مصارف درمانی: برای رفع ورم بدن برگ گردو را در آب ریخته مانند چای دم می­ کنند، می­نوشند و یا با آن دهان را شستشو می­ دهند تا لثه­ها التیام یابد. برگ را روی دندان­ها می­مالند تا دندان­ها سفید شوند. برای رفع ناراحتی­های پوستی و یا تعرق بیش از حد پوسته سبز گردو را با حنا مخلوط و خمیر کرده و به موضع­ها می­مالند. جوشانده برگ گردو برای رفع سنگ کیسه صفرا و کلیه مفید است. خوردن روزانه یکی دو عدد گردو برای سلامتی بدن لازم است. برای رفع زگیل و خال گوشتی مغز نارس گردو را روی موضع می­مالند. روغن گردو برای درمان یبوست مفید است. دود دادن برگ­های خشک یا تازه گردو سبب دفع حشرات می­ شود.

روش مصرف: جوشانده، ضماد، روغن

گزنه Gazane
نام محلی: گزگزوک Gazgauk
بخش مورد استفاده: همه قسمت­ های گیاه
پراکنش: همه مناطق
خواص درمانی: مرض قند، فشارخون، کمر­درد، پروستات، دل­درد و معده­درد، پادرد، ضد چربی، سنگ کلیه، تنگی نفس، عفونت بدن، رفع موخوره
مصارف درمانی: برای رفع موخوره درون شامپو به­ صورت پودر مخلوط می­ شود. برای فشارخون برگ آن­را به پا می­مالند. برای دردهای موضعی برگ آن­را می­کوبند و ابتدا یک لایه پارچه روی پا می­بندند سپس کوبیده گزنه را در لایه بعدی می­گذارند که پا را نسوزاند. آب آن­را برای رفع بیماری قند مصرف می­ کنند. ریشه و ساقه و برگ آن­را به­ صورت تازه و خشک دم می­ کنند، دم­کرده آن­را با نبات مصرف می­ کنند. از این گیاه به­سبب فوایدی که دارد در تهیه برخی غذاها مانند آش و بورانی استفاده می­ کنند. ویا با آن نوعی ترشی تهیه می­ کنند.
روش مصرف: خشک­شده و تازه، ضماد
طب کهن: موردی یافت نشد.

خواص درمانی: فشارخون، باد، نفخ شکم و دل­درد، اعصاب، سردرد، سرماخوردگی، نفس­تنگی.
مصارف درمانی: آن­را مانند چای دم می­ کنند و می­نوشند. پودر خشک­کرده آن­را به­عنوان ادویه­ای خوش­بو در غذا استفاده می­ کنند.
روش مصرف: جوشانده، خشک­کرده.
طب کهن: موردی یافت نشد.

مشخصات گیاه: درختچه­هایی تا ارتفاع ۳ متر با شاخه­ های فراوان. شاخه­ های جدید شیاردار، سبز یا قهوه­ای مایل به قرمز. خاردار، خارها به طول ۱ تا ۵/۱ سانتیمتر، ساده یا سه­شاخه­ای، برگ­ها باریک، بیضوی یا تخم­مرغی، دارای دندانه­های منظم نوک­تیز در حاشیه. میوه­ ها قرمزرنگ و بیضوی شکل.
خواص درمانی: ضد فشار، دفع زردی، ناراحتی­های کلیوی، سنگ­های ادراری، تحریک فعالیت معده و کبد، اشکالات جریان خون، مسهل، صفرا، درمان تاول، تب بر، زردی و یبوست و درمان شکستگی استفاده می­ شود.
مصارف درمانی: دم­کرده زرشک برای درمان صفرا(ریزش مداوم آب دهان) استفاده می­ شود. زرشک، ریشه کاسنی، شاه­تره و … را جوشانده و در سرماخوردگی به­کار می­برند. زرشک کوهی هسته­دار را در آب جوشانده و برای درمان بلغم استفاده می­ کنند. ریشه درخت زرشک(زارچ zârč) را جوشانده و در کوفتگی استفاده می­ کنند. زارچ را در هنگام شب ادراری به کمر و زیر ناف می­مالند. زرشک را برای درمان زردی به­کار می­برند. از زرشک برای فشارخون استفاده می­ شود. میوه زرشک صاف کننده خون، کم کننده فشار خون می باشد. برای برطرف کردن ترک لب از آن استفاده می­ کنند. همچنین دم کرده برگش برای رفع گرمی مفید است. زرشک را دم کرده و له می­ کنند. سپس آبش را می‌گیرند. آب یا میوه­اش را در آش می­ریزند.
زرشک دو نوع آبی و پلویی یا آشی است که نوع آبی آن استفاده طبی دارد. زرشک آشی بدون هسته و زرشک آبی دارای هسته چوبی است. مزاج آن سرد است. خاصیت مهم آن رفع سودا یا سودابری است. جوشانده آن فشار خون را کاهش می دهد. به دلیل سودابری آن، داروی خوبی برای رفع بخار سودا و التیام زخم­های سودایی است. چون ملین است، شربت آن­را برای رفع یبوست به مصرف می‌رسانند.
روش مصرف: دم کرده، جوشانده، شربت و خام­خوری. ریشه آن­را می­جوشانند و شیره آن­را که تلخ است برای شکستگی می­خورند. مانند چای در قوری دم می­ کنند یا می­جوشانند. همراه با برنج می­پزند.
طب کهن: «انبرباریس(زرشک)، مزاجش سرد و در آخر سوم خشک است. شربت آن در برکندن صفرا بسیار موثر است. ضمادش را بر دمل­های گرم گذاشتن بسیار مفید است. معده و کبد را نیرو دهد و در رفع تشنگی بسیار نافع است. شکم را بند می ­آورد، از خراش روده جلوگیری می­ کند. نوشیدنش برای قطع سیلان رطوبت­های مزمن رحم موثر است. گویند اگر زن باردار چوب زرشک را سه­بار به شکم بزند، سقط جنین کند. از خونریزی­های زیرین جلوگیری می­نماید».(بوعلی سینا، ۶۸:۱۳۶۸)
«از زمان­های خیلی قدیم از این گیاه برای اسهال­های ساده، تب­های صفراوی، خونروی­ها­، ورم لثه و درد گلو (به­ صورت غرغره)، استفاده به­عمل می­آمده­است. در استعمال خارجی، آن­را بر روی زخم، جهت مداوای جراحات قرار می­دادند. ریشه و پوست ساقه آن­را به­عنوان صفرابر و رفع یرقان به­کار می‌بردند. ریشه و پوست ساقه زرشک، از داروهای تلخ به­شمار آمده، اثر مقوی، صفرابر و مسهلی به مقادیر زیاد دارد. آنچه­که از نظر درمانی دارای ارزش است، پوست ثانوی ریشه و ساقه می­باشد که هردو از مقوی­های تلخ به­شمار آمده، اثر تصفیه­کننده خون، ضدعفونی کننده و کمی مسهلی دارد. در قدیم برای آن اثری مشابه گنه‌گنه قائل بوده ­اند. ریشه آن اثر مدر دارد. پوست ریشه و ساقه زرشک را در بی­نظمی­های عمل دستگاه گوارش که منشا کبدی یا کلیوی داشته باشد، همچنین در سوء­هضم­های مزمن که با بی­اشتهایی همراه باشد، یبوست، قولنج­های کبدی و کلیوی، زردی، یرقان، تب­های صفراوی، نقرس، روماتیسم، تب­های عفونی، تیفوئید و خونروی­هایی که در فواصل قاعدگی رخ می­دهد، به­کار می­برند.
قیاس: اثر ضد میکروبی می ­تواند تاییدی بر مصارف سنتی زرشک در ترمیم زخم باشد. تحریک کیسه صفرا توسط ترکیبات موجود در گیاه می ­تواند در رفع بیماری­های کیسه صفرا مشابه با درمان­های سنتی نقش داشته باشد.
زعفران zafarân