Rmt = بازده بازاردر ماه t

ریسک سهام
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

نتایج بسیاری از تصمیمات به درستی قابل پیش بینی نیست و نتایج واقعی می تواند با نتایج مورد انتظار متفاوت باشد. ریسک یا مخاطره به معنای عام عبارت از احتمال انحراف ارزش یک متغیر نسبت به ارزش مورد انتظار آن است. از دیدگاه مدیریت مالی،«ریسک» عبارت است از احتمال متفاوت بودن نرخ واقعی بازده با نرخ مورد انتظار سرمایه گذار. بنابراین سرمایه گذار موقع ارزیابی عملکرد شرکت ها علاوه بر بازده سهام، به ریسک آنها نیز توجه می کند. ریسک و بازده در سرمایه گذاری و تأمین مالی با هم در ارتباط هستند، چرا که تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و تأمین مالی بر اساس رابطه میان ریسک و بازده صورت می گیرد. سرمایه گذار متوسط ریسک گریز است، یعنی اینکه باید بابت جبران ریسک نگهداری اوراق بهادار بازده مناسبی کسب کند؛ بنابراین،اوراق بهادار با ریسک بیشتر باید نسبت به اوراق بهادار با ریسک کمتر،از نرخ بازده مورد انتظار بیشتری برخوردار باشند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

انواع ریسک[۵۹]

در تصمیم گیری های مالی و سرمایه گذاری باید به انواع ریسک ممکن توجه داشت که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
۱) ریسک تجاری [۶۰] : ریسک ناشی از نوسانات سود عملیاتی (سود قبل از بهره و مالیات) می باشد و به عواملی از قبیل نوسانات تقاضا،قیمت فروش،قیمت مواد اولیه و درجه اهرم عملیاتی بستگی دارد.
۲) ریسک مالی [۶۱]: ریسک ناشی از نوسانات سود قبل از مالیات (بعد از بهره) می باشد و به هزینه های ثابت مالی شامل بهره و سود سهام ممتاز بستگی دارد. شرکتی که میزان بدهی آن بیشتر باشد،ریسک مالی آن افزایش می یابد.
۳) ریسک نقدینگی [۶۲] : احتمال به فروش نرفتن یک دارایی به قیمت جاری بازار می باشد. آن دسته از سرمایه گذاری هایی که خرید و فروش آنها به آسانی صورت می گیرد و هزینه مبادله آنها بالا نباشد از نقدینگی بالایی برخوردار هستند. اگر برای یک سرمایه گذاری بازار آماده جهت خرید و فروش وجود نداشته باشد و فروش آن تنها با ارائه تخفیف زیاد میسر گردد،ریسک نقدینگی آن بالا است.
۴) ریسک بازار [۶۳] : این ریسک نوسانات بازده سهام را که ناشی از نوسانات کلی بازار است نشان می دهد.
۵) ریسک نرخ بهره : ریسکی است که یک سرمایه گذار به هنگام خرید اوراق قرضه با بهره ثابت می پذیرد. قیمت چنین اوراق قرضه ای در صورت افزایش نرخ بهره در بازار کاهش می یابد و دارنده آن در صورت فروش اوراق قرضه خود قبل از سررسید متحمل زیان می شود. با تغییر نرخ بهره،قیمت اوراق قرضه در جهت معکوس تغییر می کند.
۶) ریسک تورمی [۶۴] : ریسک ناشی از نوسان حجم قابل خرید یک دارایی در ازاء مبلغ مشخص به واسطه تغییر قیمتها (تورم) می باشد.این نوع ریسک با ریسک نوسان نرخ بهره مرتبط است،برای اینکه نرخ بهره معمولاً در اثر افزایش تورم،بالا می رود.
۷) ریسک کشور[۶۵] : ریسک سیاسی و اقتصادی یک کشور در امکان انجام به موقع تعهدات می باشد. توجه به درجه یا رتبه بندی اعتباری یک کشور نقش بسزایی در کاهش این نوع ریسک دارد،یعنی هر چه رتبه اعتبار کشوری بالاتر باشد ریسک کشوری کمتر خواهد بود و از طرفی اطمینان چندانی به سرمایه گذاری در کشورهای رتبه بندی نشده از لحاظ اعتبار وجود ندارد.
عکس مرتبط با اقتصاد

اجزاء ریسک [۶۶]

تجزیه و تحلیلگران سرمایه گذاری در یک طبقه بندی انواع ریسک را که باعث تغییر و پراکندگی در بازده می شوند به دو دسته تقسیم می کنند:
۱) جزء عمومی،که بیانگر آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کل سهام است که مستقیماً به تحولات کلی فعالیتهای عمومی اقتصاد بستگی دارد.
۲) جزء خاص،که بیانگر آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کل سهام است که به تحولات فعالیتهای عمومی اقتصاد بستگی ندارد.
بنابراین،یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کل به اجزاء کوچکتر،ایجاد تمایز میان اجزاء عام و اجزاء خاص است. این دو جزء که در تجزیه و تحلیلهای سرمایه گذاری به آنها ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک گفته می شود،به صورت زیر می باشند:
ریسک غیرسیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل
ریسک غیر بازار + ریسک بازار = ریسک کل
ریسک قابل متنوع سازی + ریسک غیرقابل متنوع سازی = ریسک کل
ریسک غیرسیستماتیک[۶۷]:
آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کلی اوراق بهادار را که به تغییرپذیری کلی بازار بستگی ندارد ریسک غیرسیستماتیک می گویند. این نوع ریسک منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی همچون ریسک تجاری،ریسک مالی و ریسک نقدینگی بستگی دارد. اگر چه کلیه اوراق بهادار تا حدودی از ریسک غیرسیستماتیک برخوردار هستند ولی سهام عادی بیشتر با این نوع ریسک مرتبط است.سرمایه گذاران می توانند با تشکیل یک پرتفولیوی متنوع،این نوع ریسک را کاهش دهند.
نمودار ۲ـ۱ : تعداد اوراق بهادار موجود در پرتفولیو
ریسک پرتفولیو
منحنی ریسک
ریسک
کل
ریسک غیرسیستماتیک
ریسک سیستماتیک

شکل زیر تأثیر متنوع سازی را بر روی ریسک کل پرتفولیو نشان می دهد.

هر چه تنوع اوراق بهادار موجود در پرتفولیوی سرمایه گذار بیشتر باشد ریسک غیرسیستماتیک کوچک تر می شود و ریسک کل پرتفولیو به ریسک سیستماتیک نزدیک تر می شود. بنابراین، ایجاد تنوع در اوراق بهادار نمی تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود، به عبارت دیگر کل ریسک پرتفولیو نمی تواند بیشتر از کل ریسک پرتفولیوی بازار کاهش یابد.
ریسک سیستماتیک[۶۸] :
تغییرپذیری در بازده کل اوراق بهادار که مستقیماً با تغییرات و تحولات کلی در بازار یا اقتصاد عمومی مرتبط است ریسک سیستماتیک نام دارد. تقریباً تمامی اوراق بهادار اعم از سهام یا اوراق قرضه تا حدودی از ریسک سیستماتیک برخوردار می باشند،برای اینکه ریسک سیستماتیک مستقیماً در برگیرنده ریسک های نوسان نرخ بهره، بازار و تورم است. با فرض اینکه با تنوع بخشی سرمایه گذاری به میزان کافی ریسک غیرسیستماتیک حذف گردد، آن قسمتی از ریسک کل که باقی می ماند، ریسک غیرقابل حذف از طریق متنوع سازی یا ریسک سیستماتیک است. این قسمت از ریسک غیر قابل اجتناب است، برای اینکه ربطی به نحوه عملکرد سرمایه گذار و ایجاد تنوع در سهام ندارد. در قسمت بعد معیارهای مهم اندازه گیری ریسک کل، ریسک غیرسیستماتیک و ریسک سیستماتیک مطرح می گردد.

معیارهای اندازه گیری ریسک سرمایه گذاری در سهام

انحراف معیار (σ)[۶۹]

متداول ترین معیار پراکندگی در طول چند دوره، «انحراف معیار» نام دارد که انحراف هر مشاهده از میانگین حسابی مشاهدات را نشان می دهد. «انحراف معیار» عبارت از اندازه گیری ریسک کلی یک دارایی یا یک پرتفولیو می باشد و نشان دهنده پراکندگی بازده دارایی یا پرتفولیو است. ریسک را می توان در دو بعد زمانی به شرح زیر محاسبه کرد(مدرس وعبداله زاده،۱۳۸۱)
۱) ریسک فعلی
ریسک فعلی بر اساس اطلاعات تحقق یافته یک دارایی در طی دوره های گذشته تا به حال محاسبه می شود. این نوع ریسک می تواند با تعمیم به آینده به عنوان معیاری در ارزیابی یک دارایی یا ورقه بهادار مورد استفاده قرار گیرد.
ریسک فعلی به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن:
= ریسک فعلی
Rt = بازده واقعی سرمایه گذاری در دوره t
= میانگین بازده سرمایه گذاری
n = تعداد بازده ها در نمونه
۲) ریسک آتی :
ریسک آتی بر اساس اطلاعات حاصل از پیش بینی آتی محاسبه می شود. چون اساس محاسبات ارقام مورد انتظار است، بنابراین از توزیع احتمالات استفاده می شود. ریسک آتی به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن :
= ریسک آتی
E® = بازده موردانتظار سرمایه گذاری
Ri = بازده های ممکن
Pi = توزیع احتمالات مربوط به بازده های ممکن
نرخ بازده مورد انتظار :
نرخ بازده مورد انتظار هر سرمایه گذاری مقدار میانگین احتمال نرخهای بازده احتمالی آن است و به صورت زیر محاسبه می شود:

که در آن:
E® = نرخ بازده موردانتظار سرمایه گذاری
Ri = بازده های ممکن
Pi = توزیع احتمالات مربوط به بازده های ممکن
بتا (β)
ضریب بتای هر سهم معیاری برای اندازه گیری ریسک بازار آن سهم است. بتا حساسیت نرخ بازده سهام را نسبت به تغییرات بازار اندازه گیری می کند. این ضریب معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک یک سهم است که به عنوان قسمتی از ریسک کل، از طریق ایجاد تنوع در سرمایه گذاری قابل کاهش یا حذف نیست. ضریب بتای پرتفولیوی بازار برابر یک است. سهامی که بتای آنها از یک بیشتر باشد سهام پرریسکی هستند که پراکندگی بازده آنها زیاد است و به آنها اصطلاحاً «سهام حمله ای» گفته می شود و برعکس، سهامی که بتای آنها از یک کمتر است سهام کم ریسکی هستند که پراکندگی بازده آنها کمتر است و به این نوع سهام اصطلاحاً «سهام دفاعی» گفته می شود. ضریب بتا برای مقایسه ریسک سیستماتیک سهام مختلف معیار مفیدی است و سرمایه گذاران برای قضاوت در خصوص ریسک سهام و رتبه بندی آنها از این ضریب استفاده می کنند. ضریب بتا به عنوان معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک سهام به صورت زیر محاسبه می شود : ( بادآور نهندی، ۱۳۹۲ )