- هزینه بالای نیروی متخصص و تجهیزات نوین
- حذف درآمد حاصل از تکفروشی روزنامهها
- امکانات و دانش انفورماتیک محدود مخاطبان
- کیفیت پایین و گرانی ارتباطات اینترنتی (بویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران)
- غیرتخصصی شدن روزنامهنگاری بهواسطه حضور روزنامهنگاران کمتجربه اما متخصص در علوم رایانه و مخابرات
-
- منابع ناموثق خبر؛ چرا که هر فرد و گروه می تواند در اینترنت منبع خبر باشد، در حالیکه انعکاس اخبار موثق برای حفظ مخاطب یکی از مهمترین دستورهای کار رسانههای چاپی است.
- زمان ماندگاری پیام در رسانههای الکترونیکی کمتر از روزنامههای چاپی است.
- محدودیتهای اصول اخلاق حرفهای (خوشنشین، ۱۳۸۰)
علاوه بر موارد یاد شده که کاستیهای روزنامههای آنلاین را در قیاس با روزنامههای چاپی نشان میدهد، مشکلات روزنامهنگاری آنلاین را به صورت کلان میتوان چنین دستهبندی کرد:
الف. وابستگی به فنآوری روز و هزینه های بالای تجهیزات
ب. اینترنت
ج. تربیت نیروی انسانی
د. کمبود درآمد
ه. جمعآوری خبر
و. قدرت تعامل
ز. امنیت سایبر
ح. مسائل حقوقی
ط. خستگی خبرنگاران
ی. سختی مطالعه
۳۸-۲ پیشینه تحقیق
۱-۳۸-۲ ادبیات موضوع در ایران
یکی از کتبی که در زمینه روزنامه و روزنامهنگاری آنلاین در ایران به چاپ رسیده است کتاب «اصول روزنامهنگاری آنلاین» است که به صورت گسترده به بررسی مبحث روزنامه آنلاین و تمامی متعلقات آن پرداخته شده است. این کتاب توسط محمدرضا نادری گیسور نگاشته شده است و در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات جامجم به چاپ رسید. در زمینه روزنامهنگاری آنلاین و بحث خاص این پایان نامه، مقاله یا کتاب خاصی در ایران به چاپ نرسیده است مادامی که میتوان به کتب یا مقالاتی حول محور روزنامه آنلاین اشاره نمود.
کتاب «ناوبری وب» مجموعه ای است از یافتههای عملی حسین انتظامی که در زمینه روزنامهنگاری آنلاین و مدیریت داده از سوی انتشارت خبر امروز منتشر شده است. دکتر یونس شُکرخواه هم در کتاب خود تحت عنوان «روزنامهنگاری سایبر: جامعه اطلاعاتی و آزادی بیان» به ویژگیهای و فرصتها و تهدیدهای فضای آنلاین ژورنالیسم پرداخته است. کتاب «تاریخچه مطبوعات ایران از روزنامه اخبار تا نشریات الکترونیکی» از دیگر کتابهایی است که توسط ماجد صفری و انتشارات رویداد عرضه شده است. «روزنامهنگاری الکترونیک» عنوان مقالهای است که در فصلنامه پژوهش و سنجش در تابستان ۷۹ منتشر گشت. حمیدرضا اکرمی هم در شماره سوم فصلنامه رسانه در پاییز ۷۸ مقالهای را تحت عنوان «نسخه الکترونیکی مطبوعات ایران» منتشر کرده است. از میان پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد هم میتوان به دو پایان نامه «بررسی اثرات روزنامهنگاری الکترونیک بر روزنامههای چاپی» و «بررسی علل و عوامل موثر بر میزان انتشار و عدم انتشار روزنامه الکترونیک» توسط آقای حمیدرضا اکرمی و خانم لیلا خوشنشین لنگرودی اشاره نمود. از دیگر عناوین مرتبط با روزنامه آنلاین میتوان به «چالشهای روزنامهنگاری الکترونیکی در ایران»، «نشر الکترونیک، سرعت، وسعت، کیفیت»، « روزنامههای الکترونیک راهی بهسوی توسعه رسانهای»، «بررسی آسیبشناسی روزنامههای آنلاین در گفتوگو با استادان ارتباطات»، «آموزههای روزنامهنگاری سایبر» اشاره داشت.
۲-۳۸-۲ ادبیات موضوع در خارج از ایران
یکی از مقالاتی که در زمینه روزنامه آنلاین ارائه شده است مربوط میگردد به ساکسیاروی مارکو[۲۳۷] و سانتونن تیمو[۲۳۸] (۲۰۰۲) با عنوان «تکامل و موفقیت روزنامههای آنلاین: بررسی تجربی اهداف، الگوهای کسبوکار و موفقیت» که در کتاب «بهسوی جامعه دانشی، تجارت الکترونیک، کسبوکار الکترونیکی، و دولت الکترونیک» به چاپ رسیده است.
دو پژوهشگر ذکر شده در بالا در مقالهای دیگر (۲۰۰۳)، تحت عنوان «سفارشیسازی الگویی برای کسب و کار روزنامههای آنلاین» که در کنفرانسی حول محور تجارت الکترونیک و تحول، به بررسی مقوله کسب و کار در روزنامههای آنلاین و موفقیت آنها در جذب مخاطب پرداختند.
در دیگر مقاله پژوهشی (۲۰۰۳) سانتونن «تاثیر سفارشیسازی انبوه بر تلاطم تقاضا» را بررسی کرد. این مقاله در کتابی با عنوان جامعه الکترونیک در سال ۲۰۰۳ انتشار یافته است.
چهارمین مقالهای که حول محور موضوع این پایان نامه ارائه گشته شده است، «ارزیابی تاثیر محیط بازار بر موفقیت کسب و کار روزنامههای آنلاین» را بررسی مینماید که باز هم توسط سانتونن بررسی شده است که در کتابی با عنوان مجموعه مقالات الکترونیک در اوت ۲۰۰۴ به چاپ رسیده است.
۳۹-۲ چارچوب کلان نظری تحقیق
۴۰-۲ خلاصه فصل
این فصل که به ادبیات موضوع می پردازد، گستردهترین بحث را در زمینه روزنامههای آنلاین ارائه داده است. از آنجه که این پژوهش در نوع خود، اولین پژوهش در سطح کشور میباشد، محقق از تعریف روزنامه آنلاین آغاز کرده است و به مقایسه تقابلی روزنامههای چاپی و اینترنتی پرداخته است. در ادامه، چالشهای موجود و پیشروی روزنامه آنلاین مورد بحث و بررسی قرار گرفت. بازار روزنامههای آنلاین هم چالشهایی را برای روزنامههای آنلاین ایجاد می کند که در این فصل از پژوهش بدان پرداخته شده است. یکی از اهداف این پژوهش، بررسی موفقیت کسبوکار روزنامههای آنلاین است، معضلی که گریبان تمامی روزنامههای آنلاین موجود در ایران و جهان را گرفته است و همه آنها سعی در درآمدزایی به عنوان مهمترین عامل موفقیت کسبوکار روزنامههای آنلاین دارند. نوع محصول در نسخههای چاپی و دیجیتالی متفاوت است و این تفاوتها در بخشی از این فصل مورد بررسی قرار گرفتند. روزنامههای مختلف در جهان الگوهای گوناگونی را در بازارهای مختلف برای کسبوکار خود برمیگزینند که ذکر انواع رایج آنها در این فصل رفته است. در بخشی از این فصل، الگویی از یک ساختار بازار محتمل برای کسبوکار آنلاین، معروف به الگوی مارتین، معرفی شده است. در ادامه بحث، با معرفی استراتژی سفارشیسازی به بررسی انواع راههای عرضه محصولات دیجیتال در بازار آنلاین پرداخته شد. عوامل گوناگون موثر بر نحوه اِعمال استراتژی سفارشیسازی نظیر تلاطم بازار، درآمد، رقابت هم در کنار آن بررسی شدند. سازمان رسانهای در بازار اورگانیک آنلاین تحت تاثیر عوامل گوناگونی قرار میگیرد که مهمترین آنها در اینجا معرفی و ترسیم شدهاند. مزایای ورود روزنامههای چاپی به بازار آنلاین هم به صورت جزءبهجزء معرفی و تشریح گشتند. پیشتر از موانعی در بازار آنلاین سخن رفت تا در بخشی از این فصل در باب کاهشها و روند رو بهکاهش این چالشها هم سخنی به میان آید. از فعالیتهایی که در دنیای دیجیتال و کسبوکار آنلاین برای قانونمند نمودن این فعالیتها شده است هم ذکری رفته است. در پایان این بخش سعی بر این بوده است تا دنیای بازار آنلاینِ روزنامههای ایرانی را هم با توجه به مشکلات موجود، وضعیت کنونی، چالشهای پیشرو، مشکلات اینترنت، و تمامی کاستیهای موجود در روزنامهنگاری آنلاین در ایران مورد مداقه قرار دهیم. آخرین بخش این فصل هم اشارهای دارد به تمامی پژوهشهایی که در این زمینه انجام گرفته است و محقق به آنها دسترسی داشته است.
۱-۳ مقدمه
هدف تمام علوم، شناخت و درک دنیای پیرامون ما است. به منظور آگاهی از مسایل و مشکلات دنیای اجتماعی، روش های علمی، تغییرات قابل ملاحظهای پیدا کردهاند. این روندها و حرکتها سبب شده است که برای بررسی رشتههای مختلف بشری، از روش علمی استفاده شود. از جمله ویژگیهای مطالعه علمی که هدفش حقیقتیابی است استفاده از یک روش تحقیق مناسب میباشد و انتخاب روش تحقیق مناسب به هدفها، ماهیت وموضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسشهای تحقیق است.
۲-۳ روش تحقیق
به طور کلی، روشهای تحقیق در علوم انسانی را میتوان با توجه به دو معیار هدف تحقیق و نحوه گردآوری دادهها، به روشهای گوناگون تقسیمبندی کرد (سرمد، بازرگان، و حجازی، ۱۳۸۶).
تحقیق حاضر، از نظر هدف، «کاربردی» است. تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانونمندیها، اصول، و فنونی را که در تحقیقات پایه تدوین میشوند برای راه حل مسائل اجرایی و واقعی به کار میگیـرند. این نوع تحقیقات بیشتر بر مؤثرترین اقدام تأکید دارنـد و علتها را کمتر مورد توجـه قرار می دهند. این تأکیـد بیشتر به واسطه آن است که تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشوند (خاکی، ۱۳۸۴).
این تحقیق بر حسب نحوه گردآوری داده ها از نوع «توصیفی» است. تحقیق توصیفی شامل مجموعه ای از روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است (سرمد و همکاران، ۱۳۸۶). در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و میخواهد بداند پدیده، متغیر، شیء، یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت کنونی آن می پردازد و ویژگیها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی مینماید (حافظنیا، ۱۳۸۸).
تحقیقات توصیفی (غیر آزمایشی) خود به پنج نوع پیمایشی، همبستگی، اقدام پژوهی، بررسی موردی، و پسرویدادی یا علّی- مقایسه ای تقسیم میشوند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۶). تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی است.
۳-۳ جامعه آماری
تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. به این دلیل، موضوع تحقیق ممکن است متوجه ویژگیها، کارکردها، و متغیرهای آن باشد یا این که روابط بین متغیرها، صفات، کنش و واکنش، و عوامل مؤثر در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد (حافظنیا، ۱۳۸۸).
با توجه به تعریف، یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای دست کم یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۶). به عبارت دیگر، جامعه آماری شامل کلیه عناصر و افرادی است که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی یا منطقهای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. لازم به ذکر است تعریف جامعه آماری باید جامع و مانع باشد؛ یعنی این تعریف باید چنان بیان شود که از نقطه نظر زمانی و مکانی همه واحدهای مورد مطالعه را در بر گیرد و در ضمن، با توجه به آن، از شمول واحدهایی که نباید به مطالعه آنها پرداخته شود جلوگیری به عمل آورد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۶).
با توجه به این توضیحات، جامعه آماری در این تحقیق مدیران ارشد، معاونین و کارشناسان ارشد موسسات مطبوعاتی جام جم، همشهری و خراسان هستند و چون جمعآوری داده ها در خصوص تمامی اعضای جامعه آماری مورد نظر امکان پذیر است اقدام به نمونه گیری نشده است و اطلاعات از کل جامعه آماری جمعآوری شده است. لازم به ذکر است که تعداد افراد جامعه آماری ما ۳۰ نفر بوده است که تمامی این افراد در این پژوهش، با پژوهشگر همکاری نمودند.
۴-۳ قلمرو زمانی و مکانی تحقیق
این پژوهش در شهر تهران و مشهد و در میان سه روزنامه همشهری آنلاین و جامجم آنلاین (تهران) و خراسان آنلاین (مشهد) انجام گرفته است. لازم به ذکر است که این پژوهش در بازه زمانی فروردین ۹۱ تا آذر ماه همین سال ادامه داشته است.
۵-۳ روشهای گردآوری اطلاعات
به دلیل این که این تحقیق از نوع توصیفی است، همچون بسیاری از مطالعات توصیفی مشابه برای جمع آوری اطلاعات مورد نظر (اطلاعات اولیه) به منظور آزمون فرضیه ها از پرسشنامه استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات ثانویه نیز از مقالات و کتب متعدد پیرامون موضوع تحقیق استفاده شده است. در اینجا به تشریح بخشهای مختلف پرسشنامه استاندارد مورد استفاده در این پژوهش میپردازیم:
پرسشنامه این پژوهش شامل ۴ بخش میباشد که هر کدام به بررسی بُعدی از ابعاد این پژوهش میپردازند. تمامی این پرسشها به صورت لیکرت تنظیم گشتهاند که در طیفی ۷ بخشی از «کاملا مخالفم»، «مخالفم»، «نسبتاً مخالفم»، «نظری ندارم»، «نسبتاً موافقم»، «موافقم»، و «کاملاً موافقم» تشکیل شده است. لازم به ذکر است که نقطه پراکندگی که معمولاً در پژوهشها به آن اشاره میشود در این پژوهش و نتایج تحلیلی بدست آمده وجود نداشته است.
بخش نخست این پرسشنامه به وجه شرایط رقابتی یک روزنامه آنلاین می پردازد که خود شامل ۱۷ پرسش میباشد. لازم به ذکر است که در هر کدام از این پرسشها از پاسخدهندهها خواسته شده است که این شرایط را با توجه به وضع واقعی موجود و وضع بسیار محتمل روزنامه آنلاین در سال ۱۳۹۴ جواب دهند. در واقع هر کدام از این ۱۷ سوال به دو بخش «اکنون» و «۱۳۹۴» تقسیم شده اند و مجموعاً ۳۴ سوال را تشکیل می دهند.
بخش دوم این پرسشنامه به موضوع اهداف کسب و کار می پردازد که شامل ۱۶ سوال میباشد. در این بخش از سوالات هم از پاسخ دهندگان خواسته شده است که نظر خود را در مورد هر کدام از گرازههای تحقیق در بخش اهداف کسب و کار ذکر نمایند و در ادامه، در بخش دوم هر سوال به این سوال پاسح دهند که آیا به خوبی به این هدف رسیده اند یا خیر. در مجموع این بخش از سوالات هم شامل ۱۶ سوال دو بخشی است که مجموعاً ۳۲ سوال را تشکیل می دهند.
موضوعات: بدون موضوع
[پنجشنبه 1400-07-29] [ 04:59:00 ق.ظ ]