آنچنان که مشهود است و در فصل آخر تفصیل بیشتری می­گردد هر یک از سردمداران این خاندان­ها در مقاطع مهم تاریخی ایران نقش­های مهمی به عهده داشته اند، و همین نقش­های ویژه آن­ها را از سایر خاندان­های حکومتگر جدا ساخته است.
۳-۳-۳ جناح بندی­های سیاسی
معنای یک حزب درمفهوم عام، گردهمایی مردمی است که درباره برخی مسائل نظرات مشترکی دارند. این گروه دارای اهداف مشترک نیز بوده و در راستای رسیدن به این اهداف باهم همکاری
می­ کنند. (زاهد، ۱۳۹۰: ۱۱۶)
پیدایش و رشد احزاب سیاسی از کشور­های اروپای غربی آغاز شد. در این کشور­ها پارلمان و حکومت پارلمانی قبل از پیدایش احزاب سیاسی به وجود آمد و احزاب به طور تدریجی رشد کرده کم کم جای بسیار محکمی درنظام سیاسی کشور یافتند. اما در ایران پیدایش احزاب سیاسی این چنین نبود. احزاب تقریباً هم زمان با استقرار مشروطیت و تشکیل مجلس، به خصوص مجلس دوم ظاهر شدند. بنابراین قبل از آنکه مشروطه کاملاً مستحکم و مجلس مسلط بر اوضاع گردد دستخوش رقابت­های حزبی گردید. (اتحادیه، ۱۲۶۱: ۹)
فکر تشکیل این انجمن­ها که گاه آن را «اتحادیه، فراکسیون و یا حزب» نامیده­اند، از اصل آزادی اجتماعات در دموکراسی پارلمانی سرچشمه می­گیرد. تعداد انجمن­ها را در پایتخت از هفتاد تا یکصدوپنجاه عدد نوشته­اند و مامونتف، خبرنگار روسی، شمار اعضای آن انجمن­ها را سی هزار تن برآورد کرده است. (مامونتف، ۱۳۰۹: ۶۹)
جناح­های سیاسی و احزاب به رغم همه شعار­هایی که در مرامنامه هایشان می­دادند، در پی ارائه­ یک سیاست و برنامه روشن برای پیشبرد و تثبیت نهضت و استقرار آن نبودند. بلکه بیشترین تلاش آن­ها متوجه تکذیب راه و روش جناح مقابل و پیشبرد اهداف و منافع صنفی در چهارچوب حزب، فراکسیون و تشکّل سیاسی بود و در این راه از هرگونه بهره برادری از نام، شخصیت، رهبران مردمی و محبوب نهضت مشروطه ابایی نداشتند. لذا آنان از شعار­هایی که سر می­دادند و از طبقاتی که مدعی دفاع از حقوق آن­ها بودند بسیار فاصله داشتند. (ملایی توانی، ۱۳۸۱: ۱۴۴-۱۴۳)
اصل تشکیل احزاب سیاسی به پیشنهاد ناصرالملک شکل گرفته و آشکار گردید. این سیاستمدار زیرک برای آنکه توازن نیرو­ها را بسنجد و نیز به منظور تشکیل دولتی برخاسته از احزاب سیاسی، به گروه­هایی که به شکل مافیایی[۸] در کشور فعالیت می­کردند و مجلس را پایگاه بحران­های کشور کرده بودند پیشنهاد کرد مثل کشور­های اروپایی برای خود احزاب و مرامنامه­هایی منتشر سازند تا دولت برخاسته از حزب اکثریت تشکیل شود. (آبادیان، ۱۳۸۳: ۲۸۹)
اما از این احزاب تنها نامی باقی مانده و اصطلاحاتی نظیر میانه رو، دموکرات، اتحاد و ترقی، اصلاح طلب و … فاقد معنای حقیقی بودند. به خصوص در پی گسترش آشفتگی­های سیاسی و بروز نابسامانی­های اجتماعی- اقتصادی و افزایش تهدید­ها و فشار­های خارجی که سرانجام با کشیده شدن جنگ جهانی به ایران تا مرز انفجار پیش رفت، این ترتیبات ابتدایی به راحتی ازهم فروپاشید. مبارزان دلسوز و وفادار به مبانی مشروطه ناامید گشته، صحنه­ی سیاست را ترک نمودند و در فضایی که از فقر اجتماعی، بحران اقتصادی و سوء مدیریت و بی کفایتی رو به گسترش بود، گروهی از فرصت طلبان سودجو درجهت پیشبرد منافع اقتصادی و اجتماعی خود سربرآورده و گروه­هایی را سازماندهی کردند. (کسروی، ۱۳۷۹: ۱۱-۱۰)
عکس مرتبط با اقتصاد
بسیاری از افراد با بدبینی از انجمن­ها یاد کرده و قصد آن­ها را تنها گذراندن امور زندگانی و سورچرانی دانسته، کار آن­ها را جز انجمن بازی، مشروطه سازی، رجاله بازی و جار و جنجال چیز دیگری نمی­دانند. (قاسمی، ۱۳۸۶: ۵۹)
عین السلطنه نیز خرابی مملکت را عمدتاً از سوی انجمن­های سری دانسته و معتقد است
«آن­ها تحت نفوذ افکار و اندیشه ملکم و فرق بابی، سر منشأ فساد­ها هستند.
(عین السلطنه، ۱۳۷۷، ج۳: ۴۸۲)
طباطبایی هشدار داد: «تمام اهل مجلس بدانند که در این شهر انجمن­ها برای تخریب این مجلس منعقد است» او خاطر نشان کرد «این انجمن­های متعدده اسباب اغتشاش شده … چاره این کار را بنمائید. اگر وضع این باشد همه­ی مملکت به هم خواهد خورد. » (مذاکرات مجلس شورای ملی، صفر ۱۳۲۵، ۱۱و۲۵)
البته نباید از کنار اقدامات مثبت انجمن­ها نیز به سادگی گذشت چنانچه در چند حادثه همراه با عامه­ی مردم و به پشتیبانی مجلس نیز آمدند ولی در برهه­ای از زمان خود را کنار کشیده و در موقعیت حساس راجع به مسائل عمومی به بحث و بررسی ننشستند. (آدمیت، ۱۳۶۹، ج۲: ۱۳۷)
جا دارد دراینجا دو حزب مهم و پرطرفدار دوره­ موردنظر را به همراه نقشی که در بی ثباتی سیاسی داشتند مورد بررسی قرار دهیم.
۳-۳-۳-۱ دموکرات­ها و اعتدالیون
بعد از فتح تهران در ایران دو حزب پیدا شد: یکی انقلابی و دیگری اعتدالی. درهمان سال پس از افتتاح مجلس دوم این دو حزب به اسم دموکرات عامیون و اجتماعیون اعتدالیون رسمی شده و به مجلس معرفی گردیدند. (بهار، ۱۳۸۰، ج۱: ۸)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
جناح انقلاب را از منظر جهت گیری سیاسی به طورکلی می­توان به دوگرایش میانه رو و تندرو تقسیم کرد. میانه رو­ها که درمیان آن­ها افراد آگاه به دنیای جدید زیاد بود، توسعه را امری تدریجی می­دانستند که نیاز به زمان دارد. درواقع این گروه در عملکرد سیاسی و فرهنگی خود میانه روی را پیشه قرارداده و به گفته­ی ملک الشعرای بهار «هوادار روش ملایم­تر و رعایت سیر تکامل بودند و اعتقاد به کشتن و از بین بردن مستبدان و ارتجاعی­ها نداشتند. » (همان: ۹) اما مهم­ترین مشخصه­ی جناح تندرو انقلابی، شیدایی به فرهنگ و تمدن اروپا بود. این دیدگاه در جمله­ معروف «ما باید از فرق سر تا نوک پا فرنگی شویم» خود را نشان می­داد. (تقی زاده، ۱۳۷۲: ۵۶)
فرقه­ی اعتدال جانبدار اشراف زمیندار طبقه­ی متوسط سنتی بود؛ پنجاه و سه نماینده وابسته به آن شامل سیزده تن روحانی، ده زمیندار، نه تاجر، ده کارمند و سرخان می­شد.
برخورد میان دوگروه اعتدالیون و دموکرات­ها در مذاکرات پارلمانی بر سر موضوع
اصلاحات غیرمذهبی آغاز و درجریان انتخاب صدراعظم بر شدت آن افزوده شد. اعتدالیون
همچنان خواستار سپهدار بودند و دموکرات­ها به انتخاب میرزاحسن مستوفی الممالک که از مقامات ثروتمند اما دارای گرایش­های آزادیخواهانه و دوستدار اصلاحات غیرمذهبی بود تأکید داشتند.
(ملک زاده، ۱۳۸۳، ج۶: ۱۳۳۱)
به دنبال مرگ نایب السلطنه و لزوم تعیین جانشین برای او، این برخورد شدت بیشتری یافت. اعتدالیون به کمک بختیاری­ها، مستوفی الممالک را کنار گذاشته و به جای او ناصرالملک را انتخاب نمودند که در سابق آزادیخواه بود و اکنون محتاط­تر گشته و به دموکرات­ها اعتمادی نشان نمی­داد و خود را محافظه کار واقع بین می­نامید.
سرانجام وقتی چهارتن از افراد مسلّح، بهبهانی را که سخت مورد احترام بود کشتند، برخورد به نقطه­ی انفجار رسید؛ اعتدالیون بی درنگ دموکرات­ها را به توطئه­ی قتل متهم کرده و خواستار دستگیری فوری همه­ی دست اندرکاران سوء قصد شدند. در این بین افراد مسلّح، حمیدخان تربیت، قهرمان سوسیالیست-دموکرات تبریز را کشتند، به نظر می­رسید که از تصفیه حساب نهایی گریزی نیست (آبراهامیان، ۱۳۷۷: ۹۶). دموکرات­ها و بختیاری­ها همراه با گروهی از وکلای جنوب که در چنین پیشامدی درگیر بودند، مستوفی الممالک را به جای سپهدار برگزیدند.
در این وضعیت نابسامانی که ایجاد شده بود هردو گروه سهم داشتند و زندان و تبعید و توقیف مطبوعات شامل حال هر دو حزب گردید. (کسروی، ۲۵۳۶: ۵۰۷)
میزان دخالت این گروه­ها در جامعه به اندازه­ای بود که حتی درمواردی در عزل و نصب وزرای کابینه­ها نیز تأثیر می­گذاشت.
فصل چهارم
(نقش عوامل داخلی و دخالت بیگانگان در ناپایداری کابینه ها)
۴-۱ دخالت­های خارجی
موضوع مهمی که در پایداری و ناپایداری کابینه­ها تأثیر می­گذارد مربوط به نقش نیرو­های خارجی و قدرت­های استعماری است که در روی کارآمدن کابینه­ها یا فراهم نمودن زمینه برای سقوط آن­ها نقش اساسی ایفا می­نمودند؛ به سبب این دخالت که نشانگر شرایط نیمه استعماری بود، دموکراسی و آزادی که هدف مشروطه خواهان بود تحقق نیافت. هر رهبر یا حرکتی که به پرچمداری
استقلال ایران برمی خاست ازطرف دولت روسیه، انگلیس و عوامل آن­ها مورد حمله قرارگرفته
و به سرعت محکوم می­شد. در چنین فضایی مردم نیز طبعاً مأیوس و مرعوب می­شدند.
(اتحادیه، ۱۳۷۲، ش۴۳: ۳۹۲)
طبیعتاً در چنین شرایطی کابینه­ها که زیرمجموعه ­ای از نظام سیاسی می­باشند آسیب پذیرتر از بخش­های دیگر جامعه هستند. به نظر نگارنده تعداد زیاد کابینه­ها و عمرکوتاه آن­ها در زمان­های مختلف، از یک نظر نشان از ناپایداری کل حکومت داشته و در زمان­های دیگر که حتی از نظر مدت استقرار افزایش داشته است، حکایت از پایداری یا ثبات سیاسی نیست بلکه نشان از تثبیت هر چه بیشتر زنجیره­های وابستگی به بیگانگان می­باشد.
دو قدرت روس و انگلیس به هر شیوه متوسل شدند تا مانع از پایداری و استقرار نظام مشروطه گردند. روسیه با توجه به منافع گسترده­ی اقتصادی- سیاسی خود در ایران و تسلط کاملش بر خاندان قاجار و این واقعیت که اساساً ایران را جزئی از قلمرو روسیه به حساب می­آورد از ایجاد انقلاب مشروطه و استقرار حکومتی ملی و دموکراتیک، هم به دلیل تأثیر منفی آن بر مسلمانان جنوب روسیه و هم به خاطر به خطرافتادن منافعش درایران به شدت جلوگیری می­نمود. (ملایی توانی، ۱۳۸۱: ۵۸۸)
از طرف دیگر روحیه­ی وابسته­ی دولتمردان سیاسی و اجتماعی آن زمان به بیگانگان، همواره یکی از پایه­ های همین بی ثباتی نهاد­های حکومتی از جمله کابینه­ها به حساب می­آمد. گذشته از این که اکثریت این کابینه­ها وابسته و غیرمستقل از هر بعد چه در بعد تصمیم گیری داخلی و چه بین المللی بوده ­اند، آن دسته از کابینه­ها هم که خواهان به کار بردن توانایی­های ملی و دخالت دادن نیرو­های ملی در سرنوشت مملکت بوده ­اند با نقشه­ها و مشکلات فراوان به وجود آمده توسط مخالفان، زمینه ­های نابودی و ناپایداری شان فراهم می­شده است. (نوریان، ۱۳۸۳: ۱۷)
انگلستان اگرچه به منظور تغییر موازنه­ی قوا در ایران خود را به ظاهر آزادیخواه و طرفدار مشروطه معرفی نمود اما همین حمایت را تنها تا وقتی که خطر آلمان احساس نمی­شد ادامه داد. تا جایی که پس از شکل گیری دسته بندی­های جهانی و فراهم شدن مقدمات جنگ جهانی اول، انگلستان و روسیه اقدام سیاسی هماهنگ و نسبتاً یکپارچه در ایران به کار گرفتند که مانع پیشرفت ایران درهمه عرصه ­ها و ممانعت از شکل گیری یک نیروی سوم در کشور و نیز تقسیم ایران به حوزه های نفوذ بود.
درادامه بطور جداگانه به بررسی تأثیر هرکدام از نیرو­های مداخله گر خارجی در بی ثباتی ایران می­پردازیم.
۴-۱-۱ نقش روسیه در بی ثباتی وضعیت ایران
بدون شک قدرتی که بیش از هرعامل دیگر در ایران عصر قاجار نقش بازی می­کرد روسیه تزاری بود. این کشور که جز نواحی یخبندان شمالی بخش عظیمش در خشکی قرار داشت می­کوشید تا از راه دستیابی به آب­های گرم خلیج فارس و تصرف قسطنطنیه خود را از این مشکل برهاند.
(شیخ الاسلامی، قتل اتابک و شانزده مقاله تحقیقی دیگر: ۱۳۳)
بریگاد قزاق به عنوان شعبه­ای از وزارت جنگ روسیه در ایران به خوبی نقش­های سیاسی خود را ایفا می­نمود. کسب امتیازات اقتصادی، حقوق ناچیز گمرکی و به طورکلی مجاورت با روسیه و ملاحظات سیاسی باعث شد در سال­های پس از استقرار مشروطه تا آغاز جنگ جهانی اول تجارت ایران به نحو وحشتناکی در انحصار روسیه قرار گیرد.
بر این اساس روسیه با توجه به منافع گسترده­ی اقتصادی– سیاسی خود در ایران خواهان حفظ وضع موجود بود و با هرحرکت یا جنبشی که تلاش می­کرد این وضعیت را تغییر دهد به شدت مخالفت می­نمود. (ناظم، ۱۳۸۰: ۱۷۳)
این روش روسیه در برخورد با ایران، پس از فتح تهران به شکل گسترده تری نمایان شد. بدین صورت که بلافاصله پس از شورش محمدعلی شاه و برادرش سالارالدوله که با حمایت روسیه انجام گرفته بود، دولت روسیه برای اینکه مشروطه خواهان را با مشکل مواجه سازد و با هدف اخراج شوستر به دولت ایران اولتیماتوم داد و پایتخت را تهدید به اشغال نظامی نمود. پیامد این تهدید تسلیم شدن دولت ایران، پذیرش تأسف بار اولتیماتوم و شرایط سنگین روسیه و نیز کودتای صمصام السلطنه و تعطیلی مجلس بود که در ادامه به طور مفصل راجع به آن توضیح خواهیم داد.
(شیخ الاسلامی، قتل اتابک و شانزده مقاله تحقیقی دیگر: ۱۳۴)
این وقایع در حقیقت اوج تحقیر سیاسی ایران و از دست رفتن آخرین امید­های مشروطه خواهان راستین برای اصلاح امور و پایداری کشور بود که نشان می­داد روسیه قدرت آن را دارد هر امری که استقلال و تمامیت ایران را زیر سؤال می­برد بر زمامداران کشور تحمیل کرده و در صورت لزوم خود وارد عمل شود و این معنایی جز این نداشت که بیشتر روس­ها ایران را دارای دولتی مستقل
نمی­شتاختند. (کاظم زاده، ۱۳۷۱: ۶۴۸)
۴-۱-۱-۱ اولتیماتوم دولت روس
به دنبال شکست سالارالدوله و رفتن محمدعلی شاه از ایران (کسروی، ۲۵۳۶: ۲۲۵)، از سوی هیئت وزرا حکمی صادر شد که باید اموال شعاع السلطنه و سالارالدوله مصادره و جزء اموال خزانه محسوب گردد (شوستر، ۱۳۵۱: ۱۸۶). اما زمانی که شوستر و همکارانش شروع به کار خود کردند با مخالفت روس­ها مواجه شدند (ملک زاده، ۱۳۸۳، ج۶: ۱۴۴۷) و حتی قزاق­های روس مسلحانه وارد املاک شاهزادگان شده و کار خزانه داری کل را منحل نمودند. (تکمیل همایون، ۱۳۸۵: ۷۰)
اصل این ماجرا چنین بوده است که سفیر روس به وزارت خارجه­ی ایران آمده و به نام دولت متبوعه­ی خود شفا­ها درخواست نمود که ژاندارم­های خزانه باید از پارک شعاع السلطنه برداشته و قزاقان بریگاد قزاق، ملک مزبور را در تصرف داشته باشند. بعلاوه تقاضا داشت از بی احترامی که مدعی بود به افسران کنسولگری شده عذرخواهی شود و نامه­ی اعتراضی که دولت ایران علیه مداخلات دولت روس به سفارت فرستاده بود عیناً بازگردانیده شود. با اینکه دولت ایران جواب اولتیماتوم دولت روس را شفا­ها توسط یکی از مأمورین وزارتخانه داده و پیشنهاد نموده بود که تحقیق و بررسی بی طرفانه نسبت به تقاضای مربوطه به توقیف اموال شعاع السلطنه به عمل می ­آید اما چند روز بعد منشی سفارت روس تقاضا­های آن دولت را کتباً اعلام و اظهار نمود که اگر ظرف ۴۸ ساعت مطالبات مزبور قبول نشود، رابطه دیپلماسی موجود بین دو کشور قطع خواهد گردید. (همان: ۷۱)
ایران درمقابل این اولتیماتوم به انگلستان متوسل شد ولی انگلیسی­ها هم که دربرابر اتحاد روسیه و آلمان محظور سیاسی داشتند و نمی­خواستند واکنشی نشان دهند خود را از این ماجرا کنار کشیدند (هوشنگ مهدوی، ۱۳۶۴: ۳۴۰). بدین ترتیب روس­ها که جری­تر شده بودند اولتیماتوم دوم خود را در ۲۹ نوامبر ۱۹۱۱میلادی به شرح زیر به دولت ایران ابلاغ نمودند:
۱٫ اخراج آقایان شوستر و لوکوفر ۲٫ متعهد شدن دولت ایران به استخدام نکردن اتباع خارجه بدون جلب قبلی رضایت سفارت انگلیس و روس ۳٫ تأدیه­ی غرامت از طرف ایران برای مخارج قوای اعزامی روسیه که مبلغ ونحوه­ پرداخت این غرامت بعداً تعیین میگردد. (افشار یزدی، ۱۳۵۸: ۱۳۰)
چندین روز بر سر پذیرش یا رد اولتیماتوم روس میان دولت و مجلس گفتگو­های فراوان شد؛ دولت و عده­ای از نمایندگان اعتدالی مجلس چاره­ای جز پدیرش اولتیماتوم نمی­دیدند. اما
دموکرات­ها مخالف پذیرش اولتیماتوم و خواهان مقابله با روس­ها بودند. (مذاکرات مجلس شورای ملی دوره دوم، ذیحجه۱۳۲۵: ۱۹۱۷- ۱۹۱۶)
نهایتاً در ۱دی ماه۱۲۹۰ اعضای دولت و چندین تن از نمایندگان مجلس با ناصرالملک
(نایب السلطنه) دیدار کردند. در آن جلسه وثوق الدوله که وزیرامورخارجه بود پیشنهاد کرد مجلس باید تعطیل گردد. پیشنهاد وی پذیرفته شد و در همان روز، پذیرش اولتیماتوم به دولت روسیه داده شد. با پذیرش اولتیماتوم و تعطیلی مجلس دوم، ایران وارد مرحله دیگری از بحران شد که تا آغاز جنگ جهانی اول ادامه یافت.
این دوره با صدرات صمصام السلطنه تا ۲۸دی۱۲۹۱ و صدارت علاءالسلطنه تا ۲۶مرداد۱۲۹۳ سپری شد.
درست در همین زمان روس­ها در بسیاری از شهر­ها حکومت نظامی اعلام کردند. در
مشهد نیز حضور روس­ها علاوه بر کشتار مردم، به گلوله باران حرم امام رضا (ع) انجامید.
(تقوی مقدم، ۱۳۸۴: ۳۸۱-۳۸۰)
بدین ترتیب همه آمال نهضت مشروطیت، بیش از پیش آسیب دید؛ دولت­ها و مقامات سیاسی کشور تنها بااجازه و درپی رضایت روس و انگلیس به کار منصوب می­شدند و حضور نظامی بیگانگان نیز افزایش یافت. (کاتوزیان، ۱۳۷۲: ۱۱۴-۱۱۳)
۴-۱-۲ مداخلات انگلستان در ایران
سابقه­ حضور انگلیس در عرصه­ سیاست و اقتصاد ایران به دورانی بازمی گردد که انگلستان موفق شد بر سرزمین هندوستان مسلّط گردد. به دلیل منافع هنگفت و ثروت سرشار هند، محور همه سیاست­های حکومت بریتانیا بر استراتژی کلان حفاظت از هند پایه ریزی شده بود. ایران نیز از همین منظر بعنوان یکی از شاهراه­های بزرگ بین المللی نگریسته می­شد. (سایکس، ۱۳۳۶: ۴۳۹- ۴۳۸)
انگلستان تلاش نمود تا به بهانه­ی آزادی خواهی به حمایت از انقلاب مشروطه برخیزد و از این طریق بتواند اولاً روسیه را از میدان خارج کند و درثانی با افزایش مراکز قدرت، طبقه­ی اشراف هوادار انگلیس را بر صحنه­ی سیاست کشور حاکم گرداند. (قاسمی، ۱۳۵۷: ۲۵۷-۲۵۵) این کشور در راه ممانعت از رشد و تکامل سرمایه داری ملی در ایران و به شکست کشاندن مشروطه خواهان راستین از هیچ تلاشی دریغ نکرد. چرا که گسترش نهضت مشروطه و نهادینه شدن آن در جامعه بیش از هرچیز خطری علیه منافع انگلیس در هند بود ( رواسانی، بی تا: ۸۹-۸۸)

 

 

ناحیه ۴

 

 

۹۲۸۰

 

 

۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری

از بین جامعه آماری، ۳۰۰ دانش آموز (دختر و پسر)، به شیوه تصادفی از دوره متوسطه اول به عنوان نمونه انتخاب شدند که از این تعداد، ۱۴۹ نفر دانش آموز دختر و ۱۵۱ نفر دانش آموز پسر می باشند.

 

۳-۴-۱- جنسیت

مشخصات افراد نمونه بر حسب متغیر جنسیت مطابق جدول ذیل می باشد.

 

جدول ۳-۲: مشخصات افراد نمونه بر حسب متغیر جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر فراوانی درصد
دختر ۱۴۹ ۷/۴۹
پسر ۱۵۱ ۳/۵۰

 

 

۳-۴-۲- سن

یافته های توصیفی متغیر سن مطابق جدول ذیل می باشد.

 

جدول ۳-۳: یافته های توصیفی متغیر سن

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر تعداد حداقل حداکثر میانگین انحراف استاندارد
سن ۲۹۴ ۱۲ ۱۵ ۳۵/۱۳ ۸۴/۰

 

 

۳-۵- ابزارهای سنجش

در این تحقیق تعارض والدین متغیر پیش بینی شده و متغیرهای افسردگی، پرخاشگری و سلامت روان متغیرهای پیش بینی شونده هستند. در این پژوهش جهت گردآوری داده ها از ۴ پرسشنامه استفاده شده است که عبارت است از:
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی

 

۳-۵-۱- پرسشنامه مقیاس تاکتیک های حل تعارض پدر و مادر[۱۲۴]

هدف: سنجیدن خرده مقیاس های استدلال، پرخاشگری کلامی، و خشونت (پرخاشگری فیزیکی) در خانواده می باشد. خرده مقیاس استدلال مشخص می کند که چه میزان پدر و مادر در حل تعارضات خود از منطق و استدلال استفاده می کنند. خرده مقیاس پرخاشگری کلامی، مشخص می کند که چه میزان پدر و مادر در حل تعارضات خود از کلام تند، فحش و ناسزا استفاده می کنند. خرده مقیاس پرخاشگری فیزیکی، مشخص می کند که چه میزان پدر و مادر در حل تعارضات خود از خشونت، زد و خورد و درگیری فیزیکی استفاده می کنند.
روش نمره گذاری و تفسیر
پرسشنامه تاکتیکهای تعارض یک ابزار ۱۵ سوالی است که برای سنجش سه تاکتیک حل تعارض (استدلال، پرخاشگری کلامی و پرخاشگری فیزیکی) بین والدین خانواده تدوین شده است. چندین شیوه برای نمره گذاری این پرسشنامه وجود دارد، از جمله نمرات مقیاس گاتمن، نمرات تراکمی، نرخهای تاکتیکهای تعارض و توپولوژی پرخاشگری. نمرات مزمن بودن تاکتیک های تعارض که کاربرد بالینی دارد، با جمع نمرات پرسشها بدست می آید. نمرات زیرمقیاس «استدلال» در هر یک از مقیاس های تاکتیک های تعارض از پرسشهای A تا E بدست می آید. نمرات «پرخاشگری کلامی» با جمع پرسشهای F تا J و «پرخاشگری فیزیکی» با جمع پرسشهای K تا O بدست می آید. نمرات مربوط به تاکتیک های تعارض والدین، به طور جداگانه محاسبه می شوند. دامنه نمرات ۰ تا ۱۵ است که نمرات بالاتر به معنی استفاده بیشتر از یک تاکتیک بخصوص است.
پایایی و روایی
بنابر اطلاعات موجود، شش کار تحقیقاتی همسانی درونی زیرمقیاسهای استدلال، پرخاشگری کلامی و پرخاشگری فیزیکی را تأیید می کنند. دامنه ۱۲ ضریب آلفا برای زیرمقیاس استدلال از ۴۲/۰ تا ۷۶/۰ است. برای زیر مقیاس پرخاشگری کلامی ۱۶ ضریب آلفا موجود است که دامنه آنها از ۶۲/۰ تا ۸۸/۰ است. برای زیرمقیاس پرخاشگری فیزیکی ۱۷ ضریب آلفا موجود است که دامنه آنها از ۴۲/۰ تا ۹۶/۰ است. روایی این مقیاس بارها مورد تأیید قرار گرفته است، و این که چندین کار تحقیقی ساختار عواملی استدلال، پرخاشگری کلامی و پرخاشگری فیزیکی را تأیید می کنند. همچنین اطلاعات زیادی در مورد روایی سازه در اختیار است که از آن جمله: همبستگی بین نمرات تاکتیکهای تعارض و عوامل ریسک خشونت خانواده، سطح محبت بین والدین می باشد (ثنایی، ۱۳۸۷).

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۳-۵-۲- پرسشنامه مقیاس عزت نفس روزنبرگ[۱۲۵]

معرفی آزمون
روزنبرگ (۱۹۶۵)، نخستین مطالعات علمی را در زمینه عزت نفس انجام داد. وی تأثیر متغیرهای اجتماعی، نژاد، مذهب، ترتیب تولد و ارتباط بین والدین را بر عزت نفس گروه زیادی از نوجوانان مورد بررسی قرار داد و با انجام این کار موجب رواج یافتن مقیاس های اندازه گیری عزت نفس شد. مقیاس عزت نفس روزنبرگ برای اندازه گیری عزت نفس تهیه شده که یکی از پر استفاده ترین ابزار ها در این زمینه بوده و دارای اعتبار و روایی بالایی است و شامل ۱۰ عبارت است که ۵ عبارت آن به شکل مثبت (گویه های شماره ۱ تا ۵) و ۵ عبارت دیگر به صورت منفی (گویه های شماره ۶ تا ۱۰) ارائه شده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
روش نمره گذاری و تفسیر
شیوه نمره گذاری این مقیاس به این ترتیب است: سوالات ۱ الی ۵، کاملاً مخالفم = صفر، مخالفم= ۱، موافقم=۲ و کاملاً موافقم دارای نمره ۳ می باشد. همچنین در سؤالات ۶ الی ۱۰، کاملاً موافقم = صفر، موافقم= یک، مخالفم=۲ و کاملاً مخالفم دارای نمره ۳ می باشد.
پایایی و روایی
روزنبرگ (۱۹۶۵)، رابطه بین عزت نفس فردی و جمعی را در یک نمونه ۸۲ نفری از دانش آموزان با ۰۱p>./ ، ۳۴r=./ به دست آورد. ضریب آلفای کرونباخ در مطالعه ای که بر روی دانشجویان دختر انجام گرفته بود، ۹۳/۰ بدست آمد و در بررسی پایایی بازآزمایی آزمون[۱۲۶] ۸۵r=./ بود (روزنبرگ، ۱۹۶۵؛ شاینا، آنیتا و برونو[۱۲۷]، ۲۰۰۴؛ اومن[۱۲۸]، ۲۰۰۷). رجبی و بهلول (۱۳۸۶)، در یک بررسی مقطعی ۱۲۹ دانشجو که به روش تصادفی ساده از بین کلیه دانشجویان سال اول ساکن در خوابگاه های دانشجویی دانشگاه شهید چمران برگزیده شدند با بهره گرفتن از مقیاس عزت نفس روزنبرگ، مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج ضرایب همسانی درونی ماده در کل نمونه دانشجویی ۸۴/.، در دانشجویان پسر ۸۷/. و در دانشجویان دختر۸۰/. به دست آورد. ضرایب همبستگی بین هر یک از ماده های مقیاس با نمره کل ماده ها از ۵۶/. تا ۷۲/. متغیر و همگی در سطح ۰۰۱/.>p، معنادار بود. تحلیل عاملی با بهره گرفتن از عامل یابی محور اصلی (چرخش پروماکس) در مقیاس فوق دو عامل (صلاحیت و شایستگی شخصی و رضامندی از خود) که ۸۳/۵۳/. واریانس مقیاس را تبیین نمود، به دست داد. با توجه به پایایی و روایی مقیاس فوق، می توان از آن برای فعالیت های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.

 

۳-۵-۳- پرسشنامه پرخاشگری[۱۲۹]

نیاز به خودشکوفایی در بالای هرم مازلو قرار می گیرد. این نیاز دربرگیرنده بسیاری از نیازهای سطوح پایین، یعنی نیاز به برقراری روابط متقابل، ابراز خود، ارضای نیازهای هنری و ذهنی از طریق مشارکت در دنیای اطراف نیز است، اگرچه کلید دستیابی به خودشکوفایی این است که این نیاز مستلزم تلاش برای شکوفایی شخص به عنوان فرد منحصر به فردی باشد. افراد احساس می کنند با برقراری رابط با دیگران رشد می کنند. آنها با کاوش در ابعاد تکنیکی و اجتماعی اینترنت، توانایی های بالقوه ذهنی خود را ارضا می کنند. همچنین با بهره گرفتن از ابزارهای ارتباطی گوناگون در اینترنت، به علایق درونی و گرایش ها و وجوهی از شخصیت خود آگاهی می یابند که پیش از این پنهان بودند. از نظر مازلو، یکی دیگر از جنبه های مهم خودشکوفایی، رشد معنویت فرد است. اینکه افراد در فضای مجازی زندگی معنوی خود را بیابند، برای بسیاری مضحک به نظر می رسد. اما برای برخی کاربران که در اقلیت هستند، فضای مجازی راهی برای دستیابی به رمز و رازهایی درباره ماهیت آگاهی، واقعیت و خود است(همان).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
تاثیر اعتیاد به اینترنت بر سلامت روان، اعتماد و افسردگی
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
به رغم برتری ها و مزیت های استفاده از اینترنت، نگرانی های جدیدی در خصوص استفاده از آن و تاثیراتی که این تکنولوژی بر ابعاد مختلف زندگی انسان می گذارد هر روز در حال افزایش است. کاربران در پی استفاده روزافزون از اینترنت و زندگی در فضای مجازی به مدت طولانی، نوعی وابستگی کاذب به آن پیدا می کنند که رهایی از آن امری دشوار است(رسولی و آزادمجد، ۱۳۹۲).
پرداختن هر چه بیشتر به کیفیت دنیای مجازی بر روحیات و خلق و خوی افراد گوناگون است. لذا استفاده زیاد از اینترنت سبب تنبلی های جسمی، تقویت کم تحرکی و کاهش روابط با دیگران در دنیای واقعی و در نتیجه انزوای اجتماعی می شود. همچنین، افرادی که بیش از حد معمول رایانه استفاده می کنند، بیشتر احتمال دارد که چاق شوند، تهاجمی باشند، احساس اضطراب کنند و در فراگیری فرایندهای آموزشی کندتر عمل کنند و در نتیجه سلامت روانی آنها به خطر بیفتد. به طور قطع استفاده زیاد از اینترنت معضلات و بحران های روحی و جسمی خاص خود را به همراه خواهد داشت که اگر به موقع تشخیص، به آن پرداخته نشود، می تواند سلامت روانی جامعه را با چالش های جدیدی روبرو کند(میرزائیان و همکاران، ۱۳۹۰).
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به اتاق های گپ، آنلاین و خریدهای اینترنتی می شود. همچون دیگر اعتیادها، اعتیاد به اینترنت، فرد معتاد را از خانواده و اطرافیانش منزوی می سازد. اعتیادهای رفتاری، همچون اعتیاد به شبکه های اینترنت می تواند موجب تخریب سلامت، روابط، احساسات و نهایتا روح و روان فرد گردند. به نظر می رسد که استفاده اعتیادی از اینترنت، همانند دیگر انواع اعتیاد، دارای دوره تحمل و ترک مشابهی است(ین و همکاران، ۲۰۰۷).
استفاده بیش از حد از اینترنت، انسان ها را از جامعه و ارتباطات اجتماعی واقعی دور ساخته و با حذف تعاملات واقعی اجتماعی و تسلط بر زندگی افراد می تواند با احساس تنهایی و در نهایت افسردگی در ارتباط باشد. زیرا کاربران اغلب با انتصاب روابط برخطی که ساختگی و ضعیف است و جایگزینی و ترجیح آن بر تعاملات عینی زندگی، به روابط واقعی زندگی کمتر بها می دهند و همین موضوع، می تواند با بروز افسردگی در ارتباط باشد. با افزایش افسردگی و تنهایی، معتادان اینترنتی باز هم بیشتر و هربار برای مدت طولانی تری به اینترنت وصل می شوند. این همان چرخهای است که در الکلی ها هم دیده می شود؛ یعنی نوشیدن برای فرار از مشکلات، سپس احساس بدتر شدن و سرانجام بیشتر نوشیدن برای رهایی از احساسات ناخوشایند. نتیجه ای که در این بحث بدست می آید، اثبات اصل همایندی اعتیاد به اینترنت با اختلالات دیگر است. یعنی اعتیاد به اینترنت غالباً با یکی دیگر از ا ختلالات روحی و روانی در افراد همراه است(یانگ، ۱۹۹۸، به نقل از بیدی و همکاران، ۱۳۹۱).
همانند تمام انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همچون اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بی قراری و افکار وسواسی یا خیالبافی راجع به اینترنت همراه است. از طرفی، در عین حال که روابط این افراد در جهان مجازی افزایش می یابد، در مقابل از دامنه ی روابط آنان در جهان واقعی کاسته می شود. اختلال اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال روان شناختی – اجتماعی است که از مشخصه های آن، علایم کناره گیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی است. اعتیاد اینترنتی، انسان ها را به افرادی رها شده تبدیل می کند و بر روابط اجتماعی آنان تأثیر می گذارد. در نتیجه استفاده بیش ازحد از اینترنت، بهره وری و بازده کاری کاربران اینترنت، پایین می آید. آنان با تأخیر به محل کار می روند و دچار کم کاری می شوند. عدم تحرک جسمی و چاقی به همراه علایمی چون درد کمر، پشت و ماهیچه، از دیگر تبعات این مسأله اند. این کاربران به هرحال، حتی در صورت کناره گیری از اینترنت، دچار علایم اختلال می شوند(میرزائیان و همکاران، ۱۳۹۰).
اعتیاد به اینترنت می تواند منجر به افسردگی افراد شود. افسردگی اختلالی روانشناختی است که باعث ایجاد تغییرات زیادی در خلق و خو، دیدگاه، کمال طلبی، توانایی تفکر ، میزان فعالیت و فرایندهای بدنی نظیر خواب، انرژی و اشتهای افراد می شود. آمار سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که نزدیک به ۴۱ میلیون نفر از کل جمعیت جهان مبتلا به افسردگی هستند که علل آن بیش از ۵۰ مورد ذکر شده است. در حالی که نمازی[۴۱] و همکاران (۲۰۰۵)، دریافتند بین میزان استفاده از اینترنت و افسردگی کاربران رابطه معنادار وجود ندارد اما کاربرانی که بیشتر از اتاق های گفتگو(چت) استفاده می کنند افسرده تر هستند(به نقل از میرزائیان و همکاران، ۱۳۹۰).. کینگ استورم[۴۲](۲۰۰۳)، افراد معتاد به اینترنت را کمرو، خجالتی و افسرده دانسته. کوبی، لاوین و باروز[۴۳](۲۰۰۱)، ایشان را دارای مشکلات خواب، تحصیلی، تنهایی، جسمی، اضطراب و افسردگی دانسته است.
اعتیاد به اینترنت، با عزت نفس نیز در ارتباط است .به نظر برخی پژوهشگران ، افرادی که عزت نفس پایین و مهارتهای اجتماعی کمی دارند، بیشتر از همه احتمال دارد که وسوسه شوند تا در فضای مجازی، کنترل را به دست بگیرند و احساس هویت و جایگاهی را که در زندگی واقعی ندارند به دست آورند. با این همه نوع رابطه بین عزت نفس و اعتیاد به اینترنت معلوم نیست و نمی توان گفت که عزت نفس پایین از اعتیاد به اینترنت حاصل می شود یا این که کسانی که عزت نفس پایین دارند به سراغ اینترنت رفته و به آن معتاد می شوند. رابطه عزت نفس پایین با اعتیاد به اینترنت در تحقیقات متعددی، تأیید شده است. (جانسون، ۲۰۱۱).
می توان گفت بین استفاده مفرط از اینترنت و عزت نفس یک رابطه منفی وجود دارد. گریفیث (۲۰۰۰)، در این رابطه یافته های مهمی ارائه کرده است. او بیان می کند که استفاده کاربران از اینترنت، بشدت با ادراکشان بعنوان یک سبک مقابله و روشی برای جبران برخی کمبودها مانند عزت نفس پایین، مرتبط است. به گفته وی این موقعیت به آنها اجازه می دهد تا احساس بهتری داشته باشند زیرا جایگزینی است برای اینکه آنها شخصیت و موقعیت اجتماعی متفاوتی بدست آورند. به عبارت دیگر آنها در این راه خودشان را بشدت ارضا می کنند. همانطور که دیده میشود هنگامی که افراد خودشان را بصورت منفی ارزیابی می کنند، ممکن است چنین درک کنند که اینترنت روشی برای جبران کمبودها است و همچنین افزایش استفاده از اینترنت ممکن است به یک رابطه وابسته تبدیل شود.
پادوا و کانینگهام[۴۴](۲۰۱۰)، به عوامل اجتماعی مرتبط با اعتیاد به اینترنت اشاره میکنند.طبق گفته آنها بازیهای آنلاین و چند نفره، افراد جوان را جذب می کنند، زیرا این بازیها، ارتباطات اجتماعی را در زندگی واقعی شبیه سازی می کنند. در ادبیات مربوطه، هنوز به اجماع نرسیده اند که آیا عزت نفس علت اعتیاد به اینترنت است یا معلول آن. رابطه بین اعتیاد به اینترنت و عزت نفس می تواند تعاملی باشد. عزت نفس یکی از عوامل مهم رفتار و فعالیتهای افراد است. برخی از این فعالیتها به رشد فرد کمک کرده و برخی برای آن مضر هستند. اعتیاد به اینترنت یکی از عواملی است که با احساس کاهش کنترل خود، ممکن است به کاهش بیشتر عزت نفس منجر شود.
پیشینه پژوهش
پیشینه داخلی
دستجردی و صیادی(۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی بر اعتیاد به اینترنت و افسردگی در دانشجویان دانشگاه های پیام نور شهر اصفهان، گزارش کردند که بین استفاده از شبکه های اجتماعی و اعتیاد به اینترنت با ضریب ۰٫۱۴۷ رو سطح معنی داری ۰٫۰۱۰ رابطه معنی داری وجود دارد، ولی بین استفاده از شبکه های اجتماعی و افسردگی با ضریب ۰٫۵۵ و سطح معنی داری ۰٫۳۳۲ رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین استفاده از شبکه های اجتماعی و اعتیاد به اینترنت براساس متغیرهای جنسیت، سن، گروه تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد که این تفاوت در بین گروه های سنی و دختران و پسران معنی دار نبود، ولی در بین گروه های تحصیلی، اعتیاد به اینترنت در رشته های گروه علوم پایه کمتر از سایر رشته ها در گروه های علوم انسانی و فنی مهندسی بوده است.
عکس مرتبط با شبکه های اجتماعی
جعفری و فاتحی زاده (۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی، اضطراب، فشار روانی و هراس اجتماعی در دانشجویان دانشگاه اصفهان، گزارش کردند که بین اعتیاد به اینترنت و هر یک از متغیرهای بالینی افسردگی، اضطراب، فشار روانی و هراس اجتماعی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن است که بین اعتیاد به اینترنت و مجموعه این متغیرهای بالینی رابطه مثبت وجود دارد (r=0.62) و این متغیرهای بالینی می توانند ۳۹ درصد اعتیاد به اینترنت را پیش بینی کنند.
بیدی و همکاران(۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان تحلیل ساختاری ارتباط بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی، سازگاری اجتماعی و عزت نفس نمونه ای شامل ۱۲۰ نفر از کاربران کافی نت های دوبی، از ملیت های مختلف، شامل مرد و زن، حداقل ۱۸ سال سن و مسلط به زبان انگلیسی را انتخاب کردند. نتایج حاصل از پرسشنامه ها با آزمون تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که داده ها برازش خوبی با مدل ارائه شده دارند. ضرایب مسیر نشان دادند افسردگی، سازگاری اجتماعی و عزت نفس به طور معنی داری اعتیاد به اینترنت را پیش بینی می کنند.
مسعودنیا(۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان اعتیاد به اینترنت و خطر بروز اختلال خواب در نوجوانان گزارش کرد که از ۵۳۵ دانش آموز مطالعه شده در دبیرستان های شهر یزد ۲۱٫۷ درصد، معتاد به اینترنت بوده اند و ۵۷٫۲ درصد نیز کیفیت خواب نامطلوب داشتند. کاربران معتاد به اینترنت کیفیت خواب نامطلوب تری (۷۷٫۶ درصد) در مقایسه با کاربران عادی (۵۱٫۶ درصد) داشتند. تفاوت معنی داری میان کاربران عادی و کاربران معتاد به اینترنت از نظر کیفیت کلی خواب و نیز مولفه های کیفیت خواب ذهنی، نهفتگی خواب و اختلال در عملکرد روزانه وجود داشت. تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی نشان داد که اعتیاد به اینترنت، ۴٫۷ درصد از واریانس کیفیت خواب را تبیین کرد.
خانجانی و اکبری(۱۳۹۰)، در پژوهشی با عنوان رابطه ویژگی های شخصیتی نوجوانان و اعتیاد آنان به اینترنت گزارش کردند که بین پنج عامل شخصیتى عامل روان نژندگرایی با اعتیاد به اینترنت رابطه مثبت و معنی دار و بین عامل باوجدان بودن، دلپذیر بودن و برون گرایی رابطه منفی با اعتیاد به اینترنت وجود دارد و بین انعطاف پذیرى با اعتیاد به اینترنت رابطه وجود ندارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که عامل هاى شخصیتى دلپذیربودن، باوجدان بودن و عامل هاى شخصیتى روان نژندگرایی، برون گرایی و انعطاف پذیری با اعتیاد به اینترنت رابطه ندارند.
میرزائیان و همکاران(۱۳۹۰)، در پژوهشی با عنوان اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان و تاثیر آن بر سلامت روان گزارش کردند که سلامت روان و مؤلفه های آن شامل نشانگان جسمانی، نشانگان اضطراب، نشانگان اختلال کارکرد اجتماعی و نشانگان افسردگی، در بین دانشجویان سه گروه (بر اساس میزان اعتیاد به اینترنت)، متفاوت بود. نتیجه این که اعتیاد به اینترنت می تواند سلامت روانی افراد را تهدید نماید. ضروری است در زمینه استفاده مناسب از اینترنت، فواید و مضرات دنیای مجازی اینترنت، فرهنگ سازی و آموزش صحیح در سطح خانواده و جامعه انجام شود.
علوی و همکاران (۱۳۸۹)، در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط علائم روانپزشکی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه های شهر اصفهان گزارش کردند که تفاوت معنی داری بین میانگین علایم روانپزشکی در تمامی خرده مقیاس ها در پرسشنامه S-CL-90-R و سه شاخص GSL, PSDI, PST در دو گروه معتاد به اینترنت و کاربر عادی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین نمرات علائم روانپزشکی (نظیر افسردگی، اضطراب، خودبیمارانگاری، وسواس، حساسیت بین فردی، پرخاشگری، پارانویا، فوبیا و روانپزشکی) و سه شاخص GSL, PSDI, PST با اعتیاد به اینترنت وجود دارد. همچنین اعتیاد به اینترنت با کنترل جنسیت بر علائم روانپزشکی نه گانه تاثیر گذار بود.
قاسم زاده و همکاران (۱۳۸۴)، تحقیقی با عنوان بررسی میزان شیوع اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با تنهایی و عزت نفس در دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران، انجام دادند. جامعه آماری این پژوهش، ۱۹۶۸ نفری از دانش آموزان دختر و پسر سه رشته دبیرستانی پنج منطقه تهران بود که به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. از این عده، ۹۷۷ نفر کاربر اینترنت بودند که براساس مقیاس IAT یانگ، از میان آنها ۳۷ نفر معتاد به اینترنت شناخته شدند. در کل، میزان شیوع به اینترنت در بین دانش آموزان ۳٫۸ درصد بود. براساس نتایج این پژوهش تایید شد که کاربران معتاد به طور معناداری دارای عزت نفس کمتر و تنهاتر از کاربران غیر معتاد هستند. ممکن است تنهایی بر اثر اعتیاد به اینترنت رخ دهد یعنی کسانی که به اینترنت معتاد می شوند، پیامدهای منفی آن مانند تنهایی را تجربه می کنند. همچنین ممکن است چرخه ای معیوب و رابطه ای دوسویه در جریان باشد. یعنی افراد تنها، برای کاهش تنهایی خود به اینترنت روی بیاورند و در نتیجه به تنهایی آنها افزوده شود.
پیشینه خارجی
لی و همکاران (۲۰۱۴)، در پژوهشی با عنوان الگوهای وضعیت استراحت EEG متفاوت بیماران در رابطه با افسردگی در اعتیاد به اینترنت گزارش کردند که بسیاری از محققان رابطه اعتیاد به اینترنت و افسردگی را گزارش کرده اند. به همین دلیل در این مطالعه ما به مقایسه وضعیت استراحت کمی بیماران معتاد به اینترنت همراه با افسردگی و بدون افسردگی و گروه کنترل (افراد عادی) پرداختند. طبق نتایج این تحقیق گروه با اعتیاد به اینترنت که افسردگی نداشتند دلتای مطلق و قدرت بتا در تمام مناطق مغز کاهش یافته بود. گروهی که اعتیاد به اینترنت همراه با افسردگی داشتند نسبت تتا افزایش یافته بودو نسبت قدرت آلفا در تمام نقاط مغز افزایش یافته بود. این تغییرات عصبی فیزیولوژیکی با متغیرهای بالینی مورد مطالعه رابطه نداشتند.
ارسال[۴۵] و همکاران(۲۰۱۳)، در پژوهشی با عنوان بررسی اعتیاد به اینترنت و افسردگی در بین دانشجویان دانشگاه، گزارش کردند که اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان دانشکده اقتصاد، علوم اداری، دانشجویان با درآمد خانوادگی بالا، دانشجویان با خانواده های بزرگ، دانشجویانی که والدینشان فارغ التحصیل دانشگاهی و شاغل بودند، دانشجویان با بیماری های مزمن و دانشجویانی که بیش از ۱۳ ساعت در هر روز از اینترنت استفاده می کردند، به طور معنی داری بیشتر از سایر دانشجویان بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین سطح افسردگی و سطح اعتیاد به اینترنت وجود دارد.
کاس و همکاران (۲۰۱۳)، در پژوهشی با عنوان اعتیاد اینترنت در بزرگسالان: عوامل پیشگیرانه و خطرآفرین، گزارش کردند که ۳٫۷ درصد از نمونه این مقاله به عنوان افرادی که به طور بالقوه قابلیت قرارگیری در طبقه معتادین به اینترنت را قرار دارند، دسته بندی شدند. استفاده از بازی های آنلاین، برنامه های کاربردی اجتماعی (سایت های شبکه های اجتماعی آنلاین و تویتر) خطر ابتلا به اعتیاد اینترنت را افزایش می دهند. در حالی که برون گرایی و با وجدان بودن عوامل محافظت کننده ای در کسانی که به میزان زیادی بازی های آنلاین انجام می دهند، می باشد. یافته ها از موارد موجود در تشخیص DSM-V حمایت می کنند.
ین و همکاران (۲۰۰۷)، در پژوهشی با عنوان مقایسه نشانه های روانپزشکی معتادان اینترنتی: مشکل توجه و اختلال بیش فعالی، افسردگی، هراس اجتماعی و خصومت، به مقایسه ویژگی های روانشناختی، شخصیتی و اجتماعی دانشجویانی که استفاده مفرط از اینترنت داشتند، در مقابل سایر دانشجویان پرداختند. نتایج پژوهش های آنها نشان داد که میزان افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی، بیش فعالی، هراس، ترس اجتماعی، پرخاشگری و خشونت و رفتارهای ضد اجتماعی در دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت مبتلا بودند از سایرین بیشتر بود.
لی و شانگ[۴۶] (۲۰۰۶)، در پژوهشی با عنوان کارکرد اینترنت و رفتار اعتیاد اینترنت، خاطر نشان کردند که استفاده مفرط از اینترنت، تأثیر سوئی روی بهداشت روانی دانشجویان می گذارد.آنان همچنین دریافتند دانشجویانی که استفاده مفرط و آسیب شناسانه از اینترنت داشتند، در مقایسه با دانشجویانی که دارای چنین تجرب های نبودند، آسیب شناسی و مشکلات روانی بیشتری را نشان دادند. در واقع، افزایش سطوح تجارب کار با اینترنت، با کاهش سطح بهداشت روانی ارتباط دارد. اعتیاد به اینترنت دامنه گسترده ای از افراد را، به طور مستقیم و غیر مستقیم، تحت تاثیر قرار داده است.
کاپلان[۴۷] (۲۰۰۲)، در پژوهشی با عنوان مشکلات استفاده از اینترنت و بهزیستی روانشناختی: پیشرفتی نظریه براساس ابزار های اندازه گیری شناختی رفتاری، دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت مبتلا هستند، در مقایسه با دانشجویانی که اعتیاد به اینترنت ندارد، بهزیستی روانی و اجتماعی کمتری دارند.
آندرسون[۴۸] (۲۰۰۱)، در پژوهشی با عنوان یک پژوهش اکتشافی درباره استفاده از اینترنت در بین دانشجویان گزارش کرد که دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت مبتلا هستند، در روابط اجتماعی مهارت های لازم را ندارند و از آسیب پذیری بالا و سلامت و بهداشت روانی پایین رنج می برند. به عبارتی دانشجویانی که اعتیاد به اینترنت دارند در مقایسه با دانشجویانی که اعتیاد به اینترنت ندارند، بهزیستی روانی و اجتماعی کمتری دارند.
یانگ و تانگ[۴۹](۲۰۰۷)، در پژوهشی با عنوان مقایسه دانش آموزان دبیرستانی معتاد به اینترنت و عادی در تایوان تفاوت های بین دانش آموزان دبیرستانی معتاد به اینترنت و غیر معتاد را مورد بررسی قرار دادند. آنان بر الگوهای استفاده از اینترنت، لذت ها و لذت های ارتباطی آزمودنی ها تمرکز کردند. آنان ۲۳۶ دانش آموز دبیرستانی را به عنوان نمونه انتخاب کردند. نتایج تحقیق آنان نشان داد که معتادان به اینترنت به طور میانگین دو برابر دیگر افراد آنلاین هستند. گشت و گذار در اینترنت با اهداف اجتماعی-سرگرمی، انگیختگی و لذت رابطه مثبت معنی داری با اعتیاد به اینترنت داشت. به علاوه نمرات بیشتری در تحمل اینترنت( استفاده اجباری و خروج)، مشکلات مربوط به خانواده و مدرسه، مشکلات بین فردی و مالی کسب کرده بودند. بین اعتیاد به اینترنت و عزت نفس رابطه معکوس معنی داری وجود داشت. به علاوه دانش آموزان با ویژگی های شخصیتی وابسته، کمرو، افسرده و با عزت نفس کم تمایل بیشتری برای اعتیاد به اینترنت داشتند.
آرمسترانگ، فیلیپس و سالینگ[۵۰](۲۰۰۰)، در پژوهشی با عنوان عوامل بالقوه استفاده زیاد از اینترنت، گزارش کردند از آنجایی که اینترنت ممکن است به منظور تحریک و یا فرار از مشکلات مورد استفاده قرار گیرد. باید این را در نظر داشته باشیم که احساس ضعف در عزت نفس منجر به استفاده بیش از حد از اینترنت می شود. طبق نتایج این پژوهش استفاده از اینترنت و عزت نفس پایین با هم رابطه معکوسی دارند.
فصل سوم:
روش شناسی پژوهش
مقدمه
در این فصل فعالیت هایی که در جریان پژوهش حاضر پرداخته می شود توضیح داده خواهد شد. ابتدا روش تحقیق، جامعه آماری، گروه نمونه و شیوه انتخاب آزمودنی ها شرح داده می شود سپس ابزار گردآوری داده ها و ویژگی های آن توضیح داده خواهد شد و در نهایت شیوه اجرا و روش تجزیه و تحلیل داده ها بررسی می گردد.
روش پژوهش
روش این پژوهش توصیفی و از نوع علی مقایسه ای (پس رویدادی) می باشد. در تحقیق علی – مقایسه‌ای هدف این است که از معلول (متغیر وابسته) به علت احتمالی (متغیر مستقل) برسیم و بدین لحاظ این تحقیق گذشته نگر می‌باشد. این طرح تحقیق زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تغییر مستقل به دلیل خصیصه‌ای بودن یا غیر اخلاقی و غیر انسانی بودن غیر قابل دستکاری است و محقق می‌خواهد با مطالعه متغیر وابسته (معلول) به متغیرهای مستقل تاثیر گذار (علت) دست یابد.
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان شهرستان صحنه (۱۲۰۰ دانش آموز) تشکیل می دهند.
حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش برای انتخاب نمونه از کلیه دانش آموزان شهرستان صحنه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد به این صورت که ابتدا از بین مدارس این شهرستان ۲ مدرسه (یک دبیرستان پسرانه و یک مدرسه دبیرستان دخترانه) انتخاب و سپس تعداد ۳ کلاس انتخاب می شود و در نهایت تعداد ۱۴۰ نفر(۷۰ دانش آموز دختر و ۷۰ دانش آموز پسر) به عنوان نمونه و به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه از جدول کرسجی مورگان استفاده شده است. بدین صورت که با توجه به تعداد جامعه (۱۲۰۰ دانش آموز) تعداد نمونه مورد نیاز مشخص و انتخاب شدند.
ابزار جمع آوری داده ها
در این پژوهش از سه ابزار استفاده شده است که عبارتند از؛
الف) پرسشنامه افسردگی بک
ب) اعتماد به نفس کوپر اسمیت
ج) سلامت روان
د) اعتیاد به اینترنت یانگ
پرسشنامه افسردگی بک
پرسش‌نامه افسردگی بک برای اولین بار در سال ۱۹۶۱ توسط بک و همکاران تدوین شد. در سال ۱۹۷۱ مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در سال ۱۹۷۸ منتشر گردید. ماده‌های آزمون در مجموع از ۲۱ ماده مرتبط با نشانه‌های مختلف تشکیل می‌شود که آزمودنی‌ها باید روی یک مقیاس چهار درجه‌ای از صفر تا سه به آن پاسخ دهند. این ماده‌ها در زمینه‌هایی مثل غمگینی، بدبینی، احساس ناتوانی و شکست، احساس گناه، آشفتگی خواب، از دست دادن اشتها، از خود بیزاری و … هستند. به این ترتیب که ۲ ماده از آن به عاطفه، ۱۱ ماده به شناخت، ۲ ماده به رفتارهای آشکار، ۵ ماده به نشانه‌های جسمانی و ۱ ماده به نشانه‌شناسی میان‌فردی اختصاص یافته است. به‌این‌ترتیب این مقیاس، درجات مختلف افسردگی را از خفیف تا بسیار شدید تعیین می‌کند و دامنه نمرات آن از حداقل صفر تا حداکثر ۶۳ است(بک، استیر و گاربین[۵۱]، ۱۹۸۸). با جمع کردن نمرات فرد در هر یک از ماده‌ها، نمره فرد به طور مستقیم به دست می‌آید. تشکری و مهریار در سال ۱۳۷۳ ضریب پایایی این پرسشنامه را درایران ۷۸/۰ به دست آوردند. در پژوهش‌های دیگر از جمله پژوهش پرتوی در سال ۱۳۵۴، وهاب‌زاده در سال ۱۳۵۲ و چگینی در سال ۱۳۸۱، اعتبار پرسش‌نامه بک، بالا گزارش شده و از ۷۰/۰ تا ۹۰/۰ متغیر بوده است(ازخوش، ۱۳۹۰).
پرسشنامه اعتماد به نفس کوپر اسمیت
کوپر اسمیت (۱۹۶۷) این پرسشنامه را براساس تجدید نظر در مقیاس راجر و دیموند تهیه کرده است. این مقیاس ۵۸ سوال دارد که به سنجش و ارزیابی احساسات آزمودنی ها در مورد خودشان می پردازد و هشت سوال آن نیز دروغ سنج است که اعتبار آن توسط محققان مختلف (اسمیت، ۱۹۷۶-مورلی و بایچر، ۱۹۷۱؛ وایف، ۱۹۶۹؛ به نقل از موسوی، ۱۳۸۳) مورد تایید قرار گرفته است. ابراهیمی (۱۳۷۰) نیز پایایی نتایج این پرسشنامه را در میان دانش آموزان و دانشجویان ایرانی بررسی کرده است که ضریب پایایی آن در نمونه های دانش آموزی ۰٫۸۰ و در نمونه های دانشجویی ۰٫۸۵ گزارش شده است. همچنین ضریب آلفای کرونباخ این آزمون در پژوهش حاضر ۰٫۷۴ است که اندازه مناسبی می باشد(به نقل از موسوی، ۱۳۸۳).
پرسش نامه سلامت روان(GHQ-28)
پرسش نامه سلامت روان یک پرسشنامه سرندی[۵۲]، مبتنی بر روش خود گزارش دهی ، که در مجموعه بالینی با هدف رد یابی کسانی که دارای یک اختلال روانی هستند مورد استفاد قرار می گیرد. پرسشنامه سلامت روان را می توان به عنوان مجموعه پرسش هایی در نظر گرفت که از پایین ترین سطوح نشانه های مشترک که در اختلالهای مختلف روانی وجود دارد تشکیل شده است و بدین ترتیب می تواند بیماران روانی را به عنوان یک طبقه کلی از آنهایی که سالم می پندارند متمایز کند. بنابراین هدف پرسشنامه دستیابی به یک تشخیص خاص در سلسله مراتب بیماری های روانی نیست بلکه به منظور اصلی آن ایجاد تمایز بین بیماری وسلامت است ، فرم ۲۸ ماده ای پرسشنامه سلامت روان دارای این مزیت است که برای تمام افراد جامعه ، طراحی شده. است این پر سشنامه به عنوان یک ابزار سرندی می تواند احتمال وجود یک اختلال روانی در فرد تعیین کند این پرسشنامه در سال(۱۹۷۹)توسط گلد برگ وهیلر[۵۳] طراحی تدوین شده است. سوالهای آن براساس تحلیل عاملی برروی فرم ۶۰ ماده ای اولیه استخراج شده است. این پرسشنامه شامل ۲۸سوال ۴ گزینه ای و دارای ۴مقیاس است که هرکدام از مقیاس ها ۷ سوال دارد مقیاس های پرسشنامه سلامت روان عبارتند از:«علائم جسمانی »، «اضطراب واختلال خواب »، «اختلال در عملکرد اجتماعی »، «افسردگی شدید»(هومن، ۱۳۷۶). بهترین و مناسب ترین روش نمرگذاری استفاده از مدل لیکرت(با نمره های ۰، ۱، ۲، ۳) برای گزینه های مواد پرسشنامه است ، در نمره گذاری این پرسشنامه ، چهار نمره برای مقیاس فرعی ویک نمره به کل مواد پرسشنامه مربوط می شود. نمره ۲۳ وبالاتر نشانگر عدم سلامت روانی ونمره پایین تر از ۲۳ بیانگر سلامت روانی می باشد نقطه برش سلامت عدم سلامت روانی در هر مقیاس نمره ۱۴ می باشد بدین ترتیب آزمودنی هایی که در هر خرد مقیاس نمره کمتر از ۱۴ می گیرند واجدبیماری تشخیص داده نمی شوند. همچنین در کل مجموعه نیز تفسیر نمره شبیه به مقیاس فرعی است. تاکنون بیش از ۷۰ مطالعه در مورد اعتبار پرسشنامه(GHQ) در نقاط مختلف دنیا انجام شده است، که از این تعداد ۴۳ مطالعه اطلاعات مفصلی راجع به روش های نمونه گیری ارائه کرده اند که این موجب میشود ، بتوان مقایسه های مستقیمی بین آنها انجام داد. ویلیام گلد برگ و مارسی(۱۹۸۹) این مطالعات را فرا تحلیل نمودند که در آن با توجه به واریانس به هر تخمینی از اعتبار ضریبی داد ه شده است و نتایج نشان داد که متوسط حساسیت پرسشنامه(GHQ) GHQ-28 برابر با ۸۴%بین ۸۹%-۷۰% متوسط ویژگی آن برابر با ۸۲%-۸۵%می باشد.گلد برگ و همکاران(۱۹۷۲)، همبستگی بین داده های حاصل از اجرای دو پرسشنامه GHQ و SCL-90، را بر روی ۲۴۴آزمودنی به میزان ۷۸%گزارش نموده اند(به نقل از هومن ، ۱۳۷۶). آقا جانی(۱۳۸۱)، در پژوهش خود پایایی خرده مقیاس های پرسشنامه سلامت روان(GHQ) گلد نبرگ را بین۶۲% تا۸۲% بدست آورده است. وی همچنین پایایی کلی مقیاس( GHQ) را ۹۲%گزارش نموده است. یزدان پناه(۱۳۷۵)پایایی پرسشنامه سلامت روان را به روش همسانی درونی وبا بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ برابر با ۸۴%بدست آورد(به نقل از شرفی، ۱۳۸۲). یعقوبی(۱۳۷۴)، ضریب پایایی کلی این پرسشنامه را ۹۱%و ضریب پایایی خرده آزمونها را بین ۵۰%تا۸۱%گزارش دادند. ولیامز ، گلدنبرگ و مارسی(۱۹۸۸)، چندین بررسی انجام شده با بهره گرفتن از(GHQ) را فرا تحلیل نمودند و نتیجه گرفتند که پایایی این آزمون در حدود ۸۰%است(به نقل از شرفی ، ۱۳۸۲).
پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ
پرسش­نامه­ سنجش اعتیاد اینترنتی یانگ (IAT) اولین بار با ۸ سئوال در سال ۱۹۹۴ توسط کیمبرلی یانگ طراحی و سپس فرم تکمیل شده­ی آن با ۲۰ سئوال از سوی وی در سال ۱۹۹۸، ارائه گشت. این پرسش­نامه مشتمل بر ۲۰ سئوال بر مبنای مقیاس لیکرت پنج درجه­ای شامل هرگز، به ندرت، گاهی، اغلب و همیشه می­باشد که به ترتیب نمره­ی ۱ تا ۵ را به خود اختصاص می­دهند. دامنه­ نمرات بین ۲۰ تا۱۰۰ و کسب نمره­ی بالاتر، نشانه­ی وابستگی بیشتر به اینترنت است. نقطه­ی برش پیشنهادی این پرسش­نامه در اکثر مطالعات انجام شده از جمله مطالعه­ درگاهی و رضوی بر روی ساکنان منطقه­ ۲ غرب تهران، شامل طیف ۲۰-۴۹ طبیعی،۵۰-۷۹ در معرض خطر و نیازمند غربالگری، ۸۰-۱۰۰ وجود اعتیاد به اینترنت است، اما در مطالعه­ علوی و همکاران بر روی دانشجویان دانشگاه­های اصفهان، نقطه­ی برش ۴۶ به دست آمده است، به ترتیبی که امتیاز بالاتر از ۴۶، نشانگر وجود اعتیاد اینترنتی در فرد می­باشد. یانگ و همکاران اعتبار درونی این پرسش­نامه را ۹۲/۰ برآورد کردند و اعتبار به روش بازآزمایی نیز معنی­دار گزارش شده است. ویدیانتو و مک­موران، روایی صوری این پرسش­نامه را بسیار بالا ذکر کرده ­اند. هم­چنین از طریق تحلیل عوامل، شش عامل برجستگی، استفاده­ی بیش از حد، بی­توجهی به وظایف شغلی، فقدان کنترل، مشکلات اجتماعی و تاثیر بر عملکرد را به دست آوردند. علوی و همکاران در پژوهش خود همسانی درونی پرسش­نامه­ یانگ را برابر ۸۸/۰=α برآورد کردند (علوی و همکاران، ۱۳۸۹).
روش اجرای پژوهش
در این پژوهش با همکاری آموزش و پرورش شهرستان صحنه، ابتدا تعداد کل دانش آموزان شهرستان صحنه که در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ مشغول به تحصیل بودند(۱۲۰۰ دانش آموز)، مشخص شد. سپس برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد به این صورت که ابتدا از بین مدارس این شهرستان ۲ مدرسه (یک دخترانه و یک پسرانه) انتخاب و سپس تعداد ۳ کلاس انتخاب شد و در نهایت تعداد ۱۴۰ نفر (۷۰ دانش آموز دختر و ۷۰ دانش آموز پسر) به عنوان نمونه و به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه از جدول کرسجی مورگان استفاده شده است. لازم به ذکر است که یکی از مدارس انتخاب شده دبیرستان (مدرسه دخترانه) و دیگری دبیرستان(مدرسه پسرانه) بودند. بعد از انتخاب آزمودنی ها پرسشنامه های پژوهش شامل پرسشنامه افسردگی بک، اعتماد به نفس کوپر اسمیت و اعتیاد به اینترنت یانگ در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و سپس فرضیات پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
روش های آماری برای تحلیل داده ها
در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی با بهره گرفتن از نرم افزار spss18 استفاده شده است. در بخش آمار توصیفی فراوانی، درصد فراوانی، فراوانی تراکمی، میانگین و انحراف معیار گزارش می شود. در بخش آمار استنباطی نیز از تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA)، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی شفه استفاده شده است.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه
در این فصل نتایج کمی در دو بخش ارائه می گردد. در بخش اول به ارائه شاخصهای توصیفی می پردازیم و در بخش دوم، یافته ها را در چهارچوب آزمون فرضیه های پژوهش مورد بررسی قرار می دهیم.
آمار توصیفی
در این بخش از تجزیه و تحلیل داده ها مهم ترین شاخصهای توصیفی داده های پژوهش ذکر شده است. به عبارتی میانگین، انحراف معیار، فراوانی، درصد فراوانی و فراوانی تراکمی آزمودنی ها در متغیرهای مورد بررسی ارائه می شود.
جدول ۴-۱: شاخصهای توصیفی آزمودنی های براساس اعتیاد به اینترنت(خفیف، متوسط و شدید)

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

Rmt = بازده بازاردر ماه t

 

ریسک سهام
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

نتایج بسیاری از تصمیمات به درستی قابل پیش بینی نیست و نتایج واقعی می تواند با نتایج مورد انتظار متفاوت باشد. ریسک یا مخاطره به معنای عام عبارت از احتمال انحراف ارزش یک متغیر نسبت به ارزش مورد انتظار آن است. از دیدگاه مدیریت مالی،«ریسک» عبارت است از احتمال متفاوت بودن نرخ واقعی بازده با نرخ مورد انتظار سرمایه گذار. بنابراین سرمایه گذار موقع ارزیابی عملکرد شرکت ها علاوه بر بازده سهام، به ریسک آنها نیز توجه می کند. ریسک و بازده در سرمایه گذاری و تأمین مالی با هم در ارتباط هستند، چرا که تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و تأمین مالی بر اساس رابطه میان ریسک و بازده صورت می گیرد. سرمایه گذار متوسط ریسک گریز است، یعنی اینکه باید بابت جبران ریسک نگهداری اوراق بهادار بازده مناسبی کسب کند؛ بنابراین،اوراق بهادار با ریسک بیشتر باید نسبت به اوراق بهادار با ریسک کمتر،از نرخ بازده مورد انتظار بیشتری برخوردار باشند.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

انواع ریسک[۵۹]

در تصمیم گیری های مالی و سرمایه گذاری باید به انواع ریسک ممکن توجه داشت که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
۱) ریسک تجاری [۶۰] : ریسک ناشی از نوسانات سود عملیاتی (سود قبل از بهره و مالیات) می باشد و به عواملی از قبیل نوسانات تقاضا،قیمت فروش،قیمت مواد اولیه و درجه اهرم عملیاتی بستگی دارد.
۲) ریسک مالی [۶۱]: ریسک ناشی از نوسانات سود قبل از مالیات (بعد از بهره) می باشد و به هزینه های ثابت مالی شامل بهره و سود سهام ممتاز بستگی دارد. شرکتی که میزان بدهی آن بیشتر باشد،ریسک مالی آن افزایش می یابد.
۳) ریسک نقدینگی [۶۲] : احتمال به فروش نرفتن یک دارایی به قیمت جاری بازار می باشد. آن دسته از سرمایه گذاری هایی که خرید و فروش آنها به آسانی صورت می گیرد و هزینه مبادله آنها بالا نباشد از نقدینگی بالایی برخوردار هستند. اگر برای یک سرمایه گذاری بازار آماده جهت خرید و فروش وجود نداشته باشد و فروش آن تنها با ارائه تخفیف زیاد میسر گردد،ریسک نقدینگی آن بالا است.
۴) ریسک بازار [۶۳] : این ریسک نوسانات بازده سهام را که ناشی از نوسانات کلی بازار است نشان می دهد.
۵) ریسک نرخ بهره : ریسکی است که یک سرمایه گذار به هنگام خرید اوراق قرضه با بهره ثابت می پذیرد. قیمت چنین اوراق قرضه ای در صورت افزایش نرخ بهره در بازار کاهش می یابد و دارنده آن در صورت فروش اوراق قرضه خود قبل از سررسید متحمل زیان می شود. با تغییر نرخ بهره،قیمت اوراق قرضه در جهت معکوس تغییر می کند.
۶) ریسک تورمی [۶۴] : ریسک ناشی از نوسان حجم قابل خرید یک دارایی در ازاء مبلغ مشخص به واسطه تغییر قیمتها (تورم) می باشد.این نوع ریسک با ریسک نوسان نرخ بهره مرتبط است،برای اینکه نرخ بهره معمولاً در اثر افزایش تورم،بالا می رود.
۷) ریسک کشور[۶۵] : ریسک سیاسی و اقتصادی یک کشور در امکان انجام به موقع تعهدات می باشد. توجه به درجه یا رتبه بندی اعتباری یک کشور نقش بسزایی در کاهش این نوع ریسک دارد،یعنی هر چه رتبه اعتبار کشوری بالاتر باشد ریسک کشوری کمتر خواهد بود و از طرفی اطمینان چندانی به سرمایه گذاری در کشورهای رتبه بندی نشده از لحاظ اعتبار وجود ندارد.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

اجزاء ریسک [۶۶]

تجزیه و تحلیلگران سرمایه گذاری در یک طبقه بندی انواع ریسک را که باعث تغییر و پراکندگی در بازده می شوند به دو دسته تقسیم می کنند:
۱) جزء عمومی،که بیانگر آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کل سهام است که مستقیماً به تحولات کلی فعالیتهای عمومی اقتصاد بستگی دارد.
۲) جزء خاص،که بیانگر آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کل سهام است که به تحولات فعالیتهای عمومی اقتصاد بستگی ندارد.
بنابراین،یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کل به اجزاء کوچکتر،ایجاد تمایز میان اجزاء عام و اجزاء خاص است. این دو جزء که در تجزیه و تحلیلهای سرمایه گذاری به آنها ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک گفته می شود،به صورت زیر می باشند:
ریسک غیرسیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل
ریسک غیر بازار + ریسک بازار = ریسک کل
ریسک قابل متنوع سازی + ریسک غیرقابل متنوع سازی = ریسک کل
ریسک غیرسیستماتیک[۶۷]:
آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کلی اوراق بهادار را که به تغییرپذیری کلی بازار بستگی ندارد ریسک غیرسیستماتیک می گویند. این نوع ریسک منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی همچون ریسک تجاری،ریسک مالی و ریسک نقدینگی بستگی دارد. اگر چه کلیه اوراق بهادار تا حدودی از ریسک غیرسیستماتیک برخوردار هستند ولی سهام عادی بیشتر با این نوع ریسک مرتبط است.سرمایه گذاران می توانند با تشکیل یک پرتفولیوی متنوع،این نوع ریسک را کاهش دهند.
نمودار ۲ـ۱ : تعداد اوراق بهادار موجود در پرتفولیو
ریسک پرتفولیو
منحنی ریسک
ریسک
کل
ریسک غیرسیستماتیک
ریسک سیستماتیک

شکل زیر تأثیر متنوع سازی را بر روی ریسک کل پرتفولیو نشان می دهد.

هر چه تنوع اوراق بهادار موجود در پرتفولیوی سرمایه گذار بیشتر باشد ریسک غیرسیستماتیک کوچک تر می شود و ریسک کل پرتفولیو به ریسک سیستماتیک نزدیک تر می شود. بنابراین، ایجاد تنوع در اوراق بهادار نمی تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود، به عبارت دیگر کل ریسک پرتفولیو نمی تواند بیشتر از کل ریسک پرتفولیوی بازار کاهش یابد.
ریسک سیستماتیک[۶۸] :
تغییرپذیری در بازده کل اوراق بهادار که مستقیماً با تغییرات و تحولات کلی در بازار یا اقتصاد عمومی مرتبط است ریسک سیستماتیک نام دارد. تقریباً تمامی اوراق بهادار اعم از سهام یا اوراق قرضه تا حدودی از ریسک سیستماتیک برخوردار می باشند،برای اینکه ریسک سیستماتیک مستقیماً در برگیرنده ریسک های نوسان نرخ بهره، بازار و تورم است. با فرض اینکه با تنوع بخشی سرمایه گذاری به میزان کافی ریسک غیرسیستماتیک حذف گردد، آن قسمتی از ریسک کل که باقی می ماند، ریسک غیرقابل حذف از طریق متنوع سازی یا ریسک سیستماتیک است. این قسمت از ریسک غیر قابل اجتناب است، برای اینکه ربطی به نحوه عملکرد سرمایه گذار و ایجاد تنوع در سهام ندارد. در قسمت بعد معیارهای مهم اندازه گیری ریسک کل، ریسک غیرسیستماتیک و ریسک سیستماتیک مطرح می گردد.

 

معیارهای اندازه گیری ریسک سرمایه گذاری در سهام

 

انحراف معیار (σ)[۶۹]

متداول ترین معیار پراکندگی در طول چند دوره، «انحراف معیار» نام دارد که انحراف هر مشاهده از میانگین حسابی مشاهدات را نشان می دهد. «انحراف معیار» عبارت از اندازه گیری ریسک کلی یک دارایی یا یک پرتفولیو می باشد و نشان دهنده پراکندگی بازده دارایی یا پرتفولیو است. ریسک را می توان در دو بعد زمانی به شرح زیر محاسبه کرد(مدرس وعبداله زاده،۱۳۸۱)
۱) ریسک فعلی
ریسک فعلی بر اساس اطلاعات تحقق یافته یک دارایی در طی دوره های گذشته تا به حال محاسبه می شود. این نوع ریسک می تواند با تعمیم به آینده به عنوان معیاری در ارزیابی یک دارایی یا ورقه بهادار مورد استفاده قرار گیرد.
ریسک فعلی به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن:
= ریسک فعلی
Rt = بازده واقعی سرمایه گذاری در دوره t
= میانگین بازده سرمایه گذاری
n = تعداد بازده ها در نمونه
۲) ریسک آتی :
ریسک آتی بر اساس اطلاعات حاصل از پیش بینی آتی محاسبه می شود. چون اساس محاسبات ارقام مورد انتظار است، بنابراین از توزیع احتمالات استفاده می شود. ریسک آتی به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن :
= ریسک آتی
E® = بازده موردانتظار سرمایه گذاری
Ri = بازده های ممکن
Pi = توزیع احتمالات مربوط به بازده های ممکن
نرخ بازده مورد انتظار :
نرخ بازده مورد انتظار هر سرمایه گذاری مقدار میانگین احتمال نرخهای بازده احتمالی آن است و به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن:
E® = نرخ بازده موردانتظار سرمایه گذاری
Ri = بازده های ممکن
Pi = توزیع احتمالات مربوط به بازده های ممکن
بتا (β)
ضریب بتای هر سهم معیاری برای اندازه گیری ریسک بازار آن سهم است. بتا حساسیت نرخ بازده سهام را نسبت به تغییرات بازار اندازه گیری می کند. این ضریب معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک یک سهم است که به عنوان قسمتی از ریسک کل، از طریق ایجاد تنوع در سرمایه گذاری قابل کاهش یا حذف نیست. ضریب بتای پرتفولیوی بازار برابر یک است. سهامی که بتای آنها از یک بیشتر باشد سهام پرریسکی هستند که پراکندگی بازده آنها زیاد است و به آنها اصطلاحاً «سهام حمله ای» گفته می شود و برعکس، سهامی که بتای آنها از یک کمتر است سهام کم ریسکی هستند که پراکندگی بازده آنها کمتر است و به این نوع سهام اصطلاحاً «سهام دفاعی» گفته می شود. ضریب بتا برای مقایسه ریسک سیستماتیک سهام مختلف معیار مفیدی است و سرمایه گذاران برای قضاوت در خصوص ریسک سهام و رتبه بندی آنها از این ضریب استفاده می کنند. ضریب بتا به عنوان معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک سهام به صورت زیر محاسبه می شود : ( بادآور نهندی، ۱۳۹۲ )

 

میانگین مدت زمان ابتلا به دیابت در افراد غیر مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری در بیماران دیابتی چقدر است؟

 

میانگینBMI افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری در بیماران دیابتی چقدر است؟

 

میانگینBMI افراد غیر مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری در بیماران دیابتی چقدر است؟

 

میانگین قند خون و انسولین ناشتا در افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری در بیماران دیابتی چقدر است؟

 

میانگین قند خون و انسولین ناشتا در افراد غیر مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری در بیماران دیابتی چقدر است؟

 

۴-۱٫ تعریف واژه ها
۱- التهاب فراگیر:حالتی که با افزایش واکنش دهنده های فاز حاد در گردش مثل سیتوکین های التهابی و پروتئین های واکنشی (CRP) و همینطور با کاهش متناظری در واکنش­دهنده­های منفی فاز حاد نظیر آلبومین و فئوتین انعکاس می­باشد.
۲- هلیکو باکتر پیلوری: یک باسیل گرم منفی که بیش از همه در بخش عمقی ژل موکوسی معده یافت شذه و باعث گاستریت می­ شود.
۳- آزمون سرولوژی :بررسی آنتی بادی هلیکو باکتر پیلوری در نمونه سرم بیمار به روش الایزا
۴- دیابت: شامل گروهی از اختلالات متابولیک شایع است که وجه مشترک آنها در فنوتیپ هیپرگلیسمی می­باشد.
۵- مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین، کاهش توانایی انسولین در عمل مؤثر بر روی بافت‌های هدف (خصوصاً عضله، کبد، و چربی) می‌باشد و ویژگی بارزی از دیابت نوع ۲ به شمار می‌رود که به علت چاقی و استعداد ژنتیکی ایجاد می‌شود.
۵-۱٫ محدودیت های پژوهش:
از جمله محدودیت ها هزینه ای بالای این مطالعه بود که با مساعدت دانشگاه علوم پزشکی قم تا حد زیادی برطرف شد و از طرفی عدم رضایت برخی بیماران از شرکت در انجام این مطالعه بود و آخرین مشکل مراجعه بیماران جهت انجام آزمایشات بود که با انجام آنها در آزمایشگاه بیمارستان شهید بهشتی برطرف شد.
فصل دوم
دانستنی های پژوهش
مروری بر مطالعات انجام شده
۱-۲ دیابت نوع ۲
مقاومت به انسولین و ترشح غیر طبیعی انسولین نقش اصلی را در ایجاد دیابت نوع ۲ بر عهده دارند. اگر چه همچنان در مورد نقص اولیه این بیماری اختلاف نظر وجود دارد، امّا اغلب مطالعات از این دیدگاه حمایت می‌کنند که مقاومت به انسولین بر نقایص ترشحی انسولین، تقدم دارد. اما دیابت فقط زمانی به وجود می‌آید که ترشح انسولین ناکافی شود (۲).
۲- ۲ ملاحظات ژنتیکی
دیابت نوع ۲ از اساس ژنتیکی قدرتمندی برخوردار است. بروز همزمان دیابت نوع ۲ در دوقلوهای همسان بین ۷۰ تا۹۰% است. افرادی که یکی از والدین آنها مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌باشند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت قرار دارند؛ چنانچه هر دو والد مبتلا به دیابت نوع ۲ باشند، خطر بیماری فرزندان به ۴۰% می‌رسد. مقاومت به انسولین، که با کاهش مصرف گلوکز در عضلات اسکلتی نمایان می‌شود، در بسیاری از بستگان درجه اول غیر دیابتی مبتلایان به دیابت شیرین نوع ۲ وجود دارد )۲).
این بیماری چند ژنی و چند عاملی است زیرا علاوه بر استعداد ژنتیکی، عوامل محیطی (نظیر چاقی، تغذیه و فعالیت بدنی) نیز فنوتیپ را تغییر می‌دهند. ژن‌هایی که افراد را مستعد ابتلا به دیابت شیرین نوع ۲ می‌کنند، کاملاً تعیین نشده‌اند، اما مطالعات اخیر انجمن گسترده ژنومی، ژن‌های متعددی را شناسایی نموده‌اند که خطر نسبتاً ناچیزی برای ابتلا به دیابت نوع ۲ منتقل می‌کنند (۲).
۳-۲ پاتوفیزیولوژی
دیابت نوع ۲ با اختلال ترشح انسولین، مقاومت به انسولین، تولید بیش از حد گلوکز توسط کبد و متابولیسم غیرطبیعی چربی مشخص می‌گردد. چاقی، به ویژه انواع احشایی یا مرکزی (که با نسبت لگن به کمر مشخص می‌شود) در دیابت نوع ۲ بسیار شایع است. در مراحل اولیه اختلال، ‌علیرغم مقاومت به انسولین، تحمل گلوکز در حد نزدیک به طبیعی باقی می‌ماند چرا که سلول‌های بتای پانکراس با افزایش برون‌ده انسولین، این معضل را جبران می‌نمایند (۲).
هنگامی که مقاومت به انسولین و هیپرانسولینمی جبرانی پیشرفت می‌کنند، جزایر پانکراسی برخی افراد توانایی خود در حفظ شرایط هیپرانسولینمیک را از دست می‌دهند. از آن IGT که با افزایش گلوکز بعد از غذا مشخص می‌شود، ایجاد می‌شود. کاهش بیشتر ترشح انسولین و افزایش تولید کبدی گلوکز منجر به بروز دیابت آشکار همراه با هیپرگلیسمی ناشتا خواهد شد. در نهایت ممکن است نارسایی سلول بتا بروز کند (۲).
۴-۲ ناهنجاری‌های متابولیک. متابلویسم غیرطبیعی عضله و چربی
مقاومت به انسولین، کاهش توانایی انسولین در عمل مؤثر بر روی بافت‌های هدف )خصوصاً عضله، کبد، و چربی) می‌باشد و ویژگی بارزی از دیابت نوع ۲ به شمار می‌رود که به علت چاقی و استعداد ژنتیکی ایجاد می‌شود. مقاومت به انسولین نسبی است چرا که سطوح بالاتر از حد طبیعی انسولین در گردش، سطح گلوکز پلاسما را به حد طبیعی باز می‌گرداند )۲).
منحنی‌های دوز-پاسخ انسولین، یک جابجایی به راست را نشان می‌دهند که این موضوع نشانگر کاهش حساسیت و کاهش پاسخ حداکثر می‌باشد که به نوبه خود کاهش کلی حداکثر مصرف گلوکز را بروز می‌دهد (۳۰ تا ۶۰% کمتر از افراد طبیعی). مقاومت به عمل انسولین، مصرف گلوکز توسط بافت‌های حساس به انسولین را مختل می‌سازد و برون‌ده کبدی گلوکز را افزایش می‌دهد که هر دو مورد فوق منجر به بروز هیپرگلیسمی می‌شوند. افزایش برون‌ده کبدی گلوکز، عمدتاً مسئول بالا بردن سطح FPG است، در حالی که کاهش مصرف محیطی گلوکز، موجب هیپرگلیسمی بعد از غذا خوردن می‌گردد. در عضله اسکلتی اختلال مصرف غیر اکسیداتیو گلوکز (تشکیل گلیکوژن)، بیش از اختلال متابولیسم اکسیداتیو گلوکز از طریق گلیکولیز است. متابولیسم گلوکز در بافت های غیر وابسته به انسولین در دیابت نوع ۲ تغییری نمی‌کند. (۲)
مکانیسم دقیق مولکولی که موجب بروز مقاومت به انسولین در دیابت نوع ۲ می‌شود، هنوز مشخص نشده است. سطح گیرنده انسولین و فعالیت تیروزین کیناز در عضله اسکلتی کاهش می‌یابد، اما این تغییرات احتمالاً ثانویه به هیپرانسولینمی هستند و یک نقص اولیه به شمار نمی‌روند. بنابراین عقیده بر آن است که نقایص «پس‌گیرنده‌ای» در فسفریلاسیون/دفسفریلاسیون تنظیم شده با انسولین، نقش عمده‌ای در مقاومت به انسولین ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، نقص مسیر انتقال پیام PI-3-کیناز ممکن است سبب کاهش انتقال GLUT4 به غشاء پلاسمایی شود (۲).
از جمله ناهنجاری‌های دیگر، تجمع لیپید درون میوسیت‌های اسکلتی می‌باشد که فسفریلاسیون اکسیداتیو میتوکندری را مختل ‌ساخته و تولیدATP وابسته به تحریک انسولین توسط میتوکندری را کاهش می‌دهد. اختلال اکسیداسیون اسیدهای چرب و تجمع لیپیدها درون میوسیت‌های اسکلتی می‌تواند سبب تولید گونه‌های واکنشگر اکسیژن (مثل لیپید پراکسیداز) شود. نکته‌ مهم این است که تمام مسیرهای انتقال پیام انسولین به اثرات انسولین مقاوم نیستند (نظیر آنهایی که با بهره گرفتن از یک مسیر پروتئین کیناز فعال شده‌ میتوژنیک، رشد و تمایز سلولی را کنترل می‌کنند). متعاقباً، هیپرانسولینمی ممکن است عملکرد انسولین را از طریق این مسیرها افزایش دهد و بالقوه، شرایط وابسته به دیابت نظیر آترواسکلروز را تشدید کند (۲).
چاقی همراه با دیابت شیرین نوع ۲ (به ویژه چاقی مرکزی یا احشایی)، به عنوان یکی از اجزاء روند بیماری‌زایی مدنظر قرار گرفته شده است. افزایش توده‌ی سلول‌های چربی منجر به افزایش سطح اسیدهای چرب آزاد در گردش و دیگر محصولات سلول‌های چربی می‌شود. به عنوان مثال، آدیپوسیت‌ها تعدادی محصولات زیستی (اسیدهای چرب آزاد غیر استریفیه، ‌پروتئین ۴ متصل شونده به رتینول، لپتین، TNF-α، رزیستین و آدپیونکتین) را ترشح می‌کنند (۲).
علاوه بر تنظیم وزن بدن، اشتها و مصرف انرژی، آدیپونکتین‌ها حساسیت به انسولین را نیز تعدیل می‌کنند. افزایش تولید اسیدهای چرب آزاد و برخی آدیپونکتین‌ها می‌تواند در ماهیچه‌های اسکلتی و کبد، مقاومت به انسولین ایجاد نماید. به عنوان مثال، ‌اسیدهای چرب آزاد، مصرف گلوکز در عضلات اسکلتی را مختل می‌نمایند و تولید کبدی گلوکز را تقویت نموده و عملکرد سلول‌های بتا را دچار اختلال می‌سازند. در مقابل، میزان آدیپونکتین (یک پپتید حساس کننده به انسولین) تولیدی توسط سلول‌های چربی، در چاقی کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند منجر به مقاومت کبدی به انسولین شود (۲).

 

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.