سطخ پلاریزاسیون Cross

کم

بسیارکم

آنتن انتها- آتش
۳۳

غیرممکن

خوب

خطوط اسلات[۳۱] به عنوان یک ساختار انتقال پیشنهادی برای استفاده در MIC محسوب می­شوند که برای اولین بار در سال ۱۹۶۸ توسط Cohn معرفی شده است و این ساختار شامل یک زیر لایه دی الکتریک با یک اسلات (شکاف) باریک در سطح فلزی چسبیده به یک طرف زیر لایه می­باشد. طرف دیگر اسلات فلز کاری نشده است. ساختار آن بطور مسطح[۳۲] بوده و مد انتشار TEM خالص نمی ­باشد. در این ساختار به علت ترکیب اسلات و خط استریپ درجه بیشتری از آزادی برای طراحی آنتن بدست میآید. مد انتشاری آن تقریبا از نوع شبه TEM (quasi-TEM) است، بطوریکه تعداد خیلی کمی از مولفه­های میدان در راستای حرکت توزیع جریان بوده و اکثریت آنها در جهت عمود برمسیر حرکت می­باشند. توزیع میدان برای یک خط اسلات در شکل ۲-۱ نشان داده شده است.

شکل ۲-۱: توزیع میدان روی اسلات[۱]..
۲-۱-۲ روش­های تغذیه­ی آنتن­های اسلات میکرواستریپ
در فصل قبل به انواع روش­های تغذیه آنتن­های میکرواستریپ اشاره شد، اما در مورد آنتن­های اسلات میکرواستریپ عموما از تغذیه به روش خطوط میکرواستریپ و خط کوپلانر استفاده می­ شود که در ادامه شرح مختصری از آنها آورده شده است. این آنتن شامل یک اسلات بریده شده در صفحه زمین خط میکرواستریپ است که عمود بر هادی استریپ می باشد و میدان­های خط میکرواستریپ اسلات را تحریک می­ کند. برای تحریک موثر اسلات، همانطور که در شکل ۲-۲ نشان داده می­ شود، هادی استریپ بصورت اتصال کوتاه با لبه اسلات و یا بصورت یک زائده اتصال باز زیر لبه اسلات قرار می­گیرد. طول زائده Lm مدار باز تقریباً یک چهارم طول موج ( ۴/) می­باشد تا یک اتصال کوتاه موثر در لبه خروجی اسلات ایجاد کند. اگر خط استریپ دقیقاً از مرکز اسلات عبور کند، آنتن اسلات مقاومت تشعشعی بالایی خواهد داشت ونیاز به یک شبکه تطبیق برای تطبیق آنتن با امپدانس مشخصه خط میکرواستریپ می­باشد[۱].
۳۴

شکل ۲-۲: آنتن اسلات با تغذیه خط میکرواستریپ: (الف) شمای آنتن و روش انتهای اتصال کوتاه. (ب) روش انتهای اتصال باز[۱].
برای یک اسلات مشخص، مقاومت دیده شده توسط خط تغذیه به سه روش کاهش می­یابد. روش اول این است که خط تغذیه از مرکز اسلات عبور نکند (off-center slot). روش دوم تنظیم زائده آنتن اسلات می­باشد که تقریبا همان بطوریکه طول Lm کمی بزرگتر از یک چهارم طول موج می­باشد [۱]. در این حالت تنظیم استاب باعث ایجاد بار راکتیو(غیررزونانسی) آنتن شده و لذا فرکانس رزونانس تغییر می­ کند که در این فرکانس رزونانس جدید، مقاومت ورودی قابل مقایسه با مقاومت خط میکرواستریپ می­ شود. روش سوم چرخاندن اسلات حول خط میکرواستریپ است آنچنانکه استریپ بر اسلات عمود نباشد. این سه روش به ترتیب در شکل ۲-۳( الف) ، ( ب) ، ( ج) [۱] ارئه شده­­­­اند.

شکل ۲-۳: روش­های کاهش مقاومت تشعشعی دیده شده توسط تغذیه خط میکرواستریپ[۱].
۳۵
۲-۱-۳ طراحی آنتن اسلات تغذیه شده با خط میکرواستریپ
نخستین مرحله در طراحی مشخص کردن طول فیزیکی اسلات رزونانسی است. مطابق شکل ۲-۴، طول رزونانسی آنتن اسلات Lr با فرض تحریک مد غالب است. در این رابطه، طول معادل اندوکتانس صفرنشده در دو انتهای اتصال کوتاه اسلات است(مشابه با گسترش انتهای باز آنتن­های پچ میکرواستریپ). مرحله دوم طراحی تغذیه است، بطوریکه مقاومت سری اسلات با امپدانس تغذیه تطبیق پیدا کند. بدین منظور از یکی از سه روش گفته شده برای کاهش مقاومت تشعشعی استفاده می­ شود [۱]. میدان­های تشعشعی یک آنتن اسلات با بهره گرفتن از روش پتانسیل برداری وتوزیع میدان الکتریکی در اسلات محاسبه می شود.

شکل ۲-۴: پارامترهای مهم در طراحی آنتن اسلات[۱].
۲-۱-۴ روش­های پهن باند کردن آنتن­های اسلات میکرو استریپ
روش های مختلفی برای پهن باند کردن آنتن­های میکرواستریپ در [۱] ذکر شده است که برخی از آنها عبارتند از :
۱) با توجه به فرمول ضریب کیفیت (Q) در رابطه (۱-۳۸ ) اگر مقاومت تشعشعی افزایش یابد، Q کم شده و پهنای باند افزایش می یابد.
۲) استفاده از تکنیک Multimoding با این تعریف که اگر چند رزوناتور که هر کدام مد رزونانسی متفاوتی را تشعشع می­ کنند در کنار یکدیگر قرار گیرند ترکیب این رزوناتورها با یکدیگر تشکیل یک آنتن با پهنای باند امپدانسی بالایی را خواهد داد [۱].
۳۶
۳) در انواع روش های تغذیه آنتن، معمولا روش­های تغذیه­ی تزویج روزنه­ای و تزویج مجاورتی پهنای باند بیشتری نسبت به روش های دیگر تغذیه دارند.
۴) انتخاب نوع و اندازه زیر لایه بکار گرفته شده نیز در پهنای باند موثر خواهد بود، هر گاه کاهش یابد و ضخامت افزایش پیدا کند، پهنای باند افزایش پیدا خواهد کرد.
۲-۱-۵ معرفی انواع آنتن­های اسلات میکرواستریپ
آنتن­های اسلاتی که با یک خط استریپ تحریک می­شوند، معروف به آنتن­های اسلات میکرواستریپ می­باشند. ترکیب خط میکرواستریپ و اسلات درجه آزادی بالاتری را در طراحی آنتن میکرواستریپ فراهم می­سازد. در ادامه برخی از این آنتن­ها که تغذیه آن ها به روش خط میکرواستریپ می­باشد را مطالعه کرده و به خصوصیات آنها اشاره مختصری می­کنیم.

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

آنتن اسلات حلقه مربعی

این آنتن از یک حلقه مربعی تشکیل شده که در صفحه زمین زیر لایه ایجاد می­ شود و با یک خط میکرواستریپ تغذیه می­گردد. شکل ۲-۵ ساختار این آنتن را نشان می­دهد. مدل دیگری از آنتن اسلات در شکل ۲-۶ مشخص شده است که باند فرکانسی وسیع از ۸/۴ گیگاهرتز تا ۸/۱۲ گیگاهرتز را پوشش می­دهد [۲۰]. همچنین با بهره گرفتن از منحنی­های شبه جزیره[۳۳] می­توان ساختار آنتن اسلات را تغییر داده و آنتن را پهن باند کرد (شکل ۲-۷) [۲۱].

شکل ۲-۵: آنتن اسلات حلقه مربعی
۳۷

شکل ۲-۶: آنتن اسلات حلقه مربعی با نمودار منحنی تلفات برگشتی حاصل از پارامترهای بهینه آنتن [۲۰].

شکل ۲-۷: آنتن اسلات حلقه مربعی فرکتالی به صورت شبه جزیره ای و منحنی تلفات برگشتی آن[۲۱].

آنتن اسلات حلقوی دایروی

این آنتن شامل یک اسلات دایروی در روی صفحه زمین یک زیر لایه دی الکتریک می­باشد و همانطور که در شکل ۲-۸ نشان داده می­ شود، توسط یک هادی میکرواستریپ تغذیه می­ شود. هندسه این نوع شکاف از این جهت دارای اهمیت است که باعث تشعشع در زوایای ارتفاع کم می­گردد، لذا می ­تواند در ارتباطات موبایل در آنتن­های وسایل نقلیه مورد استفاده قرار بگیرد. چون در ارتباطات موبایل شهری، عموما امواج با زوایی کمتر از ۳۰ درجه نسبت به افق به ایستگاه مخابراتی می­رسند]۱٫ [
۳۸

شکل ۲-۸: آنتن اسلات حلقوی[۱].

آنتن اسلات باریک شونده [۳۴]

یک آنتن اسلات باریک شونده، همانطور که در شکل ۲-۹ مشاهده می­ شود. عموما شامل یک اسلات باریک شونده است که به یک فلز روی زیرلایه متصل است. این کار هم با یک زیر لایه وهم بدون آن صورت می پذیرد . پهنای اسلات به آرامی از نقطه تغذیه زیاده شده و انتهای آن عموماً بزرگتر از می باشد. با توجه به این که طول این آنتن ها بزرگتر است لذا در فرکانس­های میلیمیمتری می­توانند مورد استفاده قرار گیرند. این آنتن از نوع آنتن­های موج حرکتی انتها آتش[۳۵] می­باشد. ساختار این آنتن، یک موج سطحی را پشتیبانی می کند که این موج تا انتهای ساختار انتشار یافته و در انتها تشعشع می­ کند. سرعت فاز موج سطحی کمتر از سرعت نور است لذا این آنتن یک ساختار موج آرام است. شناخت خواص کمک بزرگی به طراحی آنتن می کند . امپدانس ورودی ثابت، بازده بالا، پترن تشعشعی متفاوت، سبکی و پهنای باند زیاد از مهمترین خواص این آنتن می­باشند . برای بالا بردن پهنای باند باید تطبیق امپدانسی کاملی را هم در خط تغذیه و هم در انتهای اسلات داشته باشیم. روش­های مختلف افزایش پهنای باند بستگی به انتخاب روش تغذیه دارد. نتایج تجربی در مقالات مختلف نشان می­ دهند که امپدانس، پهنای باند و پترن تشعشی عموما متاثر از پارامترهایی همچون انحناء، وطول اسلات می باشد. بازده آنتن با ضخامت زیر لایه دی الکتریک و ثابت دی الکتریک معین می شود. در این آنتن­ها وقتی ثابت دی الکتریک بزرگ باشد میدان به درون اسلات محدود می شود و از این آنتن به عنوان خط انتقال می توان استفاده کرد، اما وقتی مقدار ثابت دی الکتریک پایین است میدان به بیرون از اسلات تشعشع می­یابد و ساختار بصورت آنتن تشعشع می­ کند. شکل ۲-۱۰ سه نوع مختلف آنتن TASرا نشان می­دهد. این آنتن­ها به ترتیب عبارتند از آنتن Vivaldi(باریک شونده نمایی)، آنتن LTSA(باریک شونده خطی) و CWSA(پهنا ثابت بوده و حالت باریک شونده ندارد]۱[.
۳۹

شکل ۲-۹: آنتن اسلات باریک شونده]۱[.

شکل ۲-۱۰: انواع آنتهای باریک شونده: (الف) Vivaldi. (ب). LTSA (ج)] CWSA1[.
۲-۲ آنتن تک قطبی چاپی[۳۶]
۲- ۲-۱ معرفی و ساختار آنتن تک قطبی چاپی
آنتن های میکرواستریپی با یک صفحه زمین کامل دارای پهنای باند بسیار کمی می­باشد زیرا کامل بودن صفحه زمین و پوشش سرتاسری ساختار باعث بزرگتر شدن خازن های تزویجی و ضریب کیفیت سیستم می باشد. بنابراین برای حل این مشکل ساختار زمین آنتن تغییر یافته است و ساختار زمین کامل تبدیل به ساختار زمین ناقص می­ شود. این آنتن در شکل۲-۱۱ ارائه شده است. به طوریکه کل بخش تشعشعی آنتن از زیر پوشش صفحه زمین خارج شده و همان مقدار فاصله ما بین لبه بالایی صفحه زمین و لبه پایینی پچ تشعشعی (همان فاصله فضایی[۳۷] در حالت آنتن­های تک قطبی ایستاده) پا برجا بماند. تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده و نتایج آن نشان داده است که با این روش، مقدار ضریب کیفیت سیستم بسیار پایین آمده و پهنای باند آنتن به صورت قابل ملاحظه ای افزایش می­یابد]۲۲٫[
۴۰

شکل ۲- ۱۱ : ساختار آنتن تک­قطبی چاپی میکرواستریپی با پارامترهای تعریف کننده آن]۲۲[.
باتوجه به شکل مشخص است که طول صفحه زمین بسیار کاسته شده و با مقدار Lg تنها بخش ابتدایی خط تغذیه کننده میکرواستریپی را پوشش داده می­­دهد. همچنین فاصله افقی ما­بین لبه زمین و لبه پایینی پچ تشعشعی در شکل با پارامتر Lgap مشخص است. که این فاصله عامل بسیار مهمی در تعیین و کنترل مشخصات امپدانسی آنتن به شمار می­رود. در اینچنین ساختاری، پارامتر Lgap بدین صورت بررسی می­ شود که وقتی مقدار آن عوض می­ شود آنگاه فاصله های دو لبه تشعشعی مورد نظر در پچ تشعشعی ( لبه بالایی و پایینی) با لبه بالایی صفحه زمین بصورت مجزا تغییر می­ کنند و بنابراین خازن­های معادل بین این نقاط نیز بطور مستقل و به حالت غیر قابل فرمول بندی تغییر می­یابند. در کل می­توان گفت که با تغییر این فاصله می­توان پهنای باند و قدرت رزونانسی هر دو لبه رزونانس کننده آنتن را تحت کنترل داشت. مطمئناَ در مقایسه با یک آنتن میکرواستریپی با زمین کامل، در این حالت مقدار فاصله ها خیلی بیشتر بوده (مثلاَ بین لبه­های بالایی پچ تشعشعی و صفحه زمین) و خازن­های معادل و بهمراه آن ضریب کیفیت سیستم بسیار پایین خواهد بود. در نتیجه هر لبه تشعشعی پچ آنتن با مشخصه پهن باندی رزونانس خواهد کرد و در صورت کمی دقت در طراحی این دو رزونانس همپوشانی کرده و پهنای باند بسیار بالایی را فراهم خواهند کرد]۲۲[.
با در نظر داشتن ساختار ارائه شده در شکل ۲-۱۱ و فرض استفاده از یک زیرلایه ثابت، می­توانیم بگوییم که سه پارامتر اصلی این آنتن عبارتند از طول (LPatch) و عرض (WPatch) پچ تشعشعی و همچنین فاصله هوایی Lgap که قبلاَ تشریح شد. در بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در سالهای اخیر دراین زمینه،‌ هنگام طراحی آنتن برای دستیابی به فرکانس لبه پایینی مورد نظر در باند، ابتدا پارامتر LPatch و سپس WPatch را بهینه سازی می­ کنند و تقریباَ همزمان با این عمل بهینه سازی، ‌پارامتر دیگر، Lgap، نیز بررسی شده و بهینه می­ شود. مقدار اولیه این پارامترها به نوعی در نظر گرفته می­شوند که لبه کناری (در راستای محور y) پچ تشعشعی تا رسیدن به لبه زمین تقریباَ برابر ربع طول موج مربوط به فرکانس پایین باند باشد. البته این شرط برای ساختارهای مختلف کمی متغیر است ولی با مطالعات تجربی بصورت زیر تقریباَ بیان می­ شود [۲۳] :
۴۱

۱- برنامه عملی آموزش و تربیت ملی.۲- برنامه عملی برای بخش آموزش و تربیت شغلی و حرفه ای معلمان بابا بودجه ۷۷/۷ میلیون دلار در سال ۱۹۹۹٫ ۳- برنامه عملی برای بخش تحصیلات عالی و بالاتر. ۴- برنامه عملی برای بخش آموزش مدرسه یا یادگیری در دنیای برخط (قادری، ۱۳۸۴).
کشور سنگاپور از پیشگامان توسعه فاوا است. هدفهای طرح جامع توسعه فاوا در آموزش و پرورش سنگاپور شامل این موارد است. افزایش ارتباط میان مدارس و جهان امروز که باعث می شود فردی تربیت شود که مهارت های زندگی در دنیای امروز را داشته و برای جامعه خود مفید باشد. تولید فرایندهای نوآورانه در آموزش برای توسعه و بکارگیری فاوا، گسترش تفکر خلاق از طریق آموزش برپایه فاوا در مدارس و ارتقاء سطح مدیریتی و اداری در سیستم آموزشی و در نتیجه بالا بردن سطح کیفی آموزش نقش موثر دارد. از دیگر مقوله های مهم مورد توجه در آموزش سنگاپور تربیت و پرورش نیروی متخصص جهت برآورده کردن نیازهای قرن بیست و یک است (جلالی و عباسی، ۱۳۸۳).
نروژ یکی از کشورهای عضو اتحادیه فاوا است. اعضای این اتحادیه در راستای گسترش فاوا در آموزش و پرورش با یکدیگر همکاری دارند. اهداف بکارگیری فاوا در مدارس بروژ:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

ایجاد فرصت برابر برای دستیابی به فاوا با در نظر گرفتن جنس و موقعیت و وضعیت جغرافیایی.

ایجاد آموزش انعطاف پذیر و همگون

ایجاد شکل جدیدی از همکاری، یادگیری و ارزشیابی در سطح ملی.

اطمینان از فراهم کردن کیفیت بالای آموزش برای کلیه دانش آموزان (جلالی و عباسی، ۱۳۸۳).

۲-۱۳٫ جایگاه فاوا در آموزش و پرورش ایران
بدون تردید یکی از مهمترین تاثیرات پدیده فاوا تأثیر بر محیط های آموزشی بوده است. فاوا به شکلی پیوسته و فزاینده در حال تغییر محیط متعارف آموزشی و ارائه بسترهای بسیار گسترده و گوناگون یادگیری است. استفاده از این فناوری تا حد زیادی امکان دسترسی وسیعتر و آسانتر به آموزش را در کنار بهبود شاخص های کیفی فرایند یاددهی – یادگیری و همچنین کنترل هزینه ها فراهم می سازد (اناری نژاد و مرزوقی، ۱۳۸۶).
براساس اهداف و سیاست های جاری آموزش و پرورش، برنامه های فاوا مورد توجه عمیق قرار گرفته است. بعضی از برنامه ها شامل تجهیز مدارس متوسط به سامانه پیشرفت رایانه ای، اتصال مدارس به شبکه جهانی اینترنت، آموزش یکپارچه معلمان و دانش آموران، تأمین و بهبود کادر کارشناسی در زمینه فاوا، همراهی جامعه علمی کشور برای توسعه و تحقق فاوا، ایجاد ادبیات مشترک برای درک و توسعه فاوا در میان مدیران ارشد و مدیران اجرای و معلمان آموزش و پرورش، و از همه مهمتر نظامند کردن توسعه فاوا است (سعیدی پور، اسلام پناه و محمدی، ۱۳۸۷).
فاوا در ایران، تحولات همه جانبه ای در عرصه های مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی ایجاد کرده است. مهمتر از همه تغییراتی است که در عرصه تولید و نشر دانش، اطلاعات و دانایی ایجاد نموده است: و بیش از همه، سازمانها و نهادهای آموزشی را متأثر ساخته است و اصولا بستر کسب آگاهی و دانایی و فرایند یاددهی – یادگیری را فراهم کرده است. روند پیدایش پیشرفت و گسترش آموزش الکترونیکی از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز گردید و تا به امروز ۷ مرحله تکاملی را پشت سر گذاشته و به مرور زمان روشها و راه حل های مناسب برای دسترسی و پاسخگویی به اهداف مورد نظر بوجود آمده است. استانداردهای مطرح و پذیرفته شده به روی سیستم عامل ویندوز به ترتیب موجب شده که از یک طرف سیل عظیمی از نرم افزارهای به وجود آمده و از طرف دیگر معلمان می توانستند به راحتی نرم افزارهای آموزشی را تبادل نمایند و آنهایی را که بر اساس استانداردهای تعریف شده توسط وزارت آموزش و پرورش است، استفاده نمایند. این دوران که تا پیش از نیمه اول دهه ۱۹۹۰ به طول انجامید، دوران تولید انبوه نرم افزارهای آموزشی و پدیدار شدن مبحث آزمایش به کمک رایانه بود. نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ جهان شاهد توسعه چشمگیر فراگیر اینترنت بود و ناگزیر موجب پدید آمدن و گسترش بحث استفاده از فاوا در آموزش و پرورش شد (عطاران، ۱۳۸۳).
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱۴٫ آموزش ضمن خدمت معلمان و فاوا
اگر بخوهیم فاوا وارد مدارس و کلاس درس شود باید به نقش معلمان در این زمینه اشاره کرد. یعنی زمانی تلفیق بین فاوا و برنامه درسی ممکن است که معلمان از اطلاعات کافی در زمینه فناوری ها برخوردار شده و در مورد بکارگیری فناوری در برنامه درسی توجیه و تشویق شود. برای اینکه بتوان یادگیری های موثر با بهره گرفتن از فناوری به وجود آورد این معلمان هستند که با توجه به نیازها و شیوه های یادگیری دانش آموزان از تکنیک های فناوری در برنامه ریزی تحصیلی استفاده می کنند. پس معلمان ضمن کسب دانش فاوا، آن را در حرفه خود به کار گرفته و برای شاگردان خود معنی دار می کنند (خوشکنار، ۱۳۸۳).
با توجه به اصول گفته شده در زمینه آموزش ضمن خدمت باید توجه داشت که این معلمان هستند که مخیر به تغییر یا عدم تغییر رفتارشان در رابطه با کاربرد فاوا می باشند. برای اینکه معلمان آسوده خاطر به این کار بپردازند نیاز به نگرشی مثبت در زمینه کاربرد فاوا دارند و اینکه به عنوان یادگیرندگان مادام العمر در زمینه یادگیری فاوا باشند. البته باید اشاره کرد که در این آموزش ها به تنها بر کاربرد فاوا بلکه بر کاربرد آن در کلاس درس نیز تاکید گردد (خاکباز، ۱۳۸۷).
علاوه بر آموزش هایی که در زمینه سخت افزار و نرم افزار به عنوان مقدمه ورود فاوا به کلاس درس به معلمان داده می شود؛ نیاز به ایجاد نگرش مثبت در زمینه نقش معلمی و تدریس و یادگیری وجود دارد که این مسئله اهمیت وجود کلاسهای آموزش ضمن خدمت را روشن می سازد. در دوره های آموزشی باید بین آموزش فاوا و تلفیق آن در فرایند تدریس، هماهنگی ایجاد گردد تا از این طریق ضمن یادگیری فاوا، نحوه کاربرد آن در کلاس درس را به صورت آزمایشی یاد گیرند. اغلب مراکز تربیت معلم با مدارس مشارکت می کنند و به دانشجو – معلمان فرصت کارورزی می دهند (عطاران، ۱۳۸۳).
اهمیت کاربرد فاوا در جهت پشتیبانی از تدریس و یادگیری در زمینه آموزش روز به روز بیشتر گردیده به طوری که نقش و جایگاه آن در دو دهه اخیر چشمگیر گشته است. از آنجا که معلمان دارای تاثیرات بسزایی بر پیشرفت تحصیلی، سیستم ارزشی و رفتاری دانش آموزان هستند؛ به کارگیری فناوری در نظام آموزش آنان را قادر می سازد تا در فراهم کردن، معرفی، توضیح و انتقال دانش در جهت تقویت، تشویق و ارتقای دانش آموزان عملکرد بهتری از خود نشان دهند (پاول جین،۲۰۰۳).
۲-۱۵٫ فناوری اطلاعات و ارتباطات
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
ادغام فناوری اطلاعات با ارتباطات، به فناوری اطلاعات و ارتباطات می انجامد که هدف آن دست رسی به اطلاعات از طریق ابزارها و فنون ارتباطات است (صالحی، ۱۳۸۲). عبادی (۱۳۸۴) فناوری اطلاعات و ارتباطات را حاصل تلفیق سه حوزه یعنی اطاعات، رایانه و ارتباطات می داند. وی در این باره می نویسد:
«فناوری اطلاعات و ارتباطات از ترکیب بخش متمایز رایانه، ارتباطات و اطلاعات حاصل می شود. بخش رایانه، سخت افزار و تامین کننده ی تجهیزات و ادوات لازم، و داده ها و اطلاعات، به عنوان خمیرمایه و مواد اولیه در درون شبکه و ارتباط مخابراتی بخش سوم است که وظیفه برقراری ارتباط بین دو بخش دیگر را بر عهده دارد. آنچه که در نهایت از تلفیق این سه بخش به دست می آید، اطلاع رسانی نامیده می شود که در حوزه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.»
رادیو، تلویزیون، تلفن، رایانهِ، اینترنت، ماهواره و اینترانت تعدادی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. با این حال، امروزه وقتی سخن از فناوری اطلاعات و ارتباطات به میان می آید، بیش از هر ابزار دیگر رایانه و اینترنت به ذهن خطور می کند. دلیل این امر شاید آن باشد که فناوری های اخیر توانسته اند به سرعت جای خود را در میان عموم مردم پیدا کنند. گرچه اینترنت سایقه چندانی ندارد، اما به سرعت توانسته است همه ابزارهای سنتی اطلاع رسانی را تحت تأثیر قرار دهد و توانمندی های جدیدی برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات از خود نشان دهد (عبادی ۱۳۸۴).
فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی که ترکیبی از نرم افزار، سخت افزار، چند رسانه ای و سیستم های ارائه هستند با کاربرد های وسیع، بر بسیاری از جنبه های زندگی اجتماعی وکاری ما وارد شده، در حال تأثیر گذاری هستند. آنها پتانسیل بالقوه ای برای تغییر اکثر فعالیت ها دارند. آموزش که یکی از فعالیت های قدیمی بشر است، به سرعت در معرض این تغییرات قرار گرفته است. ورود فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی به عرصه فعالیت های آموزشی و گسترش روز افزون آن در قرن حاضر، فرصت بسیار گرانبهایی را فراروی متخصصان و متولیان تعلیم و تربیت برای بهبود روش های یاددهی یادگیری فعال، تعالی بخشی به اهداف تربیتی و به ویژه امکان دسترسی آسان و سریع به اطلاعات زیاد و متنوع، ذخیره سازی، پردازش و باز سازی آن قرار داده است تا به نحو احسن، از آن، استفاده نمایند (رحمانی و همکاران، ۱۳۸۵).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۲-۱۶٫ ضرورت بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات
در دسامبر ۱۹۹۶ و در اولین اجلاس وزیران سازمان تجارت جهانی[۱۲] (WTO) که با حضور ۵۴ کشور عضو این سازمان، در سنگاپور برگزار شد، توافق نامه فناوری اطلاعات به امضا رسید. در این توافق نامه دولت ها متعهد شدند که تعرفه و سایر عوارض محصولات این بخش شامل رایانه، تجهیزات الکترونیکی داده پردازی، تجهیزات ارتباط از راه دور و نرم افزار و رایانه را تا اول ژانویه ی ۲۰۰۰ به تدریج لغو کنند. این توافق نامه بیانگر آن است که این کشورها به ضرورت بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات پی برده، در این راستا به اقداماتی دست زده اند (صنایعی، ۱۳۸۳).
کشورهای چون آمویکا، ژاپن، آلمان و کشورهای اروپایی، کانادا، سنگاپور و … طرح های جامع و سیاست های کلانی را برای بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته اند که در آن به هدف کمک به رشد اقتصادی، افزایش توان بالقوه ی افراد و ارتقای سطح زندگی، ارتباط محلی و جهانی برقرار کرده اند. کشور ایران از لحاظ آمادگی فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین ۶۰ کشور دنیا رتبه ی ۵۲ قرار گرفته است (صنایعی، ۱۳۸۳). از این رو لازم است برنامه های جامع و مناسبی در جهت بوسعه ی فراساختارها و مهارت های ضروری، برای فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین و اجرا شود.
۲-۱۷٫ کاربرد های فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر فعالیت قابل تصوری کاربرد دارد. یکی از محسوس ترین زمینه های کاربرد فناوری اطلاعات وارتباطات، اقتصاد و تجارت است. امروزه تجارت الکترونیکی یکی از پر رونق ترین عرصه های اقتصادی است که با شکستن مرزهای جغرافیایی سبب بازاریابی بین المللی شده است؛ بدین معنا که افراد در سرتاسر جهان می توانند محصولات خود را عرضه کنند و یا با مشاهده محصولات و خدمات متنوع، تقاضایی خود را ارسال داشته، آن را دریافت کنند. این در حالی است که خریدار و فروشنده با واسطه یا بی واسطه به فعالیت های تجاری می پردازند و شاید هیچ گاه نیز یکدیگر نبینند. همچنین در امور کشور داری نیز از فناوری اطلاعات در این مورد، دولت الکترونیکی است. انجام فرایندهای کاری در ادارات و سازمان های مختلف کشور بدون نیاز به گذران فرایندهای پیچیده و زامان بر اداری سنتی انجام می شود. همچنین می توان از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی برای انجام امور مالی نیز استفاده کرد. بانک ها و مراکز مالی با در اختیار داشتن امکاناتی چون پول الکترونیکی، بدون جابجایی اسکناس و سکه به صورت تمام وقت و ۲۴ ساعته آماده ی عرضه ی خدمات به مشتریان هستند. بدین شکل بانکداری الکترونیکی با تسهیل فعالیت ها موجب صرفه جوی در زمان، هزینه های مربوط به تولید و نگهداری سکه و اسکناس، جلوگیری از سرقت نقدینگی و … می شود. روزنامه نگاری نیز ازفناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات بی نصیب نمانده است. روزنامه ها و نشریات از فراساختار اطلاعاتی و ارتباطی به گونه ای مناسب استفاده می کنند. اینترنت به ویژه شبکه ی وب بستر مناسبی برای ارسال و دریافت اطلاعات متنی و تصویری است. نشر الکترونیکی به صورت صفحات وب و سی در رام و روزنامه های الکترونیکی دسترسی به اخبار و اطلاعات جدید را سرعت بخشیده است. بهداشت و درمان نیز از زمینه های مناسب برای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات است؛ برای مثال، از آنجایی که متخصصان نمی توانند در همه جا حضور داشته باشند و یا در برخی موارد تعداد افراد متخصصی که در یک زمینه وجود دارد زیاد نیست، بنابراین موسسات درمانی و بیمارستان ها می توانند با فراهم آوردن امکانات مناسب، فعالیت های درمانی را از راه دور کنترل کنند؛ به طور مثال، می توانند عمل جراحی را از راه دور انجام دهند (علی احمدی، ۱۳۸۲).
۲-۱۸٫ کاربرد آموزشی فناوری اطلاعات و ارتباطات
کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و تدریس، در حال افزایش است. در این میان سهم استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین کشورها متفاوت است. بدون شک فناوری اطلاعات و ارتباطات در بسیاری از کشورهای جهان به علت ماهیت علمی مبتنی بر توسعه ی دانش مورد توجه قرار گرفته است. جهان به علت ماهیت علمی مبتنی بر توسعه ی دانش مورد توجه قرار گرفته است. هر کشور نیز با توجه به توان تخصصی مسولان آن و میزان اطلاع افراد مسئول در توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات پیشرفت های متفاوتی داشته اند (خوشکنار، ۱۳۸۳). برخی از این کشورها، نوآوری مورد نظر را سریع تر پذیرفته، به عنوان پیش گمان بهره گیری از فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش و پرورش مطرح شده اند. استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت و نظام های چند رسانه ای به عنوان ابزارهای برای بهبود کیفیت آموزش و یادگیری از طریق عرضه ی تسهیلات دسترسی آسان به منابع و خدمات آموزشی، و نیز فراهم کردن ساز و کارهایی چون تعامل و هم کاری از راه دور که آموزش الکترونیکی نامیده می شود، نظام های آموزشی را توانا ساخته تا بتوانند آموزش خود را در گستره ی وسیع تری عرضه کنند. آموزش الکترونیکی که محصول به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه ی آموزش است، نوع جدیدی از آموزش است که در آن نیازی به حضور دانشجویان،دانش آموزان و کارآموزان و در کلاس های برنامه ریزی شده نیست (علی نیا، ۱۳۸۲).
فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند هموار کننده آموزش کودکانی باشد که به مدرسه دسترسی ندارند و مدت های مدیدی است که در مناطق روستایی فراموش شده اند. هم چنین می توان از اینترنت برای پربار کردن برنامه های درسی استفاده کرد. جستجو کردن کردن در وب و امکانات گفت گو الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی پایگاه های اطلاعاتی و نظایر آن می آورند (دزواره، ۱۳۸۲).
پژوهش ها و تجارب موجود نشان داده است که در صورت استفاده صحیص از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس در س فرایند یادگیری به شیوه های مختلف بهبود می یابد. برخی از قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارتند از:

با عرضه ی مواد آموزشی چندرسانه ای امکان یادگیری از طریق حواس مختلف فراهم می شود.

انگیزه ی یادگیرندگان افزایش می یابد و در فرایند یادگیری فعال تر می شوند

مفاهیم انتزاعی با زنگی افراد ادغام می شود.

مهارت ها و فرایند های شناختی سطح بالا از قبیل تفکر انتقادی بهبود پیدا می کند.

برای یادگیری مهارت های اساسی بر پایه سرعت یادگیری افراد، فرصت های را فراهم می آورد.

به دانش آموزان اجازه می دهد برای حل مسائل اطلاعات لازم را به دست آورند.

سبب ایجاد ارتباط، از راه دور، بین معلمان و دانش آموزان می شود تا بتوانند به مبادله اطلاعات پرداخته، در پژوهش های و فعالیت های دیگر نیز با یکدیگر مشارکت کنند (حداد و همکاران، ۲۰۰۲).

۲-۱۹٫ ارزشیابی آموزش ضمن خدمت کارکنان
هر برنامه آموزشی چه قبل و چه ضمت خدمت نمی توان با ارزش و موثر به حساب آید مگر اینکه آن برنامه بتواند نوعی تغییرات اساسی و مورد نظر را در رفتار، مهارت، نگرش و دانش شرکت کنندگان در برنامه های آموزشی ایجاد کند که در محیط واقعی کار برای آنان مورد استفاده قرار گیرد. و پی بردن به این مسئله میسر نخواهد بود مگر به وسیله انجام نوعی ارزشیابی جامع (ابیلی و هداوندی، ۱۳۸۳).
به دنبال یک رکورد نسبی در سال های ۵۵-۱۹۵۰ یک رشته نیروهای ملی و بین المللی، گسترش و توسعه نظری و عملی ارزشیابی را برانگیخت. یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر این جریان پرتاب سفینه اسپوتنیک شوروی در سال ۱۹۵۷ بود. که تصویب مجموعه قوانینی در سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ در آمریکا را، در راستای توسعه نقش ارزشیابی به دنبال داشت. ایالت متحده در سال ۱۳۷۰ حرکت برای پاسخگو کردن سازمان های اجتماعی و آموزشی در دو بعد «دقت در استفاده از منابع» و «رسیدن به هدف ها» را آغاز کرد. در راستای اصلاحات مداوم، جامعه آمریکا پیوسته مدارس و کالجها، سازمان های بهداشتی و اجتماعی را به انجام ارزشیابی و نشان دادن اینکه خدمات آنها روبه بهبود است. تحت فشار قرار داده است (بیم، ۱۳۸۶).
از زمان جنگ جهانی دوم نیز شرکت ها میلیونها دلار روی آموزش کارکنان هزینه نمودند. با این حال هیچ یک از شرکت های سرمایه گذاری، شاخص های آموزشی را برای بازگشت سرمایه محاسبه نکردند. با این وجود مدیران ارشد مدرکی دال بر اینکه پول های هزینه شده باز می گردند جستجو می نمودند و همچنین کمپانی ها استراتژی های هزینه، اثربخشی و ملاحظه جدی ساخت یا خرید انتخاب ها را جستجو می کردند (بوشنل[۱۳]، ۱۹۹۰: ۴۱).
در زمینه پیدایش ارزشیابی باید ادغان کرد که از زمان ها ی گذشته به این مقوله توجه شده است. مبدأ پیدایش ارزشیابی به کشور ایالت متحده امریکا بر می گردد. البته باید گفت که در ابتدا ارزشیابی ها بیشتر جنبه احساسی داشت و مبنای صحیحی نداشت و تنها در بعضی موارد جنبه های کمی را در بر می گرفت. با گذشت زمان این نیاز احساس شد که ارزشیابی ها باید بر اساس شواهد عینی فعالیت ها باشد تا از این طریق بتوان اثربخشی و کارآمدی برنامه های اجرایی را سنجید. همجنین این ضرورت مطرح گردید که داوری و قضاوت در مورد موفقیت برنامه ها بسیارمهم می باشد و توجیه هزینه و فایده برنامه ها نیز از این راه مشخص می شد (منسوب بصیری، ۱۳۸۳).
همانند سایر واژه های علوم تربیتی در خصوص مفهوم ارزشیابی، توافق نظر کامل وجود نداردشاید بتوان گفت به تعداد متخصصان و صاحبنظران این قلمرو، تعریف ارزشیابی وجود دارد. از لحاظ لغوی در بین تعاریف مختلف ارائه شده، تا حدی همگرایی وجود دارد. برای مثال فرهنگ تعلیم و تربیت «یک برنامه، یک درس و … در دستیابی به اهداف آن» تعریف می کند. فرهنگ و بستر، ارزشیابی را «قضاوت یا تعیین ارزش با کیفی کردن» می نامد. لغتنامه دهخدا ارزشیابی را «عمل یافتن ارزش هر چیز و ارزشیاب را به مثابه ی کسی می داند که چیزی را معین می کند» (فتحی واجارگاه،۱۳۸۴).
اولین تعریف ارزشیابی به نام رالف تایلر ثبت شده است. وی ارزشیابی را وسیله ای برای تعیین میزان رسیدن به برنامه هدفهای آموزشی می داند. «ایزریل» ارزشیابی را به عنوان یک گام پایانی در فرایند آموزش، با هدف بهبود آموزش و یا انجام قضاوت در مورد ارزش و اثربخشی برنامه های آموزشی تعریف می کند. ارزشیابی آموزشی نشان می دهد تا چه اندازه برنامه اجرا شده از لحاظ هزینه و فایده دارای توجیه می باشد. و هدف از آن داوری و قضاوت در باره ارزش و کیفیت برنامه و کشخص کردن نتیجه و فواید آموزش آن است؛ موارد زیر از جمله دلایل ارزشیابی است:

برای مشخص کردن قوت ها و ضعف های برنامه ۲- جهت مشخص کردن فواید آن برای فراگیران. ۳- جهت ارزیابی اینکه آیا محتوا، سازمان و مدیریت برنامه آموزشی در بکارگیری آموزشی در شغل کمک می کند یا خیر ۴- ارزیابی میزان رضایت فراگیران از برنامه آموزش ۵- برنامه تعیین فواید هزینه های مالی برنامه برای شرکت یا سازمان (پورصادق، ۱۳۸۴).

۲-۲۰٫ الگوها و روش های ارزشیابی برنامه آموزش ضمن خدمت
در ارزشیابی برنامه ی آموزشی ضمن خدمت نتایج حاصله بعد از برگزاری برنامه با اهداف مورد نظر مدیران، مسئولین کلاس ها و شرکت کنندگان در دوره، مقایسه و بررسی می شود. ((به عبارت دیگر، ارزشیابی برنامه ی آموزشی را صاحبنظران به عنوان تلاشی جهت دستیابی به اطلاعات بازخور و بررسی اثرات آن برای بازبینی اعتبار و روایی برنامه آموزشی بیان می کنند.)) (هی ز و دیگران، ۱۹۹۲)[۱۴] .
بنابراین باید روشن شود که آبا برنامه ی آموزشی برگزار شده پیامدهای مثبتی را به دنبال داشته است. (دینزو رابینز)[۱۵] . در صورتی که برنامه نارسا بوده و یا در افزایش کارایی و عملکرد کارکنان تاثیر نداشته است دلایل آن باید مشخص شود. به عقیده ی صاحبنظران هدف اولیه ی ارزشیابی برنامه، بهبود مسائل و مشکلات آموزشی سازمان با شناخت فرایندهای موفق در نیل به اهداف مورد نظر است.
اهداف ارزشیابی برنامه را به صورت زیر می توان بیان کرد:

بهبود برنامه ها و افزایش کیفی آموزش ضمن خدمت

ارزشیابی سطوح مختلف مهارت کارکنان (روزنبلوم[۱۶])

ارائه ی اطلاعات و بازخورد به برنامه ریزان، مدیران و دیگر طرح های ذینفع برنامه (شریف زاده، ۱۳۷۳، صص ۹۱-۹۰).

اثربخشی

هنوز دانشمندان علوم سازمانی از اثربخشی تعریف خاصی را ارائه نکرده اند. لذا بیان یک تعریف مشخص از اثربخشی برنامه های آموزشی مشکل به نظر می رسد. اثربخشی مفهوم پیچیده ای است که به شیوه های گوناگون تعریف شده است. و متناسب با هرتعریفی قابل ارزیابی است. بارنارد[۱۷] (۱۹۸۳) اثربخشی را دسترسی به اهداف سازمانی تعریف می نماید.
اتزیونی[۱۸] (۱۹۶۴) معتقد است اثربخشی واقعی یک سازمان خاص به وسیله درجه و میزانی که سازمان به اهدافش دست می یابد تعیین می شود. و رابینز اثربخشی سازمان را به عنوان میزان کسب اهداف کوتاه مدت و بلند مدت با توجه به انتظارات ذی نفعان، ارزیابی کنندگان، در مرحله ی زندگی سازمانی تعریف می کند (گزارش گرد
همایی کارشناسان و مدیران آموزشی، ۱۳۸۴).

تلویزیون نسبت به سایر رسانه‌ها حواس بیشتری را درگیر می‌کند. از همین­رو مک‌لوهان تلویزیون را رسانه‌ای بصری، سمعی و لامسه‌ای توصیف می‌کند که نسبت‌های حسی را مجدداً برقرار می‌کند. (زیرا از زمان اختراع چاپ از بین رفته بود). او می‌گوید تلویزیون ما را از دولت و ملت‌های مجزا به شکل قبیله‌ای درخواهد آورد و دهکده‌ای جهانی خواهیم شد.
از نظر وی نسل تلویزیون اولین نسل پس از دوره باسوادی است؛ و کودکان این نسل دیگر مانند والدین خود نمی‌اندیشند: «والدین این روزگار درحال تماشای جهان سومی شدن کودکان خود هستند.» مک لوهان اثرهای مهم رسانه را از شکل آن می‌داند و نه از محتوای آن. (همان، ۳۹۴-۳۹۳)
نظریات مک لوهان اگرچه تأثیر مهمی بر دانش رسانه‌ای دارد امّا چون اثرات بلند مدت و دور از دسترس را مطرح کرده است به صورت کمّی قابل سنجش نیست.
در امتداد تفکرات مک‌لوهان دو رویکرد دیگر مطرح شده است:
«پژوهشگری استدلال کرده است که اتکا به تلویزیون برای دریافت اطلاعات سیاسی موجب کاهش توانایی انجام عملیات پیچیده فکری بر روی این نوع از اطلاعات می‌شود و از این طریق، دموکراسی‌ها را تهدید می‌کند.» (همان، ۳۹۴)
جاشوامیرووتیز رویکرد دومی را ارائه داد که مبتنی بر ادعای مک‌لوهان بود: «دو قسمت مغز جنبه تخصصی دارند، قسمت چپ، منطقی، عقلانی و زبان محور است؛ حال آنکه قسمت راست، شهودی، غیرعقلانی و تصویر محور است.»
جاشوروامیرووتیز آن را با نظر گافمن جامعه‌شناس ترکیب کرد و نتیجه‌گیری کرد که: «رسانه‌های الکترونیکی با گردآوری انواع متفاوت افراد در یک «مکان»، بسیاری از نقش‌های قبلاً متمایز را تیره و درهم کرده‌اند. بعضی از نتایج این امر اختلاط نقش‌های مردانه و زنانه، تیرگی و عدم وضوح کودکی و بزرگسالی و تنزل رهبران سیاسی به سطح افراد عادی است.» (همان، ۳۹۵)

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

نظریه نیل پستمن

نظریه پستمن در واقع در ادامه نظریه مک لوهان است و بر آن می افزاید. «مارشال مک لوهان معتقد بود که «رسانه خود پیام است» و رسالت ذاتی دارد و پستمن بر این نظر می­افزاید که تلویزیون دارای «استعاره» است و به دلیل نقش استعاره­ای که برنامه ­های تلویزیونی دارند، می­توانند به طور غیر مستقیم از توانایی های ذاتی انسان در تجزیه و تحلیل و استقرا و استنتاج و تداعی معنی ذهنی استفاده کامل و غیر محسوس نمایند و ذهن و شعور و باورهای عمیق دینی و ارزش­های اخلاقی و سلیقه و ذائقه و نگرش و داوری مردم را تغییر دهند و تفکر و اراده مخاطبان را به نوعی که برنامه­ ریزان و سیاستگذاران برنامه ­های کانال­های ماهواره­ای در جهت تامین منافع مادی و تجاری و اغراض سیاسی خود لازم و مصلحت می­دانند شکل و رشد دهند.»(پستمن، ۱۳۷۳، ۷)
پستمن علت قدرت تلویزیون را ناشی از قدرت تکنیک می­داند. از نظر وی تکنولوژی خود دارای ایدئولوژی است و نمی­توان آن را خنثی و بی­طرف دانست و انسان را حاکم مطلق بر آن شمرد. (همان، ۱۳)
اما فارغ از فرم و تکنولوژی به لحاظ محتوایی نیز تلویزیون تغییرات عمیقی ایجاد می­ کند. از نظر پستمن، فرهنگ محصول زبان است که محتوای افکار عامه را شکل می­دهد. هر ابزار جدید شکل و محتوای ویژه و رابطه غیر قابل تفکیکی با افکار و بیان عامه دارد و به عامه تفکر خاصی را تحمیل می­ کند.(همان، ۶۸)
در نهایت پستمن در نگاهی شاید بدبینانه حرکت را به سوی انهدام فرهنگی و تسلیم جامعه به سوی تلویزیون می­داند (همان، ۱۳).
پستمن راجع به اخبار تلویزیون نیز نظراتی ارائه کرده است. او اخبار تلویزیون را ضد اطلاعات می­خواند یعنی تلویزیون اطلاعات گمراه کننده، اغواگر، نامتناسب و ناموزون بی­اهمیت و بی­فایده و قطعه قطعه و منفک از هم، سطحی و قشری و ریاکارانه می­دهد.
پستمن اخبار را مترادف با «نمایشنامه اخبار تلویزیونی» یا «شو خبری تلویزیونی» می­داند که عرضه کننده سرگرمی است نه اطلاعات(همان، ۲۱۶-۲۱۷).

اثرات تجربه مصنوعی

فانکاورز و شاو استدلال کرده‌اند که تلویزیون (فیلم و کامپیوتر) با دستکاری و تنظیم مجدد محتوا و فرایندهای تجربه ارتباطی، بر درک و فهم مخاطب از واقعیت اثر می‌گذارند. بعضی از این فنون برای خلق تجربه مصنوعی عبارتند از: تغییر سرعت حرکت (تند یا آهسته)، نمایش مجدد یک عمل (نمایش دوباره لحظه‌ای)، پرش آنی از یک صحنه به صحنه دیگر، … گلچین کردن بخش‌هایی از رویدادهایی که به کلی از جهت زمانی یا مکانی مجزا هستند و ترکیب و جابجایی انگاره‌های بصری از طریق فنون گرافیک کامپیوتری و دستکاری و پردازش مواجهه متعدد.
فانکاورز و شاو از میان اثرهای احتمالی، پنج اثر را فهرست می‌کنند:

تحمل اندک در برابر بی‌حوصلگی یا عدم فعالیت

گرایش زیاد به کمال و عملکرد سطح بالا

انتظار حل مشکلات به طور سریع، موثر و مرتب

درک نادرست بعضی از رویدادهای فیزیکی و اجتماعی. [برای مثال تماشای خشونت… می‌تواند موجب حساسیت کمتر افراد شود.]
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

تماس محدود با محل سکونت شخص و دید ظاهری و سطحی از آن.

[این امر می‌تواند] کلیت جهان‌بینی افراد را تغییر دهد، منحرف کند یا منحط نماید. (همان، ۳۹۶-۳۹۵)
در یک دسته‌بندی کلی نظریات درباره تلویزیون را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد.

شکل گرا: این دسته از نظریات، شکل رسانه‌ تلویزیون را عامل اثرگذاری می‌دانند؛ مثل نظریات مک‌لوهان.

محتوا گرا: این دسته از نظرات، محتوای رسانه‌ تلویزیون را عامل اثرگذاری می‌دانند؛ مثل نظریات گربنر یا استوارت هال.

برخی نیز مانند پستمن، شکل و محتوای رسانه را به طور همزمان عامل اثرگذار می دانند.

۲-۵ جامعه شناسی اخبار

درباره ساختار پیام، خود پیام و آثار محتوای پیام نظریات متعددی ارائه شده است. در این جا منظور از پیام، خبر است. مرور نظریات پیرامون این موضوع به ما کمک می‌کند تا فهم بهتری از فرایند پردازش اخبار داشته باشیم.
اصولاً این که چرا اخبار و گزارش‌های خبری برای ما جذاب هستند نکته‌ای است که بسیار جالب و شگفت‌انگیز است.
دارنتون معتقد است که فهم مخاطب از خبر، ناشی از شیوه‌های باستانی قصه‌گویی است و گزارش‌ها به صورت روایی، دارای بازیگران اصلی و فرعی، فصل‌های پیوسته قهرمانان و مردان شروع، آغاز و وسط و پایان، نشانه‌های چرخ دراماتیک و تکیه بر طرح‌های داستانی آشنا تهیه می‌شوند. این تلاش برای قصه‌گویی مدرن را فیسک و هارتلی «کارکرد نقالی» خواندند؛ که اگر به عناصر ثانویه بیشتر پرداخته شود «تحریف واقعیات» اتفاق می‌افتد. (همان، ۲۹۵-۲۹۴)
براساس تحلیل ساخت گرایانه از خبر، فرایند قصه‌سازی در مورد رویداد به دو شیوه متضاد انجام می‌شود:
۱- شیوه نمایشی: این شیوه تفسیری و قصه مانند است.
۲- شیوه مستند: این شیوه اشاره به خبری در جهان خارج دارد و مبتنی بر واقعیات است. (همان، ۳۰۲) لذا بر این اساس است که بولتن‌های خبری تلویزیون عموماً تلاش می‌کنند که با برجسته‌سازی وقایع، علائق اولیه بینندگان را برانگیزد و با حفظ تنوع و جنبه‌های عامه پسند آن و نگه‌داشتن برخی اطلاعات حیاتی مثل وضع آب و هوا و نتایج مسابقات تلاش می‌کند مخاطب را تا لحظه آخر نگه دارد. (همان، ۳۰۱) هلن مک گیل هیوز از این رو روزنامه‌نگاری آمریکایی را در مسیر حرکت از وقایع نگاری خشک به قصه‌گویی عامیانه و غیبت کردن می‌داند و علت آن را گزارشگری و ارائه اخبار از دید بیننده خبر برمی‌شمرد. (همان، ۲۹۴)
گروه رسانه‌ای گلاسکو این شیوه‌ها را مبتنی بر دیدگاه ایدئولوژیکی می‌داند که از یک چارچوب اولیه رویکرد نسبت به جهان ریشه می‌گیرد.
از نظر رزیتی،‌«تنها سازمان پنهانی که در سطح کلی برنامه‌های خبری می‌توان یافت همان حرکت از تصویری متفرق از جامعه و ارائه ترکیبی جدید از آن براساس یکسانی منافع و نمایندگی سیاسی است.» (همان، ۳۰۱)
لذا زبان اخبار باید به صورت گزاره‌ای که صدق و کذب آن قابل آزمایش است مورد سنجش قرار می‌گیرد تا مستند یا نمایشی بودن آن عیان گردد. (همان، ۳۰۲)
در کل «پیام‌های تولید شده توسط رسانه‌ها گرایش به تصنع، رعایت الگوهای مشخص و حتی ساختگی بودن دارند به طوری که می‌توان ویژگی‌ها و الگوهای اصلی معنایی این پیام‌ها را طبقه‌بندی کرد و به صورت کمابیش عینی شرح داد.» (همان، ۲۵۰)

بر اساس ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده ۱۳۵۳، همان گونه که شوهر می توانست تحت شرایطی زن را از اشتغال منع نماید، زن نیز می توانست تحت همان شرایط شوهر را از اشتغال منع نماید، البته در مورد اخیر دادگاه در صورتی که منع مرد از اشتغال خللی در امر معیشت خانواده ایجاد ننماید به آن حکم می کند.
ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮاده مصوب ۱۳۵۳ نیز ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزی اﻧﻘﻼب ﻧﺴﺦ ﺷﺪ؛ وﻟﻲ اﺛﺮ آن در زﻧﺪﮔﻲ‬‬ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪرﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺎﻧﻮن دادﮔﺎهﻫﺎی ﻣﺪﻧﻲ ﺧﺎص، اﺧﺘﻴﺎر ﻃﻼق را ﺑﻪ‬‬ ﻣﺮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ، وﻟﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار اﻳﺮان در ﺗﺎرﻳﺦ ۱۴/۸/۱۳۷۰ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﻋﺪول‬‬ ﻧﻤﻮد و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺑﺎ اﺻﻼح ﻣﺎده ۱۱۳۰ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ‬‬: در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوام زوﺟﻴﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج زوﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ وی ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬‬ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻃﻼق ﻛﻨﺪ، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج ﻣﺬﻛﻮر در دادﮔﺎه‬‬ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد دادﮔﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زوج را اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﻃﻼق ﻧﻤﺎﻳﺪ، در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺟﺒﺎر‬‬ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ زوﺟﻪ ﺑﻪ اذن ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع ﻃﻼق داده ﻣﻲﺷﻮد.
۱-‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬۲-۲-۳-۱- قانون حمایت از خانواده مصوب۱۳۹۱
لایحه قانونی حمایت از حقوق خانواده با همه حواشی و فراز و فرود های حقوقی و قانونی خویش، سرانجام در جلسه علنی ۱/۱۲/۱۳۹۱ مجلس شورای اسلامی تصویب و پس از تائید شورای نگهبان برای انتشار به روزنامه رسمی کشور برابر قانون مدنی منعکس و ابلاغ گردید.تفاوت های مهم و اساسی قانون حمایت از خانواده جدید مصوب ۱۳۹۱ و قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ عبارتند از :

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

پیش بینی صندوق حمایت خانواده مذکور در تبصره ۲ ذیل ماده ۱۴ قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۵۳ به منظور پرداخت وجوه مقرردر مواد ۱۱ و ۱۴ آن قانون به اشخاص ذینفع که در قانون جدید حذف گردیده است.

ممنوعیت مرد از داشتن همسر دوم در قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ و تجویز رسمی، علنی و قانونی در قانون حمایت از خانواده جدید/ ۹۱ : برابر ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ ؛ مرد نمی توانست با داشتن زن، همسر دوم اختیار نماید، مگر در موارد ذیل : ( رضایت همسر اول، عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشوئی، عدم تمکین زن از شوهر، ابتلاء زن به جنون یا امراض صعب العلاج ، محکومیت زن به پنج سال حبس قطعی یا عجز از پرداخت جزای نقدی و حبس ناشی از آن، ابتلاء زن به هرگونه اعتیاد مضّر، ترک زندگی خانوادگی از طرف زن، عقیم بودن زن، غایب مفقود الاثر شدن زن به ترتیب مقرر در آن ماده). تحقق این مهم و تجویز دادگاه برای اختیار همسر جدید منوط به تحقیق از زن فعلی/ نخست و احراز توانائی مالی مرد و اجرای عدالت در مورد بند یک ماده ۱۶ (رضایت همسر اول) برابر بخشی از مفاد ماده ۱۷ آن قانون بوده است. همچنین، طبق مفاد قسمت اخیر ماده ۱۷ قانون یاد شده؛ هرگاه مردی با داشتن همسر، بدون تحصیل اجازه دادگاه مبادرت به ازدواج نماید به حبس جنحه ای از شش ماه تا یک سال محکوم می گردد. این مجازات مشمول عاقد و سر دفتر ازدواج و زن جدید نیز می شد، اما در قانون جدید نه تنها الزام و تکلیف بازدارنده مزبور، بنا به دلائل نامعلومی و به کلی حذف گردید، بلکه با ابداع تدوین کنندگان آن، مرد می تواند نسبت به ثبت ازدواج موقّت خویش، در صورت وجود شروط مقرر در ماده ۲۱ و یا عدم الزام به ثبت آن، در صورت فقدان وجود موارد مزبور اقدام کرده و بدون رعایت الزامات موصوف مبادرت به ازدواج موقّت نماید. بدین ترتیب، ازدواج موقّت، صرف الزام به ثبت آن یا عدم الزام به ثبت آن، با فرض فقدان وجود موارد مزبور با حذف عملی مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ و حذف عملی و عینی کلیه حمایت های قانونی مقرر نسبت به زن/ همسر اول و ایجادِ امکان عملی تعدّد زوجات موقّت بدون وجود الزامات مزبور و ترویج عینی تعدّد زوجات به ترتیب موصوف، برابر قانون اخیر رسمی و قانونی و مجاز شمرده شده است.

تعدیل و کم رنگ کردنِ نقش و اهمیت نهاد داوری در طلاق با تغییر عمده شرایط داوران و کیفیت انتخاب و اقدام آنها در حل و فصل اختلافات زوجین مندرج در قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ و ماده واحده مربوط به طلاق. پیش از این، طبق ماده ۴ آئین نامه اجرایی تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، مصوب ۲ اسفند ۱۳۷۱ ؛ داوران منتخب یا منصوب زوجین در طلاق توافقی یا اختلافی/ ترافعی می بایست مسلمان، آشنائی نسبی به مسائل شرعی ، خانوادگی و اجتماعی، حداقل چهل سال تمام، متأهل، معتمد و عدم اشتهار به فسق و فساد بوده و وفق ماده ۲ آن، زوجین پس از صدور قرار ارجاع به داوری و ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ آن مکلّف به معرفی داور منتخب خویش به دادگاه بوده اند، لکن برابر ماده ۲۸ این قانون، پس از صدور قرار ارجاع امر به داوری، هریک از زوجین مکلّفند؛ ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ یک نفر از اقارب متأهل خود را که حداقل، سی‌ سال داشته و آشنا به مسائل شرعی و خانوادگی و اجتماعی باشد به عنوان داور به دادگاه معرفی کنند و تکلیف دادگاه و زوجین به ارجاع به داوری یا تعیین و معرفی داور منتخب یا منصوب طرفین در طلاق توافقی در این قانون حذف شده است. همچنین، طبق تبصره ۱ ذیل ماده مزبور؛ محارم زوجه که همسرشان فوت کرده یا از هم جدا شده باشند، درصورت وجود سایر شرایط مذکور در این ماده به عنوان داور پذیرفته می‌شوند. نیز برابر تبصره۲ آن ؛ درصورت نبود فرد واجد شرایط در بین اقارب یا عدم دسترسی به ایشان یا استنکاف آنان از پذیرش داوری، هریک از زوجین می ‌ توانند داور خود را از بین افراد واجد صلاحیت دیگر تعیین و معرفی کنند، اما به موجب ماده ۳ ماده واحده مربوط به طلاق ؛ در صورتی که در بین اقارب، فرد واجد شرایط نبوده یا دسترسی به آنان مقدور نباشد و یا اقارب از پذیرش داوری استنکاف نمایند، هر یک از زوجین می تواند داور خود را از بین افراد دیگر که واجد صلاحیت هستند، تعیین و معرفی نماید و در صورت امتناع یا عدم توانایی در معرفی داور، دادگاه راساً، از بین افراد واجد شرایط، مبادرت به تعیین داور یا داوران خواهد کرد.(زمانی درمزاری، ۱۳۹۱ ، ص۵ )
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

عدم تعیین مصادیق و موارد قطعیت احکام دادگاه های خانواده در قانون جدید، برخلاف ماده ۱۹ قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ : به موجب ماده ۱۹ قانون مزبور، تصمیم دادگاه در موارد صدور گواهی عدم امکان سازش، تعیین نفقه ایام عده و هزینه نگاهداری اطفال، حضانت اطفال و اجازه مقرر در ماده ۱۶ آن ( تجویز اختیار همسر دوم)، قطعی بوده و در سایر موارد قابل پژوهش بوده است.

تعیین سقف نسبت به مهریه از حیث تعیین قلمرو اجرا و اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی نسبت به زوج محکوم علیه تا میزان ۱۱۰ سکه و ممتنع بودنِ اعمال آن نسبت به مهریه های مازاد و قرار دادن اصل عدم تمکن مالی مرد/ زوج و لزوم اثبات تمکن وی از سوی زوجه/ زن، به منظور استیفای حقوق مالی مزبور در ماده ۲۲ قانون جدید که در واقع، تضعیف ضمانت اجرایی نهاد مهریه در قانون جدید و تضییع قابل پیش بینی حقوق زنان است.

تمایز بین طلاق توافقی و ترافعی و تخصیص مراکز مشاوره نسبت به طلاق های توافقی و حذف الزام ارجاع به داوری در آن.

افزایش صلاحیت های موضوعی دادگاه خانواده در موارد جدید مانند تغییر جنسیت، اهدای جنین

( لقاح مصنوعی) و موارد مذکور در قانون جدید با توجه به ضرورت های اجتماعی جامعه و خانواده ها.

تعیین سقف سن ازدواج در قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ و ممنوعیت ازدواج پسران قبل از رسیدن به سن ۲۰ و دختران قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال و معطوف نمودن این قانون به ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی[۱۰]

تعیین مجازات های کیفری مقرر در روابط زناشوئی در قانون مصوب ۱۳۹۱ : برابر ماده ۱۴ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۵۳ ، در صورت خودداری از اعمال وظایف حضانت طفل از سوی دارنده حضانت و یا ممانعت از ملاقات طفل با اشخاص ذیحق، مجازات نقدی برای هر نوبت و تشدید حداکثری آن، در صورت تکرار مقرر شده بود، لکن طبق ماده ۴۰ قانون ۱۳۹۱؛ با تشدید مراتب و مجازات های مزبور ، مقرر داشته است :”هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی‌ نفع و به ‌ دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می ‌ شود.” تعیین مجازات برای استنکاف از ثبت واقعه نکاح موقت، به ترتیب ذکر شده ؛ از دیگر نوآوری های قابل ذکر قانون ۱۳۹۱ است که به موجب ماده ۴۹ آن، مرتکب آن ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می‌ شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است. (زمانی درمزاری،۱۳۹۱ ، ص۶ )
پایان نامه حقوق

سایر مجازات های کیفری مقرر در این قانون عبارتند از :
ماده۵۰ ـ هرگاه مردی برخلاف مقررات ماده ۱۰۴۱قانون مدنی ازدواج کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. هرگاه ازدواج مذکور به مواقعه منتهی به نقص عضو یا مرض دائم زن منجر گردد، زوج علاوه بر پرداخت دیه به حبس تعزیری درجه پنج و اگر به مواقعه منتهی به فوت زن منجر شود، زوج علاوه بر پرداخت دیه به حبس تعزیری درجه چهار محکوم می ‌ شود.
تبصره ـ هرگاه ولی قهری، مادر، سرپرست قانونی یا مسؤول نگهداری و مراقبت و تربیت زوجه در ارتکاب جرم موضوع این ماده تأثیر مستقیم داشته باشند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شوند. این حکم در مورد عاقد نیز مقرر است.
ماده۵۱ ـ هر فرد خارجی که بدون اخذ اجازه مذکور در ماده (۱۰۶۰) قانون مدنی و یا بر خلاف سایر مقررات قانونی با زن ایرانی ازدواج کند به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می ‌شود.
ماده۵۲ ـ هرکس در دادگاه زوجیت را انکار کند و سپس ثابت شود این انکار بی‌اساس بوده است یا برخلاف واقع با طرح شکایت کیفری یا دعوای حقوقی مدعی زوجیت با دیگری شود به حبس تعزیری درجه شش ویا جزای نقدی درجه شش محکوم می ‌ شود. این حکم درمورد قائم مقام قانونی اشخاص مذکور نیز که با وجود علم به زوجیت، آن را در دادگاه انکار کند یا علی ‌ رغم علم به عدم زوجیت با طرح شکایت کیفری یا دعوای حقوقی مدعی زوجیت گردد، جاری است.
ماده۵۳ ـ هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌ النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می ‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می شود.
تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.
ماده۵۴ ـ هرگاه مسؤول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی ‌ حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و درصورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود. شایان ذکر است در قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۵۳ برخی از موارد مزبور در وضعیتی مشابه اما با جهاتی متفاوت پیش بینی شده بود.
۱-۲-۲-۴- قانون مجازات اسلامی
در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد، ﺗﺨﻠﻒ از ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ در اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻮاده، ﻋﻼوه ﺑﺮ‬‬ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮای ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻄﻼن ﻋﻤﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه، ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮای‬‬ ﻛﻴﻔﺮی ﻧﻴﺰ دارد؛ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده ۱۰۵۴ قانون مدنی “زﻧﺎی ﺑﺎ زن ﺷﻮﻫﺮدار ﻳﺎ زﻧﻲ ﻛﻪ‬‬ در ﻋﺪه رﺟﻌﻴﻪ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﻣﺖ اﺑﺪی اﺳﺖ” و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده ۲۲۱ ﻗﺎﻧﻮن‬‬ ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ مصوب ۱۳۹۲، از موجبات حد است. در‬‬ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮارد زﻧﺎی ﻣﺬﻛﻮر در ﻣﺎده ۱۰۵۴ از ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﻣﺖ اﺑﺪی ﺑﻴﻦ‬‬ زاﻧﻲ و زاﻧﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد و از ﺟﻬﺖ ﻛﻴﻔﺮی ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات ﺣﺪ اﺳﺖ.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
اﻣﺎ ﮔﺎه ﺗﺨﻠﻒ از ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ، ﻓﻘﻂ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮای ﻛﻴﻔﺮی دارد و در اﺻﻞ‬‬ ﻋﻤﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده ۱ ﻗﺎﻧﻮن راﺟﻊ ﺑﻪ ازدواج‬‬ ﻣﺼﻮب ﺳﺎل ۱۳۱۰ (اﺻﻼﺣﻲ ۲۹/۲/۱۳۱۶) در ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻛﻪ وزارت دادﮔﺴﺘﺮی ﺗﻌﻴﻴﻦ‬‬ و اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺛﺒﺖ ﻫﺮ ازدواج، ﻃﻼق و رﺟﻮع در دﻓﺎﺗﺮ ازدواج و ﻃﻼق اﻟﺰاﻣﻲ‬‬ اﺳﺖ. ﺣﺎل اﮔﺮ ﻣﺮدی ﺑﺪون ﺛﺒﺖ در دﻓﺎﺗﺮ ازدواج و ﻃﻼق ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ازدواج ﻳﺎ‬‬ ﻃﻼق ﻧﻤﺎﻳﺪ، ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده ۶۴۵ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺼﻮب ﺳﺎل ۱۳۷۵، ﺑﻪ‬‬ ﺣﺒﺲ ﺗﻌﺰﻳﺮی ﺗﺎ ﻳﻜﺴﺎل ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻧﻜﺎح ﻳﺎ ﻃﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﺻﺤﻴﺤﺎً‬‬ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺧﺪﺷﻪای وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد. ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮای ﻣﺬﻛﻮر، ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺻﺪر‬‬ ﻣﺎده ﻧﻴﺰ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﻛﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻮﺋﻲ‬‬ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻧﻜﺎر وﻗﻮع ﻧﻜﺎح ﻳﺎ ﻃﻼق ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ؛ وﻟﻲ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬‬ ﻋﺪم ﺛﺒﺖ واﻗﻌﻪ ﻧﻜﺎح ﻳﺎ ﻃﻼق ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻧﻜﺎح و ﻃﻼﻗﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ ﺻﺤﻴﺢ‬‬ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ، ﻟﻄﻤﻪای وارد ﻧﻤﻲﺳﺎزد. (نظری،۱۳۸۶ ، ص۸۵)‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
۱-۲-۲-۵- قانون کار
در قانون کار ایران با هدف تحکیم بنیاد خانواده و کمک به ایجاد تعادل بین تعدد نقش زنان به عنوان همسر و مادر در خانواده و شغل آنان و تطبیق شرایط کار با وضعیت زندگی آنان مقررات حمایتی ویژه‌ای برای این دسته از کارگران مقرر داشته است:
۱-۲-۲-۵-۱- ممنوعیت انجام کارهای سخت و زیان‌آور
وضع جسمانی زنان به گونه‌ای است که خطر کارهای سخت و طاقت‌فرسا بر آنان به مراتب بیشتر از مردان است. بنابراین، مقنن نیز به صراحت در ماده ۷۵ قانون کار مقرر داشته است « انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان آور و نیز حمل بار بیش از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگران زن ممنوع است.»
۱-۲-۲-۵-۲- کار در شب
حمایت از زنان در ممنوعیت کار به هنگام شب یکی از نخستین خواسته‌هایی بود که در مقررات بین‌المللی نیز منعکس شده است[۱۱]. مطابق مقررات بین‌المللی کار زنان در کارگاه‌های صنعتی، خصوصی یا عمومی حداقل به مدت یازده ساعت که بین ساعات ده شب تا پنج صبح جز آن است، ممنوع شده است. ولی مشاغلی چون مدیریت خدمات بهداشتی و رفاه عمومی از قاعده فوق مستثنی است. فلسفه ممنوعیت کار در شب برای زنان از جهت ملاحظات خانوادگی و اخلاقی (به خصوص در کارهای مختلط) می‌باشد.
۱-۲-۲-۵-۳- مرخصی زنان باردار
مواد ۷۶ و ۷۷ قانون کار به مرخصی بارداری و شرایط آن اختصاص یافته است. ماده ۷۶ قانون کار، مدت نود روز مرخصی ایام زایمان را برای کارگران زن پیش‌بینی کرده است که حقوق آن ایام را زن می‌گیرد و جزو سوابق خدمت وی محسوب می‌گردد.
۱-۲-۲-۵-۴- ساعات کار زنان شیرده
در خصوص حمایت‌های مادری کارگران، ماده ۲۵ اعلامیه جهانی بشر اعلام می‌دارد «مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوص بهره‌مند شوند». در این راستا مقنن سال ۱۳۶۹ مقرر داشته است «در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد. این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب می‌شود. همچنین کارفرما مکلف است مطابق ماده ۷۸ قانون کار، متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه، مهد کودک) را ایجاد نماید. (ملک زاده، ۱۳۸۵، ص۱۵۵)
۱-۳- تدابیر حمایتی غیر رسمی از خانواده
در کنار مراجع رسمی حمایتی که ذکر شده،مراجع غیر رسمی هم وجود دارند که در جهت حمایت و حفظ حقوق و کیان خانواده نقش مؤثری دارند که از جمله می توان به فعالیت سازمان های غیر دولتی اشاره کرد.
واژه سازمان غیردولتی برای نخستین بار توسط سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ در تبصره ۷۱ فصل ۱۰ اساسنامه این سازمان مطرح گردید و در سال ۱۹۵۰ همزمان با تشکیل شورای اجتماعی ـ اقتصادی سازمان ملل در بیانیه ۲۸۸ این شورا سازمان‌های غیردولتی به عنوان مشاوران اصلی مطرح شدند.
عکس مرتبط با اقتصاد
سازمان مردم نهاد یا NGO[12] ، به معنای سازمان های غیر دولتی متشکل از گروهی افراد هم هدف است که به صورت داوطلبانه و غیر انتفاعی و بدون وابستگی به دولت با تشکیلات و سازماندهی متناسب در جهت اهداف و موضوعات معینی فعالیت می نماید. اهداف این سازمانها می تواند حول موضوعات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و یا امور خیریه ای باشد. (اختری،۱۳۷۸، ص ۳۵)
هرچه زمان بیشتر می‌گذرد نقش این نهادهای مدنی در جوامع مختلف برای حمایت و پیگیری مطالبات مردم پررنگ‌تر می‌شود، به ویژه در جوامع پیشرفته و در حال توسعه این نوع نگاه سرعت بیشتری به خود گرفته و در راستای کوچک‌تر شدن دولت‌ها، نهادهای مدنی تقویت می‌شوند تا هم بار هزینه‌های دولت کمتر و هم مشارکت عمومی گسترده‌تر شود.
مشارکت و کمک همه بخشهای جامعه از جمله سازمان های غیر دولتی و تشکلات مبتنی بر اجتماع با همکاری دولتها در اجرا و پیگیری اهداف و آرمانهای یک جامعه، بسیار حائز اهمیت است. این سازمانها بویژه در فراخوان زنان به حضور اجتماعی صاحب نقشی اساسی هستند. البته بافت فرهنگی، اجتماعی و سنتی جامعه ایرانی تعریف خاصی را برای مشارکت زنان و سازمان های غیر دولتی می طلبد. چنانچه سازمان های غیر دولتی بر اساس ملیت، فرهنگ، باورها و شرایط اقلیمی، جغرافیایی و تاریخی جوامع شکل گرفته و در هر جامعه ای این سازمانها ویژگیهای خاص خود را دارا هستند. (همان،۱۳۷۸، ص ۳۶)
۱-۳-۱- عملکرد تشکلها و سازمان های غیر دولتی در ایران
در ایران پدیده مشارکت مردمی ریشه در اعتقادات دینی و عادات ملّی مردم دارد و مقدّس شمردن خدمت به خلق به صورت داوطلبانه از بالاترین عبادات مذهبی است، تا حدی که بخش عمده ای از فقه اسلام به قوانین و آداب خدمت به مردم در اشکال مختلف مانند نذر، وقف و صدقه اختصاص یافته است.
شاید بتوان تشکل های اولیه مردمی را در ایران هیأت ها و مجمع های مذهبی و خیریه دانست که در دوره قبل از اسلام رواج داشته و با ورود اسلام به اوج خود رسیده است، امّا گونه های دیگر تشکل های مردمی همزمان با دوران مشروطه و توسعه جریان های روشنفکری و سیاسی در ایران پدیدار گشت که مجموعه ای از انجمن های ادبی، خیریه، حزبی، سیاسی و علمی را در برمی گرفت.(فرهمند، ۱۳۸۵، ص۱۴)
در جوامع مذهبی مانند ایران، انگیزه های معنوی و باورهای دینی نقش بسزایی در شکل گیری فعالیت و تداوم کار سازمان های غیر دولتی داشته است. سازمان های خیریه متعددی با انگیزه کمک رسانی، امداد و ارتقاء سطح فرهنگی اقشار آسیب پذیر جامعه تلاشهای چشمگیری را با بهره گیری از انگیزه های دینی مردم و نیروهای داوطلب انجام داده اند. در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق این سازمان ها از زنان تشکیل شده و یا ترکیبی از زنان و مردان است. زیرا به دلیل افزایش حضور زنان در عرصه های گوناگون، به طور قابل توجهی شکافهای جنسیتی کاهش یافته است و زنان در حوزه های مختلف و حتی سمتهای تخصصی و مدیریتی به کار گمارده شده اند. البته هنوز هم با توجه به بافت جامعه ایرانی، اکثریت بانوان در بخش مشاغل رسمی حضور نداشته و اغلب به خانه داری یا مشاغل غیر رسمی و بدون مزد اشتغال دارند. باید توجه داشت که در این جامعه، مشارکت زنان در بخش غیر دولتی و مردمی به دو صورت تحقق یافته است. یکی سازمان های غیر دولتی بر اساس تعاریف شناخته شده و دیگری مشارکت مردمی از طریق فعالیتهای خیریه با گرایشها یا در چارچوب فعالیتهای مذهبی. (اختری،۱۳۷۸، ص ۳۸)
۱-۳-۲- فعالیت مؤسسات غیر دولتی در حوزه خانواده
در ایران فعالیت مؤسسات غیر دولتی برای حمایت از خانواده ها بیشتر بر اعضای خانواده به طور جداگانه توجه دارد تا کلیت و بقای خانواده. اینگونه حمایت ها به صورت گسترده اما پراکنده اغلب بر کودکان و زنان دارای شرایط ویژه مانند کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست و همچنین زنان سرپرست خانوار تمرکز داشته و با هدف توانمند سازی اعضای ضعیف تر خانواده انجام می گیرد و می توان آنها را ذیل عنوان سازمان های زنان و خانواده دسته بندی کرد.
در سال ۱۳۷۳، با تشکیل دفتر هماهنگی سازمان های غیر دولتی زنان و خانواده در دفتر امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری با هدف شناسایی و برقراری ارتباط با این سازمانها، برای اولین بار زمینه ایجاد روابط سازنده و هماهنگی در جهت همیاری و رفع نیازهای این تشکلات مردمی پدید آمد و تا پایان سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۰۰۰ سازمان مردم نهاد در حوزه خانواده و زنان در بانک اطلاعات کشوری ثبت و ساماندهی شده است.این تشکل‌ها در ۱۲سرفصل مجزا ساماندهی شده‌ که مهمترین آن فعالیت‌های خیریه، مذهبی، اشتغال زایی و مهارت‌ آموزی و مقابله با آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی است. (ایسنا،۱۳۹۱)
از این میان می توان به انجمن ها و موسسات غیر دولتی همچون انجمن حمایت از کودکان کار تأسیس ۱۳۸۱ ، انجمن حمایت از کودکان بدسرپرست اصفهان تأسیس ۱۳۷۸، انجمن حمایت از حقوق کودک تأسیس ۱۳۷۳ و انجمن حمایت از زنان سرپرست خانوار تأسیس ۱۳۸۱ اشاره کرد که هر یک در محدوده جغرافیایی و موضوعی خاصی در حال فعالیت هستند.
۱-۳-۲-۱- طبقه بندی سازمان های غیر دولتی حوزه زنان و خانواده
اگر چه سازمان های غیردولتی حوزه خانواده در ایران با انگیزه و اهداف متفاوتی بوجود می آیند، امّا می توان آنها را براساس وجوه اشتراک در دیدگاه ها و کارکردها طبقه بندی نمود: (فرهمند، ۱۳۸۵، ص۱۷)

رویکرد افزایش رفاه اجتماعی

در این رویکرد زنان و کودکان جزء اقشار آسیب پذیر اجتماع محسوب می شوند و برای تأمین نیازهای خاص آنان فعالیت هایی صورت می گیرد. که عمدتاً حمایتی هستند. هدف تشکیل سازمان ها و نهادهای خاص این قشر، ارائه خدمات بهداشتی، تغذیه و…می باشد .

رویکرد فقرزدائی

چنانچه وضعیت اقتصادی و معیشتی زنان، استقلال مالی، اشتغال و نقش آنان در تولید و خود اتکایی مدنظر باشد، تشکل هایی ایجاد می شوند تا با جذب و توزیع ابزار کار و سرمایه یا آموزش مهارت های خاص وضعیت معیشتی زنان را بهبود بخشند. سازمان های کارآفرین، برخی مؤسسات خیریه ای و تعاونی ها در این گروه قرار می گیرند.

رویکرد پژوهشی

انگیزه فعالیت سازمان های دولتی و غیردولتی پژوهشی، بررسی وضعیت زنان در تمامی سطوح سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و مطالعه مباحث زیربنایی درخصوص ایشان است که از اصلی ترین و بنیادی ترین نیازهای اجتماعی می باشد.

رویکرد عدالت محوری

ب) مقالات:

آشوری، محمد، 1381، بررسی جایگزینهای مجازات حبس، همایش بین المللی بررسی راه های جایگزین مجازات حبس، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 38، ص 15 تا 35.
اشنایدر، ایرینه، 1388، نگرشی بر روند تاریخی و حقوقی زندان در حقوق اسلام پیش از تدوین و تدوین، ترجمه محمدحسین ساکت، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 38، ص 70 تا 101.
تدین، عباس، 1388، رابطه پیشگیری از تکرار جرم و آزادی مشروط (مجموعه مقالات پیشگیری از تکرار جرم و بزهدیدگی)، معاونت آموزشی ناجا، ص 3 تا 30.
زینالی، علی، نارون، محمد و محمدزاده، تورج، 1379، بررسی آماری بازگشت مجدد زندانیان به عنوان شاخص اصلاح یا مجازات (خلاصه مقالات دومین همایش سراسری علمی- تخصصی سازمان زندانها)، ص 47 تا 75.
عبدی، عباس، 1381، مقاله زندان و ارتکاب مجدد جرم، مجله جامعهشناسی ایران، شماره 14، ص 60 تا 83.
گودرزی بروجردی، محمدرضا، 1382، نارساییهای زندان، مجله دانشگاه علوم رضوی، شماره 9 و 10، مشهد، ص 17 تا 33.
محولاتی، علیرضا، 1382، جایگزینهای مجازات زندان و نهاد تعزیر، فصلنامه مفید، شماره 27، ص 15 تا 40.
محمدی فرود، حمید، 1388، بررسی توصیفی زندانهای کشور و تبیین مشکلات آنها، مجله اصلاح و تربیت، شماره 85، ص 40 تا 50.
نجفیتوانا، علی، 1375، بررسی حقوقی مبحث زندان(1)، ماهنامه اصلاح و تربیت، سال دوم، شماره 15، ص 10 تا 19.
ج) پایان‌نامه‌ها:
1- اسکندری، خسرو، 1388، حقوق زندانیان در ایران و تطبیق آن با قواعد حداقل حقوق لازم‌الرعایه سازمان ملل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
2- جعفری ندوشن، یداله، 1384، حبس و پیامدهای آن، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
3- خلیلی مهدیرجی، خسرو، 1384، مقایسه تطبیقی مجازات‌های جایگزین حبس در قانون ایران و فرانسه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
4- رستگار انارمرزی، حامد، 1386، زندان و آثار و پیامدهای آن، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
5- شیخیمنش، مجتبی، 1389، رابطه بین سابقه و میزان تحمل حبس و تکرار جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
6- صدیقفر، مینا، 1384، کیفرهای جایگزین مجازات سالب آزادی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
7- عثمانی، سعید، 1381، جانشینهای نوین کیفر زندان، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
8- علیپور، بهزاد، 1386، حبس بازدارنده یا تشدیدکننده جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشکده حقوق.
9- نوایی، ثمره، 1390، زندان و تأثیرات آن بر زنان زندانی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد واحد اراک، دانشکده حقوق.
د) قوانین و لوایح
1- آییننامه سازمان زندانها مصوب 1384.
2- قانون مجازات اسلامی مصوب 1370.
3- لایحه قانونی تشکیل دادگاه‌های اطفال و نوجوانان.
4- لایحه مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
5- قواعد حداقل استاندارد سازمان ملل متحد ناظر بر موازین جایگزین حبس (قواعد توکیو).
ه) منابع اینترنتی
1- سایت پایگاه مجلات تخصصی نور به نشانی اینترنتی: www.Noormags.ir
2- سایت سازمان زندانها به نشانی اینترنتی: www.iranprison.ir
3- سایت ریاست جمهوری به نشانی اینترنتی: www.president.ir
4- سایت کانون وکلای دادگستری مرکز به نشانی اینترنتی: www.iranbar.ir
Abstract
Imprisonment is presently the main punishment in almost all judicial systems around the world. This type of punishment has been subject to alteration. It has been developed throught the history with numerous amendments and modification into the present system. Yet, the prison system has not successfully achieved its objectives, namely, “punishment”, “intimidation”, and “rehabilitation” of criminals. It has turned into a source of serious social harm and mischief. The present study provides an insight into an unfortunate effect of the prison system, i.e. repeat crime.
Serious attention to issues and problems arisen from imprisonment is called for in order to resolve the subject under discussion. It may require cooperation of the three branches of government as well as people and even prisoners. It is not an issue that involves only the imprisoned population. Society is the main victim as its order, security, and peace are compromised by repeat crimes. Judicial system have sought alternative ways that could reduce the application of imprisonment as the only means of punishment in order to reduce its negative consequences. Legislature of new laws, regulations, guidelines, and directives together with numerous conferences and training workshops at national and international levels are proofs of such inclination. This study discusses steps taken by Iran judicial system to address this serious social malaise.
Keywords: Punishment- Prison- Imprisonment- Repeat Crime- Prison Impact.
-معین محمد، فرهنگ فارسی، دوره 6جلدی، جلد 2(د-ق)، چاپ هشتم، چاپخانه سپهر، 1371، تهران، ص 1338. ↑

– دهخدا علیاکبر، لغتنامه، دوره 50جلدی، جلد 27(ژ-ز)، انتشارات دانشگاه تهران، 1330، تهران، ص 208. ↑
3- معین محمد، همان منبع ، ص 1338 و ص 1753. ↑
-دهخدا علیاکبر، همان منبع، ص 485. ↑
– اردبیلی محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلد 2، نشر میزان، 1377، تهران، ص 162. ↑
– جعفری لنگرودی محمدجعفر ، ترمینولوژی حقوق، انتشارات کتابخانه گنج دانش، چاپ 14، 1383. تهران، ص 208. ↑
– همان، ص 208. ↑
– وائلی احمد، احکام زندان در اسلام، ترجمه بکایی محمدحسن، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ 2، 1384،تهران، ص 9 ↑
-سپهری محمد، زندان از دیدگاه اسلام (بررسی مشروعیت، موارد و احکام زندان)، انتشارات امید دانش، 1382، تهران، ص76. ↑
– مستفاد از مواد 1 و 2 آییننامه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 20/4/1389، سازمان زندانها سازمانی است که مستقیما زیرنظر رییس قوه قضاییه انجام وظیفه مینماید و دارای بودجه مستقل است. ↑
– جعفری لنگرودی محمدجعفر، همان منبع، صص208- 209. ↑
– رجوع کنید به سپهری محمد، همان منبع، صص 103- 146. ↑
– همان، ص 148. ↑