۳-۷-۳) روش انجام پژوهش
انجام این پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی– استقرائی می‌باشد، بدین معنی که مبانی نظری و پیشینه پژوهش از راه مطالعات کتابخانه‌ای، مقالات و سایت‌ها در قالب قیاسی و گردآوری اطلاعات برای تأیید یا رد فرضیه‌ها در قالب استقرائی می‌باشد.

۳-۸) روش و ابزار جمع‌ آوری اطلاعات
هر پدیده از نظر کمی و کیفی ویژگی‌هایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی‌ها، به ماهیت و نحوه دستیابی به آنها وابسته است. این پدیده‌ها به عنوان متغیر در طول زمان دچار تحول و دگرگونی می‌گردند. هدف هر تحقیقی دستیابی به این تغییرات است. یافتن پاسخ و راه‌حل برای مسأله انتخاب شده در هر تحقیق، مستلزم دست یافتن به داده‌هایی است که از طریق آنها بتوان فرضیه‌هایی که به‌عنوان پاسخ‌های احتمالی و موقت برای مسأله تحقیق مطرح شده‌اند را آزمون کرد (خاکی، ۱۳۸۴). گردآوری داده‌های مورد نیاز پژوهش یکی از مراحل اساسی آن است و به‌لحاظ اهمیت آن باید به‌طور دقیق تعریف و مشخص شود. مرحله گردآوری داده‌ها آغاز فرآیندی است که طی آن پژوهش‌گر یافته‌های میدانی و کتابخانه‌ای را گردآوری می‌کند و سپس به خلاصه‌سازی یافته‌ها از طریق طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازد و فرضیه‌های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در نهایت نتیجه‌گیری می‌کند و پاسخ مسأله پژوهش را به‌کمک آنها می‌یابد. به‌عبارت دیگر پژوهش‌گر به اتکای داده‌های گردآوری شده حقیقت را آنطور که هست کشف می‌کند (حافظ‌نیا، ۱۳۸۵).
جهت جمع‌ آوری داده‌های این تحقیق اعم از مبانی نظری تحقیق، سوابق تحقیق و داده‌ها، از دو دسته داده‌ها استفاده شده است :

1. 1. داده‌های اولیه

1. 1. داده‌های ثانویه

الف) داده‌های ‌اولیه: به‌طور مستقیم در رابطه با موضوع و برای اولین‌ بار برای یک پروژه خاص تحقیقاتی جمع‌ آوری می‌شود.
ب) داده‌های ‌ثانویه: آن‌دسته از اطلاعات که قبلاً جمع‌ آوری شده و هدف از جمع‌ آوری آنها اجرای پروژه تحقیقاتی‌کنونی نبوده است.
روش‌های گردآوری اطلاعات، قابل تفکیک به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد، در این پژوهش اطلاعات مورد‌نیاز برای تبیین مبانی نظری و تئوریکی تحقیق و همچنین مرور پیشینه تحقیق به‌روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. لذا برای دستیابی به چنین منظوری، کتب، مقالات داخلی و خارجی و پایان‌نامه‌های دانشجویی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در بخش دیگری از تحقیق داده‌های مورد نیاز برای تبیین و آزمون متغیرهای موجود در فرضیه‌ها و پاسخ‌گویی به سؤالات مطرح شده در ابتدای پژوهش، به صورت میدانی جمع‌ آوری شده است. اطلاعات مورد نیاز در روش میدانی از پایگاه‌های اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار و سیستم معاملاتی سهام و گزارش‌های مالی شرکتهای پذیرفته شده و بانک‌های اطلاعاتی آنها و نیز شرکت تدبیرپرداز و غیره تأمین شده است. داده‌های مربوط به متغیرهای تحقیق پس از مرتب‌سازی، با بهره گرفتن از برنامه‌های مورد نظر و روش‌های آماری مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته‌اند.
۳-۹) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل اطلاعات، فرآیندی چند مرحله‌ای است که طی آن داده‌هایی که از طریق ابزارهای جمع‌ آوری در نمونه آماری، فراهم آورده‌اند خلاصه، کدبندی و دسته‌بندی می‌شوند و در نهایت پردازش می‌گردند تا برقراری انواع تحلیل و ارتباط‌ها بین این داده‌ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید. در مرحله تجزیه و تحلیل، مهم این است که پژوهش‌گر باید اطلاعات و داده‌ها را در مسیر هدف پژوهش، پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهش و نیز ارزیابی فرضیه‌های پژوهش خود، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد (حافظ نیا، ۱۳۸۵).
به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و انجام آزمون فرضیه‌های تحقیق حاضر از روش تحلیل همبستگی (با بهره گرفتن از تکنیک پانل دیتا) استفاده نمودیم. لذا بدین منظور در این تحقیق پس از اجرای مرحله تحقیق کتابخانه‌ای و میدانی و استخراج اطلاعات کافی از نمونه‌ها و محاسبه ارزش‌های هر یک از متغیرها، با بهره گرفتن از نرم‌افزارهای Excel (به‌منظور جمع‌ آوری داده‌ها)، Eviews (برای آزمون پانل‌دیتا) و Stata (به‌منظور انجام آزمون ناهمسانی واریانس‌ها و آزمون خود‌همبستگی) به تجزیه‌تحلیل یافته‌ها و آزمون فرضیات پرداخته شده است. در نمودار ۱-۳ روش های‌ آماری انجام پژوهش ارائه شده است.
نمودار (۳-۱): روش های آماری انجام پژوهش
۳-۱۰) تعریف متغیرها و نحوه محاسبه آن ها
متغیر از نظر لغوی به معنی چیزی است که تغییر می‌کند، اما در فعالیت‌های تحقیقی، متغیر ویژگی‌هایی دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرند. متغیر یک مفهوم است که بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می‌شود، به‌عبارت دیگر متغیر به ویژگی­هایی اطلاق می شود که می­توان آن­ها را مشاهده یا اندازه ­گیری کرد و دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آن­ها قرار داد، عدد یا ارزش نسبت داده شده به متغیر، نشان‌دهنده تغییر از یک فرد به فرد دیگر یا از یک حالت به حالت دیگر است (خاکی،۱۳۸۴). در این تحقیق متغیرها به سه دسته و به‌ترتیب زیر تقسیم‌بندی می‌شوند :
۳-۱۰-۱) متغیر وابسته
متغیر وابسته، متغیری است که مشاهده یا اندازه‌گیری می‌شود؛ تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود (دلاور، ۱۳۸۴)، به‌عبارت دیگر متغیر وابسته، متغیری است که تحت تأثیر متغیر مستقل قرار می‌گیرد. با توجه به تعریف فوق و مطالعه ادبیات تحقیق، متغیر وابسته تحقیق، به شرح زیر می‌باشد.

• • تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی شرکت i در سال t.

۳-۱۰-۲)متغیر مستقل
متغیری که توسط پژوهش‌گر اندازه‌گیری، دست‌کاری و یا انتخاب می‌شود؛ تا تأثیر یا رابطه آن را بر متغیر و یا متغیرهای دیگری، اندازه‌گیری کند، متغیرمستقل نامیده می‌شود (دلاور، ۱۳۸۴). با توجه به پرسش اصلی تحقیق و بر اساس مطالعات انجام شده، متغیر‌های مستقل تحقیق حاضر، به شرح زیر می باشد که تأثیر آن‌ ها برمتغیر وابسته سنجیده می­ شود.

• • تفاوت دفتری مالیات شرکت i در سال t.

• • نرخ مؤثر هزینه مالیات شرکت i در سال t.

• • نرخ مؤثر مالیات نقدی شرکت i در سال t.

۳-۱۰-۳) متغیرهای کنترلی
چون در یک تحقیق، اثر تمام متغیرها را بر یکدیگر نمی‌توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد، بنابراین، محقق، اثر برخی از متغیرها را کنترل نموده، آن­ها را خنثی می‌کند. این نوع متغیرها، متغیر کنترل نامیده می‌شوند. متغیرهای کنترلی تحقیق حاضر به شرح زیر می باشد.

• • سود غیرمنتظره شرکت i در سال t.

• • اندازه موسسه حسابرسی کننده شرکت i در سال t.

• • اندازه شرکت i در سال t.

• • فرصت های رشد شرکت i در سال t.

• • اهرم عملیاتی شرکت i در سال t.

• • بحران مالی شرکت i در سال t.

• • درصد پنج سهامداران عمده شرکت i در سال t.

• • نسبت ناخالص اموال، ماشین آلات و تجهیزات شرکت i در سال t.

• • نسبت کل اقلام تعهدی به کل دارائیهای شرکت i در سال t.

تعریف عملیاتی متغیر وابسته
۳-۱۰-۴) تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی سالانه ( DELAY)
طبق ماده ۱۱۰ ق.م.م اشخاص حقوقی می­توانند حداکثر ۴ ماه بعد از پایان سال مالی اظهارنامه، ترازنامه، حساب سود و زیان خود را تسلیم نمایند. بنابراین تأخیر غیرعادی در زمان تصویب سود را می توان از پایان مهلت قانونی تسلیم اظهارنامه(۴ماه بعد از پایان سال مالی) تا تاریخ تصویب سود سالانه توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت i در سال t بر حسب ماه اندازه ­گیری کرد.
تعریف عملیاتی متغیرهای مستقل
۳-۱۰-۵) تفاوت دفتری مالیات (BTD)
تفاوت دفتری مالیات از تفاوت سود ابرازی و درآمد قطعی شده شرکت i در سال t تقسیم بر کل دارائی شرکت i در ابتدای دوره t بدست می آید. و درآمد قطعی شده نیز از تقسیم مالیات قطعی شده بر نرخ ۵/۲۲% (نرخ مالیات ماده ۱۰۵ ق.م.م) و معافیت ماده ۱۴۳بدست می آید.

سود ابرازی قبل از کسر مالیات
مجموع دارایی های شرکت در ابتدای سال
مالیات قطعی