با چه نهادها و افرادی در جامعه باید ارتباط داشت؟

نظارت بر فعالیت‌ها و ارزیابی آن در مدرسه چگونه صورت می‌گیرد؟

در روش نظریه داده‌بنیاد پژوهشگر بدون هیچ پیش‌فرضی وارد پژوهش شده و سعی می کند نظریه خود را فقط بر مبنای یافته‌های پژوهش شکل دهد. در نتیجه هر چه سؤالات کلی‌تر مطرح شوند صحیح‌تر است. البته اگر سؤالات به‌صورت بسیار کلی مطرح گردد ممکن است مقوله‌های مؤثر در مدیریت استاندارد مجال بروز و مطرح‌شدن پیدا نکنند، مخصوصاً در مصاحبه با اساتیدی که ممکن است به شکل مشخص و سازمان‌یافته به مدیریت استاندارد و استانداردهای شغلی مدیریت مدرسه فکر نکرده باشند، لذا پس از بررسی سؤالات پیشنهادی تصمیم گرفته شد که علاوه بر سؤال کلی درباره استانداردهای شغلی مدیریت مدارس متوسطه، هر زمان که مصاحبه‌شونده‌ها حضور ذهن کافی برای ارائه مطلب نداشتند برحسب نیاز به مقولات کلی حوزه استانداردهای شغلی که با مرور پژوهش‌ها و مبانی نظری تدوین شده است، نظر مصاحبه‌شونده در این رابطه پرسیده شود.
البته با توجه به وضعیت کنونی آموزش‌وپرورش عملاً نظرات مدیران مدارس بسیار محدود صورت می‌گرفت که به‌منظور عمق دهی به کار پژوهش، سؤالات مذکور پرسیده می‌شد.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

مرحله دوم: جمع‌ آوری داده‌ها

داده‌هایی که توسط نظریه‌پرداز داده‌بنیاد برای تشریح فرایندها جمع‌ آوری می‌شود، شامل انواع بسیاری از داده‌های کیفی است؛ ازجمله مشاهدات، گفت‌وشنودها، مصاحبه‌ها، اسناد دولتی، خاطرات پاسخ‌دهندگان و مجلات، و تأملات شخصی خود پژوهشگر (کرسول، ۲۰۰۵).
روش نظریه داده‌بنیاد، نظر دهی بر داده‌های مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته، مشاهدات میدانی، اسناد مربوط به مطالعات موردی یا دیگر شکل‌های مواد متنی استوار بوده و به بررسی و مشاهده منظم داده‌ها به‌منظور استخراج نظریه از آن‌ ها می‌پردازد (لقمان نیا، ۱۳۸۸).
در اغلب پژوهش‌ها، قبل از جمع‌ آوری داده‌ها، متغیرها، روابط و حتی نتایج، تعریف‌شده و طرح تحقیقی متضمن مقصود است. درحالی‌که در نظریه‌ داده‌بنیاد، نمونه‌برداری با فرایند حس عام و با داده‌هایی که تأمین‌کننده اطلاعات اولیه هستند آغاز می‌شود که از آن می‌توان به‌عنوان نمونه‌برداری نظری (جهت‌دار) نام برد (سوتو[۳۱]، ۱۹۹۲؛ نقل در مهرابی و همکاران، ۱۳۹۰).
نظریه‌پردازی داده‌بنیاد در نمونه‌برداری هدفمند افراد برای مصاحبه یا مشاهده، از نگرشی منحصربه‌فرد حمایت می‌کند که آن را از دیگر رهیافت‌های کمی و کیفی به جمع‌ آوری داده‌ها متمایز می‌سازد. از سویی برخلاف نمونه‌برداری انجام‌شده در بررسی‌های کمی، نمونه‌برداری نظری نمی‌تواند از شروع مطالعه و نظریه‌پردازی داده‌بنیاد، برنامه‌ریزی شود و تصمیمات خاص نمونه‌برداری در خلال فرایند پژوهش شکل می‌گیرند (استراوس، و کوربین، ۱۹۹۹). از سوی دیگر، نظریه‌پردازان داده‌بنیاد از روالی استفاده می‌کنند که مستلزم جمع‌ آوری و تحلیل همزمان و زنجیره‌وار داده‌هاست. نمونه‌برداری نظری در نظریه‌پردازی داده‌بنیاد به این معناست که اشکالی از جمع‌ آوری داده‌ها را انتخاب می‌کند که متون و تصورات مفیدی را در راستای تولید یک نظریه به دست خواهد داد. این بدان معناست که نمونه‌برداری، ارادی[۳۲] (نه تصادفی) است و متمرکز بر تولید یک نظریه است (کرسول، ۲۰۰۵).
گلیسر و استراوس (۱۹۶۷) نمونه‌برداری نظری را این‌گونه تعریف می‌کنند:
«نمونه‌برداری نظری، فرایند جمع‌ آوری داده برای تولید نظریه است که بدان وسیله تحلیل‌گر، به‌طور همزمان داده‌هایش را جمع‌ آوری، کدگذاری و تحلیل کرده و تصمیم می‌گیرد به‌منظور بهبود نظریه خود تا هنگام ظهور آن، در آینده چه داده‌هایی را جمع‌ آوری و در کجا آن‌ ها را پیدا کند.»
معیار قضاوت در مورد زمان متوقف کردن نمونه‌برداری نظری، «کفایت نظری» مقوله‌ها یا نظریه است؛ بنابراین، در نظریه‌پردازی داده‌بنیاد، نمونه‌گیری توسط ظهور مفهومی- نه طرح پژوهش – به پیش می‌رود و توسط کفایت نظری – نه طرح پژوهش- محدود می‌شود (دانایی‌فرد، و امامی، ۱۳۸۶). یکی از نشانه‌های نقطه اشباع (کفایت نظری)، روبرو شدن با داده‌های تکراری است (سوسا[۳۳]، ۲۰۰۶؛ نقل در مهرابی و همکاران، ۱۳۹۰).

 

جامعه و نمونه

جامعه آماری تمامی مدیران مدارس متوسطه شهرستان مشهد انتخاب گردید. چنان‌که پیش‌تر مطرح گردید، برخلاف پژوهش کمی که با بهره گرفتن از فنون مختلف نمونه‌گیری احتمالی[۳۴]، انتخاب مواردی را هدف قرار می‌دهد که نماینده واقعی و معرف کل جامعه‌ای باشند که این موارد از آن گرفته شده‌اند، پژوهش کیفی نمونه‌های خود را به‌صورت هدفمند انتخاب می‌کند. منطق نمونه‌گیری هدفمند، عبارت از انتخاب موارد غنی از اطلاعات، یعنی انتخاب مواردی است که امکان مطالعه عمیق را فراهم می‌سازند. موارد غنی از اطلاعات، مواردی هستند که پژوهشگر از طریق آن‌ ها می‌تواند اطلاعات فراوانی درباره موضوع‌های اساسی مربوط به مسئله و هدف پژوهش به دست آورد (حریری، ۱۳۸۵). بدین ترتیب برای رسیدن به نمونه منتخب دو نکته مدنظر قرار گرفت:
۱٫ نمونه شامل افرادی باشد که علاوه بر این‌که در امر مدیریت مدرسه موفق بوده‌اند ازنظر فکری و نظری نیز دارای ساختار بوده و بتوانند مطالب موردنظر را انتقال دهند.
۲٫ نمونه شامل افراد با اقتضائات مختلف باشد؛ بدین معنی که از لحاظ سابقه مدیریت، تحصیلات علمی، حضور در مراتب مدیریتی سطوح بالای آموزش‌وپرورش و بخش‌های مختلف مدرسه و آموزش‌وپرورش، و همچنین نوع مدرسه‌ای که در آن مدیریت داشته‌اند، دارای تنوع باشد.
با توجه به این‌که تاکنون شاخص علمی خاصی برای انتخاب مدیران موفق در آموزش‌وپرورش تعریف نشده است، و از طرف دیگر روابط غیررسمی بین مدیران مدارس مختلف قوی بوده و یکدیگر را به خوبی می‌شناسند در بین روش‌های مختلف نمونه‌گیری هدفمند، از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی یا زنجیره‌ای[۳۵] استفاده شد.
نمونه‌گیری گلوله‌برفی یا زنجیره‌ای؛ یعنی انتخاب شرکت‌کنندگانی که به نحوی با یکدیگر پیوند دارند و پژوهشگر را به دیگر افراد همآنجامعه راهنمایی می‌کنند (حریری، ۱۳۸۵).
بدین ترتیب برای انتخاب اولین نمونه با مراجعه به اداره کل آموزش‌وپرورش استان خراسان رضوی و همچنین تعدادی از ادارات نواحی آن در شهرستان مشهد لیستی از مدیران موفق ازنظر ایشان گرفته شد. سپس از ایشان درخواست شد تا تعدادی از مدیران موفق با توجه به شاخص‌های مذکور عنوان شود. از بین مدیران معرفی‌شده آن‌ هایی که از سوی چند نفر به مصاحبه از ایشان تأکید شده بود سه نفر انتخاب گردید.
با توجه به شاخص‌هایی که این مدیران دارا بودند در ادامه با ارائه شاخص‌های مدنظر تعدادی دیگر از مدیران معرفی گردیدند که درنهایت بعد از مصاحبه از ۱۰ نفر از مدیران مدارس متوسطه شهرستان مشهد، کفایت نظری حاصل گردید.
مشخصات مصاحبه‌شوندگان به ترتیب در جدول ‏۳‑۱ مشاهده می‌شود:
جدول ‏۳‑۱: مشخصات مصاحبه‌شوندگان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ردیف سن تحصیلات سابقه خدمت سابقه مدیریت نوع مدرسه
۱ ۵۲ سال دانشجوی دکتری
مدیریت آموزشی ۳۰ سال ۲۵ سال معاون اداره کل
مدیر ناحیه
مدرسه نمونه دولتی
مدرسه دولتی
مدرسه غیرانتفاعی
۲ ۴۸ سال کارشناسی
علوم تربیتی ۲۹ سال ۷ سال مدرسه دولتی
۳ ۴۸ سال کارشناسی
مدیریت ۲۹ سال ۲۷ سال سرپرست ناحیه
معاونت ناحیه