برمسئولیت و انتخاب شخصی تأکید می‌ورزد،

راه دسترسی شخصی به خداوند را ارائه می‌دهد،

برتشریک مساعی تکیه می‌کند،

ظرفیت‌های انسانی را ارج می‌نهد،

احساسات انسان را ارزشمند می‌شمرد،

براندیشه‌های شهودی و تکانشی انسان ارزش می‌نهد،

از نیروی تفکر مثبت استفاده می‌کند،

نظری الهی به محیط و بوم دارد،

برای بی گناهی و مظلومیت و اعتماد و حیرت کودک گونه ارزش قایل است،
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

در پی بازیافتن ارزش، معنا و خوبی در انسان و طبیعت است،

برتعادل و هماهنگی تاکید دارد.

۲-۱-۲-۶- انواع معنویت
در مروری که تویگ، وایلد، و براون[۱۸۳] (۲۰۰۱) انجام دادند، انواع معنویت را اینگونه بر شمرده اند:
الف) مذهبی[۱۸۴]
ب) غیر مذهبی (سکولار)[۱۸۵]
ج) متافیزیکی (ماورایی)[۱۸۶]
الف) معنویت مذهبی یا سنتی: این نوع از معنویت تلاش میکند که ارتباط با خدا را توصیف کند، در ذهن بسیاری از افراد، تعریف مفهوم معنویت، رنگ و بوی مذهبی دارد (جاگرز و اسمیت[۱۸۷]، ۱۹۹۶، کلی[۱۸۸]، ۱۹۹۵؛ اشنایدرز[۱۸۹]، ۱۹۸۶؛ اسپوهن[۱۹۰]، ۱۹۹۷؛ به نقل از تویگ، وایلد و براون، ۲۰۰۱، جلالی، ۱۳۸۶). در برخی موارد، مذهب را به شکل‌های دیگری نیز تعریف کرده‌اند: یک اعتقاد و نگرش (جیمز[۱۹۱]، ۱۹۰۲) ؛ جستجوی معنا در زندگی (فرانکل، ۱۹۷۵، کینگ و نیکل[۱۹۲]، ۱۹۹۹)، یا تمایل به داشتن تماس بیشتر با وجودی متعالی (آلپورت[۱۹۳]، ۱۹۸۶)، آلپورت همچنین اعتقاد داشت که افراد نیاز دارند تا تجاربشان را با دیگران شریک شوند و آنها این کار را از طریق به مشارکت گذاشتن آیین و مناسکشان انجام میدهند.
معنویت سنتی (مذهبی) از آیینها، احکام، مناسک نوشته شده (ادیان)، پیروی میکند که توسط روحانیون یا متخصصین دینی دیگر و مؤسسات آنان تعیین میشود. لیبی[۱۹۴] (۱۹۹۴؛ به نقل از تویگ، وایلد، و براون، ۲۰۰۱) مذهب سنتی را اینگونه تعریف می‌کند: “سنتهای رسمی و تشریفاتی است، که در پس آن ساختاری نظامدار از عقاید و فعالیتها قرار دارد و بوسیله گروه برگزیدهای از متخصصین مذهبی، پرورش مییابد” (همان).
ب) معنویت متافیزیکی (ماورائی یا معنویت عصر بازگشت): که، به ارتباط بشر با قدرتی بزرگتر از خود میپردازد. این نوع معنویت ساختار خاصی ندارد و ا صول خود را از نظرات مردم معمولی تا متخصصان دینی و بعضی شعائر مذهبی گرفته است. ارتباط با قدرت بزرگتر از خود، میتواند تحت عنوان ارتباط با جهان هستی یا هر قدرت برتر دیگری باشد. در این نوع معنویت تأکید بر این است که هر چیزی یک فرایند پیوسته و اتصالی دارد. گروهی از طرفداران این نوع معنویت، طبیعت را به عنوان مکانی مقدس میبینند؛ جائی که فرد میتواند حضور ابدیت را در آن درک کند. گروه‌های دیگر مانند، گروه های معتادان گمنام است. شعارهایی در مورد رها کردن خود و در عوض آن اتصال با ماهیت ماورایی، مثل شعار “رها کن و به خدا بسپار[۱۹۵]” در برنامه ۱۲ قدم[۱۹۶] دیده میشود (جلالی، ۱۳۸۶).
ج) معنویت انسانگرا (روانشناسانه): اولین روان شناسانی که در مورد مذهب مطلب نوشتند، تمایزی را بین معنویت و مذهب قائل نمی‌شدند. اما کاملاً آشکار بود که تمایلی به حمایت از تعریفی که از مذهب شکل گرفته بود نداشتند (آلپورت، ۱۹۶۸، جیمز، ۱۹۰۲؛ یونگ، ۱۹۳۲؛ واتز[۱۹۷]، ۱۹۷۲؛ به نقل از تویگ، وایلد و براون، ۲۰۰۱).
آشکار بود که این نویسندگان، به تجربه شخصی مذهب اشاره میکنند که میتواند از نظریات متخصصین دینی و کلیسا، مجزا باشد. بطور مثال، اعتقاد و نگرش به قوانین معنوی نادیدنی و جستو بدنبال “یگانهای” که واقعیتی نادیدنی دارد (جیمز، ۱۹۰۲) و یا جستجو برای وابستگی به واقعیت کلی (آلپورت، ۱۹۶۸). کارشناسان این حوزه به روشنی بیان کردند که واژه “مذهب” بایستی علاوه بر خدایی که جهان هستی را کنترل میکند، به سایر ابعاد آن نیز توجه کند (فروم[۱۹۸]، ۱۹۶۷). در واقع بایستی بتوان مذهب را از بین دو تعریف «جستجو برای معنا به سمت واقعیت» و «نظامی رسمی از آیینها، احکام، و مناسک» (فروم، ۱۹۶۷؛ به نقل از تویگ، و ایلد، و براون، ۲۰۰۱) تمیز داد.
طرفداران این نوع معنویت معتقدند که معنویت بوسیله ذهن و قلب انسان ساختار گرفته است (کلی، ۱۹۸۵) و به نظر آنها ارزشهای معنوی ذاتی بوده و وابستگی به یک مذهب خاص ندارند.
مایکلی[۱۹۹]، سوکن و بلچر[۲۰۰] (۱۹۹۲) معتقدند که معنویت به ۳ شکل مرتبط با مذهب تجلی می‌یابد:
۱- فعالیتهای مذهبی منسجم ۲- فعالیتهای مذهبی سازمان نیافته ۳- ایمان
۲-۱-۲-۷- رویکردهای مختلف به معنویت
در این قسمت به نظریات مختلف (جامعه شناختی، روانشناختی ، فلسفی و …) در مورد معنویت اشاره می‏شود که نمود بیشتری در زندگی روزمره انسان دارند.
ویلیام جیمز:هر کنکاشی در زمینه تجربه عرفانی و مذهبی با مراجعه به اثر بزرگ و مهم ویلیام جیمز، یعنی کتاب انواع تجربه‌های مذهبی[۲۰۱] (۱۹۱۰) کامل می شود. جیمز به این مطلب اشاره دارد که واژه‌های عرفان و عرفانی بودن، معمولاً از کلماتی هستند که صرفاً باعث سرزنش کردن گویندگان می‌شوند. وی چهار خصوصیت مهم را برای تجربه عرفانی بر می‌شمارد:
۱- غیر قابل توصیف بودن[۲۰۲]: حالات عرفانی تنها به تجربه می‌آیند و غیر قابل توصیف هستند.
۲- عقلانیت[۲۰۳]: تجربه‌های عرفانی، به دانش و بینش نسبت به عمق حقیقت مربوطند و فراتر از ذهن عادی هستند.
۳- گذرا بودن[۲۰۴]: این حالات زودگذر هستند و تجربه آنها معمولاً حداکثر بیش از سی دقیقه به طول نمی‌ انجامد.
۴- فعل پذیری[۲۰۵]: معمولاً در طول این رویداد عرفانی، تجربه کننده به صورت منفعل در می‌آید (وست، ۱۹۸۳).
فروید: فروید آشکارا، نیاز نوع بشر به مذهب را به تجربه‌های اولیه دوران کودکی مربوط می‌داند: « نیازهای مذهبی عمدتاً از درماندگی طفل و در نتیجه ابراز نیاز و علاقه او به پدر نشأت می‌گیرد و این رابطه‌ای است غیر قابل انکار» (فروید، ۱۹۶۳). او مذهب را به عنوان ارائه کننده توجیهاتی دروغین برای ابهامات زندگی تلقی می‌کند، خداوند بخشنده، نقش پدر را ایفا می‌کند و مردم می‌توانند در هنگام دعا از او حاجت بطلبند.
در آغاز (۱۹۶۳) فروید در برابر ادعاهای مربوط به تجربه‌های معنوی، موضع بی طرفی اتخاذ کرد و گفت: «من نمی‌توانم این احساسات اقیانوس گونه را در خود کشف کنم» (۱۹۶۳). هرچند این موضوع باعث نشد که وی وجود این تجربه‌های معنوی را در دیگران انکار کند اما آنها را به عنوان ریشه اصلی نیازهای مذهبی قلمداد نمی‌کرد. این احساسات “اقیانوس گونه” را عجیب می‌دانست و آنها را، “اصلاً با بافت روان شناسی ناهمخوان می‌شمرد”.
فروید عقیده داشت که ریشه احساساتی از این دست را می‌توان در دوران کودکی یافت، زمانی که کودک خود را مجزا از جهان نمی‌بیند. به نظر فروید، تنها تجربه غیرآسیب شناختی در بزرگسالی و در از دست دادن حد و مرز شخصی، هنگامی اتفاقی می‌افتد که دو فرد بزرگسال عاشق یکدیگر می‌شوند. در نتیجه، هر تجربه دیگری از قبیل تجربه‌های معنوی که حد و مرز وجودی انسان را از بین می‌برد، در نظر او یک پدیده نابهنجار محسوب می‌شود (وست، ۲۰۰۰).
در هر صورت، فروید نگرشی بی اعتنا به معنویت و تجربه‌های معنوی دارد، اما دیدگاهش در مورد مذهب از این هم منفی‌تر است. نویسندگان زیادی هم پیرو سنت‌های روانکاوی و روان پویایی هستند، اما نظرشان درباره بخش معنوی زندگی مثبت است (به عنوان مثال، نگاه کنید به فاسکت و جاکوبز[۲۰۶]، ۱۹۸۹، فرانکل[۲۰۷]، ۱۹۷۸، گان تریپ[۲۰۸]، هرمان[۲۰۹]، ۱۹۸۷، یونگ، ۱۹۶۷، سیمینگتون[۲۱۰]، ۱۹۴۴).
یونگ:یونگ مذهب را نه بر اساس ایمان و اعتقاد، بلکه بر حسب تجربه، در نظر می‌گرفت: اصطلاح مذهب به نگرشی اشاره دارد که مختص هشیاری تغییر یافته بر اثر تجربه به ماورالطبیعه (نامینوسم) است (وست، ۲۰۰۰).
یونگ با تائید واقعیت روانی نیاز معنوی یا مذهبی در نوع انسان می‌گوید: رنج هر فرد روان رنجور را در نهایت می‌باید به عنوان رنجی برای روح او به شمار آورد که هنوز معنای خود را در نیافته است (یونگ، ۱۹۵۸). به این ترتیب، یونگ برخلاف نظر فروید تجربه‌های معنوی و روحی را به عنوان جنبه‌های بالقوه سالم و سلامت از هستی انسان در نظر می‌گیرد.
وی یکی از پیشگامان اولیه رویکرد تحلیل گری است که معنویت و مذهب را در تحلیل خود گنجانده است. یونگ بر سر درخانه اش این جمله یونانی را حک کرده بود، “خداوند حاضر خواهد بود، چه او را فرا خوانیم و چه او را فرا نخوانیم” (به نقل از وست، ۱۹۸۳).
آلپورت[۲۱۱] :آلپورت معتقد بود که ما می‌توانیم موضع مذهبی افراد را براساس دو نوع نگرش طبقه بندی کنیم: افرادی که مذهب آنها ناپخته و بیرونی است و افرادی که مذهبی پخته و درونی دارند. افرادی که دارای مذهبی بیرونی هستند، از مذهب به نفع خود بهره می‌برند… گرایش کم عمق فرد به یک مذهب یا فرقه خاص، توسط خود او و به طور انتخابی شکل می‌گیرد تا نیازهای بدوی او را ارضا سازد… در مذهب بیرونی، توجه فرد به سوی خدا معطوف می‌شود، اما باز هم این توجه شامل صرف نظر کردن از خود نمی‌شود (آلپورت و راس[۲۱۲]، ۱۹۷۴)، اما در مقابل مردمانی که دارای مذهبی درونی هستند، انگیزه اصلی خود را در مذهب جستجو می‌کنند و با پیوستن به مذهب یا فرقه‌ای خاص، در تلاش درونی سازی مذهب و پیروی کامل از آن هستند (وست، ۲۰۰۰) که دسته دوم ویژگی‌های افراد معنوی را دارا می‌باشند.
معنویت در نظریه رفتارگرایی- شناختی
رفتارگرایی به جای تمرکز برفرایندهای درونی همچون رویاها، تخیلات و تکانه ها، بر رفتار قابل مشاهده انسان و نحوه تغییر آن تمرکز دارد، پس رویکردهای رفتاری شناختی در درمان، کمتر می‌توانند در زمینه معنویت سخنی داشته باشند (روان[۲۱۳]، ۱۹۹۳). با این حال، اخیراً پیشرفت هائی در این زمینه صورت گرفته و از درمان شناختی _ رفتاری دارای محتوای مذهبی، با موفقیت استفاده شده است. این نوع درمان، بخصوص در مورد مراجعانی که گرایش‌های مذهبی داشتند موفقیت آمیز بوده است (پین[۲۱۴] و همکاران، ۱۹۹۲).
انسان گرایی
بیشتر متخصصان انسان گرا از یک مدل کلی پیروی می‌کنند که برمبنای آن، افراد به عنوان موجوداتی فیزیکی، هیجانی، عاطفی و معنوی در نظر گرفته می‌شوند. در نتیجه معنویت و تجربه‌های معنوی نیز پذیرفته شده است و حتی به عنوان پدیده قابل اکتشاف، از آنها استقبال می‌شود. اما باید اذعان نمود با توجه به اینکه در برنامه‌های آموزشی درمانگران انسان گرا مسایل معنوی و فرافردی به صورت سطحی مطرح می‌شود و این برنامه‌ها، معمولاً نظام مند و طرح ریزی شده نیستند و در نتیجه، واکنش به معنویت مراجع نیز معمولاً به شخص درمانگر بستگی دارد (روان، ۱۹۹۳).
روان شناسی فرافردی
مازلو روانشناسی فرافردی را به عنوان ” مکتبی که درباره تجربه‌ها و ارزش‌های متعالی بحث می‌کند ” توصیف کرده است (گست[۲۱۵]، ۱۹۸۲). این مکتب، مراجعان را بر می‌انگیزد تا با “خود برتر”[۲۱۶] خویش تماس حاصل کند (خود برتر اصطلاحی است که آساگیولی به جای واژه روح از آن استفاده می‌کند).
یکی از دانشمندان این مکتب کن ویلبر[۲۱۷] است. وی معتقد است که فراتر از مرحله وحدت بدن و ذهن که از بالاترین مراحل رشد درمانگری غیر مذهبی محسوب می‌شود، می‌توان قلمرو معنویت را تجربه کرد. او این قلمرو را به سه سطح تقسیم می‌کند که عبارتند از سطح روحی[۲۱۸]، سطح دقت و ظرافت[۲۱۹]، و سطح علّی[۲۲۰]. ماوراء این سطوح، سطح نهایی است که آن را آتمن[۲۲۱] می‌نامند و ویلبر معتقد است که این سطح شامل کلیه تجربه‌های بشر می‌شود.
رویکردهای علوم اجتماعی به معنویت
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
یکی از مهمترین رویکردها در باب معنویت رویکرد جامعه شناختی می باشد. آنگونه که به طور مفصل در این نوشتار شرح داده شد مبحث معنویت در سالهای اخیر به صورت خاص به یکی از موضوعات جامعه شناختی تبدیل شده است. خصوصاً با در نظر گرفتن بروز و ظهور جریان های معنوی گرایی جدید که گاهاً با عنوان عرفان های نو ظهور نیز از آن یاد می شود. البته باید دانست که این جریانها تنها بخشی از مباحث مربوز به معنویت در رویکردهای جامعه شناختی را شامل می شوند.
رویکردهای علوم اجتماعی به معنویت و مذهبی بودن تنزل از حیطه تمرکز بر ارزش عملکردی مذهب به تمرکز بر ماهیت و محتوای تجربه‌های روحانی و مذهبی را به همراه داشته است (پترسون و سلیگمن، ۲۰۰۴). در سنت‌های کارکردی واگرا، بعضی از دانشمندان نقش موسسات مذهبی و دینی در گسترش و نگهداری ارزش‌هایی که باعث ترویج طبقه اجتماعی مربوطه می‌شوند را توصیف کرده‌اند (دورکیم[۲۲۲]، ۱۹۱۵).
در تعدادی از نوشته‌های علوم اجتماعی اصطلاح معنویت و مذهبی بودن بحث‌های مشابهی داشته است. به هرحال، مطالعات اخیر نشان می‌دهد که بعضی از افراد تفاوت ذاتی بین معنویت و مذهبی بودن قایل می‌شوند (ماتیس[۲۲۳]، ۲۰۰۰، زینباور[۲۲۴]، ۱۹۹۷).
از آنجایی که در این پژوهش از نظریات جامعه شناسی جهت تبیین موضوع استفاده می شود در بیان رویکردهای جامعه شناختی به همین میزان اکتفا می شود.
معنویت در اسلام
دین اسلام بی‏تردید از ادیان الهی و مطابق با آموزه های اسلامی، آخرین برنامه ارسالی از سوی خدا به بندگان می‏باشد. طراحی و ساختار این دین به گونه‏ای است که معنویت درسراسر آن به چشم می‏خورد. در اینجا مناسب است مؤلفه‏های معنویت با توجه به منابع اسلامی طرح شود و تعریفی از نگاه اسلامی ارائه دهیم. پیش از سخن گفتن درباره مؤلفه‏های معنویت، بیان این نکته ضروری است که موضوع یا محل معنویت، انسان است. معنویت حالتی از مجموعه حالت‏های آدمی است که در برخی مواقع به آن دست می‏یابد. ظاهراً حالت‏های معنوی یا آنچه را افراد از آن به حالت‏های خاص یاد می‏کنند، برای همه به صورتی پدید می‏آید. به عبارت دیگر، انسان ظرفیت روی آوردن، ایجاد، یا رسیدن به این حالت‏ها را دارد. ولی مهم آن است که بتوان درباره انبوه حالت‏هایی که از آن به نام معنویت یاد می‏شود، یا ابزاری که برای وصول به آن در نظر گرفته می‏شود، حالت‏ها و ابزارهای مناسب را انتخاب کرد.
مؤلفه‏های معنویت در اسلام
خدا: آغاز و پایان معنویت در اسلام به خدا ختم می‏شود. اولین قدم در معنویت اسلامی، پذیرش موجودی برتر و تأثیرگذار تام در زندگی انسان و عالم هستی می‏باشد. بدون اعتراف اجمالی به چنین واقعیتی، معنویت اسلامی شروع نمی‏شود. در قرآن می‏خوانیم: (هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَی عَلِیمٌ) (حدید: ۳)، آیات اول سوره عصر نیز آغاز حرکت انسان را به نحو صحیح بیان می‏کند که با ایمان به خدا شروع می‏شود و با خصوصیات ویژه‏ای پایان می‏یابد. برخی خصوصیات آن به طور پراکنده در متون دینی نظیر قرآن و روایات آمده است. مثلا، در قرآن ویژگی‏هایی برای خدا ذکر شده که انسان در سیر معنوی خود دقیقا به مفاد آن‏ها علم پیدا می‏کند، به گونه‏ای که دیگر تردید در وجود او باقی نمی‏ماند. ویژگی‏های روانی او نیز صورتی خاص می‏یابد، به گونه‏ای که هیچ امری در زندگی او را از یاد خدا باز نمی‏دارد، نفس آرام می‏شود و دیگر دغدغه‏ای سراغ او نمی‏آید. اینکه خدا فرموده: ” ما از رگ گردن به تو نزدیک‏تریم”، چنین رابطه‏ای را در عالی‏ترین حدّ ممکن درک می‏کند و صفات جمال و جلال خدا را می‏فهمد و تسلیم محض می‏گردد و سؤالی برایش باقی نمی‏ماند؛ یعنی از آن نقطه‏ای هم که حضرت ابراهیم فرمود: خدایا به من نشان بده که چگونه مردگان را زنده می‏کنی، می‏گذرد و در مسیر مستقیم با سرعت وصف‏ناپذیر در محضر خدا به حرکت در می‏آید. بی‏تردید بهترین ویژگی‏های انسان کامل همان است که در زندگی‌ائمه‌ (دوازده امام) در شرایط مختلف نمودار گشت؛ مانند آنچه از پیامبر اسلام (ص)، علی (ع) و اولاد معصوم او سراغ داریم که به تفصیل از آن بحث شده است.
وساطت: معنویت در اسلام به ویژه در میان شیعیان، حداقل در برخی مراتب آن، بدون واسطه میسّر نیست. کسانی هستند که می‏پرسند وجود اشیا یا اشخاصی که نقش واسطه را بین انسان و خدا دارند، در زندگی انسان چه نقشی دارند؟ آیا اگر کسی در جایی بنشیند و همواره تلاش کند به یاد خدا باشد و بگوید: من می‏دانم خدا هست و از طرفی می‏دانم هدف تمام برنامه‏هایی را که خدا فرستاده یاد خودش می‏باشد، من نیز به یاد خدا هستم، بنابراین چیز دیگری لازم ندارم، آیا معنویت مطلوب در اسلام به این‏صورت تحقق پیدا می‏کند؟ به راستی چرا در اسلام گروهی پیدا شده‏اند و معتقدند بدون پیامبر و امام معصوم نمی‏توان به نهایت مطلوب انسانی دست یافت؟ اینکه امام رضا (ع) فرمود: من از شروط کلمه «لاالهَ الاالله» هستم، دقیقا به چه نکته مهم روان‏شناختی انسانی اشاره می‏کند؟ بعید است که کلام حضرت از یک واقعیت ارتباطی در نفس الامر حکایت نکند. به عبارت دیگر، اگر کسی «یا خدا» را بدون توجه به معارف محمدی و علوی بگوید، آیا در مسیر صحیح سیر به سوی خداوند قرار دارد یا خیر؟ در اینجا به نکته‏هایی اشاره می‏کنیم تا قدری بحث بیشتر روشن شود:
۱٫ ارتباط ذاتی: انسان با خدا ارتباط ذاتی دارد؛ به این معنا که در ذات خود به علت خود وابستگی تام دارد.
۲٫ آشنایی ذات با خالق: انسان در این آشنایی ذاتی و اعتراف به وجود و سلطنت، به واسطه نیاز ندارد؛ یعنی اگر پیامبر (ص) و امام (ع) هم نباشد، چنین ارتباط و شناخت ذاتی برای انسان وجود دارد. ظاهرا وجود یا عدم این رابطه و شناخت جنبه مقدمی دارد و امری غیر اختیاری می‏باشد و وجود آن برای افراد انسان نسبت به همدیگر موجب ارزشمندی نمی‏شود و فعلیت آن برای انسان نسبت به نقطه نهایی امری بالقوه به حساب می‏آید.
۳٫ رابطه از راه دور و مفهومی: در این نوع رابطه هر چند انسان می‏تواند بدون نیاز به واسطه با خدای خود ارتباط برقرار کند، مثلا او را صدا بزند، ولی انتخاب مفاهیم، که نمود باور انسان درباره خدا هستند، باید از شناختی صحیح ناشی شوند، تا پیش برنده باشند. در قرآن، برخی باورهای نادرستی که نسبت به خدا در انسان وجود دارد، ذکر شده است: «انسان را وقتی خدا می‏آزماید و روزی او را تنگ می‏گیرد، می‏گوید: خدا مرا خوار گردانید. » (فجر: ۱۵)، یا وقتی از حضرت علی (ع) پرسیدند، توحید چیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «توحید آن است که خدا را توهم نکنی؛ یعنی او را به‏ گونه‏ای خاص به ذهن نیاوری و عدل آن است که خدا را متهم نکنی ». ظاهرا آدمی در وصف مفهومی خالق و کیفیت ارتباط خود با او دچار اشتباه می‏شود. بنابراین، در دریافت این مفاهیم و انطباق آن‏ها بر خداوند به انسانی نیاز دارد که در حدّ تام ظرفیت انسان، این رابطه را بداند. هر چند در فهم برخی مفاهیم مانند « وجود خدا، قدرت، رازقیت » به طور عام، دچار مشکل نمی‏شود و رابطه‏ای ناقص می‏تواند با خدا برقرار کند. دعای کمیل را در نظر بگیرید: تمام شروع و پایان این دعای شریف یک رابطه مفهومی در قالب الفاظ با خدا می‏باشد. این رابطه در جای خود، از نوعی رابطه متناسب با خدا حکایت می‏کند. تمام دعاها از همین دست می‏باشند که تربیت شدگان آستان الهی در قالب آن‏ها با خدا رابطه برقرار کرده‏اند و به دیگران نیز آموخته‏اند. این نوع وساطت، که از نوع واسطه در اثبات می‏باشد، بی‏تردید در زندگی انسان‏ها ضرورت دارد و بدون آن آدمی به سختی به اوصاف خداوند دست می‏یابد.
۴٫ رابطه عملی و برنامه‏ای: یعنی ارائه برنامه تربیت معنوی که انسان را به کمال مقصود می‏رساند. همچنین کمک به انسان در برخی‏شرایط به صورت تکوینی تا آدمی همواره در مسیرمستقیم قرار گیرد. در اینجا نیز برنامه باید ارسالی باشد.هر برنامه دیگری که از عقل بشری سرچشمه گیرد، ممکن است انسان را به جای برساند که به جایی شکوفا شدن، به پژمردگی بگراید. بنابراین، این رابطه نیز از نوع رابطه در اثبات می‏باشد.
۵٫ وصول و رابطه واقعی: در وصول واقعی و ارتباط وجودی طبق قاعده و بیان روایات، این رابطه واقعی و بدون واسطه می‏باشد. هر چند ممکن است در تسهیل رابطه افرادی مانند پیامبر و اوصیای او کمک کنند و موانع را برطرف نمایند.
۶٫ تدرّج در رابطه: همان‏گونه که گذشت، رابطه اختیاری انسان در آغاز با رابطه مفهومی و وصفی آغاز می‏شود و در قالب یک برنامه همه جانبه و مؤثر در ابعاد وجودی انسان به پیش می‏رود و در نهایت، به لقاء تام و درک حضوری و اختیاری منجر می‏شود. مراد از معنویت اسلامی، هر دو قسم اول و دوم است، ولی مقصود رابطه‏ای که در برخی شرایط اضطراری و بدون اختیار آن را درک می‏کند، نیست. (شریفی و همکاران، ۱۳۷۸: ۴۵)
رویکرد دانشمندان مسلمان به معنویت
ابن عربی از تجربه معنویت در قالب تجربه عرفانی و مقام حیرت سخن می‌گوید. از دیدگاه او عارف، هستی واحد حق تعالی را در آینه ی اشیاء و حوادث مشاهده می‌کند و در همه کثرات، وحدت را می‌نگرد. ابن عربی درجایی دیگر می‌گوید: عارف کامل خدا را درهر صورتی که بدان تجلی کند و در هر صورتی که بدان درآید، می‌شناسد و غیر عارف او را نمی‌شناسد، مگر در صورت معتقد خود (شیروانی، ۱۳۸۱). مطالعه این دیدگاه نشان می‌دهد که جریان تجارب عرفانی و معنوی در شرق و غرب بسیار به هم نزدیک است. اریک فروم (۱۹۷۰) برتشابهات عرفان و معنویت شرق (مولوی) و غرب (مایستر اکهارت) تاکید کرده است.
ملکیان (۱۳۸۶) ، بر اساس نگرش اسلامی، معتقد است که معنویت نوعی دین شخصی است. معنویت به گمان وی یک سلسله از باورها، احساسات و عواطف و یک سلسله از نیازها و خواسته هاست. آنچه به گمان وی فرق فارق معنویت با دین نهادینه شده تاریخی است، این است که در معنویت تقلید به حداقل ممکن کاهش می‌یابد و معنویت همه‌ی آن چیزی است که محل توجه صداقت و جدیت است. اما انسانی که بخواهد چنان زیست کند که تمام زندگی او همراه با صداقت و تواضع و احسان و حقیقت طلبی و عشق ورزی باشد، فیزیک زندگی برایش تنگ می‌شود. این بدین خاطر است که اساساً حفظ آرمان‌ها هزینه دارد و انسان به میزان التزام و تقیدش به آرمان‌های اخلاقی معنوی باید هزینه بپردازد. وی اظهار می‌کند که معنویت لب لباب همه ادیان است و به بازسازی مفاهیم و گزاره‌های مشترک ادیان می‌پردازد.
عکس در مورد عشق ورزی

 

 

۲-۱۴-۳-۱) مدل توانمندسازی آولیو[۱۲] : آولیو و همکارانش (۲۰۰۴) توانمندسازی شناختی را این گونه کرده اند : توانمندسازی، انگیزش ذاتی در قالب مجموعه معرفت چهارگانه شامل توانش، اثرگذاری، معناداری و خودمختاری، در راستای انعکاس جهت فردی نسبت به نقش در کار است .
به عقیده آولیو توانش به معنای احساس دانستن و توان انجام دادن موفقیت آمیز کار، اثرگذاری به معنای میزان موثر واقع شدن فعالیت شخص در پیشبرد اهداف سازمانی ، معناداری به معنای وزنی که افراد برای کار در استاندارد خود قائل هستند و خودمختاری نیز به معنای حس استقلال در تصمیم گیری است . (آولیو و همکاران، ۲۰۰۴) آولیو و همکارانش، توانمندسازی را از ابزارهای اصلی مدیریت می دانند که بر پایه آن رهبری گشتاری کارکنان به سمت اهداف سازمانی سوق داده می شود و به اعتقاد آولیو و همکارانش فنون رهبری در توانمندسازی کارکنان در واقع ، ترغیب آنان به تفکر منتقدانه، درگیر کردنشان در فرایند تصمیم گیری و القای وفاداری از طریق درک نیاز متقابل آنان است. (همان، ص ۹۵۲)
توانش
اثرگذاری

ابعاد توانمندسازی
تعهد سازمانی
توانمندسازی

معناداری

تغییرات فرهنگی
شکل ۲-۶ : مدل توانمندسازی آولیو(۲۰۰۴)
۲-۱۴-۴) مدل های مبتنی بر رویکرد تعاملی
۲-۱۴-۴-۱) مدل توانمندسازی کارول[۱۳]: مدل توانمندسازی کارول (۱۹۹۵) با نگرش به رویکرد نوین رهبری گروه پایه ریزی شده است. در این مدل، چهار گام اصلی توانمندسازی از سه بعد گروه، فرد و رهبر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
توانمندسازی و اعتماد
تعهد به اهداف
اندازه گیری و تقویت
نقد و بهبود

شکل۲-۷: مدل توانمندسازی کارول(۱۹۹۵)
به نظر کارول، نبود هدف مشترک در گروه، مشکل عمده سازمان های امروزی است. وظیفه اصلی رهبر، ایجاد فضای مثبت در راستای ایجاد اشتیاق در کارکنان به سمت اجرای امور است که اگر گروه ها توانمند و عملا در اجرای کار سهیم شوند، نیازمند اندازه گیری و بازخورد پیشرفت خود هستند و بازخورد در راستای بهبود مستمر و اصلاح مسیر مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. (کارول،۱۹۹۵)
۲-۱۴-۵) مدل های مبتنی بر رویکرد شناختی
۲-۱۴-۵-۱) مدل توانمندسازی جروی، رایت و اندرسون[۱۴]: به اعتقاد این سه پژوهشگر توانمندسازی، فرایند راهنمایی و ایجاد مهارت های لازم برای کارمندان به منظور تصمیم گیریهای مستقلانه در چارچوب فرهنگ و فرایند سازمانی است. آنان در مدل خود با نام توانمندسازی عملکرد راهبردی[۱۵] سه شاخص عمده را امکان توانمندسازی بیان می کنند که عبارتست از :
●هدایت ( راهنمایی)
●مدل رفتاری
●توسعه خط مشی های کاری
از دیدگاه آنان هدایت، فرایندی غیر رسمی برای ایجاد رفتارهای صحیح در کارمندان از طریق افزایش توانایی و ارتقای درجه مهارت آنان است . هدایت، فرایندی است که بر آنچه که مردم بدرستی انجام می دهند و شیوه هایی تاکید دارند که می توانند بهتر عمل کنند. اغلب مدل های رفتاری بیشتر از لغات سخن می گویند، ولی قسمتی از تمرین، مهارت های پایه ای هستند که با بحث و گفتگو و ایفای نقش و اجرا قابل یادگیری است. طبق تحقیقات مدل رفتاری یکی از موثرترین شکلهای گسترش مهارتها و پیشرفت کارکنان و تغییر رفتارهاست؛ همچنین پیکره منابع علمی طراحی شغل همچنان در حال رشد است. مدیران در آینده باید به شدت در برابر مهارتهای گوناگون از خود انعطاف نشان دهند و اینکه با تشخیص صحیح کار، میزان مسئولیت پذیری را در افراد تقویت کنند و برای آنان فرصتهای مناسبی به وجود آورند تا در مقابل کاری که به آنان سپرده می شود، تعهد بیشتری پیدا کنند. اصولا راهنمای خوب باید مدل خوب و مناسبی را انتخاب کند تا مورد توجه کارکنان قرار گیرد. مدیران نیازمند آنند که مسیر راهنمایی و هدایت خود را تغییر دهند تا به نتیجه دلخواهشان برسند. مدیران با اجرای خط مشهای جدید مدیریتی مشکل دارند و به همین دلیل نیازمند راهنما هستند.
به طور کلی در مدلهای پیشنهادی این سه پژوهشگر، سه متغیر اصلی هست. این متغیرها با هم در تعامل است و باید به گونه ای با هم ترکیب شود که کارکنان آن را مثبت تلقی کنند. هر گاه این سه متغیر با هم در تعامل نباشند، فرایند توانمندسازی، ناقص اجرا خواهد شد و مسئله اصلی آن بر عهده مدیران خواهد بود؛ زیرا آنان کاری بسیار دشوار را پیش روی خود خواهند داشت. آنان باید با توجه به این سه عامل به توانمندسازی کارمندان خود بپردازند. خلق فرایند توانمندسازی فقط به اظهار علاقه مندی و تمایل بدان خلاصه نمی شود، بلکه باید برخی از مسائل و مشکلات را نیز پذیرا بود. (جروی، رایت و اندرسون، ۱۹۹۸، ص ۶۵-۵۷)

الگوی رفتاری
هدایت(راهنما)
امکان توانمندسازی کارکنان

توسعه خط مشی
کاری

شکل ۲-۸ : مدل توانمندسازی جروی، رایت و اندرسون (۱۹۹۸)
۲-۱۴-۶) مدل های مبتنی بر رویکرد فرهنگی، ارزشی
۲-۱۴-۶-۱) مدل توانمندسازی لیتگو[۱۶]: لیتگو(۲۰۰۲) مدیر ساخت کاشیهای سرامیکی در استرالیا پژوهشی تحت عنوان تغییر فرهنگ در شرکتهای را به اجرا درآورده است. او در این پژوهش، مدلی ارائه کرد که بر اساس آن می توان با شکل دهی گروه های کاری و توانمند ساختن آنان، راهبرد تغییر فرهنگ را اجرا کرد. او این گروه های کاری را، گروه نظامهای خروجی کیفی[۱۷] می نامد و هدف خود را از شکل دهی این گروه ها، غلبه بر فرهنگ سنتی جداسازی و حیطه بندی[۱۸] در سازمان و درگیری کارکنان در کل فرایند می داند. به اعتقاد لیتگو اصلی ترین مقاومت در مقابل تغییر، عنصر انسان است. وی برای غلبه بر این مشکل، برنامه هایی را در گروه نظام خروجی کیفی در نظر گرفته که از آن جمله است: فراهم آوردن فضای اشتیاق به درگیری در کار به انضمام ایجاد حس مالکیت در کارکنان، ترغیب مدیریت به رهبری، ترغیب کار گروهی، ارتقای انگیزش در کارکنان و توسعه نظام های بازخورد عملکرد. لیتگو با نگرش بر توسعه ظرفیتهای منابع انسانی، توانمندسازی را مهمترین عامل آسان سازی روند ایجاد تغییرات فرهنگی در سازمان بر می شمارد. (نیکزاد،۱۳۸۴،ص ۳۳)
فراهم آوردن فضای اشتیاق به درگیری درمشارکت اطلاعاتی
ایجاد حس مالکیت در کارکنان
برنامه گروه نظام ها ی خروج کیفی
انتقال از مدیریت به رهبری
توانمندسازی
تغییرات فرهنگی
ترغیب کار گروهی
ارتقای انگیزش در کارکنان
توسعه نظام های بازخورد عملکرد
شکل ۲-۹ : مدل توانمندسازی لیتگو(۲۰۰۲)
۲-۱۴-۷) مدل های مبتنی بر رویکرد تلفیقی ( تلفیق رویکرد ساختاری و روانشناختی)
۲-۱۴-۷-۱) مدل توانمندسازی ملهم: طبق پژوهش انجام شده توسط یاهیا ملهم، چهار عامل ، ارتباط مستقیم و تاثیر بسزایی بر توانمندسازی کارکنان دارند که در محیط رقابتی بایستی به آن توجه خاص کرد تا سازمانها بتوانند پاسخگوی تغییرات سریع و با کیفیت بالا باشند، تا علاوه بر رضایت کارکنان، رضایت مشتریان را فراهم سازند. براساس این الگو عوامل موثر بر توانمندسازی کارکنان عبارتنداز :
۱٫ دانش و مهارت کارکنان
ارتقای مهارت و دانش کارکنان که رابطه مستقیمی با کارآفرینی و اثربخشی کارکنان دارد و جایگزینی دانشگران به جای صنعتکاران ناشی از تغییر پارادایم در توسعه منابع انسانی است و توسعه دانش و مهارت کارکنان برگ برنده سازمان های دانشی است .
۲٫ اعتماد
رهبران، نیازمند اعتماد و انتشار قدرت و پذیرش ایده های جدیدی هستند. جریان اطلاعات و دانش تاثیر مثبت بر این بعد و بر پاسخگویی و مسئولیت پذیری کارکنان دارد .
۳٫ارتباطات
ارتباطات دو جانبه وسیله‌ای است که دانش کارکنان را در مجاری ارتباطی سازمان برای خدمت بهتر به مشتریان گسترش خواهد داد . توزیع اطلاعات برای کارکنان به منظور عملکرد بالای سازمان حیاتی است . کانالهای ارتباطی و اطلاعاتی در سازمانها موجب ارتقای دانش و اعتماد سازمانی نیز می شود.
۴٫انگیزه
توجه به نیازها و انگیزه های کارکنان و پرداخت پاداش بر اساس عملکرد در این مدل موردنظر است و پاداشهای معنوی (‌غیر مادی ) نسبت به پاداشهای مادی از اهمیت بیشتر برخوردارند . (احمدرضا طالبیان و فاطمه وفایی ، ماهنامه تدبیر- سال بیستم- شماره ۲۰۳ )
درتحقیق حاضر با توجه به اینکه مولفه های ملهم را در سازمان بازرگانی استان قم مدنظر داشته و در واقع هدف اصلی ما اینست که تا چه حد مولفه های توانمندی ملهم بر روی ابعاد تعهد تاثیرگذار است لذا با توجه به مطالب مذکور، از مدل توانمندسازی ملهم استفاده شده است.
بخش دوم : تعهد
۲-۱۵) مبانی نظری تعهد
در دهه های گذشته مفهوم تعهد سازمانی جایگاه مهمی را در تحقیقات مربوط به رفتار سازمانی به خود اختصاص داده است. با وجود این، توافق، اجماع و اتفاق نظر درباره چگونگی تعریف تعهد و تعیین شاخصهای آن وجود ندارد. به علاوه استفاده از واژه های متعدد برای توصیف این پدیده واحد بر این آشفتگی می افزاید.
مفهوم تعهد سازمانی، که اخیرا بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (مقیمی، ۱۳۸۵، ص۳۹۲)، بر نگرشی مثبت دلالت دارد که از احساس وفاداری کارکنان به سازمان حاصل می شود و با مشارکت افراد در تصمیمات سازمانی، توجه به افراد سازمان و موفقیت و رفاه آنان تجلی می یابد.
با توجه به اینکه مهمترین و ارزشمندترین سرمایه سازمان، سرمایه انسانی آن است و توجه به این سرمایه گرانبها بر روند شکست یا کامیابی سازمانها تأثیر دارد، تلاش برای توسعه تعهد در کارکنان، امر مهمی است که مدیران باید به آن توجه داشته باشند. افراد متعهدتر، به ارزشها و اهداف سازمان پایبندترند و فعالانه تر در سازمان نقش آفرینی خواهند کرد و کمتر به ترک سازمان و یافتن فرصتهای شغلی جدید اقدام می کنند ( Greenberg & Baron, 1989). پورتر و همکارانش تعهد سازمانی را موجب پذیرش ارزشهای سازمان و تمایل افراد به درگیری در سازمان تعریف می کنند و آن را با معیارهای انگیزه، تمایل به ادامه فعالیت و پذیرش ارزشهای سازمان اندازه گیری می کنند (Porter & Steers, 1984).
«پورتر» (۱۹۷۴) و همکارانش تعهد سازمانی را بر حسب میزان شدت تعیین هویت یک فرد با سازمان خاص و میزان درگیری، مشارکت و همکاری او با سازمان مذکور تعریف نموده اند.
۲-۱۶) تعریف تعهد
تعهدسازمانی مانند مفاهیم دیگررفتارسازمانی BEHAVIOR ORGANIZATIONAL به شیوه های متفاوت تعریف شده است .معمولی ترین شیوه برخورد با تعهد سازمانی آن است که تعهد سازمانی را نوعی وابستگی عاطفی به سازمان درنظر می گیرند. براساس این شیوه ، فردی که به شدت متعهد است ،هویت خود را از سازمان می گیرد، در سازمان مشارکت دارد و با آن درمی آمیزد و ازعضویت در آن لذت می برد) “ساروقی ، ۱۳۷۵”. پورتر و همکارانش “۱۹۷۴” (
تعهد سازمانی عبارت از نگرشهای مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان “نه شغل ” است که در آن مشغول به کارند. در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی قرار می دهد)” حسین استرون ، . “۱۳۷۷”. تعهد سازمانی . مدیریت در آموزش و پرورش . دوره پنجم ،شماره مسلسل ۱۷، ص ۷۴-۷۳٫)

 

 

– آشوری،محمد؛پیشین ، ص 127. ↑
– آشوری، محمد، همان، ص 130. ↑
– قربان‌نیا،ناصر؛عدالت حقوقی؛مرکز آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهء اسلامی،چاپ اول،بهار 1381.ص22 ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری؛در:مجمموعه مقالات‌ علوم جنایی؛انتشارات سمت،1383.ص288 ↑

– سید فاطمی،سید محمد؛پیشین، ص 201. ↑
– راسخ،محمد؛تئوری حق و حقوق بشر بین‌الملل؛مجله تحقیقات حقوقی دانشکدهء حقوق دانشگاه‌ شهید بهشتی؛شمارهء 42.ص42 ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛پیشین، ص331. ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛همان ص333. ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛همان، ص334. ↑
– کاشانی،سید محمود؛استانداردهای جهانی دادگستری؛نشر میزان،چاپ اول،1383.ص32. ↑
– کاشانی،سید محمود؛همان، ص32. ↑
– کاشانی،سید محمود؛همان، ص 34. ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات شهر دانش، 1393، صص26و27 ↑
– مصدق، محمد، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات، جنگل، 1393، صص32و33 ↑
– گلدوزیان، ایرج، ادلة اثبات دعوا، چاپ سوم، انتشارات میزان.1387، صص287و288 ↑
– گروه علمی موسسه عالی آزاد چتر دانش، آیین دادرسی کیفری، انتشارات چتر دانش ، تهران، 1393، ص69 ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، انتشارات دانش، 1393،ص53 ↑
– گروه علمی موسسه آموزش عالی چتر دانش، منبع پیشین، ص63 ↑
– مصدق، محمد، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات، جنگل جاودانه، 1393، ص 234 ↑
-مهابادی، علی اصغر، آیین دادرسی کاربردی، تهران، انتشارات، دوراندیشان، 1393، ص129 ↑
1- گلدوست جویباری، رجب، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات جنگل، 1393، ص57 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، اتنشارات شهردانش، 1392، ص 46 ↑
– خالقی، علی، همان ↑
– درمزاری، محمد رضا زمانی، وکالت در اسناد حقوق بین الملل بشر و نظام حقوقی ایران، موسسه حقوقی و بین المللی زمانی و مدرسه مجازی حقوق،(دوره های آموزشی تخصصی حقوق بشر) ، 1393، ص23 ↑
– درمزاری، محمد رضا زمانی، همان، ص28 ↑
– مؤتمنی طباطبایی، منوچهر، آزادیهای عمومی و حقوق بشر، انتشارات دانشگاه تهران، 1378، ص45 ↑
– خالقی، علی، منبع پیشین، ص 194 ↑
– درمزاری، محمد رضا زمانی، منبع پیشین، ص28 ↑
– امیری، اعظم، حق دفاع متهم در مرحله ی تحقیقات مقدماتی در نظام حقوقی ایران، مجله دادرسی، شماره 97، سال 1392، صص21تا26 ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات شهر دانش، 1393، ص154 ↑
– گروه علمی موسسه آموزش عالی چتر دانش، منبع پیشین، ص 182 ↑
– گروه علمی موسسه آموزش عالی چتر دانش، همان، صص182و183 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، موسسه ی مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، چاپ اول، 1393، صص 378-380 ↑
– حبیب پروین، کریم، قرارهای منتهی به بازداشت متهم، ناشر: آریان، 1383، ص110 ↑
– خالقی، علی، منبع پیشین، صص 378-380 ↑
– مصدق، محمد، منیع پیشین، صص 203-205 – گروه علمی موسسه آموزش عالی چتر دانش، منبع پیشین، ص98 ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات، شهر دانش، 1393، ص162 ↑
– خالقی، علی، منیع پیشین، ص21 ↑
– مهابادی، علی اصغر، منبع پیشین، ص 135 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات شهر دانش، 1393، ص182 ↑
– گروه علمی موسسه آموزشی عالی، چتر دانش، منبع پیشین، ص63 ↑
– گروه علمی موسسه آموزشی عالی، چتر دانش، منبع پیشین، ص63 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، موسسه ی مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، چاپ اول، 1393، صص 378-380 ↑
– خالقی، علی، منبع پشین، صص167- 169 ↑
– گروه علمی موسسه آموزش عالی آزاد چتر دانش، منبع پیشین، ص182 ↑
– درمزاری، محمدرضا زمانی، آیین دادرسی کیفری، نشر دانش، 1393، ص44 ↑
– گلدوست جویباری، رجب، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات، جنگل، ص122 ↑
– مصدق، محمد، آیین دادرسی، تهران، انتشارات جنگل، 1393، ص234 ↑
– گروه علمی موسسه آموزش عالی آزاد چتر دانش، منبع پیشین، ص 181 ↑
– درمزاری، محمدرضا زمانی، منبع پیشین، ص 44 ↑
– مهابادی، علی اصغر، آیین دادرسی کیفری کاربردی، 1393،ص 189 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات شهردانش، 1392، ص237 ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، تهران، شهر دانش، چاپ اول، 1393، صص 378-380 ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری؛در:مجمموعه مقالات‌ علوم جنایی؛انتشارات سمت،1383.ص288 ↑
– شمس ناتری،محمد ابراهیم؛ همان ↑
– مصدق، محمد، منبع پیشین، ص269 ↑
– مهابادی، علی اصغر، منبع پیشین، صص135- 140 ↑
– مهابادی، علی اصغر، منبع پیشین، صص135-140 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات شهردانش، 1392، صص391-393 ↑
– درمزاری، محمدرضا زمانی، آیین دادرسی کیفری، نشر دانش، 1393، ص24 ↑
– شیرازی، اکبر، «عدالت قضایی؛ درسی از تجربه و تاریخ»، تهران، مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، 1372، ص78 ↑
– مهابادی، علی اصغر‌، منبع پیشین، ص255 ↑
– درمزاری، محمدرضا زمانی، منبع پیشین، صص23-40 ↑
– درمزاری، محمدرضا زمانی، همان ↑
گروه موسسه آموزش عالی آزاد چتر دانش،منبع پیشین،232-234 ↑
– خالقی، علی، نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، تهران، شهر دانش، چاپ اول، 1393، صص224-228 ↑
گروه علمی موسسه آموزش عالی چتر دانش،منبع پیشین،ص257-258 ↑
– خالقی، علی، آیین دادرسی، تهران، انتشارات، شهر دانش، 1392،صص287-290 ↑

 

یافته های این پژوهش نشان داد که بین رشته تحصیلی دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک از میزان هوش فضایی، منطقی بیشتری نسبت به رشته های دیگر برخوردارند اما این همخوانی رشته و هوش در بین رشته های دیگر(علوم تجربی، علوم انسانی، فنی حرفه ای و کار و دانش) مشاهده نشد. بنابراین پی برده شد که ابزار و ملاکهای هدایت تحصیلی از کارآمدی لازم برخوردار نیستند(Moafian, 2008,p.28).

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

کاربرد نظریه هوش های چند گانه گاردنر در فرایند یاددهی یادگیری توسط سوسن بالغی زاده در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد و به راهنمایی دکتر غلامرضا حاجی حسین نژاد دردانشگاه تربیت معلم انجام شد. در این تحقیق نیز هدف اساسی در پی شناخت وضعیت آموزشی، ضعف ها و قوت های آن و در نهایت بررسی وضع مطلوب و ویژگیهای آن است تا از طریق آن بتوان راهی برای کوتاه کردن فاصله بین وضعیت موجود و مطلوب یافت(Moafian, 2008, p.42).

بررسی رابطه هوش هشتگانه گاردنر با انتخاب رشته تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان توسط ویدا هاشمی در قالب پایان نامه مقطع دکتری و به راهنمایی دکتر هادی بهرامی در در دانشگاه تربیت مدرس درسال ۱۳۸۵ انجام شد. در تحقیق حاضر به بررسی نقش پیش بینی کننده مولفه های هوشی گاردنر در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان و تناسب و تناظر هر یک از مولفه های فوق با محتوای رشته های مختلف تحصیلی می پردازد. علاوه بر این موفقیت تحصیلی دانش آموزان هر رشته بر حسب میزان همبستگی بین نمرات پیشرفت تحصیلی دانش آموزان هر رشته بر حسب میزان همبستگی بین نمرات پیشرفت تحصیلی. ملاکهای هشت گانه هوش مورد توجه قرار می گیرد. برای اجرای این پژوهش ۱۲۰ نفر از دانش آموزان دحتر مشغول به تحصیل در مقطع یکی از دبیرستانهای منطقه ۳ آموزش و پرورش تهران با روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند میانگین سنی ۱۵ سال بود. نتایج لین تحقیق این بود که اولاً دانش آموزان گروه ریاضی در مقایسه با دانش آموزان گروه های هنر و علوم انسانی از هوش منطقی- ریاضی بالاتری برخوردارندو این تفاوت در مقایسه با گروه علوم تجربی مشاهده نشد. ثانیاً میزان هوش دیداری– فضایی در نزد دانش آموزان گروه هنر بیشتر از سایر گروه ها بودو ثالثاً از لحاظ هوش کلامی- زبانی دانش آموزان گروه ریاضی در مقایسه با گروه هنر برتری نشان دادند(هاشمی، ۱۳۸۵).
نتیجه تصویری برای موضوع هوش

 

نقش هوش چندگانه معلمان زبان انگلیسی دبیرستانها در موفقیت آنان در تدریس توسط فاطمه معافیان در قالب پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر رضا پیشقدم در دانشگاه مازندران درسال ۱۳۸۶ انجام شده است. هدف از این تحقیق بررسی نقش هوش چندگانه معلمان زبان انگلیسی در موفقیت آنان در تدریس دارد و سپس رابطه بین جنسیت و نوع هوش های موثر در موفقیت معلمان را در تدریس بررسی می کند.سپس رابطه بین جنسیت و نوع هوش های موثر در موفقیت معلمان را در تدریس بررسی می کند. نمونه آماری در این تحقیق ۹۳ نفر از معلمان زبان انگلیسی دبیرستانهای مختلف شهر مشهد بوده است. البته به همراه این تحقیق پرسشنامه معلم آرمانی از دیدگاه دانش آموزان نیز داده شد. فرضیه این تحقیق این بود که بین موفقیت معلمان زبان انگلیسی در تدریس و هوش های زبانی، اجتماعی و موسیقیایی رابطه معنا داری وجود دارد. اما ارتباط بین معلمان و دیگر هوشهای آنان معنا دار نیست. و نتیجه تحقیق این بود که بین جنسیت و هوش چندگانه معلمان از نقطه نظر موفقیت آنان در تدریس، تفاوت معنا داری وجود ندارد(Moafian, 2008,p.12).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

تاثیر روش حل مسئله بصورت کار گروهی بر روی تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی در قالب پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد توسط حسن شعبانی در اداره آموزش و پرورش تهران درسال ۱۳۸۶ انجام شده است(پورتال خبری اداره آموزش و پرورش تهران).

مقایسه سبک های تفکر دبیران و دانش آموزان هوشمند و عادی شهر تهران در قالب پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد توسط رحیمه فرزین پور در اداره آموزش و پرورش تهران درسال ۱۳۸۶ انجام شده است (پورتال خبری اداره آموزش و پرورش تهران.).

۱۵- تحقیق تحت عنوان بررسی رابطه ی بین هوش چندگانه و سبک های رهبری تحولی، تبادلی مدیران مدارس متوسطه ی شهر اصفهان، توسط لیلا صادقی به راهنمایی دکتر قربانعلی سلیمی در دانشگاه اصفهان انجام گرفته که خلاصه آن به شرح زیر است:
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین هوش چندگانه و سبک های رهبری تحولی و تبادلی مدیران مدارس متوسطه‌ی شهر اصفهان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی مدیران و دبیران دبیرستانهای شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۷-۱۳۸۶ بود که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم جامعه ی آماری، ۱۱۷ نفر از مدیران و ۲۲۲ نفر از دبیران به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه ی استاندارد هوش چندگانه ی دیوید آ کلب با ۷۰ سؤال که توسط مدیران مدارس پاسخ داده شد و نیز پرسشنامه ی محقق ساخته ی سبک های رهبری با ۵۰ سؤال بود که بر اساس نظریه ی برنارد باس و پرسشنامه ی MLQ تدوین شد و توسط دبیران آنان پاسخ داده شد. ضریب پایایی با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ برای هرکدام از پرسشنامه ها به ترتیب ۸۶/۰ و ۸۴/۰ به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی(توزیع فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار) و استنباطی(ضریب رگرسیون و تحلیل واریانس چندمتغیره) صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد، سبک رهبری تحولی تحت تأثیر هوش های بدنی، میان فردی، درون فردی، ریاضی- منطقی و زبانی مدیران و سبک رهبری تبادلی تحت تأثیر هوش های بدنی، درون فردی، ریاضی- منطقی و موسیقیایی مدیران قرار دارد. در بررسی میزان استفاده ی مدیران از سبکهای رهبری تحولی و تبادلی بر اساس رشته ی تحصیلی دبیران و نیز در خصوص میزان استفاده‌ی مدیران از سبک رهبری تبادلی بر اساس نوع مدرسه(دولتی- غیرانتفاعی) دبیران تفاوت معناداری مشاهده شد. در بررسی انواع هوش چندگانه مدیران بر اساس سابقه ی مدیریت، مدرک تحصیلی، نوع مدرسه‌ی آنان(دولتی، غیر انتفاعی) و نیز جنسیت تفاوتهای معناداری مشاهده شد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱-روش تحقیق
در تحقیق حاضر برای جمع آوری اطلاعات از روش های میدانی و کتابخانه ای استفاده خواهد شد. بدین ترتیب که به منظور تدوین ادبیات تحقیق از روش کتابخانه ای و برای جمع آوری اطلاعات به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از روش میدانی استفاده می شود.
پژوهش حاضر از نظر روش، پیمایشی و از حیث هدف، کاربردی است. در روش پیمایشی، داده را از موارد نسبتاً زیادی جمع آوری می کنند. در این روش، مشخصات افراد به عنوان افراد مورد توجه نیست، بلکه با آمارهای کلی سرو کار دارد که نتیجه انتزاع داده هایی است که از موارد متعدد بدست آمده است و سپس روی آنها مطالعه می گردد و در تحقیق کاربردی از نتایج تحقیق در تصمیم گیریها و سیاستگذاریها و همچنین برنامه ریزی ها استفاده می شود (حافظ نیا، ۱۳۸۱، ۵۹ ).
۳-۲-جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری تحقیق حاضر را مدیران (شامل؛ روئسا، معاونین آموزشی، دانشجویی، اداری و مالی، پژوهشی، فرهنگی، حراست، مسئول کارگزینی، مدیران آموزشی، مدیران دانشجویی، مدیران گروه) دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل تشکیل می دهد. با توجه به اینکه این تحقیق در فاصله زمانی بین آبان سال ۱۳۹۱ تا آخر بهمن ماه سال ۱۳۹۱ انجام شده است، در این فاصله زمانی تعداد ۱۰ واحد و مرکز تابعه دانشگاه آزاد اسلامی استان اردبیل شناسایی شدند و تعداد جامعه ۸۰ نفر می باشد ( منبع: سایت منطقه ۲).
اطلاعات جامعه آماری فوق از نظر منطقه جغرافیایی شکل شماره ۳- ۱ و تعداد واحد و مرکز در هر منطقه، بصورت مفصل در جدول‌ شماره ۳ – ۱ آورده شده است.

نقشه شماره ۳ – ۱ : نقشه جغرافیایی واحدها و مراکز تابعه دانشگاه آزاد اسلامی استان اردبیل
جداول ۳ – ۱: تعداد کل واحدها و مراکز تابعه دانشگاه ازاد اسلامی منطقه ۱۳

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ردیف واحدها دانشگاهی استان اردبیل مراکز دانشگاهی استان اردبیل
۱ واحد اردبیل مرکز سرعین
۲ علوم و تحقیقات اردبیل –
۳ واحد بیله سوار –
۴ واحد پارس آباد مغان مرکز اصلاندوز
۵ واحد خلخال –
۶ واحد گرمی مرکز انگوت
۷ واحد مشکین شهر –
کل ۱۰

۳-۳-تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری
با توجه به این که اعضای جامعه آماری از ویژگی‌های تقریبا” مشابهی برخوردارند، بنابراین جامعه آماری همگن در نظر گرفته شده است. برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شده که حجم نمونه برابر یا ۶۶ بر آورد شده است. برای نمونه گیری از نمونه ها؛ از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردیده گردید.
۳-۴-ابزار جمع‌ آوری اطلاعات
ابزار گردآوری در تحقیق حاضر بر اساس پرسشنامه استاندارد تعدیل شده با توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی منطقه، می باشد که توضیح آنها در ادامه آمده است:
۳-۴-۱-پرسشنامه ی هوش چندگانه
به منظور ارزیابی هوش چندگانه ی مدیران با عملیاتی کردن ابعاد هوش چندگانه پرسشنامه ی تدوین شده است. این پرسشنامه شامل ۳۲ سوال می شود که هوش هشت گانه افراد را بر اساس نظریه ی هوش چند گانه گاردنر مورد سنجش قرار می دهد. تعداد سوالاتی که هر گروه هوشی را مورد بررسی قرار می دهد به قرار زیر است:

 

 

۱۸-سود و کارمزدی که برای انجام دادن عملیات موسسه به بانک‌ها صندوق تعاون و همچنین مؤسسات اعتباری غیر بانکی مجاز پرداخت‌شده یا تخصیص یافته باشد.
۱۹-بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولاً ظرف یک سال از بین می روند.
۲۰-مخارج تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.
۲۱-هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره‌برداری نشده باشد.
۲۲-هزینه‌های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت موسسه.
۲۳-مطالبات لا وصول به شرط اثبات آن از طرف مؤدی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.
۲۴-زیان حاصل از تسعیر ارز بر اساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سال‌های مختلف از طرف مؤدی.
حسابداری
۲۵-ضایعات متعارف تولید.
۲۶-ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختی قابل‌قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.
۲۷-هزینه‌های قابل‌قبول مربوط به سال‌های قبلی که پرداخت یا تخصص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.
۲۸-هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آن‌ ها تا میزان حداکثر پنج درصد معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ این قانون به ازای هر نفر.
تبصره ۱- هزینه‌های دیگر که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش‌بینی نشده است به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی جزء هزینه‌های قابل‌قبول پذیرفته خواهد شد.
عکس مرتبط با اقتصاد
تبصره ۲- مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی در صورتی که دارای شغل موظف در مؤسسات مذکور باشند جزء کارکنان موسسه محسوب خواهند شد ولی در مؤسساتی که غیر اشخاص حقوقی باشند حقوق و مزایا صاحب موسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده به استثنای هزینه سفر و فوق العاد مسافرت مربوط به شغل که مشمول مقررات جزء هزینه‌های قابل‌قبول منظور نخواهد شد.
تبصره ۳- در محاسبه مالیات شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی ذخایر موضوع بندهای ۱و۲ ماده ۱۵ قانون شرکت‌های تعاونی مصوب ۱۶/۳/۱۳۵۰ و اصلاحیه­های بعدی آن در مورد شرکت‌ها و اتحادیه‌هایی که وضعیت خود را با قانون بخش تعاونی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳/۶/۱۳۷۰ تطبیق داده‌اند یا بدهند ذخیره موضوع بند ۱ و حق تعاون و آموزش موضوع بند ۳ ماده ۲۵ قانون اخیر الذکر جزء هزینه محسوب می‌شود.
از مصادیق عدم رعایت ماده ۱۴۸ می‌توان به هزینه‌های مزایای پایان خدمت که هر ساله کسر می­ شود اشاره کرد، این هزینه ممکن است تمام ویژگی‌های ماده ۱۴۷ را داشته باشد و طبق آن قابل‌قبول باشد، اما مثلاً به دلیل اینکه به جای ۱ ماه به اندازه ۲ ماه ذخیره در نظر گرفته شده باشد، طبق ماده ۱۴۸ غیرقابل‌قبول است.
همچنین ممکن است یک هزینه جزء لیست ماده ۱۴۸ باشد که در این صورت از لحاظ ماده ۱۴۸ قابل‌قبول است اما به دلیل اینکه شرایط ماده ۱۴۷ را احراز نکرده است، به موجب این ماده غیرقابل‌قبول مالیاتی تلقی گردد.
در واقع می‌توان گفت برای اینکه یک هزینه به عنوان هزینه­ های قابل‌قبول مالیاتی تلقی شود، باید هم ویژگی­های ذکرشده در ماده ۱۴۷ را داشته باشد و هم اینکه در لیست ارائه‌شده ماده ۱۴۸ قرارگرفته باشد و در صورت عدم رعایت یکی از این موارد به تناسب ویژگی رعایت نشده طبق ماده ۱۴۷ق.م.م یا ۱۴۸ ق.م.م غیرقابل‌قبول مالیاتی تشخیص داده می­ شود.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

اندازه مؤسسه حسابرسی و تأثیر آن بر حسابرسی مالیاتی

استقلال حسابرس برای اعتباربخشی به صورت‌های مالی آنچنان ضروری است که برخی وجود آن را بدیهی می‌دانند و استدلال بسیار اندکی برای الزام وجود آن نیاز است. اگر حسابرس مستقل از مدیریت صاحبکار نباشد، نظرش چیزی بر اعتبار صورت‌های مالی نمی­افزاید (حساس یگانه، ۱۳۸۴).
در ایران پس از اصلاحیه ق.م.م مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰، درآمد مؤسسات حسابرسی ناشی از ارائه خدمات حسابرسی مالیاتی (به موجب ماده ۲۷۲ قانون مذکور) رشد قابل‌توجهی داشته است. بحث استقلال حسابرس در ارائه این خدمت موضوعی چالش‌برانگیز است و از لحاظ نظری انتقادات قابل‌توجهی می‌توان بر آن وارد نمود، از لحاظ نظری درآمدهای آتی ناشی از ارائه خدمات حسابرسی مالیاتی باعث می­ شود تا حسابرس به نوعی، به یکی از ذینفعان شرکت تبدیل‌شده و تضاد منافع ایجادشده توانایی از بین بردن استقلال را داشته باشد. نگرانی اصلی از آن است که آیا درآمد حاصل از ارائه خدمات حسابرسی مالیاتی باعث ایجاد وابستگی به صاحبکار و در نتیجه کاهش قابلیت اتکا و کیفیت گزارشگری مالی می‌گردد یا خیر. اگر چنین وابستگی وجود داشته باشد ممکن است حسابرس در ارائه خدمات گواهی دهی خود دقت کمتری اعمال نماید.
این مسامحۀ حسابرس ممکن است باعث شود صاحبکار اقدام به مدیریت سود در سطح وسیعی نماید. اگر قرار است حسابرسی مالیاتی و حسابرسی مالی به یکدیگر وابسته باشند که در حال حاضر این گونه است، از دست دادن قرارداد حسابرسی مالی منجر به از دست رفتن قرارداد حسابرسی مالیاتی می­گردد. این عملکرد به هم پیوسته حسابرسی مالی و مالیاتی ممکن است باعث اهمال در استقلال حسابرس شود (حساس یگانه و هاشمی، ۱۳۹۱).
از طرف دیگر، از آنجایی که مؤسسات حسابرسی بزرگ، به مراتب وابستگی مالی بسیار کمتری به یک یا چند کارفرما دارند، ممکن است تمایل کمتری به جانب‌داری از صاحبکار خود داشته باشند و از دست دادن یک کارفرما را، به خدشه‌دار شده استقلالشان ترجیح دهند از این رو، ممکن است اندازه مؤسسه حسابرسی، بر تفاوت ایجادشده بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی تأثیر داشته باشد، به این صورت که ممکن است تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی با افزایش اندازه مؤسسه حسابرسی، کاهش یابد.

 

دیدگاه ممیزان در خصوص کتمان درآمد و متورم کردن هزینه‌ها و تأثیر آن بر ایجاد تفاوت بین حسابرسان مالیاتی و مأموران مالیاتی

بحث دیگری که مطرح است، این است که ممکن است به دلیل پیچیدگی معاملات اشخاص حقوقی، درآمدهایی در قالب درآمدهای معاف از مالیات درج شده باشد و یا هزینه‌ها در بعضی موارد در دو سرفصل مختلف منظور شده و در واقع هزینه‌ها متورم شوند. در این حالت ممکن است در حین رسیدگی حسابرسان مالیاتی متوجه این انحرافات نشده و یا اینکه عمداً از آن چشم­پوشی نمایند. پس از تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی و تحویل به اداره امور مالیاتی، ممکن است ممیزان مالیاتی اعتقاد داشته باشند که طبقه‌بندی‌های انجام‌شده اشتباه و این شبهه در آن‌ ها ایجاد شود که کتمان درآمد و متورم کردن هزینه‌ها رخ داده است؛ بنابراین، ممکن است دیدگاه ممیزان امور مالیاتی در خصوص کتمان درآمد و متورم کردن هزینه‌ها باعث ایجاد تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی می­گردد.

 

اندازه واحد مورد رسیدگی و تأثیر آن بر ایجاد اختلاف

پژوهش گران حسابداری بر مبنای حدس و گمان اقتصاددانان فرض می‌کنند شرکت‌های بزرگ‌تر نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر حساسیت سیاسی بالاتری دارند و بنابراین باانگیزه‌های متفاوتی در انتخاب روش‌های حسابداری روبه رو هستند. اگر شرکت‌های بزرگ از سودآوری بالایی برخوردار باشند، هزینه‌های سیاسی آن‌ ها به شدت افزایش می‌یابد (احمد پور و منتظری ۱۳۹۰).
جنسن و مک لینگ[۴] (۱۹۷۶) ادعا می­ کنند که شرکت‌های بزرگ‌تر در مقایسه با شرکت‌های کوچک، بیشتر تحت نظارت دولت هستند. این ادعا به فرضیه سیاسی اشاره دارد. مطابق این فرضیه، به شرکت‌های بزرگ هزینه­هایی تحمیل می­ شود که کمتر شرکت‌های کوچک در معرض چنین هزینه­هایی قرار می­گیرند. واتس و زیمرمن نیز مدعی­اند که سیاسیون و وکلای مردم به دنبال انتقال ثروت از طریق فرایند سیاسی هستند (سروستانی به نقل از واتس و زیمرمن، ۱۹۸۶، ص ۲۲۶). برای این منظور، شرکت‌های بزرگ‌تر به دلیل داشتن منابع بیشتر و حدود عملیات وسیع­تر، مورد توجه این افراد قرار می­گیرند. این شرکت‌ها نیز راهکارهای مختلفی را برای کاهش توجه نسبت به خودشان بکار می­گیرند. یکی از این راه­کارها، کاهش سود خالص گزارش‌شده به منظور اجتناب از توجه رسانه ­ها است. یکی از آیتم­های کاهنده سود خالص، هزینه مالیات تحمیل‌شده به شرکت‌ها است. از این رو بر طبق فرضیه هزینه سیاسی، انتظار می­رود شرکت‌های بزرگ‌تر کمتر به مدیریت مالیات روی بیاورند زیرا از این طریق هم سود خالص کمتری را گزارش خواهند کرد و هم با پرداخت منصفانه مالیات، باعث می­شوند دولت توجه کمتری نسبت به این شرکت‌ها داشته باشد (سروستانی، ۱۳۹۱).
همچنین به دلیل ساختار کنترل داخلی قوی و سیستم ثبت معاملات منظم­تر در این شرکت‌ها، انتظار می­رود که گزارش حسابرسی مالیاتی در این شرکت‌ها دارای کیفیت به مراتب بهتری نسبت به شرکت‌های کوچک باشند؛ بنابراین انتظار می­رود که تفاوت بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان مالیاتی و مأموران امور مالیاتی با افزایش اندازه واحد مورد رسیدگی کاهش یابد.

 

پیشینه تحقیق

در رابطه با دلایل اختلاف بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابرسان و مأموران امور مالیاتی، تحقیقات بسیار اندکی صورت گرفته است و در واقع تحقیقی با این عنوان در ایران انجام نشده است و همچنین به دلیل اینکه مبحث حسابرسی مالیاتی موضوعی داخلی است و در هیچ‌کدام از کشورهای معتبر در حوزه حسابداری وظیفه تعیین و وصول مالیات برونسپاری نشده و از وظایف دولت است، قاعدتاً پژوهشی نیز در این رابطه صورت نگرفته است، در همین راستا به چند مورد از پژوهش‌های انجام‌شده پیرامون موضوع تحقیق حاضر می‌پردازیم:
تحقیق باباجانی و مرادمند (۱۳۸۷)
باباجانی و مرادمند (۱۳۸۷) به ارزیابی عملکرد اجرای ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم پرداخته‌اند و برای این کار از پرونده‌های مالیاتی ۴۶۲ شرکت که مؤدی اداره کل مالیات بر شرکت‌ها یا اداره کل مؤدیان بزرگ تهران بوده‌اند و بین سود مشمول مالیات تعیین‌شده حسابرسان و مأموران اختلاف وجود داشته است، برای عملکرد سال‌های ۱۳۸۱ لغایت ۱۳۸۳ استفاده کرده‌اند و با بهره گرفتن از آزمون فرض درباره میانگین جامعه، به این نتیجه رسیدند که تفاوت معناداری بین درآمد مشمول مالیات تعیین‌شده توسط مأموران سازمان امور مالیاتی و درآمد مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابداران رسمی وجود دارد. این در حالی است که نتایج آزمون منحصراً مربوط به شرکت­هایی است که بین درآمد مشمول مالیات دو گروه نامبرده اختلاف وجود داشته است و شرکت‌های زیادی نیز وجود داشته اند که درآمد مشمول مالیات تعیین‌شده توسط حسابداران رسمی مورد قبول و پذیرش سازمان امور مالیاتی قرار گرفته‌اند.
تحقیق بیگ پور (۱۳۸۵)
بیگ پور (۱۳۸۵) به بررسی مشکلات موجود در اجرای موفق ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم پرداخته است و منشأ ابهام و اشکال در اجرای ماده ۲۷۲ را مواردی مانند برداشت­های متفاوت از مفاد این ماده، مغایرت موجود بین استانداردهای حسابداری و قانون و مقررات مالیاتی، ناآگاهی برخی از حسابداران رسمی از قوانین و مقررات مالیاتی، پذیرش کار بیشتر از ظرفیت کاری حسابداران رسمی و استفاده از افراد کم تجربه در تهیه و تنظیم گزارش‌های مالی و مالیاتی و عدم نظارت و کنترل کافی مدیران و سرپرستان ارشد به دلیل کمبود وقت و همچنین در مواردی نادر، تخلفات عمدی و آشکار به علت نبود ضمانت اجرایی قانون و کوتاهی متولیان ذی‌ربط در برخورد با تخلفات را شناسایی کرده است.
تحقیق عنایتی و نظری پور (۱۳۹۰)
عنایتی و نظری پور (۱۳۹۰) به بررسی شناسایی علل اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی و سود مشمول مالیات قطعی اشخاص حقوقی پرداخت و جامعه آماری این تحقیق کلیه اشخاص حقوقی شهر سنندج بوده که در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ در مهلت قانونی اظهارنامه مالیاتی را تسلیم نموده‌اند است. عنایتی در این تحقیق به این نتیجه رسید که اختلاف معنادار بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و تشخیصی اشخاص حقوقی وجود دارد که عدم رعایت آیین‌نامه تحریر دفاتر قانونی، عدم کفایت مدارک ارائه‌شده توسط مؤدیان جهت اثبات تحمل برخی از هزینه‌ها و مغایرت بین استانداردهای حسابداری و قوانین مالیاتی هر یک به نوبه خود در ایجاد اختلاف نقش داشته‌اند.
تحقیق ذکوری و شمس­زاده (۱۳۸۷)
ذکوری و شمس­زاده (۱۳۸۷) به شناسایی علل اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی و سود مشمول مالیات قطعی اشخاص حقوقی پرداختند و جامعه آماری این تحقیق کلیه اشخاص حقوقی شهر همدان بوده که در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ در فرایند رسیدگی، مالیات تشخیصی آن‌ ها به قطعی تبدیل‌شده است. نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش بیانگر آن بود که بین سود مشمول مالیات ابرازی و قطعی تفاوت وجود دارد و موثرترین عامل در حالت مردودی دفاتر، عدم رعایت آئین نامه تحریر دفاتر قانونی بوده است؛ و همچنین به این نتیجه رسید که مغایرت بین استانداردهای حسابداری و قوانین مالیاتی در حالت قبولی دفاتر باعث ایجاد تفاوت معنادار نمی‌شود.
تحقیق شمسی جامخانه (۱۳۸۸)
شمسی جامخانه (۱۳۸۸) سعی کرده دلایل ایجاد اختلاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت‌های بازرگانی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی توسط واحدهای مالیاتی را، مورد ارزیابی قرار دهد. در این تحقیق از اطلاعات پرونده‌های مالیاتی مربوط به سال‌های ۸۴ و ۸۵ شرکت‌های بازرگانی فعال در اداره کل امور مالیاتی غرب استفاده‌شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان‌دهنده وجود اختلاف معنادار بین درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت‌های بازرگانی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی توسط واحدهای مالیاتی است؛ همچنین به این نتیجه رسید که برداشت نادرست مؤدیان از معافیت‌های مالیاتی و علاوه بر آن، غیر مرتبط بودن هزینه‌های ابرازی نمی‌تواند عامل ایجاد تفاوت باشد.
تحقیق صفری (۱۳۸۵)
صفری (۱۳۸۵) به بررسی اختلاف بین سود ابرازی مؤدیان و سود تشخیصی توسط مأموران مالیاتی اشخاص حقوقی غیردولتی پرداخته و نتیجه گرفته است که عامل اصلی اختلاف ناشی از عدم شفافیت قانون مالیات‌ها و ضرایب علی‌الرأس بوده است.
تحقیق حاجی اسماعیلی (۱۳۸۳)
حاجی اسماعیلی (۱۳۸۳) نیز به بررسی اختلاف بین سود ابرازی شرکت غیردولتی و سود تشخیصی توسط مأمورین مالیات پرداخته و نتایج پژوهش نشان داده که بین مالیات محاسبه‌شده مؤدیان و مالیات تشخیصی بر اساس قضاوت حرفه‌ای مأموران تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
فصل سوم : روش تحقیق

 

 

 

مقدمه

روش تحقیق اساسی‌ترین مقوله است که در هر پژوهش مورد توجه است. همه به دنبال کشف واقعیت هستند و می‌خواهند نسبت به خود و محیط پیرامون خود اطلاع داشته باشند و بر اساس آن ساختمان معرفتی خود را بسازند و هر روز آن را کامل تر کنند. مسلم است که چنانچه روش تحقیق متناسب با شناخت واقعیت تعیین شود ما را زود تر به سر منزل مقصود می‌رساند و برعکس اگر به این امر توجه لازم نشود، ممکن است نه تنها کشف واقعیت نکند بلکه بر حیرت ما بیفزاید و به ناگزیر ما را به انکار واقعیت وادارد (فدایی ۱۳۸۶). در این فصل ابتدا در رابطه با روش تحقیق، جامعه آماری و نمونه آماری بحث می‌شود. در ادامه فرضیات و مبانی نظری آن‌ ها را بحث خواهیم کرد. مدل تحقیق، متغیرهای تحقیق، روش آزمون فرضیات و آزمون مدل تحقیق و نیز روش‌های گردآوری اطلاعات، دیگر بخش­های تشکیل‌دهنده این فصل است.

 

روش تحقیق

این تحقیق، از جهت همبستگی و روش‌شناسی تحقیق، از نوع شبه تجربی و پس رویدادی در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری است که با اطلاعات واقعی صورت می‌گیرد و چون می‌تواند در فرایند استفاده از اطلاعات کاربرد داشته باشد، لذا نوعی تحقیق کاربردی است. روش پس رویدادی معمولاً به تحقیقاتی اطلاق می‌شود که در آن‌ ها پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن می‌پردازد.
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق، با مطالعه پرونده‌های مالیاتی اشخاص حقوقی موجود در ادارات امور مالیاتی شهرستان‌های استان کردستان (۶ شهرستان) به دست آمده است. جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق، پس از انتخاب پرونده‌های نمونه و جمع‌ آوری اطلاعات مربوطه، این اطلاعات با بهره گرفتن از نرم­افزار صفحه گسترده اکسل پردازش‌شده و سپس با بهره گرفتن از نرم­افزار Eviews6 و SPSS داده‌های تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. مدل مورد استفاده در این تحقیق نیز از نوع رگرسیون خطی چندگانه است.

 

جامعه آماری

جامعه­ آماری عبارت است از کلیه­ عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی (جهانی یا منطقه­ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ نیا، ۱۳۸۲، ص ۱۱۹). جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت‌هایی است از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی، گزارش حسابرسی مالی و مالیاتی را به ادارات امور مالیاتی شهرستان‌های استان کردستان تسلیم نموده ­اند (۱۱۳ پرونده).