ــــــ . “بحثی از: باید، بایست، بایستی". سخن. دوره ۸ . ش۶. مهر ۱۳۳۶، ص۵۲۹ـ۵۳۸.
(این مقاله با عنوان دیگری در کتاب ” زبان شناسی و زبان فارسی” اثر همین مؤلف، از انتشارات امیرکبیر چاپ شده است.)
ــــــ . “بحثی در نحو فارسی: ساختمان جمله در زبان فارسی". سخن. دوره ۱۴. ش۱۱ـ۱۲. مرداد ـ شهریور ۱۳۴۳، ص۹۳۹ـ۹۶۱.
تعریفات؛ پیوستگی جمله‌های مستقل؛ جمله مرکب؛ جمله شرطی؛ مطابقت صیغه‌های فعل در جمله‌های مرکب شرطی.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “برسر… یا در سر…". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۱ـ۳۷۲.
چند شاهد از شعر سعدی از واژه‌های “در سر” و “اندرسر"؛ شرط آوردن “را” علامت مفعول صریح در برخی جملات.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “برعلیه". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۴۱ـ۳۴۲.
(این مقاله با عنوان دیگری در مجله سخن، س ۱، ش ۶ چاپ شده است.)
ــــــ . “بسوی آینده". سخن. س۲. ش۱۱ـ۱۲. دی ـ بهمن ۱۳۲۴، ص۸۰۱ـ۸۰۷ .
رسمیت یافتن لهجه‌ها؛ الفبای ساده‌تر برای خط ایرانی به منظور مکتوب کردن لهجه‌های ایرانی.

ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “به گردن، در گردن، از گردن". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۵ـ۳۷۶.
چند شاهد مثال برای واژه “درگردن” از شعر شعرای کهن.
ــــــ . همان: “پسوند مصدر"، ص۳۱۵ـ۳۳۴.
عقیده نویسندگان دستور فارسی؛ مصدر در دوره‌های مختلف زبان فارسی؛ اصل “ـ تن” است؛ قانون “تجانس” در صوت‌های گفتار؛ تبدیل “ت” به “د".
ــــــ . “پسوند مصدر در زبان فارسی". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران. س۱. ش۳. فروردین ۱۳۳۳، ص۴۸ـ۶۱.
(این مقاله با عنوان دیگری در کتاب ” زبان شناسی و زبان فارسی” از همین مؤلف از انتشارات امیرکبیر چاپ شده است.)
ــــــ . “پیدایش ضمایر فارسی” [نقد اثر نیکلا راست]. سخن. دوره ۶. ش۷. شهریور ۱۳۳۴، ص۶۵۴ـ۶۵۶.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “تحول زبان". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۸۹ـ۹۸؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۷۷ـ۸۵؛ نیز: سخن. دوره ۸ . ش۴. مرداد ۱۳۳۶، ص۳۱۵ـ۳۱۹.
علت و مبنای پیدایش قواعد زبان در مشرق زمین؛ دگرگون شدن اندیشه صورت واحد برای زبان؛ “استثناء"، “شاذ و نادر” و “قانون” در قلمرو زبان شناسی.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “تحول زبان فارسی". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۹۹ـ۱۰۶؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۸۷ـ۹۳؛ نیز: سخن. دوره ۱۲. ش۵. شهریور ۱۳۴۰، ص۴۷۱ـ۴۷۳.
نمونه‌ای از تحول حروف فارسی و قوانینی که بر این نوع تحول حاکم است؛ علم تحول حروف در تاریخ زبان.
ــــــ . “تدریس ادبیات فارسی". سخن. س۲. ش۷. تیر ۱۳۲۴، ص۴۸۱ـ۴۸۶.
قواعد زبان.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “جمله وصفی". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص ۳۹۱ـ۳۹۴.
انواع وصف؛ واو عطف و عبارت وصفی.
ــــــ . “چگونه رابطه لفظ با معنی تغییر می‌پذیرد؟". سخن. دوره ۱۷. ش۱۱ـ۱۲. اسفند ۱۳۴۶ـ فروردین ۱۳۴۷، ص۱۰۵۱ـ۱۰۵۶؛ نیز در: پرویز ناتل خانلری. هفتاد سخن. ج۲: فرهنگ و اجتماع. تهران: ۱۳۶۷، ص۳۶۳ـ۳۶۸.
عوامل مؤثر در تغییر معانی الفاظ: تغییر مدلول الفاظ، تغییر و تحول واک‌ها؛ رابطه مشابهت.
ــــــ . “چند نکته از «رفته ـ رفته است» دستور زبان فارسی". سخن. دوره ۱۲. ش۳. تیر ۱۳۴۰، ص۲۶۹ـ۲۷۰.
مشتبه شدن ماضی استمراری محذوف و صفت فاعلی؛ مثال‌هایی از نظم و نثر کهن.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “حذف حرف اضافه". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۸۱ـ۳۸۵.
نبود حرف اضافه در زبان هند و اروپایی؛ تحول حروف اضافه در زبان‌های فارسی باستان و دری؛ ضعیف شدن حرف اضافه؛ تقویت حرف اضافه.
ــــــ . همان: “خط و زبان"، ص۲۷۱ـ۲۸۰؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۲۴۹ـ۲۵۶؛ نیز: سخن. دوره ۹. ش۱۰. بهمن ۱۳۳۷، ص۹۲۷ـ۹۳۱.
باورهای پیشینیان درباره پیدایش خط؛ نقایص حاصل از تحول زبان در خط.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “درازنویسی". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۳۹ـ۳۴۰.
نمونه‌هایی در نامه‌های اداری و مقالات روزنامه‌ها.
ــــــ . “دستور زبان معاصر دری” [نقد اثر محمد نسیم نگهت سعیدی]. سخن. دوره ۱۹. ش۱۰. اسفند ۱۳۴۸، ص۱۰۹۶ـ۱۰۹۷.
ــــــ . زبان شناسی و زبان‌ فارسی: “دفاع از زبان‌ فارسی". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳،ص۱۷۳ـ۱۹۴؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۱۶۵ـ۱۸۲؛ نیز: سخن. س۲. ش۱. دی۱۳۲۳،ص۵ـ۱۰؛ ش۳. اسفند ۱۳۲۳، ص۱۶۱ـ۱۶۶.
لغت‌سازان مستقل؛ عیب‌هایی که برای فارسی می‌شمارند؛ شیوه‌های لغت‌سازی/ فقر زبان فارسی از نظر اصطلاحات و تعبیرات علمی، فلسفی و فنی؛ راه‌حل.
ــــــ . “دلالت، تحقیق درباره رابطه لفظ و معنی". سخن. دوره ۴. ش۱. آذر ۱۳۳۱، ص۴ـ۱۰.
کلمه؛ دلالت؛ زبان چیست؟؛ زبان تغییرپذیر است.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی. “دوخته بود ـ دوخته شده بود". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۹۸ـ۴۰۱.
دو مورد استعمال “است” و “بود” و عدم شناخت آن دو از هم؛ یک راه‌حل در انشای متأخران.
ــــــ . “دوره سه‌گانه تحول و تکامل فارسی دری". سخن. دوره ۲۱. ش۷. بهمن ۱۳۵۰، ص۶۹۳ـ۷۰۰؛ ش۱۰. اردیبهشت۱۳۵۱، ص۹۲۵ـ۹۳۳؛ ش۱۱. خرداد ۱۳۵۱، ص۱۰۳۱ـ۱۰۳۷؛ ش۱۲. تیر۱۳۵۱، ص۱۱۴۳ـ۱۱۵۴.
اول ـ دوره رشد و تکوین و نکات دستوری آن/ دوم: دوره فارسی دری و نکات دستوری آن/ سوم ـ دوره تحول اخیر و نکات دستوری آن/ چهارم ـ روش تحقیق و دشواری‌های کار.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “را". تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۳ـ۳۷۴.
“را” علامت مفعول صریح بعد از کلماتی که برای جمله خود مفعول، و برای جمله دیگر فاعل یا مسندالیه است.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “رفته‌ ـ ‌رفته است". تهران: امیرکبیر،۱۳۴۳، ص ۳۹۵ـ۳۹۷.
(این مقاله با عنوان دیگری در مجله سخن، ش۳، تیرماه ۱۳۴۰ چاپ شده است.)
ــــــ . همان: “روش تازه در تدریس قواعد زبان فارسی"، ص۴۱۳ـ۴۳۹؛ نیز: سخن. دوره ۱۴. ش۶. دی ۱۳۴۲، ص۴۸۳ـ۵۰۰؛ نیز در: پرویز ناتل خانلری. هفتاد سخن. ج۲: فرهنگ و اجتماع. تهران: توس، ۱۳۶۷، ص۳۳۱ـ۳۵۱.
(این مقاله متن سخنرانی‌ای است که در روز سه‌شنبه، سوم دی‌ماه ۱۳۴۰، بنا به درخواست سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی ایراد گردید.)
علت نامطلوب‌بودن وضع تدریس زبان فارسی در مدارس؛ واحد گفتار؛اجزاء اصلی واحد گفتار؛ ماده‌های فعل در زبان فارسی؛ کیفیت استعمال فعل در زبان فارسی.
ــــــ . هفتادسخن.ج ۲: فرهنگ و اجتماع: “زبان مشترک و گویش‌های خاص محلی". تهران: توس، ص۳۶۹ـ۳۷۴.