واژۀ خرافات، جمع خرافه ، در اصل به معنای سخن بیهوده، باطل، افسانهای و اسطورهای است و تداوم عمومی به عمل یا اعتقاد ناشی از نادانی، جهل، ترس از ناشناختهها و اعتقاد به جادو و بخت یا درک نادرست علت و معلولها اطلاق می شود (دارینگ،۵:۱۳۷۱).
باورها و خرافاتی که بین اهالی روستای هرمود صحرای باغ رایج است، بسیار گسترده، قابل تأمّل و بررسی است. این موارد بیشتر در بین زنان رایج است و مردان یا اصلاً اطّلاعی از آنها ندارند، یا آگاهی بسیار جزئی دارند و کمتر به آن توجّهی نشان می دهند. بسیاری از این امور فقط جنبۀ خرافه دارد و خود مردم هم به آنها اعتقاد و باور ندارند و بیشتر جنبۀ عادت و سرگرمی دارند و موارد اندکی هم به آنها اعتقاد و باور دارند. در هر حال خرافات هم مانند همه گونه عقاید و افکار زندگی، جایگاه به خصوصی دارند. گاهی به وجود میآیند و جانشین خرافات دیگر میشوند و زمانی از بین میروند.خرافات در اندیشهها و حتی رفتارهای مردم یک جامعه تأثیر فراوان دارند. البته پیشرفت علوم و گذشت زمان به تغییر یا از بین رفتن آنها کمک می کند.
در این قسمت از پایان نامه به طبقه بندی پارهای از این باورها و خرافات براساس حروف الفبا میپردازیم.
۵-۲-۴-۱- اشیا
شب چیز سفید رنگ مثل شکر، قند، نمک،تخم مرغ و…. به کسی نمیدهند.
اگر چیز سیاه رنگی در شب از منزل بیرون دادند، باید در عوض چیز سفید رنگی بگیرند.
هر گاه موقع نان پختن که دو نفر نوبتی نان میپزند، یکی از آن دو بخواهد جایش را با دیگری عوض کند، چنانچه چانۀ خمیر روی سنگ نانپزی معطل بماند، میگویند: «دختر خانواده شوهر نمیکند».
مَیه (مَهوهِ) را شب از خانه بیرون نمیدهند، میگویند نحوست دارد.
هر کس قلیون چاق کند اول باید خودش بکشد وگرنه دایی اش لات و خنیس می شود.
۵-۲-۴-۲ ایّام هفته و باورهای عامّه
شنبه:
اگر شخصی روز شنبه ناخنش را کوتاه کند، رزق و و روزیاش تنگ شده و خانهاش از برکت میافتد.
اگر روز شنبه کسی لباسش را بدوزد یا لباس نو بپوشد، این لباس بر تن او دوام نخواهد کرد.
اگر روز شنبه شخصی به کسی پول نقد بدهد، تا آخر هفته دچار ضرر و زیان مادی می شود.
روز شنبه پوشیدن لباس سیاه، شگون ندارد.
مردم روز شنبه، به مراسم ختم نمیروند.
متوفّی را در شب شنبه به خاک نمیسپارند و معتقدند که عذاب قبر زیاد می شود و شگون ندارد.
برکت روز شنبه، برکت تمام روزهای هفته است.
روز شنبه برای هر کاری سبک است، تا پنجشنبه به همان منوال پیش میرود، خوب یا بد.
چار چار چار، چهارشنبه تخم چَشُم، پنجشنبه
جمعه که عیُدم هُنده وای به روز شنبه
۵-۲-۴-۳ بستن دَم جانوران گزنده
برای بستن دَم جانوران گزنده، شبهای جمعه بیرون از خانه میایستند و این جملات را میخوانند:
الله و روح و رحمان بستم زبان ختمان[۶۳]
تا نزند مسلمان یاسین جمله قرآن
بستم که بسته باشی چون میخ خفته باشی
چون سنگ افتاده باشی به حق نور مصطفی دم نتکین تا پس صوا[۶۴]
بعد از خواندن این جملات، دستهای خود را محکم به هم میزنند و معتقدند که تا هر جا صدای دست آنها برود، جانوران گزنده از نیش زدن و گزیدن ناتوانند.
۵-۲-۴-۴ پریدنِ پلک
اگر چشم کسی بزند یا به اصطلاح پلکش بپرد، برگ سبز یا چوب کبریت روی آن میگذارند و میگویند: «اگر خیری بزن، اگر شرّی بخواب».
- اگر چشم چپ بزند، مرده تو را یاد می کند و اگر چشم راست بزند، زنده از تو یاد می کند.
۵-۲-۴-۵ پرندگان
-اگر پرنده موزیری[۶۵] به صورت جُفت جایی بیاید (اگر قبل از بهار باشد) میگویند، سال خوب و پر برکتی پیش رو است ولی اگر به صورت تک بیاید میگویند، خشکسالی می شود.
- اگر بلبل بخواند خوش خبر است و خبر خوشی میآورند. به بلبل میگویند:
کپُتْ حلوا بخوی، نون و پیا بخوی. خبرُت خیر، خبُرت خیر
معنی: دهانت حلوا بخورد، نان و پیاز بخورد. خبرت خیر باشد، خبرت خیر باشد.
۵-۲-۴-۶ پیرزن نوروزی
در زمانهای قدیم، شب عید نوروز اهالی در منزل خویش تشتی را پر از رنگ سبز کرده و با آن تمام وسایل منزل که به نوعی جلوی دید بود را به رنگ سبز تزئین میکردند. حتی بالهای مرغ و خروس، شاخ گوسفند و اگر شاخ نداشت گوشهای آن، آسیاب دستی، گهواره نوزاد، وسایل نان پزی، درب خانهها و خلاصه هر وسیلهای که در خانه وجود داشت را سبز میکردند و میگفتند : «پیرزن نوروزی، دست بکش». اهالی بر این باور بودند که پیرزن نوروزی به خانه آنها آمده و روی وسایل دست میکشد و این لمس وسایل خیر و برکت را در سال جدید به خانه می آورد.
۵-۲-۴-۷ جن
در نخلستان روستای هرمود که به آن «مُدُن» میگویند، چشمهای قدیمی وجود دارد که دور آن را حوضچهای درست کرده و کانالکشی کرده اند و اهالی به آن «بُخین» میگویند. در قدیم اکثر آب مورد استفاده مردم از این چشمه بوده است، چه جهت شست و شو و یا آبیاری نخلستان و مزرعهها. اهالی به اتفاق میگویند: آنجا جن وجود داشته و بارها مردم جن را در آنجا دیدهاند. مخصوصاً شب کسی زیاد جرأت نمیکرده به آنجا نزدیک شود. درخت کناری نیز در نخلستان مُدُن وجود دارد که میگویند جن دارد و خیلیها وجود جن را آنجا احساس کرده اند.
۵-۲-۴-۸ چادر
اگر زنی چادر وارونه بپوشد، میگویند: «شوهرش دزدی می کند» و بعضی بر این باورند، اگر زنی با چادر وارونه بیرون برود میگویند: «هر مردی از جلویش در بیاید،آن مرد داماد می شود».
۵-۲-۴-۹ چشم زخم (چَشسوری)
اگر کسی را چشم بزنند، به شخصی که چشمش شور است میگویند که آب دهانش را به او بزند یا اینکه مقداری از خاک پایش را برداشته، با کمی آب خیس می کنند و به بدن شخص میکشند تا تأثیر آن خنثی شود.
هنگام رد شدن از کنار کسی که چشمش شور است، صلوات میفرستند تا اثر نکند.
اگر کسی را چشم بزنند؛ یا تکهای لباس و یا نخ سیاه و سفیدی را پیش ملاّ یا سیّدی میبرند و نظربر کند.
اهالی معتقدند گفتن عبارت «ماشاالله» چشم زخم را باطل و اثر آن را خنثی می کند.
۵-۲-۴-۱۰ حاملگی و زایمان
- زن حامله صبح زود باید چیزی بخورد و اگر نخورد خوره جایی از بدن بچه را میخورد و ناقص می شود.
- اگر زن حامله دلش چیزی بخواهد بخورد اما به او ندهند، میگویند: «چشم بچه اش چپ می شود».
موضوعات: بدون موضوع
[پنجشنبه 1400-07-29] [ 06:30:00 ب.ظ ]