برخی از پژوهشها راهبردهای مقابله با استرس را با درنظر گرفتن تیپهای شخصیت مورد توجه قرار دادهاند. رابطه بین تیپهای شخصیتی و راهبردهای مقابله در مطالعات طولی گروسارت، ماتیکس و آیزنک (۱۹۹۱) روی نمونه های وسیعی از جمعیت عادی بررسی شده است. به نظر آنان افراد را از نظر برخورد با استرس میتوان به چند گروه تقسیم کرد:
تیپ ۱٫ افراد با ویژگیهایی نظیر رضایتطلبی، عدم اظهار وجود، تسلیمپذیری و دفاعی بودن و سرکوبی هیجانات، در این گروه قرار میگیرند. این تیپ افراد در مقابله موفقیتآمیز با استرس شکست میخورند که به بروز احساسات درماندگی، ناامیدی و افسردگی در آنان منجر میشود. این افراد مستعد ابتلا به سرطاناند (آیزنک ، ۱۹۹۱ ؛ به نقل از روبرتس ، دافی و مارتین[۱۰۲] ، ۱۹۹۵).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
تیپ ۲٫ این گروه ویژگیهایی مانند خشم، خصومت و پرخاشگری و برانگیختگی هیجانی زیادی دارند و مستعد ابتلا به بیماریهای کرونر قلب اند.
تیپ ۳٫ افراد این تیپ با ویژگیهایی مانند رفتار دوسوگرایانه، و رفتار سایکوپات مشخص می‌شوند.
تیپ ۴٫ تیپ سالم که با ویژگیهای خودپیروی، استقلال شخصی و خودنظمجویی مشخص می‌شوند. این افراد میتوانند هیجانات خود را نشان دهند و خشم و خصومت خود را کنترل کنند (آیزنک ، ۱۹۹۵)، گرایش زیادی به استقلال شخصی دارند، از اینرو مستقل بودن اساسیترین عامل خشنودی در این افراد است.
تیپ ۵٫ نشان دهنده گرایشهای منطقی و ضدهیجانی است. بعضی از مطالعات اشاره کردهاند که این تیپ ممکن است مستعد افسردگی درونزاد، سرطان و روماتیسم مفصلی باشند.
تیپ ۶٫ نشان دهنده گرایشهای ضداجتماعی و خودمحوری است. این اشخاص دارای رفتار سایکوپات بزهکارانه و مستعد وابستگی به الکل و مواد مخدرند (آیزنک ، ۱۹۹۰).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
یکی از عوامل عمده در تاثیرگذاری استرس بر روی سلامتی، نحوه مقابله افراد با موقعیتهای تنشزای زندگی است. از اینرو انتظار میرود که شیوه های مقابله با استرس در افراد مستعد بیماری (تیپ های۱و۲) متفاوت با افراد سالم (تیپ ۴) باشد. بر اساس مطالعات اشمیتز[۱۰۳] (۱۹۹۶)، افراد تیپ۴ (افراد سالم ) در مواجهه با استرس رفتار مبتنی بر مسئله نشان میدهند. درحالی که بین تیپهای ۱ و ۲ و ۳، با رفتارهای مبتنی بر هیجان و اجتناب همبستگی مثبت وجود دارد. رفتارهای گروه تیپ ۶ (رفتار ضداجتماعی) نیز با رفتار مبتنی بر مسئله همبستگی منفی و با رفتار مبتنی بر هیجان همبستگی مثبت دارد. واکنشهای تیپ ۱ بهصورت متکی شدن به افراد مهم و واکنشهای افسردگی است. تیپ ۲ با رفتار بحرانی پرخاشگری و واکنشهای افسردگی و تیپ ۳ پذیرش و تجدیدنظر در انتظارات، تیپ ۴ با ارزیابی مثبت و پذیرش، تیپ ۵ با متکی شدن به منابع کنترل بیرونی و درخواست کمک از دیگران و درنهایت تیپ ۶ با رفتارهای بحرانی و پرخاشگری واکنش نشان میدهند.
در زمینه استرس و توانایی های انسان برای مقابله با آن نظریه هایی مطرح شدهاند که در اینجا به مواردی از آنان اشاره میشود.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۲-۲۰- نظریهی فروپاشی هویت

براساس نظریه فروپاشی هویت افرادی که سطوح پایین عزتنفس را تجربه میکنند، حتی اتفاقات خوبی را که برایشان رخ میدهد، به سختی میپذیرند. زیرا خارج از بستر احساس هویت آنان جای دارد. برعکس، وقتی برای اشخاص دارای عزت نفس بالا اتفاق بدی رخ میدهد، هویت آنان فروپاشیده نمیشود. براساس این الگو، اگر رویدادهای زندگی موجب شوند که افراد آنچه را در مورد خود میپندارند تغییر دهند، خطر بروز بیماری برای آنان بیشتر است. این الگو بر این فرض مبتنی است: افرادی که خود را برای تجربه رویدادهای مثبت، ناشایست تلقی میکنند، هویت شخصی خود را توسط تجارب زندگی در مخاطره میینند (برانون و فیست[۱۰۴] ، ۱۹۹۷).
بروم و جانسون[۱۰۵] (۱۹۹۳) نیز به تأثیرات مخرب استرس ناشی از ناتوانی بلندمدت در مقابله با موقعیتهای تنشزا اشاره کردهاند. زمانی که ارگانیسم در معرض محرکی آسیبرساننده قرار می‌گیرد، پاسخهای زیستشناختی برای استحکام و پابرجا نگهداشتن او کافی نیستند، از اینرو، وی ناتوان از مقابله میشود. در این تعریف، مقابله، چیزی بیش از موفقیت در مهار محیط درونی نیست، این محیط درونی صرفاً فیزیولوژی بدن نیست. دستگاه های مهار روانی نیز منابعی هستند که در رویارویی با مشکلات عمده زندگی دخیل هستند. تعاملهای اجتماعی و عوامل محافظ بدن، فرایندهای روانی پیچیدهای هستند که ممکن است واجد یا فاقد توانایی لازم برای برخورد مؤثر با استرس باشند.
با وجود آنکه جهان حیوآنان در مقایسه با انسان به گونهای از پیچیدگیهای کمتری برخوردار است، آنان هم دارای چنین نظامهای مهارگری هستند و در معرض چنین مشکلاتی قرار دارند. میزان این توانایی در انسان و حیوآنانی گوناگون با یکدیگر تفاوت دارد. برخی از افراد و به احتمال زیاد بعضی از حیوانات، در برخورد با مشکلات روانی و جسمانی از توانایی بیشتری برخوردارند. به‌عبارت دیگر، عدهای بهتر از دیگران توان مقابله دارند. این بیانگر تفاوتهای فردی بین انسان و حیوآنانی متفاوت در زمینه پاسخگویی زیست شناختی به محرکهای مشخص است .

 

۲-۲-۲۱- نظریه تکامل و سازگاری رفتاری

داروین در سال ۱۸۵۹، به بررسی فرایند سازشیافتگی با محیط پرداخت. این نظریه به تشکیل مفهوم بومشناسی منتهی شد. بومشناسی بهمطالعه ارتباطات بین فرد و محیط میپردازد. بوم‌شناسی مبتنی بر این نظر است که تشکیل پیوندهای اجتماعی جنبه مهمی از تبادلات مؤثر محیط را تشکیل میدهد. سازشیافتگی گروهی بیانگر رشد سازگاری شخص و راهبردهای خاص وی در زمینه مقابله است که موجب بقای گروه و ارتقای جامعه بشری است. این جهتگیری سبب تأکید بر فعالیتهای رفتاری حل مسئله شد که احتمال بقای نوع و فرد را افزایش میدهد. در ابتدا رفتارگرایان جنبههای مشاهدهپذیر رفتار هدفمند را مورد توجه قرار دادند، ولی رویکردهای جدیدتر نقش شناخت را در سازشیافتگی، مؤثرتر جلوه دادند. پیروان رویکرد شناختی- رفتاری ارزیابی شخص از خود و تفسیری که شخص از رویداد دارد، مهارتهای رفتاری حل مسئله و احساس خود کارآمدی را که منبع ضروری مقابله است، مرکز توجه قرار دادند.
مقابلههای موفق سبب ارتقای انتظارات شخص در زمینه خود کارآمدی میشوند و همین مسئله موجب میشود شخص برای مسلط شدن بر وظایف جدید دست به تلاشهای جدیتری بزند (موس و اسکافر، ۱۹۹۳).

 

۲-۲-۲۲- ووشو

ووشو یک هنر رزمی مدرن چینی است که پس از انقلاب ۱۹۴۹ چین، برای ملیسازی هنرهای رزمی سنتی چین ابداع شد. مسابقات ووشو در دو بخش نمایشی (تالو) و مبارزه (ساندا) برگزار می‌شود.تالو از فرم‌های رزمی تشکیل می‌شود که معمولاً مقامات منتخب دولت چین آنها را بر اساس فرم‌های سنتی هنرهای رزمی چینی ابداع کرده‌اند و انواع استقرارها، لگدها، مشت‌ها، حرکات تعادلی، پرش‌ها، فنون جارویی و فنون پرتابی در آنها گنجانده شده ‌است. ساندا نیز یک روش مبارزه فولکنتاکت است که بر اساس تکنیک‌های سبک‌های مختلف هنرهای رزمی چینی و کشتی‌های سنتی چینی طراحی شده و شباهت زیادی به مبارزات کیکبوکسینگ و موایتای دارد، اما فنون گلاویزی بیشتری در آن دیده می‌شود. این مسابقات بر روی سکو برگزار می‌شود. مسابقات تالو و ساندا معمولاً در کنار هم برگزار می‌شوند. ووشو امروزه یک ورزش بین‌المللی است که زیر نظر فدراسیون بین المللی ووشو اداره می‌شود. مسابقات قهرمانی جهان این رشته از سال ۱۹۹۱ هر دو سال یک بار برگزار می‌شود و همچنین از ۱۹۹۰ در برنامه بازیهای آسیایی قرار گرفته ‌است.

 

۲-۲-۲۲-۱- ساندا

ساندا (به معنی: مبارزه آزاد) یک ورزش رزمی تنبهتن چینی است که از سبک‌های ترکیبی گونگ‌فو وکشتی با عناصری از بوکس غربی ایجاد شده است. این سیستم رزمی در اوایل سده بیستم به منظور حداکثر کاربردپذیری و با تأکید بر فنون پرتابی، قفلی، و گلاویزی قابل استفاده در مبارزات خیابانی و زندگی واقعی ابداع شد و به نیروهای ارتش و پلیس چین به عنوان روش آموزشی استاندارد مبارزات تن به تن آموزش داده می‌شود. ساندا در کنار تالو یکی از دو بخش هنر رزمی مدرن چینی ووشو بهشمار میآید. در دو گروه ساندا آقایان و بانوان در مسابقات بین‌المللی برگزار می‌گردد. در مسابقات ساندا شرکت‌کنندگان از سه دسته اصلی ضربات مشت، ضربات لگد و فنون پرتابی استفاده می‌کنند. پوشیدن دستکش باعث می‌شود تا استفاده از دسته چهارم فنون ووشو یعنی تکنیک‌های گلاویزی بسیار محدود شود چون بسیاری از این فنون به انگشتان باز نیاز دارد. دستکش همچنین فنون دست قابل استفاده در مسابقه را هم عملاً محدود به ضربات مشت می‌کند.
مسابقات مدرن ساندا از دهه ۱۹۵۰ در بازی‌های ملی تایوان برگزار می‌شد. در جمهوری خلق چین از سال ۱۹۷۰ این رشته ورزشی مورد توجه دولت قرار گرفت و در سال ۱۹۸۵ اولین تورنمنت بین‌المللی ووشو که از مسابقات ساندا و تالو تشکیل می‌شد در چین برگزار شد. در بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ پکن مسابقات ساندا به عنوان بخشی از رشته ووشو وارد بازیهای آسیایی شد. این رشته در سال‌های اخیر در کشورهای دیگر به ویژه برزیل، مصر، فرانسه، برتانیا، ایران، ژاپن، کره، روسیه، آمریکا و ویتنام هم طرفداران زیادی پیدا کرده است.

 

۲-۲-۲۲-۲- تالو

تالو یکی از بخش‌های ورزش ووشو می‌باشد. در این بخش به اجرای فرمهای سنتی با سلاح و بدون سلاح برگرفته از فرم‌های هنرهای رزمی چینی همراه با دربرگیری انعطاف، استحکام، استقامت و تمرکز استفاده می‌شود. این بخش به زیرشاخه‌های متعددی برای نمایش فرمهای تالو تبدیل شده است که همه آنان در همان مجموعه تالو گردآوری شده‌اند و به عنوان پیکره‌ای واحد از آنان در مسابقات استفاده می‌شود.

 

۲-۳- پژوهشهای پیشین

 

 

در مطالعه سجادی و همکاران[۱۰۶](۲۰۱۱) که رابطه بین راهبردهای مقابلهای، تعیین هدف و اضطراب رقابتی با عملکرد ورزشی دانشآموزان در گروه تیمی و منفرد را مورد بررسی قرار داده بودند. در این تحقیق۱۷۰ پسر بطور تصادفی از دانشآموزان دبیرستان انتخاب شده بودند. برای جمعآوری داده ها، از استراتژیهای مقابلهای در ورزش، تنظیم هدف و پرسشنامه اضطراب رقابتی و همچنین چک لیست عملکرد ورزشی استفاده کردند. نتایج نشان داد که رابطه معنیداری بین کار مبتنی بر راهبردهای مقابلهای با عملکرد ورزشی دانش آموزان در گروه تیمی وجود دارد.

درتحقیق ساسانفر و همکاران[۱۰۷](۲۰۱۱) که به مقایسه اضطراب در بین بازیکنان حرفهای و آماتور پانکریشن پرداخته بودند. در این مطالعه ۷۰ بازیکن در استان فارس و شهرستان مازندران ایران، ۳۴ بازیکن از بازیکنان حرفهای پانکریشن و ۳۶ بازیکن آماتور پانکریشن، پرسشنامه اضطراب بک را تکمیل کرده بودند. نمره اضطراب در بازیکنان حرفهای از بازیکنان آماتور پانکریشن بالاتر بود اما در دو گروه تفاوت معناداری نبود. یافتهها از این مطالعه تفاوت معنادار تمام نمره اضطراب در دو گروه را نشان میدهد. اضطراب کل (بازیکنان حرفهای و آماتور پانکریشن) بیشتر از (بازیکن آماتور پانکریشن) بود.

در تحقیق بهرامیزاد و بشارت[۱۰۸] (۲۰۱۰) که به بررسی تأثیر مقابله با استرس در موفقیت ورزشی پرداختند. در این تحقیق چهل و هشت ورزشکار دانشآموز (۲۶ پسر، ۲۲ دختر) مقیاس سبک مقابله با استرس ورزشی را تکمیل کردند. از مربیان ورزشکاران برای سنجش مقیاس دستیابی ورزشی به منظور سنجش دستاورد ورزشی دانشآموزان پرسیده بودند. سبک مقابله رویکردی به طور منفی با موفقیت ورزشی همراه بود. برای ورزشکاران مرد سبک مقابله اجتنابی بهطور مثبت با موفقیت ورزشی همراه بود اما برای ورزشکاران زن اینطور نبود. از این میتوان نتیجه گرفت، که هر دو سبک مقابلهای رویکردی و اجتنابی دستاوردهای ورزش را تحت تأثیر قرار میدهند.

در مطالعه رمضانینژاد و همکارانش (۱۳۹۰) که به مقایسه روش های مقابله با استرس در ورزشکاران رشته های انفرادی تیمهای ملی ایران پرداخته بود. ۳۴۰ ورزشکار ۲۳ رشته ورزشی در این مطالعه شرکت و ابزار این تحقیق که پرسشنامه روش های مقابله با استرس ورزشکاران حرفهای بود را کامل کردند. نتایج تحقیق نشان داد ورزشکاران تیمهای ملی به ترتیب از روش مقابلهی انطباق، رویارویی، خودتنبیهی، خودیاری، و اجتناب استفاده می‌کنند. به طور کلی، روش مقابله با استرس مسئله محور در کل ورزشکاران تیمهای ملی انفرادی متداولتر از روش مقابله با استرس هیجانمحور بود. همچنین ورزشکاران مرد بیش از ورزشکاران زن از روش مقابله هیجان محور استفاده میکردند.

در مطالعه رمضانینژاد و همکارانش (۱۳۸۸) که به بررسی شیوه های مقابله با استرس در ورزشکاران پرداخته بود. ۳۷۰ نفر در این مطالعه شرکت کردند، از این تعداد ۱۰۲ نفر ورزشکار دانشآموز، ۸۶ ورزشکار دانشجو و ۱۸۲ ورزشکار هیأتهای ورزشی شهر رشت در رشته های گروهی بسکتبال، هندبال، والیبال، فوتبال و رشته های انفرادی بدمینتون، رزمی، دو و میدانی و تنیس روی میز بودند که به سوالات پرسشنامه سبکهای مقابله با استرس پاسخ دادند. نتایج تحقیق نشان داد که ورزشکاران برای مقابله با استرس از مقابلهی اجتنابی بیشتر از مقابله رویارویی استفاده میکنند. همچنین در مقابله با عوامل استرس‌زای ناشی از خطای خود بازیکن، انتقاد مربی، درد یا آسیب دیدگی و شرایط بد محیطی، استفاده از سبک مقابلهی اجتنابی و در مقابله با استرسورهاای ناشی از تقلب حریف، داوری بد و بازی موفق حریف، استفاده از سبک مقابله رویارویی متداول و معنیدار بود. ورزشکاران رشته های گروهی نیز بیشتر از رشته های انفرادی از سبک مقابلهی اجتنابی استفاده میکردند؛ اما بین سبک مقابله رویارویی ورزشکاران این دو گروه، تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. علاوه بر این، بین شیوه های مقابله ورزشکاران زن و مرد در سطح قهرمانی، سن و سابقه ورزشی متفاوت، تفاوت معنیداری مشاهده نشده است.

 

 

 

در مطالعه عبدالحافظ و همکارانش[۱۰۹](۲۰۱۰) که به بررسی منابع استرس و استفاده از سبکهای مقابله در میان دانشجویان دانشگاه اردن پرداخته بود. ۵۶ دانشجو ورزشکار در این مطالعه شرکت و برای بررسی منابع استرس و سبکهای مقابله آنان پرسشنامه را کامل کردند. نتایج نشان داد که رایجترین منابع استرس آسیب و بیماری، فشار مسابقات، داور، درگیری با مربی تیم و تماشاگران بودند. ورزشکاران ۱۶راهبرد مقابله را برای مدیریت استرس استفاده کردند. نتایج نشان میدهد که مداخلات طراحی شده برای کاهش استرس برای افزایش استفاده از سبکهای رویکردی و اجتنابی برای مقابله با استرس باید پیگری شود.

در مطالعه انشل و همکاران[۱۱۰](۲۰۰۷) که به تعیین منابع استرس حاد درک شده ورزشکاران در طول رویداد رقابتی، سبکهای مقابلهای مربوطه آنان برای دو منبع استرس، رابطه بین عوامل استرسزا حاد و سبکهای مقابلهای آنان و تعمیم منابع استرس حاد و مقیاسهای سبکهای مقابلهای به عنوان یک تابع از جنس پرداخته بودند. در این تحقیق ۳۳۲ ورزشکاران، (۱۷۶ نفر مرد و ۱۵۶ نفر زن، سن ۲۱٫۶ سال) کسانی که قبلاً یا در حال ورزش کردن بودند و رقبا ورزشی برای مدرسه خود و یا تیم دانشگاه بودند یک پرسشنامه دو قسمتی را برای این مطالعه کامل کردند. سبکهای مقابلهای عمومی به طور قابل توجهی با منابع استرس حاد رابطه داشت. سبک مقابله ورزشکاران به طور مثبت با مجموعه عوامل استرسزا حاد مربوطه رابطه دارد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان داد، یک روابط معتبر و قابل اعتماد بین سبکهای مقابلهای و منابع استرس حاد در میان ورزشکاران است. همچنین نتایج نشان داده است، ورزشکارانی که استرس حاد مرتبط با مربی را تجربه کرده بودند، احتمال بیشتری برای استفاده در درجه اول روش سبکهای مقابلهای رویکردی و به دنبال آن دیگر سبکهای مقابلهای در پاسخ انتخاب شده برای منابع استرس بود.

۲-۴- نتیجهگیری کلی

همانطور که از پژوهش و مطالعات بیان شده در متون بالا مشخص است، که هنوز در مورد ثبات شیوه های مقابله با استرس در ورزشکاران توافق نظر قطعی وجود ندارد و بهنظر میرسد که این موضوع علاوه بر جنسیت و به نوع رشته ورزشی، سطح مهارت، تجربه (سابقه) و فرهنگ مرتبط باشد. به همین دلیل در پژوهش حاضر، شیوه های مقابله با استرس در دو سبک تالو و ساندا رشته ووشو در هر دو جنس مورد بررسی قرار میدهیم.
فصل سوم

روش تحقیق

 

۳-۱- مقدمه

در فصلهای قبل، هدف از این مطالعه، مفاهیم بنیادی و تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع این طرح تحقیقی بیان شدند. در این فصل ابتدا به بیان ویژگیهای جامعه و نمونه های آماری انتخاب شده در این تحقیق پرداخته خواهد شد. متغیرهای تحقیق و ابزار و وسایل مورد نیاز برای اندازه گیری آنان توضیح داده میشوند. سپس روش انجام کار، اندازه گیری متغیرهای ضمیم‌ای و نحوهی انجام آزمایشها بیان میشود و در نهایت روش های آماری استفاده شده جهت تجزیه و تحلیل داده ها توضیح داده میشوند.

 

۳-۲- روش تحقیق

با توجه به ماهیت تحقیق، پژوهش حاضر از نوع توصیفی و علی مقایسهای میباشد. پژوهشگر سعی دارد تا اثرات متغیرهای مستقل را مقایسه و بررسی نماید.

 

۳-۳- جامعه و نمونهی آماری تحقیق

ج
جامعه آماری این تحقیق را ووشوکاران مرد و زن ورزشکار که در سال ۹۲ در باشگاه های ورزشی شیراز مشغول بهفعالیت بودند تشکیل دادند. تعداد نمونهی آماری انتخاب شده شامل ۲۰۰ نفر از ورزشکاران رشته ورزشی ووشو شهرستان شیراز، کسانیکه در این رشته ورزشی مشغول به فعالیت بوده و دارای حداقل یک سال سابقهی شرکت در مسابقات قهرمانی را داشتند بودند ۱۰۰ نفر مرد (۵۰ نفر سبک تالو، ۵۰ نفر سبک ساندا) و ۱۰۰ نفر زن (۵۰ نفر سبک تالو، ۵۰ نفر سبک ساندا)، در این تحقیق شرکت داده شدند.

۳-۴- متغیرهای تحقیق

متغیرهایی که در ارتباط با ویژگی‌های فردی پاسخ دهندهگان بودند شامل: جنس (زن، مرد)، سن (سال)، رشته ورزشی (سبک ووشو)، سابقه ورزشی،

 

۳-۵- ابزار جمعآوری داده‌ها

 

 

۳-۵-۱-پرسشنامه