باسمه­تعالی

دانشگاه مازندران
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
پایان نامه دوره­ کارشناسی ارشد در رشته الهیات؛ گرایش علوم قرآن و حدیث
عنوان:
تحلیل نامه­ی امام علی (ع) به حارث­همدانی
استاد راهنما:
محمدتقی اسماعیل پورمعلم
استاد مشاور:
سیدعلی اکبرربیع نتاج
نگارش:
مریم جعفری
بهمن ۱۳۹۳
سپاس
سپاس بی­کران پروردگار یکتا را که هستی­مان بخشید و به طریق علم و دانش رهنمونمان شد و به همنشینی رهروان علم و دانش مفتخرمان نمود؛
از استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمدتقی اسماعیل پورمعلم ­ که به عنوان استاد راهنما، با راهنمایی های کارساز، دقیق وسازنده خویش، یاریگر نگارنده بودند، کمال قدردانی و سپاس را می­نمایم؛ نیز از راهنمایی­ها و پیشنهادات استاد محترم مشاور، آقای دکتر سیدعلی اکبرربیع نتاج که بنده را قرین لطف خویش نمودند، قدردانی می­نمایم؛
و همچنین از تمامی عزیزانی­که در مراحل مختلف این پژوهش، راهنما و یاریگر نگارنده بودند، بسیار متشکر و سپاسگزارم.
تقدیم
تقدیم به پدر و مادرم
دو اسطوره ی صبر و شکیبایی و نماد عشق و فداکاری
فرشتگانی که وجودشان را بی منت وقف وجودم کرده اند…….
چکیده
در پروژه­ی حاضر، تحلیل نامه­ی امیرمؤمنان امام علی (ع) خطاب به حارث همدانی (نامه ۶۹ نهج البلاغه) مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی و تحقیق در این سخن امام علی (ع) می­توان فهمید که این نامه، یک منشور اخلاقی است؛ و می­توان چنین برداشت کرد: اگر چه امام از اخلاق تعریف خاصی ارائه نکرده ­اند؛ اما مؤلفه ­هایی را که برای رسیدن به خلق و خوی نیک و ایده­آل نیاز است به خوبی و به نحو جامع تدوین کرده ­اند؛ هدف این نوشتار آن است که بتوانیم گوشه ­ای ازمؤلفه های اخلاق،تزکیه نفس وهمچنین ارتباط تنگاتنگ قرآن­کریم در سخنان حضرت علی (ع) را نشان بدهیم. مهم­ترین نتیجه­ این تحقیق آن است که اهل بیت از جمله حضرت علی (ع) نه تنها خود الگویی از اخلاق اسلامی بودند؛ بلکه همواره و در همه حالات امت مسلمان را به این مهم توصیه می کردند و اخلاق نیک و اسلامی را در داشتن نفس مطیع مؤثر می­دانستند.
مهم­ترین محورهای نامه­ی ۶۹ نهج البلاغه که موردتحلیل و بررسی قرار گرفت عبارتند از:
الف: آموزه­های اخلاق فردی کارگزار: تمسک به قرآن و تصدیق داستان زندگی گذشتگان در قرآن و عبرت گرفتن از آن­ها، به یاد مرگ و زندگی پس از مرگ بودن، انجام ندادن کار­هایی که موجب شرم هنگام آشکار شدن می­ شود ،پرهیزاز خودخواهی ، پرهیز از افراط در سوء­ظن و حسن­ظن، شکر­گزاری و اظهار و آشکار کردن نعمت­های الهی، پرهیز از امور بیهوده و لغو، دوری از محل حضور شیطان مثل بازار و گذرگاه­های عمومی و… است.
ب: آموزه­های اخلاق اجتماعی کارگزار: کظم غیظ و پرهیز از خشم و غضب، بردباری و مدارا به هنگام قدرت، عفو و بخشش،حفظ آبرو، توصیه به شهرنشینی که موجبات رشد و پیشرفت را فراهم می­ کند و محل اجتماع مسلمانان است، اهمیت دادن به نماز جمعه که علاوه بر بعد عبادی دارای ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ج: رفق و مدارا با نفس: فریب دادن واداشتن نفس به عبادت، مدارا با نفس وپرهیز از زور و اکراه با آن و طریقه صحیح برخورد بانفس است.
واژگان کلیدی: امام علی، حارث همدانی، تحلیل، صفات، مؤمن
فهرست مطالب

صفحه عنوان
فصل اوّل:کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱
۱-۱-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲
۱-۲-سؤالات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۴
۱-۳-فرضیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵
۱-۴-پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵
۱-۵-حدود پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵
۱-۶-روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۵
۱-۷-اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۶
۱-۸-امتیاز پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۶
فصل دوّم: مبانی نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………۷
۲-۱-گردآوری نهج البلاغه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۹
۲-۲-انگیزه تألیف………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰
۲-۳-تبویب نهج البلاغه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰
۲-۴-وجه نامگذاری نهج البلاغه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱
۲-۵-ویژگی های نهج البلاغه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۱

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۶-نهج­البلاغه از منظر فرزانگان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۲

۲-۷-موضوع و محتوای نهج البلاغه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۴
۲-۷-۱-محور های سه گانه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۴
۲-۸-آشنایی با مخاطب نامه ۶۹ نهج البلاغه و شأن صدور این نامه………………………………………………………………………………………………….۱۷
فصل سوّم: آموزه های اخلاقی کارگزار……………………………………………………………………………………………………………….۱۹
۳-۱- اخلاق فردی کارگزار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۰
۳-۱-۱-تعریف اخلاق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۰
۳-۱-۱-۱-اخلاق در لغت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۲۰
۳-۱-۱-۲-اخلاق در اصطلاح……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۰
۳-۱-۲-بزرگ شمردن و گرامی داشتن نام خدا و پرهیز از قسم دروغ………………………………………………………………………………………………۲۱
۳-۱-۳-تمسک به قرآن و عمل به آن ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۶
۳-۱-۴-عبرت گرفتن از زندگی گذشتگان در قرآن……………………………………………………………………………………………………………………………۲۸
۳-۱-۵-یاد مرگ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۳۲
۳-۱-۶-آثار یاد مرگ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۳۳
۳-۱-۷-پروا در خلوت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۳۵
۳-۱-۸-پرهیز از خودخواهی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۳۷
۳-۱-۹-پرهیز از کفران نعمت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۰
۳-۱-۱۰-شکرگذاری، افزایش نعمت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۳
۳-۱-۱۰-۱-شکرگذاری و افزایش نعمت………………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۳
۳-۱-۱۰-۲-توصیه به شکر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۵
۳-۱-۱۰-۳-نمودار کرئن اثر نعمت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۶
۳-۱-۱۱-اطاعت از خدا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۰
۳-۱-۱۲-پرهیز از دوستی با کم خردان……………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۲