۲-۱-۷-۶- اعتماد محوری[۸۱]
موفقیت یک رابطه، تا حدود زیادی به میزان اعتمادی که بین مشتری و ارائه کننده خدمات وجود دارد، بستگی دارد. اعتماد برای هر دو طرف مهم است. تحقیقات نشان داده است که طول مدت رابطه مشتری یک شرکت با ادراک مشتری از میزان قابل اعتماد بودن آن شرکت، رابطه مثبتی دارد. افزایش اعتماد مشتری نسبت به یک شرکت به عوامل زیادی بستگی دارد. در موقعیتهایی که اعتماد نقش ایفا می‌کند، همچون رابطه بین یک مشتری و سازمان، ریسک یکی از عوامل تعیین کننده است.
در اغلب مواقع، میزان ریسک یک طرف به عملکرد طرف مقابل بستگی دارد که در اینجا اعتماد نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، یکی از شیوه های افزایش اعتماد مشتری، کاهش پنداشت از ریسک مشتری است که فراهم کردن تضمین های قانونی و قراردادی می تواند مؤثر باشد. تضمین های قراردادی[۸۲]، اساساً نیاز به رفتار مبتنی بر اعتماد را مرتفع می سازد. گرفتن تضمین در خریدها برای مشتریان به نوعی تدبیراندیشی مبدل گشته که ممکن است در قبال ضمانتنامه و سایر وعده وعیدهای روشن یا مبهم ظاهر شود. اعتماد زمانی به وجود می آید که شخص تا حدودی نسبت به انتظاراتی که از رفتار طرف مقابلش دارد، اطمینان حاصل کند. اگر مشتری در تجربه قبلی خود، از مؤسسه ارائه کننده خدمت رضایت داشته باشد، اعتماد بیشتری نسبت به آن مؤسسه خواهد داشت که همچون گذشته رضایت او را تأمین نماید. همچنین اعتماد مشتری به سازمانی که در سرمایه گذاری در نیروی انسانی یا کسب مدال و جوایز در کیفیت خدمات شناخته شده و زبانزد باشد، به طور چشمگیری افزایش می یابد. (هاریسون[۸۳]، ۲۰۰۰).
۲-۱-۷-۷- شفافیت و اطلاع رسانی
مراجعه کنندگان به بخش دولتی، معمولاً نمی دانند نخستین گام از کجا آغاز می شود و پایان کار کجاست ؟ چه مدارک و اسنادی لازم دارند ؟ تا اخذ نتیجه نهایی چقدر زمان نیاز دارند ؟ به کدام مرجع باید رجوع کنند ؟ تمام این سؤالات را باید با آزمون و خطا بیابند. مراجعه کننده به نخستین کسی که در اداره برخورد کند یا به نخستین اتاقی که برسد موضوع را مطرح و از آنجا کار را اتاق به اتاق دنبال می‌کند. معمولاً حتی بخش اطلاعات نیز برای راهنمایی مراجعه کنندگان وجود ندارد و آنان به ناچار با نگهبان جلو در ورودی (اگر وجود داشته باشد) موضوع را مطرح می سازند. روی در بسیاری از اتاقها نیز این جمله به چشم می خورد : ” اینجا اطلاعات نیست، لطفاً سؤال نکنید ! ” پاسخگویی تلفنی تقریباً در هیچ اداره ای وجود ندارد و این راه اصلاً نتیجه ای را به دست نمی دهد. کسانی که با تلفن درصدد کسب اطلاعات برمی آیند، معمولاً این جمله را می شنوند : ” باید حضوراً مراجعه کنید ! ” در مراجعه حضوری نیز در بیشتر موارد، پس از پرس و جوی زیاد، مراجعه کننده باید گام به گام مراحل را طی کند.
وقتی اولین مرحله سپری میشود، گام بعدی را اقدام کننده اولی معلوم می‌کند و همین طور مراحل یکی از پس از دیگری سپری می شود، بدون آنکه تعداد مراحل یا زمان انجام یافتن کار، معلوم باشد. بارها اتفاق می افتد که به دلیل نداشتن مدارک مورد نیاز، در یکی از مراحل، مرحله بعدی متوقف می شود. مشتریان بخش دولتی خواهان اطلاعات سریع، دقیق و دردسترس هستند. اگر بتوان تلفنی اطلاعات را از اداره موردنظر به دست آورد، این بعد از کیفیت برآورده شده است. اگر با تماس تلفنی مقدور نباشد، در مراجعه حضوری از طریق تابلوهای اعلانات یا از طریق رایانه مستقر در محل ورود به اداره می توان اطلاعات لازم را در اختیار مراجعه کنندگان قرار داد. اگر این دو راه در پیش گرفته نشود، گماردن راهنما در بخش اطلاعات که در محل ورودی است، کارگشا خواهد بود (رجب بیگی، ۱۳۷۷، ص ۸۲-۸۰).
۲-۱-۷-۸- انعطاف پذیری
منظور از انعطافپذیری آن است که فعالیتها در عین حال که در قالب نظامی خاص و با قانونمندی خاص انجام میپذیرند؛ لیکن این نظام و ضابطه خود به عنوان هدف در نیاید. محیط کار در د نیای امروز و در سازمان های فعلی، بسیار پیچیده است. این پیچیدگی باعث میشود تا مدیران امروزی زندانی نظامی باشند که باید آن را اداره کنند. این پیچیدگی در بخش دولتی بیشتر است. اگر نتوان با انعطافهای لازم، نظام را با محیط های مختلف تطبیق داد، گرفتاری در این زندان بیشتر میشود (خنیفر و حیدرنیا، ۱۳۸۵).
۲-۱-۷-۹- رعایت ملاحظات ارزشی و اعتقادی
امروزه، سازمانها به صورت فزاینده ای خود را درگیر مسئله ای می بینند که آن را معمای اخلاقی می نامند، یعنی اوضاع وشرایطی که باید یک بار دیگر کارهای خلاف و کارهای درست را تعریف کرد، زیرا مرز بین کارهای درست و خلاف بیش از پیش از بین رفته است. به طور کلی انسان ها در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی هستند که پندار، گفتار و رفتار آنها را شکل می دهد. ممکن است همین افراد وقتی در یک جایگاه و پست سازمانی قرار می گیرند عواملی موجب شود که پندار، گفتار و رفتار متفاوتی از بعد فردی سر بزند که این ویژگی های انسانی بر روی میزان کارایی و اثر بخشی سازمان تاثیر بگذارد. از طرفی اخلاقی بودن یا نبودن رفتارها و عملکرد می تواند موجب بروز پیامدهای مثبت یا منفی در سطح سازمان گردد.
اخلاق کار می تواند از راه تنظیم بهتر روابط ،کاهش اختلاف وتعارض و افزایش جو تفاهم و همکاری ونیز کاهش هزینه های ناشی از کنترل ، عملکرد را زیر تاثیر قرار دهد. به علاوه هوش اخلاقی موجب افزایش تعهد و مسئولیت پذیری بیشتر کارکنان شده، به بهبود کارایی فردی وگروهی می انجامد. رعایت اخلاقیات در برخورد با ذینفعان داخلی و بیرونی، باعث افزایش مشروعیت اقدامات سازمان و استفاده از مزایای ناشی از افزایش چندگانگی شده، سر انجام موجب بهبود سودآوری و مزیت رقابتی می شود. از این رو لازم است مدیران در جهت ارتقای اخلاقی سازمان گامهایی را بردارند (فقیهی و رضایی منش، ۱۳۸۷).
توجه به میزان مشروعیت اقدامات سازمان از نظر کارکنان ، رعایت عدالت درسیستم های گزینش و استخدام، حقوق و دستمزد، پاداش و ارتقا، تدوین منشور اخلاقی سازمان، اقدامات متناسب و سازگار با خواست و حساسیت‌های جامعه، در باره مسائلی مانند: اجرای برنامه های آموزش اخلاقیات برای مدیران و کارکنان و به‌ویژه پایبندی رهبران و مدیران سازمانها به اصول اخلاقی، از جمله اقداماتی است که سازمانها در این زمینه می توانند انجام دهند.
اخلاقی بودن یا نبودن رفتارها و عملکرد می تواند موجب بروز پیامدهای مثبت یا منفی در سطح سازمان گردد. سلامت اداری می تواند به عنوان پیامد مثبت و فساد اداری به عنوان پیامد منفی انگاشته شود. بر اساس نعریف، فساد اداری به اقداماتی اطلاق می شود که ناشی از بکارگیری قدرت و توان سازمان های دولتی و یا وابسته به دولت برای کسب منافع مالی فردی و یا گروهی است. نتایج فساد اداری به طور طبیعی مخالف مصالح و منافع آحاد مردم است (معیدفر، ۱۳۸۸).
ارتباط تنگاتنگی میان عوامل اثرگذار بر رفتار و عملکرد اخلاقی و پیامدهای اخلاقی وجود دارد. به عنوان مثال اختیارات سمت به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر رفتار اخلاقی مطرح شده است. در سمت هایی که از اختیارات زیادی برخوردارند و قدرت تصمیم گیری در یک جا متمرکز شده است، در صورت عدم وجود نظارت کافی امکان سوء استفاده های مالی وجود دارد. همچنین روشن نبودن اهداف و ابهام در هدف می تواند به فساد اداری منجر شود در حالی که داشتن اهداف روشن برای بلند مدت و کوتاه مدت می تواند سلامت اداری را تقویت نماید. نظام پاداش نیز در سطح عوامل اثرگذار می تواند به تقدیر مناسب از مشارکتهای کارکنان کمک کرده و بدین سان زمینه بروز رفتار و افعال اخلاقی را فراهم ساخته و سلامت اداری سازمان را ارتقاء بخشد (ذاکری، ۱۳۸۹).
۲-۱-۸- مشتری
یکی از گام های مهم در اجرای مدیریت کیفیت جامع، تعریف مشتری است که باید مشتری فعلی و بالقوه سازمان تعیین شود (سروانس، ۲۰۰۴). از دیدگاه مدیریت کیفیت، تعریف مشتری وسیعتر است و هر نوع مشتری داخلی و خارجی را شامل میشود و مشتری به هر کس یا سازمانی که تولید یا خدمت یک فرد یا یک گروه و یا یک سازمان را دریافت میکند؛ اطلاق میشود.
منظور از مشتری داخلی کارکنان سازمان و منظور از مشتری خارجی کسانی میباشند که مصرف کننده نهایی محصول یا خدمت سازمان هستند. در فرهنگ مدیریت کیفیت جامع هر فرد در هر واحد که کار میکند دارای دو نقش است که در نقش اول، ارائه دهنده خدمات و یا محصولات به همکار خود و یا به مشتری خارجی است و در نقش دوم، دریافت کننده خدمات و یا محصولات از فرد دیگر است (نلسون[۸۴]، ۱۹۹۰).
۲-۱-۸-۱- رضایت مشتری
یکی از مفاهیم اساسی مدیریت کیفیت، رضایت مشتری است. رضایت مشتری به ادراک مشتری نسبت به محصولات و خدمات ارائه شده بستگی دارد. با سنجش رضایت مشتری، مدیران قادر به درک انتظارات مشتری می شوند. بدین منظور باید بازخوردهای دریافت شده از سوی آنها را مورد توجه قرار دهند. کاتلر، رضایت مشتری را احساس مسرت با دلسردی فرد در نتیجه مقایسه نتایج دریافت شده با انتظاراتش تعریف می کند. هنان و کارپ سه سوال را برای سنجش رضایت مشتری مطرح می کنند:
۱٫ شرکت چه چیزی را باید بهبود دهد ؟
۲٫ چگونه و تا چه اندازه آن را بهبود دهد؟
۳٫ تا چه اندازه باید نسبت به رقبای خود بهتر عمل کند؟
این ارزیابی باید در هر زمانی که یک عامل جدید به محیط وارد می شود و یا تغییرات جدیدی رخ می دهد، انجام شود (سایوز[۸۵]، ۲۰۰۰). رضایت مشتری نتیجه جمعی درک، ارزیابی و عکس العمل فیزیولوژیکی مشتری نسبت به تجربه مصرف کالا یا خدمات می باشد (یان؛ لیو؛ چانگ فنگ؛ زو؛ انگ وو و چن، ۲۰۰۶).
مدیران معمولاً به دنبال سود مالی سریع و آسان آن هستند و نقش رضایت زیر دستان را برای رسیدن به رضا یت مشتری خارجی و سودآوری مورد توجه قرار میدهند (فیسی کوا[۸۶]، ۲۰۰۴).
تأمین رضایت مشتری هدف اساسی مؤسسات تولیدی و خدماتی میباشد. مشتریان ناراضی با تبلیغات منفی علیه محصولات شرکت باعث میشوند که مشتریان بالقوه نسبت به محصولات شرکت بدبین شده و در خریدهای احتمالی آینده محصولات این شرکت را نخواهند خرید، در نتیجه به دلیل کاهش مشتریان، فروش و سهم بازار شرکت نسبت به رقبا کاهش خواهد یافت و ادامه بقای شرکت با مشکل مواجه خواهد شد (عالی، ۱۳۸۳).
آنچه امروز بیش از پیش اهمیت دارد توجه به مشتری، تعهد به مشتری، رضایت مشتری تا سر حد خشنودی است، چرا که رضایت مشتری مزایای زیادی همچون جلب اعتماد عمومی ترغیب، تشویق، تکرار معامله و وفاداری، بهبود افزایش فروش شرکت، کاهش هزینه جلب مشتری جدید، ایجاد مزیتهای رقابتی، دور کردن مشتریان از رقبا و نهایتاً رشد و توسعه پایدار را برای سازمان به همراه دارد (بال[۸۷] و بال، ۲۰۰۹).
رضایت مشتری امری فراتر از تاثیری مثبت بر روی تلاش های به عمل آمده در شرکت است. این امر نه تنها کارکنان را به فعالیت وادار می کند، بلکه منبع سودآوری نیز برای شرکت تلقی می شود. رضایت مشتری مزایای بسیاری برای شرکت ایجاد می کند و سطوح بالاتر از رضایت مشتریان، به وفاداری آنها منجر میشود. با مرور ادبیات مرتبط با موضوع، با دو رویکرد برای تعریف رضایت مواجه میشویم (الکلتی[۸۸]، ۲۰۰۶؛ مکنیر؛ پلوتنیک و سیلوی[۸۹]، ۲۰۰۰).
در رویکرد اول، رضایت حالتی است که پس از مصرف محصول یا استفاده از خدمت برای مشتری حاصل می شود.
در رویکرد دوم، رضات فرایند درک و ارزیابی مشتری از تجربه مصرف محصول یا استفاده از خدمات است.
علاوه بر این، مشتری رضایت مندی را از جنبه های متعددی که در ادامه بیان می شود تجربه می کند:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

به طور کلی و بر اساس محصولات سازمان

ویژگی های ممتاز عملکردی محصولات سازمان

نحوه برقراری تماس و نحوه تعامل با مشتری

نحوه برقراری ارتبط با سازمان با مشتری پیش از خرید

نحوه برقراری ارتباط سازمان با مشتری پس از خرید محصول (الکلتی، ۲۰۰۶؛ مکنیر؛ پلوتنیک و سیلوی، ۲۰۰۰).
دانشمندانی همچون پاراسورمان و کرون روس رضایت مشتریان را در کیفیت خدمات میدانند و برای اندازه گیری آن دو ابزار زیر را معرفی میکنند:
۱- مقیاس کیفیت خدمات
۲- مدل فنی عملیاتی کیفیت خدمات
مقیاس کیفیت خدمات، از طریق مقایسه انتظارات مشتری از کیفیت با ادراکات او از کیفیت دریافت شده، کیفیت خدمات (رضایت مشتری) را محاسبه میکند. در مدل فنی عملیاتی کیفیت خدمات، کیفیت فنی شامل آن چیزی است که عرضه می شود و کیفیت عملیاتی چگونگی عرضه ان را در بر میگیرد (گودرزی و رمضانپور نامقی، ۱۳۸۹).
۲-۱-۸-۲- الگوهای رضایت مندی مشتری
۲-۱-۸-۲-۱- الگوی رضایت مندی مشتری سوئدی
سوئد اولین کشوری بود که شاخص های رضایت مشتری در سطح ملی را در سال ۱۹۹۲ مشخص کرد (فورنل[۹۰]، ۱۹۹۲) الگوی اولیه کشور سوئد که در شکل مشاهده می شود، شامل دو محرک اولیه ارزش ادراک شده و انتظارات مشتری است. ارزش ادراک شده عبارت است از سطح دریافت شده از کیفیت نسبت به قیمت پرداخت شده. کیفیت نسبت به پول پرداختی یکی از شاخص های است که مشتری به وسیله آن محصولات و خدمات مختلف را با هم مقایسه می کند (محمدی، ۱۳۸۸).

شکل ۲-۱٫ الگوی رضایت مشتری سوئدی
۲-۱-۸-۲-۲- الگوی رضایت مندی مشتری آمریکایی
این الگو بر گرفته از الگوی کشور سوئد است. شاخص رضایت مشتری در وسط این زنجیره قرار گرفته است. همان گونه که در شکل دیده می شود انتظارات، ارزش درک شده و کیفیت درک شده به عنوان عوامل مؤثر بر رضایت مشتری معرفی شده اند. از سوی دیگر وفاداری مشتری و شکایت مشتری به عنوان خروجی های الگو مطرح شده است. اختلاف اصلی این الگو با الگوی سوئد اضافه شدن کیفیت ادراک شده به صورت مجزاست (محمدی، ۱۳۸۸).
۱٫ کیفیت درک شده : شامل ارزیابی کلی مشتری از کیفیت محصول یا خدمات ارائه شده سازمان در آخرین تجربه او از مصرف می باشد. این عامل اثر مستقیم و مثبت بر رضایت مشتری دارد.
۲٫ ارزش درک شده : سطح درک شده کیفیت محصول، در مقایسه با قیمتی که برای خرید آن محصول پرداخت شده است.
۳٫ انتظارات مشتری : این متغیر شامل دو بخش می شود. اولین بخش انتظارات مشتری، پیش از مصرف محصول یا دریافت خدمت است که از منابع غیر تجربی و از راه هایی مانند آگهی ها، تبلیغات و یا توصیه زبانی سایر مشتریان ایجاد میشود. دومین بخش شامل پیش – بینی مشتری درباره قابلیت تولید کننده و یا ارائه کننده خدمت در زمینه تأمین کیفیت کالا یا خدمت در آینده می باشد. پس از بررسی ورودی های مدل، خروجی ها مطرح میگردند. مطابق یک تئوری معروف در علم بازاریابی، پیامد فور ی افزایش رضایت مشتری، همانا کاهش میزان شکایات او و افزایش میزان وفاداری مشتری است. یعنی اینکه افزایش میزان رضایت مشتریان، علاوه بر کاهش شک ایت مشتری ، میزان وفاداری و اعتماد او به سازمان را نیز مضاعف می سازد (گریگرودیس و سیس کاس[۹۱]، ۲۰۰۳).
شکل ۲-۲٫ الگوی رضایت مشتری آمریکایی
۲-۱-۸-۲-۳- الگوی اولیه رضایتمندی مشتری نروژی
الگوی اولیه رضایت مشتری نروژی شبیه الگوی آمریکایی اصیل است با این تفاوت که شامل تصویر شرکت و ارتباطش با رضایت مشتری و وفاداری مشتری می شود. عامل کلیدی در درک تصویر شرکت، جایگاه عوامل سازمانی در ذهن مشتریان است. همراه با تکامل بازاریابی، که گرایش تجاری به بازاریابی رابطهای توسط سازمان های ارائه دهنده خدمت تغییر یافت، الگوی رضایت مشتری نروژی هم به گونه ای در طول زمان توسعه یافت که متضمن یک تعهد ارتباطی باشد. این الگو روی دو جزء عاطفی و حسابگرانه تعهد تمرکز می کند. در حالی که جزء عاطفی داغ تر یا احساسی تر است، جزء حسابگرانه مبتنی بر جنبه های سرد ارتباطات از قبیل هزینه های تغییر شرکت مشتری است. اجزای تعهد در الگو، نشان دهنده اثرات رضایت مشتری روی وفاداری هستند (فونسکا[۹۲]،۲۰۰۹).
۲-۱-۸-۲-۴- الگوی رضایتمندی مشتری اروپایی
الگوی رضایت مشتری اروپایی نیز تفاوت دیگری را با الگوی رضایت مشتری آمریکایی ارائه میکند. انتظارات مشتری، کیفیت درک شده، ارزش درک شده، رضایت مشتری و اجزای وفاداری مشتری همانند الگوی رضایت مشتری آمریکایی در این الگو وجود دارند. دو تفاوت اساسی بین الگوی رضایت مشتری آمریکایی و اروپایی وجود دارد. اول اینکه الگوی رضایت مشتری اروپایی، شامل وقوع رفتار شکایتی به عنوان یک پیامد رضایت نمیشود. دوم اینکه همانند الگوی رضایت مشتری نروژی، الگوی رضایت مشتری اروپایی هم شامل تصویر شرکت به عنوان یک متغیر پنهان میشود. تصویر شرکت به طور آشکاری تأثیر مستقیمی بر انتظارات مشتری، رضایت و وفاداری آن دارد (فونسکا، ۲۰۰۹).
تجارب موفقیتآمیز آمریکا در تعیین شاخص رضایت مشتری، موجب شد تا سازمان های اروپایی همچون مؤسسه کیفیت اروپا و سازمان مدیریت کیفیت اروپا، تحت حمایت اتحادیه اروپا، اقدام به ایجاد شاخص رضایت مشتری در اروپا بنمایند. مطابق این مدل محرک های رضایتمندی مشتری، تصویر درک شده توسط مشتری، انتظارات مشتری، کیفیت درک شده و ارزش درک شده (ارزش مالی) میباشند. کیفیت درک شده به نوبه خود به دو بخش تقسیم میگردد:”سخت افزار”، به معنای بخشی از کیفیت است که مربوط به ویژگی های محصول می باشد و “نرم افزار”، به معنای بخشی از کیفیت است که نمایانگر ویژگیهای خدمات ارائه شده می باشد (اندرسون و فورنل[۹۳]، ۲۰۰۰).
۲-۱-۸-۲-۵- الگوی رضایتمندی مشتری سوئیس
ایجاد این شاخص ملی از سال ۱۹۹۶، طی یک پروژه تحقیقاتی در دانشکده امور بازاریابی و کسب و کار از دانشگاه بازل آغاز شد. مهمترین اصلاحاتی که در این مدل صورت گرفته، معرفی یک متغیر جدید به نام مکالمه مشتری و در مرحله بعد توسعه روش محاسبات در اندازه گیری متغیر وفاداری مشتری میباشد.
متغیر مکالمه مشتری نیز بوسیله سه شاخص معین اندازه گیری می شود:
۱٫ تمایل برای برقراری تماس کلامی یا ارتباط با ساز مان تولیدی (یا ارائه کننده خدمت)،
۲٫ سهولت در گفتگو با مشتری،
۳٫ رضایت از طریق گفتگو.
متغیر وفاداری مشتری نیز بوسیله سه شاخص معین اندازه گیری میشود:
۱٫ تمایل برای توصیه محصول یا خدمت به دیگران،
۲٫ تمایل برای خرید مجدد محصول و یا خدمت،

اما منظورمان از شخصیت «پویا» شخصیتی است که یک حالت مشخص وثابت ندارد و در قالب مشخص تغییرناپذیری قرار ندارد، و از وضعیتی به وضعیت دیگر تغییر می­ کند وگاهی اوقات شخصیت بدیست که در معرض تنگناها و رویدادها و تجربه­های خشن قرار می گیرد و درس فرا می­گیرد ،عبرت می­گیرد، حالش تغییر می­ کند و بعد از رنج وسختی به انسان خوبی تبدیل می­ شود و گاهی در آغاز شخصیت خوبی است، سپس در معرض وسوسه های مادی و معنوی قرار می گیرد و در گناه و اشتباه سقوط می­ کند و گاهی وقت­ها تسلیم بدی ها می شود و با سختی­ها و پشیمانی­هایی روبه رو می­ شود که این امر او را به اندیشه در مورد توبه و بازگشت به یاری طلبی [ازخداوند] وادار می­نماید. یا این که در نهایت به طور کامل طعمه شر می­ شود و به سختی­ها و بلاهایی که مستحق آنست دچار می­گردد و در این تصور برای سقوط علتی وجود دارد که کودک از آن به طور غیر مستقیم پند واندرز می گیرد.
ترسیم شخصیت چه ایستا، چه پویا نسبت به کودک یک مسأله حیاتی است بنابراین باید با هوشیاری و احتیاط به آن پرداخت و گرنه به نتیجه­ای برخلاف آن چه که مطلوب ادبیات داستانی است می­رسیم. گاهی کودک از دیدن شخصیت یک راهزن یا رئیس یک باند یا یک دزد حرفه­ای خوشش می آید به ویژه هنگامی که به این­ها صفاتی نظیر نیرومندی، هوش، توانایی و پیروزی بر ضد بسیاری ازافراد مخالفش را منسوب کنیم یا این که شخص منحرف به هدفش در قدرت، تسلّط و ثروت حرام برسد.
شخصیت، همیشه انسان نیست بلکه بعضی وقت­ها شخصیت یک حیوان، پرنده، گل، جن، فرشته، شیطان، درخت، رودخانه یا کوه است، هم چنین داستان های حیوانات، سحر، جادو و غیره پر از حکمت است و هدفش هم پند و اندرز و بیان حکمت می­باشد که همه این موارد مثبت و به نفع همه مردم – چه بزرگ و چه کوچک،- با هر قصد و نیتی، در زندگی عملی­شان می­باشد و این مطلب در داستان­های ساده «کلیله و دمنه» و بعضی از داستان­های «هزار و یک شب» بعد از ویرایش و ساده­سازی آن­ها واضح وروشن است. در جای دیگر به موضوع مقدار مشروعیت چنین داستان­هایی برای کودک پرداخته­ایم.
بنابراین شخصیت­پردازی عنصر مهمی از عناصر داستان کودکان است. زندگی پیرامون ما سرشار از شخصیت­های بی­حدوحصراست که در شکل، لباس، روش­ها، ارتباط، عقیده و احساسات با هم متفاوتند و ما در حقیقت با این شخصیت­ها برخورد می­کنیم، از آن­ها متنفر یا به آن ها علاقه­مند می­شویم و رفتارهایشان را سرمشق خود قرار داده یا رد می­کنیم، مهم این است که این افراد، احساسات و تفکرات ما را تحریک می کنندو باعث می­شوند که موضع­های مشخصی در برابرشان اتخاذ کنیم. بنابراین کودک از طریق این کار هنری با نمونه­های جدیدی از شخصیت­ها آشنا می­ شود، نمونه­هایی که در میان ما زندگی می­ کنند ولی کودک هرگز آن ها را درک نمی­کرده و به ژرفای آن­ها نمی­نگریسته، و با راهنمایی­ها و مهارت­ هایشان آشنا یی نداشته است، نمونه­های متفاوتی نیز در جامعه­­های دیگر غیر از سرزمین ما وجود دارد، در نتیجه کودک به آگاهی وفرهنگی که باعث غنای فکر و اندیشه­اش می شود دست می­یابد. زیرا چنین شخصیت­های زنده و پویایی در تصورات کودک پویایی را بر می­انگیزد و باعث می­ شود که تصویر ذهنی ویژه ای برای آن ایجاد کند که گاهی لذتش بیشتر از واقعیت است چه این شخصیت­ها انسان باشند یا جن یا حیوان یا فرشته­های پاکیزه یا جادوگران شرور؛ مهم این است که کودک این شخصیت را- هر چه باشد- از طریق کارها، سخنان و احساساتش بشناسد نه تنها به وسیله روایت پوچ و بیهوده..
۵- زمان و مکان
مشخص­کردن زمان و مکان در داستان به عنوان یک قاعده­ی کلی ضرورتی هنری و روانی به حساب می ­آید و نوعی از تکمیل تصویرپردازی عمومی یا پشت صحنه می­باشد ،که بدون آن پراکندگی و ابهام به وجود می­آید. ولی این مسئله نسبت به کودک و داستان­های کودکان تا حدی متفاوت است، زیرا کودک در سال­های اول عمرش درک واضح و کاملی از زمان ندارد، هر چند باید گفت که درک او از مکان واضح­تر از زمان است، بنابراین شاهد این موضوع هستیم که راویان داستان های کودکان می­گویند «روزی و روزگاری.. در سال های گذشته.. یکی بود یکی نبود، غیر ازخدا هیچکس نبود» که این تعبیر به معنی گذشته می­باشد، البته بدون اینکه به طور دقیق ماهیت این گذشته مشخص شود. ولی کودک می ­تواند شب و روز را تشخیص دهد و کم­کم دیروز و فردا را بشناسد و پیوسته از پله­های پیشرفت تدریجی بالا می­رود و از روزهای هفته آگاهی پیدا می­ کند.و چنانچه داستان، دوره­ های دوردست گذشته را با نشانه­ های ویژه و خصوصیت­های مخالف و ارزش­هایی بسیار متفاوت از ارزش های معاصر ما مشخص کرده باشد، [شناخت] این گذشته [برای کودک] بسیار مشکل خواهد بود.
چنان که کودک توان تجسم مکان مثلا «بالای درخت» و« یا پایین آن» « مزرعه» یا « منزل» را دارد . این ها مکان های ساده­ای هستند که در آن ها زندگی می­ کند، و هنگامی که او را به قله کوه ،کنار دریا و نزد سندباد در داستان می­بریم این کار به آگاهی های گسترده تر و سن عقلی پخته تری نیاز دارد.
از همین زوایا داستان­های بزرگ­ترها با کوچک­ترها متفاوت است ولی کودک در سنین بالاتر به «داستان­های واقعی» گرایش بیشتری پیدا می کند و کمتر به داستان­های خیالی و افسانه ای و اسطوره ای توجه می­نماید. در این دوران واقع­گرایی کودک به طور طبیعی تشخیص می­دهد رویدادهایی که در زندگی پیش می ­آید باید «در یک مکان و زمان مشخص» باشد. بنابراین این اتفاق­ها وابسته به شرایط، عادت­ها و اصول ویژه زمانی و مکانی خواهد بود که حادثه در آن رخ داده است و ارتباط با همه این­ها یک ضرورت [اجتناب­ناپذیر] برای زنده بودن (پویایی) داستان می­باشد زیرا این ارتباط بیانگر روح درونی داستان است و این عنصر «Setting»[۱۷] (صحنه) نامیده می­ شود.
به عنوان نمونه در داستان­های حیوانات مکان همان محیطی است که حیوان می ­تواند در آن زندگی کند، پس جایز نیست حیوانی را در منطقه استوایی تصور کنیم که در قطب شمال یا سرزمین­های برفی سرد زندگی می­ کند، هم چنین حیوان صحرا با حیوان مناطق سردسیر متفاوت است، این­ها حقیقت­های طبیعی­ای هستند که باید رعایت شود تا مسائل علمی ویا جغرافیایی در ذهن کودک با هم آمیخته نشوندو کودک به نتیجه هایی سازگار با واقعیت برسد. برای بعضی از نویسندگان لذت بخش است که داستان­های گرگ­ها و شیرها و کلاغ ها و اسب­ها را بدون مشخص کردن ویژگی های مکانی و زمانی، و در اصل به منظوردادن پند و اندرز ارائه نمایند که این امر را در دوران اولیه عمر کودک می توان نادیده گرفت، ولی هرقدر که پای­بندی به محیط طبیعی بیشتر شود بهتر خواهد بود.
مکان­های مشخصی مانند: مکه- مدینه منوره – قدس وجود دارند که بهتر است کودک از زمان نونهالی آن ها را تصور و تجسم نماید هم چنین رودخانه­ها و کوه­های مشهور و زمان­هایی که خداوند آن­ها را بردیگر وقت­ها برتری بخشیده. هم چون ماه رمضان و آداب مشخص آن، دوران نبوت و پاکی و عظمت جهاد موجود در آن، روز جمعه با تمامی نورانیت و برکت و نظافت و گردهمایی در آن.
به طور کلی نویسنده هوشیار، می ­تواند بین نیازهای فنی داستان کودکان و توانایی­های عقلی و درکی کودک، بر اساس مرحله سنی­ای که مخاطب او هستند و موضوعی که در داستان به آن می ­پردازد تعادل برقرار نماید.
۶- درونمایه (اندیشه) یا موضوع
شکل هنری یا ساختار، هم چون یک ظرف است، و اندیشه، موضوع یا درون مایه همان چیزیست که این ظرف آن را در خود جای می­دهد. به درستی که رویدادهای داستان می­گذرد و تأثیر می­گذارد و شخصیت­ها در حال حرکت و صحبت کردن هستند، گویی زندگی واقعی را تجربه می­ کنند ولی حادثه کورکورانه حرکت نمی­ کند و شخصیت­ها هم بی­اندیشه و سرسری عمل نمی­ کنند چراکه پشت هر حرکت و سکونی در داستان یک هدف یا تعبیری از یک معنی .. اندیشه و موضوع وجود دارد، وموازنه هنری میان شکل و موضوع (تفکر- درونمایه) همان معادله ظریف و حساس نویسنده داستان است، در نتیجه درونمایه با تمام شگفتیش بعضی را می­فریبد، پس عاشق آن می شوند و به شکل و قالب
هنری اهمیتی نمی­دهند، و بعضی دیگر هم عاشق شکل هنری می­شوند و توجه کافی به ا ندیشه ندارند، و هر دو گروه دو نقطه نظر متناقض دارند و نمی­توانند به نمونه آرمانی ای که مطلوب ما در ادبیات وبه طور خاص در داستان پردازی کودک است، برسند.. چرا که مضمون همان اصل واساسی است که ساختار هنری داستان بر آن استوار است ، به طوری که این مضمون (اندیشه) زمانی که داستان را می خوانیم خود یکی از منابع شگفتی است، و خصوصیات بارز و موجودیت متمایز و تأثیرگذار هیچ داستانی جز با تکمیل عنصر اندیشه معین نمی­ شود.
به طور کلی ادبیات اسلامی به مضمون یا اندیشه بدون بی­توجهی و نادیده­گرفتن شکل هنری ،اعم از نثر و شعر توجه دارد، پس نزد ادیب اسلامی مبنا همان رساندن معنی و ارزش­های مشخص به خواننده به وسیله ابزار هنری کارآمد است، و ما می توانیم بگوییم که شکل ابزار است، و اندیشه رسالت، و هدف هم به وجودآوردن فرد مسلمان است- و این همان چیزیست که در این جا در بخش ((وظیفه (کارکرد) ادبیات کودک)) آن را توضیح داده­ایم.
اندیشه در درون خود در بر گیرنده عوامل، نتیجه و معنی عام یا خاص می باشد، که به خاطر رضایت بخش شدن باید با ژرف­نگری انتخاب، و به شکل محکم و گیرائی ارائه شود، و به اهمیت و پیامدهای ارزش­مندش، با وارد کردن آن در حادثه از طریق گفتار، عمل و احساس اشاره شود.
بعضی­ها معتقدند که نویسنده تعهدی در قبال حل مشکلات ندارد، زیرا کافیست که آن مشکل را به شکل صادقانه و جالب توجهی به تصویر بکشد، و در درون خواننده فکر و خیال و توانائی­هایی را به وجود آورد، که وی به ابداع راه حل شایسته ­تری فکرکند، به طور کلی این سخن اشتباهی نیست،ولی ما می­گوییم که توانایی­های عقلی، روحی و معنوی کودک، او را به فهمیدن راه حل و انتخاب موضع روشن قادر نمی­سازد، بنابراین لازم است که رفتارها و احساسات شخصی به کودک القاء شود تا- همان طور که گفتیم- این کار به ایجاد داستان هنری مناسب، به همراه حفظ ارزش­های زیباشناختی و هنری داستان منجر شود، زیرا کودک با یک مرد بالغ و پخته بسیار تفاوت دارد ،و طبق ادعای دعوت­کنندگان به مکتب «هنر برای هنر» مشهور است که، مردم کار هنری را فقط به خاطر زیباییش می­خوانند، ولی از اندیشه (مضمون) هم، به عنوان بخشی از زیبایی داستان بهره­مند می­شوند..
پس «اندیشه ومضمون» مناسب کودکان، که در مواردی برای بزرگ­ترها مناسب نیست کدام است؟؟ این سوالی است که نویسنده داستان کودکان باید قبل ازشروع به نوشتن به آن پاسخ گوید..
۷- صداقت
صداقت به عنوان یک اصطلاح هنری در تمام قسمت ها و بافت­های کار ادبی وارد می شود، و منظور از آن هماهنگی تعبیر با معنی و تسلسل و پیوستگی منطقی و رضایت­بخش حوادث، و پیوند ساختاری محکم میان شکل و محتواست، آن­گونه که نتیجه آن قدرت تاثیرگذاری عقلی، درونی و معنوی و نیز پذیرش موضع­ها و رفتارهای سازنده­ای است که تمام یا بیشتر آن ها مدنظر بوده است. از جمله عناصر این صداقت استفاده از حقایق دینی و تربیتی و روانی است که کارشناسان متخصص در رشته­های مختلف معرفت، در سایه بررسی­ها ،تجربه­ها و مشاهده­های ایمن آن را درک کرده ­اند.
در رابطه با ادبیات بزرگسالان، برخی چنین می­پندارند که «کاویدن» یا خارج­کردن اندیشه­ها و احساسات پراکنده و غیرمرتبط عقل باطنی نوعی صداقت هنریست. ولی این نگرش نسبت به ادبیات کودکان یک خطای فاحش و خروج بر ضد اصول حقایق تربیتی و روانشناسی هر کودکیست و این بدین معناست که ادبیات کودک ویژگی­ها و نیازها و شرایط ویژه خود را دارد. حتی داستان­های خیالی یا افسانه­ای کودک، به شدت نیازمند صداقت هنری و موضوعیست یعنی به شیوه­ای منطقی و رضایت­بخش اجرا شود، تا جائی که خیال حقیقت به نظر برسد. به همین خاطر است که کودک به سرعت از خواندن داستانی که از آن بوی نیرنگ به مشامش می رسد و اشیاء را دقیقاً به همان شکل می­پندارد فرار می کند، بنابراین بعضی از ناقدان چنین اعتقاد دارند که کودک هرچند هم که اندیشه­اش بر روی آوردن به کار ادبی یا نفرت و فرار از آن تمرکز دارد، اما هوشیارترین ناقد است. به این دلیل کارشناسان ادبیات کودک معتقدند که به ناچار نویسنده باید تاحدی دارای «بینش و احساسات کودکانه» باشد ،و در دنیای کودکی زندگی کند یا اینکه در حد توان آن را تجسم نماید.
دکتر علی حدیدی[۱۸] می­گوید: «… داستان خوب، در وهله اول و قبل از هرچیز باید دارای صداقتی آشکار و مسلم باشد. در این­جا منظورمان از صداقت، همان چیزیست که به ظاهر و باطن انسان روشن­بینی و فهم عطا کند و بیان صادقانه را جهت شناخت تجربی در او ایجاد نماید. پس می­توان گفت: تعداد روز افزون کتاب­های کودکان در جهان، هر نسلی از کودکان سرزمین­های پیشرفته را هنگام بزرگسالی به سمت کشف حقیقت­های علمی، تاریخی و اجتماعی پیش برده و روح تلاش و تحقیق را در درونشان استوار گردانیده است. چه به اندازه­ نخستین علمی که بشرانجام داده، قدمت داشته باشد یا به اندازه­ تجربه کنونی در شیمی یا رفتن به کره ماه جدید باشد، کودکان تا وقتی این ماده خوب و هیجان­انگیز باشد، از آن استفاده می­ کنند. صداقت در دنیای کودکان، در دنیای توهم و خیال، حتی در دنیای طنز و افسانه، در حکایت­های جنیان و داستان حیوانات و ماجراجویی­های قهرمانان و افسانه­ های گذشته و حکایت­های مردمی (عامیانه) وجود دارد و همان طور که صداقت در قلب و روح انسان وجود دارد، در کارخانه­ها و مزرعه­ها و جنگل­ها نیز وجود دارد، پس بدین خاطر موضوع داستان خوب باید ارزش­مند و مناسب باشد تا سزاوار رسیدن به [گوش] کودک باشد، هم چنین باید بر اصل عدالت و پاکی و پاکیزگی و امور اخلاقی سالم، و اصول ادبی و رفتاری­ای که باعث استواری اطمینان کودک به این ارزشهاست مبتنی باشد، از میان داستان­ها بهترین داستان­های نوشته­شده برای کودک آن­هایی هستند که رویدادهایشان در بردارنده حقیقت­هایی هستند که سزاوار جاودانه شدن و الهام بخشی زندگی عاطفی و درونی برای انسان باشند،و این داستان­ها همان چیزیست که احساسات احمقانه و پوچ را در کودک زنده نمی­ کنند، بلکه در آنان عواطف لطیف و ظرافت احساس را شکل می­دهند. چنین داستان­هایی به کودک توان مشارکت در احساسات و عواطف بزرگ انسانی را می­بخشد، و آن­ها را به بزرگداشت زندگی بشریت و احترام به آن مجهز می کند، در نتیجه قدر زندگی حیوان و گیاه را می­شناسند و یاد می­گیرند که چگونه امور مبهم و پیچیده در میان موجودات و یا انسان را بی ارزش نپندارند.[۱۹]
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بعضی­ها چنین عقیده دارند که پرداختن به یک داستان با تمام حوادث رخ داده آن در زندگی یا واقعیت همان صداقت مطلوب محسوب می­ شود، در حالیکه فراموش کرده ­اند که عکس یا عکاسی تصویر خارجی سطحی است که، هیجان­های درونی را لو نمی­دهد، به جریان­های عقلی و فکری نمی ­پردازد و هیچ رفتاری را به طور درست ودقیق تفسیر نمی کند، زیرا وظیفه اصلی ادیب این است که به رویدادهای عادی بپردازد، تا اهمیت، انگیزه و آثارش را آشکار کند، و نظم موجود در رویدادها و حرکت داخلی و خارجی را به شیوه هنری دوباره ایجاد نماید به گونه­ ای که جنبه­ های مختلف از طرح داستان گرفته تا شخصیت ها، حوادث، تعبیر هنری و تأثیر در رفتار، فکر و موضع را در نظرداشته باشد…
از همین رو می بینیم؛ واقعیت به همان شکل عادی پایاب و بدون اشاره های عمیق وجود دارد، ولی زمانی­که به ماده خام واقعیت بپردازیم و دست هنر و اندیشه را در آن به کار ببریم، می­توانیم مسئله تأثیرگذار شدید بسیار جذابی را از آن خارج نمائیم… یک تخته چوب غیرقابل نفوذ یا در، یا تکه­ای مس یا آهنی که از معدن استخراج می­ شود، با ساخته­های فلزی مناسب و زیبا تفاوت دارد.. از همین جاست که به کارگیری مثال زدنی ماده خام- یا واقعیت- و ارائه مناسب آن، اطمینان از معنی زیبایی و تجسم جنبه سودبردن از آن به معنای صداقت وارد می­ شود.
قرآن کریم- که همان نمونه برتر است – در داستان­های بزرگ و جاودانش نمونه های زیبایی از این مساله را برای ما ارائه می­نماید. مثلاً داستان یوسف فقط یک سری رویداد نیست، بلکه احساسات انسانی را به شکل­های مختلف و با، ضعف و نیرومندیش درگیر می­ کند. همچنان که افکار واندیشه­ها در آن در هم می­پیچند، نمونه­های گویای انسانی با هم برخورد می­ کنند، و پند و حکمت در آن به جریان می­افتد، در نتیجه خودمان را – درحالی که این آیه ها را می­خوانیم- مقابل تصویر راست،زنده و گویایی می بینیم که، در بردارنده تمامی عنصرهای راستی پویایی و تأثیرگذاری است، هم چنان که شاهد درونمایه­ی اصلی و مسلطی هستیم که خود پایه اعتقاد سالم و تربیت درست است.
صداقت در ادبیات کودک- همان طور که بیان کردیم- معنی گسترده­ایست که شامل: شکل ،محتوا و نظام­دهی شگفت­آور بین تمامی بخش­ها و قسمت ­هاست و به لفظ، جمله، عبارت، تصویر درونی و شیوه تربیتی می ­پردازد و سراسر داستان از الف تا یاء را شامل می­ شود..
هر قدر که کودک از نظرعقلی پیشروی نماید، بیشتر به داستان­های واقعی مشتاق­تر می­ شود، من از کودکان خود زمانی که برای آن ها بعضی از داستان ها را حکایت می کردم شنیدم که در پایان داستان به من می­گفتند این داستان خیالی است یا واقعی؟برای من در آغاز سخت بود که به آن ها جواب بدهم چون می­ترسیدم که اگر باخبر شوند داستان غیرواقعی است اثرش از بین برود، تا این که کم کم توانستم بعضی از مسائل مناسب سن­شان را برای آن ها به طور شفاف بیان کنم ،در حالی که به این مسأله ایمان داشتم که کودک راستی را می پسندد، و اگر داستان هم واقعی نباشد این مطلب مانع بهره­مندی هنری (لذت) کودک نمی باشد. هم چنین می­بینیم که کودک به تدریج [بیشتر] عاشق و شیفته داستان واقعی می شودو آن را ارزشمند می شمارد، و این مساله باتوجه به عقل ودرون کودک به صداقت نزدیک تر است، و چنانچه داستان خیالی به شیوه مناسب بیان شده و قواعد مختلف هنر داستانی در آن رعایت شود، کودک وحتی خود ما هم در بزرگسالی هم چنان عاشق داستان خیالی باقی می­مانیم.
انواع داستان!
همان طور که معلوم است داستان گونه اصلی ادبیات کودک به شمارمی آید. داستان در ادبیات کودک انواعی دارد:
– اسطوره
– خرافه و داستان جادو
– داستان واقعی
– داستان عامیانه
– داستان آموزنده
– داستان های جن و شبح
– داستان های شعری
– داستان های قهرمانی
– داستان­های ماجراجویانه
– داستان­های پلیسی و چیستان
– داستان­های حیوان و جماد
– داستان­های ترجمه شده
پرسش مهمی در مورد «مشروعیت» بعضی از انواع این داستان­ها از لحاظ دینی وجود دارد، و ما به کتاب ارزشمند- قرآن- نگاه خواهیم کرد تا آن چه راکه باعث هدایت ما در این راه ظریف است، مشاهده و درک کنیم می­دانیم که سحر در قرآن کریم آمده است، ما داستان هاروت و ماروت را داریم که به مردم سحر یاد می­دادند و کارهایی می­کردند تا به عنوان نمونه بین زن و مرد تفرقه ایجاد کنند، در حالی که جزبه اراده­ی خداوند نمی­توان به کسی ضرری رساند، جادوگرانی نیزبودند که فرعون در «روز زینت»[۲۰] جهت مقابله با معجزه موسی علیه­السلام آن ها را جمع کرد: – بنابراین سحر وجود دارد و دارای تفسیرهاو روش­های مخصوص به خود است، جادوگران چشم مردم را فریب می­دهند، بنابراین این کار نوعی نیرنگ و مهارت بالا در ریاکاری و گمراه­سازی است، ولی اسلام- با وجود و وجود داشتنش – به شدت این عمل را رد می­ کند و آن را جزء کارهای زشت شیطان و گمراهی آشکار به حساب می آورد، پس زمانی که داستانی برای کودک نوشته شود که در آن سحر وجود دارد، به شرط رعایت مفهوم اسلامی این مساله هیچ مانعی وجود ندارد.
هم چنین ذکر جن در قرآن کریم وارد شده و سوره­ای در قرآن به نام «جن» وجود دارد، جنیان نیز دنیای ویژه خود را دارند ، در میان­شان مومن و کافر وجود دارد،و پیامبرخدا سلیمان آن­ها را به – عنوان یک معجزه – در بعضی از کارها به خدمت می گرفت. (قالَ عِفریتَ مِن الجِن أنا آتیکُ نه قبل أن تَقوم مِن مَقامِک..)[۲۱] و احضار جن و به کارگیری آن­ها به روش­های مشخص ،گاهی با بسیاری از خرافه­ها و افسانه­ها آمیخته شده است، که اسلام از این کار نهی کرده است. مسائل مربوط به سحر و جادو ممکن است در مورد داستان­های جن نیز مطرح شود.
در مورد داستان­های مربوط به حیوانات می­بینیم که برای کودکان، و حتی بزرگترها، هیچ منعی در مورد آن ها وجود ندارد، و علاوه بر آثار قدیمی کارهای ادبی جدیدی برای بزرگ ترها نوشته شد ه واز میان این داستان های مشهور رمان نویسنده­ی معروف ذ«أرویل» با عنوان «مزرعه الحیوانات الثوریه» است که در آن با ساختار کمونیستی به عنوان شیوه ای اشتباه برای زندگی مقابله می­نماید. از میان میراث گذشته کتاب «کلیله و دمنه» به عنوان یک اثر بی­نظیر در این زمینه وجود دارد و گفته است: بعداز پرداختن بعضی از داستان­هایش به توسعه و بهبود در ادبیات جهانی ویژه کودک بسیار تأثیرگذار بوده است، هم چنین در قرآن کریم شاهد اسم بعضی از حیوان­ها و حشره­ها از جمله «هدهد سلیمان» و مورچه ای هستیم که گفت: (یا ایها النَمل أدخلوا مَساکنِکُم لیحطنکم سُلیمان وَ جُنوده…)[۲۲] تا آخر آیه، هم چنین بعضی از معجزه­ها وجود دارد که به رسول خدا (صلی­الله علیه و آله) نسبت داده شده است، به طوری که سوسمار و آهو و شتر با او صحبت می کردند… تا آخر.[۲۳]
واقعیت این است که حیوانات به عنوان رمزهایی در هنر و دین به طور یکسان به کار گرفته می­شوند، علاوه بر این بعضی از حیوانات ویژگی­های مشخصی دارند مانند شجاعت در شیر، کندی در لاک­پشت، مکر و حیله در روباه، پشتکار، صبر، برنامه ­ریزی در مورچه و زنبور عسل،و امور مهم دیگری که می توان آن ها را در حفظ بعضی از ارزش­ها، اندیشه ها و رفتارها در [درون] کودک به کار گرفت…
هم چنین در قرآن آمده است که اعضا و جوارح ما در روز قیامت علیه ما شهادت می­دهند… روزی که دست و پای­شان علیه آنان شهادت می­دهد.»[۲۴] حتی مرده به شکل معجزه­آسایی سخن می­گوید، ولی یک مسئله بسیار مهم در مورد افسانه­پردازی یا اسطوره­های دینی یونانی باقی می­ماند..این که آیا می­توانیم برای کودک مسلمانی که در آغاز زندگیش به سر می­برد داستان­هایی از الهه خوبی، بدی، زیبایی.. دوستی … شعر.. موسیقی و غیره ارائه دهیم؟ همان طور که این افسانه­پردازی­ها واسطوره­ها دارای تفسیرهای خرافی در مورد هستی و پدیده­های آن، باد، خورشید، ماه، دریاها، رودخانه ها، شکوفه­ها و حیوانات است و این تفسیرها مخالف با حقیقت­های علم و دین هستند و بت­پرستی­های خطرناک با آن آمیخته است و رمزهای عجیبی می­دهد که – تا امروز- بر ادبیات و هنرهای جهانی، در دوران های مختلف تاریخ تاثیر گذاشته ،و شاید به همین دلیل گاهی علمای گذشته ما علوم یونان و فلسفه آن ها را ترجمه کرده اند و به ترجمه های این اسطوره هاو افسانه ها به دلیل مخالفتشان با ارزش­های اسلام و عقیده و اصول اسلامی خیلی توجه نکرده ­اند، بنابراین ما معتقدیم: که چنین افسانه­پردازی­ها و اسطوره­هایی با توجه به خطر دینی و علمی­شان درست نیست که به صورت ترجمه یا اقتباس یا مفهومی و نزدیک به ذهن به کودک مسلمان ارائه شود، و آیا این خطر برای همیشه وجود دارد؟؟ ما می­توانیم بعد از بزرگ شدن و محکم شدن عقیده کودک،و مصون شدن او در برابر چنین خرافه­هایی این مسأله را رها کنیم و این مسائل تنها بخاطر آگاهی­یافتن کودک بدان ها به کودک ارائه شود [البته] با توضیح اشتباه بودن چنین نگرشی که در دوران بت­پرستی و گمراهی رواج یافته بود.
همانا دور نمودن چنین اسطوره­ها وافسانه­پردازی­هایی از کودکانمان در دوران اولیه عمرشان یک امر حیاتی و ضروری است، و ما- به عنوان مسلمان- در این کار نوآور نیستیم، زیرا حکومت­های مارکسیستی و اسرائیل و دیگران، بسیار حریص به تغذیه نمودن کودکان شان به وسیله اندیشه ،تخیل و حوادثی هستند که در خدمت فلسفه و عقیده­شان باشد، بلکه حتی گاهی آن قدر در این کار زیاده­روی می کنند که بعضی از ارزش­های علمی ثابت و مخالف با اعتقاد مارکسیستی و صیهونی را زیرپا می نهند، و هیچ دلیلی برای آن در دین واضح­تر از رد شدن بسیاری از نظریه­ های روان­شناسی، جامعه شناسی و مسائل ثابت توسط روسیه و مکتب های فکریش وجود ندارد. به خاطر اینکه عقیده نسل­های جدید­شان توسط مارکسیسم نلغزد. اسرائیل نیز همین کار را هنگام جعل­کردن تاریخ ،تحریف تورات و مسخره کردن تلمود[۲۵] انجام می­دهد، تا اعتقادات و اصول بیگانه­ای را که در قرآن کریم ذکر شده و صفحه­های پراکنده رویدادهای تاریخی­شان را پر کرده خارج سازد.
کلام مختصر در مورد چنین داستان­هایی این است که به آن­ها با دید اسلامی درست نگاه کنیم، سپس به نفع یا بر ضدشان حکم صادر کنیم، من معتقدم که پژوهش­گران و محققان اسلامی مأموریت بزرگی دارند، که باید در این زمینه به منظور مشخص شدن کارها انجام دهند، تا چشم بسته از مکتب­های فکری و ادبی­ای که آیین خداوند را به درستی تکریم و ستایش نمی­ کنند تقلید ننمائیم.
در حقیقت بی­هیچ شکی امروز ما در دوره­ای هستیم که در آن کشف­های فراوانی در زمینه علم و تکنولوژی صورت گرفته و ابزارهای تحقیق و بررسی و ارزیابی در آن گوناگون شده. پس در چنین شرایطی درست نیست که کودکان­مان را به سمت داستان­های ساده­ای سوق دهیم، که آنان را از معیارهای صحیح علمی و ارزش­های ثابت آن خارج می کند، علاوه بر آن حفظ اصول و پایه­ های دینی اسلام از اهمیت بالایی برخوردار است.
از مسائل جالب توجه این است که کودکان امروزه بیشتر به داستان­های واقعی گرایش و وابستگی دارند، و توان تشخیص داستان خیالی و واقعی را دارند. پس کودک هر چند از داستان گرگ و بره لذت می برد، اما می بینیم که از خود می پرسد: « آیا گرگ حرف می­زند … آیا بره واقعاً حرف می­زند..»؟، و این به معنی نادیده گرفتن خیال در زندگی کودک نیست.. پس [می­توان گفت] فرش باد قدیم، با پرنده امروز تفاوت زیادی ندارد. هم­چنین تلفن… برق.. تلویزیون.. رادیو.. سفینه­های فضایی ..همه این­ها خیال دیروز و حقیقت­های امروزند. پس علاقه کودک به داستان­های واقعی یک میل طبیعی است، زیرا کودک فرق زیادی میان خیال­های گذشته، و دستاوردهای کنونی حس نمی­ کند..
مرحوم «علی أحمد باکثیر» تجربه شایان توجهی در بررسی افسانه « أودیب الملک» (شاه اودیب) دارد چرا که این کاررا با دید جدید اسلامی ارائه داده است، به گونه ای که تفاوت فراوانی با افسانه های قدیمی دارد، و ناقدان هم نظریه های مختلفی در مورد ارزیابی و برآورد این عمل (أثر) مهم نمایشی دارند.[۲۶]
یک بار دیگر می­گوییم: معیار ما همان اسلام است..
شعر وادبیات کودکان
گفته می­ شود:”شعر زبان وارد شده در زبان است”[۲۷]. چنانچه این سخن بر چیزی دلالت داشته باشد، این است که شعر زبان و ساختار ویژه خود را دارد.
از گذشته ناقدان و مورخان پیشین با شیوه هایی متفاوت از نثر بر بی مانند بودن شعر تأکید کرده اند، در نتیجه شعری که هم چون الفیه ابن مالک و دیگرموارد ترجمه علوم و قواعد می باشد نظم یا نثر منظوم محسوب می شود، زیرا به جز وزن و قافیه یکسان در دو مصراع ویژگی های دیگر شعر را ندارد، هر چند که این قافیه هم از بیتی به بیت دیگر متفاوت باشد. ابن مالک چه می گوید:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

کـلامنا لفــظ مفـید کاستــقم اســم وفعـل ثُــم حــرف الکـلم

سخنان ما لفظ مفیدی هم چون استقم هستند که شامل اسم و فعل و حرف می باشد.

بالـجر و التنـوین و النــدا وأل و مسنــد للإسم تمیــیزحصل..ألخ

به وسیله حرف جر و تنوین و ندا و أل و مسند بودن اسم مشخص می­ شود .. تا آخر.
خواننده هنگامی که این بیت­ها را می­خواند چه حسی دارد، او در برابر قواعدی شبیه به نظریه­ های هندسی، معادله­های ریاضی و تعریف­های فیزیکی قرار گرفته، که به معنی درست نمی تواند شعر باشد، بلکه سخن به هم پیوسته ایست، که عاطفه و احساس مارا بر نمی­انگیزد، هیچ ضمیری را آگاه نمی­ کند و در عقل هم هیچ شوق و کنجکاوی ایجاد نمی­ کند.
چه بسیار افرادی که به نظم می­پردازند، اما افراد کمی هستند که نظم­شان شعر است. کودکان شعر را دوست دارند، هرچند که در سال های اول عمرشان آن را نمی­فهمند، اما از شنیدن آهنگ­هایش به وجد می آیند، و – هر مادری – به تکان­دادن فرزندش با کلمات هم وزن و قافیه دارای لحن و موسیقی تمایل شدیدی دارد، کودک هم هنگام شنیدن این کلمات احساس رضایت و آرامش می­ کند، با این آهنگ­های شیرین می­خوابد و اعضای بدنش با خوشحالی و شادی به هیجان می­آید، و در بزرگسالی بعضی از شعرهای دارای بحرهای کوتاه، با لفظ و معنای ساده و ریتم­های واضح را حفظ می­ کند،و سال به سال، شعر را به صورت تدریجی [بهتر] می پذیرد و تصور می­نماید، تا این که به مرحله ای می رسد که می ­تواند سرودهای حماسی و داستان های شعری را حفظ کند، و آن را باهم کلاسی­هایش در مدرسه تکرار نماید و به خواندن آن به صورت آواز درمحله و خانه افتخار می کند، این حالت زمانی برقرار می شود که این شعر و لذت بردن ازآن [در وجودش] پایه­ریزی شود.

منابع :
منابع فارسی:

آذر ، عادل و مومنی ،منصور ،۱۳۸۵ ، آمار و کاربرد آن در مدیریت ، انتشارات سمت ،جلد دوم، چاپ نهم

ابراهیمی ، ایرج و صالح صدقیانی ،جمشید ،۱۳۸۱ ،آمار و کاربرد آن در مدیریت ،نشر هستان

اداره کل آموزش و پژوهش تامین اجتماعی ،۱۳۹۱ ، آموزش اجمالی تامین اجتماعی ، سازمان تامین اجتماعی ایران
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

بامنی مقدم ،محمد ، ۱۳۹۰ ، آمار و کاربرد آن در مدیریت ، انتشارات شرح ، جلد دوم

بریس ، نیکلاس و کمپ ، ریچار و سلنگار ،رزمری ، ترجمه خدیجه علی آبادی و سید علی صمدی ،۱۳۸۹ ،تحلیل داده های روانشناسی با برنامه spss ، نشر دوران

پی.، اسپرنت و ان ،سی.،اسمیتون ،ترجمه حسینعلی برومند ،۱۳۸۶ ، روش های آماری نا پارامتری کاربردی ،دانشکاه فردوسی مشهد .

جک ئی ،ادواردز ، و دی ،ماری و نفلد ، روز و کیولی ،پل و بوث ،استفانی ،ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی ،۱۳۷۹ ، تحقیق پیمایشی ،تهران : دفتر پژوهش فرهنگی

خاکی ،غلامرضا ، ۱۳۷۹ ،روش تحقیق در مدیریت ،مرکز انتشار دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران

دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی ،۱۳۹۲ ، گزیده آماری (گزیده آماری ۱۳۹۲ )سازمان تامین اجتماعی ایران
عکس مرتبط با اقتصاد

رشدوند ،مهدی ،۱۳۸۵ ،مبانی نظری بازنشستگی ،فصل نامه داخلی قوانین و مقررات تامین اجتماعی ،شماره ۳ ،ص ۵۱-۶۳

ساروخانی ،باقر،۱۳۸۲ ،پیدایش و تکامل تامین اجتماعی ، فصل نامه تامین اجتماعی ،شماره ۱۵ ،ص ۹-۳۶

کریمی ،آیت ،۱۳۹۰ ، کلیات بیمه ، نشر پژوهشکده بیمه وابسته به بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، چاپ سیزدهم

مزیدآبادی فراهانی ،امیر حسین ،۱۳۸۳ ، پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی تاثیرات کاربرد فن آوری اطلاعات بر توان مند سازی شغلی کارکنان در سازمان تامین اجتماعی قم ، دانشگاه تهران ،پردیس قم

موءمنی ،داود ،۱۳۸۶ ،تاریخچه تامین اجتماعی ،ماهنامه اقتصاد ایران ،شماره ۱۰۱ ، ص ۴۰-۴۱

ملامحمدی ،روح اله ،۱۳۹۲ ، پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی عوامل موثر بر موفقیت سازمان تامین اجتماعی در برقراری مستمری بازنشستگی بیمه شدگان شعبه یک قم ،دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد نراق

مقدم ،احمد ،۱۳۹۱،پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی تاثیر افزایش نامتعارف پرداخت حق بیمه از سوی بیمه شدگان در دو سال آخر سنوات خدمت بر مبلغ و مصارف سازمان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد کاشان

فریدون وردی نژاد ،حسین خواجه جعفری ،مقاله اینترنتی ، با عنوان بررسی نقش تکنولوژی اطلاعات بر تدوین استراتژیهای سازمان

اصغر صراف زاده ،فنا آوری اطلاعات در سازمان ،انتشارات میر ،۱۳۸۶

علی رضائیان ،تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم ،انتشارات سمت ،چاپ هفتم ،۱۳۸۳

اصغر صرف زاده ،محسن ترابیان ،علی عابدینی فر،مقاله اینترنتی ، با عنوان بررسی تاثیر بکارگیری فن آوری اطلاعات بر عملکرد سازمان تامین اجتماعی قزوین با بهره گرفتن از الگوی کارت امتیازی متوازن

ایدا حقیقی ،مقاله با عنوان راهبری فن آوری اطلاعات در سازمان ،ماهنامه تدبیر ،شماره ۱۹۹

محمد هادی صناعی مقدم ،مقاله با عنوان تاثیر فن آوری اطلاعات بر سازمان ،جامعه و فرد ،۰۳ ۲۰۱۳ july

محمد شیخ زاده ، مقاله با عنوان تاثیر فن آوری اطلاعات بر طراحی سازمان ، ماهنامه صنعت خودرو

حمید رضا اله یاری ، مقاله با عنوان تامین اجتماعی الکترونیک ،ضرورت ها و موانع

مقاله با عنوان ،چالش های پیش روی تامین اجتماعی ،دو شنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۲ ، روزنامه دنیای اقتصاد

صفیه مهری نژاد ، مقاله با عنوان کاربرد های تکنولوژی اطلاعات در سازمان ،ص ۲۲۴ الی ۲۲۷

محسن اسلامی ، مقاله با عنوان تکنولوژی اطلاعات it امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ، تهدید یا فرصت دانشجوی روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی

حسام الدین ذگردی ،مهدی اسماعیلی ، مقاله با عنوان تاثیر فن آوری اطلاعات بر تعالی در سازمان های ایرانی

مجتبی حاتمی ، مقاله با عنوان بررسی جایگاه و اهداف شهرداری الکترونیک

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در رم ،مقاله با عنوان بررسی ساختار و عملکرد تامین اجتماعی در کشور ایتالیا ، تاریخ ۱۳۸۹٫۰۹٫۲۹

منابع انگلیسی :
۱٫Achenbaum, Andrew, 1986, Social Security Visions and Revisions, Cambridge
University Press
۲٫ Anderson, Robert and Dubois, Hans, 2012, Income from work after retirement
in the EU, Available From :
http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2012/59/en/2/EF1259EN.pdf
۳٫ Beier Sorensen, Ole, 2007, The interplay of retirement systems, social
security, labour market policies and taxation in shaping retirement patterns ,
ISSA, Available from :
http://www.issa.int/Resources/Conference-Reports/The-interplay-ofretirement-
systems-social-security-labour-market-policies-and-taxation-inshaping-
retirement-patterns/%28language%29/eng-GB
۴٫ Bucci, Michael, 1992, Police and firefighter pension plans, M
۵٫ Dupeyroux, Jean Jacks, Droit.de la securite sociale, 2005, Dalloz n0203
۶٫ Dwyer, Debra and Mitchell, Olivia, 1999, Health problems as determinants of
retirement: Are self-rated measures endogenous, Journal of Health
Economics, Vol. 18, No. 2, pp. 173–۱۹۳
۷٫ Edvard, Katrina, The implication of trchnology for social security
administration : the Australian experience, 2004, ISSA, International
Conference, Cracow poland
۸٫ Feldstein, Martin and Jeffrey B. Liebman, 2002, Social Security in Handbook of Public Economics, Elsevier Press
۹٫Source: “Organization design: the continuing influence of information technology” By C. Clay Dibrell and Thomas R. Miller, management decision Journal, Vol. 40, NO. 6, 2002.
۱۰٫ Brown, Carol and Jeanne W. Ross, 1999, The IT organization of the 21th century: Moving to a Process-Based orientation.
۱۱٫ Board Briefing on IT GovernanceIT Governance Institute – ۲۰۰۳
۱۲٫ COBIT 3rd Edition- Audit Guidelines, IT Governance Institute – July 2000
۱۳٫ COBIT 3rd Edition- Implementation Tool Set , IT Governance Institute – July 2000
۱۴٫ . E. Asgharizadeh , M. Agalli‏ ‏Geshlajoughi and S. R. Safavi Mirmahalleh‏ ‏‎“Identification of the Electeronic City Application Obstacles in Iran”,۲۰۰۸ . Vol. 2 , No. 1, pages 160 – ۱۷۶
۱۵٫ Shahrabi, Behzad, 2011, The Role of Human Resources in the Age of

۲-۱-۲-۲- تعهدات پیمانکار
تعهد پیمانکار به اجرای اصل تعهد (موضوع پیمان) ‌
قاعدتاً موضوع پیمان اعم است از انتقال مال یا انجام عمل. قرارداد پیمانکاری دولتی در هیچ یک از مواد خود به طور مشخص به تعریف موضوع پیمان نپرداخته است؛ اما با مداقه در مواد مختلف آن به‌ خصوص مواد ۱۲، ۱۳، ۱۸ و ۲۰ می‌توان نتیجه گرفت که در این قرارداد موضوع پیمان عبارت است از انجام عمل و انتقال مال هر دو. ‌
به عبارت دیگر، موضوع پیمان در قرارداد پیمانکاری دولتی هم انتقال مال است و هم انجام عمل. بند (الف) ماده ۱۸ و بند (ب) ماده ۲۰ شرایط عمومی پیمان، مسئولیت کامل حسن اجرای کارهای موضوع پیمان مطابق اسناد و مدارک پیمان (تعهد به انجام عمل) و تأمین مصالح و تجهیزات مربوطه (تعهد به انتقال مال) را برعهده پیمانکار قرار داده و در واقع مؤید این برداشت است. بنابراین موضوع قرارداد پیمانکاری که اجرای آن تعهد اصلی پیمانکار می‌باشد، عبارت است از حسن اجرای کارهای معین شده (طبق اسناد و مدارک منضم به پیمان) و تأمین مصالح و تجهیزات مورد نیاز.
۲-۱-۲-۳- ضمانت اجرای تعهدات پیمانکار
اساساً شرایط باید ضمانت اجرا داشته باشند یعنی طوری تنظیم شوند که عمل برخلاف آنها از سوی هر یک از طرفین پیمان مستوجب جزای متناسب با آن باشد . البته منظور از کیفر و جزا در اینجا نه در معنی کیفر و جزای یک فعل مجرمانه در حقوق کیفری است بلکه همان مابه ازایی است که لازمه تضمین شرط است .

پایان نامه

از منظر فوق ، شرایط عمومی یا خصوصی پیمان دو گونه اند :
۱٫ بعضی از شرایط فاقد ضمانت اجرا هستند و معلوم نیست در صورت استنکاف یا عدم اجرای آن از سوی هر یک از طرفین پیمان ، طرف مقابل چه اقدامی می تواند انجام دهد و چه آثاری ممکن است در اعتبار حقوقی پیمان ایجاد شود . دسته ای از این شرایط صرفاً جنبه توضیحی دارند که طبعاً ضمانت اجرایی برای آنها قابل تصور نیست و دسته دیگر اگر چه کاملاً امری و لازم اند لکن باز هم اثری از ضمانت اجرایی آنها به چشم نمی خورد .
۲٫ دسته دیگر از این شرایط ، ضمانت اجرای مالی دارند که به اساس و موجودیت پیمان خللی وارد
نمی کنند لکن دسته ای دیگر موجودیت پیمان را از بین می برند . برای هر دو دسته می توان
نمونه هایی از شرایط عمومی پیمان آورد . مثلاً در بند ” و ” ماده ۱۷ آمده است : ‹‹ پیمانکار متعهد است که دستمزد کارگران خود را طبق قانون کار مرتباً پرداخت کند . در صورتی که در پرداخت دستمزد کارگران تاخیری پیش آید ، مهندس مشاور به پیمانکار اخطار می کند که طلب کارگران را پرداخت نماید . در صورت استنکاف پیمانکار ، کارفرما می تواند دستمزد کارگران را پرداخت کند و مبلغ پرداختی را به اضافه ۱۵ درصد به حساب بدهی پیمانکار منظور نماید … در صورت تکرار تاخیر در پرداخت دستمزد کارگران به مدت بیش از یک ماه … کارفرما می تواند پیمان را فسخ نماید . ››
ملاحظه می شود در بند فوق الذکر هر دو نوع ضمانت اجرا پیش بینی شده است . اول منظور نمودن مبالغ پرداختی به کارگران به اضافه ۱۵ درصد که یک ضمانت اجرای مالی است و دوم اختیار فسخ پیمان از سوی کارفرما، در صورت تکرار تاخیر در پرداخت دستمزد به کارگران که این ضمانت اجرا اساس و موجودیت پیمان را از بین برده و به آن خاتمه می دهد .
۲-۱-۲-۴- وجه التزام ( تضمین ) پیمان
طبق بند ۲ ماده ۲۷ نظام فنی و اجرایی طرحهای عمرانی کشور یکی از اصول و مبانی حاکم بر پیمانها ، همواره پیش بینی تضمین های لازم و تکالیف مشخص در پیمان می باشد تا در صورت عدول از تعهدات توسط هر یک از طرفین پیمانها ، اتخاد تمهیدات لازم برای جبران خسارتهای احتمالی وارده به طرف مقابل ممکن گردد .
اگر چه بر اساس بند ” الف ” ماده ۱۸ شرایط عمومی پیمان ‹‹ پیمانکار مسئولیت کامل حسن اجرای کارهای موضوع پیمان را طبق اسناد و مدارک پیمان به عهده دارد . ›› اما این شرط چنانچه متکی به ضمانت اجرایی مطمئن و قابل قبول نباشد ، نمی تواند برای کارفرما ، اطمینان بخش باشد . از این رو برای توثیق و تأمین این ماده ، ناگزیر کارفرما وجه التزام مناسبی را از پیمانکار باید در ید خود داشته باشد ، معهذا واژه ای تحت عنوان ” وجه التزام ” در پیمان دیده نمی شود اما از فحوای بعضی از مواد موافقتنامه و شرایط عمومی پیمان ، می توان این مفهوم حقوقی را استنباط کرد . مثلاً در ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان آمده است : ‹‹ موقع امضای پیمان برای تضمین انجام تعهدات ناشی از آن ، پیمانکار باید ضمنانتنامه ای معادل ۵ درصد مبلغ اولیه پیمان … تسلیم کارفرما کند . ›› یا ماده ۳۵ شرایط عمومی پیمان اشعار می دارد : ‹‹ از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار ، معادل ۱۰ درصد بعنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگهداری می شود . ››
آنچه در دو ماده فوق تحت عنوان ” تضمین حسن انجام کار ” یا ” ضمانتنامه ” آمده ، چیزی جز وجه التزام نیست . بنابراین وجه التزام مقرر در پیمان دو گونه است : گونه ای از آن برای تامین انجام تعهدات ناشی از پیمان است و گونه ای دیگر جهت تامین حسن انجام کار .
۲-۱-۲-۵- وجه التزام انجام تعهدات پیمان
کارفرما ناگزیر است برای امنیت خاطر از انجام تعهدات توسط پیمانکار ، وجه التزام از او نزد خود داشته باشد تا وصول و جبران خسارت ناشی از عدم انجام تعهدات توسط پیمانکار ازمحل آن وجه التزام به نحو سریع تامین شود . در قراردادهای خصوصی هر دو طرف معمولاً ضررهای احتمالی خود را به نحوی تامین و توثیق می کنند لکن در پیمان که از جمله قراردادهای دولتی است ، چنین توثیقی برای حفظ حقوق یک طرف از پیمان ( کارفرما ) منظور شده است . به همین منظور بعضی اعتقاد دارند که در تنظیم پیمان ، جانب عدالت رعایت نشده است . اما باید پذیرفت که :
اولاً : کارفرما همواره دستگاه اجرایی است که نماینده مردم و حافظ منافع عمومی است .
ثانیاً : دستگاه اجرایی به هیچ وجه نه می خواهد و نه می تواند حقوق طرف مقابل خود را پایمال کند وگرنه این خود نقض غرض خواهد بود.
ثالثاً : در قوانین مخلتف راه کارهایی ملحوظ شده است که استیفاء حقوق پیمانکار را بطور مناسب پیش بینی کرده است .
رابعاً : گرفتن وجه التزام از دستگاه های اجرایی به عنوان نماینده ای از قوای عمومی و دولت دارای وجهه خوشایندی نیست .
به هر جهت وجه التزام انجام تعهدات پیمان در ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان بصورت دریافت ضمانتنامه ای معادل ۵ درصد مبلغ اولیه پیمان از پیمانکار پیش بینی شده است .
۲-۱-۲-۶- تعهدات کارفرما
در مقابل تعهدات پیمانکار ، حقوق و تعهدی نیز بر عهده کارفرما قرارداد که در واقع همان حقوق و مزایایی است که در اثر پیمان برای پیمانکار ایجاد می‌شود. این حقوق و مزایا بر ۲ قسم هستند:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

حق پیمانکار بر دریافت بهای پیمان

حقی که پیمانکار بر دریافت تمامی خسارت‌های ناشی از اعمال و اقدامات دولت و حوادث ایجاد شده و برهم زننده تعادل مالی پیمان دارد.

بند اول- حق پیمانکار بر دریافت بهای پیمان : پیمانکار یک شخص حقوقی یا حقیقی حقوق خصوصی است و هدف وی از انعقاد قرارداد با دولت رسیدن به ثمن این معامله می‌باشد. وی ضامن منافع کسی غیر از خود نیست و بنابراین در قبال پذیرش و انجام تعهدات ناشی از این قرارداد مستحق دریافت بهای کار خود می‌باشد و دولت نیز ملزم به پرداخت بهای کار به پیمانکار است. ‌ نحوه پرداخت بهای پیمان به پیمانکار به دلیل این‌که قرارداد ساخت و ساز موضوع شرایط عمومی پیمان ریشه در قانون محاسبات عمومی ‌دارد، تمامی مراحل انعقاد و اجرای تعهدات این قرارداد نیز باید طبق احکام این قانون انجام شود و همه ‌پرداخت‌ها براساس شیوه معمول این قانون صورت گیرد. مطابق این قانون پس از این‌که تعهدی برای دولت ایجاد شد و کارها نیز به اتمام رسید، بهای کار باید با روش این قانون پرداخت شود. به همین منظور در قانون محاسبات عمومی‌ ابتدا تعریفی از تعهدات دولت ارائه شده و سپس نحوه پرداخت‌ها مورد اشاره قرار گرفته است. ماده ۹ ق.م.ع بیان نموده ” مواد هزینه ، نوع هزینه را در داخل بودجه و یا قسمتی از فعالیت یک وزارتخانه یا موسسه دولتی مشخص می کند “. ماده ۲۳ همان قانون در باب معنا و مفهوم هزینه تصریح می‌کند: ” هزینه عبارت از پرداخت‌هایی است که به طور قطعی به ذی‌نفع در قبال تعهد یا تحت کمک یا عناوین مشابه با رعایت قوانین و مقررات مربوط صورت می گیرد.” ماده ۵۲ نیز‌ در مورد پرداخت هر نوع هزینه از جانب دولت چنین مقرر می‌دارد: “پرداخت هزینه ها به ترتیب پس از طی مراحل تشخیص و تأمین اعتبار و تعهد و تسجیل و حواله و با اعمال نظارت مالی به عمل خواهد آمد.” با عنایت به مفاد این قانون، اگر پرداخت هرگونه بهای ناشی از قرارداد به شخص پیمانکار طبق روال و روش این قانون صورت پذیرد، پیمانکار متضرر خواهد شد؛ زیرا اجرای قراردادهای پیمانکاری مستلزم گذشت زمان زیادی است و حتی در بعضی مواقع چند سال به طول می‌ انجامد و چنانچه قرار باشد پس از پایان کار به پیمانکار پرداختی صورت پذیرد، آن‌هم پس از طی مراحل پیش‌بینی شده در ماده ۵۲ همان قانون، موجبات ضرر مالی پیمانکار فراهم می‌شود. در ضمن هیچ پیمانکاری نیز قادر به انجام کار برای دولت نخواهد بود. به همین جهت در قراردادهای ساخت و ساز موضوع شرایط عمومی پیمان ، پرداخت‌ها به گونه‌ای است که مطابق وضعیت کاری پیمانکار بوده و وی قادر به انجام آن باشد. در این مورد ۳ گونه پرداخت معمول است: پیش‌پرداخت، اقساط و علی‌الحساب.
بند دوم – چنانچه کارفرما نسبت به انجام برخی تعهدات خود مسامحه نماید و از این رهگذر خسارتی به پیمانکار وارد آید ضمن اینکه مانع از اعمال اختیارات مصرحه در شرایط عمومی پیمان می گردد ، موظف به جبران ضرر و زیان وارده نیز می باشد. از جمله پرداخت خسارت تعیین شده در ماده ۲۸ ش.ع.پ مبنی بر تاخیر در تحویل زمین محل اجرای قرارداد و سایر هزینه های مضاعفی که برابر ماده ۲۹ و ۳۰ ش.ع.پ تعیین شده است.
و در این رابطه می توان به دادنامه شماره ۶۸/۷۰۲/۱۸ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور که در مقام تأیید نظریه شعبه ۵ دادگاه حقوقی شیراز صادره شده است اشاره نمود : ” مقررات ماده ۴۶ ش.ع .پ در صورتی مصداق دارد که کارفرما تمام وظایفی را که به عهده دارد انجام دهد و تعلل در انجام کار حصراً متوجه پیمانکار بوده باشد “.
۲-۲- مبحث دوم – وجه تمایز طرحهای عمرانی با طرح های غیر عمرانی
عمده مباحث بیان شده در قالب ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه مصوب ۵۱ و آئین نامه ها و بخشنامه های مرتبط با طرحهای عمرانی دستگاه های دولتی می باشد. ولی علاوه بر طرحهای عمرانی ، طرحهایی وجود دارند که در آن قالب نمی گنجد و ساز و کار و آثار و نتایج خاص خود را در بر دارند که با عنوان طرحهای غیر عمرانی شناخته می شوند . لذا آگاهی از وجه تمایز این طرحها با طرحهای عمرانی لازم و ضروریست.
الف – طرحهای عمرانی : طرحهایی که تمام یا بخشی از هزینه های آن از بودجه سالیانه کشور تامین و از طریق دولت به دستگاه اجرایی واگذار میگردد پروژه عمرانی می باشند.
ب- طرحهای غیر عمرانی : طرحهایی که محل تامین بودجه آن سرمایه و یا درآمدهای مستقیم یک سازمان دولتی باشد مانند نفت – پتروشیمی – و … که از دولت مجوز هزینه انجام عملیات عمرانی در خارج از ردیف های بودجه بصورت تخصیص از خزانه را اخذ می کنند و از بودجه سالیانه کشور چیزی دریافت نکند پروژه غیرعمرانی نامیده می شوند.
به استناد ماده ۲۳ قانون مذکور رئیس سازمان برنامه و بودجه سابق طی ابلاغیه شماره ۸۴۲/۵۴-۱۰۸۸/۱۰۲ مورخ ۰۳/۰۳/۱۳۷۸ آیین نامه اجرایی ماده قانونی موصوف ونظام فنی و اجرایی را به انضمام موافقتنامه ، شرایط عمومی و خصوصی پیمان را برای طرحهای عمرانی به دستگاه های اجرایی ، مهندسان مشاور و پیمانکاران ابلاغ نموده است . لذا از آنجا که مفاد موافقتنامه و شرایط عمومی و خصوصی پیمان بصورت جامع و با حداقل نقص تدوین و تهیه شده و به تایید مراجع فنی و تخصصی ذیربط رسیده ، طبق رویه معمول قراردادهای طرحهای غیر عمرانی نیز در این قالب منعقد می گردد.
البته این بدان معنا نیست که طرحهای غیر عمرانی، خارج از چارچوب ومفاد ماده ۷۹ قانون محاسبات عمومی ، قانون برگزاری مناقصه و آئین نامه معاملات دولتی و . . . باشد .
با این اوصاف بخشی از مفاد و شرایط مندرج در شرایط عمومی پیمان مشمول طرحهای غیر عمرانی نمی گردد. ازجمله بند “ج” ماده ۵۳ که شورای عالی فنی معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور را بعنوان مرجع حل اختلاف و داور مشخص نموده است. به همین علت آن شورا از اظهار نظر و قبول داوری در زمان بروز اختلاف در این قراردادها امتناع می نماید.
از طرفی با توجه به اینکه مصوبه هیأت وزیران مورخ ۱۱/۰۶/۱۳۷۷ مستند به اصل ۱۳۹ قانون اساسی ، صرفاً راجع به ضوابط و روش حل و فصل اختلاف های ناشی از اجرا یا تفسیر قراردادهای مربوط به طرحهای عمرانی می باشد.[۵۱] و به طرحهای غیر عمرانی اشاره ای ننموده است.
بنابراین ، مستند به اصل ۱۳۹ قانون اساسی و ماده ۴۵۷ آئین دادرسی مدنی ، بحث داوری نسبت به قرارداد طرحهای غیرعمرانی عملاً منتفی و مرجع صالح به رسیدگی با توجه به اصل ۱۵۹ قانون اساسی[۵۲] مراجع قضایی ذیصلاح می باشند.
عمده وجه تمایز طرحهای عمرانی و غیر عمرانی در میزان حق بیمه متعلقه می باشد که در ذیل به آن اشاره می گردد.
قراردادهای مشمول ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی و آئین نامه های مربوط ، از نظر نحوه احتساب حق بیمه به سه دسته تقسیم می گردند :
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بخش اول : قراردادهای مشمول ضوابط طرحهای عمرانی
بخش دوم : قراردادهای غیر عمرانی
بخش سوم: موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی
۲-۲-۱- گفتار اول : قراردادهای طرحهای عمرانی
قراردادهای مشمول ضوابط طرحهای عمرانی دارای شرایط و ویژگیهای خاص خود می باشند از جمله :
الف : شرایط لازم
طبق مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳ شورایعالی سازمان تامین اجتماعی قراردادهایی مشمول ضوابط طرحهای عمرانی تلقی می شوند که دو شرط زیر را تواماً دارا باشند .
۱- قرارداد براساس فهرست بهاء پایه سازمان مدیریت وبرنامه ریزی سابق (قراردادهای پیمانکاری ) یا ضوابط تیپ سازمان مذکور (قراردادهای مشاوره ای ) منعقد شده باشد .

تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت (اعتبارات ملی ،منطقه ای ، استانی ) تامین شده باشد.

ب: مأخذ حق بیمه قراردادهای طرحهای عمرانی
مأخذ حق بیمه کلیه قراردادهای واجد شرایط ضوابط طرحهای عمرانی براساس مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳ شورایعالی تامین اجتماعی از تاریخ ۱۶/۴/۶۳ به بعد به شرح ذیل می باشد :
۱- قراردادهای مشاوره ای
حق بیمه قرار دادهای مشاوره ای مقطوعاً ۱۴ درصد ناخالص کارکرد به اضافه ۶/۱ درصد بعنوان حق بیمه بیکاری جمعاً به میزان ۶/۱۵ درصد ناخالص کارکرد می باشد (۶/۳ درصد سهم مهندس مشاور و ۱۲ درصد سهم کارفرما )
۲- قراردادهای پیمانکاری
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری مقطوعاً ۶ درصد ناخالص کارکرد به اضافه ۶ دهم درصد بعنوان بیمه بیکاری جمعا به میزان ۶/۶ درصد ناخالص کارکرد می باشد (۶/۱ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما )

حق بیمه کلیه قراردادهای مشاوره ای که قبل از تاریخ ۱۶/۴/۶۳ شروع وبعد از آن خاتمه یافته است طبق حسابرسی از دفاتر قانونی ودر مورد قراردادهای پیمانکاری ، به مأخذ ۲/۳ درصد محاسبه می شود .

حق بیمه بیکاری از تاریخ ۶/۵/۶۹ به شرح مندرج در بند ۱و۲ محاسبه می شود .

طبق مصوبه مورخ ۱۸/۵/۶۶ شورایعالی تامین اجتماعی در صورتی که پیمانکاران مجری قراردادهای مشمول طرحهای عمرانی بخشی از اجرای عملیات موضوع پیمان را طی قرارداد به پیمانکاران فرعی واگذار نمایند ، چنانچه حق بیمه متعلق به قرارداد اصلی برمبنای ناخالص کل کارکرد قرارداد پرداخت شود در این صورت حق بیمه ای بابت قرارداد پیمانکار فرعی مطالبه و دریافت نخواهد شد .

ج : مجوز های خاص
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری ومشاوره ای طرحهای عمرانی سازمان صنایع دفاع ، قراردادهای تسطیح وآماده سازی اراضی وزارت راه و شهرسازی ، قراردادهای ساختمانی شرکت مخابرات ایران ، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و قراردادهای سازمان تامین اجتماعی با پیمانکاران در صورتی که براساس فهرست بهاء و ضوابط سازمان مدیریت و برنامه ریزی(سابق) منعقد شده باشد طبق مصوبات ۱۲۹ و۱۴۳ شورایعالی تامین اجتماعی محاسبه می شود .
۲-۲-۲- گفتار دوم : قراردادهای غیر عمرانی
کلیه بیمه قراردادهای فاقد شرایط اشاره شده در بخش طرحهای عمرانی ، قراردادهای غیر عمرانی تلقی می شود .
مأخذ و نحوه احتساب حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی با توجه به مصوبات شورایعالی تامین اجتماعی به شرح زیر می باشد:

چند قرن پس ازمیلاد ، یک دلباخته پرشوربه نام موسی درجزیره «کرت» برپاخاسته، خودرامسیحا خواند وتمام جوامع یهودی جزیره راکه درآن زمان مرکز یهودی مهمی بود، مجذوب خود ساخت .
وی گفت می خواهم یک روزشما راازدریای مدیترانه عبورداده ، به فلسطین ببرم ودرآنجا دولت مسیحایی تشکیل دهم . یهودیان کسب وکارخود را رها کردند وجریان عادی زندگی به امید پرالتهابی مبدل شد مبنی براینکه موسای جدید،باخشک کردن دریا از طریق معجزه ، آنان را به سرزمین موعود رهبری خواهد کرد .
ایشان درمورد رسالت اوچنان یقین داشتند که همه اموال خود رابه اوتقدیم کردندومردوزن وبچه، همگی به دنبال اوبه جانب دریا به راه افتادند. وی برصخره ای که بردریا مشرف بود، ایستاد وبه مریدان خود فرمان داد که خویش رابه دریا افکنند ومطمئن باشند که دریا برای آنان شکافته خواهد شد.نتیجه امررامی توان به آسانی دریافت: جمعی غرق شدندوشماری رادریانوردان نجات دادند.(همان، ص123).
4-3 منجی در دین مسیحیت:
نشانه هایی درکتب عهد جدید(اناجیل)انجیل «متی» ، فصل24، می خوانیم:
چون که برق از مشرق بیرون می آید وتا مغرب ظاهرمی گردد، آمدن فرزند انسان نیزچنین خواهد بود .خواهند دید فرزند انسان را بر، ابرهای آسمان که می آید با قدرت وجلال عظیم، وفرشته های خودرا(یاران خود را) خواهد فرستاد باصدای بلند آواز، وآنان برگزیدگانشان را جمع خواهند نمود.
درانجیل«لوقا» ، فصل 12، آمده است:
کمرهای خود رابسته وچراغ های خود راافروخته دارید ، وشما مانند کسانی باشید که انتظارآقای خود می کشند ، تاهروقت بیاید ودررابکوبد بیدرنگ برای او باز کنید.( مکارم شیرازی، 1385 ، ص56)
پس از رفتن حضرت عیسی«ع» ، مسیحیان پیوسته درسوز وگداز وشوق بازگشت دوباره وی روزگارگذرانده اند . شوروهیجان امیدبه ظهورآن حضرت هنگام نزدیک شدن سال 1000و2000 میلادی میان مسیحیان اوج گرفت.اکنون که سال 2000 راپشت سرگذاشته اند ومسیح نیامده جمعی از آنان به دوهزارمین سال مصلوب شدن وبرخاستن وی از قبریعنی حدودسال2030میلادی دل بسته اند. به گمان این گروه ، وی درآن روزگارازآسمان فرودخواهدآمد ودرزمین قیامت برپاخواهدکرد. سپس مردم راداوری خواهدکردوگروهی را به جهنم وگروهی رابه فردوس خواهد فرستاد.(متی30:22) (توفیقی،1385 ، ص200.)
5-3-اعتقاد به منجی نزد سرخ پوستان آمریکا
درمیان قبائل سرخ پوست امریکایی … این عقیده شایع است که روزی گردسرخ پوستان ظهورخواه کردو آنها رابه بهشت زمین رهنمون خواهد کرد….، تنها از سال1890 بالغ بربیست نوع از این نهضت ها درتاریکی آمریکا ضبط شده است.(مکارم شیرازی ،1388 ، ص57)
4- مهدویت درقرآن
1-4درسوره انبیاء آیه 105 مى‏خوانیم
« و لقد كتبنا فى الزبورِ من بعد الذكرِ ان الارض یرثها عبادى الصالحون» 
یعنى ما در زبور (داود ( ع ) ) نوشتیم كه سرانجام ، وارث زمین بندگان شایسته من خواهند شد . حال یكبار دیگر متن زبور را كه در این نوشتار آوردیم بخوانید و با این آیه مقایسه كنید و ببینید كه چگونه خداوند این قسمت از زبور را محفوظ نگه داشت تا آیندگان بدانند كه حكومت زمین سرانجام به دست انسانهای شایسته خواهد افتاد و سرنوشت افراد شرور و ظالم جز نابودی نیست.
طبرسی در تفسیر آیه از امام باقر(ع) آورده است كه ایشان فرموده اند
«هم اصحاب المهدی فی آخر الزمان» (مجمع البیان ذیل آیه شریفه)
یعنی: اینان یاران حضرت مهدی در آخرالزمان هستند (همان)
مرحوم شیخ طوسی نیز در تفسیر این آیه شریفه از امام باقر(ع) روایت كرده است كه
«ان ذلك وعد الله للمؤمنین بانهم یرثون جمیع الارض» (تفسیرتبیان،1409ق،ص252)
یعنی این وعده قطعی خدا بر مؤمنان است كه آانان تمامی زمین و زمان را به ارث خواهند برد این آیه مباركه از نظر معنا به آیه پیش شباهت دارد كه می فرماید: لیستخلفنهم فی الارض
در این دو آیه چه تعبیر زیبایی به كار رفته است. تعبیر به ارث و استخلاف كه ارث انتقال ثروت از مرده به زنده و استخلاف نیز قرار دادن یكی بجای دیگری را گویند. تا همین حد به آیاتی كه پیرامون وجودگرانمایه حضرت مهدی(عج) تاویل شده است بسنده می شود، اما یادآوری می گردد كه در اینجا تنها شمار اندكی از آیات را ترسیم نمودیم و آیات شریفه قرآن در این مورد بگونه ای كه در روایات آمده بسیار است و دانشمند معاصر آقای سید صادق شیرازی در كتاب «المهدی فی القرآن» حدود 106 آیه فقط از مصادر و منابع اهل سنت در مورد امام زمان (عج) گردآوری كرده است. (.http://noorportal.net/180/182/184/58729.aspx)
که در تفسیر نمونه مکارم شیرازی در تفسیر آیه شریفه آمده است:
ظاهر آیه این است كه «هذا» اشاره به همان وعدهای است كه در آیه قبل به بندگان صالح خود در مورد حكومت روی زمین داده شده است .
2-4 روایات پیرامون قیام مهدی ( ع)
در بعضى از روایات صریحا این آیه تفسیر به یاران مهدی ( علیه السلام ) شده است : چنانكه در مجمع البیان ذیل همین آیه از امام باقر ( ع) چنین مى خوانیم : هم اصحاب المهدى فى آخر الزمان : «بندگان صالحی را كه خداوند در این آیه به عنوان وارثان زمین یاد مى كند یاران مهدی ( ع) در آخر الزمان هستند»
در تفسیر قمی نیز در ذیل این آیه چنین آمده است : ان الارض یرثها عبادی الصالحون ، قال القائم و اصحابه : «منظور از اینكه زمین را بندگان صالح خدا به ارث مى برند مهدی قائم ( ع ) و یاران او هستند»
ناگفته پیدا است مفهوم این روایات ، انحصار نیست ، بلكه بیان یک مصداق عالی و آشكار است ، و با

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.
رها گفته ایم این تفسیرها هرگز عمومیت مفهوم آیه را محدود نمى سازد
بنابراین در هر زمان و در هر جا بندگان صالح خدا قیام كنند، پیروز و موفق خواهند بود و سرانجام وارث زمین و حكومت آن خواهند. (مجمع البیان طبرسی به نقل: ttp://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=18395&AyeID=2692)
علاوه بر روایات فوق كه در خصوص تفسیر این آیه وارد شده روایات بسیار زیادی كه بالغ به حد تواتر است از طرق شیعه و اهل تسنن در مورد مهدی ( ع) از پیامبر گرامی اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و همچنین از ائمه اهل بیت (ع) نقل شده كه همه آنها دلالت بر این دارد سرانجام حكومت جهان به دست صالحان خواهد افتاد، و مردی از خاندان پیامبر (ص) قیام می كند و زمین را پر از عدل و داد می سازد آنچنان كه از ظلم و جور پر شده باشد
از جمله این حدیث معروف است كه در اكثر منابع اسلامی از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده : لو لم یبق من الدنیا الا یوم ، لطول الله ذلك الیوم ، حتى یبعث رجلا صالحا من اهل بیتى یملا الارض ‍ عدلا و قسطا كما ملئت ظلما و جورا:« اگر از عمر جهان جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آنقدر طولانی مى
كند تا مرد صالحی را از خاندان من برانگیزد كه صفحه زمین را پر از عدل و داد كند همانگونه كه از ظلم و جور پر شده است( مجمع البیان طبرسی به نقل : ttp://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=18395&AyeID=2692 )
3-4 «ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین». یعنی: و ما اراده كردیم به كسانی كه در روی زمین تضعیف شده اند نعمتی گران ارزانی داریم و آنان را پیشوایان (راستین) و وارثان گردانیم
ذیل این آیه شریفه درکتاب تفسیر نمونه مکارم شیرازی آمده است:
این آیات از جمله آیاتی است كه به روشنى بشارت ظهور چنین حكومتی را مى دهد، لذا در روایات اسلامی مى خوانیم كه ائمه اهل بیت (ع ) در تفسیر این آیه اشاره به این ظهور بزرگ كرده اند
در نهج البلاغه از على (علیه السلام ) چنین آمده است : لتعطفن الدنیا علینا بعد شماسها عطف الضروس علی ولدها و تلى عقیب ذلك و «نرید ان نمن على الذین استضعفوا فى الارض »دنیا پس از چموشى و سركشى همچون شترى كه از دادن شیر به دوشنده اش خوددارى مى كند و براى بچه اش نگه مى داردوبه ما روی می آورد .(نهج البلاغه ،کلمات قصار،209) ، سپس آیه «و نرید ان نمن» را تلاوت فرمود
و در حدیث دیگرى از همان امام بزرگوار (علیه السلام ) مى خوانیم كه در تفسیر آیه فوق فرمود: هم آل محمد (ص) یبعث الله مهدیهم بعد جهدهم ، فیعزهم و یذل عدوهم : این گروه آل محمد (ص ) هستند، خداوند مهدی آنها را بعد از زحمت و فشاری كه بر آنان وارد می شود برمی انگیزد و به آنها عزت می دهد و دشمنان شان را ذلیل و خوار می كند.
و در حدیثی از امام زین العابدین علی بن الحسین (ع ) مى خوانیم : و الذی بعث محمدا بالحق بشیرا و نذیرا، ان الابرار منا اهل البیت و شیعتهم بمنزله موسى و شیعته ، و ان عدونا و اشیاعهم بمنزله فرعون و اشیاعه : «سوگند به كسی كه محمد (ص ) را به حق بشارت دهنده و بیم دهنده قرار داد كه نیكان از ما اهل البیت و پیروان آنها بمنزله موسی و پیروان او هستند، و دشمنان ما و پیروان آنها بمنزله فرعون و پیروان او مى باشند » سرانجام ما پیروز مى شویم و آنها نابود مى شوند و حكومت حق و عدالت از آن ما خواهدبود. (مجمع البیان طبرسی به نقل http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=18395&AyeID=3361.)
«ابن ابی الحدید» در این مورد می نویسد: بزرگان دینی و همفكران ما بر این واقعیت تصریح می كنند كه این بیان امیرمؤمنان علیه السلام، نوید از آمدن امام و پیشوای بزرگی است كه فرمانروای زمین و زمان می گردد و همه كشورها در قلمرو قدرت او قرار می گیرند .(ابن ابی الحدید ، 1385ق ،ص29)
آری سخن امیرمؤمنان علیه السلام بیانگر آن است كه دنیا، پس از سختی و بیداد بسیار نسبت به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله، سرانجام به سوی آنان روی خواهد آورد. آنان بر كران تا كران گیتی حاكم و بر دشمنان كینه توز خویش پیروز می گردند. انبوه مشكلاتی كه بسان سنگ ها و صخره ها سر راه نهضت آسمانی عدالت خواهانه و مقدس آنان قرار دارد همگی رام و كنار می روند و دنیا پس از سختی و بدر فتاری با آنان، برایشان آسان و پس از تلخی و مرارتش شیرین و پس از سركشی اش خاضع و پس از گردن فرازیش مطیع آنان می گردد، و نیز از امیرمؤمنان علیه اسلام آورده اند كه فرمود:«مستضعفان یاد شده در قرآن كریم كه خداوند اراده فرموده است آنان را پیشوای مردم روی زمین قرار دهد، ما خاندان پیامبریم. خداوند سرانجام «مهدی»‌این خانواده را برمی انگیزد و به وسیله او، آنان را به اوج شكوه و عزت و اقتدار می رساند و دشمنانشان را به سختی به ذلت می كشد.» (بحارالانوار،1403ق، ص63)
اما معنای نهان این آیه شریفه غیر از معنای ظاهری و روشن آن است. آن معنا این است كه: مقصود از تضعیف شدگان در آیه شریفه، خاندان پیامبرند. مردم آنان را تضعیف نموده و بر آنان ستم كرده و آنان را به قتل رسانده و سخت ترین بیدادگری را در مورد آنان روا داشته اند
پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله در تبیین این مطلب خطاب به اهل بیت «ع» فرموده اند
«انتم المستضعفون بعدی». یعنی: شما تضعیف شدگان پس از من هستید
و این واقعیت تاریخی كه پیامبر از آن خبر داد، هیچ نیازی به اثبات ندارد تاریخ اسلامی و روند آن به صراحت و با رساترین صدای خویش گواهی می كند كه عده ای از همان روز رحلت پیامبر، خاندان مطهر او را با كمال تاسف مورد هجوم قرار دادند
و آنان را به سختی تضعیف كردند
4-4 در جای دیگر خداوند در قرآن كریم این گونه از آن حضرت نوید می دهد
«وعدالله الذین آمنوا منكم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض كما استخلف الذین من قبلهم و لیمكنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امناً یعبدوننی لایشركون بی شیئاً و من كفر بعدذلك فاولئك هم الفاسقون» (سوره نور، آیه 55)
«یعنی: خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و كارهای شایسته انجام داده اند وعده داده است كه آنان را در روی زمین جانشین دیگران سازد، همان گونه كه مردمی را كه پیش از آنان بودند جانشین دیگران كرد و دینشان را- كه خود برایشان پسندیده است- استوار سازد و وحشتشان را به امنیت تبدیل كند، تا تنها مرا بپرستند و چیزی را با من شریک نگیرند. و آنان كه از آن پس، راه كفر و ناسپاسی در پیش گیرند»
این آیه شریفه نیز از جمله آیاتی است كه بر حضرت مهدی (عج) اشاره دارد
معنای آشكار و ظاهر آیه این است كه: خداوند و آفریدگار توانای هستی به مؤمنان و شایسته كرداران این امت وعده داده است كه آنان را جانشین دیگران سازد. و نیز به آنان وعده داده است كه قدرت و نیرو و امكاناتی به آنان ارزانی دارد كه دین مورد پسند او را در همه عرصه های زندگی پیاده كنند و شرایط وحشت بار و هراس انگیز اجتماعی و روانی خویش را به امنیت و آرامش تبدیل سازند و خداوند را بدون ترس و هراس و به صورت آشكار بپرستند و ندای حق و عدالت را به روشنی و با صدای رسا طنین افكن سازند
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
این وعده شكوهمند خدا سه بار با لام قسم و سه بار با نون تاكید مورد تاكید قرار گرفته است
امامان معصوم و آموزگاران راستین قرآن نیز در تاویل این آیه معتقدند كه وعده پرشكوه خدا تاكنون تحقق نیافته و به هنگامه ظهور حضرت مهدی تحقق خواهد یافت
امام سجاد(ع) در این باره فرمود: «بخدا سوگند كه این مؤمنان شایسته كردار شیعیان ما اهل بیت هستند و خداوند این نوید و وعده شكوه بار را بدست بزرگ مردی از ما تحقق خواهد بخشید. او مهدی این امت است و كسی است كه پیامبر در مورد او فرموده است : اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را آنقدر طولانی خواهد ساخت تا مردی از عترت من كه نامش، نام من است بر جهان حكومت كند و زمین را همان گونه كه به هنگام ظهور او از لبریز از ظلم و جور است مالامال از عدل و داد سازد (طبرسی ، 1380،ص690،ترجمه کرمی.)
حال که موضوع پایان نامه مربوط به « صحاح سته » می باشد ، لازم دانستم که آشنایی اجمالی با آن کتب که مهمترین کتب حدیثی اهل سنت می باشند ، داشته باشیم .
5- آشنایی با جوامع حدیثی اهل سنت 
1-5 الجامع الصحیح (صحیح بخاری) مولف آن ابوعبدالله محمدبن اسماعیل بخاری که در سال 194هجری در بخارا بدنیا آمد ودر سال 256 هجری در خرتنگ – یکی از روستاهای سمرقند وفات یافت ، اواز آنجا که پدرش در گذشت ثروت زیادی برای اوبه ارث گذاشت واو با بهره گرفتن از این ثروت برای تکمیل معلومات خود به خراسان ، عراق ، حجاز، شام ، بصره و… مسافرت نمود واز مشایخ آنها استفاده کرد.
ایشان به خاطرحفظ احادیث زیاد وتبحر درزمینه حدیث شناسی مورد تکریم عالمان عصر خود قرار گرفت که دکتر محمد عجاج الخطیب در حق وی گوید : کان واسع المعرفه ، غزیرالدمعه ،احداعلام الدنیا فی معرفه الصحیح من السقیم ومعرفه احوال الرجال وعلل الاخباروکان احد اعلام الدنیا فی الحفظ والاتقان .
«اوسرشار از دانش ، به هنگام گریه بسیاراشک می ریخت ، از سرشناس ترین افراد در ارزیابی حدیث صحیح از نا صحیح وشناخت رجال حدیث وحدیث واز اعلام جهان در حفظ واستواری در کار بود(ترجمه از ماتن)