ازیــن بــــه نصیحتگری بــــایدت نـــدانم بس از مـــن چه پیش آیدت
(سعدی ،1320: 358 )
نیکوکاری
سعدی درباره ی احسان و نیکو کاری توصیه می کند که: انسان زمانی به آرامش می رسد که دیگران از او آسوده باشند ، انسان باید همیشه و در همه وقت به فکر و نیکی به اقوام و اطرافیان خود باشد و تنها برای خود مال اندوزی نکند و از مال خود به دوستان و اطرافیانش بدهد و به آنان نیکی کند . و در ادامه می گوید ای انسان اگر خواهی که پریشان و دلهره نداشته باشی ،اطرافیان را از غم و غصه برهان و دستی به آنان برسان . فکر خود را به مال اندوزی مشغول مساز چرا که در آخرت کلید گنج به دست دیگری است . مال و ثروت دنیوی توشه ی آخرت برای انسان نیست در واقع توشه ی انسان برای آخرت دعا ، مهربانی ، احسان و بزرگواری توست . هیچ وقت دیگران را از محبت و لطف خود دور مگردان ،چرا که ممکن است در دنیا محتاج دیگران شوی . به حال دل خستگان و غم خواران توجه کن چرا که چرخ و فکر روزگار می چرخد و جای تو با آنان عوض می شود ؛به زیر دستان خود محبت کن و محبت نوازی کن و از روزگار گذشته ی خویش انسان باید همواره یاد کند . اگر لطف و بزرگی در حق کسی انجام دادی منت بر وی مگذار .
در احسان و نیکی خود مغرور مشو چرا که این رزق و روزی است که خداوند به تو ارجعیت داده است . انسانهای بسیاری به انسان بخشنده چشم امید دارند پس ای انسان چنان رفتار کن که بیننده ی چشم کسی مباش ، و همین احسان و لطف است که در آخرت رزق برای انسان می شود .
کســـی خسبد آســــوده در زیـر گــل کــه خسبند از و مـــردم آسوده دل
غــم خویش در زندگی خـور که خویش بمــــرده نپـردازد از حرص خویش
نخـــواهی کـــه بـــاشی پـــراکنده دل پـــراکندگان راز خــــاطر مهــــل
پــرشیان کـــن امــروز گنجینه ، چست کـــه فردا کلیدش نه در دست تست
مگـــر دان غـــریب از درت بی نصیب مبــــادا که گردی بـــدرها غـریب
بحـــال دل خستگــــان در نگــــر کــــه روزی تـــو دلخسته باشی مگر
درون فـــرو مــاندگان شــــــادکن ز روز فــــرو مــــاندگی یـــاد کـن
نـــه خــــواهنده ای بر در دیگران ؟ بشکــــرانه خـــواهنده از در مـــران
چـــو انعام کــردی مشو خود پرست کــه مـــن ســرورم دیگران زیردست
کـــه چشم از تـــــو دارند مردم بسی نـــه تــــــو چشم داری بدست کسی
(سعدی،1320: 275-276)

فصل پنجم
نتیجه گیری
نتیجه گیری
شاعران برجسته فارسی نیز ، بخش گسترده ای از چکیده احساس و اندیشه خود را به اخلاق اختصاص داده اند از جمله آنها ، سعدی شیراز است . او در بوستان ، خاصه در باب عدل و تدبیر . و رای ، گوشه هایی از اخلاق کارگزاران را در چشم اندازها و مناظر جذاب و سرزنده به نمایش در آورده است . حافظ ، رسیدن به اهداف بزرگ را در گرو حسن خلق ( خویشتن داری و مدارا ) می داند نه بند و دام
(قوه قهریه ) ؛ قابل ذکر است که تعداد شاهد مثال ها در بوستان سعدی از مقداری است که ذکر شده است . لذا به ذکر چند مورد نکات اخلاقی در وبستان بسنده شده است .
فلسفه ی اخلاق سعدی نیز مانند نظام عرفانی وی متفرع از جهان بینی مخصوص اوست. نگاه سعدی به جهان از یک روانشانسی سرزنده و آرامش بخش برخوردار است که در پرتو خود خواجه را با اُفت و خیزها و تلخ و شیرینهای زندگی همساز و همگرا می کند
در روند این تحقیق روشن گردید که هر چندمعانی اصلی اخلاق را اخلاق پسندیده و ممدوح دانسته اند؛امّا این واژه معنای وسیع تری داشته وهر دو نوع اخلاق ممدوح ومذموم را در بر می گیرد؛ولی می توان کاربردی ترین معنای آن را گسترش اخلاق ممدوح در محیط اجتماعی وفرهنگی جامعه دانست.همچنان که بدست آمد مفاهیم ارزشمند اخلاقی در قران کریم برخلاف مفاهیم اخلاقی زمان جاهلیت که غالباً بر یک سری قوانین قبیله ای استوار بود،بر پایه مفاهیم دینی استوارو کاملاً منسجم ونظام مند است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
همچنین حوزه مفاهیم اخلاقی در قرآن کریم گرداگرد مفهوم خداوند است و اخلاقیات انسان نیزبازتاب ضعف وتقلید ناقص از طبیعت ذات باری تعالی است و در حقیقت اخلاق قرآنیتعالی بخشیدن به بازتاب الهی است وازانجا که حوزه مفاهیم اخلاق مذموم ، سر پوش گذاردن بر این بازتاب الهی است.
این نوشتار برسی اشتراکات آموزه های اخلاقی شیخ اجل سعدی شیرازی می باشد ،سعدی شاعراخلاقی وتعلیمّی است.چنین به نظر می رسد که وی نیزازافکارو اندیشه های عرفانی امام علی علیه السّلام بهره جسته است؛به ویژه نکات اخلاقی وتعلیمّی سعدی که زبانزدخاص وعامّ بوده و در مقاطع ومراتب گوناگون آموزش،مثل تربیّت فرزند درنهاد خانواده ونهاد سیاسّی،اجتماعی وفرهنگی،جامعه از آن بهره جسته است.
شایداین تأثیرپذیری سعدی ،به عبارت بهترهماهنگی واشتراک معنوی عبارات اوبا سخنان امام علی علیه السّلام ،را بتوان در نوع تفکّرآنان دانست واگرکاملاًمطابق ویکسان نباشد،حداقل می توان مضامین مشترک و یکسانی درسخنان آنان جستجوکرد،به ویژه اگردرسخنان آن حضّرت در نهج الّبلاغه وآثار سعدی کندوکاوشود،برسی وکاوّش در موضوعّات اخلاقی وتعلیمّی،در بین شاعران وادیبّان وعارفان موضوعی است که همیشه جای کار داشته ودارد.
«ما وقتی آثارشاعران بزرگ ایران را می خوانیم ،باوجودهمه نبوغ آنان،فکرناآشنا درآنهامی یابیم.در آثارسعدی حتّی با خواندن ترجمه آنها،این تباین از بین می رود؛باخواندن کتابهایی سعدی این پیوستگی دایم ومعتدل عقل وتخیّل،این فلسفه عقل سلیم،واین ا

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir
خلاق کاملاً عملی که با سبکی بسیارهمواربیان شده است،مشاهده می گردد»
حکایات بوستان سعدی گوشه ای از جهان زیبا ودل نواز را در بر دارد،جهانی که ازنور شفّقت ومحبّت وانسان دوستی وگذشت وعطوفّت روشن است وبه همین جهت هر کس از ملّت و نژاد وکیش و آیین بی اختیاردل به سعدی و سخن او می سپارد.
موارد فوق،گوشه ای ازنارسایی های شروح بوستان است که یقیناً با تأمل بیشتر درآنها ضعف ها و کاستی های فراوانی،از این دست،ظهور وبروزمی کند ونشان می دهد که هنوز،نقد وبرسی مو شکافانه –ای که بتواند،همه جوانب این شاهکار ادبی را در معرض دید خوانندگان قرار دهد،تألیف و تدوین شده است.با تقدیر از همه بزرگ مردان واندیشمندانی که تا کنون در توضیع و تفسیر ایناثر کوشیده اند،چشم به راه شرح جامعی هستیم که بتواند،حق این شاهکار بزرگ ادبی را ادعا کند و هنرمندیهای بزرگمرد تاریخ شعر فارسی را به عرصه ظهورگذارد.به امید آن روز.
ارزش های اخلاقی همواره مورد ستایش شاعران بزرگ فارسی زبان بوده است. چنان که می توان نمونه های فراوان آن را در اشعار ناصرخسرو ، سعدی ، حافظ ، پروین اعتصامی و امثال آن ها یافت. در واقع می توان گفت که روح لطیف و نکته سنج شاعران ایرانی از دیرباز گرایش به این مسأله مهم داشته است و در نتیجه با ظهور اسلام بر غنای این گونه اشعار افزوده شده است. سیرت آدمی ضمیری پاک و بی آلایش است. انسان در فطرت خود در جست و جوی فضایل اخلاقی و نیکی هاست و همواره از رذایل اخلاقی گریزان است. فقط کافی است لحظه ای سکوت کنیم و گوش به ندای فطرت پاک حود بسپاریم تا از این رهگذر ، از پنجره ی نیستی ، به سوی هستی پرواز کنیم و با خُلقی شایسته ی خلقتمان ، پیوسته نشان دهیم که اشرف مخلوقاتیم و مصداق حدیث شریفه ای که خداوند در آن می فرماید : «ای انسان ، من همه چیز را برای تو و تو را برای خودم آفریدم». پس چه نیکوست اشرف مخلوقات به جایگاه شریف و والای خود صعود کند. جایگاهی که با خلق شایسته ی او پیوند دارد. جایگاهی که مرز او را از سایر مخلوقات مشخص می کند و شایسته ی بهشتی می سازد که پروردگار دو عالم برای او آماده کرده است. بهشتی که دارالسلام نام گرفته است. جایی که هنگام ورود به آن ، ملائک انسان های پاک را با جمله ی «سلامٌ علیک طبتُم» مورد خطاب قرار می دهند.
منابع و مآخذ

قرآن كریم.
ابن مسکویه، چاپ دوم. (1961)؛ تهذیب الاخلاق ، ج5 ، بیروت.
اسلامی ندوشن ، محمد علی ، چاپ اول.( 1381 )؛ چهار سخنگوی وجدان ایرانی ؛ انتشارات قطره: تهران.
اعتصامی ، پروین، چاپ چهارم. (1363)؛ دیوان پروین اعتصامی ؛انتشارات سپهر: تهران.
امیر معزی ، محمدعلی، چاپ اول. ( 1377) ؛ اخلاق و پیشینهء تاریخی‌ آن در میراث مکتوب ؛ مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایران‌شناسی فرانسه‌ در ایران : تهران .
انوری ، حسن ،چاپ چهارم. (1371)؛گزیده گلستان سعدی ؛ انتشارات علمی و فرهنگ :تهران
مجلسی، ممد باقر ، چاپ اول.(1355)؛ بحارالانوار، دارالكتب الاسلامیه : تهران.
سعدی، مصلح الدین بن عبدالله ، چاپ دوم .(1383)؛ سعدی نامه ، انتشارات فردوسی :تهران.
پاینده ، ابوالقاسم،چاپ نهم.(1385)؛ مجموعه مقالات قصار حضرت رسول (ص) ،انتشارات بدرقه جاویدان: تهران .
جامی ، نور الدین عبدالرحمان. (1378)؛ دیوان جامی؛ مقدمه و تصحیح اعلاخان افصح زاد ،ج2،انتشارات مرکزمطالعات ایرانی: تهران.
جلالی نائینی ، محمد ،چاپ اول (1317)؛ سعدی نامه ؛مقدمه محمد محیط طباطبائی ؛ انتشارات اقبال: تهران .
حافظ ، شمس الدین محمد ، چاپ چهارم (1375)؛دیوان حافظ ؛ تصحیح محمد قزوینی ، انتشارات گل واژه : تهران.
حجّتی ، محمدباقر، چاپ اول. (1358)؛ اسلام و تعلیم و تربیت؛ فرهنگ اسلامی: تهران.
خزائلی ، محمد، چاپ دوم. (1353) ؛ شرح بوستان؛ جاویدان: تهران.
دشتی . علی ، چاپ ششم. ( بی تا ) ؛ در قلمرو سعدی ؛ کتابخانه ابن سینا : تهران .
دهخدا ، علی اکبر، چاپ اول .(1388). امثال و حکم ؛ امیرکبیر:تهران .
راغب اصفهانی، ابوالقاسم، چاپ اول. (1412)؛ المفردات ؛انتشارات دارالقلم: بیروت.
رحمدل ، غلامرضا،چاپ اول.(1386)؛ اخلاق اجتماعی در مثنوی معنوی ؛ پژوهشنامه علوم انسانی . دانشگاه گیلان .
رستگار فسایی ، منصور.چاپ دوم. (1380)؛ انواع نثر فارسی ؛ سمت: تهران .
زرین کوب ، عبدالحسین . چاپ اول. (1386)؛ حدیث خوش سعدی ؛ سخن : تهران .
سجادی ، سید جعفر .چاپ اول . (1362)؛ فرهنک و معارف اسلامی؛ شرکت مولفان و مترجمان ایران: تهران .
سعدی ، مشرف الدین مصلح بن عبدا… . چاپ اول. (1384 )؛ سعدی نامه ؛ تصحیح غلامحسین یوسفی: تهران .