مخاطب

افراد مختلف،
پیام مشابه رسانه ها
را به شکل های
مختلف
تجربه می کنند

چگونه افراد مختلف،
پیام را به گونه ای
متفاوت،نسبت به
من درک می کنند؟

آیا شما چیزی مشابه این(تولید رسانه ای) در زندگی خود تجربه کرده اید؟چگونه این نمایش به زندگی شما نزدیک است؟از این متن رسانه ای چه چیزی آموختید؟
چه چیزی شما از تجربه کردن این متن رسانه ای درباره خودتان آموختید؟چه چیزی از واکنش های افراد دیگر آموختید؟از تجربه شخصی شان؟چه تفسیرهای
دیگری می تواند وجود داشته باشد؟چگونه می توانیم درباره انها بشنویم؟دیدگاه های موجه دیگری وجود دارد؟چگونه واکنش های مختلف را می توانیم توضیح بدهیم؟

محتوا

رسانه ها ارزش ها و
نقطه نظرات خاص
خود را دارند

چه سبک های
زندگی،ارزش ها و
نقطه نظراتی در پیام
ارائه می شوند یا
نادیده گرفته
می شوند؟

چه نوعی از رفتارها و پیامدها توصیف شده است؟تشخیص می دهید چه نوع فردی به عنوان شنونده،بیننده،خواننده برای این محتوا فراخوانده شده است؟چه سوالاتی به هنگام خواندن،دیدن یا شنیدن محتوا به ذهن شما می آید؟چه ایده ها و
ارزش هایی در این محتوا به ما قبولانده می شوند؟چه ایده های سیاسی و اقتصادی با این پیام مرتبط هستند؟چه عقاید و اظهاراتی درباره اینکه،ما چگونه با افراد دیگر رفتار کنیم ارائه می شود؟دیدگاه جهانی کلی پیام چیست؟چه دیدگاه ها یا ابعادی کنار گذاشته شده اند؟ چگونه شما می توانید آنها را بیابید؟
عکس مرتبط با اقتصاد

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

هدف

بیشتر رسانه ها برای
به دست آوردن سود یا قدرت(یا هردو)
سازماندهی
می شوند.

چرا این پیام
فرستاده شده است؟

چه کسی ایجاد و انتقال این پیام را کنترل می کند؟چرا آنها ارسال می شوند و چگونه شما می توانید آن را بدانید؟چه کسی آنها را برای شما ارسال کرده است؟
چه کسی برای ارسال پیام، سرویس داده است؟یا منافع آن چه بوده است؟عمومی؟
منافع شخصی؟افراد؟موسسات؟چه تصمیم های اقتصادی ممکن است بر ایجاد یا ارسال این پیام تاثیر گذاشته باشد؟

۵-۲ بخش پنجم:مرور نظری
۱-۵-۲ رویکردهای نظری سواد رسانه ای
۱-۱-۵-۲ سواد رسانه ای از نظر «هابز[۴۷]»
از نظر «هابز»، سواد رسانه ای توان ارزیابی پیام های رسانه ای است که در دو سطح عمل می کند. از یک سو در سطح نخستین و مقدماتی، مخاطب به موضوعات و پرسش هایی مانند چه کسی پیام های رسانه ای را می آفریند؟ از چه فنونی استفاده می کند؟ و با چه هدفی پیام را ارسال می کند؟ توجه دارد و از سوی دیگر در سطحی عمیق تر، مخاطب ارزش ها و سبک های پنهان و مستتر در پیام را مد نظر قرار می دهد.
سطح سواد رسانه ای

با چه هدفی با چه فنونی
چه کسی سبک های زندگی و ارزش های مستتر در پیام
شکل ۱-۲: سواد رسانه ای از منظر «هابز»
از نظر هابز، سواد رسانه ای، توان ارزیابی پیام های رسانه ای است که در دو سطح عمل می کند. از یک سو، در سطح نخستین و مقدماتی، مخاطب به موضوعات و پرسش هایی مانند چه کسی پیام های رسانه ای را می آفریند؟ از چه فنونی استفاده می کند؟ با چه هدفی پیام را ارسال می کند؟ توجه دارد و از سوی دیگر، در سطحی عمیق تر، مخاطب ارزش ها و سبک های زندگی پنهان و مستتر در پیام را مدنظر قرار می دهد(سپاسگر، ۱۳۸۵: ا۲۴). به نظر می رسد پرسش های سطح نخستین و مقدماتی، بخشی از پرسش های هارولد لاسول در تعریف ارتباطات باشد. چراکه از نظر لاسول، در هر ارتباط شش پرسش «که می گوید؟چه می گوید؟ برای چه کسی می گوید؟چگونه می گوید؟ برای چه می گوید؟ با چه تأثیری می گوید؟» مطرح می شود. لذا سپاسگر معتقد است که می توان بین رویکرد لاسول در زمینه ارتباطات و رویکرد هابز در زمینه سواد رسانه ای تلفیقی صورت داد و بدین ترتیب در این الگوی ترکیبی دو لایه به شرح زیر تشکیل می شود:
لایه درونی لایه بیرونی
چه؟
با چه هدفی؟ ارزش ها و سبک های چه کسی؟
زندگی مستتر در پیام
با چه تاثیری؟
شکل ۲-۲: تلفیق نظر«لاسول و هابز» در زمینه سواد رسانه ای
۱- لایه درونی و مرکزی: در این لایه ارزش ها و سبک های زندگی ارائه شده در پیام مورد بررسی قرار می گیرد. این لایه ویژگی های پنهان تر پیام را در برمی گیرد و فهم سواد رسانه ای مبتنی بر آن، پیچیده تر از لایه بیرونی است. مخاطبی که از دانش بیشتر و عمیق تری برخوردار باشد می تواند ارزش ها و سبک های زندگی پیام های آشکار و پنهان را تشخیص دهد. منظور از سبک زندگی «اعمال و کارهایی است که به شیوه ای خاص طبقه بندی شده اند و حاصل ادراکاتی خاص هستند. شامل آن دسته از اولویت های افراد است که بصورت عملی قابل مشاهده اند(فاضلی۱۳۸۲: ۶۷).
مخاطب دارای سواد رسانه ای قادر است که زندگی ای را که رسانه ها بر افکار و اعمال و زندگی او اعمال می کنند، تشخیص دهد.
۲- لایه بیرونی و پیرامونی: در این لایه مؤلفه های اصلی ارتباطات رسانه ای لاسول، یعنی « که می گوید؟ برای چه کسی می گوید؟ چه می گوید؟ چگونه می گوید؟برای چه می گوید؟ با چه تأثیری می گوید؟» مطرح می شود. بدین ترتیب که مخاطب با سواد رسانه ای، می تواند پدید آورندگان پیام(کارگردانان، بازیگران، تهیه کنندگان، سیاستگذاران، نویسندگان و…) را تشخیص دهد(چه کسی می گوید). این مخاطب می تواند ابعاد فنی تولید و ارائه پیام(نحوه تدوین، نورپردازی، مونتاژ و…)، یعنی همان بعد زیبایی شناختی مورد نظر پاتر را درک کند( چگونه می گوید). همچنین مخاطب دارای سواد رسانه ای قادر به فهم هدف پیام آفرینان(سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) می باشد( چه می گوید و برای چه می گوید) و تشخیص این امر است که پیام برای چه گروهی از مخاطبان تهیه و پخش شده است( برای چه کسی می گوید). علاوه بر این، داشتن سواد رسانه ای به مخاطب این قدرت را می دهد تا میزان تأثیرگذاری پیام را تعیین کند و پیامدهای آسیب زا یا اثرات مثبت آنرا تشخیص دهد(با چه تأثیری می گوید؟)(سپاسگر، ۱۳۸۵: ۲۴۱-۲۶۱).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۲-۱-۵-۲ سواد رسانه ای از نظر «تامن[۴۸]»
به نظر الیزابت تامن و همکارانش، سواد رسانه ای همانند فیلتری داوری کننده عمل می کند؛ چنانکه جهان متراکم از پیام، از لایه های فیلتر سواد رسانه ای عبور می کند؛ شکل مواجهه با پیام معنادار شود. از دید تامن پیام رسانه ای در سه لایه عمل می کند:
لایه اول: اهمیت برنامه ریزی شخصی در نحوه استفاده از رسانه ها به این معنا که مخاطب توجه بیشتری به انتخاب و تماشای انواع مختلف برنامه ها دارد و بصورت مشخصی به استفاده از تلویزیون، ویدئو، بازی های الکترونیکی، فیلم ها و دیگر رسانه ها می پردازد و میزان مصرف را کاهش می دهد.
لایه دوم: در این سطح، مخاطب به جنبه های نامحسوس تر رسانه ای توجه می کند و به پرسش ها و موضوع‌های عمیقی مانند چه کسی پیام های رسانه ای را می سازد؟ چه هدفی با فرستادن پیام دنبال می شود؟ چه کسی از ارسال پیام سود می برد و چه کسی ضرر می کند؟و… می پردازد.
لایه سوم: این لایه مهارت های لازم برای تماشای انتقادی[۴۹] رسانه هاست. با این مهارت ها، مخاطب به تجزیه و پرسش درباره چارچوب ساخت پیام و جنبه های جا افتاده در آن می پردازد(تامن، ا۹۹۵: ۲). آنچه در این لایه اهمیت دارد شناخت حقایق و جنبه هایی از پیام است که حذف شده است. به عبارت دیگر فهم متن از سوی مخاطب در گرو شناسایی ابعاد جا افتاده ی پیام است(طلوعی به نقل از کواچ و روزن استایل،۷۹:۱۳۹۱).
ویژگیهای لایه بیرونی
۱- چه کسی پیام را می رساند ؟