در این فصل ابتدا تعریف، ماهیت ومبانی مرابحه را بررسی کرده و سپس درخصوص انواع و قلمرو مرابحه بحث نموده و در نهایت به مقایسه آن با مفاهیم مشابه و مزایا و معایب مرابحه خواهیم پرداخت.
مبحث اول: تعریف، ماهیت ومبانی مرابحه
در گفتار اول ابتدا به تعریف وشناخت مرابحه، و نظرات اساتید علم حقوق می‌پردازیم، و پس از آن ماهیت حقوقی و مبانی عقد مرابحه رامورد بررسی قرار خواهیم داد.
گفتار اول: تعریف، مفاهیم و واژه شناسی
برای شناخت و بررسی یک موضوع ناگذیر از واردشدن به تعریف و دیدگاه پیشینیان خواهیم بود. فلذا در این مجال، برای اینکه عقد مرابحه را بهتر بررسی کنیم، ابتدا تعریف لغوی، و بعد از آن تعریف اصطلاحی آن را بیان میکنیم.
الف- تعریف لغوی
باگذشت زمان، ابزارهای مالی وتاسیس های جدیدی برای تامین مالی بنگاه های اقتصادی پدیدارمی شود، از این واژه، بیشر در نظام اقتصادی اسلامی استفاده شده، و امروزه اکثر بانکهای اسلامی جهت مدیریت برنقدینگی خود، از این نهاد حقوقی و مالی مدد میجویند. حال با این مقدمه کوتاه وارد واژه شناسی و معنای لغوی آن می‌شویم. مرابحه، از واژه ربح مشتق شده است، که به معنای سود یا منفعت می باشد. “هر گاه در بیع اخبار از رأس‌المال کنند و زیادتر از رأس‌المال، فروشند آنرا بیع مرابحه نامند”[۱].
عکس مرتبط با اقتصاد
در لغت نامه دهخدا مرابحه با ضمه (م) وکسره (ب) و(ح)
“به سود بازرگانی کردن.برسود فروختن چیزی. بیع وفروختن چیزی است به زیادت قیمت نخست.سود دادن کسی را بر متاع او” [۲].
ب: تعریف اصطلاحی مرابحه
تعریف بیع مرابحه در نوشته‌های بزرگان علم حقوق و فقه، به شرح آتی و به صور مختلف و با مضامین تقریبا مشابه آمده است. از جمله آنها است:
“مرابحه معامله‌ای است که فروشنده قیمت تمام شده کالا (قیمت خرید و هزینه مربوطه) را به اطلاع مشتری می‌رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی به عنوان سود می‌کند”[۳].
“بیعی است که بایع مالی را که خریده است، به دیگری می فروشد؛ و قیمت خرید و هزینه های مربوط به آن مال را(از زمان خرید خود)به مشتری می گوید(اخبار از راس المال)و سودی برای خود در نظر می گیرد”[۴].
“مرابحه از ربح گرفته شده و ربح به معنای بدست آوردن مفاد، و یا زیادت می‌باشد. در اصطلاح فروشنده تمام مصارف به جنس وارد شده و مفاد را به متقاضی ذکر نموده، بعد از توافق جانبین اجرا می‌شود”[۵].
“مرابحه بیعی است که در آن بایع قیمت خرید مبیع و هزینه‌های مربوط به آن و مقدار سودی که برای خود در نظر می‌گیرد را به اطلاع مشتری می‌رساند”[۶].
“بیعی است که فروشنده قیمت تمام شده‌ی کالا اعم از قیمت خرید و هزینه‌های حمل و نقل و نگهداری و سایر هزینه‌های مربوطه را به اطلاع مشتری می‌رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی بعنوان سود می‌کند.”[۷]
آقای دکتر لنگرودی در دایره المعارف حقوق مدنی وتجارت چنین اشعار میدارند:
“هرگاه در موقع بستن عقد بیع، بایع، رأسالمال راذکر کند ونفعی روی آن بکشد این بیع را بیع مرابحه نامیدهاند.”[۸]
از نقطه نظر ارسطو مرابحه بصورت زیر تعریف می‌شود:
«مرابحه یعنی سرمایه‌گذاری برای تحصیل سود»[۹]
«و این قسم را مرابحه گویند، و شروط این قسم بر چهارده شرط، ذکر مایه است، با زیادتی بر آن در عقد بیع، و اگر به وعده خریده باشد، می‌باید که به مشتری بگوید که من به وعده خریده‌ام؛ و مکروه هست، در این بیع، نسبت دادن فایده به اصل مایه. مثل آن که گوید که این متاع را من به صد دینار خریده‌ام و آن را به زیادتی هر ده دینار، به یک دینار به تو می‌فروشم[۱۰].
استاد شهید مرتضی مطهری نیز از مرابحه تعریف مشابهی ارائه نموده‌اند.
«شخصی معامله‌ای می‌کند و بعد با گرفتن یک مقدار سود، معامله را به دیگری واگذار می‌کند»[۱۱].
مقصود از معامله در اینجا بیع می‌باشد.
از تعاریف فوق چنین برمی‌آید که، عقد مرابحه عقدی است که در آن فروشنده قیمت کالا را به اطلاع خریدار می‌رساند، این قیمت شامل اصل مبلغ خرید باضافه هزینه‌های مترتبه، اعم از هزینه‌های نگهداری، هزینه‌های حمل و نقل، هزینه بیمه و سایر هزینه‌های متصوره و مبلغی را که بصورت معین یا درصدی، اضافه کرده و بصورت نقد یا نسیه به خریدار واگذار می کند.
در واژه شناسی مرابحه می‌توان به مواردی اشاره کرد که در متون حقوقی، اقتصادی و مدیریتی بکار رفته است که از جمله آنها است:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

تأمین مالی اضافه بر هزینه

فروش مؤجل

برنامه‌های پشتیبانی تولید

قراردادهای خرید و فروش

گفتار دوم: ماهیت حقوقی مرابحه
جهت بررسی ماهیت حقوقی مرابحه باید به مطالعه ماهیت بیع بپردازیم. چراکه بسیاری علمای فقه و حقوق، از جمله علامه حلی آن را از اقسام بیع شمردهاند.
“قرارداد مرابحه یکی از معاملات مشروع و از اقسام بیع است”.[۱۲] چنانچه از تعریف مرابحه بدست می‌آید. مرابحه از تقسیمات بیع از نقطه نظر تحصیل سود می‌باشد.[۱۳] وهمانطوریکه اشاره شد، جهت شناختن ماهیت مرابحه، بایستی به ماهیت بیع رجوع کرد.
بیع قرارداد معاوضی و تملیکی است؛ بدین معنا که با اتمام قرارداد بیع، بایع مالک ثمن و مشتری مالک مبیع می‌شود. یعنی ثمن به ملکیت فروشنده درآمده و مبیع به ملکیت خریدار، در این خصوص امام خمینی (ره) می‌فرمایند:
“بعد از تحقق عقد، بر بایع و مشتری واجب می‌شود که کالا و قیمت را به یکدیگر تسلیم کنند.
در صورتی که شرط تأخیر نکرده باشند، برای هیچ یک از آنها جایز نیست که تسلیم عوض را به تأخیر بیندازد. مگر با رضایت طرف دیگر، و اگر از تسلیم امتناع کنند، بر این کار اجبار می‌شوند”[۱۴].
اگر چنانچه عقد بیع به نحوی از انحاء باطل باشد. مشتری با گرفتن مبیع مالک آن نمی‌شود، و ضامن مبیع خواهد بود. که حتماً باید آنرا به مالک اصلی عودت دهد و اگر چنانچه تحت هر شرایطی (حتی در اثر قوه قهریه) تلف شود، ضروریست که مثل یا قیمت مبیع را به مالک اصلی بپردازد.
ماهیت بیع مرابحه نیز به همین صورت است، به محض انعقاد قرارداد مرابحه، طرفین ملزم به اجرای تعهدات خود خواهند بود. و قرارداد لازمی بین طرفین ایجاد می‌گردد که هیچ یک از طرفین نمی‌توانند آنرا بر هم بزنند. مگر در شرایط خاص که برای یکی از طرفین حق فسخی ایجاد شود؛ یا معلوم شود که یکی از عوضین اشکال مالکیتی داشته است.یا به علتی از علل، قرارداد باطل باشد. مثلاً اگر معلوم شود که جنس فروخته شده ملک دیگری بوده و فروشنده حق واگذاری آنرا نداشته است. در این صورت، خریدار هم از دینی که در خصوص پرداخت کردن قمت آن داشته است معاف می‌گردد.
در بحثی دیگر، تعادل ارزش مبیع و ثمن است. که حتماً نباید، ارزش و بهاء و مقدار ثمن با مبیع برابری کند. چرا که دنیای داد و ستد و تجارت دنیای منفعت طلبی و سودجویی است. و هر یک از طرفین می‌خواهند در قرارداد، بهترین موقعیت را داشته باشند، و سود بیشتری ببرند. آن چیزی که در عقد مرابحه به تبع از عقد بیع اتفاق می‌افتد. آن است که طرفین عقد روی یک مبلغی که بیشتر از قیمت خریداری شده مبیع است، و به اطلاع مشتری می‌رسد، توافق می‌نمایند. آن چیزی که بر عقد حکومت دارد؛ اراده طرفین متعاقدین عقد می‌باشد. این شرایط فقط در مرابحه اصالتی مصداق دارد. و در نوع دیگر آن، که در مباحث آتی خواهد آمد. و آن مرابحه سفارشی [وکالتی]می‌باشد. وضع متفاوت بوده و در مرحله اول آن، عقد وکالت رخ داده، و بیشتر بر روی ماهیت وکالتی آن بحث می‌گردد. چرا که فروشنده به خریدار وکالت می‌دهد موضوع عقد مرابحه را طبق درخواست خود تهیه نموده و تحویل نماید. که پس از تحویل صاحب پول، آن مال را به مشتری (وکیل) با مشخص نمودن مبلغ یا درصد سود بفروشد. طبیعی است که در صورت تلف شدن مبیع، خریدار هیچگونه مسئولیتی نخواهد داشت. غیر از موارد تعدی و تفریط.
بحث دیگر عین بودن مال مرابحه است، مبیع در مرابحه نمی‌تواند منفعت باشد.
عین عبارت است از، مالی که وجود مادی و محسوس دارد. بطوری که مستقل مورد داد و ستد قرار بگیرد، نه به عنوان ثمره تدریجی از عین دیگر، بطور معمول، وقتی می‌گویند عین مالی مورد انتقال قرار گرفت، مقصود عین و منافع آنست، “ولی گاه نیز ممکن است منفعت مالی در اثر قرارداد به شخص دیگر منتقل شود. در این صورت عین را «مسلوب المنفعه» می‌نامند”[۱۵].
در بحث فوق سه مورد مطرح گردید. یکی عین موجود. دیگری منفعت موجود و سومی حق می‌باشد. عین موجود، و منفعت به تبع عین موجود را می‌توان مورد مرابحه قرار داد[۱۶]. ولی منفعت به معنی اعم کلمه،[۱۷] و حق را نمی‌توان مورد مرابحه قرار داد[۱۸]. چرا که ظاهر قید «عین» در ماده ۳۳۸ ق.م انتقال حق را نیز از تعریف بیع خارج می‌کند.
بنابراین ظاهر، انتقال حق خیار و حق تحجیر را نباید نوعی بیع دانست. “این گونه قراردادها تابع قواعد عمومی معاملات و اصل آزادی قراردادها (ماده ۱۰ ق.م) است”[۱۹]. هر چند در عرف بعضی از این حقوق را اصطلاحاً” مورد بیع قرار داده، و در برابر عوض معلوم فروش می‌نامند[۲۰]. ولی واقعیت امر این است که حقوق را نمی‌توان به بیع واگذار نمود؛ بلکه همانطوری که گفته شد، قراردادی است، طبق ماده ۱۰ق.م. این گونه قراردادها ماهیت صلح خواهند داشت. و آوردن آنها در زمره کالای مرابحه صحیح نخواهد بود.
گفتار سوم:مبانی مرابحه
یکی از مواردی که برای شناخت، باید مد نظر قرار گیرد، مبانی میباشد. هرشناختی که بدون توجه به مبانی باشد بحثی شکلی خواهد بود. وموضوع بحث ما نیز از این قاعد مستثنی نبوده و ضرورت بررسی مبانی آن امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. از اینرو مبانی عقد مرابحه را در دو قسمت بررسی میکنیم؛ ابتدا مبانی فقهی؛ و سپس مبانی حقوقی آن مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
الف: مبانی فقهی
یکی از مواردی که در باب مرابحه بایستی مورد توجه قرار گیرد،مبانی فقهی مرابحه است. به عبارت دیگر باید مشخص شود که در حقوق اسلام تاچه اندازه ای مرابحه مورد تایید قرار گرفته است. در فقه امامیه برخی بیان داشته اند:
«منصور بن حازم می گوید، به امام صادق (ع) گفتم: گاهی فردی از فرد دیگر، قصد معامله عینه دارد، به این صورت که سراغ وی می‌آید و می گوید: من به نیاز خودم آگاه‌تر از تو هستم، پولی در اختیار من بگذار تا مایحتاج خود را خریداری کنم، پس درهم‌ها را می‌گیرد و مایحتاج خود را خریداری می‌کند، سپس آن‌ ها را پیش صاحب پول می‌آورد؛ پس او کالا را به وی می‌فروشد؟ امام (ع) فرمود: آیا این دو اختیار دارند؛ اگر بخواهد خریداری کند و اگر بخواهد ترک کند و فروشنده هم اگر بخواهد بفروشد و اگر بخواهد ترک کند؟ گفتم بله چنین اختیاری دارند، امام (ع) فرمود: اشکالی ندارد[۲۱]». و در روایاتی دیگر از امام صادق آورده‌اند که:
«منصور بن حازم می‌گوید، از امام صادق (ع) پرسیدم: در مورد مردی که تقاضای معامله لباس معینی را از من دارد و من آن لباس را ندارم، به او می‌گویم، این درهم‌ها را بگیر و آن لباس را خریداری کن، پس او هم درهم‌ها را گرفته، لباسی را که می‌خواهد خریداری می‌کند. سپس پیش صاحب درهم‌ها می‌آورد، حال آیا مشتری می‌تواند این لباس را از صاحب پول خریداری کند؟ امام فرمودند: مگرنه این است که اگر لباس تلف شود از مال صاحب درهم‌ها تلف شده است؟ گفتم بلی، فرمود: اشکالی ندارد».
“در قرارداد مرابحه، فروشنده باید قیمت واقعی مبیع را بیان کند، و اگر معلوم شود که قیمت مبیع کمتر از مبلغی بوده که فروشنده اظهار داشته، خریدار بین رد و قبول آن، به همان مبلغ مختار است”[۲۲] روایاتی هم است که مشروعیت مرابحه را به اثبات می رساند، و می تواند از مبانی فقهی تلقی گردد.
“اگر نزد کسی بروی و مواد خوراکی پیمانه شده را بدون پیمانه کردن بصورت مرابحه خریداری کنی، اشکال ندارد. در صورتی که خریدار اول (فروشنده)، آن را به پیمانه گرفته باشد. و هنگام معامله به وی بگویی من فلان مقدار به تو سود می‌دهم و به پیمانه تو راضی هستم، اشکال ندارد”[۲۳].
برابر فقه امام مالک (ره)، “مرابحه وقتی تکمیل می‌شود که جنس و قیمت توافق شده بین جانبین صورت گیرد (مالک، قابل یادآوریست که مطابق فقه امام مالک (ره) هیچ نوع قرض در مرابحه وجود ندارد. پیروان امام مالک (رحمه الله) مرابحه را با داشتن شروط زیاد خوش ندارند. قابل یادآوریست که امام مالک (ره) و پیروانش مرابحه را حرام قرار نداده‌اند. امام شافعی (ره) در کتاب الأم مفهوم معامله قرض در مرابحه را خوب، واضح نموده است. و آنرا جواز قانونی داده است.”[۲۴]
«هم بایع و هم مشتری باید رأس المال (قیمت اصل مال یا ارزش سرمایه) و مقدار سود را در وقت عقد بدانند، یعنی رأس‌المال و سود باید برای بایع و مشتری در زمان عقد معلوم باشد. و در صورتی که معلوم نباشد، آن معامله باطل است»[۲۵].
احکام و روایات فوق مستند محکمی بر مشروعیت عقد مرابحه می‌باشد.
ب: مبانی حقوقی
تا قبل از قانون برنامه پنجم توسعه، از عقد مرابحه در نظام بانکی استفاده نمی‌شد. و قانون خاصی در نظام بانکی، وجود نداشت . تا با تصویب ماده ۹۸ قانون برنامه پنجم توسعه، مصوب ۱۳۸۹ و تصویب آیین نامه آن توسط هیئت وزیران، در جلسه‌ی مورخه ۲/۵/۱۳۹۰ بنا به پیشنهاد شماره ۴۵۱۹۳/۹۰ مورخه ۳۱/۲/۹۰ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ عملاً عقد مرابحه وارد قانون ایران شد. و بخش‌های ۱۴، ۱۵ و ۱۶ به آئین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا، مصوب ۱۲/۱۰/۱۳۶۲ الحاق گردید:
بخش‌های ۱۴ و ۱۶ به ترتیب راجع به استصناع و خرید دین بوده، که از ما نحن فی خارج، ولی بخش ۱۵ مربوط به مرابحه می‌باشد. و می‌تواند از مبانی حقوقی مرابحه باشد.
ماده ۸۱قانون فوق مرابحه را قراردادی عنوان میکند که به موجب آن عرضه کننده؛ بهای تمام شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی رسانده، و سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود، آن را به صورت نقدی، نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار می‌کند.ماده مذکور چهارچوب وقالب بندی قرارداد مرابحه را مشخص مینماید. بلافاصله ماده ۸۲ بانکها را برای استفاده از این قرارداد مختار کرده واشاره می کند که بانک‌ها می‌توانند به منظور رفع نیازهای واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه، لوازم یدکی، ابزار کار، ماشین آلات، تأسیسات، زمین و سایر کالاها و خدمات مورد احتیاج این واحدها و نیازهای خانوارها برای تهیه مسکن، کالاهای بادوام و مصرفی و خدمات، به سفارش و درخواست متقاضی، مبادرت به تهیه و تملک این اموال و خدمات نموده، و سپس آن را در قالب عقد مرابحه، به متقاضی واگذار نماید. و ماده ۸۳ بانک ها را موظف به دقت در موقع عقد قرارداد نموده، واز اطمینان حاصل نمودن بانک ها به برگشت منابع و سودشان در طول مدت قرارداد، سخن میگوید.و دو ماده آخر بانک ها را به عقد قرارداد با توجه به بهای تمام شده و سود بانکی وفراهم آوردن شرایط برای استفاده از ابزارها و کارت‌های الکترونیکی در قالب عقد مرابحه ملزم مینماید.
مبحث دوم: انواع مرابحه:
مرابحه انواع مختلفی دارد، که از چند نقطه نظر قابل بررسی می‌باشد:
می‌توان آن را از اعتبار شیوه انجام معامله؛ به مرابحه وکالتی و اصالتی تقسیم بندی نمود. و یا از حیث اخذ سود؛ به مرابحه درصدی و مرابحه با سود مبلغی؛ منقسم کرد. و از جهت کاربرد، به اوراق مرابحه و مرابحه کالایی قابل تقسیم می‌باشد. که اوراق مرابحه خود به چهار قسم است:[۲۶]

اوراق مرابحه برای تأمین مالی

اوراق مرابحه برای تأمین نقدینگی

اوراق مرابحه برای تشکیل سرمایه شرکت‌های تجاری

تبدیل اوراق مرابحه رهنی به اوراق بهادار، برای مطالبات بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری و لیزینگ‌ها

مبحث اول: مفهوم فسخ و انفساخ و مقایسه آنها با یکدیگر 45
گفتار اول: مفهوم فسخ 48
الف) ماهیت ایقاعی داشتن فسخ 49
ب) موجب انحلال عقد شدن فسخ 54
ج) اختصاص داشتن به عقود لازم و تبعی بودن فسخ 58
گفتار دوم: مفهوم انفساخ 59
الف) ماهیت غیر ایقاعی و عدم نیاز به اراده انشائی 60
ب) موجب انحلال عقد شدن انفساخ 64
ج) شمول امکان انفساخ نسبت به کلیه عقود اعم از جایز و لازم 67
مبحث دوم: مقایسه فسخ و انفساخ با مفاهیم مشابه 69
گفتار اول: مقایسه فسخ و انفساخ با بطلان عقد 69
گفتار دوم: مقایسه فسخ و انفساخ با عدم نفوذ عقد 73
فصل سوم: آثار حاصله از فسخ و انفساخ معامله 76
مبحث اول: آثار فسخ و انفساخ نسبت به گذشته 81
گفتار اول: عدم تسری حکم فسخ و انفساخ نسبت به منافع منفصله 82
گفتار دوم: عدم تسری حکم فسخ و انفساخ نسبت به آثار مالکیت در مدت قبل از فسخ و انفساخ 84
مبحث دوم: آثار فسخ و انفساخ نسبت به آینده 92
گفتار اول: قابل اسقاط بودن فسخ و منتفی بودن بحث اسقاط در انفساخ 96
گفتار دوم: آنی بودن انفساخ و امکان مقید بودن فسخ به مدت زمان خاص 104
نتیجه گیری 108
ارائه پیشنهادها 110

چکیده
فسخ و انفساخ دو عمل حقوقی هستند که با به وقوع پیوستن آن، عقد منحل شده و دیگر به حیات خود ادامه نمی دهد. تفاوت های بسیاری میان فسخ و انفساخ وجود دارد که می توان به مهمترین این تفاوت اشاره کرد که فسخ در عقود لازم اتفاق می افتد ولی انفساخ ممکن است هم در عقود جایز و هم لازم اتفاق افتد از طرف دیگر باید گفت که فسخ ماهیت ایقاعی داشته و ممکن است از طرف یک نفر اعمال شود ولی انفساخ یک حالت قهری داشته که با رخ دادن آن، عقد دیگر حیات خود را از دست داده و نسبت به آینده اثری نمی تواند داشته باشد در فسخ و انفساخ منافع منفصله با خود عقد به شخصی منتقل می شود که به واسطه فسخ و انفساخ مالک مالی می شود ولی منافع منفصله در ید کسی می ماند که تا زمان فسخ وانفساخ از مال موضوع عقد مراقبت ونگهداری کرده است.
کلیدواژه: فسخ، انفساخ، انحلال، منافع، آینده

مقدمه
نیازهای فردی و اجتماعی بشر برای تأمین زندگی مطلوب در سایه امنیت، عدالت و رفاه، وی را وا‎می‎دارد تا در راستای تحقق زندگی مورد نظر خود، نهایت تلاش خویش را بنماید. بر آگاهی های علمی و تحقیقاتی خود بیفزاید و از ساخته ‎های همنوعانش بهره گیرد و سرانجام رفتارهای خود را ضابطه ‎مند سازد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از این رهیافت است که نهادهای حقوقی شکل می‎گیرند؛ به این معنا که قواعد حقوقی، ابزاری است برای تأمین آسودگی بشر در راستای نیل به زندگی سالم، آرام و مطمئن، به دور از نگرانیها و تشویش‎خاطرها. توسعة دانش بشری و سرعت شتابناک پیش ­بینی ناپذیر آن، رشد و پیشرفت ­لحظه به لحظة فن­آوری، اختراعات و ابداعات روزافزون، دسترسی فوری و آسان به اطلاعات علمی، ارتباطات پیچیده و نامأنوس ملتها، دولتها، فرهنگها و تمدنها، حمل و نقل آسان کالا و مسافر، تشکیل سازمانها و اتحادیه‎های جهانی و سرانجام جمعیت رو به تزاید انسانی در جامعه جهانی، عواملی هستند که بر گسترة نیازهای انسان می‎افزایند و نوع آنها را مدام تغییر می­دهند. در این رهگذر، نیازهای جدید گاهی سبب تغییر و دگرگونی نهاد های حقوقی تأسیس یافته می شود و گاهی هم موجب تکوین قواعد جدیدتری می‎گردد. با وجود این، بشر هنوز در خواب غفلت است و تاکنون به آرامش مورد نظر دست نیافته است؛ اما در هر زمان، خود را با این سودا تسکین می­دهد که در مسیر رسیدن به مدینة فاضله گام برمی‎دارد و تا حدودی به آن نزدیک شده است.
بی شک، بیشترین تلاش نوع بشر که شاید بتوان گفت بیش از نیمی از عمر او را دربرمی‎گیرد (اگر نگوییم همة آن را) در راه تحصیل مال و کسب درآمد است. دست ­کم این امر از مهم ­ترین ابزارهای رسیدن به زندگی مطلوب و آسایش خاطر به حساب می‎آید؛ از این رو عمدة روابط اجتماعی بشر را روابط مالی و اقتصادی تشکیل می­دهد. در هر گونه رابطة اجتماعی وی، می‎توان رنگ و لعاب این­گونه روابط و تکاپو در این جهت را به نوعی مشاهده نمود؛ حتی در روابط خانوادگی که در قاموس هر ملتی از شخصی‎ترین رابطه‎هاست. از این رو قواعد و قراردادها از مهمترین ابزارهای دست یابی انسان به خواسته های خود می باشد که در این تحقیق سعی می شود بخشی از ماهیت قراردادها وعقود بررسی شود
عکس مرتبط با اقتصاد

بیان مسئله
نویسندگان قانون مدنی ایران در تدوین مقررات آن، بیشتر ا

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
ز منابع فقهی و حقوق فرانسه الهام گرفته اند. در ماده 1234 قانون مدنی فرانسه، در بین اسباب سقوط تعهد، نهاد حقوقی با عنوان «شرط فاسخ» پیش بینی شده است. ماده 264 قانون مدنی ایران که به بیان سقوط تعهدی می پردازد منطبق با ماده 1234 قانون مدنی فرانسه است اما ذکری از شرط انفساخ به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهد نشده است سوالی که مطرح می شود این است که آیا شرط انفساخ با نظام حقوقی ایران سازگاری نداشته که صراحتا مورد پذیرش قرار نگرفته است، با تحلیل موضوع و بررسی آن در فقه، به نظر می رسد که اگر چنین شرطی به صورتی در عقد درج شود که سبب جهالت در معامله نشود اصولا نباید با مبانی نظام حقوقی ایران منافات داشته باشد در این مقاله صحت و اعتبار شرط انفساخ در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران و شرایط تحقق آن مورد بررسی قرار می گیرد.

سوالات تحقیق

سوال اصلی تحقیق
فسخ و انفساخ چه وجوه مشترک و چه وجوه افتراقی با هم دارند؟

فرضیه اصلی تحقیق

سوالات فرعی تحقیق

مبنای فسخ و انفساخ چیست؟
اثر فسخ وانفساخ در عقود چیست؟
فرضیه های تحقیق

مبنای فسخ اراده طرفین قرارداد بوده و مبنای انفساخ یک رویداد قهری است که موجب انحلال قرارداد می شود.
اثر فسخ و انفساخ هر دو انحلال قرارداد می باشد.
پیشینه تحقیق
در رابطه با موضوع تحقیق تا کنون تحقیق جامع و مستقلی صورت نگرفته است تنها بعضی از اساتید از جمله دکتر کاتوزیان و دکتر سید حسن امامی در کتب حقوق مدنی خود در بخشی به از کتاب خود به این موضوع اشاره کرده اند که می توان گفت هر استادی که راجع به قراردادها بحث کرده است نسبت به موضوع تحقیق نیز در بخشی مطالبی را ارائه فرموده اند ولی باید گفت که هیچ کدام از اساتید مفاهیم فسخ و انفساخ را در کنار هم بررسی و تجزیه و تحلیل نکرده است.

اهداف تحقیق
اهداف این تحقیق به شرح زیر می باشد:

بررسی مبانی فسخ و انفساخ در فقه امامیه و حقوق ایران
بررسی آثار فسخ وانفساخ در فقه امامیه و حقوق ایران
بررسی ماهیت فسخ وانفساخ در فقه امامیه و حقوق ایران
روش تحقیق
در این تحقیق سعی می شود از روش کتابخانه ای استفاده شود و در جهت تطبیق با پیشرفت های روز و نیاز های موجود از اینترنت نیز استفاده می شود. همچین از کتابخانه های معتبر ایران از جمله کتابخانه ملی استفاده خواهد شد. همچنین مطالب به شیوه تحلیلی و توصیفی جمع آوری می شود.

فصل اول: کلیات، بیان مفاهیم

در این فصل به بررسی مفاهیم اصلی موضوع تحقیق پرداخته می شود و سعی می گردد که برخی از نکات مبهم مفاهیم موضوع تعریف شود. باید گفت تعریف، عبارتی است که معنای یک اصطلاح (کلمه، عبارت یا دسته‌ای از نمادها) یا نوع یک چیز را شرح می‌دهد.تعریف واژه به ما می‌گوید که یک چیز باید چه ویژگی‌هایی (مشخصه‌ هایی کیفیاتی، خواصی) داشته باشد تا آن واژه بر آن اطلاق شود.[1]
در فرستادن یک پیام (چه کلمه، جمله یا دسته‌ای از نشانه‌ها) اگر دو طرف گیرنده و فرستنده پیام از نشانه‌های پیام برداشت‌های متفاوتی داشته باشند یا به عبارتی معنای اصطلاح‌های به کار رفته در پیام در بین دو طرف برابر نباشد، پیام به درستی منتقل نخواهد شد. در این وضعیت نیاز است که اصطلاح‌های به کار رفته در پیام تعریف شوند.
اهمیت تعریف در انواع مجادلات به اندازه‌ای است که با روشن شدن مفاهیم کلیدی مبهم، مورد مجادله عموما برطرف می‌شود یا حداقل نقطه اختلاف نظرها روشن می‌شود.[2]

مبحث اول: واژه شناسی
در حقوق مبانی زیادی را برای روابط معاملی می توان بر شمرد ولی باید گفت آن چه که از اهمیت اساسی برخوردار است زمینه ای است که افراد اقدام به انعقاد قرارداد یا معامله می کنند به همین دلیل در این مبحث به بررسی این مبانی می پردازیم و سعی می گنیم در نهایت به ماهیت عقد و قرارداد و معامله اشاره کرده باشیم که هر کدام خود زمینه ای برای تحقق عمل حقوقی می باشند

گفتار اول: واژگان اصلی
در این گفتار به بررسی واژگانی همچون عقد، قرارداد، معامله، ایقاع، فسخ، انفساخ پرداخته می شود.

بند اول: عقد
ماده 183 قانون مدنی در تعریف عقد مقرر می دارد: «عقد عبارت است از این که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر توافق بر امری کنند که مورد قبول آن ها باشد.»
عقد یک واژه عربی است و از لحاظ اشتقاق مصدر است که گاه در مفهوم وصفی و به معنای «معقود» به کار می رود[3]و در لغت به معنای گره زدن و بستن در مقابل گشودن، یا ربط و وصل در مقابل حلّّ است.[4]
اما در اصطلاح حقوقی گفته شده است: «توافق دو یا چند اراده است که به منظور ایجاد آثار حقوقی انجام می شود.»[5]
فقهای امامیه تعابیر مختلفی دارند برخی از آن به «بستن و گره زدن یکی از دو التزام به دیگری» تعبیر ک
رده اند[6] و برخی دیگر آن را «تعهد شخصی با دیگری در کاری از کارها اعم از امور مالیه یا غیر آن» تعریف کرده اند.[7]
در فقه عامه آمده است: «عقد عبارت است از ارتباط ایجاب و قبول به شکل مشروع که اثرش در محل آن ثابت خواهد شد.»[8]
در حقوق اروپایی تعریف دیگری از عقد ارائه شده است: «عقد عبارت است از توافق دو اراده بر انشای حق یا بر نقل حق یا بر پایان حق.» قریب همین مضمون تعریفی است که ماده 1101 قانون مدنی فرانسه از عقد ارائه کرده است: «عقد توافقی است که براساس آن شخص یا اشخاصی نسبت به شخص یا اشخاص دیگر ملتزم به دادن چیزی یا انجام عملی و یا امتناع از انجام چیزی می شوند.»[9]
با لحاظ به مطالب فوق، به نظر می رسد که قانونگذار قانون مدنی در تدوین ماده 183 بیشتر از قانون مدنی فرانسه متاثر بوده است تا فقه امامیه. با این توضیح که تعریف مذکور در قانون مدنی فرانسه کامل تر به نظر می رسد که از این جهت که به جای تعبیر به «فرد» تعبیر به «شخص» نموده، امری که در قانون مدنی ایران آمده و مورد اشکال قرار گرفته است. این احتمال نیز وجود دارد که قانونگذار در ترجمه متن فرانسوی دچار اشتباه شده است و به جای استفاده از «شخص» واژه «فرد» را به کار گرفته است.[10]
با این حال تعریفی که در ماده 183 قانون مدنی ذکر شده است از جهات مختلفی مورد ایراد حقوقدانان قرار گرفته که مهمترین آن به شرح ذیل است:

در ماده 183 قانون مدنی به تعهد متقابل یک یا چند نفر در مقابل هم «عقد» گفته شده است در حالی که «تعهد» اثر عقد است نه خود آن.[11]
ماده فوق تنها شامل عقود عهدی است و عقود تملیکی را در بر نمی گیرد. این ایراد در آن جا بیشتر رخ می نمایاند که بدانیم اصولا در حقوق ایران، تا آن جا که ممکن بوده است آثار عقود بر اموال قرار می گیرد نه بر اشخاص.[12]
ظاهر عبارت مندرج در تعریف، صرفاً شامل عقود غیرمعوض است و عقود معوض را در بر نمی گیرد.[13]

یارانِ دگر پنجره شان را به گل سرخ
آراسته کردند
تنها من و تو
بر لب این پنجره ماندیم. (آیینه، ۲۰-۳۱۹)
– بهتر همان که با من
خود را به ابر و باد سپاری
مثل درخت در شب باران (آیینه، ۳۱۶)
– بر برکه ی غروب نشستن
و اضطراب بودن را دیدن
در پیچ و تاب سایه ی نیلوفری بر آب (آیینه، ۴۶۰)
“نیلوفر” نماد پیوستگی و دوستی آسمان است با زمین، در عین بلندی و برتری. واژه ی نیلوفر نیز بگونه ای گویای نمادین بودن آن است چرا که نیلوفر در اصل “نیلوپر” است یعنی دارای پرهای نیلگون و نیلگون بودن را از آسمان (آسمان نیلی) دارد. در افسانه و اسطوره های آریایی است که این گل پر به آسمان مالیده و در آب که دوست آسمان است و به زمین نزول و هجرت کرده، ساکن شده است. در نوروز نامه ی خیّام نیز از نیلوفر، آنجا که جمشید تاک (درخت مو) را به یادگار، می رویاند و می کارد، یاد شده است. نیلوفر از گلهایی است که از آغاز شعر سبک خراسانی مورد توجّه شاعران بوده است و بجهتی قدمت و دیرینگی آن از “گل” بیشتر است.
– آیینه ای شدم
آیینه ای برای صداها
فریاد آذرخش و گل سرخ
شبه شهابی و تندر
در من
به رنگ همهمه جاری است (آیینه: ۴۶۶)
و نماد روشنی است و هنوز با جام آب در “آینه قرآن” همراه است. از قدیم ترین ابزاری است که آدمی از آهن ساخته شده است. آیینه ی آهنی بجهتی پارادوکس است (ستاری: ۲۳۰) چرا که از آهن تیره و زمخت، نور می تابد. سپس آینه از شیشه ساخته شد. بهرحال آینه “نماد” روشنی و نور است. در ترانه های محلّی هم آینه با همین معنا، کاربرد دارد.
درویش از چشمه می آد / با هو و با آینه می آد (ملاّح: ۱۲۳)
آیینه بازتاب دهنده است، چنانکه در شعر شفیعی کدکنی: صدا، آذرخش، گل سرخ و فریاد شهاب و از تندر را خیالهای ابدی در آینه اند: او را میان آینه دیدم / دست و ترنج را و طمع را / که در حیرتی شبانه بریدیم. (شفیعی کدکنی: ۲۳۶)
چونان همهمه است، باز می گوید:
– خبر رسیده که باران، درشت / خواهد بارید / خدا برهنه خواهد شد / مگی نمی بینی / که قلب من سبز است و حالتی دارم که آب و آتش دارند. (آیینه: ۴۹۳)
“سبز” نماد است، نماد: رویش، خوشبختی و شادی. یکی از معانی “سبز”، روبراه بودن و رونق داشتن است چنانکه در لهجه سمنانی می گویند: کارش سوزه (سبزه). سبز دقیقاً در اینجا مقابل ژولیده است و ژول بخت (شوربخت) مقابل سبزبخت است و تنها برای زنان و دختران بکار نمی رود بلکه برای سرداران و جنگاوران و پهلوانان و شاهزداگان نیز بکار می رفته است. در سیاحتنامه ی شاردن از اعتقاد مردم ایران به رنگ “سبز” و واژه ی سبز، سخن رفته است. (شاردن: ۲۴۲)
در شعر هم، شفیعی کدکنی می گوید: قلب من سبز (شاد) است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

۴-۱۰-۲ ظهور سمبل در استعاره و کنایه:

کتاب هستی ما این ترانه ی حافظ / کتاب هستی ما / این سبوی سبزه به نوروز . (شفیعی: ۸۱)
– پیش از شما / بسان شما / بی شمارها
با تار عنکبوت / نوشتند روی باد / کاین دولت خجسته ی جاوید / زنده باد. (شفیعی کدکنی: ۱۱۶)
“تار عنکبوت” نماد و سمبل سستی و ضعف است و شاعر استعاره بکار برده است. چنانکه در قرآن هم آمده است:
هر آینه سست ترین خانه ها، خانه ی عنکبوت است اگر بدانند. (عنکبوت: ۴۱)
– باد کژمژ می وزد اینجا و / مجموعی گل قاصد
می رسند از هر طرف /
چندان / کز انبوهی
می دهند آزار چشم و سدّ دیدارند.
من یقین دارم خبرهاشان دروغین است
قاصدک ها بس که بسیارند. (شفیعی کدکنی: ۱۳۸)
“قاصدک” سمبل پیک و خبر است. اخوان ثالث هم، در شعر: “قاصدک هان چه خبر آوردی” قاصدک را سمبل پیک آورده که هم خبر خوب دارد هم بد.و در حقیقت آن را با صنعت تشخیص متجلّی و ظاهر ساخته است:
– چندین هزار نسترنِ سرخ / در لحظه های بلوغ و شکفتن
پرپر شدند در نَفَس اژدها و / تو / خاموش ماندی و نسرودی
گفتن نداشت یا که شنفتن؟ (شفیعی کدکنی: ۱۴۸)
“نسترن سرخ” سمبل جوانهای (دانشجو) مقاوم و ستیزگر زمان طاغوت است.
سمبل واژه و یا ترکیبی است که در میان فرهنگ یک قوم “نماد” و مشخصّه ی یک پدیده است مانند “شاخ نسترن” سمبل جوان شاداب و متعهّد و “تار عنکبوت” نمودار بی ثباتی و سستی است. سمبل symbol را در فارسی رمز و مظهر و نماد می گویند. سمبل نیز مانند استعاره، ذکر مشبه به و اراده ی مشبه است. (شمیسا: ۷۵) منتهی با دو تفاوت:
۱- مشبه به در سمبل صریحاً به یک مشبه خاص مشخص دلالت ندارد بلکه دلالت آن بر چند مشبه نزدیک به هم و به اصطلاح هاله یی از معانی و مفاهیم مربوط و نزدیک به هم است. مثلاً “زندان” در شعر عرفانی سمبل تن و دنیا و تعلّقات دنیوی و امیال نفسانی است.
۲- در استعاره ناچاریم که مشبه به را به سبب وجود قرینه ی صارفه حتماً در معنای ثانوی دریابیم امّا سمبل در معنای خود نیز فهمیده می شود (همان: ۷۵) سمبل فی الواقع قرینه ی صریحی ندارد و قرینه معنوی و مبهم است و درک آن چنانکه در ابتدای تعریف سمبل گفته شد محتاج به زمینه های فرهنگی بحث است. سمبل به گفته اسناد شمیسا دو نوع است:
۱) سمبلهای خصوصی یا شخصی: مثل خورشید که در غزلیات مولانا سمبل شمس تبریزی است. نمونه های سمبل در شعر معاصر:
– در عصر زمهریری ظلمت
عصری که شاخ نسترن آنجا
اگر بی اجازه بر شکفد، طرح توطئه ست
عصر دروغهای مقدّس
عصری که مرغ صاعقه را نیز / داروغه و دروغ درایان/ می خواهند در قاب و در قفس/ (شفیعی کدکنی: ۱۱۴)

۴-۱۰-۳ “نماد” گونه ای است از سمبل:

نماد نسبت به سمبل اخص است یعنی برخی از سمبلها نمادند.
– خشم بیقرار عصر از کدام سو وزید
رشته ی طناب دار را به باد داد؟
صبح های پاک در کدام سوهان شدند
پیله را شکافتیم / همچو کرمک حریر رو به سوی آفتاب
زانتهای شب به صبح راه یافتیم / تازه تازه با جهان صبح
کم کم به شام پرستاره آشنا شدیم:
چشمه سار روشن طلوع / تک درخت بید در کنار رود
ماهی قشنگ بیقرار سایه در درون آب
مژده ای ززندگی / مژده ای زعشق بود.
پیله را شکافتیم…. باغ بسته بود / باغبان پیر در به رویمان گشود /
با پر نسیم، باغ را نظاره گر شدیم / برگ هر درخت/ آیتی ز زندگی، زعشق بود (دستغیب: ۴۸۵)
در شعر بالا منظور از “عصر” زمان و روزگار است و خشم عصر یعنی خشم ملّت و مردم آن روزگار. / رشته ی طناب دار: نماد اعدام و نابودی دانشجویان و مردم مبارز / پیله : جوّ اختناق./ برای کرم ابریشم استثنائاً چون پیله را می خواهد سوراخ کند و در درون نمیرد، (برعکس آنچه اتفاق می افتد) صفت حریر را آورد. بچه ها در جوّ اختناق بسوی آفتاب آزادی راهی می جستند. شب باوجود مبارزان، پرستاره و ستاره باران می شود و وروزنه های امید (تک درخت بید، ماهی قشنگ…) پدیدار می شوند و سرانجام باغبان پیر آنها را به درون باغ آزادی رهنمون می شود.
دورها دور و نزدیکها : گم / ابرها پاره پاره، رها، محو / آب سرگرم آیینه داری / اسناد “سرگرم آیینه داری” به آب، استعاره است. (شفیعی کدکنی: ۳۵۴)
– آرام و آرام / می پرسم از شکوفه ی بادام / آیا کدام فاتح مغرور / آیا کدام وحشی خونخوار / در ساحت شکوه تو / آرامش سپید / وقتی رسید / بی اختیار اسلحه اش را یکسو نمی نهد. (همان: ۳۵۷)

۴-۱۱ کنایه

در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن است و در اصطلاح علم بیان آوردن ترکیب یا جمله ای که دو معنی قریب و بعید داشته باشد و منظور گوینده معنی بعید باشد. مانند “پخت خوار” که به معنی تنبل است یا “پشت گوش فراخ” که به معنی مسامحه کار است.معنای قریب را لازم و معنای بعید را ملزوم می گویند و رابطه های بین معنی لازم و ملزوم را واسطه می گویند. هرچه واسطه ها کمتر باشد معنی کنایه روشن تر است و هرچه وسایط بیشتر باشد دستیابی به معنی موردنظر گوینده دشوارتر است و براین اساس کنایه به انواعی تقسیم می شود.
۱- ایماء : که وسایط آن اندک است و دستیابی به معنی و مقصود گوینده آسانتر است.
مانند: پیراهن دریدن به معنی بی تابی کردن یا دست گزیدن یعنی افسوس خوردن

محدودیت های تحقیق …………………………….. ………………………. ………………………………………………………………………..۱۰۱
منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۲
فهرست جداول فصل چهارم:
جدول شماره ۱: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات………………………………………………………………………………………..۷۶
جدول شماره ۲: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل…………………………………………………………………………………..۷۷
جدول شماره ۳: میانگین، انحراف معیار، مینیمم، ماکزیمم نمرات پرسشنامه هری به تفکیک جنس……………………………………..۷۸
جدول شماره ۴: میانگین و انحراف معیار نمرات در هر یک از سوال های پرسشنامه هری……………………………………………………۷۹
جدول شماره ۵: آزمون بارتلت و شاخصKMO ………………………………………………………………………………………………………………..82
جدول شماره ۶: مقادیر واریانس ……………………………………………………………………………………………………………………………۸۲
جدول شماره ۷: بار عاملی سوالات……………………………………………………………………………………………………………………….۸۶
جدول شماره ۸: ضریب همبستگی بین سیاهه استرس هری و پرسشنامه سلامت روان………………………………………………..۸۸
جدول شماره۹ : همبستگی زیر مقیاس های پرسشنامه سلامت روان با پرسشنامه هری…………………………………………………..۸۸
جدول شماره۱۰: پایایی سیاهه استرس هری …………………………………………………………………………………………………………….۸۹
جدول شماره ۱۱: اعتبار سوالات عامل منابع استرس در خانواده ………………………………………………………………………………….۸۹
جدول شماره۱۲: اعتبار سوالات عامل پیامد های روانی- رفتاری ………………………………………………………………………………..۹۰
جدول شماره۱۳: اعتبار سوالات عامل پیامد های بدنی – فیزیو لوژیک……………………..…………………………………………………….۹۰
جدول شماره۱۴: اعتبار سوالات عامل پیامد های هیجانی ………………….……………………………………………………………………….۹۰
جدول شماره۱۵: اعتبار سوالات عامل منابع استرس در شغل …………………………………………………………………………………………….۹۱
جدول شماره۱۶: اعتبار سوالات عامل فعالیت های کاهنده استرس بین فردی ………………………………. …………………………………..۹۱
جدول شماره۱۷: اعتبار سوالات عامل فعالیت های کاهنده استرس درون فردی ……………………………………………………………۹۲
جدول شماره۱۸ : اعتبار سوالات عامل منابع استرس در مواجه با عوامل قدرت اجتماعی………………………………………………..۹۲
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
جدول شماره۱۹: پایایی پرسشنامه استرس هری در صورت حذف هر سوال……………………………………………………………..۹۳
جدول شماره ۲۰: میانگین، انحراف معیار، مینیمم، ماکزیمم نمرات پرسشنامه هری به تفکیک مناطق……………………………….۹۴
جدول شماره ۲۱: نرم مقوله ای سیاهه استرس هری۹۵……………………………….…………………………………………………………
پیوست ها:
پرسشنامه ۶۶ سوالی استرس هری
پرسشنامه ۳۹ سوالی استرس
گویه های حذف شده
جدول A: مقادیر همبستگی بین عامل ها
جدول B : همبستگی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری
جدول C : همبستگی زیر مقیاس نشانه های جسمانی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری
جدول D : همبستگی زیر مقیاس اضطراب و بی خوابی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری
جدول E : همبستگی زیر مقیاس C پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری
جدول F: همبستگی زیر مقیاس افسردگی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
جدولG : Communalities اولین تحلیل عامل
جدول H : واریانس کل اولین تحلیل عامل
جدول I : ماتکریکس چرخش یافته اولین تحلیل عامل
چکیده
ویژگی های روان سنجی پرسشنامه استرس هری پس از ترجمه و بررسی روایی ظاهر و محتوا با روش تحلیل عاملی بررسی شد.یک نمونه چهارصد نفری از مردم شهر تهران به روش تصادفی ساده و نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه ۶۶ سوالی H.S.I را تکمیل کردند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد ۳۹ سوال مناسب شهر تهران می باشد که هشت عامل در سه بخش منابع استرس، پیامد های استرس و فعالیت های کاهنده استرس تحت عناوین منابع استرس در خانواده، منابع استرس در شغل، منابع استرس در مواجهه با عوامل قدرت اجتماعی، پیامد های روانی – رفتاری، پیامد های هیجانی ،پیامد های فیزیولوژیک – بدنی، پیامد های هیجانی، فعالیت های کاهنده استرس بین فردی و فعالیت های کاهنده درون فردی می باشند که بر روی هم تقریباً ۱۶۷/۵۳ % از واریانس را تبیین میکند.ضریب همبستگی بین سیاهه استرس هری با پرسشنامه سلامت روان ۷۴۴/۰ و به لحاظ آماری معنا داربا ۹۹% اطمینان و ۱% خطا تائید می شود و روایی ملاک پرسشنامه هری را بیان می کندو بالاترین همبستگی بین پرسشنامه استرس هری با نمره زیر مقیاس اضطراب و بی خوابی سلامت روان ۶۵۷/۰ می باشد.
کلمات کلیدی: استرس، منابع استرس، پیامدهای استرس، تحلیل عامل اکتشافی
فصل یکم
کلیات
بیان مساله
هانس سلیه[۱] «پدر علم روان شناسی استرس» از سال ۱۹۳۵ مفهوم استرس یا تنیدگی[۲] را به عنوان نشانگان یا مجموعه واکنش های فیزیولوژیکی نامعین نسبت به عوامل زیان آور محیط با ماهیت فیزیکی یا شیمیایی در نظر گرفت و بدین ترتیب راه را بر بیش از پنجاه سال پژوهش در مقیاس بین المللی در شاخه های متعدد پزشکی و علوم اجتماعی گشود (استورا ؛دادستان،۱۳۷۸)در اغلب پژوهش ها،استرس بر اساس خواسته های محیط از فرد و پاسخ های منفی فرد به خواسته های برونی، مشخص شده است. تنیدگی یک پدیده جهانی است و خصیصه اصلی آن اینست که تمامی ابعاد روان شناختی،جسمانی، خانوادگی و اجتماعی افراد آدمی را به میان می کشد. این مفهوم که در چهار سوق علوم انسانی،زیست شناختی و فیزیکی قرار گرفته، توانسته است در خلال ۹۰ سال اخیر، نزدیک شدن این علوم به یکدیگر را تسهیل کند و به بارور سازی قلمروهای جدیدی مانند عصب – مصون سازی[۳]، که در حد فاصل مصونیت شناسی و عصب- روانپزشکی قرار دارد، و یا روان تنی ملهم از روان تحلیل گری، منتهی شود. تا کنون تنیدگی به منزله «بیماری» جوامع پیشرفته صنعتی مورد نظر قرار گرفته. جوامعی که در آنها، انسان محروم از ساختار مذهبی،خانوادگی و اجتماعی مناسب، به منابع روان شناختی و جسمانی خود، کاهش یافته و دیگر نمی تواند به شیوه ای رضایتبخش، با خواسته های روزمره محیط خود و دگرگونیهای آن مقابله کند. اما امروزه تنیدگی در کشورهای در حال توسعه و یا حتی کشورهای کمتر توسعه یافته یا توسعه نیافته نیز به اشکال گوناگون در حال ظهور و بروز است. مسئولیت ایجاد شرایط یک محیط جدید اجتماعی و فردی برای حمایت از «زندگی» در واقع بر عهده سازمان ها و ارگان های تصمیم گیرنده سیاسی و اقتصادی ملی و بین المللی است برای سنجش میزان استرس برای برنامه ریزی های آتی نیاز به یک ابزار جدید به خوبی احساس می شود چرا که صاحب نظران معتقدند صرف نظر از مسائل مرتبط با روش های آماری، مساله اصلی،یعنی تدارک یک پرسشنامه معتبر،هنوز لاینحل مانده است.
عکس مرتبط با اقتصاد
مطالعه روایی و اعتبار تست هری در کشور هندوستان توسط سازنده آزمون دکتر هری انجام شده است. برای ساخت سیاهه استرس هری بر پایه متون چاپی مرتبط و تبادل اطلاعات با کارشناسان در این زمینه قرار بر این شد یک سیاهه برای اندازه گیری استرس با ۵ مقیاس ساخته شود. که از ۱۲۸ سال اولیه تهیه شده نهایتاً ۶۶ سوال باقی ماند.برای اثبات اعتبار آزمون گشتاور حاصلضربی ضریب همسانی درونی توسط فرمول اسپیر من براون ۰٫۷۴ محاسبه شد.و ضریب همبستگی پیش آزمون – پس آزمون ۰٫۷۹ بود و همسانی درونی زمانی ۰٫۸۸ بود. برای اثبات روایی HSI ، روایی درونی سوالات به ۵ استاد روان شناسی ارائه شد که به مقدار کافی قدرت تشخیص و تجربه در منطقه داشتند. آنها تمامی سوالات را خواندند و سطح استرس را به دقت تعیین کردند .
در پژوهش پیش رو در پی دریافت این موضوع بودیم که :

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

آیا پرسشنامه استرس از همسانی درونی کافی برخوردار است؟

پرسشنامه استرس هری از چه عواملی اشباع شده است

آیا پرسشنامه استرس هری با پرسشنامه GHQ-28 و زیر مقیاس های آن رابطه دارد؟

نمرات پرسشنامه استرس چگونه در سطح شهر تهران توزیع میشود؟

اهمیت و ضرورت تحقیق
استرس، کنش وری فرد در قلمرو اجتماعی، روان شناختی،جسمانی و خانوادگی را دچار اختلال می کند. نارضایی حرفه ای،کاهش تولید، افزایش خطاها و تصادفات،تنزل سطح قضاوت،و کندی زمان واکنش را در پی دارد؛ بر اساس ایجاد تغییرات روانشناختی مانند افزایش تحریک پذیری، اضطراب، تنش،حالت عصبی و ناتوانی در مهار خود،روابط اجتماعی و خانوادگی را مختل می کند؛ در ایفای نقش حرفه ای یا پدری ضعف و سستی به وجود می آورد؛ با تضعیف نظام مصون کننده بدن، فرد را مستعد ابتلا به بیماریها می سازد، کار آمدی وی را قبل و بعد از بروز بیماری کاهش می دهد و به افزایش بار تنیدگی کسانی که باید این غیبت ها و کم کاریها را جبران کنند منجر می شود. تنیدگی تغییرات رفتاری نا مطلوبی مانند اعتیاد به مواد، مشروبات الکلی و یا داروها ایجاد میکند، احتمال طلاق و خود کشی را افزایش می دهد. استرس دراز مدت، بیماریهای مزمن مانند بالا رفتن فشار خون، بیماریهای قلبی،بیماری قند یا حمله های نفس تنگی و … را در پی دارد؛بیماریهایی که به صورت زودرس سلامت فرد را مختل می کند و در موارد شدید به مرگ نا بهنگام منتهی می شوند. . اهمیت مساله تنیدگی در بهداشت روانی مردم جوامع کنونی،مارا بر آن داشت که در پی یافتن ابزاری مناسب برای سنجش میزان استرس باشیم. پرسشنامه استرس هری از این جهت انتخاب شد، که طراحی و ساخت پرسشنامه در کشور هندوستان، که دارای ویژگی ها مشترک زبانی و فرهنگی وسیع با کشورایران می باشد، انجام شده بود. ریشه مشترک هند اروپایی زبان های هندی و فارسی و نیز اشتراکات فرهنگی نشات گرفته از مراودات تاریخی دو کشور پرسشنامه هری را برای انجام پژوهش مناسب نشان میداد. و شهر تهران به عنوان یکی از مهاجر پذیر ترین شهر های کشور دارای تنوع فرهنگی گسترده ایست و اغلب فرهنگ های قومی و مذهبی در این شهر دارای نماینده هستند و این اجتماع گسترده نیز ما را بر آن داشت تهران را به عنوان محل نمونه گیری برای انجام پژوهش حاضر انتخاب نماییم.
اهداف تحقیق
بررسی ویژگی های روان سنجی سیاهه استرس هری جهت دستیابی به ابزاری برای سنجش استرس افراد و بررسی رابطه آن با سلامت روان مردم شهر تهران از اهداف اصلی این پژوهش است.
سوال های تحقیق
سوال های اصلی :

آیا پرسشنامه استرس از همسانی درونی کافی برخوردار است؟

پرسشنامه استرس هری از چه عواملی اشباع شده است؟

آیا پرسشنامه استرس هری با پرسشنامه GHQ-28 و زیر مقیاس های آن رابطه دارد؟

سوال فرعی

نمرات پرسشنامه استرس چگونه در سطح شهر تهران توزیع میشود؟

تعاریف مفاهیم و اصطلاحات
تعاریف نظری

استرس