۳۷/۲۵

۲۳/۱۰۶

پتاسیم (mg/kg)

۰۶/۱

۳۴۷۷

۷۴/۳۹۵

۳۴/۳۰۰

۵۵/۵

۴۶/۴۶

۸۹/۷۵

شکل ‏۴‑۱ هیستوگرام و نمودار Q-Q متغیر رس.
شکل ‏۴‑۲ هیستوگرام و نمودار Q-Q متغیر سیلت.
شکل ‏۴‑۳ هیستوگرام و نمودار Q-Q واکنش خاک.
شکل ‏۴‑۴ هیستوگرام و نمودار Q-Q ازت کل.
شکل ‏۴‑۵ هیستوگرام داده‌های مربوط به متغیر شوری قبل و بعد از تبدیل لگاریتمی.
شکل ‏۴‑۶ نموادر Q-Q داده‌های مربوط به متغیر شوری قبل و بعد از تبدیل لگاریتمی.
یانگ و همکاران (۲۰۰۵) میانگین و میانه را به عنوان شاخص‌های مرکزی و انحراف معیار، دامنه تغییرات، ضریب تغییرات و مقادیر حداکثر و حداقل را به عنوان شاخص‌هایی برای تشخیص تغییرپذیری معرفی نمودند.

طبق جدول ۱، مقدار حداقل و حداکثر درصد رس در خاک‌های این منطقه به ترتیب ۱۲ تا ۶۳ درصد و میانگین آن ۹۵/۳۷% می‌باشد. بطور کل، بالا بودن درصد رس در این اراضی سبب افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی خاک شده و برای رشد گیاه مطلوب می‌باشد. همچنین میانگین درصد سیلت و شن در این منطقه به ترتیب ۰۱/۳۸ و ۰۳/۲۴ درصد بوده و انطباق داده‌های توزیع اندازه ذرات معدنی خاک بر مثلث بافت خاک نشان داد که اراضی زراعی منطقه مورد مطالعه بطور کلی دارای کلاس بافت خاک سطحی لوم رسی بوده که نشانگر ظرفیت مطلوب خاک این منطقه در نگهداشت آب و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می‌باشد.
بیشترین مقدار هدایت الکتریکی در این منطقه (dS/m) 97/8 مربوط به مناطق شمال شرقی نقده و همجواری و متاثر بودن نسبی این مناطق از دریاچه ارومیه بوده در حالیکه کمترین مقدار آن (dS/m) 37/0 متعلق به بخش‌های جنوبی و جنوب غربی منطقه و میانگین شوری منطقه برابر با (dS/m) 01/1 می‌باشد.
pH خاک‌های این منطقه در دامنه ۱۴/۷ تا ۱۶/۹ و میانگین آن ۸ بود. رضاپور و صمدی (۲۰۱۱) در بررسی کیفیت خاک‌های آهکی و قلیایی استان آذربایجان غربی میانگین pH این خاک‌ها را ۷/۷ اعلام نمودند.
با توجه به آهکی بودن خاک‌های این منطقه، حداقل مقدار آهک برابر با ۵/۱% و حداکثر آن ۳/۵۶ بوده و میانگین آن نیز با ۰۳/۱۷% می‌باشد.
کربن آلی خاک‌ها در دامنه ۳۷/۰ تا ۸۲/۲ درصد و میانگین ۳۹/۱ درصد می‌باشد. بدیهی است که هرچه میزان مواد آلی خاک بیشتر باشد، آن خاک حاصلخیزتر بوده و برعکس با کاهش مقدار مواد آلی از باروری خاک کاسته می‌شود. با آنکه درصد مواد آلی در خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک بسیار کم است، لیکن با گزینش به‌جا و به ‌موقع نوع کشت و اعمال مدیریت صحیح، می‌توان مقدار مواد آلی را در خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌ خشک نیز افزایش داد.
حداقل مقدار ازت کل ۰۴/۰ و حداکثر آن ۲۸/۰ درصد بود. متوسط ازت کل در منطقه معادل ۱۴/۰ درصد گزارش شد. میزان ازت، به عنوان یک عنصر غذایی اصلی، در خاک‌های زراعی از ۰۶/۰ تا ۵۰/۰ درصد متغیر است (ملکوتی و همایی، ۱۳۷۳).
چغندر‌قند به میزان و زمان مصرف ازت حساسیت ویژه دارد. این گیاه برای تولید ریشه‌های بزرگ نیاز به مقدار زیادی از این عنصر دارد، منتها جذب بیش از حد ازت کاهش قند و کیفیت شیره را سبب می‌شود.
فسفر قابل دسترس به عنوان یکی از عناصر غذایی اصلی با حداقل مقدار ۲ پی‌پی‌ام و حداکثر مقدار ۵/۱۶۶ پی‌پی‌ام گزارش شد. مقدار متوسط این عنصر غذایی ۲۲/۱۶ پی‌پی‌ام بود. به دلیل حساسیت بیش از حد فسفر نسبت به تغییرات واکنش خاک به ویژه در خاک‌های آهکی، مقدار فسفر قابل دسترس در خاک‌های ایران حتی با مصرف بیش از حد کودهای فسفاتی، نمی‌تواند بیش از حد معمول باشد.
پتاسیم قابل استفاده در دامنه ۰۶/۱ تا ۳۴۷۷ پی پی ام قرار داشت و مقدار متوسط آن برابر با ۷۴/۳۹۵ پی پی ام خشک بود. پتاسیم نیز مانند ازت و فسفر جزء عناصر غذایی پر مصرف مورد نیاز گیاه می‌باشد.
تقسیم بندی خواص خاک برپایه ضریب تغییرات (%CV) پیشنهادی ویلدینگ و درس (۱۹۸۳) در جدول ‏۴‑۲ نشان داده شده است. اسیدیته خاک (pH) دارای تغییرات کم، درصد رس، درصد سیلت، درصد کربن آلی و درصد ازت کل تغییرات متوسط و درصد شن، هدایت الکتریکی، درصد آهک، فسفر و پتاسیم قابل استفاده نیز دارای تغییرات زیاد بودند. واکنش خاک با CV معادل ۴۸/۳%، کمترین ضریب تغییرات و فسفر با CV برابر با ۲۳/۱۰۶%، بیشترین ضریب تغییرات را نشان داد. فو و همکاران (۲۰۱۰) در بررسی تغییرات مکانی عناصر غذایی خاک در یک مزرعه پرورش گاو، کمترین و بیشترین ضریب تغییرپذیری را به ترتیب برای اسیدیته و فسفر قابل استفاده بدست آوردند.
جدول ‏۴‑۲ گروه‌بندی خواص خاک برپایه ضریب تغییرات (%CV)

تغییرات زیاد

تغییرات متوسط

تغییرات کم

گروه‌بندی ویلدینگ و درس

۳۵ CV>

۳۵< CV <15

CV<

نتایج بدست آمده از ضریب تغییرات در مطالعه کنونی با نتایج منتشر شده از دانشمندانی چون سان و همکاران (۲۰۱۰)، گُکالپ و همکاران (۲۰۱۰)، لیو و همکاران (۲۰۰۸)، یثربی و همکاران (۲۰۰۹)، خرمی‌زاده و همکاران (۱۳۸۸) و کاستریگنانو و همکاران ۲۰۰۰ همخوانی دارد. کم بودن ضریب تغییرات خصوصیتی از خاک، نشان‌دهنده این مطلب است که عوامل تأثیرگذار بیرونی بر آن محدودتر هستند و ناشی از اثر عوامل ذاتی مانند مواد مادری در رفتار آن متغیر است. معمولاً pH، درصد رس ضریب تغییرات کم تا متوسطی دارند. تغییرپذیری شدیدتر حاکی از آن است که عوامل پدوژنیک و مدیریتی (مصرف کود، کاربری اراضی) بیشتر بر آن دسته از خصوصیات خاک، اثرگذارند. در این زمینه پازگنزالز و همکاران (۲۰۰۰)، مؤمنی (۱۳۷۴)، دواتگر و همکاران، (۱۳۸۴)، محمدزمانی و همکاران (۱۳۸۶) و ویلدینگ، (۱۹۸۵) نیز به نتایج مشابهی رسیده‌اند. در همه موارد متغیرهایی با ضریب تغییرات زیاد (بیشتر از ۳۵) از توزیع فراوانی غیرنرمال برخوردار بودند. تبدیل لگاریتمی داده‌ها علاوه بر کاهش چولگی و بهبود نرمالیتی در کاهش تغییرپذیری داده‌ها (%CV) نیز مؤثر است (بِرجدا و همکاران، ۲۰۰۰).