در ورزش ووشو[۳۴] اجرای فرم و مبارزه در دو قسمت جداگانه آموزش داده میشود: در مسابقات سبک تالو[۳۵] ورزشکاران به اجرای حرکات نمایشی میپردازند و در آن درگیری و برخورد بین ورزشکاران دیده نمیشود، در سبک مبارزهای که سانشو[۳۶] یا ساندا نامیده میشود، ورزشکاران به‌صورت رودررو و مستقیم با هم به مبارزه میپردازند. با توجه به ماهیت این دو سبک هر کدام میتوانند موقعیت استرسزایی خاصی را دارا باشند و در نتیجه سبک مقابلهای انتخابی میتواند متفاوت باشند.
بر این اساس در این تحقیق سعی بر آن بود تا سبکهای مقابله با استرس در سبکهای تالو و ساندا با یکدیگر مقایسه شده و همچنین نقش جنسیت در اختیار سبکهای مقابله بر اساس سبکهای ووشو تعیین گردد.
۱-۳- ضرورت و اهمیت تحقیق
در سالهای اخیر مطالعات حیطهی مقابله با استرس در ورزش مورد توجه محققان قرار گرفته است (بهرامیزاده و بشارت[۳۷]۲۰۱۰). روانشناسان ورزشی و ورزشکاران حرفهای برای ارزیابی ارتباط بین احساسات و عملکرد ورزشی رقابتی، و بهطور خاص برای دریافت چگونگی تعدیل و بیان مناسب احساسات جهت تسهیل عملکرد، تلاشهایی را آغاز کردهاند (استوگ، کلمنتس، والیش، داونی[۳۸]، ۲۰۰۹).
شرکت در مسابقات ورزشی استرس بالایی را بر افرادی که در حال رقابت هستند تحمیل میکند. استرس ارائه شده در رقابت معمولاً موجب اضطراب رقابتی ورزشکاران شده و باعث تحمیل فعالیت اضافی به آنان میشود. هنگامیکه اضطراب بهدرستی مدیریت و یا تفسیر نشده باشد، ورزشکاران کنترل خود را از دست میدهند و سطح عملکرد آنها کاهش مییابد (سجادی و همکاران، ۲۰۱۱).
اغلب ورزشکاران زمان شرکت در مسابقات مهم ورزشی از آمادگی جسمانی مطلوبی برخوردار بوده و مهارتهای کافی برای روبرو شدن با حریفان خود را کسب کردهاند. از سوی دیگر موفقیت یا شکست آنان در مسابقات مهم ورزشی تا اندازهی زیادی نیز به آمادگی روانیشان و اینکه چگونه بر استرس ناشی از مقابله با حریف یا حریفان فایق آیند بستگی دارد. با توجه به تحقیقات انجام شده توسط جیاکوبی و وینبرگ (۲۰۰۰) مشخص گردید، که استراتژیهای مقابله دارای یک رابطه قوی با عملکرد هستند. علاوه بر این، گفته میشود “احساسات بر روند عملکرد و روند عملکرد مداوم به‌شدت بر محتوا و شدت احساسات تأثیر گذار است” (هانین ،۲۰۰۰).
ایزو، آهولا و هاتفیلد[۳۹](۱۹۸۶) معتقدند که تنها تفاوت در میزان آمادگی روانی و چگونگی مقابله با استرس موجب برد و باخت ورزشکاران سطوح بالا میشود (نوربخش، ۱۳۸۲). با توجه به اینکه رقابت در همه افراد ایجاد استرس میکند و افراد با توجه به ویژگیهای خود با آن مقابله میکنند، بنابراین دستاورد ورزشی و عملکرد بهطور معمول تا حد زیادی تحت تأثیر عوامل استرسزا قرارگرفته است، در نتیجه یکی از عواملی که میتواند بهمیزان موفقیت ورزشی ورزشکار کمک کند، سبک مقابله مؤثری است که ورزشکار بهکار میگیرد. یکی دیگر از متغیرهای که میتواند در استراتژیهای مقابله با استرس در ورزشهای رقابتی تأثیرگذار باشد، تفاوتهای جنسیتی است. بهطور معمول این نکته پذیرفته شده است، که روش های مقابله با استرس یکی از راه های مؤثر اجرای ورزشی و عامل مهمی در تعیین عملکرد در موقعیتهای پراسترس است و اینکه مقابله ناموفق با آن بر عملکرد و رضایت ورزشکاران تأثیرگذار است (انشل، کیم، چانگ، اوم، ۲۰۰۱؛ کرون و هیندل، ۱۹۸۸؛ انشل ۱۹۹۰؛ انشل و ولز[۴۰]، ۲۰۰۰؛ گادرو، لاپیر و بلندین، ۲۰۰۲؛ جیاکوبی، وینبرگ، ۲۰۰۰؛ کرون و هیندل، ۱۹۸۸؛ نومانیس، بیدل[۴۱]،۲۰۰۰؛ اسکانلن، اشتاین، رویزا [۴۲]، ۱۹۹۱؛ اشیمت[۴۳]، ۱۹۸۶).
شیوع عوامل استرسزا – نظیر ارتکاب خطای روانی یا بدنی، تجربه درد و ناراحتی، مشاهدهی تقلب یا موفقیت رقیب، جریمه داور و توبیخ مربی- ضرورت وجود مهارتهای مقابلهای مؤثر را بهمنظور حفظ سلامت ورزشکار و دستیابی به موفقیت ورزشی اجتنابناپذیر میسازد.
یافته های پژوهشی نشان داد که ناتوانی در مقابله مؤثر با استرسهای ورزشی برای عملکرد و رضایت شخصی ورزشکار زیانبخش است (انشل و سوتارسو، ۲۰۰۷). از این‌رو، شناخت منابع استرسزا و استراتژیهای مقابلهای، مزایای زیادی دارد، چون از این طریق میتوان شیوه های مقابله در رشته های مختلف ورزشی را شناخت و در این زمینه، اطلاعات مفیدی را برای مربیان فراهم کرد. بهطور کلی برخی از ورزشکاران با شرایط استرسزا سازگاری مییابند، درحالیکه سایر ورزشکاران ممکن است با عوامل استرسزا مقابله کنند.
با وجود آنکه استرس تأثیر بسیاری بر ورزش دارد اطلاعات گستردهای در مورد نوع مقابله بر اساس نوع ورزش وجود ندارد و همچنین تحقیقات کمی در مورد مقایسه بین سبک مقابله استفاده شده ورزشکاران مرد و زن در دو موقعیت ورزشی مختلف وجود دارد.
یافته های این پژوهش میتواند مورد استفاده ورزشکاران و مربیان رشته ووشو قرار گرفته تا استراتژیهای مناسب جهت مقابله مناسب با عامل مزاحم استرس را شناساسی کند، و از طرف دیگر نتایج میتواند زمینه ساز شناسایی سایر عوامل اثرگذار در ورزشهای انفرادی و تیمی دیگر گردد.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.
اهداف تحقیق
۱-۴-۱- اهدف کلی
هدف اصلی از پژوهش حاضر مقایسهی سبکهای مقابلهای با استرس بین ووشوکاران مرد و زن در دو سبک برخوردی (ساندا) و غیربرخوردی (تالو) میباشد.
۱-۴-۲-اهداف اختصاصی
تعیین تفاوت سبکهای مقابله با استرس بین سبک تالو و ساندا در ووشوکاران مرد
تعیین تفاوت سبکهای مقابله با استرس بین سبک تالو و ساندا در ووشوکاران زن
تعیین تفاوت سبکهای مقابله با استرس بین ووشوکاران زن و مرد در سبک تالو
تعیین تفاوت سبکهای مقابله با استرس بین ووشوکاران زن و مرد در سبک ساندا
سوالات تحقیق
آیا بین سبکهای مقابله با استرس مردان ووشوکار در دو سبک تالو و ساندا تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا بین سبکهای مقابله با استرس زنان ووشوکار در دو سبک تالو و ساندا تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا بین سبکهای مقابله با استرس مردان و زنان ووشوکار در سبک تالو تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا بین سبکهای مقابله با استرس مردان و زنان ووشوکار در سبک ساندا تفاوت معنادار وجود دارد؟
تعریف مفهومی متغیرها
۱-۶-۱- استرس
استرس فرایندی است که بهوسیله آن شخص تهدیدی را دریافت میکند و با یکسری از تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی، همراه با افزایش در برانگیختگی و تجربهی اضطراب به آن پاسخ میدهد بهعنوان استرس تعریف میشود. سلیه (۱۹۷۴) در تعریف استرس میگوید، استرس پاسخی غیر اختصاصی است که بدن در مقابل درخواستهایی که با آن مواجه میشود، از خود نشان میدهد (احمدی، محمدزاده ۱۳۸۷).
۱-۶-۲- سبکهای مقابله
فرایند مقابله عمدتاً از فعالیتها و اقدامات شناختی و رفتاری فرد برای مدیریت استرس است. استون و همکاران[۴۴](۱۹۹۲) مقابله را معادل تلاش هشیار برای مواجهه با مطالبات استرسزا می‌دانند. از سوی دیگر، کمپاس[۴۵](۱۹۸۷) معتقد است مقابله صرفاً راهبرد است و الزاماً معادل موفقیت در کاهش استرس و درماندگی نیست. مقابله طبق نظر کمپاس به اقدامات سازش یافته و سازش نایافته در مواجهه با عوامل استرسزا اطلاق میشود.
روت و کوهن (۱۹۸۶)، و کرون (۱۹۹۳) مقابله را به دو دستهی مقابلهی رویارویی و مقابلهی اجتنابی تقسیم میکنند. سبک مقابلۀ رویارویی، برداشتن گامهای فعال در مواجهی مستقیم با عوامل استرسزا بهمنظور بهبود بخشیدن به پیامدهای آن است. نمونه هایی از این سبک مقابله عبارتند از: آغازگری، عملکرد مستقیم، افزایش تلاشهای فردی، و سعی در به کارگیری راهبرد مقابلهای از پیش طراحی شده است. سبک مقابلهی اجتنابی، دوری گزیدن از عامل استرسزا است. نمونه هایی از این سبک مقابله عبارتند از: نادیده انگاری، بیاهمیت دانستن، ایجاد فاصلهی روانشناختی، یاریطلبی از دیگران، پرداختن به تکالیف دیگر (اندلر، پارکر[۴۶] ۱۹۹۰).
۱-۶-۳- ووشو
ووشوی شائولین یا کونگ فوی چینی نامی است که چینی ها از سال ۱۹۵۰ روی فنون رزمی خود که ۵۰۰۰ سال سابقه داشت، گذاشتند. ووشو به هنرهای رزمی کشور چین گفته میشود که در آن انواع مختلف حرکات جهت سلامتی جسم و روح و دفاع از خود در نظر گرفته شده‌است. امروزه ووشو بصورت یک ورزش استاندارد جهانی به مردم جهان ارائه شده است و فقط منحصر به کشور چین نیست و مردم کشورهای مختلف برای بهرهگیری از خواص طبی و شرکت در رقابتهای قهرمانی این رشته ورزشی را تمرین میکنند. این رشته دارای فدراسیون جهانی و آسیایی و در ایران نیز دارای فدراسیون مستقل میباشد که بهطبع دارای مسابقات باشگاهی، استانی، کشوری و جهانی است. این رشته ورزشی زیبا از رشته های المپیکی است و در بعد مسابقات شامل: سبک تالو و سبک ساندا میباشد.
تعریف عملیاتی متغیرها
۱-۷-۱- سبک مقابله
سبک مقابله با استرس استفاده شده توسط ورزشکار از طریق حاصل جمع نمرات مربوط به سوالات هر سبک (رویکردی، اجتنابی) پرسشنامه سبکهای مقابله ورزشکاران در مواجهه با استرسهای حاد ورزشی انشل و ویلیامز بدست میآید.
۱-۷-۲- سبک برخوردی
منظور زمینه ساندا است که سبک مبارزه ووشو میباشد و شامل مبارزه آزاد بر روی سکو با بهره گرفتن از دستها و پاها و زیرگیری میباشد.
۱-۷-۳- سبک غیر برخوردی
منظور زمینه تالو است و همان حرکات نمایشی است و شامل اجرای فرمهای سنتی چینی به‌صورت زیبا بههمراه حرکات آکروباتیک میباشد.
فصل دوم
مفاهیم بنیادی و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
برای موفقیت در هر پژوهش، مطالعه موضوع مورد پژوهش و تحقیقات و منابع مرتبط حائز اهمیت فراوان میباشد. همچنین برای حرکت در مسیر پیشرفت باید از دانش گذشتگان بهرهمند گردید. محقق با توجه به زمینه های نظری مربوط به موضوع و بررسی یافته های موجود، میتواند بر دانش خود بیافزاید و با آگاهی از نقاط ضعف و قوت تحقیقات قبلی به تدوین یک طرح پزوهشی جامع و دقیق بپردازد و ضمن صرفهجویی در وقت و هزینه با توجه به مطالبی که در تحقیقات قبلی تایید یا رد گردیده است بیشتر وقت، هزینه و امکانات خود را صرف اجرای دقیق و کامل مرحله اصلی پژوهش نماید. در این فصل با بیان مفاهیم بنیادی تحقیق و سوابق مربوط، پیش زمینه های لازم جهت دستیابی به روش انجام کار فراهم میگردد. مباحث این فصل به دو بخش کلی مفاهیم بنیادی تحقیق و تحقیقات انجام شده، تقسیم میگردد.
۲-۲- مفاهیم بنیادی
۲-۲-۱- استرس
هنگامیکه فرد در محیط کار یا زندگی با شرایطی روبرو میشود که با ظرفیتها و امکانات کنونی وی هماهنگی ندارد، دچار عدم تعادل، تعارض و کشمکشهای درونی میشود که به آن استرس میگویند. سیله[۴۷](۱۹۵۰) استرس را پاسخهای غیر اختصاصی که تحت تأثیر محرکهای گوناگون در ارگانیسم ایجاد میشوند تعریف کرده است، اما بهنظر میرسد که این تعریف چندان مفید نباشد، زیرا ماهیت این پاسخها به موقعیتی که در آن روی میدهد بستگی دارد. در این تعریف عوامل موثر در استرس نادیده گرفته شده است.
استرس سازهای پویا و چند بُعدی بوده که روانشناسان را با چالش مواجه کرده است (ونگ[۴۸]،۱۹۹۰). استرس در مفاهیم مهندسی ریشه دارد که به مقدار فشار بیرونی وارد شده بر اجسام اشاره دارد. لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) نیز تعریفی را در زمینه استرس ارائه دادند: استرس رابطه خاصی بین شخص و محیطی است که در آن تنش ارزیابی شده، از حد امکانات فرد فراتر رفته و سلامتی او را در معرض خطر قرار میدهد. در این تعریف بر این نکته تاکید میشود که استرس به رابطه تنشزا بین شخص و محیط اشاره دارد و وقتی فرد از مقابله با این وضعیت ناتوان است ، به مشکلات روانی وجسمانی مبتلا میشود.
در دهه های اخیر اصطلاح استرس به محرکی اطلاق میشود که میتواند تغییراتی را در شناخت، هیجان، رفتار و فیزیولوژیک ایجاد کند (دیویدسن ونیل[۴۹]،۱۹۹۰). با توجه به تعاریف، میتوان گفت استرس رویداد یا وضعیتی است که بر جنبههای روانی – جسمانی ارگانیسم آثاری زیانبار بر جایی میگذارد.
استپ توی (۱۹۹۷) استرس را این گونه تعریف کرده است: هنگامیکه الزامات مربوط به یک فعالیت فراتر از توانایی های فردی و اجتماعی افراد است، پاسخهایی ارائه میشوند که به آن استرس میگویند. برای مثال رانندگی برای فردی که در حال یادگیری است، از شرایط تنشزا محسوب میشود، در حالیکه برای راننده با تجربه رانندگی فعالیتی بسیار آسان بهشمار میرود. امروزه استرس جزئی از زندگی روزمره و عادی آدمی است . پیشرفت تمدن امروز و صنعتی شدن، افزایش بیرویه جمعیت، دگرگونی روابط اجتماعی، فشارهای جسمی و روانی ناشی از زندگی در شهرهای بزرگ، آلودگی و سر و صدا و تأثیر آن بر رفتار انسان منجر به تشدید استرس شده است. شهر نشینی دگرگونیهای زیادی را در روابط اجتماعی ایجاد کرده و سبب فروپاشی بسیاری از سنت‌هایی اجتماعی که موجب حمایت و پشتیبانی افراد از یکدیگر هستند، شده است. برای مثال امروزه زندگی مشترک با والدین یا تشکیل خانواده های گسترده کمتر مشاهده میشود، به این ترتیب ملاحظه میشود بعضی از روش های سنتی که به مردم کمک میکرد تا با استرس بهتر مواجه شوند، کنار گذاشته شده است. بر این اساس، ارزیابی فرد از استرس و نحوه برخورد و رویارویی با آن اهمیت بسیار دارد. معمولاً استرس زمانی مضر خواهد بود که فرد آن را برای زندگی خود خطرناک و تهدید کننده تلقی کند و در عین حال منابع مختلف رویاروی با آنرا در اختیار نداشته باشد. پژوهشها نشان دادهاند، به کارگیری راهبردهای مقابلهای موثر نقش مهمی در کاهش استرس دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۲-۲-۲- تأثیرهای استرس
نقش استرسهای روانی- اجتماعی، همواره بهعنوان یکی از مهمترین عوامل پیدایش شکلگیری بیماریهای مختلف جسمانی وروانی و مرگومیر افراد مطرح بوده است. در این زمینه، میتوان به ارتباط رویدادهای تنشزا با نارحتیهای قلبی، پوستی، دستگاه ایمنی و بیماریهای همچون زخم معده و سرطان اشاره داشت. در این میان جوانان به عنوان قشری از جامعه که پیوسته در معرض استرسها و فشارهای محیطی و روانی زیادی از جمله مشکلات آموزشی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند، مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفتهاند. روشن است استرس بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و شغلی، رضایت شخصی و از همه مهمتر، سلامت روانی آنان تأثیر نامطلوب خواهد داشت.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
از آنجاکه بسیاری از تأثیرهای استرس فیزیولوژیکی است، از اختلالهای زیست- روانشناسی بهشمار میآید. مهمترین تأثیرهای ناشی از استرس را میتوان به چهار نوع هیجانی، فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری تقسیم کرد.
تأثیرهای هیجانی: احساس اضطراب و افسردگی ، افزایش تنشهای جسمانی و روانشناختی از تأثیرهای هیجانی استرس بر انسان محسوب میشود.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
تأثیرهای فیزیولوژیکی: ترشح آدرنالین و نورآدرنالین، اختلال در کارکرد دستگاه گوارش، افزایش ضربان قلب، اختلال در تنفس و انقباض رگهای خونی، از مهمترین تأثیرهای فیزیولوژیکی استرس بهشمار میآید.
تأثیرهای شناختی: کاهش تمرکز و توجه، کاهش ظرفیت حافظهی کوتا مدت و افزایش پریشانی و حواسپرتی از مهمترین تأثیرهای شناختی استرس محسوب میشوند.
تأثیرهای رفتاری: افزایش گریز از کار و فعالیت، اختلال در الگوی خواب، کاهش کارکردهای تحصیلی، شغلی و اجتماعی، از تأثیرهای رفتاری استرس بهشمار میآیند (ایزنک[۵۰]،۲۰۰۰).
سلیه (۱۹۵۰) یکی از پژوهشگرانی است که در زمینه استرس پژوهشهای بسیاری انجام داده است. نتایج بررسیهای او نشان داده که عوامل تنشزا میتوانند موجب بروز پاسخهای جسمانی مختلف مانند افزایش فشارخون، آسیب دیدن بافت عضله، نازایی، توقف رشد، بازداری جنسی و بازداری دستگاه های ایمنی بدن شوند. افزایش فشار خون میتواند موجب بروز حملهی قلبی و سکته مغزی شوند. بازداری دستگاه ایمنی فرد را مستعد ابتلا به انواع عفونتها و حتی سرطان میکند (استویوا و کارلسون[۵۱]، ۱۹۹۳). سلیه معتقد است که عوامل تنشزا ممکن است به پاسخهای روانی متعدد مانند اضطراب، افسردگی، نومیدی، بیقراری و احساس ناتوانی عمومی در سازش یافتهگی با محیط منجر شود.
