پذیر می دانند و از این رو، حل نشدنی نمی بینند. دینرو دوک (۱۹۷۸)، سبک های اسنادی دانش آموزان را با این نتیجه گیری خلاصه کرده اند که کودکان با سوگیری درمانده، بر علت شکست ( توانایی کم) تمرکز دارند، درحالی که کودکان با سوگیری تسلط، بر چاره هایی برای شکست تمرکز دارند. دینر و دوک (۱۹۷۸)، به مطالعه تفاوت بین کودکان با سوگیری درمانده و تسلط بعد از تجربه موفقیت نیز پرداخته اند. آنها متوجه شدند که کودکان با سوگیری درمانده در مقایسه با کودکان با سوگیری تسلط، تعداد دفعاتی را که در یک تکلیف موفق شده اند را دست کم گرفته، برای موفقیت هایشان اسنادهای توانایی نکردند و انتظار نداشتند موفقیت شان در آینده نیز ادامه یابد. این یافته ها پیشنهاد می کنند که کودکان با سوگیری درمانده، در جستجوی دلایلی برای ناچیز شمردن، انکار کردن یا بهانه آوردن موفقیت شان هستند (به نقل از سیدمحمدی، ۱۳۷۶).

رابطه اسناد علی و افسردگی:
مارتین سلیگمن (۱۹۷۵)، پیشنهاد می کند که درماندگی آموخته شده را می توان به عنوان الگوی وقوع طبیعی افسردگی یک قطبی که مبنای محیطی دارد در نظر گرفت. مردم درمانده، نظیر افسرده ها، موقعیت آزارنده را به صورت موقعیتی کنترل ناپذیر که توسط عوامل درونی، پایدار و کلی ایجاد شده اند در نظر می گیرند. درست به همان صورتی که درماندگی آموخته شده توسط ادراک پیامدهای کنترل ناپذیر ایجاد می شوند. افسردگی، اغلب توسط احساس عدم کنترل وقایع و پیامدهای مهم در زندگی شخص به وجود می آید. ازدیدگاه اسناد، درماندگی آموخته شده و افسردگی، ویژگی مشترکی دارند و آن سبک تبیینی بدبینانه می باشد. به خاطر این همپوشی آشکار، چندین پژوهشگر گمان کرده اند که ممکن است افراد افسرده کسانی باشند که گرایش به اسنادهای ایجادکننده درماندگی آموخته شده دارند (مثل اسناد درونی، پایدار و کلی برای رویدادهای آسیب زا).
هرکسی پیامدهای منفی زندگی را تجربه می کند، ولی همه افسرده ها پس از شکست با احتمال بیشتری از غیر افسرده ها اسناد درونی، پایدار و کلی ایجاد می کنند. هرچند گفتن این اسناد موجب افسردگی می شوند، اغراق آمیز است. به جای اینکه بگوییم سبک اسناد موجب افسردگی می شود، احتمالا بهتر است بگوییم سبک اسناد فرد را در مقابل افسردگی آسیب پذیرتر می کند ( پترسون^[۷۴] و سلیگمن، ۱۹۸۴). شاید سوگیری درمانده، از طریق اثر آسیب زای آن بر ناراحتی روانی، تحصیلی، جسمانی و اجتماعی به طوری که در فوق بحث شد فرد را نسبت به افسردگی آسیب پذیرتر سازد ( به نقل از سید محمدی، ۱۳۷۶).
رابطه اسناد علی و واکنش های عاطفی:
غمگین بودن، مضطرب بودن، خشمگین بودن، مشعوف بودن، تنش داشتن، آرمیده و برانگیخته طبق یک الگوی چندوجهی پیوند اسناد-عواطف(فورسایت، ۱۹۹۰) پنج عامل زیربنایی در پاسخ های دانش آموزان شناسایی شده است که عبارتند از، عاطفه منفی( ناکام، غمگین، افسرده و خشمگین)، عاطفه مثبت(شاد، مشعوف، خوشوقت و خوشحال)، آرام(آرمیده و آسوده)، خواب آلودگی(خواب آلود و خسته) و برانگیخته( شگفت زده، تهییج شده و بر انگیخته). از طرف دیگر واکنش عاطفی نسبت به اسنادهای علی همیشه یکسان نیست. واکنش های عاطفی نسبت به کوشش بالاترین میزان را در در موقعیت های موفقیت به خود اختصاص داده است، زیرا کوشش عاملی است درونی و ناپایدار، اگر موفقیت در تکلیفی را به کوشش اسناد دهیم در نتیجه به میزان قابل توجهی خشنود خواهیم شد و این احساس رضایت به مراتب بیشتر از خشنودی است که به عوامل دیگر داده شده است. همچنین اسناد به توانایی واکنش عاطفی بیشتری دربرخواهد داشت تا اسناد موفقیت به شانس و دشواری تکلیف.
واینر(۱۹۷۰) رابطه واکنش عاطفی و نتایج عملکرد افراد را با میزان انگیزش و توانایی مورد بررسی قرار داد. در این رابطه، رابطه انگیزش، توانایی و واکنش های عاطفی نشان می دهد کسانی که انگیزش و توانایی بالایی دارند و در موقعیت ها نتایج عالی کسب می کنند، بیشترین میزان پذیرش خود و احساس رضایت از زندگی را تجربه می کنند. ولی پس از یک شکست واکنش های عاطفی آنها به شدت کاهش می یابد. چنانچه فعالیت های فرد با شکست بیشتری همراه باشد، کاهش واکنش عاطفی وی شدیدتر است. در مقابل کسانی که از توانایی کمتری برخوردار هستند، در مقایسه با گروه دیگر پس از موفقیت کامل از غرور و احساس رضایت کمتری برخوردار می شوند؛ زیرا فکر می کنند خودشان در این موفقیت نقش نداشته اند. به همین دلیل در مواقعی که با شکست روبرو می شوند، واکنش عاطفی آنها به تدریج کاهش می یابد. در واقع موفقیت و شکست برای این افراد تفاوت چندانی ندارد، اما در گروهی که انگیزه دارند ولی از توانایی برخوردار نیستند، نقش اسناد در رضایت آنها به خوبی مشهود است.
رابطه اسناد علی و سبک تبیینی بدبینانه:
راه دیگر نگریستن بر سبک اسنادی علی، در نظر گرفتن سبک تبیینی است. سبک تبیینی یک متغیر شخصیتی شناختی است که روش معمول توجیه کردن علل وقایعی را که برای مردم اتفاق می افتد، منعکس می سازد. پترسون و سلیگمن (۱۹۸۸)، به رابطه بین سبک تبیینی بدبینانه( این عقیده که وقایع بد و ناخوشایند توسط عوامل درونی، پایدار و کلی ایجاد می شوند و وقایع خوشایند توسط عوامل بلرونی، ناپایدار و اختصاصی ایجاد می گردند) و سلامت روانی و جسمانی توجه نمودن. آنها زندگی ۹۹ فارغ التحصیل دانشگاه را از سال ۱۹۴۴ تا۱۹۸۰۱ دنبال کردند. هر یک از این ۹۹ فارغ التحصیل در ۲۵ سالگی یک مقیاس سبک تبیینی را پر کردن و پژوهشگران هر پنج سال یکبار اندازه وضعیت روانی و جسمانی آنها را بدست آوردند. همبستگی بین سبک تبیینی بدبینانه و سلامت جسمانی روانی را نشان داد که بین این مولفه رابطه منفی وجود داشت.
رابطه اسناد علی و الگوی جدید درماندگی آموخته شده:
پس از به کارگیری الگوی اولیه درماندگی آموخته شده و پی بردن به اهمیت تفاوت های فردی در این فرایند، معلوم شد که علاوه بر تجربه رویدادهای غیرقابل کنترل، عوامل دیگری نیز در تعیین اثرات بعدی رفتار موثرند. از مهمترین این عوامل، یکی چگونگی تفسیر فرد از این رویداد هاست. به عبارت دیگر، آنجه در الگوی جدید درماندگی آموخته شده مطرح است این است که رویدادهای غیر قابل کنترل چگونه توسط فرد تبیین میشوند. از نظر این روانشناسان، روشی که ما رویداد ها را تبیین می کنیم، ممکن است مهمتر از آنچه واقعا اتفاق می افتد باشد.
از این رو به منظور تبیین نتایج مختلف عدم قابلیت کنترل در افراد، الگوی جدبد درماندگی آموخته شده مورد تجدید نظر قرار گرفت.
به استناد این الگو، وقتی انسان با مسائل غیر قابل حلی روبرو می شود و در می یابد که پاسخدهی او بی نتیجه است، پرسش مهمی که در ذهنش نقش می بندد این است که، علت ناتوانی کنونی من چیست؟
رابطه اسناد علی و سلامت روانی:
فردی که در موقعیتی غیر قابل حل قرار بگیرد و در نتیجه پاسخدهی او بی نتیجه بماند، می تواند فرد را به دو نتیجه متفاوت برساند. حکم اول این است که مساله حل شدنی است ولی او ناتوان است، و یا اینکه باور می کند مساله لاینحل است و او ناتوان نیست. در حالت اول(درونی) حالت انفعالی درونی ظاهر می شود و عزت نفس او به میزان زیادی پایین می آید ولی در حالت دوم(بیرونی) عزت نفس کمتری از دست خواهد داد و در مقابل افسردگی نیز مصون تر خواهد ماند. در بعد پبات پذیری یا پایداری فرد از خود می پرسد که عاملی که موجب شکست وی شده است عاملی پایدار است یا بی ثبات؟ در نظریه جدید درماندگی آموخته شده وقتی انسان شکست را به عوامل پایدار نسبت دهد، نقایص مربوط به درماندگی نیز پایدار خواهد ماند و بر بهزیستی روانی فرد تاثیر سوئی خواهد داشت و بر عکس وقتی فرد علت شکست خود را به عوامل غیر ثابت و ناپایدار نسبت دهد، اگر پس از مدتی دوباره با همان مساله روبرو شد، شکست نخواهد خورد و دچار درماندگی نخواهد گردید( سید محمدی، ۱۳۷۶).
در مواقعی که فردی با شکست مواجهه می شود از خود می پرسد آیا آنچه موجب شکست وی شده است، عاملی است که تنها در شرایط خاص به این شکست می انجامد، یا اینکه گستره وسیعی از موقعیت ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث شکست او در آن موقعیت ها نیز می شود. اگر این شکست ها به عوامل غیر قابل کنترل نسبت داده شود و فرد احساس کند که آنچه موجب شکست او شده است به موارد دیگر زندگی او تعمیم می یابد، به افسردگی پایدار و فراگیر دچار می شود(سید محمدی، ۱۳۷۶).
تحقیقات سلیگمن نشان داده است که سبک های اسنادی منفی در رویارویی با رویدادهای ناخوشایند افسرده می شوند. و جالب توجه اینکه افراد افسرده ای که سبک های اسنادی آنها در جهت مثبت تغییر نکرده است به بازگشت به بیماری پس از دو سال تهدید می شوند. بنابراین سبک های اسنادی غیرانطباقی یعنی نسبت دادن رویدادهای ناخوشایند به عوامل درونی و پایدار و عام نه تنها سلامت روانی و جسمانی انسان را به خطر می اندازد بلکه با عملکرد ضعیف تر در تمام جنبه های سلامت و بهزیستی افراد از جمله اعتماد به نفس، عزت نفس، پذیرش خود اثرات سوء می گذارد.
نقش محیط در ایجاد سبک اسنادی مناسب:
با توجه به این که در الگوی جدید درماندگی آموخته شده، نحوه تبیین افراد از رویدادهایی که در زندگی برای او اتفاق می افتد از ماهیت رویدادها با اهمیت تر است؛ چگونه می توان شرایطی فراهم نمود که افراد به نحو سالمتری رویدادهای زندگی خود را تبیین کنند؟
بدیهی است آنجه بهداشت روانی ما را در این زمینه تامین می کند، ایجاد محیطی مملو از تقویت و تایید نیست، بلکه محیطی است که در آن افرا به طور کامل عمل می کند و هم خود را قبول دارد و هم مورد قبول دیگران قرار می گیرد.
با توجه به تحقیقات سلیگمن(۱۹۹۸)، در مورد اولین تجربه های توام با شکست که موجب درماندگی می شوند، می توان گفت که ارزیابی های مثبت والدین از دانش آموزان بیش از هر چیزی می تواند زمینه را برای ارزیابی های مثبت آنها فراهم کند. همین طور ارزیابی های منفی والدین از دانش آموزان موجب می شود که آنها از خود و وجود خود احساس خشنودی نکنند.
همچنین ایجاد جو رقابت آمیز و تهدید کننده در مدرسه و تاکید بیش از حد به نمره به جای اهمیت دادن به رشد همه جانبه دانش اموزان، می تواند برداشتی غیر منطقی از توانایی ها و رشد قضاوت های منفی از خویشتن برای آنها فراهم شود. مدرسه باید زمینه های شکست دانش آموزان را تا حد امکان کاهش دهد. این مشکل مخصوصا در اولین سال های تجربه آنها از مدرسه بوجود می آید.
باز آموزی اسنادی:
در برنامه های بازآموزی اسنادی هدف، تغییر دادن ادراک فرد درباره اینکه چرا شکست رخ داده است، می باشد. البته یکی از اسنادهای احتمالی برای شکست، نداشتن توانایی است. با این همه، اسناد توانایی برای شکست این اشکال را دارد که در عملکرد آینده اختلال ایجاد میکند، زیرا اسنادهای توانایی، هم پایدار و هم کنترل ناپذیرند. اسنادهای توانایی، فرد را با پرسیدن این سوال که چرا تلاش کنم؟ رها می سازد. خوشبختانه، اسنادهای با ارزش دیگری برای توجیه شکست وجود دارند. عدم تلاش یا فقدان راهبرد یا تدبیر موثر، اسنادهایی هستند که ناپایدار و تحت کنترل ارادی می باشند. هنگامی که شکست، ناپایدار و تحت کنترل ارادی دیده شود، پس دیگر مانعی حل نشدنی و غیر قابل کنترل نیست.
باز آموزی اسنادی را می توان در بسیاری از زمینه های زندگی به کار برد. ریشه بسیاری از مشکلات هیجانی و روانی و کاهش سلامت روانی افراد را می توان تا اندازه ای در سبک اسنادی بدبینانه ای که این دشواری ها را بدتر می کند، ردیابی نمود.
پیشینه تجربی:
تحقیقات انجام گرفته نشان می دهد که عواملی مانند، کیفیت زندگی و ثبات عاطفی (دینر و همکاران، ۲۰۰۳)، پیشرفت در جهت دستیابی به اهداف شخصی (رایان و دسی، ۲۰۰۱)، افسردگی (وود و جوزف، ۲۰۱۰)، با بهزیستی روانشناختی به طور مثبت رابطه معناداری دارد. به عبارتی می توان گفت که بهزیستی روانشناختی متغیری است که بسیاری ازعوامل مانند جنسیت، رضایت از زندگی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و هدف در زندگی می تواند بر روی آن تاثیر بگذارد.
در پژوهشی رونی، اتولینی، رافانلی و همکاران (۲۰۰۳)، دریافته اند که بین ابعاد بهزیستی روان شناختی و اضطراب، افسردگی و خصومت رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
همچنین در پژوهشی دینر و لوکاس^[۷۵]( ۲۰۰۰)، نشان دادند که افراد با احساس بهزیستی بالا هیجانات مثبت را تجربه می کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند؛ درحالی که افراد با احساس بهزیستی پایین، حوادث و وقایع زندگی شان را نامطلوب ارزیابی کرده، بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می کنند.
مایرز و دینر^[۷۶] (۱۹۹۵)، در تحقیقی نشان دادند که افراد با بهزیستی بالاتر، دارای ارزیابی مثبت ازخود و رویدادهای محیطی هستند و در نتیجه رضایت بیشتری از زندگی را گزارش می کنند و شادمان تر هستند.
وینهورن (۲۰۰۸)، در پژوهش خود نشان داد که عوامل روانشناختی بر کارکرد جسمی تاثیر می گذارند و کسانی که بهزیستی روانشناختی بالاتری دارند، از سلامت جسمی بالاتری نیز برخوردارند. همچنین این افراد شاد، خوشبین و مثبت نگرند و از ثبات عاطفی بالایی برخوردارند، برای حل مسائل خود مستقیما تلاش می کنند و از زندگی خود راضی بوده و احساس خوشبختی می کنند.
نتایج پژوهش ایرنیا، سزیلفر، مارک^[۷۷] و همکاران (۲۰۰۷)، نشان داد که افراد دارای بهزیستی بالا از زندگی خانوادگی خود رضایت دارند، روابط خوبی برقرار می کنند، دوستان زیادی دارند و در ضمن بهزیستی روانی با انگیزه های درونی ارتباط دارد و سطوح بالاتر شادکامی موجب ارتقای مهارت های اجتماعی می شود و از افسردگی جلوگیری می کند.
کینگ^[۷۸] (۲۰۰۶) درپژوهش خود نشان داد که حوادث منفی زندگی رابطه مستقیم با بهزیستی روانی دارند. یعنی حوادث مثبت بالا باعث بالا رفتن بهزیستی افراد می گردد و تجارب منفی باعث می گردد بهزیستی فرد به سطح زیر نرمال کاهش یابد.
در پژوهشی دینرو همکاران (۲۰۰۰)، نشان داده شد که بهزیستی روانی تاثیر مهمی در موفقیت افراد دارد. افراد شادکام و دارای بهزیستی روانی بالا نگرش خوش بینانه ای نسبت به رویدادها و وقایع اطراف خود دارند و به جای جبهه گیری منفی نسبت به اتفاقات پیرامون خود، سعی در استفاده بهینه از این رویدادها دارند و هرقدر افراد از رویدادهای پیرامون خود راضی تر باشند، به همان میزان نیز شادترند و اگر این رضایت کمتر باشد، به همان میزان نیز احساس رضایت مندی و بهزیستی روانی کمتری دارند.
پژوهشی دیگر هاشمی نصرت آباد، باباپور خیرالدین و بهادری خسرو شاهی (۱۳۹۱)، تحت عنوان نقش سرمایه روان شناختی در بهزیستی روانی با توجه به اثرات تعدیلی سرمایه اجتماعی انجام گرفت. روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی بود که تعداد۴۰۰ نفر ازدانشجویان دانشگاه تبریز از طریق جدول مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده های بدست آمده با بهره گرفتن از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون همزمان و گام به گام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که سرمایه روان شناختی و سرمایه اجتماعی از یک سو و بهزیستی روان شناختی با سرمایه اجتماعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بر اساس داده ها افرادی که سرمایه روان شناختی مطلوبی داشتند و از سرمایه اجتماعی بالاتری بهره مند هستند از بهزیستی روان شناختی بهتر و بالاتری برخوردارند.
نتایج پژوهش اسنایدر و لوپز(۲۰۰۵)، نشان داد بزرگسالان و کودکان با امیدواری بالا می توانند روش های دستیابی بیشتری را برای اهداف خود ایجاد کنند و به طور موثری برای رسیدن به پایان مطلوب انگیزه مند شوند. درمقابل افراد با امیدواری پایین، نه احتمال پیدا کردن راه حل های ممکن برای اهداف خود دارند، و نه انگیزه بیشتری یرای رسیدن به هدف.
شواهد تحقیقاتی زیادی وجود دارد که نشان می دهند بین بالا بودن میزان امید افراد و سلامت روانی بهتر و بیشتر موثربودن روش های روان درمانی مورد استفاده در درمان اختلالات، ارتباط وجود دارد (اسنایدر، ۲۰۰۲، به نقل از نصیری و جوکار، ۱۳۸۷).
تحقیقات نشان می دهد که سبک اسناد با بهزیستی روان شناختی رابطه دارد. رودریگز (۲۰۰۶)، طی تحقیقی نشان داد سبک اسناد و رضایت از زندگی، شادی و امید با هم رابطه دارند. کسانی که سبک اسناد مثبت دارند در مجموع، شادی، امید و رضایت از زندگی بیشتری دارند، در نتیجه بین امید و رضایت از زندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. برونک، هیل، لاسلپی، تالیب و نینچ، (۲۰۰۹). در مطالعه خود نشان دادند مشخص کردن هدف در زندگی، رضایت از زندگی و امیدواری را افزایش می دهد.
ولز ^[۷۹](۲۰۰۵)، در پژوهش خود نشان داد که ۲۷ درصد واریانس افسردگی توسط امید پایین، تبیین می شود. و آموزش امید، منجر به کاهش افسردگی در افراد شده و باعث می شود آنها از زندگی خود رضایت بیشتری داشته باشند.
جورج^[۸۰] (۲۰۱۰)، درپژوهشی تحت عنوان احساس ذهنی بهزیستی در اواخر عمر، نشان داد که رضایت از زندگی می تواند سبب افزایش شادی و امید در سال های آخر عمر باشد. بنابراین بین امیدواری و رضایت از زندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
در پژوهشی که توسط بهادری خسرو شاهی و هاشمی نصرت آباد (۱۳۹۱)، تحت عنوان رابطه امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی در دانشجویان انجام گرفت نشان دادن که بین امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد و متغیر های پیش بین، قادرند تغییرات بهزیستی روان شناختی دانشجویان را پیش بینی کنند. بر اساس این داده ها، افرادی که امیدواری و تاب آوری بالایی دارند از بهزیستی روان شناختی بالایی نیز برخوردارند.
بسیاری از پژوهش ها این ایده را که امید موجب ایجاد رفتارهای سازگارانه مثبت می شود را تعیین می کنند. امیدواری با پیامد های رفتاری مثبت مانند روش مقابله و حل مسأله، عملکرد ورزشی، تحصیلی و شغلی و سلامت روانی مرتبط است (بلیزی، بلنک^[۸۱]، ۲۰۰۶؛ سیاروچی، هیون، و دیوی^[۸۲]، ۲۰۰۷، و پترسون و بایرن^[۸۳]، ۲۰۰۸، فرهادی، احمدی طهور سلطانی، رمضانی و قره خانی، ۱۳۸۸).
اسنایدر(۲۰۰۰) نیز نشان دادند بزرگسالان امیدوار که از سطوح بالای امیدواری برخوردارند هنگامی که در رسیدن به هدف های ارزشمند با موانعی روبرو می شوند، هیجان های منفی با شدت کم را تجربه می کنند و در نتیجه از سلامت روان بیشتری برخوردارند و علایم روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی در آنها در حداقل ممکن است.
دوا^[۸۴] (۱۹۹۴) در پژوهشی ارزش پیش بینی کنندگی سبک اسناد و عواطف منفی را در پیش بینی سلامتی جسمانی و هیجانی بررسی نمود و دریافت که عواطف اهمیت زیادی در پیش بینی سلامت افراد دارد. همچنین دریافت که اسنادهای کلی برای رویدادهای منفی و شیوه اسنادی به طور کامل، برای رویدادهای منفی بهترین پیش بینی کننده بهداشت روانی و جسمانی افراد بودند.
شیرازی (۱۳۷۸) به بررسی شیوه های مقابله با تنش روانی و ارتباط آن با اسنادهای علی و سلامت روانی در داش آموزان تیز هوش و عادی شهر زاهدان پرداخت و رابطه معنی داری بین شیوه های مقابله و منبع کنترل دانش آموزان تیز هوش به دست نیاورد. با این حال، این رابطه در دانش آموزان عادی دیده شد.
در پژوهشی که توسط قاسمی، فتحی آشتیانی و رئیسی (۱۳۸۷)، در زمینه سبک های اسنادی دانشجویان افسرده و عادی با توجه به سبک های یادگیری انجام شد، نتایج پژوهش نشان داد که دانشجویان افسرده در مقایسه با دانشجویان عادی، درموقعیت های مثبت از اسنادهای درونی و پایدارتر کمتری استفاده کردن و بین دو گروه از لحاظ سبک اسنادی کلی و اختصاصی در موقعیت مثبت تفاوت معنی داری وجود نداشت. در صورتی که در موقعیت منفی، دانشجویان افسرده در مقایسه با داشجویان عادی از اسناد درونی بیشتری استفاده کردند و در سایر ابعاد اسنادی با هم تفاوتی نداشتند.
در پژوهشی افروز و معتمدی شارک (۱۳۸۵) با عنوان رابطه سبک های اسنادی با سلامت روان دانش آموزان تیز هوش و عادی نشان دادن که، سبک های اسنادی درونی _ بیرونی در پسران تیز هوش توانایی پیش بینی سلامت روان را دارد. دو گروه دختر و پسر در سبک اسنادی درونی و بیرونی و سبک اسنادی کلی و جزئی موقعیت های ناخوشایند، و دو گروه عادی و تیز هوش در سبک اسنادی کلی و جزئی موقعیت های ناخوشایند تفاوت معنی داری داشتند.
در مطالعه بیگدلی (۱۳۷۳)، نیز معلوم شد دانش آموزانی که وقایع ناخوشایند را به صورت درونی، پایدار و کلی تبیین می کنند در موقعیت های غیر قابل کنترل، درماندگی بیشتری تجربه می نمایند.
در مطاله دوک و لیخت (۱۹۸۰، به نقل از کافی، ۱۳۷۵) دختران پایه چهارم ابتدایی بیش از پسران برای تبیین شکست های خود از اسناد های درونی، پایدار و کلی استفاده کرده اند. به عبارت بهتر، در حالی که پسران شکست خود را بیشتر به علت فقدان تلاش خود نسبت می دهند، دختران آن را به ناتوانی و تنبلی خویش مربوط می سازند.

دانشگاه تهران
دانشکده حقوق و علوم سیاسی
تأثیر سیاست همسایگی اتحادیه اروپا بر امنیت و توسعه ی کشورهای ایران و عراق در صورت الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا
دانش پژوه:
عبدالله مهربان
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر سید داوود آقایی
استاد مشاور:
سرکار خانم دکتر سعیده لطفیان
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

در رشته مطالعات اروپا
تابستان ۱۳۹۰
تشکر و قدردانی
انسان با تمام تواناییهایش، باز نیازمند همکاری و راهنمایی است، زیرا انسان تنها بخشی، آنهم بخش کوچک و ناچیزی از جهان خلقت است. نگارنده نیز در انجام پژوهش حاضر از راهنمایی و همکاری اساتید و دوستان بزرگواری، بهرمند گردیده است، که در اینجا بر خود واجب می دانم از راهنماییهای بسیار ارزشمند اساتید گرانقدرم جناب آقای دکتر سید داوود آقایی به عنوان استاد راهنما، و سرکار خانم دکتر سعیده لطفیان به عنوان استاد مشاور که در مراحل انجام این پژوهش مرا یاری و راهنمایی فرمودند، و جناب آقای دکتر صباغیان، که با داوری خویش موجب اصلاح و تکمیل هر جه بهتر پژوهش گردیدند، تقدیر و تشکر نموده، و نهایت سپاسگذاری خویش را آراسته اشان نمایم. همچنین لازم می دانم، از همکاریهای دوستان گرانقدر و دلسوزم جناب آقایان علیرضا ثمودی، یاسر نور علی وند، ریباز قربانی نژاد، عزیز حاتمزاده، سهراب سعدالدین و فرامرز امجدیان، تشکرو قدردانی نمایم.
چکیده
پژوهش جاری، پیامدها و تأثیرات سیاست همسایگی اتحادیه اروپا را بر توسعه و امنیت دو کشور ایران و عراق، در صورت پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار میدهد. با توجه به اینکه ایران و عراق از مهمترین کشورهای همسایه ترکیه بوده و نقاط ثقل امنیت منطقه به حساب میآیند، هر گونه تغییر در آنها میتواند بر امنیت منطقه تأثیر بگذارد. با طرح این سؤال که الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا چه نوع تأثیری بر امنیت و توسعه دو کشور فوق خواهد گذاشت؟ فرضیه پژوهش این است که با توجه به سطح توسعه یافتگی سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه و اتخاذ سیاست همسایگی، تحقق امر فوق، یعنی پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، زمینه را برای ارتقای امنیت و توسعه بیشتر کشورهای منطقه، از جمله ایران و عراق فراهم خواهد نمود.
در این پژوهش تلاش شد، تا جوانب مختلف پیامدها و تأثیرات آن بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده شود. در نهایت اینکه اتحادیه اروپا بر اساس سیاست همسایگی که در سال ۲۰۰۴ اتخاذ نمود، روابطش را با همسایگان جدید بر اساس قواعد و ضوابط رفتاری و هنجاری تنظیم خواهد نمود. و به خاطر آنکه حفظ وضع موجود، یعنی ثبات و امنیت سیاسی و اقتصادی، دستور کار اصلی سیاستهای اتحادیه را شامل میشود، به ناچار مجبور خواهد گردید تا زمینه های توسعه و رشد اقتصادی و امنیتی را در تمام همسایههای خویش تأمین و تضمین نماید. به عبارتی دیگر، اتحادیه اروپا بر اساس اهداف اعلانی خود در صدد است تا کمربندی از کشورهای دوستِ همسایه را به دور خود ایجاد نماید. رشد، ثبات و امنیت کشورهای همسایه، در واقع رشد، ثبات و امنیت در داخل اتحادیه اروپا خواهد بود.
واژه های کلیدی: اتحادیه اروپا، ترکیه، ایران، عراق، سیاست همسایگی، امنیت، توسعه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل – چارچوب پژوهش ۱
پیش گفتار ۲
مقدمه ۴
بیان مسئله ۶
پرسش اصلی ۸
پرسشهای فرعی ۸
فرضیه اصلی ۸
فرضیه رقیب ۹
متغیرها ۹
هدف پژوهش ۹
پیشینه پژوهش ۱۰
قلمرو پژوهش ۱۱
محدودیت‌های پژوهش ۱۱
فصل دوم –چارچوب نظری پژوهش; تعاریف و مفاهیم نظری امنیت و همگرایی در روابط بین الملل ۱۲
مقدمه ۱۳
گفتار اول: مفهوم همگرائی و انواع آن ۱۳
تعریف همگرائی ۱۳
انواع همگرائی ۱۴
وحدت جهانی ۱۴
فدرالیسم ۱۴
منطقه‌گرایی ۱۵
جوامع امنیتی ۱۵
نظریه‌های همگرائی منطقه‌ای ۱۶
فدرالیسم ۱۶
کارکردگرایی ۱۸
نوکارکردگرایی ۲۰
نظریه‌های ارتباطی ۲۳
گفتار دوم: مفهوم، شکل گیری و نظریههای امنیت ۲۶
تعاریف امنیت ۲۶
خاستگاه امنیت ملی ۲۷
نظریه‌های امنیت ۳۰
نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای ۳۰
نظریه امنیتی ساختن ۳۳

 

 

(همان: ۷۵۵/ ۴)

 

 

جمشید شام را از تصرف مهراج خارج می‏کند و تاج و تخت پادشاهی را به «نوذر» از خویشاوندان افسر و قیصر بوده است – می‏سپارد و خود با غنایم فراوان به روم بازگشت. قیصر او را گرامی داشت و دو هفته جشن گرفتند و در هفته‏ی سوم مهیای عروسی گشتند، جشن بزرگ فراهم شد. بعد از یک سال هوای چین به سرش افتاد، اما افسر مخالف بود، چرا که طاقت دوری فرزندش را نداشت.
سرانجام پادشاه ده روز به شکار رفت و از آنجا عازم چین شد و سال‏های سال فرمانروای کشور چین بود (ذوالفقاری، ۱۳۸۲: ۲۲۸).
۴-۲٫ بررسی عناصر داستان
۴-۲-۱٫ طرح (پیرنگ)
طرح داستان مثنوی جمشید و خورشید ساده و ابداعی است که در خواننده و مخاطب کشش و لذت چندانی ایجاد نمی‏کند. حوادثداستان در کل طبیعی و باورنکردنی است. هرچند حوادث غیرواقعی و غیرطبیعی نیز به چشم می‏خورد؛ مانند: دعوت پریان از جمشید به مهمانی و یا جنگ جمشید با اکران و صحبت با انواع گل‏ها و …
داستان دارای نقطه بحران‏ و اوج و کشمکش است ولی چندان خواننده را درگیر خود نمی‏کند. قهرمان داستان عازم راهی پرخطر می‏شود که این حوادث هفت خان را تشکیل می‏دهد و در نهایت جنگ با رقیب بر سرعشق خورشید است که او را هم برکنار زده و به وصال خورشید می‏رسد.
داستان دارای پیرنگ بسته است زیرا داستان شامل حوادث طبیعی و غیرطبیعی چون گذشتن از مراحل سخت هفت‏ خان، گفت‏وگو با شمع، اشیاء، حیوانات، گل‏ها و موجودات بی‏جان که به زبان می‏آیند و نقش آفرینی می‏کنند؛ مثل سخن گفتن و دلجویی گل‏ها از جمشید برای رفع ملال خاطر وی، ورود به شهر جنیان و آشنایی با حورزاد، جنگیدن با اژدها و دیو و شکست دادن آن دو و … که در تمام داستان‏های اساطیری نیز دیده می‏شود.

۴-۲-۱-۱٫ عناصر ساختاری طرح
۴-۲-۱-۱-۱٫ شروع و گره افکنی
گره‏افکنی داستان از آنجا شروع می‏شود که جمشید در اوان جوانی است که با دیدن یک رویا تصمیم می‏گیرد زندگی خود را تغییر دهد. جمشید که با دیدن رویای خود تصمیم می‏گیرد با زندگی حقیقی و آنچه که بیرون از دنیای محدود قصر وجود دارد، روبه‏رو می‏شود. او که در خواب دختری به نام خورشید را می‏بیند، شیفته او می‏شود و از مهراب که بازرگان و جهان دیده و نقاش بود، می‏خواهد که تصویر خورشید دختر قیصر روم را به او نشان دهد. اینجاست که او دست از خانه و خانواده خود می‏شوید. آن‏ها را ترک می‏کند و در دنیایی ناشناخته برای به‏دست آوردن معشوق قدم می‏گذارد در حالی که مطمئن است خطرات بسیار برایش به دنبال دارد. شروع راهی که جمشید خود آن را انتخاب کرده یعنی جست و جوی هویت و آن‏چه که قرار است در زندگی بدست آورد.
۴-۲-۱-۱-۲٫ بحران
قیصر، پدر خورشید که از شادی شاه دلسرد شده بود و برای این‏که او را از سر راه خورشید بردارد، برای آزمودن شادی شاه می زیاد به او می‏خوراند ولی پسر خسرو شام از عهده این کار برنیامده و رسوایی به بار می‏آورد و در چوگان بازی با جمشید نیز شادی شاه عاجز می‏شود. جمشید در همان میدان چوگان بازی قیصر روم را از چنگ شیر می‏رهاند و شیر را به هلاکت می‏رساند و در نتیجه قیصر جمشید را بر شادی شاه به خاطر شجاعت، دلاوری و جوانمردی و … ترجیح می‏دهد.
قیصر همچنین برای پذیرفتن شادی شاه به دامادی بهانه می‏آورد و پیشنهادهای سختی را از او مطالبه می‏کند. شادی شاه هم به شام باز می‏گردد. افسر از این نگران است که مبادا شادی شاه به روم لشکرکشی کند موضوع را با جمشید در میان می‏گذارد. جمشید هم از قیصر اجازه می‏خواهد تا کار شام را یکسره کند.
۴-۲-۱-۱-۳٫ کشمکش و ناپایداری
جمشید در پیمودن راهی که پیش‏رو دارد، بسیار مصّر است و با وجود آن از راهنمای خود می‏شوند که راهی که در پیش دارد، بسیار پر مخاطره است. این مشکلات را با دل و جان پذیرا می‏شود و به راه می‏افتد. حتی نصایح پدر و التماس‏های مادر نیز بر او کارگر نیستند. این قهرمان یا شخصیت اصلی با نیروهایی که در طی این مسیر علیه او برخاسته‏اند و یا با او سر مختلفت دارند به نزاع و مجادله و کشمکش می‏پردازد. بسیاری از این موانع و مشکلات از جمله: رسیدن به سرای جنیان، رویارویی با اژدها، مبارزه با اکوان دیو، غرق شدن در دریای مهیب و جنگ با رقیب، مواجه می‏گردد.
الف)انواع کشمکش
۱-کشمکش جسمانی؛
وقتی جمشید عازم راهی پر خطر می‏شود و در واقع هفت خان را پشت سر می‏گذارد. در خان دوم او به کوهی پر از اژدها می‏رسد و پس از مبارزه با اژدها سرانجام جمشید پیروز میدان می‏شود.

 

ملک با اژدهایی کان دو سر داشت

 

مقارن کرد ماری را که برداشت…

 

ملک تیغ زمّرد فام برداشت

 

ز افعی از زمرد کام برداشت…

 

ید بیضا به تیغش اژدها را

 

عصا کرد و بیفکند آن عصا را

 

 

 

(همان: ۶۵۲/ ۲-۸)

 

 

و در خان سوم جمشید به شهر اکوان دیو می‏رسد و پس از جنگیدن با اکوان توانست با شمشیر اکوان را نیز از بین ببرد و پیروز شود.

• • با به‌کارگیری مدیرانی ریسک­پذیر و خلاق و معتقد به کاهش هزینه­ها در سطوح بالای شرکت، با ورود به بازارهای خارجی می­توان فرصت ورود شرکت به بازارهای بین‌المللی و موفقیت در آن را برای شرکت به وجود آورد.

 

• شرکت­هایی که از اندازه بزرگ برخوردارند می­توانند از این مزیت استفاده کرده و هزینه­ های ناشی از اندازه بزرگ شرکت را با حضور در بازارهای خارجی و صادرات جبران نمایند و این تهدید (اندازه بزرگ و هزینه بالا) را به فرصت و مزیت تبدیل کرده و حضوری موفق در فعالیت­های صادراتی داشته باشند.

 

• شرکت­هایی می­توانند وارد بازارهای بین‌الملل شوند که از تکنولوژی­های پیشرفته و به‌روز در تولید محصولات خود استفاده کرده و محصولات خود را منطبق با ذائقه و سلیقه مصرف‌کنندگان در بازار مقصد ارائه کنند که این امر موجب دستیابی شرکت‌ها به موفقیت­هایی در عرصه فعالیت­های بین‌المللی و صادرات خواهد شد.

 

• افزایش میزان تولیدات داخلی مواد غذایی بر اساس استانداردهای موردنظر بین‌المللی و در نظر گرفتن نوآوری و کیفیت در محصولات صادراتی جهت افزایش میزان صادرات و بهبود عملکرد آن.

 

• کیفیت بالای محصولات و متناسب بودن ابعاد محصول با خواسته‌های مشتریان در بازار موردنظر می‌تواند تضمینی برای ورود موفق به بازارهای خارجی باشد و شرکت‌ها باید با ایجاد تصویر مناسب از محصولات خود فضا را برای ورود موفقیت‌آمیز به بازارهای بین‌المللی هموار کرده و از آن به‌عنوان مزیت رقابتی برای بقا در بازارهای بین‌المللی بهره ببرند.

 

• شرکت‌ها باید سعی کنند به مشتریان خارجی خود متعهد باشند. به همین منظور باید تمهیداتی جهت انبار کردن محصولات صادراتی در حجم زیاد در نظر گرفته شود تا سفارش مشتریان خارجی به‌موقع صورت گیرد.

 

• تمرکز بر برنامه‌هایی که تعهد مدیران به صادرات را افزایش می‌دهد که این امر از طریق حمایت‌های مالی برای افزایش توان رقابت‌پذیری بنگاه‌های صادرکننده و کمک به توانمندی بنگاه ما در امر تحقیقات بازار صورت می‌گیرد.

 

• تمرکز بر بهبود برنامه­هایی که قابلیت ­های یادگیری سازمانی را ارتقا می‌دهد که از این طریق می‌توان به تدوین استراتژی مناسب صادرات و ارتقای تعهد مدیران و کاهش موانع صادراتی کمک می‌کند.

 

• تمرکز بر برنامه‌هایی که منابع درونی بنگاه‌ها و توانمندی‌های داخلی آن‌ها برای صادرات را ارتقا می‌دهد، می‌تواند باعث افزایش عملکرد صادراتی بنگاه ما شود.

 

• با توجه به این‌که متغیر ظرفیت جذب دانش به‌عنوان متغیر مداخله‌گر از طریق گرایش کارآفرینانه بر عملکرد صادرات تأثیرگذار است به شرکت‌های فعال در صنعت مواد غذایی توصیه می‌گردد که به اکتساب و به‌کارگیری دانش در سازمان‌های خود جهت بهبود روابط تجاری خود با مشتریان خارجی توجه داشته باشند.

 

• جمع­آوری اطلاعات و توسعه دانش (مانند اجرای فعالیت­های تحقیق و توسعه) همواره فرایند دشوار و هزینه­بری می­باشد. لذا بسیاری از شرکت­های صادراتی کوچک و متوسط قادر به این مهم نمی­باشند. در این راستا دولت می ­تواند به‌منظور حمایت و پوشش این کمبود مهم در شرکت­های داخلی، اقدام به تشکیل گروه ­های حرفه­ای تحقیقات بازار در عرصه بین­الملل نموده و اطلاعات آن را به‌صورت مساوی در اختیار شرکت­ها قرار دهد. بدین ترتیب ضمن تسهیم اطلاعات، رقابت سالمی نیز با حمایت دولت شکل می­گیرد.

 

• با توجه به مورد تأیید قرار نگرفتن فرضیات ششم و دهم به شرکت‌های فعال در صنعت مواد غذایی توصیه می‌گردد که به تکنولوژی محور بودن و پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی(^[۲۳۹]CRM) و به‌روزرسانی دانش مربوط به مشتری و به‌کارگیری دستگاه­ها و ماشین­آلات مدرن در تولید محصولات در سازمان‌های خود جهت بهبود روابط تجاری خود با مشتریان خارجی توجه داشته باشند.

 

• ازآنجایی‌که فرضیه دهم مورد تأیید قرار نگرفت پیشنهاد می‌شود که شرکت‌ها عوامل ارتباطی همچون تعاملات شخصی و ارتباط با توزیع‌کنندگان خارجی و حفظ روابط مثبت با این توزیع‌کنندگان را موردتوجه قرار دهند.

  • • 1. 1. پیشنهادهای پژوهشی

       

       

   

   

 

به‌منظور جهت دادن به پژوهش‌های آتی، محقق با توجه به تجربیات و آگاهی‌هایی که از موضوع پژوهش به دست آورده است مسائل و موضوعاتی را برای پژوهشگران مطرح می کند تا پژوهشگران دیگر بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

 

• بررسی تأثیر متغیرهای این پژوهش بر روی تمایل به صادرات شرکت‌ها در صنایع مختلف.

 

• بررسی شدت صادرات شرکت‌ها با بهره گرفتن از مدل توسعه‌یافته پژوهش حاضر.

 

• انجام تحقیقاتی با بهره گرفتن از مدل این پژوهش در صنایع مختلف جهت رشد و توسعه صادرات. غیرنفتی کشور و کمک به تحقق برنامه‌های توسعه کشور.

 

• انجام تحقیقات مشابه در شرکت‌های کوچک و متوسط برای فراهم آوردن زمینه‌های حضور. این شرکت‌ها در عرصه‌های بین‌المللی و صادراتی.

 

• شناسایی بازارهای بین‌المللی و اولویت‌بندی آن‌ها جهت صادرات مواد غذایی به آن‌ها.

 

• بررسی گرایش کارآفرینانه با تمام ابعاد آن بر عملکرد استراتژیک صادرات.

 

• با توجه به فرضیاتی که در این پژوهش مورد تأیید قرار نگرفتند بهتر است در تحقیقات آتی به بررسی این فرضیات در صنایع دیگر پرداخت.

 

• با توجه به رد شدن فرضیات این پژوهش می­توان متغیر کیفیت روابط و یا مشتری مداری و غیره را به‌عنوان متغیرهای مداخله­گر در مدل وارد نمود.

  1. 1. محدودیت‌های پژوهش

   

   

 

• عدم تمایل همکاری برخی مسئولین شرکت‌های موردمطالعه

 

• محدودیت زمانی تحقیق نیز ازجمله محدودیت‌های اکثر تحقیقات دانشگاهی است

 

منابع
فهرست منابع فارسی:

 

• اعرابی, سید محمد , و مریم فخاریان. “اندازه‌گیری سطح یادگیری سازمانی (مورد: شرکت‌های تابعه شرکت صنایع شیر ایران).” پژوهش‌های مدیریت, ۱۳۸۷: ۱۰۹-۱۲۹٫

 

• آذر، عادل؛ و مؤمنی، منصور (۱۳۸۵). آمار و کاربرد آن در مدیریت- تحلیل آماری (چاپ دهم). تهران: انتشارات سمت.

 

• ابراهیم پور ازبری،مصطفی؛اکبری، محسن؛ و هوشمند جایجانی، میلاد(۱۳۹۴). تأثیر دو سو توانی نوآوری بر دانش صادراتی و عملکرد محصولات جدید دربازارهای صادراتی.فصلنامه رشد فناوری"سال یازدهم شماره ۴۲

۵- گرمادهی نهایی و چگالش محلول تا ژل تشکیل شود.
پنج فرایند ذکر شده بالا، تحت تاثیر شرایط اولیه واکنشی قرار دارند،بنا بر این عوامل موثر در آهنگ هیدرولیزیز و چگالش عبارتند از:
غلظت و ترکیب مواد و محلولها به ویژه نوع عامل کمپلکس ساز یا پلیمر ساز
نوع و غلظت کاتالیست مورد استفاده
دما و زمان واکنش
اثر PHمحلول
شرایط هم زدن محلول
در شکل (۳-۱) نمودارهای فرایند سنتز به روش سل- ژل و تهیه نانو ذرات نشان داده شده است.
شکل۳-۱ طرح کلی روش Sol-gel و تولیدات مختلف آن[۱۶].
۳-۴-۴ : اجزای محلول سل – ژل
۱ - مواد اصلی برای تهیه محلول آغازین۱

مواد اصلی غیرآلی و آلی- فلزی۲، که بهعنوان نقش واکنشگرهای اصلی در ترکیب محلولهای اولیه یا آغازین برای تهیه نانوذرات استفاده میشود، ترکیبات معدنی از قبیل نیتراتها، کلرایدها، سولفاتها و ترکیبات آلی – فلزی از قبیل ترکیبات استاتها و استیل استاناتها و پروپکسایدها میباشد.
۲- حلال
حلالها موادی هستند که از رسوب و تجمع ذرات اولیه در طول فرایند جلوگیری میکنند. حلالها معمولاً براساس نوع مواد اولیه انتخاب میشوند. بدین منظور، آب مقطر برای مواد معدنی و انواع الکلها مانند الکل اتیلیک، متانول و پروپانول برای مواد آلی استفاده میشوند. این حلالها بعد از حل کردن مواد اولیه در فرآیندهای بعدی سنتز از محیط واکنش خارج میشوند.
جدول ۳-۱ : حلال مناسب برای برخی از ترکیبات معدنی و آلی.

 

نوع ماده اولیه	حلال
نیترات ها کلراید ها سیترات ها استات ها اکسیدها	آب- الکل- اسید نیتریک رقیق آب- الکل- اسید کلرایدریک رقیق آب – اسید سیتریک رقیق آب- الکل- اسید استیک رقیق اسید تارتاریک- اسید یا باز قوی

۳- عامل کمپلکس ساز۱
این پارامتر در محلول سل، عاملی است که شرط تشکیل کمپلکسها را برآورده میکند. یک یا چند مولکول از عامل کمپلکسدهنده با اربیتالهای خالی کاتیونها پیوند برقرار میکند و به اصطلاح یک کیلیت(به معنی عامل اتصال ساز۲) تشکیل میدهد. نوع این عامل به محصول و ماده آغازین(شروع کننده) بستگی دارد. چنانچه از کلریدها برای سنتز استفاده شود عامل اسیدسیتریک به عنوان کمپلکسساز مناسب است. معمولاً از استیلاستانات و اسیدسیتریک برای الکوکسایدها و بوتکسایدها به عنوان کمپلکس ساز استفاده میگردد.
۴- عامل پلیمرساز۱
برای تشکیل ژل باید عاملی وجود داشته باشد که این کیلیتها را به هم بچسباند. برای ایجاد اتصال بین کیلیتها تنها کافی است که یک عامل الکترولیتی قادر به قطبیکردن سرهای هیدروژنی این کیلیتها باشد. در بعضی موارد از عامل کمپلکسساز به عنوان پلیمرساز هم استفاده میشود.
۵- عامل پراکندهساز۲
از این مواد برای توزیع یکنواخت ذرات و ایجاد یک محیط پاشنده در محلول، استفاده میشود. این مواد شامل انواع الکلها مانند ایزوپروپانول و استیل استون میباشند که بسته به ترکیب مواد اولیه با درصد وزنی یا حجمی مشخصی بهکار میروند.
۳-۴-۵ : مزایا و محدودیتهای روش سل- ژل
این روش نسبت به روش های دیگر دارای مزیتهایی است از جمله: مراحل سنتز این روش ساده هستند. به دلیل استفاده از عوامل کمکی، اجزاء شیمیایی در این روش واکنشپذیری بالاتری دارند. در این روش، میتوان با انتخاب مواد شیمیایی تشکیل‌دهنده ذرات پایدار و یا توقف رشد در یک اندازه ‌خاص، اندازه ذرات را کنترل کرد. توزیع ذرات تولید شده به این روش همگنتر از روش های دیگر است. بههرحال، علیرغم مزیت‌های زیاد این روش هیچگاه به قابلیت صنعتی شدن کامل نرسیده است که این به خاطر بعضی محدودیت‌ها از قبیل پیوندهای ضعیف، مقاومت سایشی کم و نفوذپذیری زیاد و کنترل سخت تخلخل لایه ها است.
فصل چهارم
کارهای آزمایشگاهی
وتهیه نانوپودر NaCo₂O₄
۴-۱ : مقدمه
بهره ترموالکتریکی مواد با کمیت بدون بعد κ/Tσ^۲S=TZ بیان می شود. که در آن S ضریب سیبک، σ رسانندگی الکتریکی و κ رسانندگی گرمایی می باشد.
یک قطعه ترموالکتریک انرژیگرماییرا مستقیمابه انرژیالکتریکی تبدیل مینماید. به منظور جلوگیری از اتلاف انرژی مواد ترموالکتریکی زیادی در سراسر دنیا مورد آزمایش قرار گرفته اند ، که NaCo₂O₄ یکیازآنهامی باشد[۱۷] .دستیابی به این ماده محدودیت مربوط به ضریب ترموالکتریک پایین اکسیدها ی فلزی،( بدلیل تحرک کم حاملها)راازبین برد.
ضریب ترموالکتریک بالا(۱۰۰ میکروولت بر کلوین در دمای ۳۰۰ کلوین) [۱۸]، باعث شده است که این ماده پتانسیل لازم جهت استفاده در قطعات ترموالکتریکی راداشته باشد.
همان طور که می دانیم اثرات کوانتومیدر ابعاد پایین قابل کنترل می باشند. بنابراین امید دستیابی به ضریب ترموالکتریک بالادرموادی درابعادنانوافزایش می یابد[۱۹و۲۰]. یکی از روش های دستیابی به نانو ذرات، روش سل- ژل است ونانوپودر NaCo₂O₄، به روش سل– ژل تهیه شده است[۲۱].
۴-۲ ساخت نانوپودر NaCo₂O₄
کارهای آزمایشگاهیانجام شده دراین قسمت شامل سنتز نانوپودر NaCo₂O₄به روش احتراقژل در دماهای تکلیس متفاوت میباشد.
۴-۲-۱ روش احتراق ژل

۷ ـ تهاجم و پرخاشگری : آغاز پرخاشگری و تهاجم به صورت عصیان ، مخالفت با بزرگان با طرز فکرها با ذوق ها و سلیقه ها حاصل می شود و بعد به صورت تمرد و سرکشی و هجوم اعمال خشم خود را نشان می دهند .
۸ ـ گریزپائی نوجوان : مساله گریزپائی و احیانا سرقت هایی در آنان دیده می شود که این نشانه وجود اختلال عمیقی است که در اثر سستی محیط پدید می آید اینان در محیط خانه با کار و افکار و عقاید متضادی مواجه اند و این تضاد آنها را از خانه فراری می دهند .
۹ ـ حالت بدبینی : این حالت گاهی در زندگی نوجوان پیش می آید که در مواردی هم ممکن است تصنعی و برای تسلیم کردن والدین و مربیان باشد اما آنچه که حقیقت است در خود احساس ناسودمندی زندگی و گمراهی و انحراف است .

۱۰ ـ حالت انزوا جوئی : نوجوان و جوان برای غلبه بر ناکامی ها و جبران آن طرف و شیوه های گوناگونی را بر می گزینند از جمله گزینش خواسته های جدید و تن دادن به اموری است که شخصیت به نظر از دست رفته آنها را احیا کند . تن دادن به خیال بافی و رویا دلیل تراشی و تن دادن به استدلال های پوچ و بیهوده ، بازگشت به دوران کودکی و گریه و ضجه کردن و با دست بازی کردن و ناخن جویدن انکار واقعیت هایی که در دور و بر او وجود دارد .
۱۱ ـ رویا و مخفی کاری : جوانی را در تعبیری سن خواب و خیال خوانده اند و گفته اند آنان در مواردی بسیار دچار تصورات و خیالات آشفته ای هستند اغلب در رو یا بسر می برند و این امر به علت تخیل قوی و شدید آنهاست .
وجود مخفی کاری های بسیار که در آن مهارت هم دارند به گونه ای است که اصولا دوره حیات شان را رازآمیز جلوه می دهد و روانشناسان سخن از وجود حقایق ناشناخته بسیاری درباره آنها دارند ( احدی،عیسی مراد، ۱۳۸۲ ) .
۱-۵ گروه همسالان
گروه همسالان یکی از مهم ترین عوامل است در شکل گیری هویت جوانان ، مواجهه شدن نوجوانان با عقاید و ارزش ها از طریق تعامل با انواع همسالان گسترش می یابد دوستان صمیمی با حمایت کردن عاطفی از هم دیگر و تامین الگوهای نقش تشکیل هویت به یکدیگر در کاووش گزینه ها کمک می کنند . در یک تحقیق نوجوانان ۱۵ ساله ای که روابط صمیمانه و قابل اعتمادی با همسالان خود داشتند بیشتر درگیر کاووش کردن موضوعات رابطه بودند برای مثال: فکر کردن به آنچه دوستان صمیمی برای آن ارزش قائل بودند ( میوس^[۸۹] ، اوستروگل^[۹۰] ، و ولبرگ^[۹۱] ۲۰۰۲ ) در تحقیق دیگری دلبستگی نوجوانان به دوستان کاووش شغلی و پیشرفت در انتخاب کردن شغل را پیش بینی کرد ( فلشمن^[۹۲] و بلاستین^[۹۳]، ۱۹۹۹ به نقل ازلوراک،۱۳۸۹ ) .
پیاژه در مورد تعامل بین همسالان حمایت می کند . که یکدیگر را با نقطه نظرهای مختلف مواجه می سازند به درک اخلاقی کمک می کند هنگامی که کودکان و نوجوانان با همسالان خود مذاکره و مصالحه می کنند می فهمند که زندگی اجتماعی می تواند به جای روابط صاحبان قدرت ، بر همکاری بین افراد برابر استوار باشد نوجوانانی که روابط دوستی صمیمانه و گفتگوهای بیشتری با دوستان خود دارند از نظر استدلال اخلاقی پیشرفته هستند
( شونرت ریچل به نقل ازلورابرک^[۹۴]، ۱۹۹۹ ) .
نقطه نظرهای مشترک و صمیمیت روابط دوستی که در تصمیم گیری بر اساس اتفاق نظر استوار هستند بر رشد اخلاقی اهمیت زیادی دارند بحث های همسالان نقش گزاری مسایل اجتماعی اخلاقی ، مبنایی را برای مداخله هایی فراهم کرده اند که هدف انها بهبود بخشیدن به درک اخلاقی دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان است ( لورابرک^[۹۵] ،۲۰۰۷ ) .
همسالان به طور فزاینده ای با اهمیت می شوند نوجوانان در کشورهای صنعتی بیشتر روزهای هفته را با همسالان خود در مدرسه می گذرانند . نوجوانان همچنین وقت خارج از کلاس زیادی را هم با هم می گذرانند که در برخی فرهنگ ها بیشتر از فرهنگ های دیگر است .
روابط نوجوانان با همسالان می تواند مثبت و منفی باشد همسالان در بهترین حالت پلی هستند بین خانواده و نقش های اجتماعی بزرگسال .
نوجوانان می گویند هنگامی که با دوستان خود هستند بهترین خلق را دارند ( لارسون^[۹۶] و ریچارد^[۹۷]، ۱۹۹۹ ) .
افرادی که در اوایل نوجوانی هستند احتمالا به خاطر نگرانی بیشتر از آنچه که دوستانشان درباره ی آنها فکر می کنند بیشتر از افراد جوان تر یا مسن تر تسلیم فشار همسالان می شوند .
( براون کلاسن ایچر^[۹۸]، ۱۹۸۶به نقل ازبرک) با این حال در صورتی که والدین و همسالان مخالف باشند حتی نوجوانانی که سن کمتری دارند از مقررات خانواده سرپیچی نمی کنند همسالان بر انتخاب های شخصی روزمره نوجوانان ، مانند لباس ، موسیقی و انتخاب دوستان نفوذ بیشتری دارند اما والدین بر ارزش های زندگی اساسی و برنامه های تحصیلی تاثیر بیشتری دارند
سرانجام اینکه فرزند پروری مقتدرانه با مقاومت در برابر فشار همسالان ارتباط دارد ( سیم^[۹۹]، ۲۰۰۰ ) نوجوانانی که والدین آنها حمایت کننده هستند و نظارت مناسبی بر رفتار آنها دارند برای والدین خود احترام قایلند و بنابراین معمولا از مقررات آنها تبعیت کرده و راهنمایی آنها را در نظر می گیرند در مقابل جوانانی که رفتار های افراطی والدین را تجربه می کنند کنترل خیلی کم یا خیلی زیاد شدیدباشد به سمت همسالان گرایش دارند آنها در مورد زندگی شخصی و آینده خود بیشتر به راهنمایی دوستان اتکا می کنند و بیشتر تمایل دارند که مقررات والدین خود را نقض کنند تکالیف مدرسه خود را نادیده بگیرند و به رفتارهای مشکل ساز دیگر بپردازند ( لورابرک^[۱۰۰]، ۲۰۰۷ ) .
۱-۶ عوامل اجتماعی ـ فرهنگی :
شاید بتوان گفت که تاثیر زمینه های اجتماعی فرهنگی بر چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان از سایر عوامل بیشتر است اریکسون بر این مساله تاکید می کند که طرد شدن از طرف دیگران یا اجتماع ممکن است باعث شود که نوجوان نتواند در خود احساس هویت پیدا کند در دوره ی خویشتن یابی نوجوان خود را مکلف می داند تا به اهداف خاص صادقانه تعهد سپرده و به آنها وفادار بماند شاید به همین دلیل است که نوجوانان در بسیاری موارد و به عضویت در گروه های خاص، مدهای متنوع یا پیوستن به گروه های همسالان تمایل دارند نوجوانان متعلق به فرهنگهای قدیمی و نقاط دور افتاده و یا محیط های روستایی تحت تاثیر زمینه های اجتماعی فرهنگی خود هویت متناسب با شرایط محیط زندگی خود را شکل می دهند و نیز نوجوانان فرهنگهای پیچیده و باز تحت تاثیر هویت سایر افراد آن جامعه و فرهنگ هستند اهمیت نقش عوامل زمینه ساز اجتماعی آشکارتر خواهد شد در فرهنگ های قدیم تر نوجوانان از نظر شکل گیری هویت از بزرگسالان خود تقلید می کردند در فرهنگ های سنتی کنونی نیز چنین است اما در فرهنگ های جدید و باز این گونه نیست و تسلیم طلبی در شکل گیری هویت جای خود را به درگیری و جستجوگری داده است ( شکرکن،امیدیان۱۳۸۱) .
عوامل اجتماعی و فرهنگی نیز بر چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان و جوانان تاثیر زیادی دارند جوانان متعلق به هر جامعه تاثیر زمینه اجتماعی و فرهنگی هویت متناسب با شرایط محیط زندگی خود را کسب می کنند ( فلاح، ۱۳۸۸ ) .
انسانهای دارای ویژگی های شخصیتی و هویت های اجتماعی و فرهنگی متفاوتی می باشند یعنی دارای خود های متفاوتی می باشند و خود آنها نیز در بر گیرنده دو بخش یعنی خود فاعلی و خود مفعولی است خود مفعولی حاصل محیطی است که فرد در ان رشد می کند که یکسان نخواهد بود چون محیط ها برای همه ی افراد یکسان نیست ژاک ارد و آنو،رفتار و واکنش انسان را در مقابل نهادها و سازمانهای مختلف به سه صورت مجری ، بازیگر و خالق ترسیم کرده است بر اساس تفکر اردوآنو این سه حالت و ویژگی در تمام محیط ها قابل مشاهده بوده است ( اردوآنو^[۱۰۱]، ۱۹۹۴به نقل از فلاح۱۳۸۸ ) .
خانواده ، مدرسه ، رسانه ها شبکه دوستان و مکان های عمومی ( کوی و برزن ، مغازه ها و پارک ها ، سینما ، معابد و غیره ) ازعواملی تاثیرگذار بر هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان و جوانان و چگونگی شکل گیری این هویت ها می باشند . ولی می توان گفت در میان این عناصر خانواده اولین و بیشترین تاثیر را بر روند هویت اجتماعی و فرهنگی دارد با توجه به اینکه خانواده ها تفاوت های زیادی از نقطه نظر اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دارند و همچنین از جهت نوع رفتار با فرزندان فضای حاکم بر خانواده و رابطه والدین با فرزندان که به اشکال آزادی و استبدادی و یا دمکراسی می انجامد متفاوتند فرزندان از نظر شخصیت اجتماعی و هویت فرهنگی یکسان تربیت نمی شوند نگرش ها تصورات و رفتار خانواده بیشترین تاثیر را بر رفتار اجتماعی و هویت فرهنگی و اجتماعی فرزندان دارد .
تحصیلات دانشگاهی و یا فعالیتهای فرهنگی مانند : مطالعه ، مشغولیات هنری ، فعالیت های دینی و مذهبی سنتی ، از عواملی هستند که موجب می شوند که والدین فرزندان را برابر با بزرگسالان تلقی کنند و زمانی را به آنها اختصاص داده و با آنها به گفتگو بنشینند اکثر این والدین روشی بر پایه دموکراسی یا آزادی با فرزندان خود دارند نتیجه فرزندان انها بیشتر خالق و کمتر بازیگر خواهند شد و به هیچ عنوان مجری نخواهند بود البته والدینی که تحصیلات در سطح دیپلم و یا کمتر داشته باشند ولی فعالیت های فرهنگی آنان مطابق با آنچه ذکر شد آنان نیز هم فرزندانی خالق و بازیگر تربیت خواهند کرد .
به طور کلی والدین چه تحصیل کرده دانشگاهی چه کم سواد یا بی سواد در صورتی که فعالیت های فرهنگی یا ایدئولوژی نداشته باشند موجب می شوند تا برای فرزند خود ارزشی برابر با بزرگسالان قایل نبوده و در نتیجه زمانی را به وی اختصاص ندهند و رابطه ای بر اساس استبداد با آنها داشته باشند در نتیجه فرزندان این گونه خانواده ها غالبا مجری و تعداد کمی بازیگر می شوند ( منادی ،۱۳۸۸ ) .
اگر جوانان در پی کسب هویت خویش به مبانی محکم و پایداری نرسند در مراحل مختلف زندگی دچار تزلزل اجتماعی می شوند در مقابل چنانچه نسل جوان از لحاظ فکر و فرهنگی مخفی باشند و پایه های محکمی برای معنای زندگی داشته باشد بی تردید مسیر ترقی و کمال برای او هموارتر خواهد شد جوانی که خلاء درونی و موضوعات سطحی و ساده در ذهنش پر کند بی تردید به دستاویزی سست چنگ زده است چرا که در صورت فقدان هر بی هویتی احساس می کند که موجودی بی ارزش شده است عوامل اجتماعی و فرهنگی جوان بر نظام فکری ورفتاری او تاثیر بسیاری می گذارد .
همانگونه گفته شد جامعه خانواده مراکز آموزشی و محیط اجتماعی و فرهنگی از عوامل شکل گیری هویت نوجوانان و جوانان می باشد چنانچه این نهادها به وظیفه خود در قبال اعطای شخصیت و هویت مناسب به افراد تحت پوشش خود خوب عمل کنند نتیجه اش خود باروری اجتماعی ، خود اتکایی ، خودیابی ، آزاد اندیشی ، اعتماد به نفس ، استقلال خواهی ، فقدان وابستگی ، عزت نفس رشد و توسعه و فتح قله های کمال فردی و اجتماعی می گردد . اما اگر جامعه به وظیفه خود در سامان دادن هویت جمعی سالم برای افراد خود نکوشد یا سستی کند نتیجه اش وابستگی ، بی هویتی ، مقلد محض بودن ، مایوس شدن ، افسردگی ، رشد و توسعه نیافتن ، احساس حقارت در مقابل بیگانگان ، عقب ماندگی ، مصرفی بار آمدن و هزار مشکل اجتماعی دیگر خواهد بود بازنگری باورهای فرهنگی ، زمینه ی تصحیح ، پالایش و تعمیق اندیشه ها را در نسل جوان مهیا می نماید هر رفتاری مبتنی بر رویکردهای خاص است و به تعبیر دیگر همان گونه زندگی می کنیم که می اندیشیم چنانچه از جهت فرهنگی متمایل به تقدم فرد بر جامعه باشد عملکرد ما نیز متضمن چنین انتخابی خواهد بود ( فلاح، ۱۳۸۸ ) .
۱-۷ ترتیب تولد و فاصله سنی فرزندان در خانواده
ترتیب تولد بر رشد هویت نوجوانان تاثیر به سزایی دارد فاصله سنی نوجوانان نیز موجب می شود که نه تنها برخورد والدین با آنها متفاوت باشد بلکه این امر رابطه فرزندان با یکدیگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد برای مثال فرزند کوچک خانواده بخصوص وقتی که فاصله سنی زیادی با بقیه فرزندان خانواده دارد بر آن است که به استقلال بیشتری برسد نقشهایی ایفا می کند که متفاوت از برادر و خواهر بزرگتر از اوست . فرزند اول نیز موضوع آزمایش تربیتی والدین جوان و بی تجربه است که به شدت مورد توجه والدین می باشد .
این امر ممکن است باعث خلقیات رهبری و احساس مسئولیت در او ایجاد کند . همچنین معمولا گفته می شود نقش فرزند وسط خیلی برایش روشن نیست . و فرزندان کوچکتر معمولا آزادی بیشتری را در خانواده تجربه می کنند و والدین هم تجربه به بهتری برای پرورش آنان دارند در عین حال نباید فراموش کرد که ترتیت تولد و فاصله سنی بچه ها بر حسب اینکه در چه خانواده و فرهنگی تربیت شوند با تفاوتهای زیادی در تاثیر گذاری بر هویت آنان همراه خواهد(تومان^[۱۰۲]،۱۹۹۳به نقل از رزمی)
۱-۸ تاثیر رسانه ها بر شکل گیری هویت :
قرن بیست و یکم را عصر ارتباطات و مد یاکراسی می نامند و این نامگذاری مبین کارکرد رسانه ها در هویت یابی و شکل گیری صور فرهنگی و سو گیرهای اجتماعی سیاسی و اقتصادی است اما قالب های رسانه ها نیز تفاوت هایی را در تعامل با مخاطبین نشان می دهد .
مثلا رسانه ها نوشتاری که مطبوعات نامیده می شوند مزایا و امکاناتی دارند که مانند نخبه پسند بودن تنوع بیشتر ، عدم نیاز به امکانات فنی ، ماندگاری و در دسترس بودن ، اما محدودیتهایی نیز دارند از قبیل اینکه خبر به طور کامل بیان نمی شود . عمر کوتاهی دارند و همچنین شکل توزیع رسانه های گفتاری نیز نظیر رادیو امتیازاتی نظیر سرعت ، فراگیری ، قابل استفاده بودن برای بی سوادان ، نداشتن محدودیت های زمانی و همچنین قابل استفاده بودن حین کار اما محدودیت های شامل ، عدم ماندگاری عدم توانایی مراجعه دوباره در رسانه های تصویری نظیر سینما و تلویزیون جذابیت ، قدرت تحریک احساسات عوامل امتیازی ان محسوب می شود ولی محدودیت هایی نظیر عدم امکان حمل و نقل و به کارگیری تمام حواس و دقت در استفاده را دارند . بحث رسانه های مجازی که خود بحث مفصلی را می طلبد اما در همه این انواع رسانه واقعیت های تلخی هم وجود دارد و مهمترین آن همانطور که اشاره شد عدم انعکاس درست واقعیت و تحت الشعاع گردانندگان بودن است . که در شکل گیری درست هویت یابی جوانان نیز تاثیر گذار می باشد .
ارتباط برای تقویت پیوند های عاطفی و اجتماعی افراد مخصوصا جوان لازم است و به جرات می توان گفت که بی نظیر ترین و متداول ترین عملکرد انسان است ( جعفر نژاد ، ۱۳۸۴ ) .
ارتباط مردم را به هم می شناساند مهارت استفاده از زبان ، انتقال و دریافت خبر و . . . می توان گفت که از دیدگاه روان شناس اندیش های انسان وقتی که با دیگران در میان گذاشته شود سهیم شدن فرد با دیگران در کسب تجربه و درک بیشتر را به همراه می اورد و از طریق ارتباط قادر خواهد بود تا معنایی را پیگیری مورد آزمایش قرار دهد .
از آنجا که ارتباط یک جریان منحصر به فرد سمبلیک است مستلزم تاثیر متقابل بین افراد است به علت عمومیتش در بین انواع کنش مادی انسانی می توان گفت که جوهره اصلی انسان در مقایسه با حیوانات است .
به گفته جولیس سنرار ارتباط به تنهایی همه چیز نیست ولی یک جریان است که تمام جریانات را به عنوان یک متن اجتماعی به خود وابسته می گرداند .
ارتباط برای تقویت پیوندهای عاطفی اجتماعی نیز لازم است و به جرات می توان گفت که بی نظیر ترین و متداولترین عملکرد انسان است .
اما اندکی از انسان ها از اهمیت ارتباط و ماهیت ان اگاهی دارند قرابت ارتباطی مستلزم یک رابطه متقابل است و از آنجا خود سهم خود را در جامعه می یابد و روابط بنیانی در جامعه پدید می آورد ( همان )
ارتباط بین انسان ها نیز از چهار طریق و به تناسب ذیل صورت می گیرد . گوش دادن ۴۲% محبت کردن ۳۲% خواندن ۱۰ % نوشتن ۱۱% و بقیه ۵%
گرچه امروزه نقش ارتباطات تکنولوژیک نظیر رایانه ها و . . . زیاد شده است اما به یاد داشته باشیم که رایانه ها فقط اطلاعات را نگه می دارند و نگهداری ها فقط و فقط از خود انسان بر می آید در هر ارتباط انسانی سه عنصر مهم قابل بررسی است فرستنده ، گیرنده ، خبر اما عنصر مهم دیگر واکنش به خبر یا بازخورد خبر است .
و در واقع پاسخ دریافت کننده به فرستنده که هم در روابط بین فردی انسانی و هم در عرصه رسانه ها قابل بررسی است .
فرهنگ کشور ما برای توسعه نیاز به ارتباط سازنده و معقول و عمیق با سایر فرهنگ ها دارد . تا از این رهگذر ضمن پذیرش ( بعد از گزینش ) جنبه های مثبت سایر فرهنگ ها پیرایه های منفی را هم از خود دور سازد و نقش رسانه در این میان یعنی توسعه فرهنگی نقش محوری است .
امروزه حتی تصور دنیای بدون رسانه محال است از هر طرف که بنگیریم خبری ، رویدادی و تفسیری ذهنمان را مشغول می کند اما حقیقت ان چیزی دقیقا نیست که در رسانه ها می بینیم و می شنویم پیام هایی که از رسانه ها شنیده می شود و حتی پیام هایی که شنیده نمی شوند باعث شکل گیری ذهنیت ها می شود گاهی سکوت گذاشتن یک رویه هم خود یک پیام است .
بنابراین تصویر مخدوش از جهان وقتی اتفاق می افتد که رسانه ها خواسته یا ناخواسته عملکرد صادقانه ای نداشته باشند حتی اگر هم هم رسانه ها حسن نیست داشته باشند اما باز هم بین آنچه که وجود دارد و اتفاق می افتد و آنچه که گزارش می شود فاصله است و این طبیعت کار رسانه است سانسور خود سانسوری ف گرایش ها ، سلیقه ها ، محدودیت ها تکنیک ها از عوامل تاثیر گذار در شکل گیری واقعیت کار رسانه است اینجاست که یادگیری مخاطبان برای جستجو هدفمند و متعادل فعالانه و نه منفعلانه آنها را به سمت شناخت الگوها فرایند ها در روش های رسانه سوق می دهد . (همان ) .
رسانه ها می توانند آموزش های لازم در عرصه بهداشتی ، اخلاقی و اقتصادی را در اختیار خانواده ها قرار دهند اما اگر فرهنگ حاکم بر رسانه با فرهنگ جامعه در تضاد باشد خانواده به شدت آسیب می بیند و امروزه رسانه های غربی از طریق ماهواره و به دلیل سهل انگاری برخی حاکمان کشورهای اسلامی تا حدود زیادی بر خانواده های جهان اسلام حاکمیت پیدا کردند ( حداد عادل ،۱۳۸۹ ) .
تلویزیون ماهواره سبب شده کانون گرم خانواده را از بین ببرد و سبب قطع ارتباط فرد با خانواده می شود و شبکه ارتباطی میان افراد به دلیل حضور همین رسانه قوی از هم گسیخته شده است این رسانه سکوت خانواده را از بین برده است و ما نعمت سکوت و آرامش و خلوت را از دست داده ایم اما این امر در مقابل خطر اصلی که همه رسانه های غربی است بسیار کم اهمیت است تضعیف خانواده تضعیف بسیاری از هویت های فرهنگی ، اجتماعی ، فردی ، مذهبی می باشد زیرا خانواده بستر و مسیر اجتماعی و طبیعی انتقال فرهنگ از یک نسل به نسل دیگر است و براستی این مسیر باعث زوال فرهنگ و دین و بسیاری هویت های دیگر است . جوانان به جای اینکه وقت خود را با خانواده صرف کنند اوقات خود را با رسانه ها و اینترنت می گذرانند . خانواده یک نهاد اجتماعی اصلی و مهم با کارکردهای متعدد و مهم است که اگر آن کارکردها در اثر تضعیف بنیان خانواده از دست برود جانشینی برای آن نمی توان یافت( همان ) .
جهانی شدن رسانه ها
با جهانی شدن رسانه ها ، استرتژی غرب و رسانه های غربی سعی دارند شخصیت ملی و فرهنگی جوانان را در برابر یک چالش و بحران جدید قرار دهند اینجاست که بحث از کارکرد رسانه ها در ایجاد بحران هویت اهمیت بیشتری پیدا می کند (جعفری نژاد،۱۳۸۱ ) .
پاستر یکی از نظریه پردازان پست مدرنیزم کوشید است اثرات فناوری های جدید و رسانه ها را در پرتو آخرین نظریه های معتبر نسبت به اجتماع و فرهنگ موشکافانه بررسی کند . وی در اثر خود با عنوان عصر دوم رسانه ها در این زمینه می گوید : آنچه در نوآوریهای فنی مربوط به عصر دوم رسانه ها یعنی عصر اینترنت ، پست الکترونیکی و ماهواره مهم است دگرگونی گسترده فرهنگ ، هویت فرهنگی و روش جدید ساخته شدن هویتهاست .
به میزانی که رسانه ها مسئولیت خود را در جهت حفظ هویت و ارائه مدلهای هویتی به نوجوانان درک می کنند می توانند پیامدهای منفی رسانه های مهاجم که هویت ملی و فرهنگی را نشانه گرفته و استراتژی بحران آفرینی را در پیش گرفته اند پیشگیری کنند ( همان )
مراحل شکل گیری هویت :

۲-حالتی است که در آن خریدار چندین نوع محصول یا ماده اولیه را از مجموعه ایی از تامین کننده ها تهیه می کند. بنابراین تصمیم گیری بهینه برای خرید، تعیین بهترین تامین کننده ها برای سفارش دهی، مناسب ترین مقدار سفارش به هریک از آنها ست. بنابراین قایل توجه است که در این حالت، همه تامین کننده ها توانایی تولید یا عرضه همه کالاها را ندارند. در این صورت هر تامین کننده باید اقلامی را که می تواند در اختیار قرار دهد را ارائه کند. این حالت را اصطلاحا چند محصولی^[۴۵] می گویند.

۲-۸-۳ رویکرد تعداد دوره های مورد نظر برای تصمیم گیری

از دیدگاه تعداد دوره های مورد نطر برای تصمیم گیری، مساله انتخاب و تخصیص سفارش به تامین کننده ها را می توان در دو حالت در نظر گرفت.
تک دوره ایی^[۴۶]
چند دوره ایی^[۴۷]
چنانچه سازمان در نظر داشته باشد، میزان سفارش تخصیص داده شده را برای چندین دوره برنامه ریزی کند، باید با در نظر گرفتن سیاست های موجودی، هزینه های نگهداری، سفارش دهی و سایر هزینه های موجودی، تامین کنندگان مناسب را شناسایی کرده و میزان سفارش اقتصادی را نیز تعیین کند. نکته ایی که در این نوع مساله مطرح است این است که، در اغلب این مسائل با توجه به سیاست های موجودی میزان بهینه سفارش تعیین می شود. یعنی با هدف کاهش سایر هزینه های موجودی، میزان سفارش اقتصادی سازمان و نیز تامین کنندگان مورد نظر به صورت همزمان مشخص می شود. این در حالتی است که در عمل، سازمان معمولا میزان تقاضای معینی دارند و باتوجه به آن و سایر موارد دیگر به انتخاب تامین کنندگان می پردازد.

۲-۸-۴ رویکرد تعداد اهداف و معیار های مورد نیاز برای تصمیم گیری

از دیدگاه تعداد اهداف مورد نطر برای تصمیم گیری، مساله انتخاب تامین کننده و تخصیص سفارش به تامین کنندگان را به دو دسته تک هدفه و چند هدفه تقسیم کرد. همان طوری که در برخی از مقالات نیز مطرح شده است، در عمل شاخص های زیادی از قبیل قیمت، محل تامین کنندگان، میزان پاسخ گویی به تقاضا و غیره می توان برای انتخاب تامین کننده ها توسط سازمان به کار گرفت.
انتخاب تامین کنندگان یک مساله چند معیاره است. که شامل هر دو معیار کیفی و کمی و همچنین ملموس^[۴۸] و غیرملموس^[۴۹] است که برخی از این معیارها با هم در تضادند. بنابراین لازم است برای انتخاب تامین کنندگان مناسب به نقطه بهینه ایی برای این شاخص ها دست یافت. از طرف دیگر اهداف و رویکرد انتخاب تامین کنندگان با توجه به انواع زنجیره تامین می توان متفاوت باشد.
زنجیره تامین به سه دسته تقسیم می شود.
زنجیره تامین ناب^[۵۰]
زنجیره تامین چابک^[۵۱]
زنجیره تامین ترکیبی^[۵۲]
در هریک از زنجیره های فوق با توجه به اهداف آن زنجیره تامین، رویکردهای متفاوتی برای انتخاب تامین کننده ها وجود دارد که در شکل۲-۱۰ به صورت موردی بیان شده اند [۳].

جدول ۲-۱ رویکرد انتخاب تامین کنندگان در انواع زنجیره تامین[۳].

 

۲-۹مرور ادبیات انتخاب تامین کننده

در تصمیمات مربوط به انتخاب تأمین کننده دو مبحث دارای اهمیت ویژه ای است.
چه معیارهایی را باید مورد استفاده قرار داد؟
از چه روش هایی می توان برای مقایسه و انتخاب تأمین کنندگان استفاده نمود [۲۰].
در خصوص پاسخ سوال های فوق باید توجه شود که، برای انتخاب بهترین تامین کننده، مبادلات بین منابع ملموس و ناملموس را در نظر گرفته می شوند. در حالی که برای حل همزمان مسئله انتخاب تامین کننده و تخصیص سفارش به وی، با یک مسئله برنامه ریزی چند هدفه و چند مرحله ای روبرو می شویم که هم شامل جنبه های کیفی و هم شامل جنبه های کمی است، که باید در روش حل، مد نظر قرار داده شوند. از آنجایی که بسیاری از اطلاعات مرتبط با این مسائل با عدم قطعیت روبرو هستند، لازم است برخی از اطلاعات به صورت فازی در نظرگرفته شوند.
بنابراین مسئله ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان، یک مسئله تصمیم گیری پیچیده و چند معیاره محسوب
میشود و وزن هر معیار به شرایط و زمان خرید بستکی دارد [۲۲] . درضمن طی سالیان گذشته، روش های زیادی برای ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان ارائه شده است. با وجود این، متخصصان اعتقاد دارند که در عمل، روش بهینه منحصر به فردی برای ارزیابی تأمین کنندگان وجود ندارد، بنابراین شرکت ها از، روش های متفاوتی برای این مساله براساس نیازمندی های مشخص شرکت خود استفاده می کنند. همین امر، یافتن بهترین روش ارزیابی و انتخاب تأمین کننده را دشوار می کند. از جمله این روش ها، تحلیل پوششی داده ها^[۵۳]، الگوریتم ژنتیک^[۵۴]، فرایندهای تحلیل سلسله مراتبی^[۵۵]، فرایندهای تحلیل شبکه ایی^[۵۶]، برنامه ریزی ریاضی^[۵۷]، تئوری مجموعه فازی، تکنیک رتبه بندی چند شاخصه ساده^[۵۸]، شبکه هوش مصنوعی^[۵۹] ، روش استدلال نمونه ‌محور^[۶۰]،^[۶۱]TOPSIS و ترکیب آنها می توان اشاره کرد. در ادامه به به مرور مقالات علمی انجام شده و رورش های و معیارهای به کار برده شده، پرداخته می شود.
با توجه به آنالیز دو موضوع فوق در انتخاب تأمین‌کننده، توجه بسیاری از دانشگاهیان و مدیران خرید را از دهه ۱۹۶۰ جلب کرد. به گونه ایی که،‌ نخستین تحقیق انتخاب و ارزیابی تأمین کننده، با مطالعه دیکسون^[۶۲] ۱۹۶۶ با کاربر روی موضوعی با عنوان « یک تحلیل از انتخاب فروشنده و مدیریت» آغاز شد. در این تحقیق یک پرسشنامه، مشتمل بر ۲۳ معیار برای ۲۷۳ نفر از مدیران و عوامل خرید^[۶۳] آمریکا و کانادا ارسال و از آنها خواست معیارهای مشخص شده را در مقیاس صفر(غیر مهم)، تا چهار( بسیار مهم) رتبه بندی کنند. بر اساس مطالعات دیکسون کیفیت تنها معیار بسیار مهم با میانگین ۵/۳بود. معیارهای تحویل، تاریخچه عملکرد، ضمانتنامه ها و سیاست های تضمین کالا^[۶۴] ، قابلیت ها و تسهیلات تولید قیمت، قابلیت فنی، و موقعیت مالی با میانگین ۵/۲تا۵/۳ به عنوان معیار های قابل توجیه شناسایی شده اند. از۱۵ معیار باقیمانده، ۱۴معیار به عنوان با درجه اهمیت متوسط با میانگین ۵/۱ تا۵/۲ و معیار توافق نامه دو جانبه^[۶۵] به عنوان معیار کم اهمیت شناخته شد [۲۳]
بعد از دیکسون نویسندگان دیگری مطالعاتی را درخصوص معیارهای انتخاب تأمین کننده انجام دادند. در ادامه وبر و همکاران^[۶۶] در سال۱۹۹۱ بر روی موضوعی با عنوان « معیار های انتخاب فروشنده و رویکرد ها» کار کردند.آنها ۷۴ مقاله هایی که از سال ۱۹۶۶تا۱۹۹۱ درباره انتخاب تامین کننده منتشر شده بود را مرور نمودند. در این تحقیق، آنها تعداد مقالات را برحسب معیارهای دیکسون دسته بندی کردند و نتایج بدست آمده را با نتایج دیکسون مقایسه و قیمت خالص را مهمترین شاخص بیان نمودند [۲۱].
ورما و پولمن^[۶۷] در سال ۱۹۹۸ بر روی موضوعی با عنوان « تحلیل فرایندهای انتخاب تامین کننده » کار کردند.آنها پژوهشی را در میان ۱۳۹ مدیر به منظور مطالعه چگونگی بده بستان بین کیفیت، هزینه، تحویل به موقع، زمان منتهی به تحویل و خصیصه های انعطاف پذیری که مدیران بهنگام گزینش تأمین کننده اعمال میکنند، انجام داده اند. طبق نتیجه این تحقیق، مشخص شده که مدیران، کیفیت وسپس تحویل به موقع و هزینه را مهمترین خصیصه تأمین کننده و در بعداز آن، تحویل به موقع و هزینه را برای ارزیابی تأمینکننده در نظر میگیرند دانسته اند [۲۳].
سالها بعد ژانگ و همکاران^[۶۸] در سال ۲۰۰۴بر روی موضوعی با عنوان « ارزیابی معیار های انتخاب تامین کننده و رویکردها» کار کردند. آنها در این مقاله معیارهای دیکسون و وبر را بررسی و مقایسه نمودند.
گابالا^[۶۹] اولین محققی بود که که در سال ۱۹۷۴،. او برنامه‌ریزی ریاضی را برای انتخاب تأمین‌کننده در یک مورد واقعی به کار برد‌ و از برنامه‌ریزی مختلط عدد صحیح برای حداقل‌کردن کل قیمت اقلام تخصیص داده شده به هر تأمین‌کننده استفاده کرد. او همچنین یک برنامه‌ریزی مختلط عدد صحیح یک هدفه را برای حداقل کردن جمع هزینه های خرید‌، هزینه‌های انبار داری و حمل و نقل با در نظر گرفتن چند آیتم‌، چند دوره زمانی‌، کیفیت‌، تحویل و ظرفیت تدوین کرد [۲۴].
هانگ و هایا^[۷۰]در سال ۱۹۹۲ بر روی موضوعی با عنوان « خرید کردن در تولید به هنگام با یک یا چندین منبع؟» کار کردند. آنهابه تجزیه و تحلیل خرید و تدارکات در سیستم تولید تولید به هنگام^[۷۱] پرداختند و تقسیم یک مقدار سفارش بزرگ را بین تحویل دهندگان چندگانه یا تأمین کنندگان چندگانه به منظور کاهش اندازه دسته سفارش مورد بحث قرار دادند [۲۵].
قدسی و اُبراین^[۷۲] درسال ۱۹۹۷، یک سیستم پشتیبانی تصمیم^[۷۳] را برای کاهش تعداد تأمین‌کنندگان، بر اساس استراتژی بهینه‌سازی پایگاه عرضه ایجاد کردند. آنها از یک برنامه‌ریزی عدد صحیح مختلط استفاده کردند و محدودیت ظرفیت تأمین‌کنندگان و محدودیت‌های بودجه و کیفیت از طرف خریدار را همراه با AHP در نظرگرفتند‌ [۲۶]. یک سال بعد در مقاله دیگری در سال ۱۹۹۸آنها یک مدل برنامه ریزی خطی مختلط با AHP را توسعه دادند که می تواند به مدیران به منظور لحاظ کردن ویژگیهای کیفی و کمی در فعالیت خرید و تدارکات، در قالب یک روش سیستماتیک کمک کند [۲۷]. در سال۱۹۹۹، کارپاک و همکاران^[۷۴] برای حداقل سازی هزینه و حداکثر سازی کیفیت و قابلیت اطمینان^[۷۵] در تحویل، یک مدل برنامه ریزی آرمانی را ارائه نمودند.[۲۸]. وبر و همکارانش درسال ۲۰۰۰ مقاله ایی با عنوان « یک رویکرد بهینه سازی برای استفاده کردن، تعیین تعداد فروشنده ها » کار کردند. آنها از یک رویکرد بهینه‌سازی ترکیبی، شامل برنامه‌ریزی چندهدفه^[۷۶] و رویکرد DEA استفاده کردند.‌ در این رویکرد، ابتدا از برنامه‌ریزی چندهدفه برای انتخاب تأمین‌کنندگان استفاده شد و سپس برای ارزیابی کارآمدی تأمین‌کنندگان انتخاب شده براساس چندین معیار، از رویکرد DEA بهره گرفته شد [۲۹].
در سال ۲۰۰۱، قدسی پور و اُبراین در مقاله دیگر، یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح مختلط را برای حل مسأله انتخاب تأمین کننده در حالت منبع یابی چندگانه ارائه کردند که کل هزینه لجستیک شامل قیمت خالص، انبار داری، سفارش دهی و حل ونقل را در نظر می گیرند [۳۰]. کومار و دیگران^[۷۷] در سال ۲۰۰۴ از برنامه ریزی آرمانی فازی برای حل مسأله انتخاب فروشنده تأمین کننده با اهداف چندگانه و پارامتر های فازی استفاده کردند. آنها از داده های دنیای واقعی برای نشان دادن اثربخشی مدل پیشنهادی استفاده کردند [۳۱].
فرانکلین و همکاران^[۷۸]در سال ۲۰۰۵ در مقاله تحقیقی خود یک روش جدید به نام فرایند تحلیل سلسله مراتبی رأی گیری^[۷۹] را برای انتخاب تأمین کننده ارائه دادند. این روش یک روش وزن دهی جدید به جای روش مقایسات زوجیAHP برای انتخاب تامین کنندگان بود. شایان ذکر است که این روش علاوه بر اینکه روش ساده تری نسبت به AHP است، اما رویکرد منظم اقتباس اوزان استفاده شده و نمره دهی به عملکرد تأمین کنندگان را از دست نمی دهد [۳۲]. زعیم و همکاران^[۸۰] در سال ۲۰۰۵ بر روی موضوعی با عنوان « تحلیل سلسله مراتبی فازی بر اساس رویکرد انتخاب تامین کننده» کار کردند. آنها در این مقاله به منظور حل مسأله تصمیم گیری چند معیاره برای انتخاب تأمین کنندگان، روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی^[۸۱] را پیشنهاد کردند. مطالعه موردی آنها، تأمین کنندگان محصولات تلویزیونی در ترکیه بود. در این تحقیق، روش FAHPبا روش غیر فازی قیاس شد و نتایج نشان داد که این روش، روش بهتری برای ارزیابی و انتخاب تأمین کننده است[۳۳].
قدسی پور و ابرین در سال ۲۰۰۶ بر روی موضوعی با عنوان « یک مدل خطی چند هدفه فازی برای مسئله انتخاب تامین کننده کار کردند. آنها وسیله این مدل توانستند بر ابهامات موجود در اطلاعات فائق آورند. در این مقاله برای نخستین بار در حل مسئله فازی انتخاب تامین کننده، از تکنیک غیر متقارن تصمیم گیری فازی^[۸۲] استفاده شده است که به وسیله آن شخص تصمیم گیرنده می تواند وزن های متفاوتی را برای معیارهای مختلف در نظر بگیرد. در مدلسازی مسئله در این مقاله، سه تابع هدف تعریف شده است که عبارتند از: قیمت خالص، کیفیت و خدمات و مقاله با مدلسازی این سه تابع، به دنبال مینیمم کردن هزینه های کلی و هم چنین ماکزیمم کردن سطح کیفی کلی و ماکزیمم کردن سطح خدمت در اقلام خریداری شده، بوده است [۳۴].
دوگان ازگن و همکاران^[۸۳] در سال ۲۰۰۸ بر روی موضوعی با عنوان«یک روش برنامه ریزی خطی چند هدفه احتمالی دو فازی، برای مسئله های ارزیابی تامین کننده و تخصیص سفارش » کار کردند. در این مقاله، در فاز ارزیابی تامین کنندگان، فاکتورهای زیست محیطی و همچنین روشی جدید با بهره گرفتن از یکپارچه سازی روش های فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و روش برنامه ریزی خطی احتمالی چند هدفه^[۸۴] ارائه شده است. از این روش برای محاسبه تمام فاکتورهای کمی و کیفی در انتخاب تامین کنندگان و همچنین تخصیص تعداد بهینه سفارش به هر یک از آنها استفاده می شود. در ابتدا یک روش برنامه ریزی خطی برای حل مسئله به کار گرفته شده است. برای در نظر گرفتن عدم قطعیت در ارزیابی تامین کنندگان و تخصیص سفارش به آن ها، از تئوری فازی استفاده شده است. که در این مرحله، برای حل مسئله از روش برنامه ریزی خطی احتمالی^[۸۵] ، برای حل مسئله استفاده شده است، چرا که ثابت شده است این روش برای در نظر گرفتن ماهیت عدم غیر دقیق دنیای واقعی، روشی مناسب است. روش ارائه شده در این مقاله در مقایسه با دیگر مدل ها، دامنه گسترده تری از اطلاعات را پوشش داده و انعطاف پذیری بالاتری دارد. با در نظر گرفتن ماهیت غیر دقیق پارامترها، مقادیر بهینه هدف که در نتیجه حل مدل به دست می آید نیز غیر دقیق هستند. در این مدل می توان با تغییر پارامترهای غیر دقیق و هم چنین مقادیر وزن های داده شده، سناریوهای مختلفی را ایجاد کرد [۳۵].
قدسی پور و اُبرین در سال ۲۰۰۹برروی موضوعی با عنوان «یک مدل چند هدفه وزن دهی تجمعی فازی^[۸۶]، برای مسئله انتخاب تامین کننده تحت شکست قیمت ها در یک زنجیره تامین » کار کردند. این مقاله شامل سه تابع هدف می شود که عبارتند از: کمینه سازی هزینه کل، کمینه سازی اقلام برگشتی و کمینه سازی تاخیر در تحویل. ضمنا محدودیت هایی برای هر یک از این توابع هدف در رابطه با ظرفیت و تقاضا در نظر گرفته شده است. برای حل مسئله از برنامه ریزی خطی اعداد مختلط و روش وزن دهی تجمعی فازی استفاده شده است. مدل ارائه شده در این مقاله، توابع عضویت وزن دهی شده را برای هر یک از اهداف به صورت یکپارچه در نظر گرفته و به این ترتیب توابعی را برای فرایند تصمیم گیری شکل می دهد که در آن ها اهداف اهمیت نسبی متفاوتی دارند. این مدل به مدیران کمک می کند تا استراتژی های شرکت را در فعالیت های وابسته به خرید اقلام از تامین کنندگان، مد نظر قرار دهند [۳۶].
هو^[۸۷] و همکاران در سال ۲۰۱۰ بر روی موضوعی با عنوان« رویکردهای تصمیم گیری چند معیاره برای ارزیابی و انتخاب تامین کننده» کار کردند. در این مقاله آنها به رویکردهای تصمیم گیری چند معیاره در ارزیابی و انتخاب تامین کننده پرداختند. از نظر آنها مشهورترین معیارهای انتخاب تامین کننده عبارتند از: کیفیت، تحویل، قیمت یا هزینه، ظرفیت تولید، سرویس، مدیریت، تکنولوژی، تحقیق و توسعه مالی، انعطاف پذیری، شهرت، روابط ، ریسک و معیارهای محیطی می باشند [۳۷].
کئو و همکاران^[۸۸] در سال ۲۰۱۰بر روی موضوعی با عنوان « ترکیب روش های شبکه عصبی مصنوعی و MADA^[89] برای انتخاب تامین کننده سبز» کار کردند. مدل ترکیبی از شبکه های عصبی مصنوعی، تحلیل پوششی داده ها و فرایند تحلیل شبکه ای برای انتخاب بهترین تأمین کنندگان را توسعه داده اند. به عقیده آنها شرکت ها معمولاً با تعداد زیادی از اقلام مورد نیاز و تأمین کنندگان کاندید مواجه هستند. اتخاذ سیاست های یکسان در مورد تأمین اقلام مختلف منطقی به نظر نمی رسد. از سوی دیگر، سیاست های متفاوتی در حوزه ارتباط با تأمین کنندگان پیشنهاد شده است. بنابراین، خرید اثربخش و مدیریت تأمین کارا نیازمند اتخاذ سیاست های مناسب و متناسب با شرایط مختلف است [۳۸].
میتات زیدان و همکاران^[۹۰] در سال ۲۰۱۰برروی موضوعی باعنوان«یک روش ترکیب شده برای انتخاب تامین کننده و ارزیابی عملکرد» کارکردند. در این مقاله یک رویکرد جدیدی برای افزایش کیفیت ارزیابی و انتخای تامین کننده معرفی شده است. این رویکرد جدید متغیر های کیفی و هم کمی را در ارزیابی عملکرد انتخاب تامین کننده ها براساس کارایی و اثر گذاری در یکی از بزرگترین کارخانه های خودرو سازی در ترکیه به کار گرفته است. این روش در دو مرحله بیان می شود. در قسمت اول کیفیت عملکرد ارزیابی توسط AHP فازی برای یافتن وزن معیارها نمایش داده می شود و در قسمت بعد با به کارگیری TOPSIS فازی برای یافتن رتبه بندب تامین کننده ها استفاده می شود. به این طریق متغیر های کیفی برای استفاده کردن از DEA به متغیر های کمی تبدیل شده اند. این روش به عنوان ممیزی سیستم مدیریت کیفیت نامیده شده است. در واقع در قسمت DEA با بهره گرفتن از متغیرهای ورودی ساختگی به چهار متغیر
خروجی دست پیدا می کند به عبارتی، ممیزی سیستم مدیریت کیفیت، نرخ هزینه تعهد، نرخ خرابی و مدیریت کیفیت. با مقایسه این روش با سیستمی که در کارخانه قبلا استفاده می شده، نشان داد که اجرای این روش برتری ها و مزیت هایی نسبت به قبل برای تصمیم گیری بهتر در خرید قطعات خودرو توسط انتخاب مناسب تامین کننده ها در کارخانه خودرو سازی ترکیه به همرا داشته است [۴۰].
در همان سال دشنگ داش ویو و همکاران^[۹۱] بر روی موضوعی با عنوان « برنامه ریزی چند هدفه فازی برای انتخاب تامین کننده و مدل سازی ریسک» کار کردند. در این مقاله یک روش برنامه ریزی چند هدفه فازی برای مساله انتخاب تامین کننده ارائه شده است که هم فاکتورهای کمی و هم فاکتورهای کیفی ریسک را در نظر می گیرد. فاکتورهای کمی ریسک شامل هزینه، کیفیت بوده که برای آن ها از توزیع های آماری مختلف استفاده شده است. فاکتورهای کیفی ریسک شامل فکتورهای زیست محیطی است. و از داده های شبیه سازی شده کمی و کیفی بهره گرفته شده است. در این مقاله از یک رویکرد احتمالی برای حل مسئله استفاده می شود که از تکنیک برش α به منظور تبدیل مدل برنامه ریزی چند هدفه فازی به مدل برنامه ریزی قطعی و استاندارد، بهره می برد. روش پیشنهادی به تصمیم گیران این اجازه را می دهد که تجزیه و تحلیل های موجود بین پارامترهایی از قبیل هزینه، سطح کیفی قابل قبول، تحویل به موقع و فاکتورهای ریسک را مد نظر قرار دهند. این روش یک ابزار جایگزین را برای ارزیابی ها ایجاد کرده و تصمیمات مرتبط با انتخاب تامین کننده را در بازاری که با عدم قطعیت روبرو است، بهبود می بخشد [۴۱].
جان- لیانگ ژانگ^[۹۲] و مینگ- یو ژانگ^[۹۳] در سال ۲۰۱۱برروی موضوعی با عنوان«انتخاب تامین کننده و مسئله خرید با هزینه ثابت شده و مقدارهای سفارش محدود شده تحت تقاضای احتمالی» کار کردند. در این مقاله یک خریدار( سازنده یا خرده فروش) با تقاضای غیر قطعی قصد دارد یک نوع محصولی را از گروهی از تامین کنندگان که هریک ازآنها دارای قیمت فروش متفاوت و مقدار سفارش محدود شده هستند، خرید نماید. هزینه نگهداری و کمبود ثابت شده برای خریدار وقتی که تامین کننده های خود را انتخاب کرد وجود دارد. هدف این پژوهش انتخاب تامین کننده ها و تخصیص مقدار سفارش مناسب میان آنها به منطوره کمینه کردن کل هزینه ها می باشد. مسئله به صورت مدل برنامه ریزی عدد صحیح ترکیبی^[۹۴] مدل شده است و رهیافت مسئله با بهره گرفتن از الگوریتم شاخه و کران است.و در آخر با ارائه مثال عددی عملکرد الگوریتم ارزیابی می شود [۴۳].
قدسی پور و همکاران^[۹۵] در سال ۲۰۱۱ برروی موضوعی با عنوان« یک مدل ماکزیمم – مینیمم وزن دهی شده برای چند هدفه فازی انتخاب تامین کننده در یک زنجیره تامین » کار کردند. در این مقاله از مدلسازی فازی ماکزیمم-مینیمم وزن دهی شده، برای در نظر گرفتن عدم قطعیت داده های ورودی و وزن های مختلف معیارهای اثرگذار بر مسئله اتخاب تامین کننده، استفاده شده است. این مدل درجه دستیابی به هر یک از اهداف را بر اساس اهمیت نسبی آن تابع هدف تعیین می کند. مدل پیشنهادی می تواند به تصمیم گیران در فرایند سفارش دهی به هر یک از تامین کنندگان کمک کرده و به مدیران خرید اجازه می دهد تا فرایند مدیریت زنجیره تامین را بر مبنای عملکرد هزینه ای، کیفیت و سطح خدمت به انجام رسانند. با بهره گرفتن از این مدل، مدیران خرید می توانند تعداد سفارشات به هر یک از تامین کنندگان را براساس استراتژی های زنجیره تامین، تعیین کنند. در ابتدا یک مدل عمومی چند هدفه برای مسئله در نظر گرفته شده و سپس رویکردهای متناسب با حل این مسئله تصمیم گیری مورد بحث قرار گرفته است. در واقع در این مقاله، مساله چند هدفه فازی انتخاب تامین کننده، به یک مسئله مدلسازی فازی ماکزیمم-مینیمم وزن دهی شده تبدیل می شود. با این کار ابعاد سیستم کاهش پیدا کرده، پیچیدگی محاسبات کمتر شده و کاربرد روش فازی در مسئله قابل فهم تر می شود. روش پیشنهادی در این مسئله، قابلیت به کارگیری در دیگر مسائل بهینه سازی چند هدفه را که در آن ها معیارها از اهمیت یکسانی برخوردار نبوده و پارامترها با عدم قطعیت روبرو هستند را دارد]۴۲ [.
فرشته مفاخری و همکاران^[۹۶] در سال۲۰۱۱برروی موضوعی باعنوان« انتخاب تامین کننده- تخصیص سفارش: دو- مرحله با رویکرد برنامه ریزی پویای چند معیاره » کار کردند. در این مقاله به دو تا از بیشترین معیارهای مدیریت زنجیره تامین یعنی انتخاب تامین کننده و تخصیص سفارش پرداخته شده است. آنها در مرحله اول با به کارگیری تحلیل سلسله مراتبی، تامین کننده ها را رتبه بندی کردند و در مرحله دوم از این رتبه بندی ها برای تخصیص سفارش به آنها بگونه ایی که کل هزینه های زنجیره کمینه شود و کل مقدار خرید افزایش یابد استفاده کردند. در نهایت این مدل دو هدفه^[۹۷] از طریق رویکرد برنامه ریزی پویا ^[۹۸]حل شده است [۴۳].
ُازکوک و تریاکی^[۹۹] در سال۲۰۱۱ برروی موضوعی با عنوان « رویکرد جریمه ایی فازی برای مسئله چند هدفه خطی انتخاب تامین کننده با چندین کالا» کار کردند. در این مقاله از سه فرضه زیراستفاده شده است:
تخفیف دهی بر اساس تعداد خرید، در نظر گرفته نشده است
کمبود از طرف هیچ یک از تامین کنندگان جایز نیست.
خرید چند قلم کالا از هر یک از تامبن کنندگان مجاز است.
در این مقاله یک رویکرد جریمه ای فازی برای حل مساله چند هدفه خطی انتخاب تامین کننده با در نظرگرفتن اقلام چند گانه کالا به کار برده شده است [۴۴].
شائو و همکاران^[۱۰۰] در سال ۲۰۱۲بر روی موضوعی با عنوان «انتخاب تامین کننده با بهره گرفتن از AHP فازی و برنامه ریزی خطی چند هدفه فازی برای کاهش کربن انتشار یافته در زنجیره تامین» کار کردند. در این مقاله، تمرکز بر ارزیابی تامین کنندگان، براساس میزان کربنی است که انتشار می دهند چرا که اخیرا فشاری رو به افزایش بر اجزای زنجیره تامین، برای کاهش حجم کربن انتشار یافته در زنجیره تامین آن ها، به وجود آمده است. این مقاله، رویکردی یکپارچه برای انتخاب تامین کننده مناسب بر مبنای حجم کربن انتشاریافته،ارائه داده و از روش برنامه ریزی خطی چند هدفه فازی استفاده می کند. این روش در مرحله اول برای تجزیه و تحلیل نحوه وزن دهی به فاکتورهای چندگانه، مورد استفاده قرار می گیرد. این فاکتورها عبارتند از: هزینه، کیفیت، درصد بازگشتی ها، درصد تاخیر در تحویل، انتشار گازهای گلخانه ای و تقاضا. وزن دهی به این عوامل با بهره گرفتن از برنامه ریزی خطی چند هدفه فازی صورت می گیرد [۴۵].
سلمان حسن زاده امین و ژانگ^[۱۰۱] در سال ۲۰۱۲ برروی موضوعی باعنوان «مدل ترکیبی برای شبکه زنجیره تامین بسته^[۱۰۲] و انتخاب تامین کننده »کار کردند. در این مقاله، نقش انتخاب تامین کننده در فرایند لجستیک معکوس و شبکه های زنجیره تامین بسته ، مد نظر قرار داده شده است. به طور کلی در مدلسازی شبکه های CLSC، تامین کنندگان براساس هزینه خرید مورد ارزیابی قرار می گیرند و دیگر فاکتورها از قبیل تحویل به موقع و موارد دیگری از این دست، در ارزیابی ها در نظر گرفته نمی شود. در این مقاله، یک زنجیره تامین بسته شامل چهار جزء تولید کننده، سایت جداسازی قطعات، سایت نوسازی و سایت دفع، در نظر گرفته شده است. وظیفه اصلی اداره این شبکه بر عهده تولید کننده است. در این مقاله یک مدل یکپارچه ارائه شده است که از دو فاز مختلف تشکیل می شود. در فاز اول چارچوبی کلی برای معیارهای انتخاب تامین کننده در لجستیک معکوس پیشنهاد شده است. در کنار آن یک روش فازی برای ارزیابی تامین کنندگان براساس معیارهای کیفی پیشنهاد شده است. خروجی این مرحله، وزن هر یک از تامین کنندگان است. در فاز دوم، یک روش برنامه ریزی خطی مختلط اعداد صحیح چند هدفه پیشنهاد شده است که به وسیله آن، تعیین می شود چه سایت هایی برای نوسازی و چه تامین کنندگانی باید انتخاب شوند (تصمیم استراتژیک). ضمنا تعداد بهینه قطعات و محصولات در شبکه CLSC نیز تعیین می گردد (تصمیم عملیاتی). توابع هدف براساس ماکزیمم سازی سود و ماکزیمم سازی وزن های تخصیص داده شده به تامین کنندگان، هستند و تابع هدف دیگری نیز وجود دارد که نرخ قطعات معیوب را کمینه سازی می کند. این مدل، نخستین مدلی است که فرایند انتخاب تامین کننده، تخصیص سفارشات و پیکربندی شبکه های CLSC را به صورت همزمان مد نظر قرار می دهد [۴۶].

در تحقیقی دیگر، نکودری و یعقوبی(۱۳۹۰) به ‌­بررسی عوامل تسهیل‌کننده­ مدیریت دانش در سازمان مدیریت بحران پرداختند. برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها در این پژوهش، از آزمون‌های همبستگی پیرسون، فریدمن، one –sample T test و تحلیل عاملی، استفاده شده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده ، از دید پاسخ‌دهندگان، در بین عوامل تسهیل‌کننده‌ی مدیریت دانش، عوامل فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی برای تسهیل مدیریت دانش معنی‌دار بوده و در عوامل استراتژی و ساختار ، به‌عنوان عامل تأثیرگذار بر تسهیل مدیریت دانش، معنی‌داری وجود ندارد. از میان چهار متغیر مورد بررسی، فرهنگ سازمانی مهم‌ترین عامل تأثیرگذار جهت تسهیل مدیریت دانش و عامل استراتژی کمترین اهمیت را بر تسهیل مدیریت دانش دارند.

ابزری و همکارانش(۱۳۹۰) به بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب مدیریت دانش در صنعت خودروی ایران پرداختند. بنابراین، پس از احصای مؤلفه‌های اصلی مدیریت دانش از طریق بررسی ادبیات موضوع، میزان توجه به این مؤلفه‌ها در دو وضعیت موجود و مطلوب صنعت خودرو و میزان شکاف بین آن‌ها مطالعه شده است. عمده‌ترین ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته است که بر اساس مبانی نظری موضوع تنظیم شده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش، طبقات مختلف کارکنان و مدیران صنعت خودرو هستندکه برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، ۱۲۰ نفر از طبقات مختلف کارکنان و مدیران صنعت خودرو به صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. در تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از t تک نمونه‌ای، برای اولویت‌بندی مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدیریت دانش از آزمون فریدمن و برای تعیین شکاف بین وضع موجود و مطلوب از آزمون T مستقل و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات بیانگر آن است که بیشترین شکاف بین وضعیت مطلوب و موجود در بین مؤلفه‌های مدیریت دانش به­ترتیب مربوط به ایجاد و کاربرد دانش است.
در تحقیقی دیگر، نهاوندی و همکارانش(۱۳۹۰) به ‌تعیین و اولویت‌بندی معیارهای مؤثر بر اثربخشی مدیریت دانش در سازمان‌های تحقیقاتی ایران با رویکرد تطبیقی(فازی و قطعی) پرداختند که هدف از این پژوهش، توسعه و گسترش مدلی به­منظور ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی بود. در پژوهش حاضر، داده‌ها بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی توسعه‌یافته فازی به­عنوان یک فرایند تصمیم‌گیری چند‌شاخصه تحلیل شده‌اند. در مجموع ۳۴ زیر معیار در قالب ۶ معیار اصلی جهت ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی تعیین شدند. نتایج به‌دست آمده بیانگر آن است که معیار منابع انسانی در رتبه‌ی اول و معیارهای انتقال دانش، مدیریت- ساختار، به‌کارگیری و به‌روز‌رسانی دانش، خلق و جمع‌ آوری دانش، و حفظ و بقای دانش در رتبه دوم تا ششم از نظر تأثیرگذاری بر اثربخشی مدیریت دانش قرار دارند.
سالاری و همکارانش(۱۳۹۰) در مطالعه‌ی خود، به‌ تعیین و اولویت‌بندی عوامل مژثر بر موفقیت مدیریت دانش در پارک‌های علم و فناوری پرداختند. در این راستا ۳۱ عامل فرعی در قالب ۷ عامل اصلی نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، ارزیابی، فرهنگ سازمانی، فرآیندها و فناوری اطلاعات که همان عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری می‌باشند، بر اساس مطالعات مرتبط شناسایی شده است و به کمک فرایند تحلیل سلسله­مراتبی و با بهره گرفتن از نظرات خبرگان و متخصصین وزن‌دهی شده است. بر این اساس، اولویت عوامل اصلی مؤثر بر مدیریت دانش به­ صورت نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، فرهنگ سازمانی، فرایندها، ارزیابی و فناوری اطلاعات تعیین شده است. در نهایت، مدل مذکور برای ارزیابی ۹ مرکز رشد فناوری وابسته به پارک علم و فناوری یزد مورد استفاده قرار گرفته است.
عباس‌پور و همکارانش(۱۳۹۱) پژوهشی با عنوان ارزیابی وضعیت موجود و مطلوب مؤلفه‌های مدیریت دانش در بین کارشناسان پردیس فنی دانشگاه تهران انجام دادند. برای سنجش مؤلفه‌های مدیریت دانش(در چهار بعد: خلق دانش، تسهیم دانش، به‌کارگیری دانش و ذخیره‌ی ‌دانش) از میان مدل‌های گوناگون موجود در این زمینه، مدل نیومن به­عنوان چارچوب نظری این پژوهش برگزیده شده است. برای جمع‌ آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده گردید که بعد از تعیین روایی و پایایی در بین ۱۱۸ نفر از کارشناسان آموزشی دانشکده‌های فنی به اجرا در آمد. داده‌های به‌دست آمده با بهره گرفتن از آزمون t تک‌متغیره و آزمون t وابسته برای ارزیابی وضعیت و تفاوت بین وضع موجود و مطلوب مدیریت دانش مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که به جز دانشکده‌های مواد، مهندسی شیمی و گروه علوم پایه در بقیه­ی دانشکده‌ها ، وضعیت مدیریت دانش در مجموع نامطلوب نیست. علاوه بر این، به بررسی وضعیت موجود و مطلوب هر یک از مؤلفه‌ها در هریک از دانشکده‌ها پرداخته شده است که تنها در گروه مهندسی صنایع شکاف معنی‌داری بین وضعیت موجود و مطلوب مدیریت دانش مشاهده نمی‌شود.
تقوی‌فرد و همکارانش(۱۳۹۱) پژوهشی با عنوان شناسایی و اولویت‌بندی موضوعات مهم مدیریت بیمارستانی جهت مستندسازی در نظام مدیریت دانش، با هدف مطالعه‌ی مهم‌ترین موضوعات در حوزه‌ی مدیریت بیمارستانی و شناسایی مواردی با اولویت بالاتر جهت مستندسازی دانش و تجارب مربوط در وزارت بهداشت انجام دادند. پژوهش حاضر، از نوع تحقیقات کاربردی بود. جامعه‌ی آماری تحقیق را استادان دانشگاهی در حوزه‌ی مدیریت پزشکی و مدیریت پرستاری تشکیل دادند. تعداد اعضای جامعه‌ی آماری عبارت از ۴۵ نفر بود. در تحقیق حاضر، برای تعیین اولویت حوزه‌های شناسایی شده، از دو روش مصاحبه با خبرگان و ابزار پرسش‌نامه استفاده شده است. روایی و پایایی پرسش‌نامه با بهره گرفتن از روایی محتوا و صوری و پایایی آزمون- بازآزمون، تأیید شد. تحلیل داده‌های ۳۰ پرسش‌نامه­ی جمع‌ آوری شده با بهره گرفتن از آزمون دوجمله‌ای و آزمون رتبه‌بندی Friedman ، توسط نرم افزار SPSS صورت پذیرفته است. طبق نتایج آزمون دو جمله‌ای، ۲۶ موضوع از مجموعه‌ی ۲۹ موضوع نهایی دارای اهمیت زیاد یا خیلی زیاد بودند که به معنی بالا بودن اهمیت آن‌ها جهت مستندسازی در سیستم مدیریت دانش بیمارستانی کشور می‌باشد. در این مقاله، علاوه بر شناسایی مهم‌ترین موضوعات مدیریت بیمارستانی، اولویت و سطح اهمیت هر مورد نیز تعیین شده است. برنامه‌ریزی استراتژیک در سطح بیمارستان، مدیریت کیفیت جامع و مدیریت و رهبری مشارکتی در بیمارستان، به­عنوان موضوعات دارای بیش‌ترین اولویت جهت مستندسازی تجارب مدیریت بیمارستانی کشور شناسایی شدند.
ربیعی و معالی(۱۳۹۱) پژوهشی در زمینه‌ی بررسی موانع زیرساختی اعمال مدیریت دانش و ارائه‌ الگوی بهبود در مراکز آموزش عالی انجام دادند. این تحقیق توصیفی- پیمایشی، با بهره گرفتن از پرسشنامه جهت استقرار مدیریت دانش در چهار دانشگاه دولتی، آزاد و غیرانتفاعی مورد بررسی قرار گرفته است. حجم نمونه شامل ۷۷ نفر افراد آگاه و متخصص در زمینه‌ی مدیریت دانش و فناوری اطلاعات دانشگاه شهید چمران اهواز، ۶۴ نفر از دانشگاه پیام نور تهران، ۶۴ نفر از مؤسسه‌ی آموزش عالی کار و ۷۱ نفر از واحدهای دانشگاه آزاد در تهران می‌باشد که به روش طبقه‌بندی و سپس تصادفی ساده انتخاب گردیده اند. علاوه بر این، به­ طور هدفمند بیست نفر از اساتید متخصص و صاحب‌نظر از هر دانشگاه، انتخاب و مورد مصاحبه عمیق برای علت یابی قرار گرفته­اند. یافته­های تحقیق نشان دادند که تمامی مراکز مورد مطالعه آموزش عالی فاقد زیرساخت مناسب استقرار مدیریت دانش بوده و به‌ترتیب عوامل اندازه ­گیری، رهبری، منابع انسانی، فرآیندهای داخلی، فرهنگ، فناوری و ساختار به‌عنوان مهم‌ترین موانع مدیریت دانش شناسایی شدند. در این پژوهش، الگویی جهت بهبود و پیاده‌سازی مدیریت دانش متناسب با ساختار دانشگاه‌ها پیشنهاد شده است.
صادقی و همکارانش(۱۳۹۲) پژوهشی با عنوان بررسی وضعیت مولفه های مدیریت دانش در بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی ایران با هدف تعیین مولفه­های مدیریت دانش انجام دادند. این پزوهش از نوع توصیفی مقطعی بود که جامعه­ آماری آن کلیه کارکنان بیمارستان هاشمی­نژاد بودند که از بین آن ها ۱۲۰ نفر به صورت طبقه­ای تصادفی به­عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. بر اساس یافته ها، وضعیت مدیریت دانش و مؤلفه­ های آن از سوی پاسخ ­دهندگان در حد متوسط به بالا ارزیابی شد. از بین این مؤلفه­ ها، فقط کسب دانش و توسعه دانش، نمرات کمتری را نسبت به سایر شاخص ها کسب کردند. اما در مجموع نمره کلی مدیریت دانش از وضع مناسبی برخوردار بود.
در پژوهشی دیگر، رنجبرفرد و همکارانش(۱۳۹۲) به شناسایی موانع مدیریت دانش برای چهار نوع فرایند کسب‌وکار پرداختند. رویکرد پژوهش حاضر، کیفی، ماهیت آن از نوع اکتشافی و روش آن، مطالعه ی چند موردی است. روش مورد استفاده در این پژوهش بر مبنای پنج قدم اصلی شامل ۱- مرور ادبیات، ۲- فرمول­بندی مسئله، ۳- ایجاد نظریه آزمایشی(چهارچوب، مفاهیم، نظریه ­ها) ۴- آزمون و کشف خطا و ۵- کاهش خطا، انجام شده است. بر اساس یافته‌ها، فرآیندهای کسب‌وکار از دیدگاه مدیریت دانش، به چهار دسته‌ی فرآیندهای جریان کارگرا، تصمیم‌گرا، اطلاعات‌گرا و مشارکت‌گرا تقسیم شدند و ویژگی‌های هر یک از آن‌ها بیان شد. سپس مهم‌ترین موانع مربوط به هر دسته از فرآیندها با انجام دو مطالعه‌ی موردی شناسایی شدند.
رضایی‌‌ملک و رادفر(۱۳۹۲) در پژوهشی، مدلی برای اولویت‌دهی عوامل مدیریت دانش در بهبود عملکرد مدیریت ارتباط با مشتری با مطالعه­ موردی در بانک سپه ارائه کردند. به­منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها، از روش معادلات ساختاری و نرم­افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که به­ترتیب سه عامل دانش مشتری، دانش بازار و دانش کارکنان بیش‌ترین تأثیر را بر بهبود عملکرد مدیریت ارتباط با مشتری داشته است.
رحیمی و همکارانش(۱۳۹۲) پژوهشی با عنوان طراحی کیفیت خدمات بخش اورژانس بیمارستان شهید فقیهی شیراز با بهره گرفتن از روش QFD، انجام دادند.گام­های اصلی مطالعه در این پژوهش عبارت بودند از تعیین مهم­ترین نیازها و انتظارات مشتری از طریق مصاحبه با تعداد نمونه ۸۰ نفر و تعیین عناصر خدمت از طریق مصاحبه با تعداد نمونه شامل ۱۵ نفر، تعیین ارتباط میان انتظارات بیمار و عناصر خدمت، تعیین ارتباط میان عناصر خدمت و طراحی الگوی کیفیت خدمات بر اساس تحلیل خانه کیفیت. بر اساس نتایج، با مشخص شدن ۱۳ نیاز و انتظار مشتری و ۲۰ عنصر خدمت، در نهایت ۹ عنصر خدمت به­عنوان اجزای الگوی کیفیت خدمات در سه سطح بهبود بدین شرح اولویت­ بندی شدند: ۱- فضای فیزیکی اتاق پزشک ۲- بهبود پرسنل پرستاری، تسهیلات هتلینگ، اتاق بستری، پزشک و فضای تریاژ ۳- بهبود سیستم های راهنما، ایجاد تسهیلات رفاهی همراه بیمار و بهبود سالن انتظار.
در پژوهشی دیگر، عبدالمنافی و همکارانش(۱۳۹۳) پژوهشی با عنوان بررسی امکان­سنجی پیاده­سازی مدیریت دانش در شرکت صنایع الکترونیک شیراز و ارائه­ راهکارهای بهبود مدیریت دانش در سازمان انجام دادند. در این مقاله سعی شده است امکان­سنجی پیاده­سازی مدیریت دانش در شرکت صنایع الکترونیک بررسی گردد و در نهایت راهکارهایی جهت بهبود مدیریت دانش در سازمان بیان گردد. این تحقیق به روش پیمایشی اجرا گردیده و جامعه­ آماری آن شامل کلیه­ کارکنان شرکت صنایع الکترونیک شیراز که در سال ۹۲ اشتغال داشته اند است.
اسکوایر و اسنایمن^[۱۳۲](۲۰۰۴) مطالعه­ ای با عنوان مدیریت دانش در سه سازمان مالی انجام دادند. در این پژوهش، که با هدف بررسی وضعیت فعلی پیاده­سازی مدیریت دانش در سه سازمان مالی آفریقای جنوبی انجام شد، از دو روش برای جمع­آوری داده ­ها، یعنی پرسشنامه و مصاحبه چهره به چهره با نمایندگان ارشد سازمان، استفاده شد.اگر چه بعضی از مصاحبه­شوندگان، مدیریت دانش را یک مد زودگذر می­دانستند اما اکثر پاسخ ­دهندگان، مدیریت دانش را یک ضرورت استراتژیک مهم برای رقابتی ماندن می­دانستند. آن­ها هم­چنین سازمان خود را به­عنوان یک کسب­وکار مبتنی بر دانش می­دانستند. سه چهارم از پاسخ ­دهندگان دلیل قانع­کننده برای سرمایه ­گذاری در زمینه­ مدیریت دانش را افزایش ارزش برای مشتریان گزارش دادند. اگر چه موانع مختلفی برای مدیریت دانش شناسایی شد، نتایج حاصل از مطالعات موردی نشان داد که مدیریت دانش به­عنوان یک راه جدید برای افشای دانش ضمنی، و هم­چنین به­عنوان یک راه مؤثرتر برای ایجاد و سازماندهی دانش شرکت­های بزرگ دیده می­شد.
لین و تسنگ^[۱۳۳](۲۰۰۵) در مطالعه­ا‌ی با شناسایی ۵ شکاف در سیستم مدیریت دانش در ۶۸ شرکت بزرگ در تایوان به بررسی تأثیر این شکاف‌ها بر عملکرد سازمان پرداخته­اند. شاخص‌های عملکرد در این مطالعه، درجه‌ی بهره‌وری، کاهش هزینه، رقابت‌پذیری، سهم بازار، رشد فروش، سودآوری و نوآوری در مقایسه با رقبا بوده است. در تحقیق مذکور، سازمان‌های مورد بررسی به دو دسته تقسیم شده‌اند. دسته‌ی اول دارای شکاف زیادی در مدیریت دانش بوده‌اند و دسته‌ی دوم از شکاف کمتری برخوردار بودند. نتایج این تحقیق نشان داده است که سازمان‌هایی که شکاف کمتری در مدیریت دانش داشته‌اند از عملکرد بالاتری برخوردار بوده‌اند.
آایتی لونگ^[۱۳۴](۲۰۰۵) پژوهشی با عنوان مدیریت دانش در علم طب چین و ارائه­ مدل مفهومی انجام داد. از آن­جایی که تحقیقات بسیار کمی در حوزه­ مدیریت دانش بر روی طب چین وجود دارد، این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی این مشکل و ارائه­ یک مدل مفهومی در زمینه مدیریت دانش طب چینی صورت گرفت. این مطالعه برای اولین بار الزامات مدیریت دانش در طب چین را تجزیه و تحلیل می­ کند و این الزامات در ویژگی­های اساسی، نسخه­ها و فرمول­ها، قواعد ترکیب مواد و مدیریت داروسازی مشخص گردید. سپس به مدل انتقال دانش نوناکا، با به­ کارگیری فناوری اطلاعات در مراحل مختلف انتقال دانش در حوزه طب چین می ­پردازد و در نهایت یک مدل مفهومی از مدیریت دانش در طب چین، شامل چهار لایه­ی شبکه و لایه­ی سیستم کامپیوتری، لایه­ی داده، لایه­ی خدمات دانش و لایه­ی کاربردی ارائه می­دهد.
ریگ^[۱۳۵](۲۰۰۷) پژوهشی با عنوان عملیاتی برای غلبه بر موانع انتقال دانش در شرکت­های چند ملیتی انجام دادند. هدف این پژوهش ارائه­ یک لیست جامع از اقداماتی است که به مدیران برای غلبه بر موانع انتقال دانش داخلی متعدد در قسمت­ هایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است کمک می­ کند. داده ­های این مطالعه از طریق مصاحبه با بیش از ۶۰ نفر از مدیران ارشد و میانی در ۲۰ شرکت چندملیتی استرالیا به­دست آمد. یافته­ ها دو نتیجه در برداشتند. اول اینکه بررسی ادبیات طیف گسترده ای از موانع انتقال دانش را شناسایی کردند که مدیران باید در نظر بگیرند. دوم اینکه فهرست گسترده­ای از طرح­های مدیران که برای غلبه بر موانع انتقال دانش داخلی می ­تواند استفاده گردد شناسایی گردید.
گوو^[۱۳۶] و همکارانش (۲۰۰۸) مقاله­ای با عنوان دانش، مدیریت و مدیریت دانش در عملیات کسب­وکار با هدف کمک به مدیران دانش به­منظور درک"دانش مربوط به دانش مدیریت"و درک عمیق و کامل از ماهیت، دامنه و روش­های مدیریت دانش انجام دادند. این پژوهش از طریق ارائه دیدگاه­ های متنوع از دانش، مدیریت و مدیریت دانش به بررسی ماهیت مدیریت دانش در سازمان­ها می ­پردازد. بر اساس یافته­ ها، مدیریت دانش در سازمان­های کسب­وکار، وظیفه­ی مدیریت کردن فعالیت­های دانشی و یا ایجاد تحول و تعامل بین دانش ایستا و پویای سازمانی برای محصولات، خدمات و هم­زمان، ایجاد و یا توجیه دانش سازمانی موجود را برعهده دارد.
چوی^[۱۳۷]و همکارانش(۲۰۰۸) پژوهشی با عنوان تأثیر راهبرد مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی، یک رویکرد مبتنی بر نظریه انجام دادند. بخش تجربی این پژوهش به به استراتژی­ های مدیریت دانش و عملکرد سازمانی از ۱۳۱ شرکت کره­ای به­عنوان نمونه می ­پردازد. نتایج نشان می­دهد که سه نوع رابطه بین استراتژی­ های مدیریت دانش وجود دارد: غیرمکمل، مکمل متقارن و مکمل نامتقارن. یکپارچه­سازی استراتژی­ های مدیریت دانش صریح و ضمنی نشان­دهنده رابطه غیرمکمل است که نشان­دهنده سطوح بالاتر عملکرد سازمانی می­باشد. تحلیل ما از استراتژی­ های مدیریت دانش مبتنی بر منبع مدیریت دانش نشان می­دهد که شرکت­ها می­توانند از مدیریت دانش به­وسیله اجرای استراتژی خارجی­گرا سودمند شوند.ترکیب مدیریت دانش عینی و ضمنی نشان­دهنده ارتباط مکمل می­باشد که بر تأثیرات هم­افزایی استراتژی­ های مدیریت دانش بر عملکرد اشاره می­ کند.
رگو^[۱۳۸]و همکارانش(۲۰۰۹) پژوهشی با عنوان موانع و تسهیل­کننده­ های مدیریت دانش در مراکز تحقیقات دانشگاهی به­ صورت مطالعه­ اکتشافی انجام دادند. این مطالعه نشان­دهنده چگونگی درک ۱۵۲ محقق از چندین مراکز تحقیقاتی در مورد موانع و تسهیل­کننده­ های مدیریت دانش در سه حوزه جمع­آوری، ایجاد و انتشار دانش است. هم­چنین موانع و تسهیل­کننده­ های تسهیم دانش در سه بعد فردی، فرایندهای سازمانی– اجتماعی و فناوری تعیین گردیدند.یافته­ ها نشان می­ دهند که محققان در هر دو مورد موانع و تسهیلات، به­ طور عمده موانع، به جنبه­ نرم مدیریت دانش(مانند فردی و فرآیندهای سازمانی– اجتماعی) نسبت به جنبه سخت آن(مانند فناوری) حساس­تر هستند. این موضوع نشان می­دهد که اگر چه فناوری یک تسهیل­کننده مهم است، این افراد و اثر متقابل آن­ها است که دانش را ایجاد می­ کنند و جریان دانش را ارتقا می­ دهند.
سگارو-نگارو^[۱۳۹]و سپیدا کارین^[۱۴۰](۲۰۱۰) پژوهشی با عنوان چگونگی اجرای برنامه مدیریت دانش در بخش­های بیمارستانی انجام دادند. از آن­جا که سیستم­های مراقبت­های بهداشتی اسپانیا دستخوش تغییرات مهمی شده است و با وجود موفقیت­های بسیار در زمینه ارائه­ این خدمات گاهی اوقات با شکست روبرو بوده است، هدف از این مقاله ارائه یک چارچوب مفهومی برای توسعه بخش­های مختلف بیمارستانی در زمینه­ خدمات مراقبت­های بهداشتی می­باشد. در نهایت، نتایج این مطالعه، یک برنامه­ی مدیریت دانش که مبتنی بر چهار چارچوب می باشد را ارائه می­دهد که عبارتند از:زیرساخت­های فنی، تسهیل و هدایت افراد به سمت فرایند مدیریت دانش، سیستمی که از فعالیت­های تسهیم دانش حمایت کند و پاداش بدهد و رهبری تیم مدیریت دانش.
چانگ و همکارانش(۲۰۱۱) در مطالعه­ خود، به ارزیابی عملکرد مدیریت دانش در میان کارکنان بیمارستانی در بخش شمالی تایوان پرداختند. در این مطالعه داده ­ها از طریق پرسشنامه و با ۷۷ درصد نرخ پاسخ مؤثر و تعداد نمونه ۱۵۴ نفر از میان کارکنان بیمارستان جمع­آوری شد. هدف از این مطالعه بررسی ادراک مدیریت دانش در میان کارکنان بیمارستان و ارتباط بین مدیریت دانش و فعالیت­های توانمند­ساز مدیریت دانش(مالی، مشتری، فرایندهای کسب­وکار داخلی، یادگیری و رشد) در این بیمارستان است. یافته­ ها نشان می­دهد که ادراک مدیریت دانش در میان زیردستان به انتظارات از سیاست­گذاران نزدیک است. ادراک مدیریت دانش پیش ­بینی کننده عملکرد مطلوب در یک بیمارستان می­باشد.
سوکل‌هو^[۱۴۱]و مایرز^[۱۴۲](۲۰۱۱) در مطالعه‌ی خود، چالش‌های مدیریت دانش در سازمان‌های غیردولتی در بخش بهداشت و درمان ناتوانی نیوزیلند را بررسی کردند. در این مطالعه داده ­های کیفی از طریق اسناد و پرسشنامه ­های نیمه ساختاریافته به­دست آمده است. بر‌اساس یافته‌ها بسیاری از چالش‌ها درزمینه‌ی پیاده‌سازی مدیریت دانش مشخص گردیدند که مهم‌ترین آن‌ها به ساختار و فرهنگ سازمانی، به‌ خصوص تنش بین شاخه‌های سازمانی ملی و محلی، یکپارچه‌سازی داوطلبان و مشکلات بودجه‌بندی مرتبط می‌گردید.
سایمنن^[۱۴۳]و همکارانش(۲۰۱۱) مطالعه‌ای در زمینه­ اثربخشی دانش و کاربرد آن در مدیریت بهداشت و درمان ثانویه انجام دادند. این مطالعه از طریق مصاحبه با مدیران بخش­ها، مسئولین بخش دارو و مدیران قسمت پرستاری در بخش­های جراحی، دارویی و روان پزشکی ۵ بیمارستان بزرگ فنلاند انجام گرفت که در این پژوهش حجم نمونه ۳۸ نفر بود. نتایج این پژوهش نشان داد که مفهوم اثربخشی، پیچیده و درک آن به‌طور یکسان دشوار است. دانش اثربخش از هر دو مدیریت اجرایی و بالینی پشتیبانی می‌کند و مدیران راه‌های مختلف استفاده از دانش اثربخش را با توجه به نقش مدیریتی خود به‌کار می‌گیرند.
سیومت^[۱۴۴] و همکارانش(۲۰۱۲) پژوهشی با عنوان مدل مدیریت دانش برای بهبود کیفیت در بخش همودیالیز یک بیمارستان خصوصی غیرانتفاعی در بانکوک و تایلند انجام دادند. در این پژوهش یک مطالعه نیمه­تجربی بر روی یک گروه پیش­آزمون و پس­آزمون در طی یک دوره ۱۰ ماهه در واحد همودیالیز انجام گرفت. در این مطالعه همه کارکنان و بیماران این واحد شرکت داشتند. در این دوره، پرسشنامه­ای به­منظور اندازه ­گیری رضایت شغلی کارکنان و رضایت شغلی بیماران مورد استفاده قرار گرفت. SF-36v2 برای ارزیابی کیفیت زندگی بیماران و هم­زمان از آزمون ویلکاکسیون و آزمون t-test برای مقایسه رضایت شغلی کارکنان و رضایت بیماران از کیفیت خدمات، قبل و بعد از اجرای مدیریت دانش استفاده گردید. هم­چنین برای ارزیابی تغییرات در کیفیت زندگی بیماران از تحلیل واریانس(ANOVA) استفاده شد و برای اندازه ­گیری نرخ عوارض همودیالیز قبل و بعد از اجرای مدیریت دانش از آزمون chi-square استفاده گردید. بر اساس نتایج پس از پیاده­سازی مدیریت دانش، رضایت شغلی کارکنان و بیماران از خدمات به­ طور قابل توجهی افزایش یافت. کیفیت زندگی در طول سه تا شش ماه بعد از استفاده از مدیریت دانش در طول کار روزانه به­ طور قابل توجهی بهبود یافته است و عوارض قسمت همودیالیز نیز کاهش یافته است.
در تحقیقی دیگر، پیو^[۱۴۵] (۲۰۱۲) به شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای دانش مقصد پرداخت. هدف از این مطالعه، توسعه و تبیین روشی بود که در آن شکاف دانش بین پزشکان مقصد و رویه­های دانش را بتوان کاهش داد.این مطالعه هم­چنین به‌منظور اولویت‌بندی نیازهای دانش در ۴ ناحیه سئول، سئولاک،کیونجیو و چیجو صورت گرفت. نتایج نشان داد که هر ناحیه نیازهای دانشی خاصی دارد و بنابراین لازم است به توسعه‌ی استراتژی‌های تولید دانش مخصوص به خود بپردازد. در این مطالعه برای تجزیه و تحلیل نیاز، از مدل کانو و روش تحلیل اهمیت– عملکرد استفاده شده است.
نگراجن^[۱۴۶]و همکارانش(۲۰۱۲) در پژوهش خود، چارچوبی برای ارزیابی نیاز مدیریت دانش ارائه دادند و اهمیت ارزیابی نیاز سازمان به راه‌ حل ‌های مدیریت دانش را بررسی کردند. این چارچوب به سازمان‌ها کمک می‌کند تا راهبردهای مدیریت دانش خود را در ارتباط با استراتژی‌های کسب‌وکارشان ایجاد کنند. این پژوهش به صورت مطالعه موردی در سازمان تولید کننده ماشین­آلات نساجی انجام گرفت و به نوعی به صنعت ساخت در هند تعمیم داده شد.
‌لیانگ^[۱۴۷]و همکارانش(۲۰۱۲) در مطالعه‌ی خود در مورد به‌کارگیری رویکرد گسترش عملکرد کیفیت فازی به‌منظور اولویت‌بندی راه‌ حل ‌های مدیریت دانش برای یک بندر بین ­المللی در تایوان، راه‌ حل ‌های مدیریت دانش را به‌ترتیب زیر اولویت‌بندی کردند:
۱- ایجاد یک سیستم ذخیره داده و داده‌کاوی ۲- ایجاد یک سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری ۳- ایجاد یک زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی۴- ایجاد یک پایگاه داده برای اداره‌ی اسناد ۵- استفاده از گروه‌افزار و دیگر نرم‌افزارها. این پژوهش به صورت مطالعه­ موردی در بخش دانش در یک بندر بین ­المللی در تایوان انجام گرفت.
هیوانگ و لای^[۱۴۸](۲۰۱۲) به بررسی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش با بهره گرفتن از مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم افزارAMOS پرداختند. در این مطالعه، این عوامل با عنوان عوامل محیطی، ویژگی­های فردی، ویژگی­های مدیریت دانش، خصوصیات سازمانی، زیربنای فناوری اطلاعات، عوامل فرهنگی و اجرای مدیریت دانش مشخص گردیدند. نتایج نشان دادند که عامل محیط، اثرات معناداری بر ویژگی‌های سازمانی دارد. هم‌چنین زیربنای فناوری اطلاعات و محیط، اثرات قابل ملاحظه‌ای بر خصوصیات مدیریت دانش می‌گذارند و دیگر این که ویژگی‌های فردی، ویژگی‌های مدیریت دانش و مشخصات سازمانی تأثیر زیادی بر اجرای مدیریت دانش دارند. این مطالعه از طریق انجام ده مصاحبه و توزیع پرسشنامه با کارکنان دانش، از جمله مدیران و کارکنان تمام وقت در ۸ شرکت بیمه عمر تایوان صورت گرفت.
در تحقیقی دیگر، رنجبرفرد و همکارانش^[۱۴۹](۲۰۱۳) به شناسایی مشکلات مدیریت دانش با بهره گرفتن از یک روش مبتنی بر فرایند با مطالعه موردی بر ۱۳۷ فرایند پرداختند. یافته‌ها نشان داد که این پژوهش به غنی‌سازی ادبیات مرتبط به یکپارچه‌سازی تلاش‌های مدیریت دانش و مدیریت فرایند کسب‌و‌کار با ارائه‌ یک روش تجزیه ‌و‌ تحلیل پنج مرحله‌ای و آزمایش آن در یک وضعیت واقعی کمک می‌کند. هم‌چنین این پژوهش مزایای بهبود فرایند کسب‌و‌کار و رویکردهای مدیریت دانش را ترکیب می‌کند.
رامچاندرن و همکارانش^[۱۵۰](۲۰۱۳) در پژوهش خود، به بررسی شیوه‌ها و توانمندسازهای مدیریت دانش در دانشگاه‌های عمومی با هدف بررسی شکاف بین این شیوه ­ها و توانمندسازها پرداختند. در این مطالعه، از ابزار پرسشنامه برای جمع­آوری داده ­ها و از روش معادلات ساختاری استفاده گردید که بین دانشگاهیان چهار دانشگاه دولتی تحت نظارت شبکه دانشگاه فنی مالزی توزیع گردید. این پژوهش که به‌منظور بررسی شکاف بین شیوه‌های مدیریت دانش و توانمندسازهای راهبردی کلیدی در دانشگاه‌های عمومی انجام گرفت نشان داد که شیوه‌ها و توانمندسازهای راهبردی کلیدی در این دانشگاه‌ها با اهمیت هستند، ولی به اندازه‌ی اهمیت‌شان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
در تحقیقی دیگر، سلونیس و کاپایلا^[۱۵۱](۲۰۱۳) به مطالعه‌ی الزامات مدیریت مبتنی بر دانش منطقه‌ای پرداختند. هدف از این پژوهش، بررسی الزامات مبتنی بر مدیریت دانش در شبکه­ منطقه­ای ناحیه تمپر در فنلاند است. الزامات مدیریت مبتنی بر دانش بر اساس مصاحبه با توسعه­دهندگان منطقه­ای و با بهره گرفتن از مدل توسعه ­یافته SECI و چارچوب سرمایه فکری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج، مناطق مختلف از فعالیت‌های مدیریتی مبتنی بر دانش بر اساس عملکردشان در چرخه مدل توسعه‌یافته SECI و سرمایه فکری در دسترس در میان توسعه‌دهندگان منطقه‌ای بهره می‌برند.
پاتیل و کانت^[۱۵۲](۲۰۱۴) در مطالعه‌ی خود، چارچوبی برای رتبه‌بندی راه‌ حل ‌های مدیریت دانش در زنجیره تأمین برای غلبه بر موانع آن ارائه دادند که در این پژوهش از تکنیک تحلیل سلسله­مراتبی فازی، برای تعیین وزن موانع و از تاپسیس فازی، برای رتبه ­بندی راه­حل­ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش سازمان تولید کننده شیر هیدرولیک در هند است. به‌علاوه این پژوهش، به ارائه‌ یک ابزار پشتیبان تصمیم‌گیری سیستماتیک، مؤثر و دقیق‌تر برای اجرای گام‌به‌گام راه‌ حل ‌های مدیریت دانش به‌منظور غلبه برموانع و افزایش میزان موفقیت‌ها در زنجیره تامین پرداخت.
رنجبرفرد و همکارانش(۲۰۱۴) موانع مربوط به تولید، ذخیره، توزیع و به­ کارگیری دانش که مانعی برای یادگیری در شرکت­های نفت و گاز هستند را بررسی کردند. هدف از این پژوهش شناسایی و رتبه ­بندی موانع در چهار فرایند تولید، ذخیره، توزیع و به­ کارگیری مدیریت دانش در بخش نفت و گاز است. در این پژوهش از پرسشنامه به­منظور اعتبار­سنجی، رتبه ­بندی و طبقه ­بندی موانع استفاده گردید که در مجموع ۱۹۰ پرسشنامه از ۲۶ شرکت نفت و گاز در ایران جمع­آوری شد. برخی از آزمون­های آماری مانند T، فریدمن، کروسکال والیس و من – ویتنی برای تجزیه و تحلیل داده ­ها استفاده شد. بر اساس یافته­ ها، موانع مدیریت دانش در چهار زمینه تولید، ذخیره، توزیع و کاربرد، رتبه ­بندی و به­ طور جداگانه بررسی شدند. در این پژوهش، اهمیت موانع تولید و به­ کارگیری دانش به­ طور قابل توجهی در بین شرکت­های نفت و گاز متفاوت بودند. سرانجام موانع مدیریت دانش بر اساس سهم آن­ها در فرآیندهای مدیریت دانش و متوسط اهمیتشان در این فرآیندها رتبه ­بندی شدند.
۲-۶- مهم­ترین یافته­ ها از مرور پژوهش­های پیشین
جدول۲-۶: نیازمندی‌های مدیریت دانش منبع: یافته­های محقق

 

ردیف	ابعاد	نیازمندی­ها	منبع

مهرگان و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان ارائه یک مدل تصمیم گیری چند شاخصه جهت برون سپاری فرآیندهای کسب و کار با بهره گرفتن از تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای به این نتیجه رسیدند که برون سپاری به صورت نزدیک نسبت به برون سپاری به صورت دور و عدم انجام برون سپاری از امتیاز بالاتری برخوردار بوده و در اولویت قرار دارد.
محقق و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان تأثیر برون سپاری خدمات دارویی مراکز بهداشتی درمانی روستایی بر رضایت مندی بیماران به این نتیجه رسیدند که میانگین کلی رضایتمندی از خدمات دارویی داروخانه های واگذار شده و واگذار نشده بالاتر از حد متوسط است. همچنین شایع ترین عامل نارضایتی مربوط به صرف وقت ناکافی توسط کارکنان داروخانه ها برای مشاوره بیماران بود.

همتی و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی دریافتند که ترس از کمبود مهارت پیمانکاران مهمترین مانع در برون سپاری آموزش می باشد.
کاووسی و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان بررسی سطح تمایل به برون سپاری بر اساس ویژگی های واحدهای مختلف بیمارستانی از دیدگاه مدیران و کارکنان در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی شیراز به این نتیجه رسیدند که بیشترین تمایل به برون سپاری مربوط به خدمت تغذیه و کمترین تمایل به برون سپاری مربوط به خدمات پرستاری است. رسم ماتریس تصمیم گیری نشان داد که باید به طور استاندارد تمایل به برون سپاری خدمات پرستاری، رادیولوژی و آزمایشگاه کم و تمایل به برون سپاری خدمت تغذیه زیاد باشد. مقایسه ها نشان داد که بین نتایج حاصل از ماتریس تصمیم گیری خدمات رادیولوژی و آزمایشگاه و تمایل به برون سپاری خدمات از نظر مدیران تفاوت وجود دارد.
محمدکریمی و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان بررسی عوامل مؤثر بر تصمیمات استراتژیک برون سپاری به این نتیجه رسیدند که عوامل درون سازمانی بر تصمیم استراتژیک برون سپاری مؤثر می باشد.
پیربطولی و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان ارائه چهارچوبی برای ارزیابی و اولویت بندی ریسک های برون سپاری پروژه های شرکت گاز استان چهار محال و بختیاری به این نتیجه رسیدند عیوب ساختاری، عیوب عملکردی و تأخیر در شروع و اجرای پروژه اهمیت بیشتری در برون سپاری پروژه ها دارند و فاکتورهای نوسانات موجود در تبادلات پولی، عدم اطمینان به تغییرات تکنولوژی و نیازهای مشتری، فقدان تجربه، مهارت و دانش در زمینه برون سپاری و کمبود مهارت های مورد نیاز برای اجرای پروژه ها در سطح بالا بوده و نیازمند اعمال کنترل های مدیریتی بالاتری می باشند.
سلمانی و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان ارزیابی تجربه برون سپاری خدمات بهداشتی در شهر: امکانات و خدمات ارائه شده در پایگاه های بهداشتی دولتی و برون سپاری شده تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران به این نتیجه دست یافتند که بین دانش برنامه ای پرسنل پایگاه های دولتی و برون سپاری شده اختلاف معناداری وجود ندارد.
قاسمی و همکاران (۱۳۹۲) دریافتند عیوب ساختاری، عیوب عملکردی و تأخیر در شروع و اجرای پروژه اهمیت بیشتری در برون سپاری پروژه ها دارند و فاکتورهای نوسانات موجود در تبادلات پولی، عدم اطمینان به تغییرات تکنولوژی و نیازهای مشتری، فقدان تجربه، مهارت و دانش در زمینه برون سپاری و کمبود مهارت های مورد نیاز برای اجرای پروژه ها در سطح بالا بوده و نیازمند اعمال کنترل های مدیریتی بالاتری می باشند.
موسی زاده و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان شناسایی و اولویت بندی واحدهای بیمارستانی قابل برون سپاری بر اساس شاخص های مرتبط دریافتند که شاخص کیفیت با توافق با اهمیت ترین شاخص و شاخص بار کاری پرسنل با توافق کم اهمیت ترین شاخص مد نظر بود. بخش های پشتیبانی و پاراکلینیکی نیز به ترتیب بیشترین پتانسیل را برای برون سپاری داشتند. همچنین ریاست، مدیریت و امور مالی هم بخش هایی بودند که استفاده از برون سپاری در موردشان تأیید نشد.
نایب زاده و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان بررسی نقش واحد سازمانی حسابداری در اتخاذ تصمیمات برون سپاری سازمان به این نتیجه رسیدند که رابطه معناداری بین شدت رقابت و اندازه شرکت با میزان مشارکت واحد حسابداری در اتخاذ تصمیمات برون سپاری وجود دارد و بین عملکرد شرکت راهبرد رهبری هزینه و راهبرد تمایز با میزان مشارکت واحد حسابداری در اتخاذ تصمیمات برون سپاری رابطه معناداری وجود ندارد.
۲.۱۰.۲. پژوهش های خارج از کشور
مک لوور^[۴۲] (۲۰۰۰) در پژوهشی به منظور ارائه یک چهارچوب اجرایی برای برون سپاری به نکاتی که به نظر ایشان نقش مهمی در موفقیت اجرای برون سپاری دارند اشاره کرد که این نکات شامل مواردی چون تعریف فعالیت های مهم، رویکرد بلند مدت و استراتژیک، تشکیل تیم قوی و مناسب، شناسایی میزان تفاوت بین قابلیت های سازمان با رقبا و تأمین کنندگان، بررسی دقیق هزینه های مرتبط، بررسی دقیق منابع تأمین و انتخاب بهترین نوع رابطه با تأمین کنندگان می باشد.
تام و همکاران^[۴۳] (۲۰۰۵) پژوهشی را بر شناسایی عوامل موفقیت در شرکت های کوچک و متوسط تولید کننده پوشاک در هنگ کنگ متمرکز کرد و عواملی را به عنوان موفقیت شناسایی کردند که عبارت بودند از: تعهد مدیریت ارشد، انتخاب و آموزش پرسنل مناسب برای اجرای برنامه ها، به کارگیری و ایجاد شایستگی های لجستیک، تجزیه و تحلیل کامل تأمین کن
نده، انتخاب صحیح و دقیق تأمین کننده، ایجاد اعتماد و اطمینان و روابط باز با تأمین کننده، توسعه یک برنامه ارتباطی جامع با تأمین کنندگان، تسهیم ریسک ها و منافع با تأمین کنندگان، ایجاد و حفظ روابط بلند مدت و انطباق پذیری و انعطاف پذیری با تغییرات محیطی در بازار.
پارک و کیم^[۴۴] (۲۰۰۵) به بررسی تأثیر برون سپاری سیستم های اطلاعاتی بر کیفیت خدمات و فعالیت های نت پرداخته است که در نهایت نشان می دهد برون سپاری لزوماً منجر به بهبود کیفیت و خدمات و کاهش هزینه ها و افزایش کارآیی در دراز مدت نمی شود.
گنزالز و همکاران^[۴۵] (۲۰۰۵) در پژوهشی به بررسی عوامل تأثیرگذار موفقیت در برون سپاری سیستم های اطلاعاتی پرداختند. آنها در مطالعات خود عواملی همچون درک صحیح و روشن از اهداف خریدار، انتخاب درست و مناسب تأمین کننده، مقاصد روشن و شفاف مورد نظر سازمان برون سپار در نتیجه برون شپاری، توجه خاص سازمان خریدار به مشکلات تأمین کنندگان، تماس های مکرر بین سازمان خریدار و تأمین کننده، تعهد و درگیری مدیریت ارشد و وجود ساختار مناسب در قراردادها را به عنوان عوامل اثرگذار در موفقیت معرفی کردند.
بربکری و کاست^[۴۶] (۲۰۰۵) به تحلیل عملکرد ۷۹ شرکت تازه خصوصی شده در ۲۱ کشور در حال توسعه که خصوصی سازی کلی یا نسبی را بین سال های (۱۹۹۲-۱۹۸۰) تجربه کرده بودند پرداختند. آنها به افزایش چشمگیر میزان سودآوری، کارآیی عملکرد، افزایش سرمایه گذاری ثابت، افزایش اشتغال و کاهش اتکا به وام و افزایش سود سهام پی بردند. تغییرات در میزان سودآوری در کشورهای با درآمد متوسط بیش از کشورهای با درآمد پایین بود.
لوک^[۴۷] (۲۰۰۶) در پژوهشی به این نتیجه رسید که بر پایۀ سامانه های حفاظتی و پالایشی، فرآیندها و رویه های کارکرد برون سپاری، نیروهای مسلح در ایالات متحده به اهداف برون سپاری دست خواهد یافت.
لوری^[۴۸] (۲۰۰۶) در پژوهشی دلیل شکست برون سپاری فعالیت های نت را در مورد یک سازمان بررسی کرده و راه کارهای جدیدی را برای رفع مشکلات ارائه می کند. در واقع مشکل اصلی سازمان مورد بررسی این بوده که به بهانه کاهش هزینه ها و افزایش بهره روی، فعالیت محوری خود را برون سپاری کرده و کارکنان با تجربه و متعهد خود را نیز که سال ها در زمینه تخصصی سازمان مهارت داشتند از دست داده بودند.
تیبور کرمیک^[۴۹] (۲۰۰۶) در پژوهشی با بر شماری یکسری عوامل با عنوان مزایا مانند کاهش هزینه، افزایش کیفیت و عوامل دیگر مانند از دست دادن مرکز اطلاعات افزایش یکسری از هزینه ها به عنوان ریسک ها مطرح می کنند که هر سازمانی با توجه به این عوامل تصمیم به برون یا درون سپاری برخی از فعالیت ها می گیرد. در صورتی که تصمیم به برون سپاری باد، عواملی چون هزینه ها، محیط، استراتژی و ویژگی های فعالیت، فعالیتی را که می تواند برون سپاری نماید مشخص می گردند.
تنگ و همکاران^[۵۰] (۲۰۰۶) در پژوهشی عوامل موفقیت در برون سپاری را به سه گروه مزایای استراتژیک، مزایای اقتصادی و مزایای تکنولوژیکی دسته بندی کرده اند.
کیم و همکاران^[۵۱] (۲۰۰۶) عوامل مؤثر در برون سپاری کسب و کار را به صورت صرفه جویی در هزینه ها، تمرکز بر شایستگی محوری، انعطاف پذیری، امنیت اطلاعات، از دست دادت کنترل مدیریتی، اتحادیه های کارگری، مسائل اخلاقی و کیفیت خدمات تأمین کنندگان شناسایی کردند.
یانگ و همکاران^[۵۲] (۲۰۰۷) با انجام پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که شاخص های اصلی در برون سپاری عوامل اقتصادی، میزان منابع، استراتژی سازمان، ریسک، ملاحضات مدیریت و کیفیت بیان کردند.
مارشال و همکاران^[۵۳] (۲۰۰۷) در پزوهشی به این نتیجه رسید شرکت هایی که ارتباط بهتری را با پیمانکار خود برقرار کردند به سطح بالایی از موفقیت در زمینه برون سپاری رسیدند و همچنین در این حالت عملکرد شرکت نیز بهبود یافته است.
حفیظ^[۵۴] و همکاران (۲۰۰۷) در بحث فعالیت های غیر محوری سازمان برای برون سپاری، عواملی نظیر رقابت پذیری، میزان دانش و دارایی های درگیر در فعالیت ها و فرآیندهای مورد نظرذ و قابلیت های عمومی و منحصر به فرد سازمان در آن حوزه را مؤثر می داند.
تین^[۵۵] (۲۰۰۸) در پژوهشی به ارائه الگویی برای موفقیت برون سپاری تأمین نظامی، از منظر ارتباطات مشتری- تأمین کننده پرداخت. وی به این نتیجه رسید که ساختار عامل انسانی ممکن است یک تعیین کننده کلیدی در کیفیت ارتباط نباشد، اما همچنان تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بر موفقیت برون سپاری تأمین نظامی دارد.
فریمن و اسکاس^[۵۶] (۲۰۰۸) در پژوهشی بیان کردند که شرکت های خصوصی نقش فزاینده ای در تهیه گستره ای از خدمات نظامی دارند، البته بیشتر آنها فعالیت های برون سپاری شده از سوی وزارت دفاع و نیروهای مسلح می باشند.
سلسوک< sup>[۵۷] (۲۰۰۸) در پژوهشی شاخص های اصلی در برون سپاری را به عوامل ریسک و مزایا تقسیم بندی کرده که به ۱۲ زیر شاخص: هزینه های پنهان، تأمین کنندگان خدمات اینترنتی، کاهش کنترل مدیریت، مشکلات اخلاقی کارکنان، محیط، تأمین کنندگان، صرفه جویی در هزینه ها، تمرکز بر شایستگی های اصلی سازمان، انعطاف پذیری، دسترسی به مهارت ها و منابع، کیفیت خدمات و نوآوری تقسیم بندی کرده است.
ناکاتسو و لاکوو^[۵۸] (۲۰۰۹) در پژوهشی به تعیین مهمترین فاکتورهای ریسک در پروژه های برون سپاری گترش نرم افزار، در داخل و خارج از کشور از نظر کارفرما می پردازند. آنها فاکتورهای ریسک را در سه دسته کلی ریسک هایی که در داخل و خارج از کشور مشترک هستند، ریسک هایی که در خارج از کشور دارای اهمیت زیادی هستند و ریسک هایی که در خارج کشور منحصر به فرد می باشند، تقسیم می کنند.
ویلکاکس و همکاران^[۵۹] (۲۰۰۹) در پژوهشی عوامل موفقیت در برون سپاری را به صورت دوجانبه شامل میزان حمایت مدیران ارشد، درجه برون سپاری، فرایند ارزیابی، جزئیات نظارت بر تأمین کنندگان، ارتباط متقابل با آنها، صداقت، استانداردها و میزان مشارکت با تأمین کنندگان تعریف می کنند.
چو و چو^[۶۰] (۲۰۰۹) در پژوهشی به این نتیجه رسید که در مجموع سه دسته ریسک موجود در خصوص برون سپاری عبارتند از ریسک های هنگام قرارداد، ریسک های قبل از قرارداد و ریسک های بعد از قرارداد.
مک دونالد^[۶۱] (۲۰۱۰) در پژوهشی برآوردهای پیشین در مورد قابلیت انعطاف جانشینی بین کار و سرمایه نظامی را در کارکرد تولید نظامی بهبود داد. وی همچنین برآوردی از انعطاف پذیری بین کار نظامی و غیر نظامی در کارکرد تولید نظامی ایجاد کرد. سوم اینکه اثر بلند مدت سطح برون سپاری بر مجموع مخارج نظامی برآورد شد.
کروز و قوش^[۶۲] (۲۰۱۰) به بررسی تناسب بین برون سپاری و شدت رقابت و تأثیر برون سپاری بر زنجیره تأمین و عملکرد شرکت پرداختند و بیان کردند که بین شدت رقابت و میزان برون سپاری فعالیت ها ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، یعنی با افزایش شدت رقابت برون سپاری نیز افزایش می یابد.
باستینزا و همکاران^[۶۳] (۲۰۱۰) در پژوهشی به بررسی رابطه بین برون سپاری و قابلیت های رقابتی و عملکرد در شرکت های خدماتی پرداختند. نتایج در این پژوهش حاکی از آن بود که بین برون سپاری و شدت رقابت همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد؛ یعنی افزایش شدت رقابت منجر به افزایش برون سپاری شده است. همچنین بین برون سپاری و عملکرد شرکت نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
آبدلا و وارنر^[۶۴] (۲۰۱۲) در پژوهشی دریافتند که حوزه های اصلی ریسک در موضوع برون سپاری عبارتند از، قرارداد، مالی، حقوقی، محیط سازمانی، برنامه ریزی و کنترل، گستره و نیازهای پروژه، تیم کاری و مشتریان که ریسک های مربوط به تیم کاری و پیچیدگی در همه موارد مطرح شده می باشند.
فصل سوم:روش پژوهش
فصل سوم
روش پژوهش
در این فصل ابتدا در مورد روش تحقیق بحث شده و سپس به معرفی جامعه و نمونه آماری، ابزار اندازه گیری، ملاحضات اخلاقی و در پایان روش جمعآوری داده ها و روش های آماری بیان شده است.
۱.۳. روش تحقیق
روش این پژوهش با توجه به نوع مطالعه از نوع توصیفی و به لحاظ اهداف تحقیق از نوع کاربردی میباشد که به صورت میدانی انجام خواهد گرفت. بنابراین پژوهشگر سعی میکند تا آن چه هست را بدون هیچگونه دخالت ذهنی گزارش دهد و نتایج عینی از موقعیت بگیرد.
۲.۳. جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق را کارشناسان و مدیران ورزشی استان کردستان که شامل ۴۵ هیئت می شود که در هر کدام از آنها ۱۰ نفر کارشناس و مدیر و حدوداً ۴۵۰ نفر تشکیل دادند.
۳.۳. نمونه آماری
با توجه به کوچک بودن حجم جامعه، نمونه آماری ۲۰ هیئت فعال انتخاب شد که محدودۀ (۲۰۰=N) در نظر گرفته شد.
ابزار اندازه گیری
با توجه به هدفهای پژوهش و ماهیت آن مناسبترین روش برای گردآوری داده های مورد نیاز تکمیل پرسشنامه بود، بدین منظور از پرسشنامه ای به شرح ذیل استفاده شد:
پرسشنامه شناسایی موانع برون سپاری آموزش همتی و همکاران (۱۳۹۱) می باشد که شامل۲۲ گویه شامل سوالات ۱ تا ۳ بالارفتن هزینه ها ، ۴ تا ۷ مربوط به عدم اطلاعات کافی ، ۸ تا ۱۰ مربوط به دشواری تغییر پیمانکاران ، ۱۱ تا ۱۲ مربوط به از دست رفتن کزیت رقابتی ، ۱۳ تا ۱۴ مربوط به واکنش منفی کارکنان ، ۱۵ تا ۱۷ مربوط به ترس از موفقیت ، ۱۸ تا ۱۹ مربوط به عدم تعهد خدمات ، ۲۰ تا ۲۲ مربوط به منابع می باشد. پرسشنامه از نوع پاسخ بسته بوده و مقیاس اندازه گیری لیکرت پنج گزینه ای از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق می باشد.
۴.۳. روایی و پایایی ابزار تحقیق
در این تحقیق، پرسشنامه ها پس از ترجمه، روایی صوری^[۶۵] و محتوایی^[۶۶] آنها توسط اساتید و صاحب نظران مدیریت ورزشی خصوصاً افراد متخ
صص در حوزه تربیت بدنی مورد تأیید قرار گرفت. با مطالعۀ مقدماتی بر روی ۲۰ نفر از کارشناسان و مدیران ورزش پایایی^[۶۷] پرسشنامه با بهره گرفتن از روش آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب برابر ۸۲/۰ به دست آمد.
۵.۳. ملاحظات اخلاقی
هرچند در طراحی پرسشنامه از ذکر نام و نام خانوادگی خودداری شده بود با این حال جهت رعایت مسائل اخلاقی و انسانی، تمام اطلاعات پرسشنامه ها نزد پژوهشگر محفوظ خواهد ماند. همچنین برای تکمیل پرسشنامه رضایت کامل افراد در نظر گرفته شد.
۶.۳. روش جمعآوری داده ها

شکل ۲-۱: آپنه ی ا نسدادی
طبق تعریف آکادمی خواب آمریکا (American academy of sleep medicine Task force) ^[۴]AHI بالاتر از ۵ در صورتیکه همراه با خواب آلودگی بیش از حد در طی روز باشد به عنوان کرایتریای تشخیصی سندرم آپنه انسدادی می باشد.۱
نحوه محاسبه AHI: از طریق تقسیم تعداد آپنه ها و هیپوپنه طی مدت خواب که توسط دستگاه پلی سومنوگرافی ثبت می شود بر تعداد کل ساعات خواب فرد بدون توجه به مراحل خواب محاسبه می گردد(شکل ۲-۲).
مثال:در پلی سومنوگرافی بیماری، ۴۰ آپنه و ۱۰۰ هیپوپنه ثبت شده است و کل تعداد ساعت خواب فرد ۷ساعت بوده است.
۷/(۱۰۰+۴۰)= ۲۰
AHI = 20
سندرم آپنه انسدادی خواب با اپیزودهای مکرر انسداد راه هوایی فوقانی مشخص می شود که در طول خواب اتفاق می افتد که معمولا با کاهش اشباع اکسیژن خونی همراه می باشد که مبتلایان ممکن است با آن از خواب آلودگی طی روز شکایت داشته باشند.
وقفه تنفسی حین خواب خفیف: AHI مساوی و بیشتر از ۵ و کمتر از ۱۵
وقفه تنفسی حین خواب متوسط : AHI مساوی و بیشتر از ۱۵ و کمتر از ۳۰
وقفه تنفسی حین خواب شدید : AHI مساوی و بیشتر از ۳۰
شکل ۲-:۲ :مشخصات آپنه انسدادی که در یک پلی سومنوگرافی ثبت می شود.
خروپف کردن یکی از شایعترین و مهمترین علامتهای مبتلایان به اختلال تنفسی حین خواب از نوع انسدادی است.
خروپف کردن بیمار مبتلا به سندرم آپنه انسدادی از الگوی مشخصی پیروی می کند و شامل خروپفهای بلند همراه با توقف های کوتاه می باشد که با اپیزودهای سکوت معمولا ۱۰ تا ۳۰ ثانیه همراه است و در موارد شدید تا بیش از ۶۰ ثانیه هم ممکن است مشاهده شود که معمولا با افت شدید اکسیژن شریانی همراه است.
خروپف شبانه در حین خواب رخ می دهد و با بیدار شدن بیمار، هر چند این بیداری کوتاه مدت باشد، پایان می پذیرد. لذا غالب موارد بیمار متوجه خروپف خود نمی شود بلکه همسر و یا اطرافیان او هستند که متوجه این مشکل خواهند شد و لذا برای اطلاع از وجود و شدت خروپف بیمار، لازم است از همسر یا هم اتاقی بیمار سوال شود.شدت خروپف به دنبال مصرف الکل داروهای شل کننده ی عضلات همچون بنزودیازپین ها و در حالت درازکش به پشت^[۵] و افزایش وزن، افزایش می یابد.۵و۶

آپنه های مرکزی(central apneas):
در این حالت آپنه به علت عدم ارسال پیام از مغز به سیستم تنفسی برای فعال شدن عضلات تنفسی بروز می کند و عملا تلاش تنفسی برای حداقل ۱۰ ثانیه انجام نمی شود.۱
آپنه های مختلط(Mixed apneas):
این الگو تلفیقی از دو الگوی انسدادی و مرکزی می باشد که با آپنه مرکزی شروع می گردد و پس از زمانی کوتاه تلاش تنفسی جهت برقراری تهویه صورت می گیرد ولیکن به علت انسداد راه های هوایی فوقانی همچنان جریان هوا برقرار نمی شود و هوا از مجاری تنفسی عبور نمی کند.۱
۲-۲ آپنه انسدادی حین خواب بزرگسالان
سندرم آپنه انسدادی حین خواب، در هر سنی ممکن است دیده شود اما شیوع آن در مردان بعد از ۴۰ سالگی و در زنها بعد از ۵۰ سالگی بیشتر است. این بیماری در افراد چاق از شیوع و شدت بیشتری برخوردار است. ۷،۸
معیارهای تشخیصی به صورت زیر می باشد:
الف) حداقل یکی از معیارهای زیر را داشته باشد:
احساس خستگی و خواب آلودگی طی روز و عدم سرحال شدن پس از خواب شبانه
بیمار با احساس خفگی از خواب بیدار می شود
همسر و یا هم اتاقی بیمار خرو پف کردن و وقفه های تنفسی وی را حین خواب گزارش می نماید
ب( در پلی سومنوگرافی(توضیح در ادامه ی مطلب) یکی از موارد زیر وجود داشته باشد:
۵ وقفه تنفسی یا بیشتر( آپنه، هیپوپنه) در هر ساعت از خواب
شواهدی از تلاش تنفسی در کل هر وقفه تنفسی یا قسمتی از آن دیده شود. ،۹،۱۰،۱۱
۲-۳ اپیدمیولوژی اختلالات تنفسی حین خواب
اختلالات تنفسی حین خواب از جمله بیماریهای شایع بشری محسوب می شود. با این وجود، شیوع اختلالات تنفسی خواب در گستره بسیار وسیعی تخمین زده شده اند. این مسئله از تعدد متدهای بررسی در مطالعات و تعاریف گوناگون از آن،عوامل مختلف ایجاد کننده این اختلال همچون سن، جنس، شاخص توده بدنی^[۶] سرچشمه می گیرد.
حدود ۲۰% از جمعیت عمومی در ایالات متحده از آپنه انسدادی حین خواب رنج می برند. بایستی به خاطر داشت که مبتلایان به سندرم آپنه انسدادی حین خواب علاوه بر علائم وقفه تنفسی حین خواب، از خواب آلودگی طی روز نیز رنج می برند به همین علت آمار افراد مبتلا به سندرم آپنه انسدادی حین خواب به مراتب کمتر از افرادی است که تنها وقفه های تنفسی را تجربه میکنند.
در مطالعات مختلف حدود در ۴% از آقایان و ۲% از خانمها، آپنه انسدادی خواب همراه با خواب آلودگی در طی روز دیده شده است (سندرم آپنه انسدادی خواب)، در حالیکه تقریبا ۲۴% از مردان و ۲۰% از زنان علائم تنفسی آپنه خواب را با یا بدون خواب آلودگی در طی روز گزارش کرده اند لازم به یادآوری است مطالعات متعدد متذکر شده اند که ۸۰ تا ۹۰% بزرگسالانی که این بیماری را داشته اند، به دلیل عدم اطلاع از بیماریشان تشخیص داده نمی شود. این اشتباه است که تنها افرادی که خواب آلودگی روزانه و خروپف را گزارش کرده اند به عنوان آپنه انسدادی در نظر بگیریم زیرا در اینصورت تخمینی پایین تر از حد از این بیماری و عوارض آن خواهیم داشت.
در تحقیقات به عمل آمده درباره این موضوع نشان می دهند که ۵-۱۰% بزرگسالان آمریکایی از سندرم آپنه انسدادی حین خواب رنج می برند ولی ۷% آنها وقفه های تنفسی حین خواب را تجربه می کنند که باعث افزایش خطر دیگر مشکلات می گردد، ۲۳-۲۹% از بزرگسالان نیز شکایت از خروپف کردن را ذکر می کنند. با وجود آنکه آگاهی عموم درباره مشکلات تنفسی حین خواب افزایش یافته است، هنوز ۹۳% از زنان و ۸۲% از مردان با علائم متوسط تا شدید تنفسی حین خواب از بیماری خویش اطلاعی ندارند ۱۳و۱۴
مطالعات گوناگون، فاکتورهای گوناگونی را در افزایش احتمال آپنه حین خواب شده دخیل می دانند، که از جمله آنها می توان به چاقی، مرد بودن، نژاد(آفریقایی- آمریکاییها، آسیایی ها و بومیان آمریکا) و استعداد ژنتیکی اشاره کرد. در زیر به تفصیل به هریک از آنها می پردازیم.
۲-۴ فاکتورهای موثر بر اپیدمیولوژی آپنه انسدادی حین خواب
۲-۴-۱ سن:
آپنه انسدادی حین خواب در هر سنی می تواند رخ دهد ولیکن شیوع آن در میان میانسالان و با افزایش سن بیشتر می شود. ۱۹
۲-۴-۲ جنس:
در بیشتر مطالعات انجام شده ریسک آپنه انسدادی حین خواب در مردان ۲-۳ برابر زنان بوده است.
اما مطالعات کمی بر روی علت این اختلاف صورت گرفته است، یکی از نظریه ها، اختلافات هورمونی بین دو جنس می باشد. البته علل دیگری همچون اختلاف در شکل آناتومیک راه های هوایی و یا الگوی قرار گیری چربی در این ناحیه نیز می تواند مطرح باشد ۲۳و۲۷و۲۸و۲۹ و ۳۰و ۳۱
همچنین آپنه انسدادی خواب در بانوان در سنین باروری حدود ۵-۶% تخمین زده شده است.۲۰ولی براساس مطالعات گوناگونی که تاکنون انجام شده است، در هنگام بارداری بخصوص در زنان چاق خروپف کردن بیشتر گزارش شده است. البته مطالعاتی که تاکنون بر روی زنان باردار انجام شده است بیشتر براساس اطلاعات کسب شده برپایه پرسشنامه گردآوری شده است و کمتر از تستهای عینی همانند پلی سومنوگرافی استفاده شده است.
۲-۴-۳ نژاد:
با توجه به مطالعات انجام شده شیوع این بیماری در گروهای مختلف نژادی متفاوت بوده است. مطالعات مختلف نشان داده اند که خروپف کردن در نژاد آسیایی بیش از نژاد سفید غربی است این اختلال بخصوص در نژاد چینی، علامتی نسبتا شایعی بوده است. ۳۳و۳۴ و۳۶و۳۵و۳۷
۲-۴-۴ سابقه خانوادگی و استعداد ژنتیکی:
فاکتورهای ژنتیکی و خانوادگی در ایجاد آپنه انسدادی نقش دارند. در بستگان درجه اول مبتلایان به آپنه انسدادی ریسک ابتلا به آپنه انسدادی ۵/۱ تا ۲ برابر می باشد.استعداد فامیلی آپنه انسدادی مستقیما شمار افراد خانواده را که به این بیماری دچار می شوند،افزایش می دهد. ۳۹و۴۱و۴۲
۲-۴-۵ سیگار کشیدن و مصرف الکل
سیگار کشیدن باعث افزایش ریسک ابتلا به آپنه انسدادی می شود.۴۳و۴۴و۴۵و۴۶
نوشیدن الکل به خصوص قبل از خواب عضلات گشاد کننده راه های هوایی فوقانی را شل می کند، مقاومت راه هوایی افزایش می یابد و آپنه انسدادی را تشدید می کند.۴۷

اضافه وزن
چاقی فاکتورخطری بزرگ برای ایجاد آپنه انسدادی می باشد. ۴۸
۲-۵ آپنه ی انسدادی خواب و عملکرد شغلی :

برآورد ارزش بدون خطر منهای قیمت سهام را محاسبه می‌کنیم. تفاضل قیمت به صورت فرضی ساده ولی از نظر تئوری ارزیابی دفاع پذیر تنزیل خطر قسمتی در قیمت سهام است. این ارزیابی فقط به پیش بینی تحلیل گران از درآمدها، الگوی ارزشیابی درآمد مازاد، ارزش زمانی پول با نرخ‌های رابع بدون خطر و قیمت سهام بستگی دارد. تفاضل قیمت بالقوتاً ارزیابی ویژه و جالب توجهی از خطر شرکت است چون به هیچ یک از اشکال کاربردی نرخ‌های پیش بینی شده، یا برآورد پارامترهای آشکارای خطر بازار (یعنی بقاها) یا صرف خطر بستگی ندارد. همان طور که پیش بینی شده، تفاضل قیمت‌ها تقریباً در تمام سال‌های فعالیت شرکت مثبت است چون ارزش‌های بدون خطر تنزیل خطر در قیمت‌های سهام را نادیده می‌گیرد. برآورد ما از تفاضل قیمت‌ها از نظر عملی با برآورد نرخ بازده مورد انتظار ضمنی در قیمت‌های سهام رابطه کاملاً مثبتی دارد، ولی محاسبه آن‌ها ساده‌تر است.
سپس خطر سیستماتیک (نظام‌مند) و تغییر پذیری کل در مجموعه زمانی بازده غیر عادی صاحبان سهام (ROE غیر عادی) را که به عنوان بازده ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام منهای نرخ بهره رایج عاری از خطر محاسبه شد ارزیابی کرده، در نتیجه ارزیابی ROE غیر عادی را از ارزیابی خطر جدا می‌کنیم. خطر سیستماتیک در درآمد مازاد را به عنوان بقای ROE غیر عادی مشابه با بقای درآمدهای حسابداری در نظریه Beaver و همکاران با بهره گرفتن از رگراسیون Roe غیر عادی شرکت بر روی نمونه‌ای گسترده از ROE غیر عادی ارزیابی می‌کنیم. و همچنین تغییر پذیری کامل درآمدها مازاد را با بهره گرفتن از انحراف استاندارد (استاندارد روی اشن) ROE غیر عادی بررسی می‌کنیم، چون تحقیقات قبل نشان داده است که تغییر پذیری کل در درآمدها شاخصی از خطر است.
بررسی می‌کنیم آیا خطر سیستماتیک و تغییر پذیری کل در درآمد مازاد توضیح گر مقطعی از تفاضل قیمت‌ها می‌باشد یا خیر. اگر تفاضل قیمت‌ها تنزیل اصلی خطر در قیمت‌های سهام را در تصرف خود درآورد، و در صورتی که بقای ROE غیر عادی و یا انحراف استاندارد ROE غیر عادی جانشینان معتبری برای عوامل خطر باشند، پیش بینی ما بر این است که این مابه التفاوت با خطر درآمد مازاد افزایش پیدا می‌کند.

بر طبق فرضیه ما، نتایج پورتفولیو و بررسی‌های رگراسیون تک متغیری نشان می‌دهد که بقای ROE غیر عادی و تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی با تفاضل قیمت‌ها رابطه‌ی کاملاً مثبتی دارد. نتایج بررسی پورتفولیو حاکی از آن است که این تفاضل‌ها از نظر اقتصادی نسبت به قیمت سهام بیشتر هستند. ولی، با وجود این که بقای ROE غیر عادی در اکثر سال‌های نمونه برداری با تفاضل قیمت‌ها رابطه کاملاً مثبتی دارد، در مورد تفاضل قیمت‌ها شواهد توضیحی زیادی ارائه نمی‌دهد. (غالباً کمتر از یک درصد). در مقایسه، تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی تقریباً در تمام سال‌های نمونه‌برداری با تفاضل قیمت‌ها رابطه مثبت و قوی‌تری دارد. به طور کلی، این نتایج تأیید می‌کند که شرکای بازارهای سرمایه‌ای و محققان می‌توانند ارقام حسابداری را همراه با الگوی ارزشیابی درآمد مازاد در ارزیابی خطر شرکت و تنزیل خطر فمنی در قیمت سهام به کار ببرند. یافته‌ها نشان می‌دهد که شرکا و محققان بازارهای سرمایه‌ای می‌توانند با ارزیابی مستقیم خطر موجود در درآمد مازاد، پرهیز از چرخش موجود در ارزیابی‌های خطر بازار سهام درآمد مازاد را ارزیابی کنند. شواهد ما نیز حاکی از آن است که وقتی در محاسبه ارزیابی‌های خطر بازار (نظیر، سه عامل فاما و فرنچ) داده‌های اصلی موجود نباشند (از قبیل شرکت‌های خصوصی یا هدایای عمومی اولیه)، تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی شاخص مؤثر خطر در ارزیابی است.
در رگراسیون‌های مرکب تفاضل قیمت‌های مربوط به عوامل خطر، در می‌یابیم که بازارهای سرمایه‌ای علاوه بر سه عامل موجود در الگوی فاما و فرنچ و کنترل خطای بالقوه ارزیابی در تفاضل‌های قیمت (رشد طولانی مدت درآمدها و خطاهای پیش بینی تحلیل گران) بقای ROE غیر عادی را از نه سال نمونه برداری فقط در سه سال مورد ارزیابی قرار می‌دهند. به عبارت دیگر، در می‌یابیم بازارهای سرمایه‌ای، تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی را علاوه بر سه عامل موجود در الگوی فاما و فرنچ و کنترل خطای ارزیابی ار نه سال نمونه برداری در شش سال ارزیابی کرده، و تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی بهترین توضیح در مورد کل ارزیابی‌های خطر تفاضل قیمت‌ها را ارائه می‌دهد. علیرغم این امر که ما تغییر پذیری کل در ROE غیر عادی را با بهره گرفتن از عوامل خطر سیستماتیک صریح ارزیابی نمی‌کنیم، ولی این تغییر پذیری کل، هزینه یابی یا ارزیابی عوامل خطر سیستماتیک بازار، از قبیل عوامل خطر در ورای الگوی سه عامل فاما و فرنچ را در تصرف خود دارد.
ما در بررسی‌ها و تحلیل‌های تکمیلی مفاهیم ضمنی قیمت سهام از دو ارزیابی خطر درآمد و ارزیابی‌های خطر مشابه را بر مبنای درآمد خالص گزارش شده مقایسه می‌کنیم. تعجب ندارد، ما در می‌یابیم که ارزیابی‌های خطر بر مبنای درآمد گزارش شده یا درآمد مازاد به عنوان شاخص‌های خطر و به منظور اهداف ارزشیابی درآمد مازاد عملکرد یکسانی دارند. ارزیابی خطر درآمد مازاد با ارزیابی خطر درآمد گزارش شده رابطه کاملاً مثبتی دارد و هر دو بهترین توضیح در مورد تفاضل قیمت‌ها را ارائه می‌دهند.
ارزیابی ما از تفاضل قیمت از نظر فرضی کامل، از نظر محاسباتی ساده و از نظر تجربی ارزیابی معتبری از تنزیل خطر ضمنی در قیمت سهام ارائه می‌دهد. ما در می‌یابیم که تفاضل قیمت‌ها با دو ارزیابی ما از خطر درآمد مازاد، بقای الگوی بازار، و دو عامل خطر دیگر فاما و فرنچ (۱۹۹۲) رابطه دارد. ارزیابی تفاضل قیمت تنزیل در قیمت‌های سهام از نظر خطر می‌تواند در تحقیقات تجربی حسابداری آتی و در آموزش مراحل تحلیل و ارزشیابی صورت حساب مالی مفید واقع شود.
ما این مقاله را به شرح زیر دنبال می‌کنیم. در بخش دو، فرضیه خود را با توصیف الگوی ارزیابی درآمدهای حسابداری، نقش خطر درآمد مازاد در الگو، و شواهد تجربی موجود در مورد خطر ناشی از کاربردهای این الگو دنبال می‌کنیم. در بخش سه، روش تجربی خود از قبیل دو ارزیابی از خطر درآمد مازاد و تفاضل قیمت‌ها را توضیح می‌دهیم. در بخش چهار نتایج و در بخش پنج ملاحظات و استدلالات را عنوان می‌کنیم.
I: الگوی ارزشیابی درآمدهای حسابداری و خطر:
تئوری ارزشیابی کلاسیک، ارزش‌های سهام را به عنوان ارزش فعلی کل سود سهام مورد انتظار آتی از طریق پیامد تصمیمات سرمایه گذاری و عملیاتی شرکت که در انعکاس خطر غیر قابل تغییر ارزیابی شده را برای سرمایه گذاران توضیح می‌دهیم. تحقیقات مبنی بر بودجه یابی و حسابداری معمولاً در ارزیابی خطر و برآورد ارزش سهام شاخص‌های سود سهام مورد انتظار آتی را به کار می‌برد. برای مثال، محققان نوعاً بازده سهام را به عنوان شاخص تغییرات در پیش بینی‌های بازار از سود سهام آتی در ارزیابی خطر غیر قابل تغییر، و درآمدها و جریانات وجوه نقد را به عنوان شاخص سود سهام همانند پرداخت‌های مربوط به سهام به کار می‌برند.
Preinreich (1938)، ادوارد وبل (۱۹۶۱)، پیس نل (۱۹۸۲)، اولسون (۱۹۹۵) و دیگران نشان می‌دهند، مادامی که پیش بینی درآمدها، ارزش‌های دفتری و سود سهام، حسابداری مازاد خالص را دنبال کند، الگوی ارزیابی سود سهام برابر است با الگوی ارزیابی درآمد مازاد:
[V.sub.t]=[B.sub.t] + [infinity][E.sub.t][[X.sub.t+I] – r[B.sub.t+I – ۱]] / [(۱ + r).sup.i]
در اینجا [V.sub.t] یعنی ارزش سهام در زمان t، [B.sub.t] یعنی ارزش دفتری حسابداری حقوق مالی در هر سهم در زمان [E.sub.t],t نشانگر عمل کننده انتظارات در زمان [X.sub.t],t یعنی سود هر سهم در زمان V , t+I یعنی نرخ بازده مورد نیاز. این اطلاعات تمرکز ارزیابی بر روی توزیع ثروت (سود سهام) را به سمت ثروت به جا (ارزش‌های دفتری) و ثروت زایی (درآمدهای غیر عادی آتی) سوق می‌دهد.
اولسون و فلتام و اولسون خطر را خنثی و انتظارات یا پیش بینی‌ها را متجانس فرض می‌کنند و بنابراین r نرخ بازده خالص و بدون خطر است. فلتام و اولسون (۱۹۹۹) برای خطر زایی در ارزشیابی درآمد مازاد با کاهش توزیع درآمدهای غیر عادی آتی مورد انتظار در معادلات قطعیت روندی کلی ارائه می‌دهند که بر مبنای ارزش رویدادهای تاریخی و احتمالی که تمام پیامدهای ممکن درآمدهای غیر عادی آتی را گسترش می‌دهد برآورد می‌شوند. این تعدیلات در معادله قطعیت مادامی که قیمت یا ارزش رویدادهای احتمالی ـ تاریخی به روش تمایز درامدهای غیر عادی با عوامل خطر اقتصادی بستگی داشته باشد شامل تنزیل خطر می‌شود. فلتام و اولسون (۱۹۹۹) نیز در فرآینده معادله قطعیت نشان می‌دهند که درآمدهای غیر عادی باید در برگیرنده‌ی هزینه سرمایه سهامداران بر مبنای نرخ روز بدون خطر در ساختار زمانی نرخ بهره در زمان ارزشیابی باشد. اما بررسی‌های تجربی این فرمول مستلزم این است محقق کاربرد واحدی که برای برآورد تمام پیامدهای درآمد غیر عادی احتمالی ممکن مخالفت سرمایه گذار از خطر را در بر دارد، کاری که تا کنون با کاربردهای تجربی مغایرت داشته است را مشخص کند.
Ohlson خاطر نشان می‌کند که یک روش ترکیب خطر در کاربردهای تجربی این الگو، جایگزینی نرخ بدون خطر با بازده مورد انتظار تعدیل یافته از نظر خطر می‌باشد. همچنین، غالب مطالعات تجربی قبل در مورد ویژگی‌های برآورد ارزش الگوی درآمد مازاد، نرخ تنزیل را از نظر مقطعی بر مبنای نرخ بدون خطر رایج به علاوه‌ی صرف خطر بازار را ثابت فرض کرده‌اند که معمولاً بین ۶ یا ۷ درصد است. Ohlson مشاهده می‌کند که این روند عملی است، ولی فاقد اصول تئوری است چون از منبع خطر حرفی به میان نمی‌آورد. تنظیم یا تعدیلات خطر باید به خطر غیر قابل تغییر موجود در درآمدهای غیر عادی آتی (یا درآمدهای آتی، سود سهام و ارزش‌های دفتری) وابسته باشد.
شماری از مطالعات اخیر به دنبال صرف خطر و نرخ تنزیل مشروط به قیمت سهام، ارزش‌های دفتری و پیش بینی‌های تحلیل گران از درآمد الگوی ارزیابی درآمد مازاد را تغییر می‌دهند. Claus و Thomas (2001) و Gebhardt و همکاران (۲۰۰۱) به نتایجی دست پیدا می‌کنند که حاکی از آن است که نرخ تنزیل و صرف خطر کمتر از آنچه با داده‌های تاریخی در مورد بازده تحقق یافته بدست آمده می‌باشد. به عبارت دیگر، Plumlee , Botosan (2002 و ۲۰۰۱) به نتایجی می‌رسند که نشان دهنده نرخ‌های تنزیل قسمتی است که نسبت به بازده تحقق تاریخی در حد بالایی قرار دارند. Easton و همکاران (۲۰۰۰) خاطر نشام می‌کنند که نرخ تنزیل قسمتی که با تبدیل الگوی ارزیابی درآمد مازاد برآورد شد و نرخ رشد فرضی درآمد مازاد در پایان سال بستگی دارد. اگر رشد پایانی سال خیلی پایین فرض شود، پس نرخ ضمنی نیز در حد خیلی پایینی خواهد بود، و بر عکس. بنابراین، Easton و همکاران (۲۰۰۰) الگوی درآمد مازاد را تغییر داده و همزمان نرخ‌های تنزیل ضمنی و نرخ رشد درآمد مازاد در پایان سال را برآورد می‌کنند. برآورد آنها از نرخ تنزیل ضمنی مطابق است با بازده سهام تاریخی که به طور متوسط در زمان نمونه برداری آنها بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۸ ۱۳درصد می‌باشد. آنان نیز در می‌یابند که نرخ رشد ضمنی درآمد مازاد در پایان سال خیلی بیشتر از نرخ فرضی در تحقیقات قبل می‌باشد و به طور متوسط در زمان نمونه برداری ۱۰ درصد بوده است.
این فرآیندهای گذشته و آینده که نرخ تنزیل و ارزش سهام را ارزیابی می‌کنند گردشی (چرخشی) هستند، ولی به قیمت سهام مشاهده شده برای پی بردن به نرخ تنزیل مورد نیاز ارزش سهام بستگی دارد. ما روند دقیق‌تری را بر مبنای نظریه اصولی با بهره گرفتن از ارقام حسابداری مطرح می‌کنیم که خطر و ارزش سهام را برآورد می‌کند. و نیز با بررسی مستقیم چگونگی ارتباط ارزیابی‌های خطر درآمد مازاد با قیمت‌های سهام نظریه Beaver و همکاران (۱۹۷۰) را بط می‌دهیم. همان طور که در ابتدا خاطر نشان شد، الگوی درآمد مازاد توجه را از ارزشیابی به سمت ایجاد ثروت معطوف می‌کند، بنابراین ما بر روی خطر موجود در ثروت زایی (درآمد مازاد) متمرکز می‌شویم.
ابتدا برای ارزیابی تنزیل خطر ضمنی در قیمت‌های سهام، ارزش بدون خطر را بر مبنای الگوی درآمد مازاد و با بهره گرفتن از ارزش‌های دفتر حقوق سهامداران، پیش بینی‌های تحلیل گران از درآمدهای آتی و نرخ بازده بدون خطر رابع محاسبه می‌کنیم. سپس تفاضل قیمت را مثل برآورد ارزش بدون خطر منهای قیمت سهام محاسبه می‌کنیم. تفاضل قیمت تنزیل خطر بازار است چون اختلاف میان ارزش سهام را در یک بازار فرضی خنثی از نظر خطر و قیمت سهام مشاهده شده را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی فقط به پیش بینی تحلیل گران از درآمدها، الگوی ارزیابی درآمد مازاد، ارزش زمانی پول به نرخ بدون خطر و قیمت سهام بستگی دارد.
ما پیش بینی می‌کنیم که تفاضل قیمت‌ها با خطر موجود در درآمد مازاد افزایش می‌یابد. از این رو دو شکل از ارزیابی خطر درآمد مازاد را بررسی می‌کنیم. اول اینکه، قیمت گذاری درامدهای غیر عادی باید به روش تغییر درآمدهای غیر عادی با عواملا خطر سیستماتیک بستگی داشته باشد. اولین برآورد از خطر سیستامتیک در یک شرکت ویژه بقای ROE غیر عادی است که با رگراسیون ROE غیر عادی بر روی نمونه‌ای شاخص از ROE غیر عادی به دست می‌آید. ارزیابی ما از بقا مطابق است با ارزیابی بقای درآمدها ر محاسبه Beaver و همکاران (۱۹۷۰).
دوم، چون دیگر الگو‌های خطر تک سازه ناکامل هستند (نظیر الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه‌ای تک سازه)، و چون مطالعات تجربی قبل نشان داده است که تغییر پذیری کل در درآمد خالص جانشینی است برای خطر، دومین ارزیابی ما از خطر سیستامتیک، کل تغییر پذیری در درآمد مازاد است، که همانند انصراف استاندارد در مجموعه‌های زمانی ROE غیر عادی ارزیابی شد. محدودیت این ارزیابی خطر این است که به جای خطر غیر قابل تغییر کل خطر را نشان می‌دهد. با وجود این ما این ارزیابی را به دلایل عملی بررسی می‌کنیم. همان طور که Beaver و همکاران خاطر نشان می‌کنند، برآورد خطر سیستماتیک (چه بر مبنای بازده سهام یا در آمدها) متحمل خطا می‌شود. بررسی‌های ما باید نشان دهد آیا انصراف استاندارد در ROE غیر عادی، که بر آورد آن آسان است و مستلزم داده‌های کمتر، برای کابردهای تجربی الگوی درآمد مازاد کافی است (یعنی فاقد اطلاعات نیست).
اگر بازارهای سرمایه‌ای خطر درآمد مازاد را بررسی کنند و اگر بقای ROE غیر عادی و انصراف استاندارد ROE غیر عادی این خطر را تصرف کند، پس تفاضل قیمت‌ها به دلیل افزایش خطر درآمد مازاد در شرکت‌ها افزایش می‌یابد. ما فرضیه زیر را به صورت رسمی‌تری مورد بررسی قرار می‌دهیم.
فرضیه ۱:
تفاضل قیمت‌ها در بقای ROE غیر عادی و انصراف استاندارد در ROE غیر عادی افزایش می‌یابد؛ الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه‌ای در ارزیابی خطر میزان تغییر چند گانه بازده سهام را با عوامل خطر غیر قابل تغییر و اقتصادی به کار می‌برد. ارزیابی خطر بر مبنای تغییرات چند گانه میان عوامل خطر سیستماتیک و یا بازده سهام یا بازده درآمدهای حسابداری (یعنی ROE غیر عادی) در اصل برابر است، ولی عملاً اختلافات فاحشی دارد. مثلاً، ارزیابی ما از بقای ROE غیر عادی و کل تغییر پذیری در ROE غیر عادی از دقت لازم برخوردار نیست، چون شرکت‌ها درآمدها را ناپیوسته گزارش می‌کنند (یعنی هر چهار سال و سالانه). این عدم دقت تأثیر بررسی‌های ما از استدلالات برآورد خطر حسابداری را کاهش می‌دهد.
یک مورد جدی‌تر از این است که ارزیابی‌های خطر درآمد مازاد بی دقت انجام می‌گیرد چون با اطلاعاتی بدست می‌آیند که پروسه حسابداری آن‌ها را در درآمدها و ارزش‌های دفتری تأیید می‌کند. در مقایسه، ارزیابی خطر بر مبنای بازده سهام اطلاعات مطلوبی در بر دارد، تا جایی که قیمت‌های سهام تمام اطلاعات ارزشمند را ثبت و ضبط می‌کند. علاوه بر این، ارزیابی خطر درآمد مازاد، در صورتی که پروسه حسابداری تعهدی عوامل خطر اقتصادی را با منافع گزارش شده در سطح شرکت به شکل مطلوبی تطابق ندهد متحمل خطا می‌شود. و این امر دلایل متعددی دارد، از قبیل محافظه کاری (که در برخی شرایط شناسایی خبرهای مطلوب را به تأخیر می‌اندازد)، پروسه‌های تحفیص اختیاری هزینه‌ها (مثلاً، استهلاک خط مستقیم دارایی‌ها محسوس پر دوام یا استهلاک سرقفلی)، و مدیریت درآمدها.
به عبارت دیگر، حسابداری تعهدی برای ارزیابی خطر اطلاعات خاص مفیدی در بر دارد. سیستم حسابداری تأثیرات مبادلات زمانی در ارزیابی‌های دوره‌ای چهار ساله یا یک ساله، که میزان تأثیرات خطری که در هر دوره حسابداری تغییر پیدا می‌کند را جمع آوری می‌کند. ارقام درآمدها نتایج فعالیت‌های عملیاتی و سرمایه گذاری شرکت در هر دوره را ارزیابی می‌کند، بنابراین مجموعه زمانی درآمدها باید خطر حیاتی و طولانی مدت و تغییر پذیری در عملیات و سرمایه گذاری شرکت را انعکاس دهد. علاوه بر این، حسابداری تعهدی تأثیرات انواع شایعاتی که ارزیابی خطر بازده سهام، ناشی از تغییر پذیری مفرط در بازده (مثلاً در مورد سهام فریبنده)، یا جنبش‌های موقت قیمت‌ها دور از اصول حیاتی (نظیر شایعات مبادلاتی، انبوهی مفرط یا تورم سهام در اواخر سال ۱۹۹۰) را تحت تأثیر قرار می‌دهد از بین می‌برد.
نهایتاً، این پرسش که آیا ارزیابی خطر بر مبنای درآمد مازاد از نظر اقتصادی، ارزیابی معنی داری است یا نه باید با داده‌های تجربی بررسی شود. بنابرانی ما نتایج برآورد خطر درآمد مازاد را با نتایج خطر نظام‌مند (سیستماتیک) در بازده سهام مقایسه می‌کنیم. و نیز بررسی می‌کنیم آیا بازارهای سرمایه‌ای علاوه بر عوامل خطر فاما و فرنچ، دو ارزیابی ما از خطر درآمد مازاد را بر آورد می‌کنند یا نه: بقای الگوی بازار، اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار.
III: روش تجربی:
ما در این بخش انتخاب نمونه‌ها و جمع آوری داده‌ها را توضیح می‌دهیم. و نیز متغیرهای کلیدی را مشخص و در مورد ارقام و آماری که داده‌های مبتنی بر نمونه‌ها را توصیف می‌کند بحث می‌کنیم.
انتخاب نمونه و جمع آوری داده‌ها:
نمونه شرکت‌های ما آمیزه‌ای از I/B/E/S، CRSP و Compustat Primary، Supplementary، Tertiary و پایگاه اطلاعاتی تحقیقاتی است که شرایط زیر را در بر دارد و از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ سالانه به کار می‌رود:
۱ ـ از I/B/E/S (هر آوریل جمع آوری اطلاعات می‌شود)، پیش بینی توافقی تحلیل گران از درآمدهای یک و دو سال قبل و رشد درآمدها سه تا چهار سال، درآمدهای حقیقی هر سهام، قیمت ۱ آوریل و سود سهام؛ علاوه بر این، پیش بینی درآمدهای دو سال قبل باید مثبت باشد.
۲ ـ از Compustat، مجموعه‌ای کامل از ارزش‌های دفتری حقوق سهامداران عادی، درآمدهای سالانه هر سهام و تعداد سهام معوق برای ده سال متوالی قبل از هر ارزیابی.
۳ ـ در Crsp، داده‌های کافی برای محاسبه بقاهای شرکت از پنج سال بازده ماهانه قبل از هرگونه ارزیابی.
دامنه این نمونه برداری با این ویژگی‌ها در سال ۱۹۹۸ از ۶۶۵ شرکت تا ۰۷۳ و ۱ شرکت می‌باشد. محدودیت شرط آن این است که شرکت‌ها باید در مورد پیش بینی درآمدها به داده‌های I/B/E/S که نمونه برداری را فقط محدود به شرکت‌هایی که توسط تحلیل گران و I/B/E/S دنبال شد می‌کند دسترسی داشته باشند، و بنابراین نمونه برداری ما به سمت شرکت‌های بزرگ‌تر کشیده می‌شود. این ویژگی که پیش بینی درآمدهای دو سال قبل مثبت باشد میانگین فقط شش شرکت در سال را در میان مجموعه شرکت‌های تحت پوشش I/B/E/S از بین می‌برد. ویژگی داده‌های ما (خصوصاً ویژگی داده‌های سال متوالی در مورد Compustat) جمعاً گرایش بالقوه‌ای برای بقا و تداوم ایجاد می‌کند. از این رو، نتایج ما یا می‌تواند یا نمی‌تواند به شرکت‌های جوان‌تر یا شرکت‌هایی که توسط تحلیل گران دنبال نشد عمومیت پیدا کند.
تفاضل قیمت‌ها از طریق حذف صرف خطر:
ما برای بررسی نتایج ارزیابی خطر بر مبنای درآمد مازاد، ابتدا تفاضل قیمت را در مورد هر شرکت به عنوان ارزش بدون خطر از طریق الگوی ارزشیابی درآمد مازاد و با بهره گرفتن از نرخ بازده بدون خطر به عنوان نرخ تنزیل، منهای قیمت سهام بررسی شده ارزیابی می‌کنیم. ارزش بدون خطر برآوردی است از ارزش شرکت، با فرض اینکه سرمایه گذاران خنثی از خطر هستند و از این رو خطر را برآورد نمی‌کنند.
با تعدیل معادله (۱) به دو روش ارزیابی را ادامه می‌دهیم. ابتدا برای تفکیک تأثیرات خطر از برآورد ارزش بدون خطر، نرخ بازده بدون خطر را برای نرخ بازده مورد نیاز محاسبه می‌کنیم. بنابراین، برای تعریف درآمدهای غیر عادی و تنزیل آن‌ها در نشان دادن ارزش از نرخ بدون خطر استفاده می‌کنیم. بعد، برای استفاده از معادله (۱) باید پیش بینی درآمدها و ارزش‌های دفتری در افقی از پیش بینی‌های محدود به دست آورده و در مورد ارزش پایانی در انتهای این افق فرضیاتی مطرح کنیم.
برای بدست آوردن پیش بینی درآمدها میانگین پیش بینی تحلیل گران I/B/E/S از درآمدهای هر سهام از یک یا دو سال قبل به کار برده و با بهره گرفتن از پیش بینی تحلیل گران از نرخ رشد درآمدهای سه تا پنج سال تا پیش بینی دو سال قبل، پیش بینی درآمدها را از سه تا پنج سال محاسبه می‌کنیم. در اجتناب از فرضیه غیر واقعی در مورد پیش بینی درآمدهای منفی دراز مدت، شرکت‌ها با پیش بینی درآمدهای منفی دو سال قبل را حذف می‌کنیم. و برای محاسبه ارزش پایانی فرض می‌کنیم که نرخ رشد رقمی دراز مدت در درآمدهای غیر عادی در ورای ۵ سال برابر ۳ درصد است، نرخ تورم تقریبی دراز مدت. ارزش پایانی را همانند ارزش فعلی رشد پایدار که با ۵ سال درآمد مازاد آغاز می‌شود محاسبه می‌کنیم. یعنی درآمد مازاد پنج ساله را که همزمان است با بهره گرفتن از نرخ رقمی بدون خطر ده سال در زمان t کمتر از ۳ درصد کاهش می‌دهیم. فرضیات ما ارزش‌هایی که مطابق هستند با میانگین برآوردهای سالانه Eastom در سال‌هایی که نمونه‌های ما با هم تداخل داشتند را نشان می‌دهد. علاوه بر این، ارزش‌های دفتری آتی حقوق سهامداران برای هر شرکت را با این پیش بینی که شرکت سیاست پرداخت سود سهام در زمان t (یعنی سود سهام پرداختی به عنوان درصدی از درآمدها در سال t) را در افق پیش بینی بالغ بر ۵ سال حفظ می‌کند ارزیابی کنیم. و نیز فرض می‌کنیم هر گونه انتشار سهام اضافی یا بازپرداخت در این افق از نظر درآمدهای غیر عادی توجیهی ندارد و بنابراین ما می‌توانیم با اطمینان خاطر آن‌ها را حفظ کنیم. پس با بهره گرفتن از معادله زیر ارزیابی خود را دنبال می‌کنیم:
[RFV.sub.it] = Bt + 4[E.sub.t][[X.sub.t + I] – [r.sub.ft][B.sub.t + I-]]/(1+[[r.sub.ft]).sub.i]+[E.sub.t][[X.sub.t+5]-[r.sub.ft][B.sub.t+4]]/([r.sub.ft]-g)[(1+[r.sub .f t]) .sub.4]
تفاضل قیمت‌ها را این گونه محاسبه می‌کنیم (Pdiffit): [PDIFF.sub.it]=[RFV.sub.it]-[P.sub.it],
در این جا [P.sub.it] قیمت هر سهام شرکت I در ۱ آوریل هر سال است که ما داده‌های مبنی بر پیش بینی تحلیل گران از درآمدها را در اختیار داریم. با این آگاهی که RFV تأثیر خطر در قیمت سهام را از بین می‌برد، PDIFF باید مثبت باشد.
جدول ۱ میانگین نمونه برداری سالانه از داده‌های مربوط به الگوی ارزشیابی درآمد مازاد (پَنل A) و ستاده‌های منتبع از الگوی ارزشیابی (پنل B) را ارائه می‌دهد. پنل A نشان می‌دهد که متوسط ارزش‌های دفتری هر سهام در نمونه شرکت‌های ما از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ از ۹۵/۱۹ دلار تا ۱۸/۱۴ دلار در هر سهم کاهش یافت، علیرغم کاهش نرخ پرداخت سود سهام از ۵۸ درصد تا ۲۹ درصد در طول همین مدت در محاسبه ROE مورد انتظار آتی همانند سود سهام مورد انتظار در سال t به وسیله ارزش دفتری مورد انتظار حقوق سهامداران در سال t-1، پیش بینی درآمدهای I/B/E/S را در افق ارزشیابی پنج ساله به کار می‌بریم. این داده‌ها با تعیین متوسط در نه سال مطالعه، نشان می‌دهند که ROE مورد انتظار در افق پیش بینی پنج سال از متوسط ۲/۱۲ درصد پیش بینی‌های یک سال جلو تا متوسط ۱/۱۴ درصد پیش بینی‌های پنج سال جلو افزایش پیدا می‌کند. افزایش متوسط ROE مورد انتظار طی افق پنج ساله نشان می‌دهد که تحلیل گران معمولاً برای رشد نرخ سریعتر از ارزش دفتری حقوق سهامداران، درآمدهای آتی را پیش بینی می‌کنند. علاوه بر این، پیش بینی آنها از ROE آتی در هر یک از افق‌های پیش بینی پنج ساله طی دوره نمونه برداری روند رو به بالایی داشت که به طور متوسط از ۱۱ درصد سال ۱۹۹۰ به ۱۷ درصد در سال ۱۹۹۸ صعود داشت. همچنین، نرخ‌های بدون خطر از ۸/۸ درصد سال ۱۹۹۰ در سال ۱۹۹۸ تا ۶/۵ درصد افت کرد. شش ستون سمت راست پنل A متوسط پیش بینی‌های ROE غیر عادی را طبق محاسبه پیش بینی‌های ROE منهای نرخ‌های بدون خطر رایج گزارش می‌کند. این داده‌ها افزایش چشمگیری در متوسط ROE غیر عادی مورد انتظار را طی دوره مطالعه نشان می‌دهد که در سال ۱۹۹۰ ۲/۲ درصد بوده و در سال ۱۹۹۸ به ۳/۱۱ درصد رسیده است.
همان طور که در جدول پنل B نشان داده شده، ارزش‌های بدون خطر و قیمت‌های سهام نیز از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ افزایش یافته است.
در خصوص افزایش ROE غیر عادی مورد انتظار در طول این دوره جای شگفت نیست. طبق پیش بینی، متوسط نمونه برداری PDIFF هر ساله مثبت است. در سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ وقتی متوسط ROE غیر عادی مورد انتظار هر سال کمتر از ۴ درصد است، میانگین PDIFF بین ۶ و ۱۱ دلار است. در سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ که میانگین ROE غیر عادی ۸ درصد یا بیشتر است، میانگین PDIFF بین ۲۲ و ۴۷ دلار صعود پیدا می‌کند.
تفاضل قیمت‌های گزارش شده در جدول ۱ پنل B نسبت به قیمت‌های مشاهده شده، بالاخص در سال‌های بعدی بزرگ به نظر می‌رسد. ما برای بررسی توجیه پذیری ارزیابی‌های خود از PDIFF صرف خطر مورد انتظاری را محاسبه می‌کنیم که ارزیابی‌های PDIFF هر ساله مستلزم آن است. PDIFF نسبت به ارزش فعلی اختلاف میان نرخ بهره بدون خطر و بازده ضمنی مورد انتظار تعدیل یافته از نظر خطر یکسان است. (یعنی صرف خطر قسمتی در بازده مورد انتظار). بنابراین ما ابتدا با حل نرخ تنزیل مورد نیاز در برقراری تساوی میان RFV با PRICE، بازده مورد انتظار در قیمت سهام را محاسبه کردیم. (یعنی PDIFF=0). سپس صرف خطر مورد انتظار ضمنی را با کسر نرخ بدون خطر از بازده ضمنی مورد انتظار تعدیل یافته از نظر خطر را به وسیله هر PDIFF محاسبه کردیم. ستون آخر جدول ۱ پنل B اظهار می‌دارد که دامنه متوسط صرف خطر سالانه‌ی مستلزم هر PDIFF طی دوره نمونه برداری از ۷/۱ تا ۳/۳ درصد می‌باشد. و متوسط ۷/۲ درصد داشته است. متوسط صرف خطر ضمنی ما با متوسط صرف خطری که Gebhardt و همکاران گزارش کردند طی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۵ یکسان و کمی پایین‌تر از ۴/۳ درصدی است که توسط Thomas , Claus (2001) در نمونه برداری ما گزارش شد. Thomas , Claus محدودیت‌های کمتری وضع کردند، و نمونه برداری آنها به طور متوسط شرکت‌های کوچکتری را در بر می‌گیرد، از این رو پیش بینی می‌کنیم صرف خطر برای شرکت‌های موجود در نمونه ما کمی بیشتر باشد. متوسط رابطه سالانه میان برآورد صرف خطر ضمنی و PDIFF 88/0 است. گرچه PDIFF و برآورد صرف خطر ضمنی مستقل نیستند (هر دو برآورد بر مبنای یک الگو هستند و پیش بینی تحلیل گران در مورد آنها یکسان است)، برآورد صرف خطر ضمنی ظرفیتی ایجاد می‌کند که بزرگی PDIFF با بزرگی صرف خطر مشاهده شده در مطالعه Gebhardt و همکاران و Thomas , Claus یکسان می‌باشد.
دو ارزیابی از خطر بر مبنای درآمد مازاد:
اولین ارزیابی ما از خطر بر مبنای درآمد مازاد، خطر سیستماتیک در ROE غیر عادی (یعنی باقی ROE غیر عادی) است که ما آن را به عنوان تغییر چند گانه میان ROE غیر عادی و نمونه‌ای شاخص و گسترده از ROE غیر عادی، مشابه با بقای درآمدهای حسابداری در مطالعه Beaver و همکاران (۱۹۷۰) ارزیابی می‌کنیم. ما برای هر مشاهده و بررسی در شرکت، ROE غیر عادی (به معنی AROE) را به یک ROE غیر عادی نمونه با میانگین موزون (نشان دهنده AVGAROE) در طول ده سال پیش از زمان که ما ارزش بدون خطر را محاسبه می‌کنیم رجعت می‌دهیم:
[AROE.sub.it]=[a.sub.0]+[[beta].sub.AROE]x[AvgAROE.sub.t]+[e.sub.it].
برآورد ضریب [[beta].sub.AROE] شاخصی است برای خطر سیستماتیک در ROE غیر عادی برای هر سال شرکت برای این که ما داده‌های کافی در دسترس داریم. شاخص‌های I و t را بر هر یک از ارزیابی‌های خطر دلالت داده ولی آنها را در جهت کارآیی بیشتری سوق می‌دهیم.
دومین ارزیابی ما از خطر بر مبنای درآمد مازاد، خطر کل در درآمد مازاد است که در طول ده سال قبل از محاسبه ارزش بدون خطر آن را به عنوان انصراف استاندارد ROE غیر عادی ارزیابی می‌کنیم. (یعنی [[sigma.sub.AROR]). برآورد خود از[[beta].sub.AROE] و [[sigma.sub.AROR] را تنها بر مبنای مشاهدات ده ساله قرار داده، و مجموعه زمانی که نفوذ و تأثیر بررسی‌های ما را در شناسایی نتایج قیمت گذاری آنها کاهش می‌دهد محدود کردیم. ما بر مبنای فرضیه خود رابطه PDIFF با [[beta].sub.AROE] و [[sigma.sub.AROR] را مثبت پیش بینی می‌کنیم.
ارزیابی عوامل خطر مکمل (اضافی): ما بقای الگوی بازار را به عنوان شاخص اصلی ارزیابی خطر بر مبنای درآمد مازاد به کار می‌بریم. و بقای الگوی بازار (یعنی [[beta.sub.RET]) را با بهره گرفتن از الگوی استاندارد بازار و یک شاخص موزون بازار و بر مبنای بازده ۶۰ ماهه قبل از زمان محاسبه ارزش بدون خطر محاسبه می‌کنیم. رابطه PDIFF را با [beta.sub.RET] مثبت پیش بینی کرده چون ارزیابی سنتی است از خطر سیستماتیک حقوق سهامداران ما نیز دو عامل دیگر در الگوی سه عامله فاما و فرنچ (اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار) را به عنوان شاخص‌های ارزیابی خطر درآمد مازاد به کار می‌بریم. طبق مطالعه فاما و فرنچ، اندازه را به عنوان لگاریتم طبیعی ارزش بازار حقوق سهامداران در شروع هر سال ارزیابی می‌کنیم. نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار را به عنوان لگاریتم طبیعی نسبت به ارزش دفتری حقوق سهامداران تقسیم بر ارزش بازار حقوق سهامداران در شروع هر سال ارزیابی می‌کنیم. اگر PDIFF هزینه خطر را برآورد کند، پس رابطه PDIFF را با LNSI2E، طبق نظریه فاما و فرنچ، منفی و با LNBM مثبت پیش بینی می‌کنیم.
کنترل منابع بالقوه ارزیابی خطر در PDIFF:
هر مجموعه از فرضیاتی که ما در محاسبه RFV (پیش بینی تحلیل گران، نرخ رشد ارزش پایانی و پرداخت سود سهام) به کار می‌بریم خطای ارزیابی را در بر دارد. اگر این خطا در RFV باشد (مثلاً، پیش بینی تحلیل گران از درآمدها با یک گرایش)، و همین خطا نیز در PRICE رخ دهد (یعنی پیش بینی سرمایه گذاران از درآمدها با گرایشی یکسان)، پس روند یا پروسه تفاضل (PFV – PRICE = PDIFF) خطا را از بین می‌برد. برای بررسی بیشتر نفوذ و تأثیر نتایج دو ارزیابی خطر، خطای ارزیابی را که در RFV و PRICE متفاوت است کنترل می‌کنیم.

از دیدگاه سایکودینامیک (روان پویشی) عوامل استرس زایی که از نظر بیمار بر اعتماد به نفس او اثری منفی دارند، بیشتر ممکن است ایجاد افسردگی کنند. به علاوه اتفاقی که شاید از نظر دیگران عامل استرس زای نسبتاً خفیفی تلقی شود، به دلیل معنای منحصر به فردی که بیمار به آن می دهد، ممکن است اثرات ویرانگری بر روی وی داشته باشد(کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،۱۳۸۹). نظریه پردازان روان پویشی بر تیپ شخصیتی تأکید کرده اند که افراد را به ویژه نسبت به افسردگی آسیب پذیر می سازد. فرد افسرده برای عزت نفس خود بیش از حد به دیگران وابسته است. او شدیداً نیازمند آن است که لبریز از عشق و تحسین شود. او با حالتی از عطش مداوم برای عشق و محبت زندگی می کند، و چنانچه این نیاز برطرف نشود، عزت نفس او تنزل می یابد، زمانی که او مأیوس می شود، نمی تواند ناکامی را تحمل کند، و حتی ضایعات جزئی، حرمت نفس او را برهم می ریزد و موجب تلاش های فوری و شتاب زده برای کاهش ناراحتی می شوند. بنابراین افراد افسرده به صورت معتادان محبتی انگاشته می شوند که به طرزی بی نظیر در ایجاد محبت دیگران ماهر شده اند و همواره دوست دارند سرشار از محبت باشند. با این حال، فرد افسرده غیر از دریافت این محبت، برای شخصیت واقعی فردی که او را دوست دارد اهمیت چندانی قائل نیست(رادو^[۱۰۰]،۱۹۸۲، فنیچل^[۱۰۱]،۱۹۵۴، آریتی و بمپوراد^[۱۰۲]،۱۹۷۸، نقل از اسکوپی).

 

3. 3. درماندگی در رسیدن به هدف ها:

 

سومین گرایش در نظریه پردازی سایکودینامیک مربوط به افسردگی در اظهارات ادروارد بیبرینگ^[۱۰۳](۱۹۵۳) دیده می شود که معتقد است افسردگی زمانی ایجاد می شود که من در برابر آرزوهایش احساس درماندگی می کند. احساس درماندگی در دستیابی به اهداف عالی من، موجب از دست دادن عزت نفس می شود که ویژگی اصلی افسردگی است. فردی که مستعد افسردگی است، معیارهای بسیار بالایی دارد و همچنین باعث می شود که آسیب پذیری او نسبت به درماندگی، هنگام موجه شدن با اهدافش بیشتر شود، از نظر بیبرینگ، ترتیب اهدافی که قویاً با ارزش انگاشته می شوند، با آگاهی عمیق من از درماندگی و ناتوانی اش در رسیدن به این اهداف، مکانیزم افسردگی است. هرچند فروید نظام افسردگی را تعریف کرد و کارل آبراهام آن را گسترش داد و مجموعه کارهای این دو دیدگاه کلاسیک افسردگی را تشکیل می دهد. که این نظریه چهار نکته کلیدی دارد:
آشفتگی ارتباط نوزاد – مادر در خلال مرحله دهانی(۱۰ تا ۱۸ ماه ابتدای زندگی) زمینه ساز آسیب پذیری بعدی به افسردگی است.
افسردگی می تواند به فقدان واقعی یا خیالی شیء محبوب مرتبط باشد.
درونی سازی شیء از دست رفته، مکانیسمی دفاعی برای مقابله با رنج و ناراحتی همراه با فقدان شیء می باشند.
از آنجا که شیء از دست رفته با دیدی آمیخته با عشق و نفرت نگریسته می شود، احساسات خشم متوجه خود و معطوف به داخل می گردند. «ملانی کلاین^[۱۰۴]» افسردگی را متضمن ابراز پرخاشگری به محبوب می دانست و از این نظر بسیار شبیه فروید بود.
سیلوانوآریتی^[۱۰۵] دیده بود که بسیاری از افراد افسرده، نه برای دل خود، که برای دیگران زندگی می کنند، او به این شخص که فرد افسرده برای او زندگی می کند، «دیگری غالب^[۱۰۶]» اطلاق می کرد که می توانند یک اصل، آرمان، مؤسسه یا فرد باشد. افسردگی زمانی رخ می دهد که بیمار درمی یابد فرد یا آرمانی که او برایش زندگی کرده، هرگز چنان نبوده است که انتظارات او را برآورده سازد.
از دیگر نظریه پردازان رویکرد روان پویشی جیمز فریمو^[۱۰۷](۱۹۸۱) می باشد. او با تأکید بر پیوند میان عوامل درونی روانی یا عوامل بین فردی، آمیزه ای از مفاهیم روان پویشی وسیستمی را ارائه کرد. فریمو این نظریه را مطرح ساخت که کودک خردسالی که رفتار والدین را دال بر طرد، رهاسازی یا گزند و آسیب آنان نسبت به خود تلقی می کند، با معمای غامضی روبرو می شود؛ او نه می تواند فرد مطلوب (یعنی والدین) را رها سازد و نه قادر است، وی را تغییر دهد. کودک، برای رفع ناکامی حاصله، جنبه هایی از والدین
«محبوب – منفور» را درونی می کند تا «افراد» خیالی متعلق به دنیای درونی خود را کنترل کند. این «افراد» درونی شده که دارای ویژگی های مطلوب و هم نامطلوب می باشند، به صورت درون فکنده(یعنی، بازنمایی درونی از«افراد» بیرونی) حفظ می شوند. به نظرفریمو، نیرومندترین مانع بر سر تغییر عبارت است از دلبستگی آدمیان به درون فکنی هایی که از والدینشان دارند.
افسردگی از دیدگاه رفتاری:
رفتار درمان گرا به طور کلی دنبال تقویت کردن فعالیت ها و تعاملات اجتماعی بیماران هستند. چون بیماران افسرده معمولاً انسان های منفعلی هستند، مداخلات رفتاری در آن ها احساس تسلط و حق انتخاب ایجاد می کنند. درمانگران در مورد این بیماران، کار خویش را با سنجش خلق آغاز می کنند. آن ها از بیماران خود می خواهند خلق و خوی خویش را ارزیابی و رویدادهای ناخوشایند را ثبت کنند. درمانگران به کمک این اطلاعات می توانند اهداف واقع بینانه ای برای درمان در نظر بگیرند. فرض کلی در رفتار درمانی این است که تغییر رفتار موجب تغییر فکر و احساس می شود(شارف^[۱۰۸]، ترجمه فیروبخت،۱۳۸۱).
یک مدل مهم رویکرد رفتاری به افسردگی، مدل درماندگی آموخته شده است که اعلام می دارد افراد افسرده خود را قادر به تأثیرگذاری بر محیط شان نمی بینند، پدیده درماندگی آموخته شده اصطلاحی است که توسط مارتین سلیگمن وضع شده است(مایر^[۱۰۹]،سیلگمن^[۱۱۰]،۱۹۷۵).
سلیگمن و همکارانش در آزمایش های بحث انگیز ناراحت کننده شان، شرطی کردن ترس و گریزآموزی را در سگ ها بررسی کردند. که البته مدل تجدید نظر شده درماندگی آموخته شده نقش انسان ها را اضافه نمود؛ یعنی توجیه کردن اتفاقاتی که برای افراد روی می دهند. در مدل تجدید نظر شده، مواجه شدن با موقعیت هایی که موجب درماندگی می شوند(رویدادهای زندگی آسیب زا یا ناگوار)، افراد افسرده را به سمت نسبت دادن عجز و ناتوانی شان به فقدان امکانات شخصی سوق می دهند که این گونه
انسان ها«درونی، پایدار، کلی» در مقابل افراد غیرافسرده مشکلات خود را به شرایط خارج از کنترل شان نسبت می دهند و این گونه افراد «بیرونی، ناپایدار،جزئی» هستند.
افسردگی از دیدگاه انسان گرا – هستی گرایی:
در حالتی که نظریه پردازان روان پویشی، بر از دست دادن شیء محبوب به عنوان علت محوری افسردگی تأکید دارند نظریه پردازان هستی گرا روی فقدان عزت نفس تأکید دارند. شیء مفقود می تواند واقعی یا نمادین باشد. قدرت، طبقه اجتماعی، یا پول، اما از دست دادن آنقدر اهمیت ندارد که تغییر عزت نفس بر اثر از دست دادن بسیاری افراد خودپنداره شان روی اینکه هستند و چه دارند، بنیان می گذارند. من رهبر مجمع کارخانه هستم: رئیس هستم: عضو تنها کلوپ ورزشی شهر هستم: شوهر یک ستاره مشهور نما هستم. همانند سازی هایی از این نوع، تصدیق بیرونی ارزش های افراد را در ذهنشان بدست می دهد، بنابراین در فرهنگ ما یک علت عمده افسردگی مردها، از دست دادن شغل است. در مورد زنان حداقل تا زمان افزایش گسترده زنان شاغل خارج از خانه، یک علت عمده افسردگی از دست دادن همسر بود، که این نه تنها ازدست دادن شخص محبوب بلکه از دست دادن منبع عمده تشخیصی است، زیرا بطور سنتی موقعیت اجتماعی زن بسته به نقش شوهر بود. نظریه پردازان انسان گرا به تفاوت بین خودآرمانی شخص و درک او از وضعیت واقعی امور تأکید دارند. احتمالاً وقتی تفاوت بین آرمان و واقعیت آنقدر زیاد می شود که فرد نتواند تحمل کند. افسردگی به وجود می آید. این عقیده با شواهد جمع آوری شده به وسیله پژوهش گرانی که سطح واقعیت گرایی را در خودارزیابی های افراد افسرده و غیر افسرده مطالعه کرده اند، کاملاً تناسب دارد(امیر طهماسب،۱۳۸۶).
افسردگی از دیدگاه سیستمی خانواده:
در نظریه های سیستمی خانواده، بر اهمیت تنیدگی، حمایت و نگرش خانواده تأکید شده است. در این نظریه، الگوهای تعامل در خانواده در علت شناسی و نگهداری افسردگی نقش دارند(کار،۱۹۹۹).
و عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی نیز در بروز شرایط افسرده ساز مؤثر هستند. محیط زندگی آرام و بدون تنش از بروز علایم افسردگی در افرادی که از نظر ژنتیکی آسیب پذیر هستند جلوگیری می کند، در حالی که تنیدگی فراتر از آستانه عمل فرد، حتی در افرادی که سابقه افسردگی در خانواده را ندارند، چه بسا به بروز علایم افسردگی بیانجامد. نگرش منفی خانواده و فرد اشتغال ذهنی فرد با وقایع و کمبودهای گذشته سبب ایجاد دیدگاه منفی نسبت به ارزشمندی خود و ناامیدی و درماندگی در مورد آینده می شود. چنین نگرش افسرده سازی ممکن است به کاهش فعالیت و تعامل فرد منجر شود(آسارنو^[۱۱۱]، جای کوکس^[۱۱۲]، تامپسون^[۱۱۳]،۲۰۰۱).
افسردگی از دیدگاه شناختی رفتاری(خودکنترلی):
رفتار درمانی شناختی رویکردی است فعال، جهت بخش، محدود از لحاظ زمانی و سازمان یافته، منطق نظری این رویکرد بر عاطفه و رفتار فرد استوار است، که عمدتاً بر حسب شیوه ساخت یابی جهان از نظر او تعیین می شود(بکر،راش، شاو و امری،۱۹۷۹). مدل نظری کنترل خویشتن بر کژی های موجود در فرایندهای نظارت خود، ارزش یابی خود و تقویت خود تأکید می کند(رم،۱۹۷۷).
افراد افسرده بطور گزینشی به جنبه های منفی خودشان و جهان توجه نشان می دهند. خود ارزش گذاری بر اساس ضوابط سوگیری شده، انجام می شود. ضوابطی که دست یابی به آن ها بسیار سخت است. به گونه ای که پاداش های پیدا و پنهان به ندرت قابل اعطا هستند. پس، بنیان میزان های بهنجار رفتار (خود – نظم بخشی) در نبود نسبی کنترل بیرونی، رو به زوال می رود، و گنجینه رفتاری فرد افسرده مختل می شود. شواهد علمی هماهنگ با فرمول بندی نظری ۱۹۷۷/ م در چهارچوب نتایجی است که نشان می دهد آزمودنی های افسرده و غیر افسرده در حقیقت طبق پیش بینی این نظریه، به طور متفاوتی خودشان را تشویق یا تنبیه می کنند(روزنسکی^[۱۱۴] و دیگران، ۱۹۷۷؛لوبیتز و پست^[۱۱۵]،۱۹۷۹).
۲-۱۸- معاینه وضعیت روانی
دوره های افسردگی
توصیف کلی: کندی عام روانی – حرکتی شایعترین علامت است. البته سرآسیمگی روانی ـ حرکتی نیز به ویژه در سالخوردگان دیده می شود. مالیدن دستها به هم و کشیدن مو شایعترین علایم سرآسیمگی است. نمای شناخته شده بیمار افسرده عبارت است از فردی با وضعیت خمیده، بدون هیچ گونه حرکت خود به خود، و با نگاهی خیره به پایین.
خلق، حالت عاطفی، و احساسات: افسردگی علامتی کلیدی است، هر چند حدود نیمی از بیماران افسرده وجود احساس افسردگی را انکار می کنند و به نظر هم نمی رسد که خیلی افسرده باشند. این گونه بیماران را اغلب اعضای خانواده شان یا صاحبکارانشان به دلیل انزوای اجتماعی آنها و کاهش کلی فعالیتشان نزد پزشک می برند.
تکلم: کاهش سرعت تکلم و درجۀ صدا، و پاسخ دادن به سوألات به صورت یک کلمه ای و یا دیر، در بسیاری از بیماران افسرده مشهود است.
اختلالات ادراک: اگر بیمار افسرده ای هذیان یا توهم داشته باشد، می گویند مبتلا به اختلال افسردگی اساسی با خصایص روانپریشانه است. به هذیانها و توهم هایی که با خلق افسردۀ بیمار همخوانی داشته باشد، هذیانها و توهمهای هماهنگ با خلق گفته می شود. هذیانها هماهنگ با خلق در فرد افسرده عبارت است از هذیان گناه، معصیت، بی ارزشی، فقر، شکست، گزند، و بیماریهای جسمی بسیار وخیم.
فکر: بیمار افسرده علی القاعده دیدگاهی منفی راجع به جهان و خودش دارد. محتوای فکر این گونه بیماران اغلب از یک سلسله نشخوارهای ذهنی غیر هذیانی در مورد از دست دادن، گناه، خودکشی، و مرگ تشکیل شده است. حدود ده درصد از کل بیماران افسرده، علایم برجسته ای از اختلال فکر دارند که معمولاً وقفه فکر و فقر عمیق محتوای فکر است(کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،۱۳۸۹).
وضعیت هشیاری و شناخت
موقعیت سنجی: اکثر بیماران افسرده به شخص، مکان، زمان وقوف دارند، اما برخی از آنها در حین مصاحبه، انرژی یا علاقه کافی برای پاسخ به سوألات مربوط به این موضوعات از خود نشان نمی دهند.
حافظه: حدود پنچاه تا هفتاد و پنج درصد از کل بیماران افسرده دچار نوعی اختلال شناختی هستند که گاه از آن با عنوان دمانس کاذب ناشی از افسردگی یاد می شود. شکایت شایع این بیماران مختل شدن تمرکز و فراموشکاری است.
کنترل تکانه: حدود ده تا پانزده درصد از کل بیماران افسرده دست به خودکشی می زنند و حدود دو سوم آنها نیز فکر خودکشی دارند. گاه به ندرت پیش می آید که فرد افسرده ای با خصایص روانپریشانه به فکر کشتن کسی بیفتد که در نظام هذیانش وارد شده است. البته این گونه بیماران که به شدیدترین وجهی افسرده اند، اغلب فاقد انگیزه یا انرزی کافی برای انجام این اعمال تکانشی یا خشونت بار هستند.
قضاوت و بصیرت: بهترین راه ارزیابی قضاوت بیمار، مرور اعمالش در گذشته نزدیک و بررسی رفتارش در حین مصاحبه است. بصیرت بیماران افسرده به اختلالشان اغلب افراطی است، یعنی علایم اختلال و مشکلات زندگیشان را بیش از حد مورد تأکید قرار می دهند(کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،۱۳۸۹).
۲-۱۹- ملاکهای DSM-IV-TR درمورد دوره افسردگی اساسی
الف)حداقل پنج تا از علایم زیرهمزمان در یک دوره دو هفته ای وجود داشته باشد و نشانه تغییری در کارکرد قبلی باشد ؛ حداقل یکی از علایم یا (۱) خلق افسرده باشد:
(۲) بی علاقگی و بی لذتی.
(۱) خلق افسرده در اکثر اوقات روز و تقریبا همه روزها (مثلا احساس کند غمگین است یا احساس پوچی کند).
(۲) کاهش واضح علاقمندی یا لذت از همه یا تقریبا همه فعالیتها ، اکثر اوقات روز و تقریبا همه روزها.
(۳) کاهش چشمگیر وزن بدون اجرای برنامه رژیم خاصی برای لاغری (تغییر وزن بدن بیش از پنج درصد در عرض یک ماه یا کاهش یا افزایش اشتها تقریبا همه روزه ها).
(۴) کم خوابی یا پرخوابی به طور تقریبا هر روزه.
(۵) سرآسیمگی یا کندی روانی ـ حرکتی در تقریبا همه روزها.
(۶) احساس خستگی یا از دست دادن انرژی تقریبا همه روزها.
(۷) احساس بی ارزشی یا احساس گناه مفرط یا نامتناسب
(۸) کاهش قدرت تفکر یا تمرکز،یا احساس بلاتصمیمی ، تقریبا هر روز.
(۹) افکار عود کننده ای درباره مرگ (کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،۱۳۸۹).
۲-۲۰- درمان های اختلالات افسردگی
اغلب دوره های افسردگی پس از چند ماه پایان می یابند، اما این مدت ممکن است برای اشخاص دچار افسردگی و نزدیکانشان بی اندازه طولانی به نظر بیاید. یکی از اهداف اصلی نظام سلامت عمومی افزایش شمار کسانی است که از درمان برخوردار می شوند. برای مثال، زمینه یابی ها حاکی از آن است که سه چهارم اشخاص از درمان های مؤثر MDD برخوردار نمی شوند(یانگ و همکاران،۲۰۰۱).