تعریف نظری و عملیاتی
مفهوم «عرف» در جامعه شناسى یکى از مفاهیم بنیادینى است که مى تواند به صورت قواعد هنجارى عمل نموده و منجر به تنظیم رفتار اجتماعى افراد گردد. در صورت تخلف از آن، فرد به نوعى هنجارشکن و در قالب «منحرف اجتماعى» از جامعه طرد مى شود. همچنین یکى از منابع اصلى که حقوق دانان آن را به‌عنوان منابع حقوقى نام برده اند، «قاعده عرف» است. منابع حقوقى دیگرى همانند «قانون» و «رویه قضایی» در کنار قواعد عرفى وجود دارد. در محاکم قضایى گاهى به قاعده عرف استناد مى شود و فرد یا افرادى را به جرم و یا کج روى منسوب مى کنند، در حالى که جرم، نوعى قانون شکنى محسوب شده ولى کج روى، تخلف از هنجارهاى اجتماعى به حساب مى آید (ثلاثی،۱۳۷۴:۳۹).
سنت، در متون جامعه‌شناختی، به انحای گوناگون بکار برده شده است. برای نمونه چند مورد را ذکر خواهیم کرد:
منظور ماکس وبر[۹۷] از سنت، احساسات و باورهایی است که ازنسلی به نسل دیگرمنتقل می‌شود. از این رو راهنمای جوامع سنتی گذشته آن‌ هاست. اعضای این جوامع (درست) یا (معقول) بودن اعمال ورفتارشان رابراساس طولانی بودن زمانی ارزیابی می‌کنندکه آن اعمال مورد قبول جامعه بوده است.درصورتی که جوامع اعمال خود را بر اساس عقل ارزیابی می‌کنند. سنت از دیدگاه وبرتنها به باورهایی اشاره می‌کند که از نسلی به نسل دیگر قابل انتقال است. درصورتی که دردیدگاه گیدنز، سنت دارای چهار ویژگی مهم است.اول: درگیر رسوم است. دوم: سنت جمعی است. سوم: سنت می‌تواند برای مردم همانندکاهنی باشد که مسایل رمزآلود را توضیح دهد. چهارم: سنت باهویت افراد درگیر است. می‌توان گفت در نظر وبر قابل انتقال از نسلی به نسل دیگر، به جمعی بودن آن اشاره می‌کند.در نظرگیدنز بعضی سنت ها تاریخ خیلی طولانی ندارند؛ درصورتی که وبر به مدت زمان طولانی اشاره می‌کند (عضدانلو،۳۶۹:۱۳۸۴).
در این پ‍ژوهش، عرف و سنت را در قالب دو فرضیه مجزا و در دو بخش تصورات خانواده و خویشاوندان و تصورات و باورهای رایج در جامعه، در قالب سوالات محقق ساخته سنجیده شده است ؛ بدین صورت که ۳ گویه مربوط به تصور خانواده و خویشاوندان و ۶ گویه مربوط به تصورات و باورهای رایج در جامعه آورده شده است. ابعاد باورهای رایج در جامعه عبارت بوده‌اند از:۱-باور کلی، ۲- رفتار های عملی و مراوده ای با دختر مجرد که ۳ گویه مربوط به باورکلی در شهر یزد نسبت دختران مجرد بالای سی سال و ۳ گویه دیگر، مربوط به رفتارهای عملی و مراوده ای با دختران مجرد بالای سی سال است.
گویه های سنت خانواده و خویشاوندان:
خانواده مرتب بر من فشار وارد می‌کنند که باید ازدواج کنید.
حس می‌کنم، به‌عنوان یک دختر، خانواده‌ام مراقب رفت و آمدهای من هستند.
اطرافیان و خویشاوندان نگاهی منفی به تجرد من دارند.
گویه های دیدگاه عرف جامعه:
در هر جمعی که می‌روم با استقبال گرم حضار در آنجا مواجه می‌شوم.
فکر می‌کنم شهر یزد محیط پرتنش و نامناسبی برای دختران مجرد است.
هرچه سن دختر مجرد در یزد بالاتر رود از دید مردم، کمتر باید با او مراوده داشت.
تنها چیزی که گهگاه من را آزار می‌دهد دید بسته و غیر قابل انعطاف مردم یزد نسبت به مجرد ماندن من است.
به‌عنوان یک دختر مجرد، احساس می‌کنم زنان متأهل یزدی رابطه‌شان را روزبه روز با من محدودتر می‌کنند.
جدول شماره ۴ ابعاد و مؤلفه‌های سنجش عرف و سنت

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

مقوله (متغیر) ابعاد (مؤلفه) معرف (شاخص)
عرف و سنت تصورات خانواده و خویشاوندان رفتارهای عملی خانواده و خویشاوندان، تصورات ذهنی خانواده و خویشاوندان
تصورات و باورهای
رایج در جامعه رفتارهای عملی مردم در جامعه، تصورات ذهنی مردم در جامعه

۳-۹-۱-۵ مفهوم استقلال مالی[۹۸]
تعریف نظری وعملیاتی
دکتر باقر ساروخانی و دکتر طاهره میرساردو، در جلد دوم فرهنگ لغت جامعه‌شناسی خود، self supporting را به معنای «متکی به خود، خود کفا ازنظر مالی» معنا کرده اند (میر ساردو و ساروخانی،۱۴۰۰:۱۳۷۹). این به معنای شخصی است که از لحاظ مالی می‌تواند زندگی خود را خودش شخصا تأمین نماید.
در این پژوهش، این متغیر، یک متغیر تک بعدی است. جهت سنجش این متغیر، از گویه های زیر بهره گرفته شده است:
حس می‌کنم خانواده‌ام به‌عنوان یک دختر، مرتب بر دخل وخرج من نظارت دارند.
پول توجیبی یا درآمدی را که به من تعلق دارد هرطور میلم باشد می‌توانم خرج کنم.
آزادم که سر و لباس و زینت و آرایشم را با هر نرخی تهیه کنم.
می‌توانم از لحاظ اقتصادی کاملا روی پای خودم بایستم و به کس خاصی تکیه ندارم.
عکس مرتبط با اقتصاد
۳-۹-۱-۶ مفهوم پایگاه اجتماعی- اقتصادی[۹۹]
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
تعریف نظری و عملیاتی
پایگاه اجتماعی- اقتصادی را براساس مفهوم طبقه تشریح می‌کنند. امروزه بر سر تعریف واحدی از واژه طبقه اجتماعی اختلاف دیدگاه وجود دارد. طبق نظر بروس کوئن[۱۰۰] طبقه اجتماعی به بخشی از جامعه اطلاق می­ شود که به لحاظ داشتن ارزشهای مشترک، منزلت اجتماعی معین، فعالیت­های دسته جمعی، میزان ثروت و دیگر دارایی­ های شخصی و نیز آداب معاشرت، با دیگر بخش­های همسان جامعه متفاوت باشد (ثلاثی، ۱۳۷۰: ۲۹۶ ).
جهت سنجش پایگاه طبقاتی در این پژوهش از سوالات زیر استفاده شده است:
میزان تحصیلات خودتان: ۱) زیردیپلم ۲) دیپلم ۳) فوق دیپلم ۴) لیسانس ۵) فوق لیسانس ۶) دکترا
میزان تحصیلات مادر: ۱) بیسواد ۲) ابتدایی ۳) راهنمایی ۴) متوسطه و دیپلم ۵) فوق دیپلم و لیسانس ۶) فوق‌لیسانس‌و‌دکترا
میزان تحصیلات پدر: ۱) بیسواد ۲) ابتدایی ۳) راهنمایی ۴) متوسطه و دیپلم ۵) فوق دیپلم و لیسانس ۶) فوق‌لیسانس‌و‌دکترا
میزان درآمد ماهیانه‌تان حدودا چقدر است؟
۱) درآمدی ندارم ۲) کمتر از ۳۰۰ هزار تومان ۳) بین ۳۰۰هزارتومان تا ۶۰۰ هزارتومان ۴) بین ۶۰۱ هزار تا ۹۰۰ هزارتومان
۵) بین ۹۰۱ هزار تا یک میلیون و سیصدهزارتومان* ۶) بالاتر از یک میلیون و سیصدهزار تومان
مجموع درآمد ماهیانه سایر اعضای خانواده که با هم زندگی می‌کنید حدودا چقدر است؟
۱) زیر ۳۰۰ هزار تومان ۲) بین ۳۰۰هزارتومان تا ۶۰۰ هزارتومان ۳) بین ۶۰۱ هزار تا ۹۰۰ هزارتومان
۴) بین ۹۰۱ هزار تا یک میلیون و سیصدهزارتومان ۵) بالاتر از یک میلیون و سیصدهزار تومان
۱۰- نوع منزل مسکونی خانواده:
۱) شخصی ۲) رهن یا اجاره ۳) دولتی یا سازمانی ۴) به صورت رایگان در منزل بستگان یا آشنایان

جدول شماره ۵ ابعاد و مؤلفه‌های سنجش پایگاه اجتماعی- اقتصادی

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق مح