بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران از سال هشتاد و هفت تا سال نود و یک(دوره پنج ساله)
چکیده:
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران از سال هشتاد و هفت تا سال نود و یک(دوره پنج ساله) می باشد. وجود اطلاعات شفاف و قابل مقایسه، رکن اصلی پاسخگویی، تصمیم گیریهای اقتصادی و ابزاری جهت توسعه و رشد اقتصادی بخش خصوصی و دولتی است. صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، دولت و سایر استفاده کنندگان برای تصمیم گیری در زمینه ی خرید،فروش، نگهداری سهام، اعطای وام، ارزیابی عملکرد مدیران و دیگر تصمیمات اقتصادی مهم به اطلاعات مالی معتبر، مربوط و قابل فهم نیاز دارند. سرمایه گذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایه گذاری میکنند که اولا درباره آن واحد، اطلاعات (اطلاعات مالی)کافی داشته باشند و ثانیا به این اطلاعات اطمینان کنند. اعتباردهندگان نیز بدون اطلاع از وضعیت مالی و عملکرد مالی یک واحد اقتصادی، نمیتوانند منابع مالی خود را در اختیار آن قرار دهند. از سویی دیگر شرکت‌ها معمولا استراتژى‌هاى مدیریت وجوه نقد خود را بر محور دو هدف تعیین مى‌کنند: ۱. تهیه و تأمین وجه نقد براى انجام دادن پرداخت‌هاى شرکت؛ ۲. به حداقل رساندن وجوهى که در شرکت به‌صورت راکد باقى مى‌ماند. هدف دوم بازتاب این طرز تفکر است که اگر اقلامى از دارائى به‌درستى مصرف نشود، هیچ نوع بازدهى براى شرکت نخواهد داشت. این دو هدف ممکن است با یکدیگر در تناقض باشد. پائین آوردن سطح وجوه نقد و به‌کارگیرى کلیه وجوه نقد احیاناً باعث کمبود وجه نقد براى پرداخت‌هاى به موقع شرکت مى‌شود؛ بنابراین، استراتژى‌هاى مدیریت وجوه نقد باید به‌گونه‌اى باشد که بین این دو هدف نوعى هماهنگى ایجاد شود. لذا در این پژوهش بر آنیم تا بدانیم، رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار چگونه است؟ و آیا اساسا شرکتهایی که اطلاعات مالی آنها از کیفیت بالایی برخوردار است از نظر مدیرت وجه نقد در وضعیت خوبی قرار دارند یا خیر؟همچنین روش تحقیق بکارگرفته شده دراین پژوهش ازلحاظ هدف ،کاربردی واز لحاظ جمع آوری اطلاعات توصیفی-پیمایشی است. روش مورداستفاده برای تحلیل داده ها آزمونهای آماری همبستگی بوده است .در این مطالعه پس از مطالعه پیشینه تحقیق وبا کمک نظریات اساتید و صاحبنظران حوزه حسابداری و بورس ابتدا.
حسابداری
بر اساس نتایج این پژوهش، کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهاداربا یکدیگر رابطه

واژگان کلیدی: کیفیت اطلاعات مالی ، مدیریت وجه نقد، شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار،حسابداری،آزمون
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
مدیران توان انجام عملیاتی را دارند که می توانند آنها را در مدیریت جریان وجوه نقد عملیاتی درگیر کنند. جریان وجوه نقد عملیاتی وجوهی است که از فعالیت ای عملیاتی تکراری کسب و کار حاصل می شود(هارتمن و همکارن، ۲۰۰۴). مجله بیزینس چند مورد از فعالیت هایی را که مربوط به تصمیمات مالی و سرمایه گذاری است اما تحت عنوان جریان نقد عملیاتی گزارش می شوند را شناسایی کرده است(هانری، ۲۰۰۴). این موارد شامل تغییرات سرمایه در گردش، حساب های دریافتنی اعتباری، تاسیس و استفاده از شرکت های تابعه مالی می باشد. با توجه به اصول پذیرفته شده همه فعالیت های فوق در بخش عملیاتی صورت جریان وجوه نقد گزارش می شود. مدیران ممکن است در این فعالیت ها وارد شوند تا بتوانند جریان های وجوه نقد عملیاتی را مدیریت کنند. دستکاری این معاملات منجر بع جریان های نقد غیر عادی می شود. فروش یک جا و با تخفیف موجودی کالا مثالی از تغییر در سرمایه در گردش است. کاهش سرمایه در گردش به معنی افزایش در جریان وجوه نقد است. از این رو زمانبندی عمدی فعالیت ها که بر حساب های سرمایه در گردش تاثیر می گزارد، می توان جریان وجوه نقد عملیاتی گزارش شده را دستکاری کند. هنگامی که شرکت ها زودتر از دوره بازگشت به وجوه نقد نیاز پیدا می کنند، می توان حساب های دریافتنی خود را ب فروش رسانند(هارتمن و همکارن، ۱۹۹۸). شفافیت پایین نشان می دهد که اطلاعات کافی برای ارتباط برقرار کردن با سرمایه گذاران وجود ندارد و بنابراین یک عدم تقارن اطلاعاتی بین آنهایی که آگاهی دارند و آن که اطلاعات کافی در اختیارشان نیست، وجود دارد، این امر منجر به بروز صرف ریسک اطلاعات می شود. از دیدگاه سرمایه گذاران هر چه دقت وکیفیت اطلاعات ارائه شده از
۱٫HARTMAN
۲٫HANRI
سوی شرکت که درصورت های مالی است بالاتر باشد، ریسک اطلاعاتی آن شرکت، پایین تر خواهد بود. اطلاعات مالی که قابلیت اتکا و کیفیت پایینی دارند، عدم اطمینان سهامداران را افزایش داده وجذابیت سهام را کاهش می دهد. این موضوع شرکتها را در تامین نقدینگی مناسب با مشکل مواجه می کند. به تبع آن شرکت ها برای جلوگیری و کاهش مشکلات تامین نقدینگی، وجه نقد بیشتری نگهداری می کنند.همچنین وجود اطلاعات شفاف و قابل مقایسه، رکن اصلی پاسخگویی، تصمیم گیریهای اقتصادی و ابزاری جهت توسعه و رشد اقتصادی بخش خصوصی و دولتی است. صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، دولت و سایر استفاده کنندگان برای تصمیم گیری در زمینه ی خرید،فروش، نگهداری سهام، اعطای وام، ارزیابی عملکرد مدیران و دیگر تصمیمات اقتصادی مهم به اطلاعات مالی معتبر، مربوط و قابل فهم نیاز دارند. سرمایه گذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایه گذاری میکنند که اولا درباره آن واحد، اطلاعات (اطلاعات مالی)کافی داشته باشند و ثانیا به این اطلاعات اطمینان کنند. اعتباردهندگان نیز بدون اطلاع از وضعیت مالی و عملکرد مالی یک واحد اقتصادی، نمیتوانند منابع مالی خود را در اختیار آن قرار دهند. همه این تصمیمات سرنوشت اداره منابع کمیاب اقتصادی کشور را رقم می زند. بنابراین در صورتی که تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر اطلاعات شفاف و قابل مقایسه نباشد، منابع اقتصادی تلف و اقتصاد کشور آسیب می بیند( فلاح دوست۱۳۸۲).
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
هدف از این پژوهش ارزیابی تاثیر کیفیت اطلاعات مالی برمدیریت وجه نقد است.در این فصل به بیان مسئله، ضرورت تحقیق و همچنین اهداف و فرضیات تحقیق و نهایتا مدل اجرایی پژوهش می پردازیم.
۱-۲- بیان مساله
مدیریت گردش وجوه نقد برای دستیابی به دو هدف انجام می شود اولا؛ شرکت ها می توانند با دستکاری جریان های نقدی عملیاتی به سود مورد هدف خود دست یابند و ثانیا؛ شرکت ها ممکن است با دستکاری به جریان وجوه نقد هدف خود دستیابند. همچنین دستکاری گردش وجوه نقد عملیاتی بر کیفیت گزارشگری اطلاعات مالی تاثیر می گزارد.
نتایج تحقیق روی چوتی(۲۰۰۵) نشان داد که شرکت ها گردش وجوه نقد عملیاتی ناشی از فعالیت های عملیاتی همچون تخفیفات فروش، افزایش فروش و تولید بیش از حد برای کاهش بهای تمام شده کالای فروش رفته را به منظور گزارش سود های اندک و تغییرات مثبت درآمد ها دستکاری می کنند. این یافته ها با نایج تحقیقاتی که بیان می کنند که هدف شرکت ها از دستکاری گردش وجوه نقد عملیاتی، دستیابی به سود هدف که ناشی از خوداری ارائه زیان ها و همچنین گزارش سودهای مثبت کوچک است.
مدیریت جریان وجوه نقد تنها از یک طریق بر درآمدهای شرکت تاثیرگذار نیست به عنوان مثال روی چوتی(۲۰۰۵) به بررسی فعالیت هایی که باعث افزایش درآمدها که شامل تخفیفات فروش، تولید انبوه و کاهش هزینه های اختیاری پرداخت که این فعالیت ها در نتیجه مدیریت گردش وجوه نقد نیست ولی این فعالیت ها باعث افزایش گردش وجوه نقد عملیاتی می شود.
نگهداری وجه نقد از احتمال بحران مالی می کاهد و به عنوان ذخیره ای امن برای مواجهه با زیانهای غیر منتظره به شمار می رود و همچنین پیگیری سیاستهای سرمایه گذاری بهینه را درزمانی که شرکت با محدودیتهای مالی مواجه است، ممکن می سازد و نهایتاً به کم کردن هزینه های جمع آوری
۱٫CHOTI
منابع مالی یا نقد کردن داراییهای موجود کمک میکند.بر اساس این نظریه، مدیریت برای حداکثر
سازی ثروت سهامداران، باید مانده وجه نقد شرکت را به نحوی تنظیم نماید که منافع نهایی ناشی از نگهداشت وجه نقد با هزینه های نهایی آن برابر شود(اپلر و همکاران، ۱۹۹۹،۱۱).
وجود اطلاعات شفاف و قابل مقایسه، رکن اصلی پاسخگویی، تصمیم گیریهای اقتصادی و ابزاری جهت توسعه و رشد اقتصادی بخش خصوصی و دولتی است. صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، دولت و سایر استفاده کنندگان برای تصمیم گیری در زمینه ی خرید،فروش، نگهداری سهام، اعطای وام، ارزیابی عملکرد مدیران و دیگر تصمیمات اقتصادی مهم به اطلاعات مالی معتبر، مربوط و قابل فهم نیاز دارند. سرمایه گذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایه گذاری میکنند که اولا درباره آن واحد، اطلاعات (اطلاعات مالی)کافی داشته باشند و ثانیا به این اطلاعات اطمینان کنند. اعتباردهندگان نیز بدون اطلاع از وضعیت مالی و عملکرد مالی یک واحد اقتصادی، نمیتوانند منابع مالی خود را در اختیار آن قرار دهند. همه این تصمیمات سرنوشت اداره منابع کمیاب اقتصادی کشور را رقم می زند. بنابراین در صورتی که تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر اطلاعات شفاف و قابل مقایسه نباشد، منابع اقتصادی تلف و اقتصاد کشور آسیب می بیند( فلاح دوست۱۳۸۲).
عکس مرتبط با اقتصاد
پابلوفرناندز(۲۰۰۲) اعتقاد دارد یک اصل حسابداری و مالی وجود دارد که اگر چه نمی‌توان آن را به‌طور مطلق صحیح دانست، اما می‌توان آن را به‌عنوان دیدگاهی خوب به شمار آورد. آن اصل، این است ‌که “سود خالص فقط یک عقیده، اما جریان وجوه نقد۲ یک واقعیت است” و از آنجا که شرکت‌ها استراتژى‌هاى مدیریت وجوه نقد خود را بر محور دو هدف تعیین مى‌کنند:
۱٫APALEV
۲٫PABLO FERMANDEZ
۱. تهیه و تأمین وجه نقد براى انجام دادن پرداخت‌هاى شرکت؛ ۲. به حداقل رساندن وجوهى که در شرکت به‌صورت راکد باقى مى‌ماند. هدف دوم بازتاب این طرز تفکر است که اگر اقلامى از دارائى به‌درستى مصرف نشود، هیچ نوع بازدهى براى شرکت نخواهد داشت. متأسفانه، این دو هدف ممکن است با یکدیگر در تناقض باشد. پائین آوردن سطح وجوه نقد و به‌کارگیرى کلیه وجوه نقد احیاناً باعث کمبود وجه نقد براى پرداخت‌هاى به موقع شرکت مى‌شود؛ بنابراین، استراتژى‌هاى مدیریت وجوه نقد باید به‌گونه‌اى باشد که بین این دو هدف نوعى هماهنگى ایجاد شود. با این همه باید گفت که هدف پرداخت به موقع تعهدات از هدف به حداقل رساندن وجوه مهم‌تر است.
باتوجه به توضیحات فوق مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که چه رابطه ای بین کیفیت اطلاعات و گزارشهای مالی و مدیریت وجه نقد در شرکت وجود دارد.
رابطه بین هر یک از مولفه های کیفیت اطلاعات با مدیریت وجه نقد به چه شکل است.
۱-۳- اهداف تحقیق
هر پژوهش برای دستیابی به اهداف خاص صورت می گیرد، این اهداف خود را در قالب مساله پژوهش نمودار می سازد و از طریق آن آشکار می شود اهداف پژوهش می تواند به صورت کلی یا فرعی مطرح شود (خاکی، ۱۳۸۶).

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

هدف اصلی این تحقیق عبارتست از بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و جریان وجوه نقد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تا به گونه تجربی به مدیران، سرمایه گذاران و سایر تصمیم گیرندگان نشان دهد که کیفیت اطلاعات مالی تا چه میزانی بر مدیریت جریان وجوه نقد تاثیر می گذارد. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت جریان وجوه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که بطور اخص اهداف به شرح زیر است:

بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد در شرکتهای بورس

بررسی رابطه بین قابلیت اتکا اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد

بررسی رابطه بین به موقع بودن اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد

هدف کاربردی این تحقیق بررسی رابطه بین مدیریت جریان وجوه نقد و کیفیت اطلاعات مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. سهامداران، مدیران، سرمایه گذاران و سازمان بورس و اوراق بهادار از جمله بهره وران این تحقیق هستند.
۱-۴- اهمیت موضوع
با توجه به اقتصاد نوپای ایران و بورس نوظهور کشورمان ضرورت دارد تا به موضوع بین کیفیت اطلاعات مالی و میزان مدیریت جریان وجوه نقد شرکت ها پرداخته شود که آیا چنین ارتباطی در بازار ایران مصداق دارد. لذا اهمیت این تحقیق از دو جنبه مطرح است اول اهمیت نظری تحقیق که بررسی ارتباط بین کیفیت اطلاعات مالی و میزان جریان وجوه نقدشرکت ها در بازار ایران را مطرح می کند و دوم اهمیت کاربردی آن که مدیران شرکت ها با کشف چنین روابطی می توانند در مدیریت جریان وجوه نقد خود با در نظر گرفتن سطح مطلوب اطلاعات برای شرکت ها اقدام کنند.
۱-۵- فرضیه ­های تحقیق
فرضیه در واقع بیان حدس و فرض در مورد روابط احتمالی بین دو یا چند متغیر است پس در درجه اول، فرضیه بیانی است مبتنی بر احتمال نه یقین، در درجه دوم فرضیه ها معمولا به شکل جملات تفسیری یا خبری بیان می شود و طبعا به طور اعم یا اخص متغیری را به متغیر دیگر مرتبط می سازد(ساده،۱۳۷۵،ص ۳۱).
فرضیه، یک حدس مبتنی بر دانش با تجربه در مورد حل یک مسئله است و آن را می توان بعنوان یک رابطه فرضی بین دو متغیر می دانست که به صورت گزاره های قابل آزمون ارائه می شود. بیان مسئله تنها به صورت کلی پژوهش را هدایت می کند و تمام اطلاعات ویژه پژوهشی را در بر ندارد. بنابراین مسئله هرگز بصورت کلی پژوهش را هدایت می کند و تمام اطلاعات ویژه پژوهشی را در بر ندارد، بنابراین مسئله هرگز به صورت علمی حل نخواهد شد مگر اینکه به فرضیه یا فرضیاتی تبدیل شود (خاکی، ۱۳۸۴).
با توجه به مطالعات انجام شده فرضیه های تحقیق به صورت زیر ارائه می شود.
فرضیه اصلی: بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی۱: بین قابلیت اتکا بودن اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی ۲: بین به موقع بودن اطلاعات مالی و مدیریت وجه نقد ارتباط معناداری وجود دارد.
۱-۷- روش تحقیق [۱]
تحقیق حاضر از شاخه تحقیقات شبه تجربی و نوع پس رویدادی(با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته)است که براساس اطلاعات واقعی بازار سهام و صورت های شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام خواهد گرفت. اطلاعات اساسی این تحقیق، قیمت بازار سهام و اطلاعات مربوط به صورت های مالی شرکت ها است. به همین منظور برای جمع آوری داده های تحقیق از بانک اطلاعاتی نرم افزار ره آورد نوین و تدبیرپرداز استفاده خواهد شد.
تحقیق حاضر با رویکرد روش، تحقیقی توصیفی از نوع همبستگی می باشد چرا که هدف از تحقیق توصیفی، توصیف عینی ، واقعی و منظم خصو صیات یک موقعیت یا یک موضوع است یعنی آنچه که هست بدون هیچ گونه دخالت و استنتاج ذهنی تحقیق ارائه می گردد. همبستگی نیز عبارت است از رابطه بین دو یا چند مجموعه از جفت متغیرها که درجه این رابطه بوسیله ضرب همبستگی پیرسون سنجیده و توصیف می گردد. همچنین، این تحقیق دارای جهت گیری کاربردی، استراتژی همبستگی، و از نوع اجرایی توصیفی- پیمایشی است که سعی دارد با بهره گرفتن از یک نمونه منطقی، نتایج و یافته ها را به کلیت جامعه آماری تعمیم دهد. همچنین پژوهش حاضر به روش قیاسی – استقرایی انجام شده است به این معنی که از روش قیاسی به مطالعات چارچوب نظری و پیشینه پژوهش از راه مطالعات کتابخانه­ای، مقالات، اینترنت و برای قبول یا رد آزمون فرضیات از راه استقرایی به جمع آوری اطلاعات پرداخته می شود. این پژوهش همچنین به صورت پیمایشی و میدانی انجام می گیرد.
۱-۸- جامعه آماری و روش نمونه گیری[۲]
جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه شرکت های پذ یرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل می دهند. برای تعیین نمونه مورد مطالعه، شرکت هایی از جامعه آماری یاد شده، انتخاب می شوند که:

پا یان سال مالی آنها ۲۹ اسفند ماه باشد،

از سال۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲، در بورس حضور داشته باشند،

شرکت بین سال های ۱۳۸۷تا ۱۳۹۲، تغییر سال مالی نداشته باشد،

شرکت نباید در گروه واسطه گری مالی باشد(بانک ها، نهادها، سرمایه­­­گزاری ها و..)

اطلاعات مورد نیاز شرکت، در دسترس باشد.

۱-۹- قلمرو تحقیق
از نظر قلمرو تحقیق، قلمرو موضوعی، زمانی و مکانی این تحقیق به شرح زیر می باشد:
قلمرو موضوعی :
قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات مالی و مدیریت جریان وجوه نقد است.
قلمرو زمانی :
از نظر زمانی دوره زمانی سالهای ۱۳۸۷ لغایت ۱۳۹۲ در نظر گرفته می شود.
قلمرو مکانی :
شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مد نظر است.
۱-۱۰- روش گردآوری داده ها و اطلاعات
اطلاعات و داده های مورد نیاز در این تحقیق با بهره گرفتن از دو شیوه جمع آوری شده است:
ابتدا برخی از اطلاعات که مربوط به مباحث تئوریک پژوهش بوده از منابع و مآخذ در قالب کتب نشریات تخصصی و پایان نامه های مرتبط، گردآوری شده است. دسته­ای دیگر از اطلاعات از جمله صورت های مالی شرکت های شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد از طرق بانک های اطلاعاتی ره آورد نوین و تدبیرپرداز، با مراجعه به کتابخانه بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده است. همچنین یادداشت های پیوست صورتهای مالی از سایت رسمی سازمان بورس اوراق بهادار، www.rdis.ir گردآوری شده است. سپس با انتقال داده ­ها به صفحه گسترده نرم افزار اکسل، داده ­ها جمع بندی و بعد از اعمال محاسبات مورد نیاز، اطلاعات مزبور برای تجزیه و تحلیل آماده شده است. تجزیه و تحلیل نهایی نیز به کمک نرم افزار آماری Eviews انجام شده است.