ارتباط مستقیم این پدیده با توسعه انسانی و تأثیرات متفاوتی که بر عدالت جنسیتی گذاشته است آثار مثبتی دارد که سرمایه‌داری جهانی فرصت هایی را برای اشتغال زنان فراهم می‌آورد و حکومت جهانی برای ارتقاء جایگاه زنان ابتکارهای قانونی و سازمانی ارائه داده‌اند و جامعه مدنی جهانی امکانات بیشتری را برای عدالت بسیج کرده است.
از جنبه منفی قشربندی نادرست دسترسی زنان به بسیاری از فضاهای جهانی را محدود کرده و بیشتر زنان شرایط نامطلوب دارند و هزینه‌های بازسازی اقتصادی جهانی نولیبرالی بطور نامتناسبی بر زنان تحمیل می‌شود.
عکس مرتبط با اقتصاد
جهانی شدن هم آثار مثبت و هم آثار منفی برای زنان داشته است. اثرات حقوقی و فرهنگی پدیده جهانی شدن بر جنبشهای زنان در جهان تحت الشعاع قرار گرفتن آنان در این طیف مستلزم بحث‌های طولانی است.
به علت تغییرات و تحولات گسترده در جهان و جایگاه موضوع جهانی شدن نمی‌توان از کنار این قضیه به راحتی گذشت و آن را نادیده گرفت بخصوص در عرصه زنان که نقش بسزایی دارندزیرانیمی ازهان راتشکیل میدهند ونیمی دیگرراپرورش می‌دهند.
پس می‌توان با بررسی این پدیده و تعیین نقش والای زنان و موقعیت تا بعد از بین پدیده جهانی شدن و نگاهی اجمالی به ابعاد مختلف این امر به ارتباط آن به مسئله زنان و اثرات مثبت و منفی آن بپردازد و تأثیر آن را در ساختار فرهنگی، سیاسی کشورهای جهان را بررسی نماید و براساس روند تحولات گذشته با عنایت خداوند چشم‌اندازی از آینده را تبیین کند.

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

اهداف تحقیق:

۱-تعیین میزان تأثیرگذاری فرایند جهانی شدن بر حقوق زنان
۲-تجزیه و تحلیل تأثیر گذاری فرایند جهانی شدن بر حقوق سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳-تعیین راهکارهای مناسب برای دستیابی حقوق زنان

روش تحقیق :

روش تحقیق مورد استفاده در این تحیقق بر روش تحلیلی و توصیفی می‌باشد و با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای و اینترنتی درصدد بررسی ابعاد گوناگون جهانی شدن و نقش زنان در این جهانی شدن می‌باشد.
گردآوری اطلاعات و داده ها:
از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا بهره گرفته است.

سازماندهی تحققیق :

این تحقیق در چهار بخش کلیات ، حقوق مدنی و سیاسی ، حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی و فرهنگی تنظیم شده است .
بخش حقوق مدنی و سیاسی در فصل های حق کرامت ، حق حیات ، حق تابعیت ، حقوق زن در خانواده و حقوق سیاسی تنظیم شده است.
بخش حقوق اقتصادی در فصل های حق مالکیت و حق اشتغال تنظیم شده است.
بخش حقوق فرهنگی و اجتماعی در فصل های حق آموزش وحق بهداشت و تامین اجتماعی تنظیم شده است.
مقدمه :
حقوق بشر از جمله مفاهیمی است که ریشه در خلقت بشری دارد و به انحاء مختلف در تمامی ادیان الهی و آموزه‌های دینی بدان اشاره شده است.
این حقوق از جمله قواعد حقوق طبیعی است که در چارچوب اصول کلی حقوق ذاتی تلقی می‌گردد و در نتیجه فراتر از اراده حاکمان، عام و فراگیر است و مشمول مرور زمان نمی‌شود و لازمه حیات فردی و اجتماعی است.
از جمله مسائل مهمی که در نظام حقوق بشر مطرح می‌باشد حقوق مربوط به زنان است، زنان نیز همچون مردان از حقوق اساسی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی خاص برخودارند.
زمانی که حکومتها در حوزه صلاحیتشان هرگونه که می‌خواستند رفتار می‌کردند و ادعا می‌کردند که حقوق بشر در صلاحیت داخلی آنهاست و هر دولت به تنهایی مسئول آن است در برابر انتقاداتی که از اقدامشان می‌شد مقاومت می‌کردند. اکنون حقوق بشر و حقوق مربوط به زنان بخش قوام یافته ای از حقوق بین‌المللی‌باشد و دامنه آنها جهانی می‌باشد.
همانگونه که حقوق بشر جهانی شده، حقوق زنان نیز جهانی شده است و فراتر از مرزها و سازوکارهای دولتی عمل می‌کند.
جهانی شدن یکی از چالش‌های عصر حاضر است که در دهه گذشته شاهد افزایش قابل توجه استفاده از این واژه در محافل دانشگاهی و مطبوعاتی و حتی در محافل سیاسی و اقتصادی بوده ایم.
این موضوع در ابعاد مختلف دستمایه تألیف کتاب‌ها و مقالات و بهانه برگزاری کنفرانس‌ها واقع شده است. برداشت‌ها و تعاریف و مواضع و سیاست‌ها در این زمینه در مقیاس بین‌الملل و ملی از طیف وسیعی برخودار بوده‌اند، به طوری که اتفاق نظر در خصوص ماهیت، علل و آثار جهانی شدن آن را به امری دور از دسترس بدل ساخته است.
از میان سؤالاتی که در خصوص جهانی شدن مطرح شده است شاید مهمترین سؤال در زمینه حقوق زنان این باشد که آیا تغییر اجتماعی و فرایند جهانی شدن حیات اجتماعی و سیاسی زنان را دگرگون ساخته است و تأثیر آن بر زنان چگونه است؟
پاسخ به سؤالات باید تلقی ما را از مفهوم جهانی شدن زنان و نیز تأثیر جهانی شدن بر زنان راروشن خواهد کرد همچنین خواهیم دانست که آیا جهانی شدن حقوق زنان موجب همگون شدن حقوق زنان در تمام جوامع شده است.

بخش اول: کلیات مفاهیم

کلیات
پیگیری مطالعاتی که هدف از آن ارتقای شأن بین‌المللی زنان می‌باشد نشان از تحولات بزرگ بین‌الملل در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و شکل گیری پدیده جهانی شدن دارد که جهانیان پس از سقوط و فروپاشی اتحاد شوروی ۱۹۹۰ م شاهد آن بودند. «جهانی شدن» پدیده ای است که توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است. «جهانی شدن» می‌کوشد تا فرهنگ ویژه ای بسازد که در خدمت اهداف آن در شکل گیری منظومه رفتاری، ارزشی، گرایشی و روابطی باشد که جوامع سنتی را درنوردد و کارزار فرهنگی و تمدن بسازد.
جهانی شدن فرصتی در اختیار جهانیان قرار می‌دهد تا از غرامت محدوده جغرافیایی خویش رها شوند.
از سوی دیگر جهانی شدن سرچشمه‌های بیماری معاصر بشمار می‌رود و در زمینه خلاء اخلاقی و آنجا که موفقیت و ناکامی معیار آنها به شمار می‌رود و خودخواهی‌ها حرف آخر را می‌زند و یکه تازی آنها از همه چیز مهمتر است که این بیماری جوامع انسانی که در رأس آن خانواده یعنی مرد و زن و فرزندان می‌باشد را تضعیف می‌کند.
در ابتدای دهه هشتاد قرن گذشته به مسئله زنان توجه بسیاری شد. و این موضوع در صحنه عمومی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جای مهمی به خود اختصاص داده است و در دو بعد محلی و بین‌المللی نیز توجه بسیاری از جلب کرده است.
وقایع سه دهه گذشته ثابت می‌کند که حمایت از زنان با هدف پایان بخشیدن به تمامی تبعیض علیه زنان، بخش پنهانی برنامه جهانی شدن را تشکیل می‌دهد.
اکنون پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا بازگرداندن موجودیت انسانی زن در پرتو جهانی شدن توانسته ارتقای انسانی برای وی فراهم آورد.
این پرسش محور و رود به دنیای جهانی شدن و پیامدهای آن بر زنان می‌باشد به عبارت دیگر حقوق وجایگاه زنان در جهانی شدن را به تصویر می‌کشد.
تعریف جهانی شدن
جهانی شدن فرایندی از تحول است که مرزهای سیاسی و اقتصادی را در نوردیده و ارتباطات را گسترش داده است و تعامل فرهنگ‌ها را افزایش داده است.
جهانی شدن پدیده ای چند بعدی است که آثار آن قابل تسری به فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی و فرهنگی است.
البته با تأکید بر جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، می‌توان مهمترین بنیان‌های عمومی جهانی شدن را ادغام اقتصادی، تجارت الکترونیکی، سیاست بازار سرمایه، آگهی‌های همزمان، کاهش نفوذ دولت‌های مرکزی، تخصصی شدن فعالیت‌های تولیدی، مصرف گرایی و کمرنگ شدن ارزشهای سنتی عنوان نمود.
اصطلاح جهانی شدن یا واژه انگلیسی Globalization به معنای قراردادن چیزی در سطح جهانی گرفته شده و سپس به فرانسه به شکل Mondalisation برگردانده شده است و سپس با سه عنوان جهان گرایی و زمین گرایی و جهانی شدن و امروز زبان عربی و فارسی گردیده است.
البته جهانی شدن تعریف جامع و مانعی ندارد و به چندین صورت در می‌آید به عبارت دیگر جهانی شدن واحدی وجود ندارد و ما با جهانی شدن متفاوتی روبرو هستیم. جهانی شدن اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، علمی. از جمله تعریف هایی که در جهانی شدن خواهید دید. تعریف «رونالدروبینسون» است که متعقد است “به معنای فشار جهانی و کوچک سازی آن از یک سو و انگشت گذاردن آگاهی به آن به عنوان یک کل از سوی دیگر است”.[۱]
جهانی شدن می‌کوشد تا فرهنگ خود را در خدمت به اهدافی که برای آن در نظر گرفته درآورد.
جهانی شدن کوششی است فکری و فرهنگی برای از بین بردن هویت فرهنگی یا استفاده از نظام‌های دموکراتیک که مفاهیم جدیدی چون دموکراسی، آزادی زنان حمایت از محیط زیست، بهداشت باروری، رفاه اجتماعی، شناخت، خلاقیت و حقوق بشر است با را با خود آورده است.
عکس مرتبط با محیط زیست
در علوم اجتماعی نیز از جهانی شدن تعاریف متعددی شده است که آن را باید از چند وجهی شدن جهانی شدن دانست نیز به علت گستردگی و وسعت و نظریه پردازی‌های صورت گرفته از سوی مخالفان و موافقان تعاریف متعددی از جهانی شدن شده است.
«رابرتسون» در تعریف جهانی شدن عنوان می‌کند: جهانی شدن درهم فشرده شدن جهان و تراکم آگاهی نسبت به جهان دلالت دارد. [۲]
«واترز» جهانی شدن را فرایندی اجتماعی می‌داند که قید و بندهای اجتماعی جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افکنده است از بین برده و مردم به طور فزاینده از قید و بند آگاه می‌شوند.[۳]
منظور واترز از بین رفتن قید و بندهای جغرافیایی به معنی ناپدید شدن مرزهای جغرافیایی و فتح کشورها به لحاظ قلمروهای فیزیکی و مرزهای سیاسی نیست، بلکه تشدید همگرایی و وابستگی متقابل جوامع نسبت به یکدیگر و از حیث اقتصادی فتح بازارهای جوامع بر روی یکدیگر می‌باشد.
«گیدنز» عنوان می‌کند: جهانی شدن در واقع به معنای در هم گره خوردن رویدادهای اجتماعی و روابط اجتماعی سرزمین‌های دوردست با تار و پود موضعی یا محلی جوامع دیگر است، پدیده ای که می‌توان آن را نوعی تلاقی حاضر و غایب دانست.[۴]
جهانی شدن فرایندی است که به واسطه آن تعامل میان جوامع و دولت‌ها در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده تر و متراکم تر گردیده است. به طوری که تغییر در بخش‌هایی از جهان موجب تغییر و اثرگذاری در بخش‌های دیگرجهان در مقیاس‌های جهانی، منطقه ای، ملی و محلی می‌گردد.
جهانی شدن یک فرایند تاریخی در ابعاد اجتماعی و سیاسی و اقتصادی است که منجر به ورود عوامل غیربومی در حوزه‌ها و قلمروهای بومی می‌گردد و از نظر برنامه ای بودن نیز مورد توجه قرار گرفته است. و نیز می‌توان گفت جهانی شدن هر چند که به بسط عمومیت‌های جهانی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می‌ انجامد. لیکن فرایندی است که آگاهی را در مقیاس‌های محلی، ملی، منطقه ای در جهانی ارتقاء می‌دهد.
پیامدهای جهانی شدن
از ویژگی‌های اصلی جهانی شدن از فناوری‌های جدید بویژه در عرصه اطلاعات و ارتباطات که انگشت شاخص خود را بر روند جهانی شدن بر جای گذارده‌اندمی‌باشد.
فناوری‌های جدید منجر به ایجاد تغییر در مزیت نسبی بین‌الملل و دانش و شناخت را یکی از عوامل مهم تولید و از منابع بسیار مهم قدرت و ثروت ساخت بخش‌های مرتبط و متکی بر شناخت‌های فشرده و فناوری‌های بسیار دقیق بیشترین نرخ رشد را در اقتصاد جهانی پیدا کردند.
سرچشمه تمامی فناوری‌های نوین برای کشورهای ثروتمند سرمایه‌داری می‌باشد بخش اعظم پژوهش‌ها و پیشرفت‌ها در آن انجام می‌شود که یکی از منابع مهم سلطه کار ملتهای چند ملیتی بر بازارهای جهانی و نیروی چانه زنی آنها در برابر دولت‌های کشورهای رو به رشد را تشکیل می‌دهد.[۵]
جهانی شدن موجب به وجود آمدن محصولات نامتعادلی در میان کشورها می‌شود که در میان ثروتهایی که تولید می‌گردد کشورهای بسیاری هستند که سودی در این ثروتها ندارند و توزیع منافع میان کشورها بسیار نابرابر می‌باشد، کشورهای صنتعی با توجه به قدرت اقتصادی زیادی که دارند و نیز سرمایه‌های فراوانی در آن یافت می‌شود. به گونه ای بهتر و برتر آماده دریافت این مزایا می‌شوند و در مقابل کشورهای کمتر رشد یافته اسیر فقر و بی سوادی و محرومیت از مزایای جغرافیایی می‌باشند. [۶]
جهانی شدن باعث به وجود آوردن نرخ بیکاری و نرخ سقوط تفاوت درآمدها می‌شود. گزارش سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که بخش بزرگی از جمعیت جهان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و همچنان از تحقق هدف کاستن فقر و گرسنگی و فراهم آوردن کار شرافتمندانه فاصله بسیاری دارد و همچنان بیکاری در بخش اعظم بسیاری کشورها وجود دارد.[۷]
جهانی شدن پدیده‌ای می‌باشد که بیش از هر چیز ماهیتی اقتصادی و مانعی دارد اما از آنجا که پیشرفت تمدنی به شمار می‌رود به مانند تمام پیشرفت‌های مهم تمدنی دیگر از اهمیت فرهنگی و غیرمادی والایی نیز برخوردار است و همانطور که می‌دانیم که هیچ امری از امور بشری صرفاً مادی و اقتصادی نیست.
همانطور که می‌دانیم در گذشته اقتصاد ملی کانون توجه بسیاری از اقتصاددانان بود اما امروزه بازارها از قالب اولیه خود خارج شده و به شکل ملی درآمده‌اند و این تحولات کنونی در عرصه اقتصاد جملگی مرهون پیشرفت‌های شگرفی است که در شالوده‌های مادی حیات بشر رخ داده است.
اکنون ارتباطات نیز جهانی شده است و جهانی شدن ارتباطات پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فراوانی برای انسانها به ارمغان آورده است. از نظر اجتماعی، مقتضیات اقتصاد جهانی، شیوه زندگی و عادات کاری مردم کشورهای مختلف را دستخوش تغییر کرده است. و اقتصاد‌های ملی ناگزیرند خود را در برابر چالش اقتصاد جهانی بر ابزارهای جدید مجهز سازند.[۸]که این مستلزم تحولات و جابجایی‌ها گسترده ای در میان کشورها می‌باشد و همانطور که می‌دانیم این تحولات رویه‌های اجتماعی کشورها را تخریب می‌کند و طبیعتاً شهروندان و دولت‌ها نیز آنها را منفی قلمداد می‌کنند.
جایگاه زنان در روند جهانی شدن
جهانی شدن کاربردهای فراوانی دارد که گاه سبب چالش‌های فراوان و گاه منبع الهام در سطح جوامع انسانی می‌شود و در مفهوم مثبت خود فرایندی است که موجب افزایش یکپارچگی اقتصاد جهان می‌شود و در مفهوم تجویزی خود، به معنای راهبرد توسعه بر پایه یکپارچگی سریع با اقتصاد جهانی است. لذا گروهی آن را عامل شکوفایی و گروهی دیگر آن را فاجعه می‌دانند.[۹]
آثار جهانی شدن بر زنان پیچیده و متناقض می‌باشد، جهانی شدن موجب افزایش درآمد زنان شده است و نیز موجب افزایش نرخ اشتغال آنان نیز فراهم آمده است.

آدورنو، تئودور و ماکس هورکهایمر (1384)، دیالکتیک روشنگری، ترجمه مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو.
باومن، زیگموند (1384)، اشارت های پست مدرنیته، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: ققنوس.
برمن، مارشال (1379)، تجربه ی مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: طرح نو.
بشیریه، حسین (1380) ، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1383)، عقل در سیاست، تهران: مؤسسه ی نگاه معاصر.
بروجردی، مهرزاد (1387)، روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران: فرزان روز، چاپ پنجم.
بنت، اندی (1387) ، فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاووشیان، تهران: اختران.
بودلر، شارل (1386) ، مقالات، ترجمه روبرت صافاریان، تهران: حرفه نویسنده.
بودریار، ژان (1384)، آمریکا، ترجمه عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
بوردیو، پیر(1387)، درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: انتشارات آشیان.
پاستر، مارک (1377)، عصر دوم رسانه ها، ترجمه غلام حسین صالحیار، تهران: انتشارات موسسه ایران.
تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران:موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
تافلر، آلوین (1377) ، موج سوم، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران: فاخته.
تامپسون، جان (1379) ، رسانه ها و نوگرایی، ترجمه علی ایثاری، تهران: موسسه ایران.
تورن، آلن (1385)، نقد مدرنیته، ترجمه مرتضی مردیها، تهران: گام نو.
جی دان، رابرت (1385) نقد اجتماعی پست مدرنیته، ترجمه صالح نجفی، تهران: شیرازه.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
جیمسون، فردریک (1379)، منطق فرهنگی سرمایه داری متأخر، ترجمه مجید محمدی، تهران: هرمس.
روسنائو، پائولین (1380)، پست مدرنیسم و علوم اجتماعی، ترجمه محمد کاظم زاده، تهران: آتیه.
قزلسفلی، محمدتقی (1387)، ماهیت پارادایمی اندیشه سیاسی، مازندران: دانشگاه مازندران.
قزلسفلی، محمدتقی (1389)، فلسفه ی فلسفه سیاسی، تهران: نشر آموزش.
دادگران، محمد (1374)، مبانی ارتباط جمعی، تهران: فیروزه.
رابرتسون، رونالد (1380)، جهانی شدن، ترجمه کمال پولادی، تهران: ثالث.
رهبری، مهدی (1388)، معرفت و قدرت، معمای هویت، تهران: کویر.
ساراپ، مادن (1382) پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمه محمدرضا تاجیک، تهران: نشرنی.
سمتی، محمدمهدی(1385)، عصر سی ان ان و هالیووود، تهران: نشرنی.
سورین، ورنر و جیمز تانکارد (1382)، نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آرا در جامعه شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشرنی.
شایگان، داریوش (1380)، افسون زدگی جدید، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران: فرزان روز.
شیخاوندی، داور(1379)، تکوین و تنفیذ هویت ایرانی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
شیلر، هربرت (1375) ، اطلاعات و اقتصاد بحران، ترجمه یونس شکرخواه، تهران: آفتاب.
عکس مرتبط با اقتصاد
عباس زاده، اکبر و مهدی عباسی (1384)، هویت ملی و جهانی شدن، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
علیخانی، علی اکبر (1383)، مبانی نظری هویت و بحران هویت، تهران: جهاد دانشگاهی و پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی و دفتر مطالعات تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
کاستلز، مانوئل (1385)، عصر اطلاعات و اقتصاد و جامعه و فرهنگ، سه جلدی : ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، چاپ پنجم، تهران: طرح نو.
کچوئیان، حسین (1386)، تطورات گفتمان های هویتی ایران، تهران:نشرنی.
کرایب، یان (1384)، نظریه های اجتماعی مدرن، ترجمه عباس مخبر، تهران: آگه.
کوزر، لوئیس‌ و روزنبرگ‌، برنارد (1378)، ،نظریه‌های‌ بنیادی‌ جامعه‌شناختی‌، ترجمه‌ فرهنگ‌ ارشاد، تهران‌، نشرنی‌.
گل محمدی، احمد (1381) ، جهانی شدن فرهنگ و هویت، تهران : نشرنی.
گمبل، اندرو (1381)، سیاست و سرنوشت، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
گنز، هربرت (1385) ، دموکراسی و خبر، ترجمه: علیرضا دهقان، تهران: سمت.
گنو، ژان ماری (1380)، آینده ی آزادی، ترجمه عبدالحسین نیک گوهر، تهران: وزارت خارجه.
گیدنز، آنتونی (1378)، ،تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشرنی.
گیبینز، جان و بوریمر (1381)، سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران: گام نو.
لایون، دیوید (1380)، پسامدرنیته، ترجمه محسن حکیمی، تهران، آشیان.
لین، جی.ریچارد (1387)، ژان بودریار، ترجمه مهرداد پارسا، تهران: فرهنگ صبا.
لیوتار، ژان فرانسوا (1381)، وضعیت پسامدرن، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: گام نو.
محسنیان راد، مهدی (1382) ، ارتباط شناسی، تهران: سروش، چ پنجم.
مشیرزاده، حمیرا (1382) ، تاریخ جنبش فمنیست، تهران: شیرازه.
معتمدنژاد، کاظم (1371)، وسایل ارتباط جمعی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
معتمدنژاد، کاظم (1389)، جامعه اطلاعاتی، تهران: میراث قلم.
مک لوهان، مارشال (1377)، درک رسانه ها، ترجمه سعید آذری، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما.
مک کوایل، دنیس (1382) ، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
مک کوایل، دنیس و سون ویندال (1388)، مدل های ارتباطات جمعی، ترجمه گودرز میرانی، تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
مهدی زاده، سید محمد (1389)، نظریه های رسانه، تهران: همشهری.
مهرداد، هرمز(1383)، نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، تهران: فاران.
مهرگان، امید، تفکر اضطراری، تهران: گام نو، 1385.
میلر، پیتر (1383)، سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشرنی.
نش، کیت (1380)، جامعه شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
نگری، آنتوان و هارت، مایکل، (1387)، انبوهه، ترجمه علی نورالدینی، تهران: دیگر.
نگری، آنتوان و هارت، مایکل (1388)، کار دیونیسوس، ترجمه رضا نجف زاده، تهران: نشرنی.
نگری، دولوز و هارت (1386) ، بازگشت به آینده، ترجمه رضا نجف زاده، تهران: گام نو.
نوذری، حسینعلی (1379) ، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته، تهران: نقش جهان.
وارد، گلن (1383) ، پست مدرنیسم، ترجمه علی مرشدی زاده، تهران: قصیده سرا.
وبستر، فرانک (1382)، نظریه های جامعه اطلاعاتی، ترجمه مهدی داوری، تهران: کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه.
ویندال، سون، بنوسیگنایز و جین اولسون (1376) ، کاربرد نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
هابرماس، یورگن (1384) ، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، ترجمه جمال محمدی، تهران: افکار.
هابسبام، اریک، ملت و ملی گرایی (1379) ترجمه جمشید احدپور، تهران: نیکا.
هیوود، اندرو (1384)، مقدمه ی نظریه سیاسی، ترجمه عبدالرحمان عالم، تهران: قومس.
یتمن، آنا (1381) ، تجدیدنظرهای فرامدرنی در سیاست، ترجمه مریم وتر، تهران: کویر.

۲٫ مبنای حق انسان بر محیط‌زیست آیات و روایات و قواعد فقهی و عقل است.
۳٫ اثر حق بر محیط‌زیست استفاده بهینه از آن و ضامن بودن در مقابل زیاده‌روی در استفاده است.

و) پیشینه تحقیق

در این زمینه به صورت خاصی پایان‌نامه‌ای تنظیمنشده است و کتابی نوشته نشده است و به صورت پراکنده در برخی آثار مطالبی ذکر شده که ما آن را جمع‌ آوری و ارائه نموده‌ایم.

ز) ساختار تحقیق

تحقیق فعلی در یک مقدمه و سه فصل و یک خاتمه صورت پذیرفته است در فصل اول به کلیات و در فصل دوم به مبانی و در فصل سوم به بحث از آثار پرداخته‌ایم ودر خاتمه نیز همین پیشنهاداتی و نتیجه‌گیری از تحقیق پرداخته‌ایم.

فصل اول:

کلیات

مبحث اول:

تعاریف

گفتار اول: تعاریف اصلی

الف- حق

بسیار اتفاق افتاده که در مواردی گفته‏ایم: حق با من است، حق با شماست یا او حق مرا پایمال کرد یا فلانی به حقوق دیگران احترام می‏گذارد و آیا همگان به حقوق خویش و دیگران آگاهی دارند؟ برای پرداختن به این مطالب نخست باید بدانیم، «حق» چیست.
واژه «حق» در لغت به معنی ثبوت و ثابت است و در مقابل آن کلمه «باطل» به معنای غیر ثابت قرار دارد. حق، ثبوت اعتباری یک امر وضعی است برای یک شخص، که له او و به عنوان امتیازی برای او مقرر شده است و زمام آن به دست‌اش قرار داده شده است و مستلزم وظایف الزامی‌بر عهده دیگران در قبال صاحب حق است. حال فرق نمی‌کند آن چه برای صاحب حق مقرر شده است صلاحیت حقوقی در انجام فعل باشد یا آزادی انتخاب یا اهلیت انتفاع یا اولویت یا امر دیگری مانند این‌ها[۱].
به عنوان نمونه، حق مالکیت، که هرگاه کسی مالک خانه‏ای باشد، می‏تواند از آن خانه استفاده کند و در آن سکونت نماید یا در آن تصرف کند و آن را بفروشد یا به دیگری ببخشد یا خراب کند و دوباره بسازد. یا مثلاً حق قصاص نفس که دارنده این حق می‏تواند اعدام قاتل را از دادگاه بخواهد. چنین حقوقی را شرع و قانون به صاحب حق می‌دهد و پشتیبانی از صاحب حق نیز، وظیفه شرع و قانون است.
واژه «حق » چند کاربرد و معنا ذکر می کند که برخی از آن از این قرار است: ضد باطل، عدل، مال و ملک، حظ و نصیب، موجود ثابت، امر مقضی، حزم، سزاوار[۲].
با توجه به آنچه بیان شد، روشن می گردد که «حق» واژه‌ای عربی است که به معنای «ثبوت » و «تحقق » است و وقتی می گوییم: چیزی تحقق دارد، یعنی ثبوت دارد[۳]، و گاه معادل آن در زبان فارسی «هستی پایدار» به کار برده می شود؛ یعنی هر چیزی که از ثبات و پایداری بهره‌مند باشد، حق است[۴].
ارکان حق هر حقی سه رکن دارد:
۱. شخص یا اشخاصی (حقیقی یا حقوقی) که حق برای آنها و به نفع آنهاست (من له الحق؛ صاحب حق).
۲. شخص یا اشخاصی (حقیقی یا حقوقی) که حق بر آنهاست و در مقابل آن حق، وظیفه دارند و باید به وظیفه خویش عمل نمایند (من علیه الحق؛ کسی که در مقابل آن حق مسئولیت دارد).
۳. آن چیز یا کسی که حق بدان تعلق گرفته است (متعلَّق حق). متعلق حق گاهی شیئی خارجی و عین است مانند حق مالکیت کسی بر زمین یا خانه؛ گاهی دَین است؛ مانند بدهی که بدهکار به بستانکار دارد؛ گاهی منفعت است مانند کسی که حق استفاده از میوه درختی را دارد و گاهی انتفاع۳۱ است مانند کسی که مجاز است از سایه درختی بهره‏مند شود.
اگر کسی به دیگری زیان وارد نماید مسئول است ولو این که تقصیری از او سر نزده باشد، بنابراین زیان‌های بدنی و مادی به طور نوعی تضمین شده‌اند که موجب مسئولیت هستند ولی زیان‌های اقتصادی تضمین شده نیستند و اینگونه زیان‌ها نتیجه اعمال حق فعالیت تجار و غیره هستند. و این فعالیت آن‌ ها بر رقبای آن‌ ها لطمه می‌زند در اینجا مسئولیت منوط به اثبات قتقصیر عامل زیان است، همین‌طور در خسارت‌های ادبی که ناشی از به هم خوردن و مطالبه خسارت منوط به اثبات تقصیر است[۵].
عکس مرتبط با اقتصاد
آثار حق هر حقی باید دست کم یکی از سه اثری را که ذکر می‌شود، داشته باشد:
۱. اسقاط: فردی که صاحب حق است می‏تواند از حق خود بگذرد. مانند طلبکاری که حق خود را به بدهکار می‏بخشد و ذمّه او را بری می‌کند. حق خیار، حق قصاص و حق استفاده از خانه‏های سازمانی نمونه‏های آن می‏باشند.
۲. نقل: فردی که صاحب حق است می‏تواند حق خود را به دیگری واگذار نماید. مانند صاحب خانه، که حق استفاده و سکونت در ملک خود را به مستأجر یا مستعیر (عاریه گیرنده) واگذار می‌کند. حقی که قابل نقل باشد قابل اسقاط نیز است، نه بالعکس.
۳. انتقال: حق این قابلیت را دارد که به دیگری منتقل شود، بدون آن که صاحب حق اراده کرده باشد، مانند حق ارث، حق شفعه، حق قصاص و حق تحجیر. هر حقی که قابل انتقال باشد قابل اسقاط هم است، نه بالعکس. لوازم حق به آنچه حق با خود همراه دارد، لوازم حق می‏گویند. از بارزترینِ این لوازم، «بهره‏وری» است؛ یعنی کسی که نسبت به چیزی یا کسی حقی دارد، می‏تواند از متعلق حق خود استفاده کند، بهره‏ور شود و نفعی ببرد. دیگر از لوازمِ حق، «اختصاص» است. چون نفعی که صاحب حق از متعلق حق می‏برد، مانع از آن می‌شود که دیگران آن بهره را ببرند، می‏توان گفت: نفع مذکور به ذی‌حق اختصاص دارد و چون دیگران از این بهره ممنوعند و حق به سود ذی‌حق و به زیان آنان است، می‏توان گفت که حق گونه‏ای «امتیاز» برای ذی‌حق ایجاد می‌کند.»
چنان که قبلاً اشاره کردیم حق یک امر اعتباری است. برای تسهیل در تعریف در مقام انتخاب عنوان بسیطی که به ماهیت حق اشاره داشته باشد – یعنی برای وام‌گیری یک مفهوم از میان مفاهیم حقیقی و تطبیقی آن بر حق به عنوان مصداق اعتباری آن – لازم نیست خیلی سخت‌گیری کنیم.
مسأله از قبیل نوعی نام‌گذاری است. از آن جا که معمولاً حق به فعل، تعلّق می‌گیرد و همه مواردی که تحت عنوان رابطه حقّیه مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم را می‌توان نوعی استیلا بر فعلی خاص قلمداد کنیم. مانعی ندارد در تعریف حق بگوییم استیلای اعتباری شخص است بر فعلی، به نحوی که از ویژگی‌های مزبور برخوردار است و نفوذ حقوقی و ممنوعیت مزاحمت دیگران و موارد مشابه دیگر از آثار این استیلاست. اگر عنوانی که برای حکایت از مقوله حق انتخاب می‌شود در نظر عرف – که معمولاً اهل تسامح هم هست – تداعی بخش نوع موارد آن باشد کافی است، جامعیت این عنوان به دقت فنی لازم نیست. آن چه اهمیت دارد و توجه به آثار و احکام عملی مسأله در عرف ارتباطات معنادار عقلایی و نیز ویژگی‌هایی است که برای تمیز حق از احکام اعتباری مشابه آن قبلاً مورد موشکافی قرار دادیم.
آن چه گفتیم معنای حقیقی حق بود، اما برخی موارد استعمال این واژه، تمامی ‌ویژگی‌های ذکر شده را ندارد، یا استیلای بر فعل برای صاحب حق را که محور رابطه حقّیه دانستیم در بر ندارد ما این موارد را استعمال مجازی حق به حساب می‌آوریم، مثل حق برابری برای افراد در جایی که مبتنی بر استحقاق مساوی نیست بلکه صرفاً از وظیفه اخلاقی دیگران در توجه و احترام یک سان به افراد انتزاع شده است.
در این جا اختیار داری فعل و این که زمام حق به دست صاحب حق باشد متصوّر نیست. همین طور است حق ولایت اگر تصدی آن برای ولیّ منوط به اختیار خود او نباشد. لکن به مناسبت تطبیق برخی دیگر از
ویژگی‌های حق در این موارد مجازاً حق اطلاق می‌شود. هم چنین گاهی از حق حیات صحبت می‌شود در حالی که زمام این امر به دست فرد نیست.
انسان آزاد نیست که اگر بخواهد زندگی کند و اگر نخواهد به زندگی خود خاتمه دهد، لکن به مناسبت این که این بیان به همراه خود الزامی‌ بر گردن دیگران به نفع فرد دارد مبنی بر این که نمی‌توانند او را از این بهره‌مندی محروم کنند مجازاً واژه حق را برای آن به کار می‌برند. همین طور است حق شکنجه نشدن و امثال این‌ها که زمام آن به دست خود فرد نیست و نمی‌تواند از آن صرف نظر کند یا آن را به دیگری واگذار کند بلکه صرفاً وظیفه‌ای بر عهده دیگران است منتها به واسطه این که در جعل این وظیفه نفع فرد لحاظ شده مجازاً تعبیر حق به کار گرفته می‌شود. گویی در این موارد معنای حق به کلیه شئونی از افراد که از طرف دیگران لازم‌الرعایه باشد تعمیم داده شده است. می‌توان گفت این معنای وسیع‌تر در عرف و ادبیات غیر فنی، واژه حق اطراد دارد لکن ما باید میان استعمال عامیانه حق و کاربرد فنی آن در عرف فقها و حقوق‌دانان و امثال آنان، فرق قائل شویم.

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

ب- انسان

انسان واژه‌ای است عربی، اسم جنس (عام) که برای مذکر و مؤنث، جمع و مفرد یکسان به کار می‌رود. انس در مقابل «جن» است. کلمه انسان یا از ماده «انس» است، از آن جهت که انسان‌ها با یک دیگر یا با هر چیزی مأنوس می‌شوند و خو می‌گیرند؛ لذا می‌گویند: انسان مدنی بالطبع است، چون طبعاً حال انس گرفتن در انسان قوی است. و یا از ماده «نسیان» و اصل آن «انسیان» است. انسان چون اهل نسیان و فراموشی است به او انسان گفته شده است. از امام صادق‌(علیه‌السلام) روایتی به این مضمون نقل شده است: حضرت آدم از همان اول با این که بنا بود به آن شجره نزدیک نشود به زودی فراموش کرد و به آن درخت نزدیک شد.[۶]

ج- محیط زیست
عکس مرتبط با محیط زیست

محیط زیست در دو مفهوم بکار برده می‌شود یکی مفهومی‌که از علوم طبیعت ناشی می‌شود وتحت عنوان «محیط زیست طبیعی» معرفی شده ودیگری در تعامل باسازوکارهای انسانی است که با عنوان «محیط زیست انسانی» از آن نام برده می‌شود وهر دو عنوان فوق طیف گسترده‌ای از موضوعات مختلف راتحت پوشش خود دارد[۷].
محیط زیست به معنای عام شامل کل منابع طبیعی تجدید شونده شامل جنگلها، مراتع، منابع آبی و….بوده وطیف وسیع وگسترده‌ای از تعاریف تخصصی مربوطه را در بر می‌گیرد که همین امر در تفسیر ماهوی مربوطه به معنای قانونی محیط زیست اشکال‌هایی را به وجودآورده چرا که همین متن حقوقی محیط زیست را به صورت جامع ومانع تعریف نکرده است وقوانین موجود تعریفی از آن ارائه نداده‌اند بلکه در آنها از محیط زیست در رابطه با سه عنصر طبیعت، منابع طبیعی، شهر و مناظر سخن گفته است که در این راستا می‌توان به برخی از قوانین و مقررات موضوعه مانند قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور، قانون شکار و صید، قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، قانون شهرداری و…. اشاره نمود[۸].
با توجه به سیمای متنوع سطح کره خاکی و نیز طیف وسیع مسائل زیست محیطی، بایستی سعی گردد، تا تعاریفی کاربردی برای محیط زیست ارائه شوند. بدین منظور می‌توان، آن چه را که ما را احاطه کرده، بر ما تأثیر می‌گذارد و از ما تأثیر می‌پذیرد، بر سه بخش کلی تقسیم نمود:
۱) محیط طبیعی؛
۲) محیط اجتماعی؛
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳) محیط مصنوع.
در حالی که در تقسیم‌بندی‌های تئوریک مانند آن چه در بالا آمده سعی در تفکیک محیط زیست در بخش‌های مختلف (ولی همگن و متجانس) می‌شود، در عمل تفکیک این محیط‌ها از یکدیگر غیر ممکن است[۹].

گفتار دوم: تعاریف مرتبط

الف- رابطه حق و تکلیف

از دیدگاه شهید مطهری، در مقابل حق، تکلیف قرار دارد که آن نیز مانند حق، مبنای خارجی و واقعی دارد و این مبنا را مصلحت می‏نامند. تکلیف از لحاظ ماهیت مغایر است با مصلحت واقعی؛ ولی حق مجعول از لحاظ ماهیت، متحد است با مصلحت واقعی؛ یعنی چون در طبیعت این، حق موجود است، در تشریع نیز موجود است. از نظر استاد، حق، محدود است. این که انسان دارای حقوق است، به معنای نامحدود بودن آن نیست: در حقیقت باید گفت انسان حقّی دارد و حقّ حدّی دارد.[۱۰]
این که انسان، حق سخن گفتن دارد، بدین معنا نیست که به دیگران دشنام دهد یا غیبت کند یا تهمت بزند یا سخن لغو بگوید. انسان حق فکر کردن دارد؛ اما این حق محدود است؛ یعنی نباید دراندیشه نابودی دیگران باشد.

اقسام حق ازدیدگاه استادمطهری

۱٫ حقوق انسان بر طبیعت و ثروت‏های آن (حقوق اقتصادی)؛
۲٫ حقوقی که در مورد اختلافات وحی محکمات دارد. (حقوق قضایی)؛
۳٫ حقوقی که از نظر حکومت و سیاست دارد (حقوق سیاسی).[۱۱]
هیچ گاه نمی‌شود فردی بر دیگری حقی داشته باشد؛ اما آن دیگری بر او حقی نداشته باشد. هر یک از آنها، هم حق دارند و هم تکلیف: وَ لَوْ کَانَ لِأَحَدٍ أَنْ یجْری عَلَیهِ لَکانَ ذلکَ خالِصا للّه‏ سُبحانَهُ. اگر در عالم هستی کسی پیدا شود که بر دیگری حق داشته، اما دیگری بر او حقی نداشته باشد، آن موجود فقط خداوند است. جهت این امر هم آن است که مبنای حق درباره خداوند با دیگران فرق دارد. حق افراد به معنای انتفاع بردن است؛ اما حق خداوند معنایش این است که دیگران در مقابل خداوند تکلیف دارند. هیچ کس در جهان و از خداوند طلبی ندارد که خداوند موظّف بر ادای آن باشد؛ ولی افراد می‏توانند از یک دیگر طلبکار باشند.[۱۲]
استاد مطهری حقوق فطری را یک نظریه عقلی می‏داند و در باب اهمیت آن چنین می‏گوید: در حقیقت نظریه حقوق فطری را باید نظریه حقوق عقلی نام نهاده؛ زیرا فقط مطابق این نظریه است که می‏توان به قضایای بدیهی عقلی و اصول متعارفه در باب حق قایل شد و در نتیجه می‏توان علم حقوق را یک علم عقلی و فلسفه ـ ولو فلسفه عملی نظیر اخلاق ـ دانست؛ اما با انکار حقوق فطری، علم حقوق یک علم وضعی است نظیر علم فقه.[۱۳]
استاد معتقد است که جز با‌پذیرش اصل غائیت نمی‏توان حقوق فطری را‌پذیرفت. این که جهان خلقت دارای غایت است و هر موجودی برای هدفی خاص آفریده شده می‏تواند مبنای حقوق فطری باشد. از نظر ما، حقوق طبیعی و فطری از آنجا پیدا شده که دستگاه خلقت با روشن بینی وتوجه به هدف، موجودات را به سوی کمالاتی که استعداد آنها را در وجود آنها نهفته است، سوق می‌دهد.
هر استعداد طبیعی، مبنای یک «حق طبیعی » است و یک «سند طبیعی» برای آن به شمار می‏آید؛ مثلاً فرزند انسان، حق درس خواندن و مدرسه رفتن دارد؛ اما بچه گوسفند چنین حقی ندارد. چرا؟ برای این که استعداد درس خواندن و دانا شدن در فرزند انسان هست؛ اما در گوسفند نیست. دستگاه خلقت این سند طلبکاری را در وجود انسان قرار داده و در وجود گوسفند قرار نداده است. هم‏چنین است حق فکر کردن و رأی دادن و اراده آزاد داشتن.[۱۴]
یکی از لوازم تفسیر غایی از حقوق فطری این است که می‏تواند توجیه‌گر حق آیندگان بر انسان‌های امروزی باشد. اگر رابطه غایی میان نسل آینده با نسل‏های حاضر و گذشته را بپذیریم می‏توان حقوق آیندگان را توجیه منطقی کرد.
یا یک نحو تضامن اجتماعی میان افراد است و حتی حاضرین نسبت به نسل آینده نیز ضمانت و مسئولیتی دارند و آنها بر این‏ها حقوقی دارند، همان طوری که یک نوع ضمانت و مسئولیتی نسل حاضر نسبت به نسل گذشته دارد و اساساً این حقوق از کجا پیدا شده و کی وضع کرده؟ آیا طبیعی است؟ معنا ندارد که گذشته و آینده حقی بر عهده حاضر داشته باشد. ناچار باید گفت الهی است و به اعتبار حقیقتی است که بر همه نسل‏ها احاطه دارد؛ یعنی به اعتبار پیوند غایی است که بین گذشته و حاضر و آینده است.
البته رابطه «حق» و «تکلیف»، از نوع رابطه متقابل است. به گونه‏ای که، همواره در یک سو حق و در سوی دیگر تکلیف است. این رابطه متقابل به دو شکل مطرح است: نخست اینکه، وقتی سخن از حق به میان می‏آید، باید متوجه بود که در برابر آن تکلیفی هم وجود دارد؛ یعنی، یکی حق پیدا می‌کند و دیگری تکلیف. در این صورت گاه تکلیف ناظر به اجرای موضوع حق است و شخص باید کاری را که صاحب حق می‏خواهد، انجام دهد؛ مثال: شخصی که به عنوان طلبکار شناخته می‌شود، «حق» دارد در موعد مقرّر، طلب خود را از بدهکار وصول کند. در مقابل، بدهکار هم «تکلیف» دارد، بدهی خود را (در صورت تمکن و نبود عُسرت) در موعد مقرّر بپردازد. یا وقتی گفته می‌شود، زن در عقد دائم، حق دارد از شوهر نفقه بخواهد، یعنی مرد مکلّف است، نفقه زن را بپردازد. در پاره‏ای موارد تکلیفی که در برابر حق ایجاد شده، در احترام به آن و خودداری از تجاوز به حق خلاصه می‌شود. بنابراین، هرگاه حقی برای کسی در نظر گرفته شود، طبیعی است که دیگران (من علیه الحق) وظیفه دارند آن حق را ادا کنند یا محترم بشمارند.
شکل دوّم رابطه حق و تکلیف، این است که اگر برای شخص یا اشخاص حقی در نظر گرفته شود، آن فرد باید وظایفی را انجام دهد تا آن حق بر او ثابت شود. چنین نیست که برای شخص یا اشخاصی مطلقاً حقوق و مزایا جعل شود، بدون داشتن هیچ تکلیفی. مثلاً، اگر شهروندی حق دارد از بهداشت برخوردار باشد، در مقابل تکلیف دارد به جامعه خدمت کند و یا اگر کارمندی حق دارد که مزد دریافت کند، در مقابل تکلیف دارد به وظایفی که برایش مشخص شده عمل کند. حضرت علی(علیه‌السلام) در وصف حق می‏فرماید: لا یجْری لِاَحَدٍ الاّ جَرَی عَلَیه وَ لا یجْری عَلَیهِ اِلاّ جَری لَه[۱۵].
کسی را بر دیگری حقی نیست، مگر اینکه او نیز بر این شخص حقوقی دارد و آن دیگری را بر این شخص حقی نیست، مگر این که این شخص هم حقی دارد. پس چه خوب است هر بار که می‏گوییم «این حق من است» توجه کنیم که این حق در مقابل چه وظیفه‏ای به ما تعلق گرفته است و آیا به این وظیفه عمل کرده‏ایم؟ آری تنها خداوند است که نسبت به انسان‌ها حقوقی دارد؛ بدون آنکه هیچ تکلیفی برای او وجود داشته باشد، با این حال، واجباتی برای خودش قرار داده است. حضرت علی(علیه‌السلام) در همان خطبه می‏فرماید: لَوْ کانَ لِاَحَدٍ اَنْ یجْری لَهُ وَ لا یجْری عَلَیهِ لَکانَ ذلِکَ خالِصاً لِلّه سُبْحانَهُ دوُنَ خَلْقِهِ[۱۶]. اگر برای کسی حقی باشد و متقابلاً دیگران بر او حق نداشته باشند، چنین حقی، اختصاص به خداوند سبحان دارد نه غیر او. نکته: ـ باید توجه داشت که تکلیف ـ به خلاف حق که اختیاری می‏باشد ـ الزامی‌است. کسانی که تکلیف دارند حق صاحب حقِّ را محترم بشمارند، باید حتماً چنین کنند و از تکلیف گریز و گزیری ندارند.
مسئولیت، نتیجه تکلیف است. کسانی که برحسب قوانین مذهبی یا عرفی مکلف شناخته می‏شوند دارای «مسئولیت» هستند.

ب- ارزش در محیط زیست

۱٫ مجامع بین‌المللی

سازمان ملل متحد در تلاش‌های بین‌المللی درزمینه محافظت از محیط زیست پیشتاز است.
سازمان ملل برای تدوین معاهده‌هایی به منظور حفظ محیط زیست کمک می‌کند. برای مثال در دهه ۱۹۸۰ کمک کرد آلودگی نفتی از کشتی‌ها تا ۶۰ درصد کاهش یابد؛ آلودگی فرامرزی درامریکای شمالی و اروپا مهارشود؛ وتولید بسیاری ازگازهایی که لایه ازون را نابود می‌کنند در کشورهای صنعتی و در حال توسعه متوقف شود. کارگزاری‌ها و برنامه‌های سازمان از زمان تشکیل نخستین کنفرانس ملل متحد درباره محیط زیست در سال ۱۹۷۲، به انعقادبیش از ۳۰۰ معاهده و موافقت‌نامه بین‌المللی مربوط به انواع به خطر افتاده گیاهان و جانوران، آلودگی دریاها، نابودی لایه ازون، مواد زائد خطرناک، تنوع زیستی، تغییر آب و هوا و اقلیم، بیابان زدایی، شیلات و ماهیگیری، و مواد شیمیایی صنعتی و حشره کش‌ها کمک کرده‌اند[۱۷].
دستور کار ۲۱، که در کنفرانس محیط زیست توسعه ملل متحد در ۱۹۹۲ در ریودوژانیرو، برزیل «اجلاس زمین» تدوین شد، طرح جهانی فراگیری برای توسعه مناسب با محیط زیست ارائه می‌دهد، و مبنای بسیاری از برنامه‌های ملی و ابتکارهای محلی شده است. اجلاس جهانی سران توسعه پایدار (ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی) فرصتی برای شناسایی زمینه‌هایی فراهم کرد که به انجام تلاش‌ها واتخاذ تصمیم‌های عملیاتی و ایجاد تعهدات سیاسی در آن زمینه‌ها نیاز بود.
کمیسیون توسعه پایدار ملل متحد، تغییرات اجتماعی و اقتصادی مورد نیاز برای توسعه «پایدار» را تشویق می‌کند که هدف آن تأمین بهبود واقعی در کیفیت زندگی بشر در حال حاضر، ضمن تضمین حفظ منابع برای نسل‌های آینده، است. این کمیسیون چگونگی اجرای دستور کار ۲۱ و دیگر موافقت‌نامه‌های اجلاس زمین را در سطوح بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی بررسی و همچنین از گفت و گو بین دولت‌ها و گروه‌های مهم درگیر در توسعه پایدار حمایت می‌کند و بین آنها مشارکت به وجود می‌آورد. این کمیسیون برای کمک به کشورها در امر گردآوری و گزارش داده‌ها به منظورسنجش پیشرفت‌ها، مجموعه‌ای از شاخص‌های توسعه پایدار که از نظر بین‌المللی‌پذیرفته شده‌اند، تدوین کرده و دولت‌ها را تشویق می‌کند نهادها و هدف‌هایی برای توسعه پایدار ملی تعیین کنند.
برنامه محیط زیست ملل متحد به کشورها کمک می‌کند مدیریت محیط زیست را بهتر کنند، بر سلامت کره زمین نظارت می‌کند و درباره معاهده‌ها و برنامه‌های اقدام بین‌المللی اجماع به وجود می‌آورد.

دکمیجان ، هرایر ، 1383 ش ، جنبش های اسلامی معاصر در جهان عرب ، مترجم دکتر حمید احمدی ، شرکت انتشارات کیهان.
رادمنش ، سید محمد ، 1374 ش ، ادبیات معاصر عرب ، تهران ، چاپخانه رامین.
الزرکلی ، خیرالدین ، 2002 م ، قاموس التراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین ، دارالعلم للملایین.
الزیات ، احمد حسن ، 1383 ش ، تاریخ الادب العربی ، انتشارات تاقله.
الزیاًت ، احمدً حسن ، لا.تا ، تاریخ الادب العربی ، مصر.
زیدان ، جرجی ، 1957 م ، تاریخ الادب اللغة العربیة ، مصر.
سعودالبابطین ، عبدالعزیز 1995 ، معجم البابطین للشعر العرب المعاصرین ، الطبعة الاولی ، مؤسسه عبدالعزیز.
سعیدیان ، عبدالحسین ، 1374 ش ، دایرة المعارف ادبی ، چاپ چهارم ، انتشارات علم و زندگی.
الشایب ، احمد ، 1976 م ، تاریخ الشعر السیاسی الی منتصف القرن الثانی ، لبنان ، دارالقلم العربی.
الشریف قاسم ، عون ، 1996 م ، موسوعة القبائل و الاسناب فی السودان ، جزء الرابع ( ظ ~ ف ) ، شرکة آفروقراف للطباعة.
شفیعی کدکنی ، محمدرضا ، 1380 ش ، شعر معاصر عرب ، تهران ، چاپ سخن.
ضیف ، شوقی ، 1957 م ، الادب العربی المعاصر فی مصر ، مصر.
ضیفً ، شوقیً ، 1427 هـ . ق ، العصر الجاهلی ذوی القربی ، الطبعه الثانیه.
الطیب ، مدنر عبدالرحیم ، لا.تا ، الاسلام فی سودان ، دارالاصالة ، جماعة الفکر و الثقافة الاسلامیه.
عبدالعلام ، احمد ، 1977 م ، دراسات فی مصطلح السیاسه عند العرب ، تونس ، الشرکة التونسیه .
عمید ، حسن ، 1363 ش ، فرهنگ فارسی عمید ، چاپ پنجم ، تهران ، چاپخانه ی سپهر.
الفاًخوری ، حناً ، 1380 هـ . ش ، الجامع فی تاریخ الادب العربی ، الطبعة الاولی ، منشورات ذوی القربی.
الفاخوری ، حنا ، 1422 هـ . ق ، الجامع فی تاریخ الادب العربی ، منشورات ذوی القربی ، الطبعه الاولی.
فرامرز یاوری ، محمود ، 1380 هـ . ش ، گیتاشناسی کشورها ، تهران ، مؤسسه ی جغرافیایی و کارتوگرافی ( گیتا شناسی )
فرّوخ ، عمر ، 1997 ، تاریخ الادب العربی ، الجزء السادس ، الطبعة الثالثه ، دارالعلم ، للملایین.
فهمی ، السرحانی ، محمد 1978 م ، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه ، مصر ، المکبته التوفیقیه.
الفیتوری ، محمد ، 1998 م ، الاعمال الکاملة مطابعة الهیئته المصریه العامة للکتاب.
الفیتوری ، محمد ، 1998 م ، الاعمال الشعریه للشاعر ، مطابع الهیئة المصریة العامة للکتاب.
الفیتوری ، محمد ، اغانی افریقیا ، 1967 م ، بیروت ، دارالمکتبه الحیاة.
الکاتب ، علاء حسین ، لا.تا ، اُدباء و شعراء معاصرون ، تهران ، چاپ اول ، چاپ محمد.
مشیری ، سید رحیم ، 1381 ش ، کلیات قاره ها ، چاپ چهارم ، تهران ، نشر قومس.
معین ، محمد ، 1380 ش ، جلد دوم ، چاپ هجدهم ، تهران ، انتشارات امیرکبیر.
ملکی ، عباس ، 1368 ش ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات وزارت امور خارجه.
ملکی ، حسن ، لا.تا ، الحرکة الاسلامیه ، بیروت ، بیت المعرفه.
موسوی بجنوردی ، کاظم ، 1367 هـ . ش ، دایره المعارف بزرگ اسلامی ، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی ، تهران ، چاپ اول.
وافی ، عبدالواحد ، 1966 م ، مقدمه ابن خلدون ، قاهره ، لجنة بیان العربی.
ولایتی ، محمد حسین ، 1377 ش ، فیتوری فریادگر دردهای سیاه ، مجله ی کار و کارگر ، 19 خرداد 1377.
هالت ، ام. پی ، دالی ، ام . دبلیو ، 1366 ش ، تاریخ سودان بعد از اسلام ، ترجمه ی محمد تقی اکبری ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی.
نشریه ی طلایه ، بی تا ، شماره ی 19 ، سازمان ارتباطات اسلامی.
ساعت 19 – 12/11/8 1. sudan.gov.sd/ar.
ساعت 20 – 15/11/88 www.islamworld.2020.persianblog.ir2.
ساعت 17 – 10/12/88 www.kheimeh.news.com3.
ساعت 11- 9/1/79 www.seifyeh.com سنی آن لاین 4.
5.
درباره ی سودان ( فارسی ) پایگاه اطلاع رسانی سفارت سودان در جمهوری اسلامی ایران ، بازدید . هفدهم اسفند هشتاد و هفت.
ساعت 15 – 8/6/89 www.oxinads.com.google 6.
چکیده انگلیسی
Abstract :
The present thesis entitled “A Review of Political Approaches of Mohammad Al – Fitori’s Poetry” is going to approach the poet’s political and his positions around the African Nation and Sudan & Arab Countries.
Mohammad Al – Fitori considers race , religion, language and culture of African and Arab Nation as an essential factors in creating the Islamic Ummah Unity.
As a Poet he committed and struggled against British Colonialism & America with his sublime ideas.
He tried by his impetus for awakening people of his time.
The ugly face of colonialism was brought to the attention of the public by him as well.
Mohammad Al – Fitori’s Ode poems is an image of anger, distress, suffering and aspirations of African and Arab Nation against Colonialism which invited them to the campaign for resistance, struggle and persist.
African and Arab Nations have seen their mystery through Al – Fitori’s Lyrics. Therefore his poetry is dear unto them.

1. تعقیده : در اصطلاح ادب ، شعر یا سخن پیچیده گفتن و کلمات و کنایات دور از ذهن آوردن و آن بر دو قسم است : تعقید لفظی و تعقید معنوی .( عمید ، 1363 ش ، ص 589 ) ↑
1. ابن خلدون : ابوذکر یا یحیی ، ( 1334 – 1378 م ) ، مورخ ، دبیر و ادیب. ( موسوی بجنوردی ، 1374 ش ، 3/441 ) ↑
1. نعمان بن عجلان : ( … بعد 37 هـ ) امیر ، خطیب ، شاعر و اهل مدینه از جمله صحابه بوده است. ( زرکلی ، 1999 م ، 8/37 ). 2. آیا هرچه که می گفتیم اشتباه بود و شما درست می گفتید انگار ما پر نگذاشتیم و هیچ تیری را برای جنگ نتراشیدیم. ↑
3. علاقه ما به علی (4) بود و او شایسته این مقام است ای عمر اما تو نمی دانی. ↑
4. او با حمد خدا نابینا را شفا می دهد و گوش سنگین را باز می کند. ↑
1. مفصافه : بید ، انواع درخت بید ، زمینی که گیاه در آن نیست ، واحدش صفصافه ( عمید ، 1363 ش ، ص 1363 ) ↑
1. نلسون ماندلا ، 18 ژوئیه سال 1918 در یک خانواده کمبو در روستای کوچک موزو ، در کشور آفریقای جنوبی به دنیا آمد. ماندلا در مخالفت کنگره ملی آفریقا در سال 1952 و مبارزات کنگره خلق درسال 1955 م که اتخاذ منشور آزادی توسط آن برنامه بنیادین آرمان ضد آپارتاید را فراهم می کرد نقش اساسی داشت. او مبارزات خرابکاری علیه اهداف نظامی ، دولتی را رهبری می کرد و چند دهه بعد به جنگ چریکی علیه رژیم پرداخت ، او همچنین در خارج از کشور مبادرت به جمع آوری کمک های مالی برای ( MK ) کرد و در دیدار با برخی از دولت های آفریقا ترتیباتی برای آموزش شبه نظامی داد. وی در 5 اوت 1962 م پس از 17 ماه گریز دستگیر شد و در دژ ژوهانسبورگ زندانی شد. در 25 اکتبر 1962 ، ماندلا به 5 سال زندان محکوم شد که هنگامی که در زندان بود زندگینامه خود را تحت عنوان « راه طولانی آزادی » نوشت. نخستین انتخابات دموکراتیک آفریقای جنوبی که در آن همه ی افراد می توانستند شرکت کنند در تاریخ 27 آوریل 1994 برگزار شد.کنگره ملی آفریقا اکثریت را در انتخابات به خود اختصاص داد ، و ماندلا به عنوان رهبر کنگره ملی آفریقا ، به عنوان نخستین رئیس جمهور سیاه پوست کشور برگزیده شد و در دولت اتحاد ملی دکلرک از حزب ملی گرا به عنوان معاون رئیس جمهور برگزیده شد. ماندلا به خاطر حمایت از صلح ملی و بین المللی ، تحسین بین المللی را به دست آورد. ماندلا سیاست صلح طلبی را در پیش گرفت و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.
برخی از جوایز و افتخارات ماندلا عبارت است از:
جایزه صلح نوبل
مدال آزادی ریاست جمهوری
جایزه صلح لنین
حکم لیاقت ↑
1. باتریس لومومبا یکی از بزرگترین مبارزان کنگو بود. او سراسر زندگی اش را به خاطر استقلال کنگو و در نبرد با استعمارگران بلژیکی گذراند. مردم کنگو در نتیجه غارت انحصارات بلژیکی ، در پایین ترین سطح زندگی قرار داشتند و فقر و بیماری و … بیداد می کرد. پاتریس لومومبا از کودکی با چنین بی عدالتی ها آشنا شده بود ، لومومبا از همان سنین نوجوانی سعی می کرد مردم را از وضعی که در آن زندگی می کنند آگاه سازد و از طریق مجله های علمی نیز مقالاتی می نوشت و منتشر می کرد. او همواره به دنبال تشکل های مردمی بود لذا در سال 1958 موجودیت جنبش ملی کنگو را اعلام داشت ، درسال 1960 م مردم کنگو توانستند استقلال کنگو را به دولت بلژیک تحمیل کنند ، اما دولت بلژیک با همکاری آمریکا موجبات سقوط دولت کنگو را فراهم نمودند ، در نتیجه لومومبا و یارانش را دستگیر و به زندان بردند و در آنجا درسال 1961 م لومومبا را کشتند. لومومبا در آخرین نامه خود به همسرش می نویسد :در همه تلاش ها و مبارزاتم حتی یک لحظه در پیروزی نهایی این امر مقدس که من و همکارانم زندگانی را وقف آن کردیم ، دچار تردید نشده ام. یقین دارم کشورم ، راه دفاع از آزادی و استقلال خود را فرا خواهد گرفت. زنده باد کنگو. زنده باد آفریقا.
( www.oxinads.com.google ) ↑

۵- آیا میزان آگاهی معلمان در اجرای ارزشیابی در دروس علوم پایه و علوم انسانی متفاوت است؟
اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
آموزش و پرورش یکی از مهمترین راه های هماهنگ شدن با دنیایی است که هر روز اختراعات و اکتشافات تازه علمی، ادبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را مشاهده می کندکه در این میان آموزش معلمان و به روز درآوردن اطلاعات علمی آن ها امری بسیار ضروری است، زیرا معلم بزرگ ترین و مهم ترین سرمایه جامعه (نیروی انسانی) را تربیت می کند. دردنیای امروز، حجم، تنوع و عمق توقعات و انتظارات مرتبط با نظام آموزش و پرورش، آن چنان است که نظام مذکور، با شرایط، امکانات، روش ها و نیروی انسانی فعلی به هیچ وجه نمی تواند از عهده رسالت خود برآید. نظام آموزش و پرورش باید متحول شود و تغییراتی بنیادین و اساسی در آن به وجود آید (پرداختچی، ۱۳۷۴،ص۱۹).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
با توجه به مسائل فوق اگر آموزش و پرورش می خواهد تغییرکند،دست اندر کاران امر تعلیم و تربیت به خصوص معلمانی که تعامل گسترده با فراگیران دارند باید متحول شوند، تغییر کنند و پیشرفت نمایند. همچنین دانش و اطلاعات، شناخت ها، نگرش ها، مهارت ها و روش های کار آنها نیز باید تغییر کند. لازمه این کار، حرفه ای شدن تعلیم و تربیت و در سرلوحه آن، حرفه ای شدن تمام معلمان است. از نظر رووف، مهارت های حرفه ای معلم، لازم ترین و ضروری ترین نیاز اوست. هر نوع بی توجهی در به دست آوردن این مهارت ها، عدم موجودیت شغلی وحرفه ای اورا به اثبات می رساندوخط بطلان روی مهارت او می کشد (رؤوف،۱۳۸۰، ص۴۲). به اعتقاد و باور بسیاری از متخصصان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت، یادگیری مهارتهای حرفه ای از جایگاه ویژه ای برخوردار است تا آنجایی که معلمی که به اندازه کافی مهارتهای تدریس را تجربه نکرده باشد معلم بدون صلاحیت خوانده می شود (رؤوف،۱۳۸۰، ص ۲۲).
نقش معلم در تحقق هدفهای آموزش و پرورش بسیار مهم است و در همین رابطه توسعه حرفه ای معلمان بویژه علوم و ریاضی یک ضرورت است، توسعه حرفه ای معلمان نیاز به چگونگی تحول در فرایند آموزش، تغییر باورها و نگرشها و فراهم کردن چارچوب مناسبی برای آموزش و یادگیری معلمان است (گویا، ۱۳۸۱، ص۷۶).
عدم آگاهی معلمان از مبانی، اصول و قوانین یادگیری و مهارتهای آموزش و پرورش موجب بروز مشکلاتی در فرایند تدریس و یادگیری می گردد و همچنین موجب افزایش افت تحصیلی، کاهش انگیزه تحصیلی و در بسیاری از موارد ترک تحصیل از مدرسه می شود. و از ضرورت پژوهش مذکور این می تواند باشد که با شناسایی نقاط ضعف و ارائه راهکارها جهت ارتقاء دانش و مهارتهای حرفه ای معلمان، کارایی و اثربخشی آنان را افزایش می دهد و همچنین نتایج این تحقیق می تواند مورد استفاده مسئولان و دست اندرکاران آموزش و پرورش و برنامه ریزان و کارشناسان تعلیم و تربیت و معلمان قرار گیرد و کیفیت بخشی به دانش معلمان موجب آرامش روحی و روانی دانش آموزان می گردد و رشد و پیشرفت تحصیلی را در کوتاه مدت و دراز مدت به دنبال دارد و موجب افزایش اعتماد به نفس معلمان و رضایت شغلی انان می گردد و تحول در فرایند تعلیم و تربیت ایجاد می شود.

بررسی اثر تبادل رهبر پیرو بر رضایت شغلی کارکنان از طریق نقش میانجی سرمایه روانشناختی

روش انجام پژوهش
روش این تحقیق زمینه ای[۱۰] است و چون مهارتهای حرفه ای معلمان در دروس علوم پایه و علوم انسانی مورد بررسی قرار گرفته از روش مذکور استفاده شده است.
جامعه آماری
جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق را کلیه معلمان دروس علوم پایه و علوم انسانی اعم از زن و مرد دوره راهنمایی شهرستان بهشهرکه در سال تحصیلی۹۰- ۸۹ مشغول تدریس می باشند را شامل می شود.
نمونه و روش نمونه گیری
تعداد نمونه بر اساس جدول تعیین حجم نمونه از روی حجم جامعه (جدول مورگان)که با توجه به نسبت موجود معلمان در دوره راهنمایی که ۴۴ درصدزن و ۵۶ درصد مرد در دروس علوم پایه و ۴۵ درصد زن و۵۵ درصد مرد در دروس علوم انسانی می باشند بر اساس درصد مذکور معلمان جمعاً به تعداد ۱۵۰نفر به روش تقسیم به نسبت با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.
روش و ابزار گردآوری داده‌ها
در این پژوهش از روش فیش برداری جهت تدوین فصل دوم و پیشینه تحقیق و از روش میدانی با بهره گرفتن از پرسشنامه محقق ساخته وچک لیست گرد آوری داده ها انجام شده است، برای تعیین روایی ابزار تحقیق از نظرات و تایید استادان محترم راهنماومشاورین و استادان دانشگاه وبرای تعیین پایایی نیز ازآلفای کرونباخ استفاده شده است۸۰ % محاسبه شده که ازنظر آماری مورد قبول می باشد.
روش‌های آماری و تجزیه و تحلیل داده‌ها
برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از دو شیوه آماری توصیفی واستنباطی استفاده شده است:
۱- آمار توصیفی: داده ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی (جداول، فراوانی، درصد، نمودار) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
۲- آمار استنباطی: و در بخش آمار استنباطی به کمک نرم افزار آماری spss از آزمون خی دو۲ c(برای تعیین تفاوت توزیع بین فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار داده های طبقه بندی شده مولفه های مهارتهای حرفه ای معلمان در دو گروه علوم پایه وعلوم انسانی) بکار گرفته شد.گفتنی است با توجه به این که دادهای بدست آمده از اجرای پرسشنامه پژوهش،گسسته وارزشی بوده و همچنین هدف پژوهشگرمقایسه توزیع فراوانی های دو گروه مستقل از یکدیگر است،لذا مناسب ترین آزمون برای تحلیل داده های این پژوهش،آزمون خی دو ۲ cمی باشد.
محدودیت‌های موضوع تحقیق
محقق برخی ازمتغیرهای ناخواسته را با برنامه ریزی صحیح بصورتی کنترل می کند که شرایط مساوی برای همه آزمودنیهای پژوهش وجود داشته باشد که این محدودیتها در اختیار پژوهشگر نامیده می شود. اما متغیرهای ناخواسته و مزاحم دیگری نیز وجود دارند که نوع دیگری از محدودیتها را در پژوهش بوجود می آورد، لذا این متغیرها نیز بایستی مشخص شود و پژوهشگر آگاهی خود را از تاثیر این متغیرها بر نتایج نشان دهد؛ که این محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر نامیده می شود (نادری- سیف نراقی، ۱۳۸۹، ص۵۶).
۱- محدودیت‌هایی که کنترل آن در اختیار پژوهشگر است:
الف: جنسیت معلمان
ب: مشخص کردن حوزه تحقیق که شهرستان بهشهر می‌باشد.
ج: تحقیق در زمینه موضوع مورد علاقه و تجربه محقق
د: انتخاب مقطع تحصیلی
۲- محدودیت‌های خارج از کنترل پژوهشگر:
الف: تاثیر مسائل معیشتی و رفاهی معلمان در پاسخ به سئوالات پرسشنامه
ب: کمبود علاقه و انگیزه بعضی از معلمان به فعالیت‌های پژوهشی
ج: محدودیت در صحت و دقت ابزار تحقیق
د: محدودیت زمانی در انجام فرایند پژوهش
ه: کمبود منابع و سوابق پژوهشی در موضوع
تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات (به صورت مفهومی و عملیاتی)
از آنجاکه بسیاری از واژه ها و اصطلاحات معانی گوناگونی دارند، محقق در کاربرد آنها در تحقیق خود ناگزیر به تعریف آنهاست زیرا ممکن است در بعضی موارد واژه یا اصطلاح ویژه ای مفهومی را به خواننده عرضه کند که اصولاً مورد توجه محقق نباشد یا احتمالاً واژه و اصطلاح خاصی برای خواننده بیگانه و نامفهوم باشد. بنابراین و با توجه به لزوم گویایی و ساده نویسی گزارشات تحقیقی محقق موظف است به تعاریف واژه ها بپردازد (نادری- سیف نراقی،۱۳۸۹، ص۶۲).
الف: تعاریف نظری
مراد از تعاریف نظری واژه هاو اصطلاحات آن است که پژوهشگر یک مفهوم و واژه را بوسیله مفاهیم دیگر تعریف کند. این تعریف یک استنباط ذهنی و تجریدی از واژه هاست و بایستی ریشه در نوشته ها و نظریه های موجود داشته باشد و بطور علمی بیان شود (نادری- سیف نراقی ،۱۳۸۹،ص۶۲).
۱- مهارتهای حرفه ای: آن دسته از مهارتهایی است که معلمان صرف نظر از نوع درسی که تدریس می کنند باید از آن برخوردار باشند و به معلمان کمک می کنند تا بتوانند محیط جالب و مورد توجه برای دانش آموزان کلاس درس فراهم آورند (نوروزی، آقازاده، عزت خواه،۱۳۸۶، ص۱۰۰).
مهارتهای حرفه ای: مهارتهایی است که معلم علاوه بر تسلط به مواد درسی باید از یکسری توانائیها برخوردار باشد مانند: استفاده از روش های تدریس، برقراری ارتباط با دانش آموزان و ارزشیایی می باشد (تقی پور ظهیر ،۱۳۸۷،ص۲۱۲). و همچنین آن بخش از توانائیها که به مهارتها و توانائیهای عملی معلم در فرایند یاددهی- یادگیری مرتبط می شود. مانند: مهارت در روش های تدریس، مهارت در طراحی آموزشی، مهارت در اجرای طرح آموزشی و مهارت در ارزشیابی دانش آموزان، که این قبیل توانائیها مهارتهای حرفه ای نام دارد (ملکی،۱۳۸۰ ، ص۱۵).
۲- روش تدریس: به مجموعه تدابیر منظمی که معلم برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط و امکانات اتخاذ می کند روش تدریس می گویند (شعبانی، ۱۳۸۶، ص۲۴۱). روش های تدریس، شیوه کار معلم را در کلاس شکل می دهند و فرصتهای مناسب را برای یادگیری دانش آموزان فراهم می کنند (آقازاده، ۱۳۸۴، ص۱۱۲).
۳– تکنولوژی آموزشی: استفاده از وسایل و ابزارهایی که توسط معلم جهت کمک به یادگیری بهتر و تشویق دانش آموزان بکار گرفته می شود(رؤوف، ۱۳۸۰، ص ۳۴).
۴- طراحی آموزشی: پیش بینی یا تجویز روش های مطلوب آموزشی به منظور دستیابی به تغییرات مورد نظر در دانشها، مهارتها، عواطف و رفتار دانش آموزان است (وکیلیان،۱۳۸۶،ص۳۸). اختصاص دادن یا بکارگیری منابع برای دستیابی به یک هدف و انجام تهیه یک نقشه کاری برای حصول آنچه که از پیش تعیین شده آمده است (فردانش،۱۳۸۰، ص۱۱۰).
۵- ارزشیابی: یک فرایند نظام دار برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات است که بدین منظور تعیین شود آیا هدفهای مورد نظر تحقق یافته یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی؟ (سیف،۱۳۸۷، ص۳۶).
ب: تعاریف عملیاتی
منظور از تعریف عملی واژه ها و اصطلاحات آن است که محقق در این تعریف به مشخص ساختن حدود یک متغیر و تعیین حوزه عملیاتی آن تعیین معیارها و ملاک تجربی و عملی جهت اندازه گیری و سنجش آن متغیر به طریقی که در پژوهش مورد نظرمد توجه محقق می باشد مبادرت می کند(نادری- سیف نراقی، ۱۳۸۹، ص۶۳).
۱- مهارتهای حرفه ای: منظور از مهارتهای حرفه ای معلمان در این تحقیق: مهارت در روش تدریس- مهارت در استفاده از تکنولوژی آموزشی، طراحی آموزشی و اجرای آن و مهارت در ارزشیابی می باشد.
۲- روش تدریس: منظور در این تحقیق اجرای روش های نوین تدریس میباشد که مهارتهای مانند: مشارکت دانش آموزان در تدریس- ایجاد انگیزه- طرح مساله- فعال کردن دانش آموزان در بحث- جست وجو و اکتشاف- ایجاد فرصت یادگیری برای دانش آموزان- تعامل معلم و دانش آموزان و…. می باشد که از طریق مشاهده و تکمیل چک لیست و پرسشنامه خود سنجی معلم مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۳- تکنولوژی آموزشی: منظور در این تحقیق استفاده از ابزارهای آموزشی و کمک آموزشی است که معلم جهت کمک به یادگیری دانش آموزان در هنگام تدریس بکار می گیرد که شاخص آن عبارت است از بکارگیری انواع سخت افزارها و نرم افزارها (تلویزیون، رایانه، اسلاید، نقشه، چارت و… می باشد که از طریق مشاهده و تکمیل چک لیست و پرسشنامه خود سنجی معلم مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۴- طراحی آموزشی: منظور اشاره به فعالیتهایی نظیر: مشخص کردن هدف کلی درس- تجزیه و تحلیل محتوای درسی با رعایت اصول و شرایط لازم- تعیین هدفهای رفتاری مناسب- مشخص کردن رفتار ورودی دانش آموزان- انتخاب محتوا، روشها و رسانه های درس- مشخص ساختن ارزشیابی می باشد که از طریق مشاهده و تکمیل چک لیست و پرسشنامه خود سنجی معلم مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۵- ارزشیابی: منظور در این تحقیق شاخصهای بکارگیری شیوه های مختلف ارزشیابی آغازین، تکوینی، تراکمی و پایانی در تدریس می باشد که از طریق مشاهده و تکمیل چک لیست و پرسشنامه خود سنجی معلم مورد ارزیابی قرار می گیرد.
فصل دوم
ادبیات موضوع تحقیق
مقدمه
امروزه نظام آموزش وپرورش بنابرضرورت تغییرات اجتماعی یکی از سازمان های پیچیده وبزرگ اجتماعی درهرکشورمحسوب می شود،این سازمان که بارشدوتوسعه اجتماعیِ، فرهنگی و اقتصادی پیوند ناگسستنی داردبتدریج حالت ساده وابتدایی خودرااز دست داده وبه حالتی پچیده در آمده است. عصرکنونی، عصری است که در آن هدف از آموزش وپرورش تنها انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست بلکه رسالت آموزش و پرورش ایجاد تغیرات مطلوب در نگرشها، شناختها و در نهایت رفتار انسانهاست. در این عصر معلمان بیشترین نقش را در انتخاب وانتقال عناصر فرهنگی و دستاوردهای علمی و فنی و تجارب بشری به نسل نو خاسته به عهده دارند.علاوه بر نقشهای هدایتی، حمایتی و تقویتی سازمان دادن فعالیتهای یادگیری دانش آموزان و رشد هماهنگ ابعاد وجودی آنان نیز بر عهده معلمان است.
عکس مرتبط با اقتصاد
یکی از عوامل کلیدی و ابزارهای اساسی در پیشرفت تحصیل دانش آموزان در آموزش و پرورش وابسته به وجود معلمانی است که از توانایی های نظری و عملی لازم برخوردار باشند مهارتهای حرفهای معلمان در حقیقت موفقیت هر نظام آموزشی در حدی تعیین کننده به دانش ومهارتهای حرفهای معلم بستگی دارد. جهان بسرعت دگرگون می شود ومعلمان نیز مانند دیگر گروه های حرفه ای با این واقعیت روبرومی شوند که آموزشهای اولیه آنان در جهان امروز چندان مفید نخواهد بود وآنان باید در سراسر عمر دانش خود را روز آمد کنند بنابراین مهارت در روش تدریس،مهارت در استفاده از تکنولوژی آموزشی، طراحی آموزشی و مهارت در ارزشیابی از ویژگیهای ضروری و حیاطی حرفه تدریس می باشد که در فصل دوم سعی شده است این مهم با توجه به ابعاد گوناگون آن مورد دقت قرار گیرد و پرداخته شود و تحقیقات انجام شده در زمینه مذکور مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت و جایگاه معلم درآموزش و پرورش
یکی ازنهادهای مهم آموزش و پرورش هر جامعه سازمانی است که در آن معلمان مورد نیاز دوره های مختلف تحصیلی تربیت می شوند، زیرا محصول این نوع سازمان ها معلمانی هستند که نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی اند و قادرند با دانش و مهارتی که کسب کرده اند چهره سازمان آموزشی را دگرگون سازند و فضای مدارس را به فضای محبت، رشد و بالندگی روح افزا و لذت بخش مبدل کنند و با انتقال عناصر فرهنگی به نسل نوخاسته و اعمال روش های مناسب تربیتی، موجبات رشد شخصیت کودکان و نوجوانان را فراهم سازند. نظر به اهمیت نقش معلمان و اعتبار و ارزشی که بر آن متصور است، سرمایه گذاری به منظور تربیت و تامین این رکن مهم تعلیم و تربیت، بهترین و سودمندترین نوع سرمایه گذاری است. گسترش این قبیل سازمان ها مهمترین وظیفه مدیران عالی آموزش و پرورش و مدیران رده بالای کشور است، چرا که به قول ژان پیاژه زیباترین اصلاح و بازسازی آموزش و پرورش در صورتی که معلم به تعداد کافی و با کیفیت دراختیار نباشد با شکست روبرو خواهد شد. در آموزش و پرورش نقش نیروی انسانی مهم است و معلم از مهمترین عوامل موثر در رشد و توسعه کیفی و محتوایی تعلیم و تربیت به شمار می آید، زیرا تربیت انسان نتیجه یک جریان متقابل دو جانبه و بالاخره حاصل عمل مربی و عکس العمل شاگرد است.با توجه به همین اهمیت و جایگاه آموزش و پرورش در بین نهادهای مختلف جامعه می توان اذعان کرد، مهمترین نهاد اثرگذار در تربیت و تامین نیروی انسانی می باشد و معلم به عنوان مدرس و مربی می تواند نقش حساس و کلیدی در این رابطه داشته باشد تا نیروی انسانی کارآمد وخلاق برای جامعه تربیت نماید، به این ترتیب زمینه مناسب جهت رشد جامعه در تمامی ابعاد آن فراهم می آید.
مهمترین عواملی که می توانند معلم را در رسیدن به اهداف عالی تربیت نیروی انسانی (تعلیم وتربیت) یاری رسانند فهرست وار به شرح زیر می باشد:
۱- بهره مند شدن از آن ویژگی های روانی، عقیدتی و اخلاقی که با رسالت معلم و مربی تناسب داشته باشد و نفوذ آنها را در جامعه به عنوان الگوی مطلوب و سرمشق آرمانی زندگی انسان ها بتوان تایید کرد.
۲- کسب دانش و اطلاعات کافی درحد لازم برای اشتغال به تدریس در هر رشته و هر مقطع تحصیلی.
۳- کسب مهارت ها و آمادگی فنی برای به کار گرفتن روش مطلوب عرضه و انتقال اطلاعات و مهارت ها به صورتی که کلاس درس آموختن و یادگیری را برای آموزنده سهل و آسان کند و محیط مدرسه نوجوانان را به ارزش های تربیتی زمان سوق دهد.
۴- آشنایی کامل او به روش های تدریس جهت ارائه یک تدریس موثر.
۵- آشنایی با اصول روان شناسی تربیتی و اصل تشویق و تنبیه در امر یادگیری.
۶- آگاهی کامل به شیوه های مختلف ارزشیابی جهت حصول اطمینان از بازده موفق فعالیت های آموزشی.
۷- توجه به شأن و کرامت انسان ها در تدریس و ساختن انسان های توانمند، خلاق و متعهد تا در آینده جامعه با کار و تلاش فرزندان خود به جایگاه اصلی خویش برد.
بنابراین معلم می تواند با برخورداری از عوامل فوق و دیگر عوامل تاثیرگذار در روند آموزشی نسبت به تربیت نیروی انسانی در سطح جامعه همت گمارد و بدون شک سعادت هر جامعه بستگی مستقیم به تلاش و همت معلمان آن جامعه دارد. امیدواریم با تلاش بی وقفه و آگاهی کامل از نقش خود از عهده ایفای وظیفه محوله برآیند.توفیق یا شکست برنامهها و فعالیتهای آموزشی و پرورشی هر نظام و کشوری به معلمان آن بستگی دارد.به عبارت دیگرمهمترین وسیله رسیدن جامعه به غایات و هدفهای آموزش و پرورش معلم دانا وتواناست. با توجه به این امر است که اهمیت کار و مقام معلم و تأثیر عمیق آن در عزت و ذلت و پیشرفت و انحطاط جامعه روشن میشود. در حقیقت رهبری نسل آینده هر جامعه به دست معلمان آن جامعه است. روی این اصل است که حتی در جوامع ابتدایی معلم دارای ارزش ومقام قابل احترام بوده است. نحوه تفکر و نوع جهان بینی معلمان یک قوم و ملت در چگونگی و نوع تفکر، سیادت و شقاوت آن قوم تأثیرکلی و غیر قابل انکار دارد. مثلاً در قرون وسطی که آموزش و پرورش در اروپا بیشتر در کلیساها و دیرها انجام میگرفت، اربابان کلیسا نظر میدادند که خرد دانای مطلق نیست، بنابراین باید تابع ایمان و در خدمت آن باشد، در نتیجه هدف آموزش و پرورش را اطاعت محض و کورکورانه از دستورات کلیسا، و منظور از زندگی در دنیا را نیز آماده شدن برای روز رستاخیز و زندگانی اخروی میدانستند. چنین تفکر و آموزش و پرورش متناسب با آن، باعث انجماد و رکود فکری و عدم پیشرفت علمی و صنعتی شد.
بعد از آنکه سبوی سیطره اربابان کلیسا با سنگ تجددخواهی و بشر دوستی و روشنفکری شکست و فکر بشر از زندان هزار ساله قرون وسطی آزاد شد، باز هم ظهور دانشمندان و مربیان روشنبین و ترقی خواه باعث پیشرفت سریع علم و صنعت و ترقی جامعه اروپا شد.با اندک توجه به تاریخ انقلابات و پیشرفتهای ملتها، نقش اساسی معلم در ایجاد این انقلابات کاملاً روشن میشود. در جهان مترقی امروز هم تمام ملتهای پیشرفته به آموزش و پرورش و تربیت معلم و رفاه حال او توجه کامل دارند، چه به نقش معلم، که بعد از دانشآموز رکن اساسی آموزش و پرورش است،در چگونگی پیشرفت و نحوه تفکر ملت کاملاً آگاهی دارند. البته تنها ملتهای پیشرفته زمان ما نیستند که به تأثیر فوق العاده معلم و آموزش و پرورش در تعین سرنوشت نسلهای آینده و پیشرفت نسل فعلی متوجهاند، بلکه از زمان های قدیم ملتهای بیدار، زمامداران عاقل، علما و حکما به این امر اساسی و مهم توجه داشتهاند.مثلا،درایران و روم باستان، بزرگان در انتخاب معلم لایق و پاکدامن از نجیب زادگان و اشخاص با استعداد، توجه زیادی داشتند و سعی میکردند پاکدامنترین اشخاص را مأمور آموزش و پرورش فرزندان خود کنند، زیرا که به نقش معلم و تعلیمات او در سازندگی انسانها و ایجاد تغییرات در آنان واقف بودند. به این ترتیب، اهمیت مقام معلم و تأثیر او در پیشرفت یا انحطاط جامعه معلوم میشود. پس، هر ملتی که دارای معلمان شایسته و مجربی باشد، بهتر میتواند هدفهای مورد نظر خود را به وسیله مراکز آموزشی تأمین کند. بنابراین، باید در انتخاب و تربیت معلم، نهایت دقت و توجه مبذول شود، تا اجرای برنامههای آموزشی و پرورشی به طرز صحیح و مطلوب عملی شود (تقی پور ظهیر،۱۳۸۷، ص۵۶).
چنانچه خواهیم دید مدرسه هدف خود را ازجامعه می گیرد و یکی از وظایف مدرسه آشنا ساختن افراد به فرهنگ جامعه است‏‏،بر این اساس معلم بهتر ریشه و اساس هدفهای تربیتی را درک کند و با وضع صحیحتری شاگردان را به امور فرهنگی آشنا سازد، باید مطالعاتی عمیق و اساسی درباره فرهنگ جامعه داشته باشد. تهیه برنامه تعلیماتی و انتخاب مواد مفید و لازم کار مدرسه و معلم است. اطلاعات فرهنگی معلم او را در انتخاب مواد مناسب و یاد دادن آنها به شاگردان در فرهنگهای مختلف فرق میکند.در یک جامعه معلم به منزله دیکتاتوری است که باید فرمان او بدون چون و چرا اجرا گردد و همه چیز تابع تمایلات، فهم، اطلاعات و تجربیات او است. در صورتی که در اجتماع دیگر معلم فقط وظیفه راهنمایی را بعهده دارد و خود مانند سایر شاگردان عضو کلاس است. در چنین اجتماعی معلم در تنظیم برنامه انتخاب کتاب، اتخاذ روش یا روش های معین در تدریس، و تعیین هدفهای تربیتی از شاگردان کمک میگیرد. روی این زمینه اگر معلم آشنا به فرهنگ جامعه نباشد نمی تواند طرز کار و روابط خود را با شاگردان آن طوری که از او انتظار میرود تعیین نماید.
در هر جامعه منبع قدرت و منشأ افکار و عقاید اموری خاص میباشند. در جامعهای علم و منطق هادی و راهنمای افراد در رفتار و عقاید و افکار آنهاست، در جامعه دیگر آداب و رسوم و سنتهای گذشته حاکم بر اعمال و افکار میباشند، در یک اجتماع عقاید دینی به طور مؤثر نفوذ دارند و در جامعهی دیگر هر یک از این عوامل در حد خود در افکار و نظریات و عادات مردم تأثیر دارد. بنابراین معلم باید کاملاً به وضع فرهنگی و اجتماعی آشنا باشد تا بهتر بتواند وظیفهی تربیتی خود را انجام دهد.
مدرسه مانند سایر مؤسسات اجتماعی هدف، طرز عمل، وظیفه و روش کار خود را از جامعه میگیرد، اما در عین حال اثری خاص در زندگی اجتماعی یک ملت دارد. اصولاً زندگی اجتماعی ما مرکز تأثیر و تأثر مؤسسات یا نهادهای اجتماعی است. در جامعه، حیات اجتماعی، مظاهر و جلوههای خاصی از خود ظاهر میسازد. عواملی مانند موقعیت جغرافیایی، اعتقادات و آداب دینی، عادات و رسوم، شکل حکومت، طرز تولید، سوابق تاریخی و مؤسسات تربیتی در یکدیگر تأثیر میکنند و در هر اجتماعی به صورتی خاص جلوهگر می شوند. در میان مؤسسات اجتماعی، مؤسسات تربیتی نقشی خاص بعهده دارند و مدرسه یک مؤسسه اجتماعی است که برای اجرای امور تربیتی جامعه بوجود آمده است. امور تربیتی برای ادامه حیات اجتماعی جامعه، حفظ و وحدت آن، اصلاح و پیشرفت آن، انتقال و توسعهی ارزشها و اعتقادات آن جامعه و تأمین احتیاجات اجتماعی آن ضروری و لازم هستند.
میراث فرهنگ جامعه، جنبههای مختلف فرهنگی آن، ارزشها و عقاید اجتماعی و احتیاجات جامعه، اساس برنامه دبیرستانها یا تعلیم و تربیت متوسطه را تشکیل میدهند.تجربیات دانشآموزان در مدرسه، فعالیتهای مختلف فرهنگی آنان، مطالب درسی و هدفهای تربیتی مدارس متوسطه همه باید با فلسفه اجتماعی جامعه ای که مدرسه در آن تأسیس شده است سازش داشته باشد. آنهایی که در تهیه برنامه و تجدیدنظر و تغییر در آن اقدام میکنند باید اطلاعات وسیعی درباره جامعه و جنبههای مختلف فرهنگی آن داشته باشند. هر جامعه در حد خود منحصر، ودارای خصوصیات معینی است که کاملاً با خصوصیات جوامع دیگر فرق دارد (شریعتمداری،۱۳۸۰، ص۳۵).
نقش معلم و مدرس به بیان ساده، تسهیل یادگیری است و به توزیع اطلاعات محدود نمیشود.به جزشیوه انتقال شفاهی اطلاعات از یادداشتهای مدرس به جزوه دانشجو، بی آنکه تبادل ذهنی در این میان انجام گیرد، راه های کارآمدتر و مؤثرتری برای تعلیم و تعلم وجود دارد. تسهیل یادگیری مسئولیتهای گستردهای را به عهده مدرس میگذارد. اساسی ترین این مسئولیتها آن است که مدرس در رشته، زمینه و تخصص خود، آگاهی و آمادگی کافی احراز کند. درس یا درسهای مورد تدریس مدرس باید از نظر جایگاهشان در مجموعه دانش و در ارتباط با سایر علوم بخوبی روشن و قابل فهم باشند. اهداف عینی باید بدقت معین شده باشند تا مدرس را در انتخاب محتوا و تجارب یادگیری رهنمون شوند. مدرس مسئولیت ارزیابی میزان کامیابی دانشجو در تحقق اهداف عینی دوره را نیز به عهده دارد. به طور کلی، مدرس باید در طول دوره آموزش و در جهت افزایش دانش دانشجو مسئولیت ارائه اطلاعات لازم به وی را بپذیرد. امکانات، وسایل کمک آموزشی و وسایل طراحی شده برای موفقیت یک برنامه آموزشی ضرورت بسیار دارد و بدون مدرسان آزموده و مطلع از فرایند تدریس و رشته تخصصی مربوط هیچ برنامه آموزشی نمیتواند کاملاً موفق باشد.
در هر سطح و سازمانی رهبر آموزشی یعنی مدرس، عنصر اصلی کارآیی برنامههای آموزشی است. این کتاب بر توان و تبحّر تخصصی که همان دانش و مهارتهای مورد نیاز مدرسان برای انجام مؤثر وظایف آموزشی آنهاست، تأکید فراروان دارد.صلاحیت فنی یا اطلاع کامل از موضوع تدریس و صلاحیت فردی، دو حیطه مهارتی دیگرند که در معادله آموزش – یادگیری بطور مساوی حائز اهمیتند.این تواناییها به انضمام صلاحیت تخصصی برای تدریس مؤثر ، هماهنگی و تعادل لازم را ایجاد میکنند. هر سه این مهارتها مانند پایه های یک کرسی برای حفظ و پیشبرد اهداف ضرورت دارند (میری، ۱۳۸۷، ص۴).
خصوصیات و صفات معلم
۱- ویژگیهای شخصی معلم
الف) برخورداری از سلامت جسمی روانی
کسی که عهده دار شغل مشکل و طاقت فرسای معلمی میشود باید از نظر جسمانی سالم و قوی و از نظر روانی و عاطفی متعادل باشد،در غیر این صورت ممکن است با کوچکترین اشتباه و خطای شاگردان یا با یک عمل بیجا و نابهنگام آنان، که اغلب اوقات بدون آگاهی و قصد معینی صورت میگیرد به شدت عصبانی شود و از شیوه عدل و انصاف عدول کند و در نتیجه آموزش و پرورش از مجرای صحیح خود خارج شود. بدیهی است که معلم افسرده، مضطرب، مأیوس، ستیزه جو و تندخو نمی تواند نشاط، امنیت خاطر و ثبات را در کلاس درس و محیط آموزشی و پرورشی به وجود آورد.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
ب- پایبندی به ارزشها و اصول انسانی و اجتماعی
یکی از هدفهای مهم پذیرفته شده در هر نظام آموزش و پرورش این است که ارزشهای معنوی، اخلاقی و اجتماعی را به کودکان و نسل آینده انتقال دهد. لازمه راهبرد و نیل به این هدف به اعتقاد و ایمام معلم به این ارزشها بستگی دارد. به عبارت دیگر، میزان پایبندی و اعتقاد معلم به ارزشهای جامعه در رفتار و گفتار و کردار وی منعکس میشود،ازطرفی چون جامعه معلم را نماینده خود در انتقال و تعلیم ارزشها و معتقدات و اصول انسانی و اجتماعی به نوباوگان خویش میداند، توقع و انتظارش از معلم در رعایت این اصول بیش از کسان دیگر است … همه مردم، حتی خود معلمان آرزو دارند که سرمشق و الگوی فرزندان آنان نمونه برازندهای از انسانیت و عضو شایستهای در اجتماع باشد. این است که انتظار دارند معلم به صفات عالی انسانی مانند راستگویی، وظیفه شناسی، پاکدامنی و تقوی، شهامت، شجاعت، و عدالت آراسته گردد.