از آنجا که شناخت و هویت یک قوم ریشه در فرهنگ، آداب ورسوم وسنن مختلف آن قوم دارد برای شناسایی ومعرفی هر گروه می بایست به سراغ فرهنگ آن گروه رفت. به گواهی وشهادت شیوه زندگی وپیروی کردن انسان از طبیعت و وضعیت اقلیمی و آب وهوایی وتحمل سختیها و خشونت های طبیعت ودر عین حال دسترسی به منابع طبیعی واقلیمی یکی از شیوه های متداول زندگی اجتماعی انسان در نقاط مختلف جهان از جمله کشور ایران می باشد. انسان قبل از اینکه سکونتگاه مناسبی برای ادامه حیات خویش بر گزیند به حرکت در اقصی نقاط زمین پرداخته تا بهتربتواند نیازهای مختلف خود را برآورده سازد. وبا پیشرفت های علمی وصنعتی ودر نتیجه چیرگی انسان بر طبیعت کم کم در یک نقطه مناسب به زندگی یکجانشینی پرداخته وتلاش می کنند تغییرات لازم را درطبیعت به نفع خویش برای برآورده شدن نیازهای خود ایجاد نماید وبه این ترتیب روستاها وشهرها ومراکز مختلف اجتماعی پدید آمده وگسترش میابند.در استان کرمان به دلیل پهناوری استان واقلیم آب وهوایی متفاوت، مردم زیادی در روستاها زندگی می کنند که متأسفانه تا به حال کمتر مورد مطالعه وشناخت قرار گرفته اند، از جمله این روستاها روستای دشتاب است ابادی های زیادی دارد که در این زمینه تاکنون هیچ گونه تحقیقی انجام نگرفته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
شناخت، مطالعه و بررسی قصه‌ها، افسانه‌ها و باورهای عامیانه مبحث بسیار مهمی برای جامعه شناسان و مردم شناسان به حساب می‌آید زیرا بسیاری از روحیات و رفتارها و هنجارهای جوامع امروزی ریشه در باورها و اعتقاداتی دارند که در طول زمان تاریخی شکل گرفته‌اند. بنابراین تعمق در باورها و سنن و آنچه که امروزه از سوی جامعه شناسان فرهنگ عامیانه با فولکور نامیده می‌شود، ما را به منشأ بسیاری از هنجارها و نابهنجاری اجتماعی رهنمون می‌شوند. شناسایی باورها و عقاید و رفتارهای اجتماعی مردمانی که در گذشته می‌زیستند و نسل به نسل، سینه به سینه از اعماق تاریخ آنها را به نسل‌های امروزی انتقال داده‌اند نه تنها ضروری است بلکه یکی از محورهای مهم علومی مانند جامعه شناسی، مردم شناسی و تاریخ محسوب می‌شود.شاید باورها و عقاید عامیانه در نگاه اول به نظر ما که امروزه در عصر تعقل و الکترونیک و سرعت در اطلاع رسانی بسر می‌بریم، خیال پردازی و دور از واقعیت جلوه کند. اما از نظر اندیشمندان و پژوهشگران علوم اجتماعی و مردم شناسان پیدایش آنها براساس بینش و فلسفه خاصی صورت گرفته و بیانگر نگرش انسان‌های ابتدایی به جهان هستی بوده و در زمان خود عقلانی تلقی می‌گردیده است.
باورهای عامیانه اعم از واقعیات، خرافات، مراسم، قصه‌ها، متل‌ها و هر آنچه که در این مقوله می‌گنجد و از این جهت که مورخین و باستان شناسان نتوانسته‌اند بیان کنند و برای پژوهشگران تبیین می‌نمایند، حائز اهمیت و مورد توجه‌اند. به همین دلیل محققین از زوایای مختلف به فرهنگ عامیانه می‌نگرند و به تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازند. مقوله‌ای را که تحت عنوان فرهنگ عامه یا فولکور می‌شناسیم می‌توانیم دسته‌بندی نموده و آنها را به خرافات و اوهام ـ تجربیات شخصی و جمعی ـ تخیلات و آرمان‌گرایی‌ها ـ باورهای منطبق با واقعیات تقسیم کنیم.
بعضی می‌پندارند که منظور از فرهنگ عامیانه مطالبی است که امروزه آنها را تحت عنوان خرافات و موهومات می‌شناسیم، اما حقیقت این است که بخش‌های زیادی از مبحث فولکور با واقعیت‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها و تجربیات آنان و شیوه‌های برخورد با معضلات و مشکلات زندگی و کشف راهکارهای متناسب با آنها می‌باشد و در زمان خود از عقلانیت برخوردار بوده و علیرغم اینکه امروزه بوی کهنگی می‌دهند و به نظر غیرقابل قبول و فاقد جاذبه‌اند، اما باید بپذیریم که همه آنها مواریث تاریخی نیاکان ما بوده و پاره‌هایی از هویت ملی ما را تشکیل داده‌اند. چنانکه در جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی و ملی ما تأثیرات مثبت یا منفی بطور محسوس یا نامحسوس بجای گذاشته‌اند و موجب تمایز مردم ما از سایر کشورها گردیده است.در این پژوهش از مطالب مربوط به فرهنگ و تاریخ گذشتگان لازم دیدیم که بخشی از باورهای عامیانه مردم دشتاب در زمینه‌های آداب و رسوم، خرافات، دانش بومی، جشن‌ها و سوگواری‌ها، امثال و حکم و ادبیات بکار گرفته شده در موارد مختلف معیشت را به نگارش درآورده و بشناسانیم و البته قصد و هدف ما ارزش‌گذاری و قضاوت در خوب و بد بودن و یا صحت و سقم و یا بعبارتی تجزیه و تحلیل علمی آنها نیست . بلکه تصویری از گذشته به جوانان امروز می باشد.( برگرفته از کتاب نگین کرمان، ولی الله نگینی،ص.۳۴).یکی از ابزارهای تاثیر­گذار در این راستا؛ انجام مطالعات هدفمند میدانی می­باشد، که این پژوهش سعی دارد به دلیل محدودیت پژوهشی در حد توان به معرفی روستای دشتاب پرداخته شود. امید است، نتایج آن در راستای برنامه ریزی مدیران و مسئولین مرتبط با حوزه فرهنگ عامیانه قرار گیرد.
ضرورت واهمیت مسأله
علاقه به فرهنگ عامه در فرهنگ ستان از زمانی پیدا شدکه متفکران آن دیار دریافتند ، فرهنگ و تمدن یک قوم فقط همین معلومات عقلانی ، آگاهی های طبیعی وریاضی وحقوقی که درمدارس تدریس میشود نیست. در زبان وادبیات فارسی از روزگار ان کهن معتقدات ورسوم ،اداب وسنن عوام وافسانه های عوام انهای که در داستانهای تاریخی ، حماسی وملی زاده شده ودرکتب نثرونظم فارسی آن هم به حد وفور،دیده میشود.
آثاری که از هزاران سال پیش باقیمانده ، مشحون ومزین است به مواد مختلف دانش عوام . بطریقی که چون در شاهنامه فردوسی ، تاریخ بلعمی ، ویس ورامین فخرالدین گرگانی ، تاریخ بیهقی وبویژه درآثارخاقانی ، حافظ ، سعدی ، مولوی وعبید ذاکانی دقت کنیم ، تاثیرآداب و سنت ­ ها وضرب المثلها را به روشنی باز می یابیم .بررسی این مسئله هم از جهت ابعاد مختلف برای دست اندر کاران مقید است و هم از جهت افزایش و توسعه دانش نظری جامعه شناختی پیرامون، برای بالا بردن و افزایش فرهنگ عامیانه حائز اهمیت می باشد. از سوی دیگر افراد به خصوص جوانان نیز به صورت منفرد می توانند از حاصل این تحقیق بهره مند شوند و بنابراین کاربرد آن در سطح فردی نیز حائز اهمیت است. نتایج این تحقیق برای استفاده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جهت برنامه ریزی های کلان برای پابرجا ماندن فرهنگ عامیانه و انتقال باورها و ارزشها به نسل آینده مورد استفاده قرار می­گیرد. با توجه به عدم انجام تحقیقی تحت این عنوان در استان کرمان، ضرورت انجام تحقیق را دو چندان می کند.
تصویر درباره گردشگری
اهداف تحقیق
شناسایی فرهنگ وادب جامعه وکمک به فرهنگ وادب
جایگاه شعر و فرهنگ وادب فارسی و واداب ورسوم محلی در بین مردم منطقه دشتاب
فرضیه ‏های تحقیق:
مردم منطقه دشتاب از فرهنگ ومدنیت بلایی برخوردار هستند و اداب ورسوم ویژه ای داشته اند که این اداب ورسوم جایگاه ویژه ای داشته اند.
تعریف مفاهیم :
فرهنگ

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

واژهٔ فرهنگ از دو جزء ‘فر’ و ‘هنگ’ تشکیل شده است. ‘فر’ به معنى نیروى معنوی، شکوه، عظمت، جلال، و درخشندگى است. علاوه بر این ‘فر’ پیشوند است که در این صورت به‌جاى معنى جلو، بالا و پیش مى‌نشیند. در اینجا ‘فر’ در معنى پیشوند به کار برده مى‌شود.
‘هنگ’ از ریشه اوستائى Thanga (سنگ) به معنى کشیدن، سنگینی، وزن، گروه و وقار مى‌باشد. معنى ترکیبى این دو واژه بیرون کشیدن و بالا کشیدن است که منظور از آن بیرون کشیدن مجموع دانستنى‌ها و نیروها و استعدادهاى نهفتهٔ افراد یک ملت براى پر بار کردن پدیده‌ها و خلاقیت‌هاى ناشناختهٔ آدمى است
بنابراین کشور یا جامعه‌اى که مى‌تواند این نیروها و استعدادهاى نهفته را شناسائى کرده، پربار سازد و به‌کار برد، داراى فرهنگى غنى و سازنده است که در واقع مفهوم خلاقیت فرهنگى است، که به‌زعم ویل ‌دورانت تمدن نامیده مى‌شود. حاصل این جریان منطقی، در شناسائی، پرورش، و کاربرد توانائى‌هاى یک جامعه است.

تعریف مفهومی فولکور
لغت فولکور، واژه ای قدیمی و کهنه نیست و در کشور ایران کمتر از نیم قرن است که اهل فن این واژه را درنوشته های خود بکار می برند. نخستین کسی که این کلمه را پیشنهاد کرد : w.J.THOMSبود که در سال ۱۸۴۶میلادی با نام مستعارE.BBRISE_MERTON این واژه را که خود وضع کرده بود درنوشته خویش بکار برد .از آن پس این لغت در زبان محاوره انگلیسی ها راه یافت . و سرانجام مورد قبول واقع شد.
آداب رسوم

به‌طور کلی ، آداب و رسوم ، شامل شیوه‌های زندگی ، عادات و رسوم خاص یک ملت ، مردم و یا یک جماعت می‌شود. آداب و رسوم همچنین دارای ابعاد الزام و رضای عمومی شرکت ‌کنندگان در حیات اجتماعی نیز هست. از دیدگاه جامعه شناسی ، آداب و رسوم رایج را می‌توان چنین تعریف کرد:
۱. مدل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اساسی و مهم رفتار که افراد به اجبار در یک محیط اجتماعی می‌پذیرند.
۲. مجموع رفتارهائی که به‌ صورت عادت در ‌آمده‌اند و افراد متعلق به‌ یک طبقه به انجام می‌رسانند و جامعه نیز در ترتیب ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های او ، برای آنان معنائی نهان قائی است. تخطی در رعایت آداب و رسوم رایج ، تقبیح افکار عمومی و در مواردی ، تعقیب افراد را با استناد به قوانین مدنی ، موجب می‌شود.

روش پژوهش:

روشی که من در این تحقیق انتخاب کرده ام یک روش توصیفی است چرا که در این تحقیق به مونوگرافی روستا پرداخته شده است واطلاعات یکه درتحقیق گرداوری شده است

روش های جمع آوری اطلاعات
۱-کتابخانه مرکزی ودانشگاه شهید باهنر کرمان۲- کتابخانه عمومی بافت۳- مشاهده: این روش که کاراترین روش برای پژوهشگران مردم شناس است،راهگشای واقعی راه ناهموار این بررسی خواهد بود روش مشاهده مستقیم در کارایی ورسیدن به هدف تحقیق تأثیر به سزایی دارد. بنده به دلیل همجواری با روستا وداشتن اقوام در این روستا اطلاعات زیادی از این روستا جمع آوری کردم.

۴-مصاحبه : عمدتا از طریق انجام مصاحبه بامعلمان ، ریشسفیدان ، تحصیل کرده ها وافراد عادی جمع آوری شده است.

سازماندهی تحقیق

در واقع تحقیق حاضر از پنج فصل مجزا تشکیل شده است. فصل اول پژوهش که فصل کلیات می باشد به بررسی مسائل کلی پژوهش می پردازد. در واقع بیان مسئله، سئوال اصلی، فرضیه، اهداف پیشینه و سازمان دهی تحقیق را عنوان می کند. و فصل دوم شامل دوبخش که بخش اول: به ادبیات و بخش دوم شامل : مراسمات عروسی و عزا ها وسوگ ها می پردازد. و فصل سوم محققلالایی های دشتاب ، ترانه های عامیانه ، شعر ها، ابادون ها، داستان ها، مورد بررسی قرار داده است. و فصل چهارم محققضرب المثل ها، چیستان ها، لغات و اصطلاحات رایج، باور های عامیانه مورد بررسی قرار داده است. فصل پنجم که فصل آخر می باشد. که به بازی های رایج در روستا و نتیجه ی نهایی تحقیق را عنوان می کند .

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

سابقه و فواید فرهنگ مردم

نخستین با سواد و دانا که خرافات و معتقدات عوامانه زنان زمان خود را گرد آوری و تعریف کرد و بصورت کتاب معروف (کلثوننه) در آورد شخصیتی روحانی بنام آقا جمال خوانساری بوده است. در هفتاد سال گذشته میرزا حبیب اصفهانی متخلص به (دستان) از آزادگان دوره ناصری و مترجم فاضل و با ذوق کتاب معروف « حاجی بابا» است.در زمان مشروطیت روزنامه های مانند «شرافت » ، «چنته پا برهنه »، و«جنگل مولا» منتشر می شد که نویسندگان آنها مطالب خود را به زبان محاوره و اصطلاحات عوامانه می نوشتند.

سید اشرف الدین اصفهانی ، علی اکبر دهخدا ، محمد علی جمال زاده ، امیر قلی امینی و صادق هدایت از جمله افرادی بودند که در زمینه معرفی فرهنگ مردم تلاش کرده اند.

صادق هدایت با آثاری چون «اوسانه»در سال ۱۳۱۰و «نیرنگستان»۱۳۱۲ راه را برای آیندگان روشن نمود.مرحوم انجوی شیرازی درادامه مسیری که صادق هدایت تعریف نموده بود گامهای بلندی برداشت. و با ثبت آثار ارزشمند مخصوصا برنامه پرطرف دار فرهنگ مردم در رادیو دین خود را نسبت به فرهنگ ادا نمود.مرحوم انجوی شیرازی در مصاحبه ای که در صفحه ۳۳۵ کتاب یادنامه انجوی شیرازی به کوشش علی ده باشی با او به عمل آمده در اهمیت این بحث می گوید : « دلیل اصلی این کار همبستگی و پیوند با فرهنگ مردم ایران و اینکه دقیقا از غنای فولکور ایران آگاه بودم که در مقایسه با فولکور در غرب زمین مانند اقیانوسیه است که با قطره ای مقایسه شود»

مطمئنا برای جلوگیری اززوال فرهنگی واینکه نسل فعلی رابطه اش با گذشته پر افتخار فرهنگی از دست ندهد ، پرداختن به فرهنگ ضرورت پیدا می کند . فرهنگ تبلور باورها ، آداب ، رسوم ،عقاید و هویت فرهنگی و ملی یک ملت است. مطمئنا در جهت معرفی و ترقی تعالب و پیشرفت و توسعه یک کشور نگاه به فرهنگ گذشتگان چراغ راه آیندگان خواهد بود.

معرفی روستای دشتاب
دشتاب اطلاعات کلی
استان: کرمان
شهرستان: [[شهرستان بافت|بافت]]
بخش: بخش دشتاب
مرکزدهستان: کشکوئیه
جمعیت: ۵٫۱۷۰نفر(سال۸۵)
ارتفاع مرکز ازسطح دریا: ۲٫۰۳۶متر ازسطح دریا
دشتاب از دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان بافت استان کرمان در ایران است. بر اساس مصوبه هیئت وزیران دهستان دشتاب به بخش دشتاب با مرکزیت کشکوئیه تبدیل شده‌است. بر اساس سرشماری سال ۸۵ و تا قبل از ارتقای این دهستان به بخش جمعیت این منطقه ۵٫۱۷۰نفربوده‌است. فاصله بخش دشت اب تامرکزشهرستان بافت یعنی شهر بافت تقریبا ۳۸ کیلومتر است.دشتاب در جنوب غربی شهرستان بافت واقع شده است.فاصله مرکز بخش دشتاب یعنی کشکوئیه تا شهر کرمان۱۹۴کیلومتر است.
دشتاب به دلیل وجود سفره‌های عظیم آب زیرزمینی به این نام مشهور شده‌است. به نظر می‌رسد که بخشی از مردم دشتاب در زمان‌های دوراز استان فارس به این منطقه مهاجرت کرده‌اند.البته قدمت دشتاب به لحاظ سکونتی بسیار بالاست واقوامی که برای سکونت در شهر بافت (اقطاع)در گذشته به این منطقه آمده‌اند ابتدا در دشت حاصلخیز دشتاب ساکن شده‌اند.
آب و هوا واقلیم
دشتاب از دشتهایمرتفع ایران محسوب می‌شود.ارتفاع این دشت از سطح دریا بین ۲،۰۵۰ تا ۲،۲۰۰ متر از سطح دریا متغیر است. به دلیل قرار گرفتن منطقه دشتاب در ارتفاع، آب و هوای این منطقه سرد و خشک و در برخی نواحی معتدل و کوهستانی است.به طورکلی آب و هوای دشتاب به گونه ای است که تابستانهای خنک و زمستانهای بسیار سردی دارد. بلندترین کوه‌های این منطقه کوه خبر با ارتفاع ۳٫۸۵۱متراست.پارک ملی خبرکه بزرگ ترین پارک ملی نیمه جنوبی ایران می‌باشد، در منطقه دشتاب استان کرمان واقع شده‌است. بارش‌ها از اواخر پاییزو در فصل زمستان به شکل برف و در تابستانهارگبارهای باران است.میزان بارش‌ها در منطقه دشتاب نسبتا مناسب است.
موقعیت جغرافیایی
بخش دشتاب از شمال به بخش مرکزی شهرستان بافت، از غرب به دهستان گوغراز بخش مرکزی شهرستان بافت و از جنوب به ارزوییه محدود می شود.از مهم ترین روستاهای بخش دشتاب می توان به ، کشکوئیه(مرکزبخش) ، اسلام آباد ، وکیل آّباد ، خبر و بریدوئیه اشاره کرد.
ویژگی‌های ساختاری
با اینکه منطقه دشتاب از آب و هوای معتدل کوهستانی و در برخی نواحی سردوخشک برخوردار است، اما به لحاظ سبک معماری نیمی از خانه‌ها به سبک سایر نواحی استان کرمان یعنی گنبدی و قبه‌ای ساخته شده‌اند. خانه‌های زیادی نیز در این بخش بازسازی و یا جدیدساز هستند که سقف های شیروانی دارند.
مناطق دیدنی تاریخی و طبیعی