ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری، حالت عملیاتی شده دو ویژگی فوق است؛ زیرا ارقام حسابداری تنها زمانی دارای ارزش مربوط هستند که سرمایه‌گذاران آنها را در ارزیابی‌های خود از شرکت مربوط بدانند و همچنین آنها را جهت انعکاس در قیمت سهام قابل اتکا تشخیص دهند.(بارس و همکاران،۲۰۰۱). بارس و همکاران(۲۰۰۱) ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری را چنین تعریف کرده‌اند: «ارقام حسابداری در صورتی دارای ارزشی مربوط هستند که رابطه معناداری با ارزش بازار سهام داشته باشند».
حسابداری
اولین مطالعه‌ای که با عنوان ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری انجام پذیرفت، توسط امیر و همکاران[۴](۱۹۹۳) بود. مطالعات اولسن[۵](۱۹۹۵) و فلتم و اولسن(۱۹۹۵) زیربنایی را برای تعریف مجدد هدف تحقیق در زمینه رابطه بین صورت‌های مالی و ارزش شرکت ارائه کرد و ساختاری را برای الگوسازی در این زمینه فراهم آورد. اکثر تحقیقات در زمینه ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری، بر سود حسابداری به عنوام معیاری سود و زیانی تاکید داشته‌اند. سود حسابداری به عنوان منبعی از اطلاعات موردتوجه قرار دارد و توسط بسیاری از سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا به آنها اجازه می‌دهد تصویری از عملکرد واقعی شرکت بدست آوردند و به ارزش‌گذاری آنها کمک کند. بر مبنای حسابداری تعهدی، ارزش شرکت‌ها تابعی از عملکرد آتی آنهاست که با سود حسابداری تحقق یافته رابطه نزدیکی دارد. (بناید و اباود[۶]، ۲۰۰۶)
یکی از جریان‌های تحقیق که به بررسی میزان سودمندی اطلاعات حسابداری می‌پردازد، تحقیقات ارتباط ارزشی است. برای اینکه اطلاعات مالی حائز ویژگی ارتباط ارزشی باشند، باید بین ارقام حسابداری و ارزش جاری شرکت رابطه معنی‌داری وجود داشته باشد. چنانچه هیچ‌گونه همبستگی بین ارقام حسابداری و ارزش شرکت وجود نداشته باشد، نمی‌توان اطلاعات مالی را دارای ارتباط ارزشی قلمداد نمود، بنابراین گزارشات مالی قادر به برآورده نمودن یکی از اهداف اصلی خود نخواهند بود.(عالی‌زاده، ۱۳۸۹)
مساله اصلی در این پژوهش آن است که با بهره گرفتن از متغیرهای مستقل یعنی تخصص مالی، استقلال و اندازه کمیته حسابرسی به این سوال پاسخ دهد که ویژگی‌های کمیته حسابرسی چه تاثیری بر ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری می‌گذارد.
۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق
کمیته‌ی حسابرسی به عنوان یک ابزار نظارتی، نقش با اهمیتی را در شرکت ایفا می‌کند. با توجه به اینکه سهامداران قادر به نظارت مداوم بر مدیریت نیستند، لذا این مسئولیت را هیات مدیره شرکت، از طریق تفویض مسئولیت نظارت بر فرایند گزارشگری مالی به کمیته‌ی حسابرسی، بر عهده می‌گیرد.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
به منظور نظارت بر فرایند و کیفیت گزارشگری مالی، عملکرد حسابرسی داخلی و مستقل، ارزیابی نظام کنترل‌های داخلی، مدیریت و خطر تقلب و غیره، کمیته حسابرسی از اعضای غیرموظف هیئت مدیره که مسئولیت اجرایی ندارند، تشکیل می‌شود. تحقیق‌های مختلف نشان می‌دهد وجود کمیته حسابرسی قوی و کارآمد در کنار حسابرسی داخلی و مستقل، موجب افزایش سطح کیفیت حسابرسی، کمک به مدیریت در بهبود امر راهبری سازمان با توصیه‌های مفید و افزایش سطح مسئولیت پاسخگویی در برابر ذینفعان می‌شود.
کمیته حسابرسی مستقل یک جزء اساسی از ساختار حاکمیت شرکتی شناخته می‌شود.
بازار برای ارزیابی شرکت از اطلاعات صورت‌های مالی که یکی از ابزارهای شرکت‌ها می‌باشد، استفاده می‌کند. این ارزیابی بر مبنای عملکرد مورد انتظار آتی که معمولا از عملکرد گذشته ناشی می‌شود، صورت می‌گیرد. بدین ترتیب، از سود گزارش شده و ارزشی دفتری شرکت به عنوان مبنایی برای ارزیابی استفاده می‌شود. ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری در تعیین ارزش شرکت تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله تخصص، اندازه و استقلال کمیته حسابرسی می‌تواند قرار گیرد.
برای اینکه اطلاعات مالی برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان مفید واقع شوند، باید دارای یک سری ویژگی‌های کیفی مطابق با بیانیه مفهومی شماره ۲ هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی باشند. یکی از این ویژگی‌های اساسی، مربوط بودن اطلاعات سود هر سهم و ارزش دفتری آن است.
۱-۴-اهداف تحقیق
بر اساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، هدف صورتهای مالی عبارتست از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه‌بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفاده‌ کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع شود. (مفاهیم نظری گزارشگری مالی، ۱۳۸۵). با توجه به دلیل وجود عدم اطمینان در محیط فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، شرایط ایده‌آل برقرار نیست(نمی‌توان ارزش شرکت را به صورت ارزش فعلی جریانات نقلی آتی بیان کرد)، لازم است سرمایه‌گذاران بر اساس مجموعه اطلاعات در دسترس، خود نسبت به اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری اقدام نمایند. در این میان حرفه حسابداری با به رسمیت شناختن مسئولیت افراد در پیش‌بینی عملکرد آتی شرکت، سعی در ارائه اطلاعات سودمند برای این هدف نموده است. (اسکات، ۲۰۰۳). با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران اطلاعات سودمند را در تصمیم‌گیری‌های خود مورد استفاده قرار خواهند داد، لازم است با مطالعه میزان بهره‌مندی و استفاده سرمایه‌گذاران از انواع اطلاعات، نسبت به شناسایی اطلاعات سودمند اقدام نمود. در واقع هدف از این پژوهش، تعیین این موضوع است که آیا ویژگی‌های کمیته حسابرسی، اثر مهم و معنی‌داری بر ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری شرکت‌ها دارد یا خیر.
عکس مرتبط با اقتصاد
پژوهش‌های حوزه ارتباط ارزشی توجه و علاقه طیف وسیعی از اقشار غیردانشگاهی از قبیل مراجع تدوین استانداردهای حسابداری، سایر مقامات قانون‌گذار مانند بورس اوراق بهادار و نهادهای نظارتی مربوط، بانک مرکزی، مدیران شرکت‌ها و سایر استفاده‌ کنندگان از صورتهای مالی و اطلاعات حسابداری را به خود جلب نموده است(باغومیان، ۱۳۸۸).
از سوی دیگر به نظر می‌رسد نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند در تعیین ارزش شرکت به طور بالقوه برای سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران مفید واقع شده و به بهبود تصمیمات سرمایه‌گذار کمک نماید.
۱-۵-سوالات تحقیق
سوال اصلی:
آیا بین ویژگی‌های کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه‌ی معناداری وجود دارد؟
سوال فرعی:
۱٫ آیا بین تخصص اعضای کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد؟
۲٫ آیا بین اندازه کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد؟
۳٫ آیا بین استقلال اعضای کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد؟
۱-۶-فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی:
بین ویژگی‌های کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه‌ی معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی:
۱٫ بین تخصص اعضای کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد.
۲٫ بین اندازه کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد.
۳٫ بین استقلال اعضای کمیته حسابرسی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری رابطه معناداری وجود دارد.
۱-۷-روش تحقیق
روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی و از لحاظ هدف، کاربردی است. تحقیق کاربردی، تحقیقی است که هدف آن توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است، به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می‌شود. (سرمد و همکاران، ۱۳۸۸)
۱-۸-روش گردآوری اطلاعات
در این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و میدانی جهت گردآوری داده‌ها استفاده شده است. از روش مطالعات کتابخانه‌ای برای مطالعه ادبیات موضوع و بررسی پیشینه تحقیق، شامل کتب، ماهنامه و فصلنامه‌ها، پایان‌نامه‌های تحصیلی داخلی و خارجی و مقالات داخلی و خارجی از طریق اینترنت و مراجعه حضوری، استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات واقعی متغیرها نیز، میدانی است و اطلاعات مربوط از طریق بانک اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و نرم‌افزار تدبیرپرداز و ره‌آور نوین جمع‌ آوری گردیده و برخی از اطلاعات مربوط به سود هر سهم و ارزش دفتری هر سهم نیز از صورتهای مالی شرکت‌ها و مراجعه به یادداشت‌های توضیحی آنها بدست آمده است.
۱-۹-قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق چارچوبی را فراهم می­ کند تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.
قلمرو مکانی:
جامعه آماری مورد مطالعه کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با در نظر گرفتن معیارهای ذکر شده می­باشد.
قلمرو زمانی:
دوره زمانی این پژوهش با توجه به در دسترس بودن اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق، دوره ۲ ساله و از ابتدای سال ۱۳۹۱ تا انتهای ۱۳۹۲ می­باشد.
۱-۱۰-جامعه و نمونه آماری
در این پژوهش، جامعه مورد بررسی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۹۱ تا پایان سال ۱۳۹۲ می‌باشد. نمونه‌ آماری این پژوهش دارای ویژگی‌های زیر هستند:
۱٫پایان سال مالی شرکت ۲۹ اسفند ماه باشد.
۲٫پایان سال مالی شرکت‌ها طی دوره مورد نظر تغییر نداشته باشد.
۳٫شرکت‌ها جزء شرکت‌های سرمایه گذاری و بانک‌ها و موسسات پولی نباشند.
۴٫ اطلاعات مورد نیاز شرکت در دسترس باشد.
بدین ترتیب ۶۳ شرکت به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند.
۱-۱۱-تعریف واژه‌های کلیدی تحقیق
کمیته حسابرسی: کمیته‌ای است متشکل از هیئت‌مدیره که به طور معمول از سه تا پنج مدیر غیرموظف (یعنی نه مدیر اجرائی شرکت و نه در استخدام شرکت) تشکیل می‌شود. نبود مدیران موظف در کمیته حسابرسی سبب می‌شود تا حسابرسان بتوانند مسائلی چون نقاط ضعف کنترل‌های داخلی، اختلاف نظر با مدیریت درباره اصول و روش‌های حسابداری، نشانه‌های احتمالی از سوء استفاده‌های مدیریت یا سایر اعمال غیرقانونی مسئولین شرکت را که با کمیته حسابرسی، صریح‌تر مطرح نماید. تماس‌های کمیته حسابرسی با حسابرسان، اطلاعات به موقعی درباره وضعیت مالی شرکت و نیز اطلاعات لازم برای ارزیابی کارایی و درستکاری مدریت را در اختیار هیئت مدیره شرکت قرار داده است.
ویژگی‌های کمیته حسابرسی: تخصص مالی، استقلال، اندازه، فعالیت(فعال بودن) و دوره تصدی از ویژگی‌های کمیته حسابرسی می‌باشند.
سود خالص هر سهم(EPS): سودی که نشان‌دهنده تمام فعالیت‌های شرکت طی یک سال مالی است و به عنوان آخرین رقم در صورت سود و زیان ارائه می‌گردد. که با تقسیم سود خالص بر تعداد سهام شرکت به عنوان عاملی وارد مدل ارزیابی می‌گردد.
ارزش دفتری هر سهم(BV): ارزش دفتری بیان کننده ارزش شرکت بر اساس اصل بهای تمام شده تاریخی است و حاصل تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام شرکت می‌باشد.
اطلاعات حسابداری: اطلاعات حسابداری مالی محصول حسابداری شرکت‌ها و سامانه‌های گزارشگری خارجی است که به وسیله آنها، داده‌های مقداری حسابرسی شده به طور دوره‌ای و منظم در خصوص وضعیت مالی و عملکرد شرکت‌های سهامی عام ارائه می‌شود. در واقع، ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدی حسابرسی شده به همراه سایر اطلاعات مندرج در یادداشت‌های صورتهای مالی، ساختار اطلاعاتی خاص هر شرکت را شکل می‌دهند و در اختیار سرمایه‌گذاران و قانون‌گذاران می‌گذارند. در این پژوهش، منظور از اطلاعات حسابداری سود هر سهم و ارزش دفتری آن است که به ترتیب از صورت سود و زیان و ترازنامه‌ی شرکت استخراج می‌شوند.
مربوط بودن سود هر سهم: یعنی سود هر سهم دارای محتوای اطلاعاتی بوده و اندازه‌ی آن بر قیمت سهام شرکت و تصمیم‌های کاربران موثر باشد.
مربوط بودن ارزش دفتری هر سهم: یعنی ارزش دفتری هر سهم دارای محتوای اطلاعاتی بوده و اندازه‌ی آن بر قیمت سهام شرکت و تصمیم‌های کاربران موثر است.
ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری: ارقام حسابداری در صورتی دارای ارزشی مربوط هستند که رابطه معناداری با ارزش بازار سهام داشته باشند. (بارس و همکاران[۷]، ۲۰۰۱).
۱-۱۱-ساختار کلی تحقیق
تحقیق حاضر در پنج فصل ارائه شده است که در هر یک از فصل‌ها موضوعات خاصی به شرح ذیل طرح شده است: در این فصل به ارائه طرح کلی تحقیق شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، فرضیات تحقیق، قلمرو تحقیق، روش تحقیق و تعریف واژه‌های کلیدی تحقیق پرداختیم. در فصل دوم به ارائه چارچوب نظری و پیشینه تحقیق، در فصل سوم روش و ساختار تحقیق به تفضیل بیان شده است. در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل مشاهدات، با بهره گرفتن از ابزارهای آماری موجود پرداخته شده است. و در نهایت در فصل پنجم به نتیجه‌گیری حاصل از تجزیه و تحلیل‌ها می‌پردازیم.
فصل دوم:
مبانی نظری تحقیق
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
۲-۱- مقدمه
در طی سال‌های اخیر، کشورهای توسعه یافته شاهد ظهور و تکامل شتابان کمیته حسابرسی بوده‌اند. این از طریق دریافت اطلاعات مالی و اقتصادی کمیته پاسخگوی نیازهای گوناگون استفاده‌ کنندگان این اطلاعات، به ویژه سهامداران می‌باشد. گسترش عملیات بین‌المللی، گسترش فعالیت شرکت‌های سهامی برای کسب مزایای رقابتی، افزایش بدهی‌های ناشی از خسارت به محیط زیست، نقش و تاثیر برآوردهای مدیریت در ارقام مندرج در صورتهای مالی، عدم وجود مبنایی برای بررسی‌های ادعاهای مدیریت در رابطه با کفایت ساختار کنترل داخلی توسط حسابرسان مستقل، گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و به دنبال آن مشکل‌تر شدن نظارت بر کنترل‌های این سیستم، سبب تشدید روند ایجاد و بکارگیری کمیته حسابرسی شده است.
عکس مرتبط با محیط زیست
نقش کمیته حسابرسی به عنوان یک عامل موثر در افزایش مطلوبیت ارائه گزارش‌های مالی همچنان ادامه خواهد یافت و کمیته حسابرسی اثربخش، نقش کلیدی در پر کردن خلا اعتباردهی در گزارش‌های مالی ایفا می کند.
کمیته‌های حسابرسی اثربخش، موجب افزایش اعتبار صورتهای مالی حسابرسی شده سالانه می‌شود. اثربخشی کمیته حسابرسی در واقع توانایی کمیته برای رسیدن به هدف‌های آن است.(ژانگ[۸] و همکاران، ۲۰۰۶). کمیته حسابرسی برای اینکه بتواند اثربخش عمل کند، باید مستقل از واحد اقتصادی باشد. برای حفظ استقلال، اعضای کمیته حسابرسی باید از بین مدیران غیرموظف انتخاب شوند، مدیرانی که ارتباط آنها با واحد اقتصادی به گونه‌ای نیست که به استقلال آنها خدشه وارد کند. همچنین اعضای کمیته حسابرسی باید از دانش و تخصص حسابداری و مالی لازم و کافی برخوردار باشند. بدون دانش و تخصص حرفه‌ای، اعضا قادر به درک اطلاعات حسابداری و گزارش‌های مالی واحد اقتصادی نیستند. از این رو، نمی‌تواند به طور اثربخش عمل کند.
اگر کمیته حسابرسی از اعضای غیرمستقل و غیرمتخصص، غیرفعال یا کم‌فعالیت و فاقد تجربه کافی تشکیل گردد، به طور حتم اثربخش نخواهد بود. همچنین، حمایت هیات مدیره از کمیته حسابرسی بر اثربخشی آن می‌افزاید.
مساله اصلی در این پژوهش بررسی تاثیر ویژگی‌های کمیته حسابرسی(تخصص و تجربه، اندازه، استقلال کمیته حسابرسی) بر ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری می‌باشد.
۲-۲-کمیته حسابرسی
کمیته حسابرسی، کمیته‌ای است متشکل از اعضای هیات مدیره که به طور معمول از سه تا پنج مدیر غیرموظف (یعنی نه مدیر اجرایی و نه در استخدام شرکت) تشکیل می‌شود. نبود مدیران موظف در کمیته حسابرسی سبب می‌شود حسابرسان بتوانند مسائلی چون نقاط ضعف کنترل‌های داخلی، اختلاف نظر با مدیریت درباره اصول و روش‌های حسابداری، نشانه‌های احتمالی از سوء استفاده‌های مدیریت و سایر اعمال غیرقانونی مسئولان شرکت را با کمیته حسابرسی صریح‌تر مطرح کنند.
تماس‌های کمیته حسابرسی با حسابرسان، اطلاعات به موقعی درباره وضعیت مالی شرکت و نیز اطلاعات لازم برای ارزیابی کارایی و درستکاری مدیریت را در اختیار هیات مدیره شرکت قرار می‌دهد (حساس‌یگانه و حسینی بهشتیان، ۱۳۸۱). در واقع، کمیته حسابرسی مسئول نظارت بر حاکمیت شرکتی، فرایند گزارشگری مالی، ساختار کنترل داخلی، عملکرد حسابرس داخلی و فعالیت‌های حسابرس مستقل است و به نیابت از هیات‌مدیره و از طریق اطمینان‌بخشی نسبت به پاسخگویی شرکت، از سرمایه‌گذاران حمایت می‌کند (رضایی و همکاران[۹]، ۲۰۰۳).
این کمیته، جهت حفظ منافع سهامداران باید نگرش جستجوگرانه‌ای برگزیند و قضاوت‌های مدیریت را مورد سوال قرار دهد. از این‌رو، ترکیب و ساختار کمیته‌های حسابرسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از طرفی دیگر، ترکیب کمیته حسابرسی، محرک اصلی اثربخشی است(فریرا[۱۰]، ۲۰۰۸). علاوه بر این، کمیته حسابرسی نوعی ابزار پاسخگویی است که نقش حیاتی در مدیریت مالی و محیط‌های داخلی واحدهای تجاری بخش عمومی ایفا می‌کند. کمیته‌های حسابرسی به طور فزاینده‌ای جزء جدایی‌ناپذیر ساختارهای کنترلی و خط‌مشی‌های راهبردی در بخش خدمات خصوصی و عمومی در نظر گرفته می‌شود (واندر نست[۱۱]، ۲۰۰۸). در واقع کمیته حسابرسی باید به گونه‌ای عمل کند که وظایفش، پاسخگوی تغییرات و نوآوری محیط تجاری و تجربیات امروزی باشد(کثیری، ۱۳۸۴).
۲-۳- تاریخچه کمیته حسابرسی