قصه از این قرار است:
«مردی به باغ دیگری درون می آید، بالای درخت می رود و میوه آن را فرو می افشاند، چون صاحب باغ سر می رسد و با وی عتاب می آغازد که این چه کار است و از خدا شرمیت گوچه می کنی؟ دزد لاغ و افسوس پیش می آرد که شرم از خدا برای چیست باغ ملک خداست و من هم بنده او هستم به چه معنی برخوان خداوند غنی بخل می کنی و آنچه را خدا به بنده خویش بی دریغ عطا کرده است منع می نمایی؟
صاحب باغ خدمتکاری را صدا می زند و چوب و رسن می خواهد و چون خادم حاضر می آید دزد را فرو می گیرند و به درخت می بندند و صاحب باغ بر پشت و ساق وی چوب سخت و بسیار می زند.
چون دزد اعتراض می کند که آخر از خدا شرمی بدار بیگنه را بدین سان زار زار خواهی کشت؛ صاحب باغ همچنان به کار خویش ادامه می دهد و در پاسخ دزد می گوید:
«آخر این چوب هم مال خداست و من هم بنده خدایم و البته تو نیز هم خودت و هم پشت و پهلویت تعلق به خدا دارد و آنچه من می کنم نیز به امر اوست پس بر من چه جای اعتراض و ملامت است؟ دزد فر یاد بر می آورد که از جبر توبه کردم؛ مرا فرو گذار که فعل انسان جبر نیست ـ اختیار است اختیار (همان، ص۳۷۶).
«در اینجا باید بگوئیم که نگرش های جبری مذهبانه بیگانه با تعالیم اسلام است و انسان بازیچه دست تقدیر نیست مفهوم «جبر» بد فهمیده شده است در واقع متکلمان اندکی از آن دفاع کرده اند و از قرن چهارم دقیقاً به یمن مواضع معتزلی دیگر عملاً از آن حمایت نمی شود» (شیخ بوعمران، ۱۳۸۲، ص۴).
نتیجه این که انسان با مواجهه به عقل سلیم خود و دور از مباحث متکلمین و دانشمندان در می یابد که او مجبور نیست ودر صورتی که عمل زشتی انجام داد، اگر توبه نکند، به عذاب الهی گرفتار خواهد شد.
نمی توان گناه کرد و با اعتقاد به مقدّرات از مجازات الهی رها شد
«قل فلله الحجه البالغه»(انعام،۱۴۹)؛بگو:« دلیل رسا برای خدا است» . شخصی از امام صادق (ع) پرسید:تفسیر این آیه چیست؟آن حضرت در پاسخ فرمود:«خداوند در روز قیا مت به بندۀخود می گوید: ای بندۀ من!چرا آن چه را می دانستی، عمل نکر دی؟واگر بگوید نمی دانستم،می گوید :چرا یاد نگرفتی،تا عمل کنی؟ دراین وقت او دربرابر باز خواست خدا، فرو می ماند،این است حجّت بالغۀ خدا.»(قرائتی،۱۳۸۵،ص۱۷۴). «ثم تولیتم من بعد ذلک فلو لا فضل الله علیکم و رحمته لکنتم من الخاسرین»؛ ولی از آن پس از فرمان سرباز زدید و اگر فضل و رحمت خدا نبود از زیانکاران بودید (بقره، ۶۴).
جبریان از این آیه نتیجه می گیرند که توبه فعل خداست؛ ولی این تفسیر خطاست اگر توبه فعل خدا بود پس چرا انسان را نکوهش می کند در حقیقت بازگشت گناهکار را به راه راست آسان می کند چنین انسانی مادام که خواهان اصلاح خویش است محکوم به کیفر نمی شود». (همان، ص۳۵۰).
۱ـ ۴ـ ۷ موضوع توبه
بر اساس درجات علم و ایمان بنده موضوع توبه متفاوت است.
«یرفع الله الذین منکم و الذین اوتوالعلم درجات» (مجادله، ۱۱)؛ «ایمان را هفتاد و اندی باب است که بالاترین شهاده لا اله الا الله و پست ترین مقام و باب آن ملامت نفس است» (سجادی، ۱۳۷۸، ص ۱۷۳).
امام باقر علیه السلام فرمودند «براستی مومنان مراتبی دارند یکی باشد که یک درجه دارد و یکی دو درجه و یکی سه درجه و یکی چهار درجه و یکی پنج درجه و یکی شش درجه و یکی هفت درجه» (کلینی، ۱۳۷۰، ج ۴، ص ۴۷).
دسته ای موضوع توبۀ آن ها گناهان است.
روایتی از امام صادق علیه السلام است که می فرمایند:
«هر گروهی از بندگان توبه ای خاص دارند. توبه انبیاء از اضطراب سر، توبه اصفیاء از تنفس، توبه اولیاء از خاطرات گوناگون، توبه خواص از اشتغال به غیر خدا و توبه عوام از گناهان است» (مجلسی، بی تا، ج۶، ص۳۱).
نتیجه این که چون توبه حدی ندارد، موضوع توبه نیز محدودیّتی ندارد «ولا نهایته لتوبه العارف و لا لغایه و صفه» (مکی، ۱۹۹۵، ص ۳۸۵).
۱ـ ۴ـ ۸ ارکان توبه:
رکن مهم توبه پشیمانی است «اَوّلها الندم علی ما مضی. اولین رکن توبه پشیمانی و حسرت و تأسف و آتش درونی و ناراحتی بر آنچه که گذشته است، می باشد» (مطهری، ۱۳۶۴، ص ۱۴۵).
عامل پشیمانی نیز، ترس از عاقبت بد، رغبت به نعمت و یا حیای از خداست.
بنده زمانی که متوجه آثار سوء و سرانجام شوم گناه در این عالم و عالم برزخ و قیامت شود، پشیمان است. افعال و ملکات صورت های مناسب خود را دارند، دارای شعور، آگاهی هستند و انسان را آزار می دهند. آتش جهنم از روی اراده و شعور می سوزاند. هر گناهی در روح اثری دارد که در احادیث از آن به «نقطه سوداء» تعبیر نموده اند و آن تاریکی است که در قلب و روح پیدا می شود، کم کم افزون می شود و در آخر در صورتی که توبه نکند منتهی به شقاوت همیشگی خواهد شد پس انسان لازم است از معاصی پرهیز کند و اگر به آن مبتلا شد فوراً آثار سوء آن را با توبه درست ، شرایط آن واعمال صالحه اصلاح کند در غیر این صورت عذاب الهی او راخواهد گرفت.
«دومین رکن توبه عزم بر ترک و عدم بازگشت برای همیشه داشته باشد «العزم علی ترک العود، یک تصمیم جدی که دیگر من این عمل ناشایست را تکرار نمی کنم»؛ توبه اگر واقعی باشد ، حتماً قبول خواهد شد
و توبه ای واقعی است که آتش درونی در انسان پیدا شود و مصمم باشد که دیگر آن گناه را انجام ندهد «امام فرمود: «کسانی که استغفار می کنند و باز گناه می کنند و باز گناه را تکرار می کنند استغفارشان از استغفار نکردن بدتر است» . چون این مسخره کردن توبه است، استهزاء خداست استهزاء توبه است » (همان، ص۱۵۰).
درباره ارکان توبه آمده است. «اما ارکان پنجگانه که بناء توبت به آنست و تحقیقش بدان، یکی، اداء فرایض است؛ دوم ، قضا مافات؛ سوم طلب حلال، چهارم رد مظالم؛ پنجم مجاهدت و مخالفت با نفس» (کاشانی؛ ۱۳۸۱، ص ۳۶۲).
۱ـ ۴ـ ۹ شروط توبه
برای محقق شدن توبه شرایطی است که درصورت احراز آن توبه پذیرفته است.
«شرط اول آن است که حقوق مردم، حق الناس را باید برگردانی خدا عادل است از حقوق بندگانش نمی گذرد». (مطهری،۱۳۶۴، ص ۱۵۱). «شرط دوم توبه این است که حقوق الهی را ادا کنی» (همان، ص ۱۵۳).

۱ـ۴ـ ۹ـ ۱ شرایط کمال توبه
دو موضوع شرط کمال توبه است «توبه آن وقت توبه است که این گوشت هایی را که از حرام رویانیده ای، آب کنی (همان، ص ۱۵۵) و دومین شرط کمال توبه این است که به بدن گناه کار خود رنج طاعت را بچشانیم و به این بدن که این همه لذت معصیت را چشیده است رنج طاعت را بچشان (همان، ص ۱۵۶).
۱ـ ۴ـ ۱۰توبه و استغفار
درکتب عرفانی و متون دینی دولفظ توبه و استغفاربسیاراستعمال شده است.توبه به معنی باز گشت واستغفار به معنی پوشاندن است .مستغفر تائب است امّا تائب ممکن است مستغفر باشدویا نباشد.
به عبارت دیگر،اگر تائب از گناه به اطاعت خدا باز گشت کند امّا استغفار نکندو از خداوند نخواهد که گناه او را بپوشاند او مستغفر نیست بلکه تائب است؛وموارد دیگر نیزوجود دارد که برای هر یک از آن ها در ادبیات عرب لفظ خاصی مانند: ِ«صفح،عفو،کفر» به کا ر رفته است. درذیل به بعضی از معانی استغفار اشاره شده است .
«استغفار در لغت به معنی آمرزش خواستن است» (گوهرین، ۱۳۶۷، ج۱، ص۱۹۸)؛ «پوشاندن و مستور کردن» (قرشی،۱۳۷۸ ،ص ۱۰۷) «و به معنی پوشاندن است» (راغب اصفهانی،بی تا، ص ۳۷۴)؛ «و اصبغ ثوبک فانه اغفر للوسخ) (همان جا)؛ لباست را رنگ کن زیرا پلیدی آن را می پوشاند.
در تفاسیر استغفار را مرادف توبه دانسته اند
«توبه و استغفار هر دوی آن ها یکی است و توبه برای تأکید آمده است »(طبرسی، ۱۳۵۱، ج۱۲، ص ۷)؛ «استغفروا ربکم ثم توبوا الیه» از خدا آمرزش بخواهید و سپس بوسیله توبه بدرگاهش توسل جویید؛ و برخی گفته اند یعنی برای گذشته آمرزش بخواهید و برای آینده تصمیم (به اطاعت و ترک گناه) بگیرید» (همان، ص ۱۱۳)؛ «دیگری گفته آمرزش بخواهید و سپس آن حال را ادامه دهید (همان جا)». «فرق میان توبه و استغفار این است که استغفار طلب آمرزش است بوسیله دعا ولی توبه پشیمانی از معصیت و تصمیم بر عدم تکرار است» (همان، ج ۷، ص۱۲۲)؛ «صور ملکوتیه اعمال به منزله ولیده انسان بلکه بالاتر از آن است و حقیقت توبه و صیغه استغفار به منزله لعان است؛ حق تعالی به واسطه غفاریت و سترش آن ولیده ها را بالعان مستغفر از او منقطع می فرماید» (امام خمینی، ۱۳۷۳، ص۲۸۱).
استغفار توبه است و توبه استغفار، و هر دو با هم آورد. استغفار توبه است و توبه استغفار، و هر دو با هم آوردن اشارت است که از گناهان بیرون آیی. آنکه باور دار، که نجات تو نه به توبه است بلکه به فضل و کرم اوست، نخست استغفار کن تا از گناه پاک شوی، پس توبه کن تا درست شوی.
اول برخیز و طاعت و خدمت به فرمان شریعت بگزار، پس از آن به اشارت حقیقت برخیز، آن یکی راه عابدان است و این یکی طریق عارفان، آن یکی حق خدمت از روی شریعت، این یکی نشان صحبت در منهج حقیقت، حاصل خدمت، رسیدن به متاع حَسَن است و ثمره صحبت، رسیدن به هر صاحب فضلی به فضل خداوند (میبدی، ۱۳۷۶، ج۱، ص ۴۴۶).

فصل دوم:
توبه ازمنظر قرآن کریم و احادیث معصومین(ع)
درآمد
قرآن سرچشمه عرفان زلالی است که از طریق وحی بر قلب پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است؛ از آن جائی که درقرآن کریم توجه خاصی به توبه شده ، در بیش از هشتاد آیه، توبه و مشتقات آن آمده وسوره ای در قرآن کریم به همین نام آمده است ؛به نقش بسیار مهمّ آن درسلوک عرفانی وجایگاه آن درآثار ادبی واقف می شویم. در این فصل تفاسیر مهمی مانند المیزان و تفسیر ابوالفتوح رازی بررسی و نکات مهم آن مانند زمان، انواع ، آثار توبه با توجه به سخنان ائمه علیهم السلام، مفسرین و عارفان بیان شده است.
۲ـ ۱ توبه در قرآن کریم و تفاسیر
درابتدا خداوند بارحمت نامتناهی خود بنده را توفیق توبه می دهد .
۲ـ ۱ـ ۱اولین توبه کننده
«فتلقی آدم من ربه کلمات فتاب علیه» (بقره، ۳۷)؛پس آدم از پروردگارش کلماتی دریافت داشت(وبا آن هاتوبه کرد)وخداوند توبه او را پدیرفت. «خدا توبه آدم را پذیرفت و او را توفیق توبه داد» (طبرسی، ۱۳۵۱، ج۱، ص ۱۴۰)؛خداوند بندگانش راموفق به توبه می کند؛اولین تائب، خداوند سبحان است
«از حضرت امام محمدباقر(ع) نقل شده است: بخدا قسم خداوند، آدم را برای دنیا آفریده بود و او را در بهشت ساکن کرده بود تا معصیت او کند و او را به جایی که برای آن آفریده بود برگرداند». (طباطبایی، ۱۳۶۶، ج۱، ص ۱۹۹).

۲ـ ۱ـ۲ توبه وعلم
سالک هر چند عالم باشد،اگر به دانش خود عمل نکند نادان است.
«انما التوبه علی الله للذین یعلمون السوء بجهاله«(نساء،۱۷)؛پذیرش توبه از سوی خدا تنها برای کسانی است که کا ر بد را از روی جهالت انجام می دهند «و این جهالت در مقابل عقل نیست، هر که به خدا عاصی شود، آن معصیت وی جهل است اگر چه مرد ممیز و عاقل بود» (میبدی ،۱۳۷۱،ج۲، ص ۴۴۹)؛ «آن توبه که الله تعالی به فضل خویش پذیرفتن آن برخود واجب کرده است توبت انسان است که به نادانی فراسر گناه شوند» (همان،ص۴۲۵)
«امام صادق علیه السلام فرمود:«هر عملی که بنده بجا آورد گر چه عالم به آن باشد باز آن هنگامی که اندیشه معصیت در قلب او خطور کرد، جاهل بود» (طباطبایی، ۱۳۶۶، ج۴، ص۴۰۰)
۲-۱-۳ توبه وزمان
انسان مادامی که دردنیاست می تواند توبه کندامّا زمانی که به عالم آخرت رسید وفرشتگان الهی را مشا هده کرد، وقت توبه گذشته است و نمی تواندتوبه کند.
«لیست التوبه للذین یعملون السیئات. حتی اذا حضر احَدَهمُ الموت قال اِنی تبت الآن» (نساء، ۱۸)؛توبۀ کسانی که کارهای بد را انجام می دهندوتا هنگامی که مرگ یکی ازآن ها فرا می رسد،می گوید:«الان توبه کردم»پذیرفته نیست.
«امام صادق علیه السلام فرمودند: «یعنی در موقعی که آن عالم را ببیند»؛«این نزدیک مطلع است بوقت معاینه که چیزی از غیب وی را دیده شود گفته اند معاینه ملک الموت در وقت مرگ از امارات قیامت است و نشان آخرت و در آخرت توبه نپذیرند و ایمان در آن ساعت قبول نکنند. (میبدی، ۱۳۷۱، ج۲، ص ۴۵۰).
«حق تعالی در این آیه بیان کرد که قبول توبه تاکی باشد گفت توبه نباشد آنان را که اصرار کنند بر کفر و معاصی تا آنکه مرگ بایشان حاضر و بدر مرگ رسند و اعلام مرگ پیدا شود ایشان را از معاینه فرشته و جز آن چیزها که ایشان را ملجا کند بتوبه آنگه گویند ما توبه کردیم.» (رازی، ۱۳۵۶، ج۳، ص۳۴۴). «ثم یتوبون من قریب» (نساء، ۱۷)سپس به زودی توبه می کنند.
«آنکه توبه کند زود از مدتی نزدیک و سری و کلبی گفتند: پیش از بیماری و مرگ؛ عکرمه گفت: هر چه پیش از مرگ بود آن نزدیک باشد؛ ابومجلز و ضحاک گفتند پیش از آنکه ملک الموت را ببینند» (رازی، ۱۳۵۶، ج۳، ص۳۴۳).
تا هنگام مرگ، وقت تو به است؛ با مشاهدۀ ملک مقرب پروردگار،دیگر نمی توان توبه کرد؛ «این من قریب» آن است که جایی دیگر گفت: «لم یصروا علی ما فعلوا» یعنی که از گناه زود برگردند و به آن مصر نباشند. (میبدی، ۱۳۷۱، ج۲، ص۴۲۵).
۲ـ ۱ـ۴ توبه واصلاح توبه صرفاً گفتن استغفرالله نیست،آثار بدگناه بایدباکارهای نیک جبران شودمثلاً:حقوق ضایع شدۀ مردم اصلاح شود.
«کتب ربکم علی نفسه الرحمه انّه من عمل منکم سوءًبجها له ثم تاب من بعده و اصلح» (انعام، ۵۴)؛پرورد گارتان رحمت رابر خود لازم شمر ده است تا هر کس از شما کار بدی از روی نادانی انجام دهد پس تو به و اصلاح (وجبران)نما ید.
«آن که توبه کند از پس آن گناه و مصلح شود آنچه گناه افساد کرده باشد؛ بتوبه اصلاح کند و برگذشته پشیمان شود و بر آینده عزم کند که مانند آن نکند»( رازی،۱۳۵۶،ج۳ ،ص ۴۳۹).
«فمن تاب من بعد ظلمه و اصلح فان الله یتوب علیه» (مائده، ۳۹)؛وهر کس که پس ازستم کردن،توبه وجبران نماید،خداوند توبۀ او رامی پذیرد.« و من تاب و عمل صالحا فانه یتوب الی الله متابا» (فرقان، ۷۱)؛وکسی که توبه کند و عمل صالح انجام دهد به سو ی خدا باز گشت می کند«در این آیه یتوب الی الله به معنای بازگشت به سوی خدا بعد از مردن است» (میبدی،۱۳۷۱ج۷، ص۶۷).
توبه سبب آمرزش گناه است انه من عمل منکم سوء بجهاله ثم تاب من بعده و اصلح فانه غفور رحیم. (انعام، ۵۴)؛هر کس از شما کار بدی از روی نادانی کند سپس توبه واصلاح(وجبران)نماید،(مشمول رحمت خدا میشودچرا که)او آمرزنده ومهربان است.
«آنکه توبه کند و اصلاح نماید اصلاً توبه یک قیام اصلاحی است و غیر از این چیزی نیست» (مطهری، ۱۳۶۴، ص ۱۵۸).
«الا الذین تابوا من بعد ذلک و اصلحوا…» (آل عمران، ۸۹)مگرکسانی که پس از آن تو به کنندواصلاح نمایند.
«در قرآن هر جای که ذکر توبت کرد. بیشتر آن است که ذکر اصلاح قرین آن ساخت از بهر آنکه حقیقت توبت دو چیز است تصفیت اعتقاد و اصلاح اعمال؛ پس هر دو مجتمع باید تا توبت درست آید». (میبدی، ۱۳۷۱، ج۲، ص۶۰۶).

 

 

اثبات فرضیه های عنوان شده

پاسخ به سئوالات مطروحه

کمک کارشناسان به ادارات ثبت اسناد و املاک- قضات- وکلای دادگستری-محاکم قضایی و مراجع رفع اختلافات ثبتی

۸-نوع و روش انجام تحقیق:
نوع تحقیق مزبور بنیادی و نظری است، به عبارت دیگر با عنایت به فقر منابع تحقیقی و تالیفات بسیار اندک از روش کتابخانه ای و میدانی مطالعه و مقایسه دادگاه های علمای حقوق و آراء قضایی دادگاه ها و شعب دیوان به جمع آوری اطلاعات پرداخته و با توصیف و تجزیه و تحلیل آنها به نتیجه گیری ابعاد مختلف این پدیده حقوقی پرداخته شده است. همچنین با بهره گرفتن از تجربیات مدیران و روسای محترم ثبت و نمایندگان ثبت اسناد و کارشناسان مسکن و شهرسازی و ادارات ثبت و تجربیات کاری شخصی نسبت به شناسایی موارد مذکور در تفکیک و افراز و مقایسه آنها در حقوق ثبت ایران و تحلیل نقش این دو امر مهم در موضوع مهم جامعه شهری پرداخته شده است.
۹- ابزار گرد آوری اطلاعات
در تهیه و تدوین این تحقیق، از روش کتابخانه ای مبتنی بر مطالعه کتب، مقالات ، نشریات، سایت های حقوقی در منابع اصلی و فرعی و روش میدانی در جهت شناسایی و حل مسائل و مشکلات موجود بهره گرفته شده است
۱۰-جنبه های جدید بودن و نوآوری تحقیق
الف: موضوع تحقیق در حقوق ایران و آثارتدوین شده توسط نویسندگان حقوق ثبت فرصتی برای تبین نیافته بنابراین سعی نگارنده در تحقیق حاضر بررسی جامع و تفصیل مطالب است:
ب: مسائل علمی و آئین نامه ها و بخش نامه های ثبتی در تحقیق مورد توجه قرار گرفته است
ج: با توجه به بدیع بودن قوانین تصویب شده در سالهای اخیر به تبیین و تحلیل موضوع به لحاظ کاربردی پرداخته شده است.
« فصل اول»
کلیـــات
تاریخچه ثبت ملک
سیرتاریخی ثبت به طریق جدید در ایران
تاریخچه نظارت بر تفکیک و افراز اراضی درایران و وضع موجود آن
تعریف مفاهیم اساسی
جایگاه ثبت ملک وصدور سند مالکیت
۱-۱- تاریخچه
بطوریکه محققین نوشته اند، ثبت املاک سابقه ای طولانی دارد و قدیمی ترین سندی است که در این مورد از حفاری های تلو بدست آمده است مربوط به شهر دونگی واقع در کشور کلده است این سند نقشه شهر دونگی را در حدود چهار هزار سال قبل از میلاد نشان می دهد که اراضی آن به قطعات ذوذنقه، مربع و مثلث تقسیم شده است.[۳]
داریوش ملقب به کبیر دستور دارد تا جمهوریهای یونانی را در آسیای صغیر ممیزی و اراضی مزروعی را با قید مساحت و اضلاع در دفاتر دولتی ثبت نمایندو چون این روش از جهت تسهیل وصول مالیات اراضی مفید بود، پس از مدتی یونانیان نیز به آن تاسی نمودند و دفاتر برای ثبت خصوصیات اراضی از حیث مساحت و نوع زراعت و میزان محصول و نام مالک ترتیب دادند.
در روم قدیم هم سرویوس تولیوس ششمین پادشاه روم دستور داد تا تمام اراضی مزروعی و متعلقات آنها و حقوق ارتفاقی آنها در املاک مجاور و حقوقی که املاک مجاور در آنها دارند دفتر مخصوصی ثبت شود، و هر چهار سال یک مرتبه در آن دفتر تجدید نظر به عمل آید و تغییراتی که در آن مدت در وضع املاک حاصل شده است قید گردد.
در روم و آتن دو نوع ثبت وجود داشت ثبت عمومی و ثبت مالی:
ثبت عمومی به منظور تعیین آمار افراد و میزان دارایی آنان بکار می رفت و به همین جهت املاک هر فرد و قیمت آنها معین می شد و ثبت مالی برای اخذ مالیات بود و مهندسین ثبتی مساحت هر ملک و حدود آن و وضع ملک( مزروعی است یا جنگل یا چمن زار و غیره) و نام مالک و مجاورین را بر پلاکهای مسی حک می نمودند و نقشه‌ی املاک را در دو نسخه تهیه می کردند یکی را به مرکز می فرستادند تا در دفتر راکد امپراطوری بایگانی شود و دیگری را در دفتر راکد مستملکات حفظ می کردند، و چون مهندسین و نقشه برداران رومی مستخدم دولت بودند، ثبت رومیها رسمی و در دادگاه ها معتبر و دارای سندیت بوده است.[۴]
در قرون وسطی، احتیاج به ثبت املاک از نو احساس شد و اربابان و موسسات مذهبی برای املاک خود ثبتی ترتیب دادند. به این نحو که دفتر تشکیل گردید مشتمل بر اسامی رعایا و مبلغی که بایدآنها به اربابان و موسسات بپردازند. این ترتیب تا انقلاب فرانسه جاری بود و سپس ثبت عمومی جانشین آن شد.
هدف اصلی از ثبت املاک در قدیم اخذ مالیات و خراج بوده است ولی دراختلافات و دعاوی هم آن اسناد مورد استفاده قرار می گرفته است درایران به دستور انوشیروان ثبت معاملات نزد قضات و در دفاتر آنان انجام می شد و غازان خان پادشاه مغول نیز مقرر داشت که تمام قباله ها و اسناد با تاریخ و متن در دفاتر قضات ثبت شود.[۵]
در عهد صفویه مرجعی به نام صدر دیوانخانه تاسیس شد که یک نفر قاضی شرع در آنجا به کار معاملات و تنظیم اسنادو عقدنامه و طلاقنامه می پرداخت و اسناد معاملات را مهر و در دفتر مخصوص ثبت می نمود و در کاروانسراها نیز دفاتر به نام دفتر تجارت بود که معاملات تجار را در آن ثبت می کردند و این دفتر نزد محاکم دارای اعتبار بود.
در دو قرن اخیر بسیاری از مراجع دینی دفتری به نام شرعیات داشتند که خلاصه معلاماتی را که نزد آنان صورت میگرفت در دفتر مذکور درج می نمودند و عده ای نیز ذیل صفحه دفتر را تصدیق و در بعضی نقاط طرفین معامله هم ذیل ثبت معامله‌ی خود را امضا یا مهر می کردند.[۶]
۱-تاریخچه ثبت ملک
ثبت املاک از ابتکارات جدید نبوده و بطوریکه از تواریخ واکتشافات باستان شناسی استنباط می شود ملل قدیم نیز به اهمیت و اعتبار آن پی برده اند، و تنا امروز قدیمی ترین سندی که دراین مورد کشف شده است نقشه اراضی شهر (دونگی) از کشور (کلده) بوده است که حدود چهار هزار سال قبل از میلاد اراضی را به قطعات ذوذنقه، مربع، مثلث، و حتی المقدور مربع تقسیم کرده اند .داریوش کبیر برای اخذ مالیات از جمهوری های یونانی در آسیای صغیر دستور داد اراضی مزروعی را ممیزی و با قید مساحت و اضلاع در دفاتر ثبت کنند وپس از مدتی یونان نیز به این تاسی کرده و اسامی مالکین، مقدار مالکیت، مشخصات ملک، اضلاع اراضی و سایر خصوصیات در دفاتر مخصوصی به ثبت می رسید.[۷]
(سریوس تولیوس) ششمین پادشاه روم مقرر داشت علاوه بر ثبت املاک به طریق فوق، حقوق ارتفاقی مجاورین نسبت به آن ملک و بلعکس نیز ثبت شودو هر چهار سال یکبار مورد تجدید نظر قرار می گرفت (دیوکلیسین) دستور دارد از تمام املاک روم مساحی و ممیزی به عمل آید و عده لازم مهندس و مساح باین منظور تربیت شد و نظر‌آنها در محاکم معتبر بوده واین افراد جزو مستخدمین رسمی دولت محسوب میشدند( شیلپریک)در کشور(توستری) در سال۵۸۰ میلادی فرمان مساحی و ممیزی و تقویمک کلیه املاک را صادر کرد( شارلمانی) اقدام به تجدید نظر در ممیزی و ثبت عمومی در کشور فرانسه نمود و این رویه تاقبل از انقلاب کبیر فرانسه جریان داشت که سپس ثبت عمومی جانشین آن شد از (کیوم) فاتح انگلستان اسنادی باقیمانده است که در سال ۱۰۸۰ میلادی دستور مساحی و نقشه برداری و تقویم اراضی را صادر کرده است. هدف از اقدامات فوق اخذ مالیات بوده است ولی اسناد مزبور در دعاوی و اختلافات نیز مورد استناد قرار می گرفته و به طور خلاصه می توان گفت ثبت املاک در قدیم از دو هدف حقوقی و مالی پیروی می کرده است.
به تحقیق نمیتوان گفت که ثبت اسناد و تعهدات منجزاً از چه زمانی آغاز شده است ولی مسلماٌ این موضوع به دورانی منتهی می شود که تاریخ مدونی برای اجتماعات بوجود نیامده بود و فقط موفق به ابداع خط و رواج نسبی آن شده بودند. در قرن سیزدهم پیش از میلاد مصریها عقود و تعهدات خود را بطور شفاهی انجام می دادند به این ترتیب که در حضور گروهی که شاهد وقوع عقد بودند سوگند یاد می کردند که به تعهد خود وفادار باشندو هرگاه برخلاف سوگند خود عمل می کردند از لحاظ اینکه سوگند نسبت به خدایان یاد شده بود و سلاطین (فراعنه) مصر علاوه بر مقام الوهیتی که برای خود قائل بودند خود را نماینده خدایان نیز میدانستند از باب اینکه متعهد متخلف نسبتا به خدایان بی احترامی کرده مورد مجازات واقع می شد و اثبات موضوع بوسیله گواهان بعمل می آمد(نخوت) قانونگذار معروف مصری که سمت وزارت ( اوزوریس) سرسلسله فراعنه مصر را داشته برای ثبت اسناد و تعهدات سازمان های دولتی وسیعی به وجود آورده و اداره ثبت اسناد واملاک مستقیما تحت ریاست فائقه فرعون و به وسیله یکی از بزرگان اداره می شد و هر فردی دیون و تعهدات خود را نسبت به افراد به آن مرجع اعلام می کرد و بوسیله کتاب در دفاتر ثبت و خلاصه ای از آن بصورت سند به متعهد له تسلیم میگردید و محل این اداره نیزدر قصر احمر( یکی از قصور سلطنتی) بود اما این تشکیلات مانع آن نبود که دعاوی بودن سند را نیز به وسیله شهادت شهود اثبات کنند. در زمان(بوخویس) خاندان بیست و چهارم فراعنه قوانینی که در طی قرن پنجاهم قبل از میلاد تا آن زمان به تدریج وضع شده بود جمع آوری و پس از اصلاحات و تعدیلات بصورت مجموعه ای واحد درآمد که آن مجموعه به نام بوخویس موسوم گردید بموجب قوانین جدید موضوع شهادت در مسائل حقوقی از بین رفت و اگر کسی در دعوای مطروحه فاقد سند بود. به دعوای او ترتیب اثر نمی دادند مگر آنکه خود متعهد شخصاً اعتراف نماید. این مسئله اهمیت تمدن مصری را می رساند.
در ایران و روم قدیم نیز نوشتن اسناد معمول بوده و در روم به این کیفیت انجام می شده که چند نفر بنام (حامل میزان) به اتفاق پنج نفر شاهد در موقع انعقاد عقود بین طرفین حضور می یافتند و معاملاتی که بدون حضور( حامل میزان) واقع می شد قابل ترتیب اثر نبوده و به مرور که سطح تمدن پیشرفت کرد انجام معاملات نیز سهل تر و ساده تر شد و تشریفات زائد از بین رفت و مفاد معاملات به صورت سند، ثبت و به ذینفع تسلیم می شد.[۸]
چنانچه گذشت حفاریها و اکتشافاتی که انجام شده و تاریخ مبهم و تاریک دنیای قدیم را تا حدودی روشن کرده نشان داده است که همزمان با ثبت سند در مصر و شاید قبل از آن، این عمل بصورت دیگری در کلده و آشور و ایلام(ایران قدیم) معمول بوده و کلیه ملل متمدن دنیای قدیم اصول و قواعدی برای تثبیت و استحکام معاملات و عقود داشته اند بطوریکه بین دول مشرق و دولت مصر یک نوع مبادله رسوم تمدن معمول گردیده و یونانی ها از مصر و رومی ها از یونان این اصول را اقتباس کرده اند.
در دوره ساسانیان و زمان قباد یکی از پادشاهان این سلسله که شهرهای کازرون در فارس و گنجه در قفقاز توسط او ساخته شد برای شهر نقشه کشی نموده و محل خانه ها و املاک را تعیین ومشخص کرده بود.[۹]
در زمان انوشیروان دادگر وظیفه فرمانروایان این بوده که صورت تغییرات حاصله در املاک را ثبت و برای جلوگیری از تعدیات وتجاوزات قضایی به ولایات می فرستادند تا به عرایض مردم رسیدگی کنند. این قضات در امر معاملات مردم نیز دخالت داشته دارای دفاتری جهت تنظیم وثبت معاملات بوده اند.
در زمان انوشیروان دفاتر دیگری نیز از قبیل دفتر ممیزی املاک و مساحی آن نیز وجود داشته است که در اخذ مالیات موثر بوده است.[۱۰]
در دوره خلافت امویان و حکومت مغول و در زمان حکومت عباسیان دفاتر از نظر وصول مالیات نسبت به املاک و اسناد باغات و نخلستان ها وجود داشته که طبق آن عمل می کرده اند.
در دوره حکومت مغول در هر شهری قضاوتخانه ای تشکیل شده بود که دارای دفاتری بوده و حکم دفاتر دوایر ثبت را داشته وامانات مردم را قبول نموده و در آن ثبت می نمودند . در زمان غازان خان پادشاه مغول مقرر شده بود که قاضی با یک نفر معتمد دارای دفاتر باشندو همه قباله ها و اسناد را با تاریخ و متن در آن ثبت کنند و قاضی چند کاتب مطمئن برای خود انتخاب می کرد و مردم دیگر را از نوشتن اسناد ممنوع می نمود و حق الثبت هم دریافت می کردند.
قاضی مذکور طاسی داشته بنام(طاس عدل) هر سندی را که تقلبی میدید در آن طاس می شستند هر سندی هم که تاریخش متعلق به قبل از سی سال بوده آن سند را هم به درون طاس می انداختند( شامل مرور زمان) و هر معامله ای نیز انجام میگرفت و سند جدید تنظیم می شد سند سابق در طاس شسته می شد به دستورغازان خان از فرامین و اسناد معاملات رونوشت هم تهیه می شد از روی این رونوشت ها دفتری ترتیب داده بود که « قانون الامور» نامیده می شد.
در عهده پادشاهان صفوی برای رسیدگی به امور مردم مرجعی بنام(صدر دیوانخانه) وجود داشت که یک نفر قاضی شرع که به حل و فصل دعاوی و مرافعات مردم می پرداخت و از جمله به کار معاملات و تنظیم اسناد و عقد نامه و طلاقنامه می رسید و اسناد معاملاتی مردم را مهر می کرد و در دفتر مخصوص ثبت مینمود.
مورخین خارجی از جمله(تاوارینه) در باب طرز معاملات و تنظیم اسناد درعهد صفویه تعریف و تمجید نموده اند.
در کاروانسراها دفتری بنام دفتر تجارت وجود داشته است که معاملات تجار را در آن ثبت می کرده اندو این دفتر نزد قضات حجت بوده و ثبت کنندگان چند درصدی از میزان معاملات را بعنوان کاروانسرا داری و حق الثبت می گرفتند.
در اواخر سلطنت فتحعلیشاه و اوایل پادشاهی محمد شاه برای تنظیم معاملات تجارتی بین ایران و روسیه و جلوگیری از بروز اختلافات دفاتری در نزد کارگزاری ها وجود داشت که اسناد و معاملات تجار را در آن ثبت می کردند و به دنبال این کار در سال ۱۲۸۰-۱۲۹۰ قمری زمان سلطنت ناصر الدین شاه وزارت تجارت ایجاد شد و دفاتر تجارتی و معاملات تجار اهمیت خاصی پیدا کرد ولی ثبت معاملات عمومیت پیدا نکرد.[۱۱]
از ویژگی های مهم ثبت علاوه بر تغییر شکلی و عملیات ثبت املاک، می توان دو خصیصه مهم و پر رنگ، اول اجباری بودن ثبت املاک و اسناد و دوم، انجام امور ثبتی املاک را بصورت عمومی بر شمرد.[۱۲]
در قرن اخیر و به خصوص در شهرهای بزرگ بسیاری از رؤسای مذهبی که مرجع انجام معاملات عموم بوده اند دفتری به اسم ( دفتر شرعیات) داشتندو خلاصه ای از معاملاتی را که نزد آنها انجام شده بود در دفتر مزبور درج می کردند و عده ای نیز ذیل صفحه همان دفتر را تصدیق و در بعضی نقاط اصحاب معاملات هم ذیل ثبت را امضا می کردند. در پاره ای از نقاط ایران اسنادی که تنظیم میگردید دارای امضا و مهر متعاملین نبوده بلکه تنظیم کننده سند(مسجل) اقرار و اعتراف آنها را به وقوع معامله در حاشیه سند می نوشت و متعاملین در صورت بروز اختلاف ، مراجع رسیدگی، آن را برای اثبات معامله کافی می دیدند.
ناصرالدین شاه که از عهده وزارت حاج میرزا حسین خان سپهسالار عازم و جازم براجرا، قوانین اساسیه بود امر نمود که معزی الیه کتابچه ای راجع به مواد قانون نوشته، تادر موقع اجرا گذارده شود آن مرحوم کتابچه را به وجهی مرتب نمود که دشمن و دوست برعلو مقام نویسنده و براعت و طول ید و وسعت افکار او مقر و معترف شدند. در نزد اولیای امور و پادشاه مورد الطاف واشفاق گردید، امرحتمی صادر شد که موادش در مقام اجرا آید آن کس که هماره مانع ترقی وطن بود به اغراض نفسانی و خیالات شیطانی انواع افائک و اکاذیب واقسام مکر و تزویر به کار برد تا این کار را بر هم زندو بنیان این اساس مقدس را به تیشه بیداد خراب نمود و نیز در همان اواخر ترتیب صحیحی برای نوشتجات شرعی، عرفی و تجارتی مقرر نموده و به عرض رسانیدند دستخط شاه صادر شد که به ریاست معظم له اداره ای تشکیل یابد که مرجع نوشتجات بوده موافق دول متمدنه تمبر زده دردفاتر متعدده ثبت و ضبط شود و چنان شالوده این عمل محکم بود که معزی الیه صریحاً فرموده بود که اگر مطابق این قانون رفتار شود تا پنج سال دیگر مطلق دعاوی در ممالک ایران از جهت اموال و املاک موقوف و متروک خواهد شد .
ناظم الاسلام کرمانی در تاریخ بیداری ایرانیان پس از اینکه مینویسد میرزا حسین خان سپهسالار کتابچه مواد قانون را تقسیم نمود اشاره می کند که ترتیب صحیحی برای نوشتجات شرعی و عرفی و تجارتی مقرر نبود و دستخط صادر شد که به ریاست معظم له اداره ای تشکیل یابد که مرجع ثبت نوشتجات بوده موافق دول متمدنه تمبر زده در دفاتر متعدده ثبت و ضبط شود.[۱۳]
۱-۲-سیرتاریخی ثبت به طریق جدید در ایران
نخستین بار در زمان ناصر الدین شاه قاجار فرمانی صادر شد که اداره ای تحت ریاست میرزا حسین خان سپهسالار تشکیل شود که مرجع ثبت اسناد بوده و موافق دول متمدنه تمبر زده و در دفاتر مخصوص ثبت و ضبط گردد. درعدلیه نیز برای اعتبار اسناد و جلوگیری از تقلب وتزویر اوراق و نوشته ها را مهر رسمی می زدند و بدین وسیله دارای اعتبار اسناد رسمی می شد ولی چون این کار اجباری نبود به ندرت به آن اقدام می شداین روش تا برقراری مشروطه و تا دوره دورم قانونگذاری برقرار بود.
پس از استقرار مشروطیت در دوره دوم تقنینیه در تاریخ ۱۲ جمادی الاولی ۱۳۲۹ هجری قمری مطابق ۲۱ اردیبهشت ۱۲۹۰ هجری شمسی قانونی تحت عنوان قانون ثبت اسناد در ۱۳۹ ماده توسط مجلس مشروطه تصویب شد. این قانون مقرر می داشت که اداره ثبت اسناد مرکب از دایره ثبت اسناد و دفتر راکد کل در حوزه های محاکم ابتدایی و وزارت عدلیه تاسیس شود.
در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۰۶ هجری شمسی، مجلس شورای ملی قانون دیگری به نام قانون ثبت عمومی املاک ومرور زمان در ۹ ماده تصویب نمود. ماده اول این قانون ثبت کلیه اموال غیر منقول را الزامی کرده و برای تاخیر در تقاضای ثبت افزایش حق الثبت را مقرر داشته است .
در تاریخ ۶دیماه ۱۳۰۷ قانونی تحت عنوان قانون اصلاح قانون ثبت عمومی املاک و مرور زمان راجع به مدت اعتراض در ۲ ماده تصویب شد.
درتاریخ ۱۱ مهر ۱۳۰۸ قانون ثبت اسناد و املاک در ۲۷ ماده به تصویب رسید که فقط تشکیلات اداری ثبت و نحوه ثبت املاک را بیان می نمود به طوری که ملاحظه می شود در قوانین مصوب ۲۱ بهمن ۱۳۰۶ و ۱۰ مرداد ۱۳۰۷ و ۶ دیماه ۱۳۰۷ و ۲ خرداد ۱۳۰۸ و ۱۱ مهر ۱۳۰۸ ذکری از ثبت اسناد نشده است.
در تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۰۷ قانون تشکیل دفاتر اسناد رسمی در ۲۰ ماده به تصویب رسید که از ویژگی های آن مختار بودن متعاملین در ثبت اسناد، در ادارات ثبت، یا دفتر اسناد رسمی است.
دیگراز خصوصیات و نکات آن قانون این است که دفاتر اسناد رسمی حق نداشتند اسناد مربوط به نقل وانتقالات راجع به املاک ثبت شده را ثبت نمایند و این قبیل اسناد باید در اداره ثبت، ثبت می شد.[۱۴]
در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۱۰ کمیسیون قوانین عدلیه مجلس شورای ملی قانون دیگری به نام قانون ثبت اسناد واملاک در ۱۴۲ ماده تصویب نمود این قانون ناسخ قانون ثبت اسناد و املاک مصوب ۲۱بهمن ۱۳۰۸ و از اول فروردین ۱۳۱۱ قابل اجرا شده است.
در قانون مصوب ۱۳۱۰ نیز ثبت املاک اجباری و ثبت اسناد اختیاری(جز در پاره ای از موارد) اعلام و به وزارت دادگستری اجازه داده شده است که در نقاطی که مقتضی بداند، دفاتر رسمی اسناد مرکب از یک صاحب دفتر و لااقل یک نماینده اداره ثبت اسناد تشکیل دهد، در سایر موارد ثبت اسناد به وسیله اداره ثبت اسناد و در اداره ثبت انجام می پذیرد.
۱-۳-تاریخچه نظارت بر تفکیک و افراز اراضی در ایران و وضع موجود آن
قوانین مربوط به افراز و تفکیک جزئی از قوانین حقوق شهری است که ریشه در وضع قوانین و مقررات در طول تاریخ دارد، به طوری که حتی در دوره اسلامی [۱۵](در مورد مورفولوژی شهرهای اسلامی) به قوانینی برخورد میکنیم که به نوعی به تفکیک اراضی اشاره دارد. عوامل اقتصادی وایدوئولوژیک که در دوره اسلامی بر روابط اجتماعی و ساخت شهرها دخالت داشته، عبارت است از:
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۱- آسیب نرساندن
۲- پیوستگی به هم:
۳- خلوت گزینی: در این دیدگاه خلوت گزینی شخص مورد توجه است تا شخص بتواند در مسکن خود، بدون نظارت دیگران زندگی کند:
۴- حق دریافت روشنایی و هوای مورد نیاز ( این دیدگاه مربوط به روشنایی؛ یعنی رعایت نمای شمالی و جنوبی ساختمان در آماده سازی اراضی، میشود)
۵- محترم شمردن اموال دیگران؛ بر اساس این دیدگاه نباید عملی انجام شود که ارزش ساختمان و اموال دیگران کاهش یابد[۱۶، ص۱۸۷]. با ملاحظه این نکات متوجه میشویم که قوانین موجود در واقع تکامل یافته قوانین قدیمی است.
در ایران تا سال ۱۳۴۵ سیاست تفکیک و نوع استفاده از زمین در اختیار مالک بود. مالک میتوانست زمین خود را هر وقت به هر شکل و میزانی که مایل بود تفکیک و قطعه بندی کند و طول و عرض معابر را در زمینهایی که تفکیک میکند به سلیقه خود تعیین کند. ادارات ثبت نیز موظف بودند نقشه تفکیکی پیشنهادی مالکان را قبول کرده و در ثبت قطعات، به آن توجه کنند. شهرداریها نیز در موقع احداث ساختمان به وسیله مالک، برای هر نقشهای که مالک پیشنهاد مینمود، تصویب و پروانه ساختمان صادر میکردند. اما در دوره جدید، برای اولین بار در سال ۱۳۴۵ ضمن مواد ۹۸و ۹۹و ۱۰۱ الحاقی به قانون شهرداری این اختیار به شهرداریها داده شده تا نحو استفاده از زمین، منطقه بندی شهر محل تاسیسات عمومی و سایر نیازمندیها را تعیین و در قطعه‌بندی و تفکیک اراضی داخل محدوده و حریم شهر دخالت کنند و نقشه‌های تفکیکی اراضی را قبل از آنکه اقدام ثبتی نسبت به آنها انجام شود بررسی و سپس تصویب کنند. چند سال پس از آن در راستای بهتر انجام شده امور مزبورو ایجاد هماهنگی در اجرای ضوابط شهرسازی، ماده ۷ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۵۱، شهرداریها را به اجرای مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برابر ماده ۲ قانون مکلف گردیده است. به علاوه در خصوص تفکیک اراضی خارج از محدوده، قوانین دیگری نیز به تصویب رسیده که حکایت از توجه قانونگذار به اهمیت و نقش تفکیک در قلمرو شهری دارد.
در مورد اراضی داخل محدوده شهری قوانین متعددی به تصویب رسیده است که به آنها اشاره میکنیم. ماده ۱۰۱ الحاقی به قانون شهرداری مصوب اسفند ماه ۱۳۴۵ مقرر داشته است:«اداره ثبت اسناد و دادگاه ها مکلفند در موقع تفکیک اراضی محدوده شهر و حریم آن عمل تفکیک را طبق نقشهای انجام دهند که قبلا به تصویب شهرداری رسیده باشد»، همچنین ماده ۶ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب اسفند ماه ۱۳۵۱ مقرر مینماید: « در شهرهایی که دارای نقشه جامع میباشند ثبت کل مکلف است در مورد هر تفکیک طبق نقشهای که شهرداری بر اساس ضوابط طرح جامع و تفصیلی و هادی تأیید کرده باشد، اقدام به تفکیک نماید و در مورد افراز دادگاه ها مکلفند طبق نقشه تفکیکی شهرداری اقدام نمایند.
هر گاه ظرف مدت چهار ماه نقشه تفکیکی از طرف شهرداری حسب مورد به ثبت یا دادگاه ارسال نشود ثبت یا دادگاه نسبت به تفکیک یا افراز اقدام خواهند نمود». ماده ۱۵۴ ثبت اسناد و املاک الحاقی مصوب ۱۳۵۱ بیان میکند که «پس از تصویب نقشه جامع هر شهر برای تفکیک و افراز اراضی، اداره ثبت و دادگاه ها باید با رعایت نقشه مذکور و آئیننامههای مربوط به شهرسازی رأَسا اقدام نمایند».

 

 

همه در یک کلاس

 

 

برگزاری کلاس های خاص برای.
دانش آموزان با استعداد.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

سطوح بالاتر پیشرفت.

 

 

اندازه ثبت نام درهرکلاس ممکن است زیاد باشد
درک پایین ترتوان پژوهشی

 

 

 

مجزاسازی

 

 

دانش آموزان کلاسهای معمولی را جدا می کنند تا به جلسات زیر نظر متخصصان افراد با استعداد بروند.
دسته بندی کوچکتر درکلاس از نظر توانایی.
جلسات زمانبندی شده بعد از مدرسه آخرهفته برای افراد با استعداد.

 

 

سطوح بالاتر پیشرفت الگوی جاری و مطرح .
فراگیری را تسهیل می کند.
فراهم کردن جمعی عمومی جهت یادگیری.

 

 

انقطاع و گسستگی از کلاس های معمولی.
کارایی زیر سوال است.
موضوع مدیریت برای معلم ممکن است نیاز به کمک اضافی داشته باشد.
محدودیت بودجه .
ناسازگاری احتمالی با والدین/ دانش آموزان.

 

 

 

خوشه بندی

 

 

گردش/فعالیت های میدانی فقط برای افراد با استعداد.
قرار دادن افراد با استعداد با همدیگر جهت فراهم کردن حمایت/ کمک متقابل.
فراگیری دانش آموزان با استعداد را تسهیل می کند.

 

 

فعالیت هدفمند برای حمایت از افراد با استعداد.
نقش رهبر یا افراد با استعداد را توسعه می دهد.

 

 

گسستگی در روند معمول کلاس نخبه گرایی.
نیازهای فراگیری افراد با استعداد را تأمین نمی کند.
رشد عاطفی را نادیده می گیرد.

 

 

 

فراگیری جهشی

 

 

به دانش آموزان با استعداد امکان می دهد تا مدرسه را سریع تر تمام کنند.

 

 

مناسب برای دانش آموزان
خود انگیزش.

 

 

ممکن است دانش آموزان برای تمام مواد درسی با نرخ قابل مقایسه ای فراگیری جهشی نداشته باشند.

 

 

 

یکپارچه درکلاس های معمولی

 

 

عدم جداسازی دانش آموزان با
استعداد/غیر با استعداد.

 

 

اعتماد بیشتر به توانایی چالش های ترجیح تحریک کار به طور مستقل.

 

 

 

 

راجرز[۱۰۲] (۲۰۰۴) در یک مرور از برنامه های افراد با استعداد، مشکل بودن استنتاج در مورد تحقیق بر روی گروه بندی براساس توانایی یا یک جا جمع کردن این افراد را نشان داد. گفته او بر اساس تفاوت های اساسی و ناپایداری در ۷۵۰ تحقیق بر روی گروه بندی از نظر توانایی و بیشتر از ۳۰۰ تحقیق بر روی فراگیری همکارانه و جهش تحصیلی بود که بررسی شده اند. در بحث در خصوص اثرات روان شناختی و اجتماعی گروه بندی دانش آموزان با استعداد، راجرز (۲۰۰۴) نتیجه گیری کرد که:
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
آن چه در مورد تحقیق بر روی اثرات اجتماعی سازی و روان شناختی گروه بندی بر اساس توانایی واضح است که هیچ الگوی بهبود یا کاهش را نمی توان ایجاد کرد. احتمال دارد که متغیرهای فردی، محیطی، خانواده و دیگر متغیرهای نامربوط بسیار وجود داشته باشد که بر عزت نفس، و اجتماعی سازی به طور مستقیم تر اثر می گذارد تا خود عمل گروه بندی. راجرز (۲۰۰۴) نتیجه گیری می کند که فراگیران با استعداد به شکلی از گروه بندی براساس توانایی نیاز دارند تا به طور موثر و کارآمدی اهداف آموزشی برنامه تحصیلی بسیط و سرعت یافته (جهشی) را به انجام برسانند. او قبول کرد که ممکن است این ادعا شایسته باشد که برنامه های جمعی (دسته جمعی) فرصت های تصدیق و تأیید تنوع فرهنگی را به جداسازی دانش آموزان با استعداد از دیگر دانش آموزان، کاهش می دهد
گفتار دوم: چارچوب نظری اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک
نظریه ی اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک بر این مبنا است که دانش آموزان توانایی علمی خود را با توانایی های علمی هم کلاسی های خود مقایسه کرده و از این مقایسه ی اجتماعی به عنوان پایه ای برای شکل دهی خود پنداره ی تحصیلی خود استفاده می کنند( لودکا[۱۰۳]، ۲۰۰۵).
مارش )۱۹۸۴( مدل نظری از اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک ارئه داد که در خود پنداره ی تحصیلی در موقعیت های آموزشی متفاوت قابل کار برد بود. فرض کنید که سه دانشآموز (X، Yو Z) در توانایی علمی نسبت به کل جمعیت دانشآموزان در همه مدارس متفاوت اند: X (کمی کمتراز توانایی متوسط)، Y (توانایی متوسط) و Z (کمی بالاتر از توانایی متوسط).
اگر چه دانش آموز Y توانایی علمی متوسطی نسبت به جمعیت کل دانش آموزان دارد، اگر Y در مدرسه ای با توانایی بالا شرکت کند (به عنوان مثال، یک مدرسه که در آن توانایی بالاتر از متوسط تمام مدارس است)، Y توانایی علمی را خواهد داشت که از سطح توانایی دانش آموزان در مدرسه کمتر است. پیش بینی شده است که Y خود پنداره ی تحصیلی کمتر از حد متوسط خواهد داشت. با این حال، اگر Y در مدرسه ای با میانگین توانایی کم حضور یابد بنابراین Y بالاتر از سطح توانایی متوسط در این مدرسه قرار خواهد داشت و خود پنداره ی تحصیلی بالاتری خواهد یافت.
چار چوب نظری تئوری اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک این است که خود پنداره ی از خویشتن نمیتواند در صورتی که نقش فریم مرجع نادیده گرفته شود کاملا درک گردد. ویژگی های هدف و ستاوردهای مشابه می تواند بسته به فریم مرجع و یا استاندارد مقایسه که افراد با بهره گرفتن از آن ها خود را ارزیابی می کنند به خود پنداره های نامتجانس منجر شود، و این خود پنداره پیامدهای مهمی در انتخاب های آینده، عملکرد و رفتارها دارد(مارش، (۲۰۰۸٫
بنابراین اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک زمانی رخ می دهد که دانش آموزانی با توانایی تحصیلی یکسان در زمان مقایسه خود با دانش آموزان تواناتر دچار خود پنداره تحصیلی پایین تری می شوند و در زمان مقایسه خود با دانش آموزانی با توانایی کمتر خود پنداره تحصیلی در آنان افزایش می یابد. بنابراین، خود پنداره تحصیلی نه تنها به دستاوردهای علمی یک دانش آموز بستگی دارد، بلکه به دستاوردهای افراد دیگری که در آن کلاس و یا مدرسه حضور دارند نیز وابسته است. براساس این مدل، مفهوم خود پنداره تحصیلی به طور مثبت با دستاوردهای فردی (دانشآموزان قوی تر خود پنداره تحصیلی بالاتری دارند) همبستگی دارد، اما به طور منفی با میانگین موفقیت در مدرسه یا کلاس دارای همبستگی است (همان دانشآموزان در یک مدرسه که در آن توانایی به طور متوسط بالاتر است خود پنداره تحصیلی کمتری دارد و بر عکس).مطابق با پیش بینی های نظری و تاکید رو به رشد بر چند بعدی بودن مفهوم خود پنداره تحصیلی، اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک در بخش های تحصیلی مفهوم خود پنداره تحصیلی بسیار مهم است(لودکا، ۲۰۰۵).
بنابراین این فرضیه عنوان میکند که در مفهوم خود پنداره تحصیلی بهتر است یک ماهی بزرگ در یک برکه کوچک (دانش آموزی با استعداد در گروه مرجع متوسط) بود تا یک ماهی کوچک در یک برکه بزرگ (دانشجوی با استعداد در گروه مرجع با استعداد). دانش آموزانی که باور دارند نسبت به هم سالان خود قابل تر هستند احساس مثبتی در مورد خود داشته و در مقایسه با کسانی که معتقدند که صلاحیت کمتری نسبت به همسالان خود دارند کمتر مورد تهدید خود پنداره ی تحصیلی پایین قرار دارند(زدنر و اسکلر[۱۰۴]، ۱۹۹۸ ).
پس به طور معمول اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک در دو سطح ارزیابی و مشاهده شده است:
(الف) در سطح فردی با مشاهده یک رابطه مثبت بین موفقیت فردی و خود پنداره تحصیلی رخ داده است.
(ب) با مشاهده یک رابطه منفی بین سطح میانگین موفقیت گروه مرجع (به عنوان مثال، کلاس و یا مدرسه) و خود پنداره تحصیلی فردی رخ داده است.
هم چنین اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک زمانی مشاهده شده است که گروه های جدیدی ازدانش آموزان شکل می گیرد و گروه های اجتماعی و چار چوب مرجع برای دانش آموزان تغییر می یابد. یک مورد در زمانی است که گروه های جدید از توانایی های هم گون (به عنوان مثال کلاس ویژه ای برای دانشجویان با استعداد که قبلا در کلاس های معمولی تحصیل میکرده اند) تشکیل شده است. در این مورد، دانشآموزان با استعداد که قبلا در کلاس های معمولی بوده اند، بخشی از یک گروه مرجع خواهند شد که در آن ممکن است دستاوردهای معمولی از خود بروز دهند. با این حال، همچنین اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک ممکن است در گروه های یادگیری پایدار نیز مشاهده شود که در آن سطح توانایی گروه مرجع با شتاب بیشتری نسبت به سطح توانایی های فردی دانشآموزی خاص افزایش می یابد(پرکل[۱۰۵]،زدنر و اسکلر، ۲۰۰۸).
تاثیر همسانی و تضاد
همان طور که قبلا در مطالعات اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک آمد، دستاوردهای زیاد مدرسه منجر به کاهش خود پنداره تحصیلی می شود(مارش،۲۰۰۸).
با این حال به رغم تاثیر به ظاهر منفی قرار گرفتن در یک محیط علمی سطح بالا، خود پنداره ممکن است از طریق عضویت در گروهی که توسط یک فرد به طور مثبت ارزیابی شده افزایش یابد. دانش آموزان مفهوم خود پنداره مثبت را از طریق دستاوردهای خوب یا کیفیت بالای اعضای گروه به دست می آورند. در واقع این امر می تواند در دانش آموزان در کلاس های علمی برجسته به دلیل انتخاب شدن در یک برنامه آموزشی بسیار عالی باعث بهبود خود پنداره شود در پی فرایند همسانی، (به عنوان مثال، اگر من به اندازه کافی خوب هستم که برای شرکت در این برنامه معتبر با همه این دانش آموزان بسیار باهوش انتخاب شده ام، پس من نیز باید بسیار باهوش باشم). این تاثیر فرایند همسانی باید از تاثیر منفی تجربه شده توسط دانش آموزان در کلاس های علمی منتخب که در آن مبنای فرد مقایسه ی خود با دیگران است جلوگیری کند. بنابراین، فرایند تضاد (منفی)، (به عنوان مثال، بسیاری از دانش آموزان بهتر از من وجود دارند، بنابراین من نمی باید به خوبی که فکر می کردم باشم) ممکن است با فرایند همسانی (مثبت)، (به عنوان مثال، من باهوش هستم، چون من در یک برنامه علمی منتخب هستم) رقابت کند. در اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک ، فرایند تضاد زمانی اتفاق می افتد که مدرسه با سطح موفقیت بالاتر منجر به کاهش خود پنداره ی تحصیلی فردی دانش آموز شود، در حالی که همسانی زمانی اتفاق می افتد که دستاوردهای زیاد مدرسه منجر به دستاورد های علمی بالاتر و خود پنداره ی بیشتر شود(لودکا، ۲۰۰۵). با این وجود نشان داده شده که اثر تضاد بسیار قوی تر از اثر همسانی است. حضور در یک مدرسه که در آن مدرسه به طور متوسط موفقیت زیاد است منجر به ایجاد فشار بیشتر بر دانش آموزان مدرسه برای مقایسه دستاوردهای خود با دیگران (اثرات منفی تضاد) می شود. با این وجود، تحقیقات کمی در این رابطه انجام شده اند.
در تحقیقی که توسط پرکل و بروال[۱۰۶](۲۰۱۰) بر روی ۷۲۲ دانش آموز کلاس پنجم انجام گرفت تاثیر میانگین توانایی کلاس و نوع کلاس (عادی یا خاص) بر روی خود پنداره تحصیلی ریاضی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین بالای توانایی کلاس منجر به خود پنداره ی تحصیلی پایین شد (تاثیر تضاد) اما نوع کلاس تاثیر مثبتی بر آن داشت (تاثیر همسانی). در این تحقیق نشان داده شد که هر دو نوع تاثیر در کلاس دانش آموزان خاص برابر بود بنابراین تاثیر بیشتر اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک (تاثیر تضاد بیشتر در مقایسه با همسانی) در این تحقیق دیده نشد.
یافته های اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک تا حد قابل ملاحظه ای قوی هستند، و بر طیف گسترده ای از دانش آموزان مختلف و ویژگی های زمینه ای، موقعیت ها، کشورها، برنامه های دراز مدت، و طرح های پژوهشی قابل تعمیم است. به علت اهمیت خود پنداره ی تحصیلی در پیش بینی موفقیت های آینده، انتخاب شکل دوره و دستیابی به امکانات آموزشی، این نتایج کاربردهای مهمی در شکل سازمان یافتن مدارس دارند(به عنوان مثال، پی گیری، گروه بندی توانایی ها و برنامه های آموزش و پرورش استعدادها(مارش، ۲۰۰۸).
اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک در دانش آموزانی با توانایی کمتر
قابل ذکر است اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک دارای پیامدهای مهم نظری و عملی برای دانش آموزانی با توانایی کم نیز هست که در مدارسی تحصیل می کنند که در آن به طور متوسط سطح توانایی دانش آموزان دیگر زیاداست. برای این دانشجویان، اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک پیش بینی می کند که دانش آموزان در یک سیستم پی گیر (که در آن هم کلاسی ها از توانایی مشابه به طور متوسط برخوردارند) در مقایسه با یک سیستم غیر پی گیر(که در آن هم کلاسی بسیار بیشتر توانا خواهند شد) خود پنداره ی تحصیلی بالاتری خواهند داشت(لودکا، ۲۰۰۵).
چارچوب ارزیابی معلم

 

هزاران حسگر در یک محدوده وسیع می تواند به سیستم متصل گردد.

بهره بردار می تواند از ترکیب شبیه سازی اطلاعات واقعی سیستم استفاده نماید.

اطلاعات می تواند در هر جایی بدون محدودیت مکانی دیده شود .

با توجه به مطالب گفته شده در سیستم های SCADA با حجم انبوهی از داده ها مواجه هستیم که باید انتقال یابد و پردازش شود [۱۴] .
۲-۶-۵- کاربرد سیستم های SCADA در مدیریت مصرف انرژی
وقتی ازدید صرفه جویی در مصرف انرژی به این موضوع مدیریت انرژی بپردازیم ، مدیریت انرژی فرایند پایش و کنترل و صرفه جویی در مصرف انرژی در سازمان ها و صنعت و منازل مسکونی می باشد.با توجه به این تعریف ما با چهار مرحله در مدیریت انرژی مواجه هستیم :

 

 

اندازه گیری مصرف انرژی و جمع آوری اطلاعات :بر اساس یک قانون کلی هرچقدر حجم اطلاعات دریافتی از مصرف کننده زیاد و با جزییات کافی باشد در تصمیم گیری برای کاهش مصرف انرژی نتیجه بهتری را در بردارد.در گذشته با توجه به فناوری های موجود اندازه گیری پارامترهای انرژی در دوره های زمانی طولانی و به وسیله اشخاص انجام می شد که نمی توانست نتیجه و دقت مورد نیاز را در بر داشته باشد و لی با پیشرفت تکنولوژی در سیستم ها ی SCADA این امکان فراهم گردید که بتوان این پارامترها را در بازه های زمانی بسیار کم اندازه گیری و ذخیره نمود .جمع آوری اطلاعات در دوره هایی با فاصله زمانی کمتر، امکان آنالیز دقیق و شناسایی عواملی که باعث هدر رفتن انرژی می شود را تسهیل می کند.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

یافتن فرصت هایی برای کاهش مصرف انرژی .با توجه به اطلاعات بدست آمده از مصرف انرژی و بررسی منحنی ها در یک بازه زمانی می توان زمان هایی را که افزایش ناگهانی مصرف انرژی رخ داده مشخص نمود .و با ارزیابی مصرف کننده های مختلف در آن زمان خاص عوامل افزایش مصرف را شناسایی نمود .سیستم های SCADA این قابلیت را دارا هستند که مقدار مصرف انرژی را در بازه های زمانی کم ثبت نمایند با بررسی نمودار های حاصله در سیستم های SCADA می توان با توجه به زمان رویداد عواملی که باعث مصرف انرژی در یک بازه زمانی می شود را شناسایی نمود و با رفع آن عوامل مصرف انرژی را کاهش داد.

هدف گذاری فرصت ها برای کاهش مصرف انرژی : فقط شناسایی فرصت ها نمی تواند به صرفه جویی در مصرف انرژی کمک کند بلکه باید این مزیت ها هدف گذاری شوند یعنی باید با تکیه بر اطلاعاتی که از سیستم های SCADA حاصل می شود راه حل های موجود را اولویت بندی کرده و به ترتیب انجام دهیم .

ارزیابی میزان تاثیر فرایند بر صرفه جویی در مصرف انرژی :هنگامیکه عملیات مورد نیاز جهت صرفه جویی در مصرف انرژی انجام شد باید میزان تاثیر فرایندها بر کاهش مصرف انرژی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گیرد .با توجه به اینکه سیستم های SCADA قابلیت پایش و کنترل فرایند ها را دارند با بهره گرفتن از این سیستم ها عمل ارزیابی فرایند را می توان به نحو رضایتبخشی انجام داد [۱۵] .

۲-۷-نتیجه گیری فصل
در این فصل مبانی نظری تحقیق شامل تاریخچه مدیریت مصرف انرژی و مفاهیم آن و جنبه های مختلف کاربرد علم فناوری اطلاعات در مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه ضمن تعریف سیستم های SCADA تاریخچه و ساختار این سیستم ها مورد بررسی شد و با توجه با اصول مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی جایگاه سیستم های SCADA در مراحل مختلف مدیریت مصرف انرژی مورد تحلیل قرار گرفت .
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
۳- پیشینه پژوهشی
۳-۱ –مقدمه
در این فصل پیشینه پژوهشی کاربرد سیستم های SCADA در مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی بررسی می گردد و سپس نقاط ضعف و قوت هر روش مورد تحلیل قرار می گیرد و در ادامه روش هایی که جهت انجام این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند و دلایل استفاده از این روش ها مورد بررسی قرار می گیرد .
۳-۲-کاربرد سیستم های SCADA در مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی
(Fisher,2010) [16] نقش سیستم های SCADA در مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی را به صورت زیر بیان می کند :
۳-۲-۱-صرف جویی در مصرف انرژی
۳-۲-۱ صرفه جویی در مصرف انرژی به صورت مستقیم

 

 

کاهش هزیته برق مصرفی

کاهش هزینه سوخت مصرفی

۳-۲-۲-صرفه جویی در مصرف انرژی به صورت غیر مستقیم

 

 

کاهش هزینه های پرسنلی و نیروی کار

کاهش هزینه مواد اولیه مورد نیاز

۳-۲-۲-کاربرد سیستم های SCADA برای افزایش بازدهی سازمان

 

 

کاهش در تعداد کارکنان

شناسایی سریع مشکلات سیستم

افزایش طول عمر دستگا ه ها

۳-۲-۳- مزایای صرفه جویی در مصرف انرژی

 

 

کاهش هزینه ها :

هزینه های مستقیم

هزینه های نیروی انسانی

هزینه های غیر مستقیم

کاهش اثرات مخرب زیست محیطی :

کارخانه های تولید انرژی

سیستم های انتقال و توزیع

کاهش مصرف سوخت های فسیلی (گازطبیعی –نفت –ذغال سنگ )[۱۶] .

۳-۲-۴-آنالیز ROI:
(Enrenreich,2005) ضریب بازگشت سرمایه می باشد در این آنالیز جهت سیستم های SCADA موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد:

 

 

هزینه سرمایه یا Capital Cost که در آن نرخ بهره سرمایه گزاری مد نظر است .

استهلاک سالانه Annual Depreciation که در آن استهلاک سالانه زیر ساخت و تجهیزات سیستم SCADA مورد توجه قرار می گیرد .

هزینه های عملیاتی Operating Cost که شامل کلیه هزینه های عملیاتی مانند دستمزد نیروی انسانی مورد نیاز جهت اجراء و نصب سیستم و هزینه آموزش کاربران و هزینه حمل ونقل و نگهداری می گردد .

اطمینان به تامین Supply Reliability این عامل هردو موضوع فواید عملیاتی و اقتصادی سیستم های SCADA را به طور همزمان مورد توجه قرار می دهد [۱۷].
عکس مرتبط با اقتصاد

 

۳-۳-مراحل و روش های مدیریت مصرف انرژی با بهره گرفتن از سیستم های SCADA
۳-۳-۱-آنالیز و بررسی دقیق میزان مصرف انرژی و اوج بار مصرفی :
Pricket et.al ,2011 ) ) [18] اندازه گیری و ثبت میزان مصرف انرژی و اوج بار به وسیله سیستم های SCADA را به عنوان یکی از موارد مهم در مدیریت مصرف انرژی بیان می کند.یکی از مسائل بسیار مهم در مدیریت مصرف انرژی کاهش اوج بار مصرفی یا Demand می باشد.در محاسبه تعرفه برق مصرفی برای مشترکین عبور از حد مشخص مصرفی مجاز که از قبل تعریف شده می تواند هزینه انرژی مصرفی را تا حد زیادی افزایش دهد. سیستم های SCADA در مدیریت اوج بار مصرفی در موارد زیر به کار گرفته می شود :

 

 

کنترل مداوم اوج بار مصرفی :با بهره گرفتن از سیستم های SCADA و آنالایزر های انرژی می توان مقدار مصرف انرژی را تحت پایش و اندازه گیری مداوم قرارداد .در سیستم های SCADA می توان یک سقف معین برای اوج بار تعریف نمود .هنگامی که میزان مصرف انرژی به حدکثر مقدار مجاز نزدیک شود با اجرا نمودن فرامین کنترلی و از مدار خارج کردن سیستم های غیر ضروری می توان مقدار حداکثر مصرف را کاهش داد که این عمل باعث خارج شدن سیستم از اوج مصرف بار و کاهش هزینه انرژی مصرفی می گردد (شکل ۳) . همچنین از دیگر راه حل های موجود استفاده از سیستم های ژنراتور STAND BY می باشد که در مواقع ضروری وارد مدار می شود و با کاهش بار مصرف ازشبکه باعث کاهش Demand می گردد [۱۸,۱۶].

شکل ۳-۱-کاربرد سیستم های SCADA در کنترل اوج بار مصرفی Demand [16]
برنامه زمانی برای کاهش مصرف در هنگام لزوم :با توجه به اینکه با توجه به شرایط زمانی کم باری و میان باری و اوج بار تعرفه برق مصرفی متغیر است با بهره گیری از سیستم های SCADA می توان برنامه کاری تجهیزات مختلف در مراکز مصرف کننده را با توجه به این شرایط تعیین نمود .به عنوان مثال با بهره گرفتن از سیستم SCADA زمان روشن بودن تجهیزات پر مصرف را می توان به گونه ای تنظیم نمود که از کارکرد همزمان آنها جلوگیری و در نتیجه اوج بار مصرف کاهش یابد[۱۸].
۳-۳-۲- آنالیز و اندازه گیری سایر داده های مورد نیاز در مدیریت مصرف انرژی:

 

توزیع نشدنی
کد نشدنی
انتزاعی
عیبی
شکل ۲-۴: مدل فضای اطلاعاتی (منبع: بویسوت، ۱۹۹۸)
فاز اول- رصد کردن: بینش‌ها از اطلاعات در دسترس به دست می‌آید.
فاز دوم- حل مسئله: مسائل با ساختاردهی و یکپارچه سازی این بینش‌ها حل می‌شود.
فاز سوم- انتزاعی سازی: دانش کدگذاری شده، در موقعیت‌های دیگر برای حل مسئله به کار می‌رود.
فاز چهارم- اشاعه: این دانش و بینش‌های جدید، بین افراد ذیربط به اشتراک گذاشته می‌شود.
فاز پنجم- جذب: این دانش و بینش‌های جدید، در موقعیت‌های مختلف به کار می‌رود و تجربه‌های یادگیری جدیدی حاصل می‌شود.
فاز ششم- اثر گذاری: دانش انتزاعی در فعالیت‌های سازمان نمود می‌یابد.
سازمانی که می‌خواهد از دانش خود، مزیت رقابتی به دست آورد، باید دانش خود را به آن بخش از فضای اطلاعاتی منتقل کند که کمترین میزان بی نظمی و بیشترین میزان ارزش افزوده را در آن منطقه تولید می‌کند.، یعنی منطقه ای که دانش، کدگذاری شده، متمرکز و انتزاعی است. منظور از پویایی چرخه یادگیری، این است که دانش، هرگز نمی‌تواند در یک منطقه از فضای اطلاعاتی متوقف و ساکن بماند، بلکه دائماً در چرخه‌ای از نوآوری و کاربرد حرکت می‌کند. این چرخه مادامی که دانش باید اشاعه داده شود (تا ارزش عملی بسازد)، ادامه می‌یابد. بر این اساس سازمان‌ها موجودات زنده‌ای هستند که باید دائماً خود را با محیط تطبیق دهند. این معنی آن است که استراتژی مدیریت دانش که در موقعیت خاص به کار آمده است، برای موقعیت دیگر لزوماً کارآمد نخواهد بود (بویسوت،۱۹۹۸)
۲-۹-۱-۴٫ تئوری دانشی سویبی [۵۵]:
سویبی در سال ۱۹۹۶، سرمایه هوشمند را از مشخصه‌ های سازمان می‌داند که می‌تواند برای تولید دارایی‌های ارزشمند بکار گرفته شود. سرمایه هوشمند به عنوان دانش، مهارت و توانایی‌هایی است که می‌تواند به ثروت و ارزش‌هایی تبدیل شود که نتیجه آن ارزش آفرینی است. دو رویکرد در این تئوری عبارت‌اند از:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

قائم بر فناوری اطلاعات
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات

 

قائم بر انسان

در رویکرد قائم بر فناوری اطلاعات دو سطح مختلف بنا شده است. یکی در سطح سازمانی که از طریق مهندسی مجدد حاصل می‌شود و سطح دیگر سطح فردی است که به تخصص‌های فناوری اطلاعات نیاز دارد. ویژگی‌های آن عبارت است از: دو بعدی، سریع، مستقل از فرد، توزیع آسان، آگاه و … . در رویکرد قائم بر انسان نیز در دو سطح بنا شده است. یکی در سطح سازمانی که به نظریه‌های مدیریتی مرتبط می‌شود و سطح دیگر سطح فردی است که به تخصص‌های روانشناسی نیاز دارد. ویژگی‌های آن عبارت است از: پویا، آهسته، چند بعدی، ناخودآگاه، توزیع دشوار، هم وابسته و هم مستقل از فرد و …
همچنین در این مدل نیازهای تعامل در مدیریت دانش بررسی شده است که شامل: شایستگی‌های کارکنان، ساختار درون سازمان و ساختار تعاملات برون سارمانی می‌باشد. (سویبی،۱۹۹۶)
۲-۹-۲٫ طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس فرایندهای کسب و کار:
۲-۹-۲-۱٫ کارل ویگ[۵۶] و مرکز کیفیت و بهره‌وری آمریکا[۵۷]
کارل ویگ و مرکز کیفیت و بهره‌وری آمریکا، در مطالعه‌ای، شش استراتژی نوظهور مدیریت دانش را شناسایی کردند. این استراتژی‌ها تفاوت ماهیت و توان سازمان‌ها را بازتاب می‌دهند. این استراتژی‌ها عبارت‌اند از:

 

 

استراتژی مدیریت دانش به مثابه استراتژی کسب و کار: در این استراتژی سازمان رویکردی جامع نگرانه به مدیریت دانش دارد و در این سازمان‌ها، دانش به عنوان یک محصول نگریسته می‌شود.

استراتژی مدیریت دارایی‌های فکری: این استراتژی بر دارایی‌هایی تمرکز دارد که در هر لحظه می‌توان از آن‌ ها بهره‌برداری کرد یا آن‌ ها را ارتقاء داد.

استراتژی مسئولیت دانش شخصی: این استراتژی، کارکنان را حمایت و تشویق می‌کند تا مهارت‌ها و دانش خود را توسعه دهند، همچنین دانش خود را با دیگران به اشتراک گذارند.

استراتژی خلق دانش: این استراتژی، بر نوآوری و خلق دانش جدید به کمک فرایندهای تحقیق و توسعه تأکید دارد. پیشروان بازار معمولاً این استراتژی را استفاده می‌کنند.

استراتژی انتقال دانش: این استراتژی بر دریافت دانش از دارندگان آن و به‌گزینی جهت بهبود کیفیت عملیات سازمانی تأکید دارد.

استراتژی مشتری محور: هدف این استراتژی، استفاده از دانش برای فهم مشتریان و نیازهای آنان و فراهم کردن آن نیازها می‌باشد.

مراحل این مدل عبارت‌اند از: خلق ایجاد، در دام انداختن، بسط /تسهیم، تبادل در سطح عمومی، صرف کردن، مبادله /ارتباط و فرهنگ سازی. (ویگ،۲۰۰۰)
۲-۹-۲-۲٫ استراتژی مک کینزی و شرکا
دی و ندلر از شرکت مک کینزی و شرکا، پنچ استراتژی دانشی را برای شرکت‌های بزرگ معرفی کردند.. این شرکت مشاوره‌ای، نقش زیادی در مدیریت دانش و از جمله خلق، ذخیره‌سازی و انتشار آن داشته است. این استراتژی‌ها عبارت‌اند از:

 

 

توسعه و انتقال بهترین عمل: تمرکز این استراتژی نظیر استراتژی انتقال دانش ویگ، بر شناسایی بهترین عمل درون سازمان و اشاعه آن در تمام شبکه‌های کاری و موقعیت‌ها است.

خلق یک کاربرد جدید از دانش رسمی سازمان: این رویکرد بر این اساس قرار دارد که یک سازمان، ممکن است دانشی داشته باشد که بتواند از آن در جای دیگر و به شیوه‌ای دیگر استفاده کند. به عبارت دیگر این استراتژی به سازمان‌دهی مجدد دانش اشاره دارد.

شکل دادن به استراتژی سازمان حول محور دانش: این استراتژی اولین بار، بر اساس تجربه شرکت مونسانتو شناسایی شد. این شرکت، شامل دو گروه صنعتی می‌شد: یکی تولید کننده مواد شیمیایی که بر استراتژی به‌گزینی تمرکز داشت و دیگری فعال در زمینه محصولات غذایی که بر استراتژی خلق دانش تمرکز داشت. با توجه به تفاوت در استراتژی‌های دانشی این دو گروه، تصمیم به فروش واحد تولید کننده مواد شیمیایی می کند.

ترویج و تجاری‌سازی نوآوری: این استراتژی، مانند استراتژی خلق دانش که توسط ویگ شناسایی شد، بر تثبیت موقعیت رقابتی یک سازمان به وسیله افزودن بر نوآوری‌های تکنولوژی و کاستن از فاصله زمان تولید محصول جدید تا عرضه به بازار تمرکز دارد.

خلق استاندارد به وسیله علنی سازی دانش انحصاری: گاهی شرکت‌ها برای آن دانش اختصاصی خود را محفوظ بدارند، آن را علنی می‌کنند تا هم این دانش مشمول قوانین مالکیت معنوی شود و هم تبدیل به استانداردهایی در صنعت شود و بدین وسیله برای شرکت، سودآور می‌شود (فرقانی،۱۳۸۹).

با توجه به نقش مهم افرادی که در حال استخدام در شرکت می‌باشند، مک کینزی شیوه‌های خاص برای مصاحبه و شناسایی و گزینش عناصر تیزهوش و کنجکاو و دانش طلب طراحی کرده است.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
۲-۹-۳٫ طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس نتایج نهایی:
۲-۹-۳-۱٫ طبقه بندی تریسی و ویرسما بر اساس حوزه ارزشی:
تریسی و ویرسما سه حوزه ارزشی را به عنوان شیوه‌ای برای تمرکز بر فعالیت‌های سازمان مطرح کردند. سازمان‌های موفق تمام تلاش‌های خود را به جای هر سه حوزه، معطوف یکی از این حوزه‌ها می‌کنند و در آن، تعالی می‌جویند و به فکر تعالی در همه این سه حوزه نیستند، زیرا ممکن است نتوانند حتی در یکی از این حوزه‌ها تعالی جویند. این سه حوزه عبارت است از: مجاورت با مشتری، پیشتازی در محصول و تعالی عملیاتی. این سه حوزه از این حقیقت که ارزش از تعادل بین سه مقوله متضاد یعنی کارآمدی محصول، کیفیت و قیمت حاصل می‌شود، پیروی می‌کند. همیشه یک ناسازگاری ذاتی بین این سه حوزه ویژگی محصول وجود دارد که این ناسازگاری، سازمان‌ها را ملزم می‌کند که فقط بر تعالی در یکی از این سه حوزه تمرکز کند. در هر کسب و کاری عنصر، نوع کسب وکار، محصولات و مشتریان در رقابت تأثیر دارد. برخی از سازمان‌ها با تمرکز بر رابطه‌شان با مشتریان، بر رضایت و وفاداری مشتریان خود را افزایش می‌دهند. برخی دیگر با تمرکز بر محصولاتشان، دائماً محصولات جدید را وارد بازار می‌کنند و برخی دیگر هم با تمرکز بر فرایندهای داخلی خود، هزینه‌ها کاهش و کارایی را افزایش می‌دهند (فرقانی،۱۳۸۹).
۲-۹-۳-۲٫ استراتژی دانشی زک:
میکل زک، معتقد است با داشتن منابع برتر فکری، سازمان می‌تواند درک چگونگی بهره‌برداری و توسعه منابع خود را بهتر از رقبا، حتی اگر برخی یا همه این منابع منحصر به فرد نباشند، بدست آورد. به عبارت دیگر این مدل چارچوبی ارائه کرد که به سازمان‌ها کمک می‌کند که ارتباطی آشکار بین موقعیت رقابتی و استراتژی مدیریت دانش خود برای حفظ یا تثبیت مزیت رقابتی خود برقرار کنند. این مزیت رقابتی را می‌توان بر اساس درجه نوآوری که برای سایر بخش‌های سازمان ایجاد می‌کند، به سه دسته کلیدی، پیشرفته و نوآورانه تقسیم کرد. سازمان‌ها باید به دنبال زمینه‌های آموزش و تجربه باشند تا به طور بالقوه به دانش موجود، بروز شود و با ترکیب دانش موجود در سازمان، هم افزایی دانش ایجاد شود.
دانش کلیدی، سطح پایه‌ای از دانشی است که برای تمام اعضای سازمان لازم است. این دانش، مزیت رقابتی، خلق نمی‌کند اما دانشی است که برای کارکردهای تمام واحدهای سازمان لازم است.
دانش پیشرفته، برای سازمان مزیت رقابتی خفیفی ایجاد می‌کند. این دانش، دانش ویژه‌ای که باعث تمایز بین سازمان و رقبایش می‌شود.
دانش نوآورانه، دانشی است که سازمان را توانا می‌سازد که پیشرو بازار باشد. این دانش، به سازمان این امکان را می‌دهد که ابتکار عمل به خرج دهد و تمایزی آشکار با سایر سازمان‌ها پیدا کند.
زک برای شناسایی خلاء های دانشی سازمان، بهره‌برداری از ماتریس تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها [۵۸]را پیشنهاد می‌کند. این ماتریس پایه‌ای برای توصیف یک استراتژی دانش را فراهم می‌کند و به سازمان در جهت مشخص ساختن نقاط ضعف دانشی و نقاط قوت و موقعیت رقبا کمک می‌کند. زک دو بعد را معرفی کرد:

 

 

اکتشاف در مقابل بهره‌گیری: اکتشاف، درجه‌ای است که سازمان باید در حوزه‌ای خاص دانش خود را تقویت نماید و بهره‌گیری فرصتی است که سازمان برای استفاده از دانش موجود اما بلااستفاده خود، می‌تواند اقدام نماید.

دانش داخلی در مقابل دانش خارجی: این بعد مشخص می‌کند که آیا دانش در درون مرزهای سازمان موجود می‌باشد یا خیر. برخی از سازمان‌ها در کسب دانش، بیشتر بیرون محورند، یعنی به دنبال ذنش در کتاب‌ها، دانشگاه‌ها، مشاوران و مشتریان می‌گردند. و برخی دیگر درون محورند، یعنی دانش و تجارب منحصر به فردی را درون خود می‌سازد که برای رقبا سخت است که آن‌ ها را تقلید کنند.

زک با ادغام این دو بعد، چنین تفسیر می‌کند که سازمان‌هایی که بیشتر بهره گیرنده از دانش داخلی هستند، در مدیریت دانش، استراتژی محافظه کارانه دارند در حالیکه سازمان‌هایی که دانش خارجی را اکتشاف می‌کنند، در مدیریت دانش هجومی تر عمل می‌کنند. زک معتقد است که سازمان‌ها پس از بررسی موقعیت دانش رقابتی فعلی شرکت، می‌تواند با تجزیه و تحلیل فاصله از هدف خود و تعیین. شکاف بین آنچه شرکت باید انجام دهند و آنچه در آن در واقع است، استراتژی مناسب خود را برگزیند. (زک،۱۹۹۹)
۲-۹-۴٫ طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس مدیریتی:
۲-۹-۴-۱٫ طبقه بندی بهات:
هدف از این طبقه بندی، در نظر گرفتن انگیزه برای کارکنان است تا به صورت مرتب دانششان را در تعامل با خبرگان و متخصصین به روز نگه دارند. شکل ۲-۵ نشان می‌دهد که چگونه یک سازمان می‌تواند انواع مختلف دانش را مدیریت نماید تا در فرایند ایجاد، خلق، تصرف، تسخیر، توزیع و استفاده از دانش جهت تکمیل وظیفه، موفق عمل کند (بهات،۲۰۰۲، ص ۳۶).
کارهای غیر عادی و نامعین
ایجاد تعادل میان تخصص موجود و خلاقیت
۲
جلسات غیر رسمی، گروه‌های خبریاینترنتی، دیگر روش‌ها جهت همکاری میان کارکنان
۳
ماهیت فعالیت‌ها
بر اساس توانمند سازی و ایجاد شغل خاص و آموزش‌های حین کار
۱
بازنگری دوره ای، اصلاح و بازبینی قوانین، رویه‌ها و خط مشی فعلی
۴
کارهای عادی و معین
ماهیت تعاملات (سطح روابط متقابل)
مستقل
وابسته
شکل ۲-۵: طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بهات (منبع: بهات،۲۰۰۲)
در خانه شماره یک، درگیری اصلی مدیریت، توانمند کردن کارمندانش است. در این خانه آنجایی که کارکنان با مشکلات عادی مواجه می‌شوند، می‌توانند سریعاً مشکلات و پاسخ‌های خود را از طریق آموزش در حین کار دریافت نمایند. به هر حال، مدیریت می‌بایست یک خطوط راهنمای روشن برای کارکنان مشخص کند که فرد در کجاها، خود می‌تواند تصمیم‌گیری نماید. در هر سازمانی، احترام نسبت به مشتری، دقت کردن در پاسخ دادن مناسب به مشتریان و رسیدگی به موقع به تقاضای مشتریان، در بدست آوردن میزان رضایت مشتری بسیار حائز اهمیت است. بنابراین مدیریت می‌تواند سطح قدرت تصمیم‌گیری کارمند را ارزیابی و مطابق با آن عمل نماید. در خانه شماره دو، باید هدف اصلی مدیریت، ایجاد انگیزه و پرورش تخصص خبرگانش باشد. مدیریت نباید برای نرسیدن متخصصان به سطوح بالاتر آنان را مورد سرزنش قرار دهد، بلکه باید آن‌ ها را با دادن پاداش تشویق نماید. راه دیگری که سازمان می‌تواند پیش بگیرد، استخدام افراد باهوش و انگیزه دادن به آن‌ ها برای اداره کردن مسئولیت‌های سازمانی است، زیرا متخصصین بسیار تغییر پذیر و وابسته به حالت‌های ویژه هستند. آن‌ ها آزادی را در انجام کارهایشان جستجو می‌کنند، البته برقراری تعادل میان نیاز سازمان و خلاقیت متخصصین بسیار دشوار است. اغلب متخصصین بر اساس صلاحدید خود فعالیت‌ها را انجام می‌دهند و توجهی به دستورات، اهداف و استراتژی‌های سازمانی ندارند. در اینجا، هنر مدیریت این است که بایستی نیاز سازمان را با تخصص متخصصین همراستا ساخت. مدیران در این سطح علاوه بر اینکه متخصصان خود را به ریسک پذیری دعوت می‌کند، راهنمایی‌های محکمی نیز در برنامه‌ها، منابع و طرح‌های قابل اجرا تدارک می‌بینند تا متخصصان بتوانند اولین قدم را دقیق بردارند. در خانه شماره سه، از گروه‌های خود سازماندهی شده و تعاملات اجتماعی استفاده شده است که موجب افزایش دارایی‌های دانشی سازمان می‌شود. تأکید روی تفاسیر چندگانه نه تنها واقعیت‌های جدیدی پدید می‌آورد، بلکه تعهد سازمانی را برای تدارک مجدد ظرفیت‌های دانش سازمان تجدید می کند. در اینجا به افراد اجازه داده می‌شود تا تجدید نظر کنند، تغییر شکل دهند و یا اصول و باورهایشان را در ارتباط با دیگران معتدل و اصلاح سازند. یک سازمان زمانی که تعاملات میان کارکنان را افزایش می‌دهد، از راه‌هایی چون طوفان فکری، آزمایشات مستمر، می‌تواند از تنوع گسترده‌ای از دیدگاه‌های مختلف بهره ببرد، علاوه بر این سازمان قادر است تا با بهره گرفتن از دیدگاه‌های چندگانه، کاربردی و ریسک‌پذیر بودن استفاده از یک نوع دانش خاص را در موقعیت‌های متنوع ارزیابی نماید. در خانه شماره چهار، چالش‌های اصلی برای یک سازمان ذخیره، ثبت، کد کردن قوانین و رویه‌ها به صورت ساده است تا کارکنان بتوانند به آسانی به آن دسترسی پیدا کنند و آن‌ ها را درک کنند. به هر حال هنگامی که قوانین و رویه‌ها با اتوماسیون و استاندارد کردن آن‌ ها، واضح نوشته شود، در فهم و تفسیر آن قوانین، سردرگمی کمتری پیش می‌آید. قوانین و قواعد برای انجام کارهای عادی در طول عمر یک سازمان باقی نمی‌ماند، زمانی که محیط خارجی سازمان به شدت تغییر پیدا کند، بایستی، قوانین و رویه‌ها و خط‌مشی فعلی مورد بازنگری قرار گیرد. (بهات،۲۰۰۲، ص ۳۷).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۲-۹-۵٫ طبقه‌بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس رویکرد ترکیبی: