دانشگاه تهران
دانشکده حقوق و علوم سیاسی
تأثیر سیاست همسایگی اتحادیه اروپا بر امنیت و توسعه ی کشورهای ایران و عراق در صورت الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا
دانش پژوه:
عبدالله مهربان
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر سید داوود آقایی
استاد مشاور:
سرکار خانم دکتر سعیده لطفیان
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

در رشته مطالعات اروپا
تابستان ۱۳۹۰
تشکر و قدردانی
انسان با تمام تواناییهایش، باز نیازمند همکاری و راهنمایی است، زیرا انسان تنها بخشی، آنهم بخش کوچک و ناچیزی از جهان خلقت است. نگارنده نیز در انجام پژوهش حاضر از راهنمایی و همکاری اساتید و دوستان بزرگواری، بهرمند گردیده است، که در اینجا بر خود واجب می دانم از راهنماییهای بسیار ارزشمند اساتید گرانقدرم جناب آقای دکتر سید داوود آقایی به عنوان استاد راهنما، و سرکار خانم دکتر سعیده لطفیان به عنوان استاد مشاور که در مراحل انجام این پژوهش مرا یاری و راهنمایی فرمودند، و جناب آقای دکتر صباغیان، که با داوری خویش موجب اصلاح و تکمیل هر جه بهتر پژوهش گردیدند، تقدیر و تشکر نموده، و نهایت سپاسگذاری خویش را آراسته اشان نمایم. همچنین لازم می دانم، از همکاریهای دوستان گرانقدر و دلسوزم جناب آقایان علیرضا ثمودی، یاسر نور علی وند، ریباز قربانی نژاد، عزیز حاتمزاده، سهراب سعدالدین و فرامرز امجدیان، تشکرو قدردانی نمایم.
چکیده
پژوهش جاری، پیامدها و تأثیرات سیاست همسایگی اتحادیه اروپا را بر توسعه و امنیت دو کشور ایران و عراق، در صورت پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار میدهد. با توجه به اینکه ایران و عراق از مهمترین کشورهای همسایه ترکیه بوده و نقاط ثقل امنیت منطقه به حساب میآیند، هر گونه تغییر در آنها میتواند بر امنیت منطقه تأثیر بگذارد. با طرح این سؤال که الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا چه نوع تأثیری بر امنیت و توسعه دو کشور فوق خواهد گذاشت؟ فرضیه پژوهش این است که با توجه به سطح توسعه یافتگی سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه و اتخاذ سیاست همسایگی، تحقق امر فوق، یعنی پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، زمینه را برای ارتقای امنیت و توسعه بیشتر کشورهای منطقه، از جمله ایران و عراق فراهم خواهد نمود.
در این پژوهش تلاش شد، تا جوانب مختلف پیامدها و تأثیرات آن بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده شود. در نهایت اینکه اتحادیه اروپا بر اساس سیاست همسایگی که در سال ۲۰۰۴ اتخاذ نمود، روابطش را با همسایگان جدید بر اساس قواعد و ضوابط رفتاری و هنجاری تنظیم خواهد نمود. و به خاطر آنکه حفظ وضع موجود، یعنی ثبات و امنیت سیاسی و اقتصادی، دستور کار اصلی سیاستهای اتحادیه را شامل میشود، به ناچار مجبور خواهد گردید تا زمینه های توسعه و رشد اقتصادی و امنیتی را در تمام همسایههای خویش تأمین و تضمین نماید. به عبارتی دیگر، اتحادیه اروپا بر اساس اهداف اعلانی خود در صدد است تا کمربندی از کشورهای دوستِ همسایه را به دور خود ایجاد نماید. رشد، ثبات و امنیت کشورهای همسایه، در واقع رشد، ثبات و امنیت در داخل اتحادیه اروپا خواهد بود.
واژه های کلیدی: اتحادیه اروپا، ترکیه، ایران، عراق، سیاست همسایگی، امنیت، توسعه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل – چارچوب پژوهش ۱
پیش گفتار ۲
مقدمه ۴
بیان مسئله ۶
پرسش اصلی ۸
پرسشهای فرعی ۸
فرضیه اصلی ۸
فرضیه رقیب ۹
متغیرها ۹
هدف پژوهش ۹
پیشینه پژوهش ۱۰
قلمرو پژوهش ۱۱
محدودیت‌های پژوهش ۱۱
فصل دوم –چارچوب نظری پژوهش; تعاریف و مفاهیم نظری امنیت و همگرایی در روابط بین الملل ۱۲
مقدمه ۱۳
گفتار اول: مفهوم همگرائی و انواع آن ۱۳
تعریف همگرائی ۱۳
انواع همگرائی ۱۴
وحدت جهانی ۱۴
فدرالیسم ۱۴
منطقه‌گرایی ۱۵
جوامع امنیتی ۱۵
نظریه‌های همگرائی منطقه‌ای ۱۶
فدرالیسم ۱۶
کارکردگرایی ۱۸
نوکارکردگرایی ۲۰
نظریه‌های ارتباطی ۲۳
گفتار دوم: مفهوم، شکل گیری و نظریههای امنیت ۲۶
تعاریف امنیت ۲۶
خاستگاه امنیت ملی ۲۷
نظریه‌های امنیت ۳۰
نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای ۳۰
نظریه امنیتی ساختن ۳۳