ب) شورای هیأت رئیسه‌ی مؤسسان
ج) دبیرخانه
د) شورای عالی مساجد جهان
هـ) مجمع فقه
و) مؤسسه‌ی اعانه و کمک‌رسانی اسلامی
ز) مؤسسه‌ی اعجاز علمی قرآن و سنت
اینک درباره‌ی هر یک از تشکیلات رابطه العالم الإسلامی توضیحات مختصری ارائه می‌نماییم.
الف) کنفرانس اسلامی
یکی از مهم‌ترین مراکز قانون‌گذاری رابطه العالم الإسلامی که مسئولیت ایجاد هماهنگی بین مراکز و مؤسسات اسلامی را در جهان بر عهده دارد.
ب) شورای هیأت رئیسه و مؤسسان رابطه العالم الإسلامی
مؤسسان این شورا از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی جهان اسلام و از اقلیت‌های مختلف تشکیل شده‌اند. این شورا، شوراهای دیگر به نام شورای هماهنگی اسلامی، تأسیس کرده که مراکز آن در مناطق ذیل قرار دارند.
الف) شورای هماهنگی اسلامی در آفریقا که مرکز آن شهر داکا –پایتخت سنگال- است.
ب) شورای هماهنگی اسلامی در آمریکای شمالی که مرکز آن شهر اُتاوا است.
ج) شورای هماهنگی اسلامی در آمریکای جنوبی و کارائیب که مرکز آن بوئنوس آیرس –پایتخت آرژانتین- است.
د) شورای هماهنگی اسلامی در آسیا که مرکز آن شهر کراچی در پاکستان است.
ج) دبیرخانه
این بخش به عنوان قوه‌ی اجرایی سازمان رابطه العالم الإسلامی در مکه مستقر است و شورای مؤسسان، مدیر دبیرخانه را که در واقع عالی‌رتبه‌ترین کارمند اداری است، انتخاب می‌کنند. اداراتی که در دبیرخانه، وظایف اجرایی دارند، عبارتند از:
۱) اداره‌ی امور فرهنگی
۲) اداره‌ی نشریات و تبلیغات
۳) اداره‌ی کنفرانس‌ها و سازمان‌های اسلامی
۴) اداره‌ی اقلیت‌های مذهبی
۵) اداره‌ی امور مالی
۶) اداره‌ی امور عمومی
۷) اداره‌ی استقبال
۸) اداره‌ی ترجمه
۹) اداره‌ی توزیع
۱۰) ادار‌ه‌ی هماهنگی امور بین قاره‌ای
۱۱) اداره‌ی حج و ضیافت
۱۲) اداره‌ی امور قرآن مجید
اینک درباره‌ی بعضی از ادارات که ار اهمیت بیش‌تری برخوردارند، توضیحات مختصری داده می‌شود.
۱) اداره‌ی امور فرهنگی: وظیفه‌ی این اداره، تبلیغ و ترویج افکار وهابیت در سراسر جهان است. گزینش و اعزام مبلغ و معلم، توزیع کتب مذهبی و آموزشی برای مدارس و مراکزاسلامی و مساجد سراسر جهان است. کمک به سازمان‌های اسلامی در نشر فرهنگ اسلامی، توزیع و ترجمه‌ی قرآن، اعطای بورسیه‌های تحصیلی به افراد، اعزام هیأت‌های فرهنگی برای بررسی مشکلات مراکز اسلامی، برگزاری سمینارهای منطقه‌ای، پذیرایی از اقلیت‌های اسلامی و تدوین کتب اسلامی از اقدامات اداره‌ی امور فرهنگی است.
۲) اداره‌ی نشریات و تبلیغات: به نشر اندیشه‌های وهابیت از طریق توزیع کتب و مجلاتی که مبیّن افکار وهابیت است و در زبان‌های مختلف و در موضوعات متنوع است، اقدام می کند. در ضمن، این اداره، سلسله کتاب‌هایی با عنوان «دعوه الحق» به چاپ می‌رساند که موضوعات فقهی اسلامی و مذهبی را در بر دارد. از جمله نشریات این مؤسسه، هفته‌نامه‌ی انگلیسی زبان اخبار جهان اسلام است.
۳) اداره‌ کنفرانس‌ها و سازمان‌های اسلامی: این اداره ضمن برقراری ارتباط با تمامی سازمان‌های اسلام وابسته به رژیم‌های به اصطلاح اسلامی و همچنین با حضور در کنفرانس‌های بین المللی مثل اجلاس و کنفرانس‌های مختلف سازمان ملل، یونسکو و… سعی ارد حضور و ارتباط جهانی خود را گسترش دهد.
۴) اداره‌ی حج و ضیافت: این اداره نیز با جذب بعثه‌های خارجی، اقدام به تقویت رابطه‌ی خود با کشورهای اسلامی می‌کند و به ویژه در ماه ذی‌الحجه با برگزاری سمینارها و جلسات سخنرانی‌ها، سعی در رقابت با ایران دارد.
۵) اداره‌ی امور قرآن مجید: این اداره در سال ۱۳۹۸هـ.ق. تأسیس شد و مسئولیت آن اعزام حافظان و قاریان به سراسر جهان و چاپ و ترجمه‌ی قرآن به زبان‌های مختلف است که تاکنون به چهارده زبان ترجمه شده است.
د) شورای عالی مساجد جهان
ایجاد شورای عالی مساجد جهان در کنفرانس سراسری در سال ۱۳۹۵هـ.ق. تصویب شد و ۵۳ نفر از شخصیت‌های مذهبی به نمایندگی از ۴۵ کشور، فعالیت‌های خود را آغاز نمودند. اقداماتی که توسط این بخش انجام می‌پذیرد، عبارتند از: ترمیم و نگه‌داری مساجد سراسر جهان، ایجاد دوره‌های آموزشی تربیت مبلغ، اعزام ائمه‌ی جمعه و جماعات به سراسر کشورهای اسلامی، تأسیس صندوق کمک‌رسانی به مسجد الأقصی و نگهداری مساجد موجود در فلسطین.
هـ) مجمع فقه
در سال ۱۳۹۸هـ.ق. تأسیس شد تا موضوعات فقهی را از دیدگاه وهابیت مورد بررسی و تحقیق قرار دهد. اهم موضوعات عبارتند از: حکم اعتقاد و وابستگی به فراماسونری، کمونیسم، فرقه‌ی قادیانیه(احمدیه)، فرقه‌ی بهائیت، حکم مربوط به بیمه، حکم اعتقاد به اگزیستانسیالیسم و وابستگی به آن، صدور فتاوای اجرای احکام اسلامی از سوی اولیای امور کشور، حکم ازدواج کافر با زن مسلمان و ازدواج مرد مسلمان با زن کافر، تدوین بحث فقها درباره‌ی اسلام و جنگ بین مسلمانان، تدوین یحث فقهی درباره‌ی حدود و قصاص در اسلام احکام احرام در حده، احکام کودکان آزمایشگاهی، احکام ایراد نماز جمعه و عیدین به زبان‌های غیر عربی و….
و) مؤسسه‌ی اعانه و کمک‌رسانی اسلامی
در سال ۱۳۹۹هـ.ق. تأسیس شد که ظاهراً هدف اصلی آن، اعانه و کمک‌رسانی به سیل‌زدگان، آوارگان جنگی و افراد بی بضاعت مسلمان در جهان اسلام و مراکزی از جمله مرکز خدمات پزشکی، مرکز کمک‌رسانی به پناهندگان و مرکز دارالأیتام در خدمت این مؤسسه هستند.
ز) مؤسسه‌ی اعجاز علمی قرآن و سنت
بنا بر توصیه‌ی شورای عالی مساجد جهان، در سال ۱۴۰۴هـ.ق. تأسیس شد و جزء یکی از مؤسسات رابطه العالم الإسلامی قرار گرفت.[۴۷]
مرکز امر به معروف و نهی از منکر
مرکز امر به معروف ونهی از منکر شعبات متعددی در کشور عربستان دارد و مرکز آن در شهر ریاض است. یکی از مهم‌ترین وظایف این مرکز، نظارت بر مظاهر دینی و اماکن عمومی است. بازرسان این مرکز با دایر کردن گشت‌هایی در خیابان‌ها و اماکن عمومی، مردم را با قوه‌ی قهریه دعوت به نماز جماعت و بستن فروشگاه‌ها می‌نمایند. نکته‌ی قابل ملاحظه این است که این عوامل حق درگیری و صحبت با زنان و مردان خارجی را که به فساد مشغولند، ندارند.[۴۸]
مدیریت کل فتوا و پژوهش
این بخش با نظارت شیخ عبدالعزیز بن باز، یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های وهابی، شروع به کار کرد و یکی از اهداف آن، تدوین کتب ضد شیعی و مبارزه‌ی مستمر با انقلاب اسلامی ایران است.[۴۹]
مجمع عمومی دانش‌جویان مسلمان جهان
مرکز این مجمع در عربستان است و اساس کار خود را جذب دانش‌جویان و طبقه‌ی جوان در کشورهای اسلامی قرار داده است. نشریه‌ی هفتگی «سیمای اسلام» را این مجمع به چاپ می‌رساند.
دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی تربیت مبلغ
فرقه‌ی وهابیت، تعدادی از دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی در عربستان را اداره می‌کند که مهم‌ترین دانشگاه‌های وابسته به وهابیت عبارتند از:
دانشگاه اسلامی در مدینه
دانشگاه ابن سعود در ریاض
دانشکده‌ی شریعه در دانشگاه ملک عبدالعزیز[۵۰]
گفتار چهارم: رشد وهابیت در کشورهای جهان
وهابیت در ابتدا یکی از مهم‌ترین اهداف خود را صدور تفکر سلفی به جهان اسلامی می‌دانست. اما مشکلات فراوان باعث شده که در دهه هفتاد موفق به توسعه‌ی چشم‌گیری در جهان نشود. مشکلاتی نظیر: بافت اجتماعی، اختلاف قبیلگی همراه با فقر و فلاکت، عدم آشنایی مردم جزیره العرب به ماهیت پیام وهابیت، سنت‌ها و رسوم منافی با اصو وهابیت، بحران مشروعیت و نبود اقتدار کافی، کمبود عالمان وهابی در آموزش مردم.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
با همه‌ی این موارد، ابن سعود که توانست در دو مرحله، حجاز را فتح کرده و حکومت عربی سعودی را در ۱۳۵۱هـ.ق. تأسیس کند، به زودی رؤیای رهبری جهان اسلام و تشکیل حکومت واحد عربی در منطقه را در سر پرورانید. اما در این دوره، موفقیت چندانی برای گسترش سلفی‌گری در خارج از شبه جزیره به دست نیامد و تنها گروه‌های از یمن، هند، اندونزی، بنگلادش و مصر که متأثر از دعوت محمد بن عبدالوهاب بودند، از ابن سعود حمایت کردند.
ابن سعود برای جلب حمایت مسلمانان، اولین کنفرانس اسلامی را در سال ۱۳۴۴هـ.ق. در مکه با حضور نمایندگان ۹۵ گروه و جنبش اسلامی تشکیل داد و بر ضرورت اخوت اسلامی و اتحاد بین مسلمانان تأکید کرد. علاوه بر این کتاب‌های ابن تیمیه، ابن کثیر، محمد بن عبدالوهاب و کتب و رساله‌های علمای نجد را به هزینه‌ی خود چاپ کرد و به کشورهای اسلامی فرستاد.
سلفیه در این دوره به صورت یک جنبش سلفی و اصلاحی همراه با مدافعان عربی این تفکر مانند شکری آلوسی و رشید رضا در جهان مطرح شد. شاخصه‌ی این جنبش نابودی مظهر بت‌پرستی و شرک و آن‌چه را که در دین بدعت نامیده می‌شد، بود و چون با روح روشن‌فکری موافق بود، برخی تلاش این حکومت را مستند به نوعی از عقلانیت نموده‌اند. در حالی که رهبران آنان از مباحث عقلی و کلامی دوری می‌کردند. به اعتقاد برخی تحلیل‌گران معاصر، دولت سعودی از ابتدا تنها راه ایجاد وحدت را در شبه جزیره، ایجاد ایدئولوژی‌های مناسب و با تأکید بر توحید سلفی می‌دانست تا بتواند در کشوری که قبایل به جای احزاب، اهمیت سیاسی و کارکرد اجتماعی دارند قد علم کند و داعیه‌ی حکومت بر جهان اسلام را داشته باشد. همان‌گونه که بیان شد، یکی از مهم‌ترین اهداف عربستان سعودی در سیاست خارجی، ترویج آیین وهابیت است تا از این طریق حوزه‌ی نفوذ خود را گسترش داده و رؤیای رهبری جهان اسلام و برتری خود را در منطقه تحقق بخشد. ایام حج و زیارت مرقد مطهر حضرت محمد از نواحی مختلف به مکه و مدینه می‌آمدند و ذهنشان هم آماده‌ی پذیرش دعوت مزبورر بود، تعالیم خود را در سرزمین‌های دیگر انتشار دهند. بدین نحو می‌توان گفت که بیش‌تر کسانی که در نقاط مختلف به نشر دعوت وهابیت پرداخته‌اند، جزء حاجیانی بوده‌اند که به قصد زیارت، به حرمین شریفین مشرف می‌شدند. از سوی دیگر سعودی‌ها با راه‌اندازی مراکز آموزشی و دینی، افکار و شریعت اسلامی را مطابق با تفسیر وهابیت در ممالک اسلامی ترویج می‌کردند. این راهبرد ایدئولوژیکی، آنان را قادر ساخت که از نقش دیگر کشورهای اسلامی، به عنوان محور تجمع امت اسلامی جلوگیری کرده و هم‌زمان زمینه‌های شکل‌گیری جبهه‌ی مقاومت دینی را در کشورهای دیگر تضعیف کنند.[۵۱]
در این گفتار به بررسی گسترش و رشد فعالیت وهابیت در کشورهای مختلف جهان پرداخته خواهد شد.
وهابیت در آذربایجان
زمینه‌های نفوذ و گسترش وهابیت در آذربایجان را به چند دلیل می‌توان نسبت داد: نخست آن‌که بیش‌تر مردم آذربایجان مسلمان و ۹۵ درصد شیعه هستند. اما به دلیل زندگی تحت سیطره‌ی کمونیست‌ها تنها نام اسلام را یدک می‌کشند و بعد از آزادی به دلیل نبود تبلیغات اسلام واقعی، فرقه‌هایی از قبیل وهابیت، خود را بر افکار مردم تحمیل کردند. در عین حال بر اساس قانون اساسی آن کشور، اعتقاد به هر دینی و حتی بی دینی هم مجاز می‌باشد. همین امر سبب شد وهابیت پر و بال بگیرد. از سوی دیگر، در مناقشه و درگیری‌های قره‌باغ، مبارزان افغانی با گرایش‌های وهابی در محل درگیری حضور یافتند تا به کمک نیروهای آذری بشتابند. بی تردید همین مبارزان، مبلغان خوبی برای وهابیت بوده‌اند. همچنان‌که در مناقشه‌ی چچن نیز گروه‌های وهابی از آذربایجان به عنوان یک مسیر ارتباطی، سود جستند و این عوامل راه نفوذ وهابیت را در این کشور گشودند.
ثالثاً اقدامات تبلیغی در مساجد و مراکز آموزشی، حضور فعال در زمینه‌ی چاپ و توزیع کتب وهابی، جذب طلاب علوم دینی و اعطای بورس به متقاضیان و علاقه‌مندان تحصیل در دانشگاه‌های عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی بر پایه‌ی کلاس‌های قرآن، انجام امور تجاری همراه با تبلیغ وهابیت، نفوذ وهابیان در برخی ادارات و مشاغل حساس از قبیل مراکز نظامی و نیز در اختیار گرفتن مشاغلی که در ارتباط مستقیم با مردم باشند، همگی از اقدامات وهابیت بوده است. همچنین سالیانه میلیون‌ها جلد قرآن با چاپ نفیس، اهدایی پادشاه سعودی در بین مردم به صورت رایگان توزیع می‌شود.
مسجد ابوبکر که در شلوغ‌ترین منطقه‌ی باکو واقع شده، حدود ۱۱ سال پیش با حمایت همه‌جانبه‌ی عربستان سعودی و کویت شناخته شد و امروزه به محل اصلی فعالیت وهابیت در آذربایجان تبدیل شده است. امام جماعت مسجد، تحت تعالیم کشور عربستان سعودی برای ترویج وهابیت تربیت می‌گردد. وهابیت، علاوه بر باکو، در شهرهایی از قیبل قوبا، زاکاتالا، قوسارو و… نفوذ کرده است.[۵۲]
وهابیت در آلبانی
آلبانی با قریب ۳ میلیون مسلمان حنفی مذهب، علی‌رغم همه‌ی فشارهای قرون وسطایی، سلطه‌ی کمونیست‌ها، پس از فروپاشی شوروی سابق، آمادگی زیادی برای پذیرفتن تبلیغات اسلامی داشت. چرا که جامعه‌ی انسانی میل به دین دارد، ولی معارف حقیقی و اصیل دینی وجود نداشت. وهابیان سعودی، با اهدای قرآن، کتب و نشریات، تأسیس و تکمیل مساجد و دعوت مسلمانان برای بازدید از اماکن مقدس مکه و مدینه در ایام حج و همچنین پذیرش دانشجو از فرصت به وجود آمده، سود جسته و در آلبانی هم نفوذ کردند. [۵۳]