۲-۳-۴- دهه دوم (سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸) ۱۱۰
۱-۲-۳-۴- چند بخشنامه‌های از قوه قضائیه ۱۱۱
۲-۲-۳-۴- دولت ۱۱۲
۱-۲-۲-۳-۴- آیین‌نامه اجرایی قانون رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباس‌هایی که استفاده از آنها در ملاء عام خلاف شرع است و یا عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند. ۱۱۲
۲-۲-۲-۳-۴- مصوبات کمیسیون سیاستگذاری در امور اجرایی مبارزه فرهنگی با مظاهر فساد ۱۱۳
۳-۲-۳-۴- مصوبات مجلس ۱۱۷
۱-۳-۲-۳-۴- قوانین رسیدگی به تخلفات اداری ۱۱۷
۲-۳-۲-۳-۴- کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ۱۱۷
۴-۲-۳-۴- شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۱۸
۱-۴-۲-۳-۴- ‌آیین‌نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ۱۱۸
۲-۴-۲-۳-۴- اصول، مبانی و روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف ۱۱۹
۳-۳-۴- دهه سوم (سال‌های ۷۸ تا ۸۸) ۱۲۱
۱-۳-۳-۴ دولت ۱۲۱
۱-۱-۳-۳-۴- آیین‌نامه اجرایی مدارس ۱۲۱
۲-۳-۳-۴- مجلس ۱۲۱
۱-۲-۳-۳-۴- قانون ساماندهی مد و لباس ۱۲۱
۳-۳-۳-۴- شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۲۲
۱-۳-۳-۳-۴- سیاست‌های مقابله با تهاجم فرهنگی ۱۲۲
۲-۳-۳-۳-۴- سیاست‌های فرهنگی تبلیغی روز زن ۱۲۳
۳-۳-۳-۳-۴- سیاست‌های فعالیت‌های بین‌المللی زنان ۱۲۴
۴-۳-۳-۳-۴- منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در جمهوری اسلامی ایران ۱۲۴
۵-۳-۳-۳-۴- شاخص‌های ارزیابی آموزش عالی ۱۲۵
۶-۳-۳-۳-۴- راهبردها و راهکارهای گسترش فرهنگ عفاف ۱۲۵
۷-۳-۳-۳-۴- سیاست‌های ارتقاء مشارکت زنان در آموزش عالی ۱۲۶
۸-۳-۳-۳-۴- راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب ۱۲۶
۴-۳-۴- سیاستگذاری پوشش در صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۲۷
۱-۴-۳-۴- راهبردها و اهداف کلان ۱۲۷
۲-۴-۳-۴- سیاست‌ها و راهکارها ۱۳۳
۳-۴-۳-۴- وظایف ۱۳۵
۱-۳-۴-۳-۴- صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ۱۳۶
۲-۳-۴-۳-۴- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۴۰
۴-۴-۳-۴- اقدامات و عملکردها ۱۴۲
۱-۴-۴-۳-۴- صدا و سیما ۱۴۲
۱-۱-۴-۴-۳-۴- اقدامات سال ۱۳۸۵ ۱۴۲
۲-۱-۴-۴-۳-۴- اقدامات سال ۱۳۸۶ ۱۴۶
۲-۴-۴-۳-۴- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۵۲
۱-۲-۴-۴-۳-۴- اقدامات سال ۱۳۸۵ ۱۵۲
۲-۲-۴-۴-۳-۴- اقدامات سال ۱۳۸۶ ۱۶۳
فصل پنجم: نتیجه‌گیری ۱۷۲
پیوست‌ها ۲۰۴
منابع: ۲۵۷

فصل اول: کلیات

۱-۱- مسئله تحقیق

لباس و پوشش یکی از شئون انسانی و زیرمجموعه‌های فرهنگ است که به خصوصیات متفاوت فردی و اجتماعی انسان مربوط می‌شود. لباس پرچم وجود آدمی است که از اعتقادات و فرهنگ و آداب و رسوم وی سخن می‌گوید. پیدایش لباس منشأهای گوناگونی دارد، منشأ روانی، امنیتی، اجتماعی، اخلاقی و دینی. مفسرین در تفسیر آیه ۲۶ سوره اعراف (۷) لباس را از جمله نعمات الهی به بشر دانسته‌اند. (حسینی شاه عبدالعظیمی، ۱۳۶۳: ج ۴، ۲۹ و قرائتی، ۱۳۸۳: ج ۴، ۴۴ و مکارم شیرازی، ۱۳۷۴: ج ۶، ۱۳۳)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
لباس به عنوان یک پدیده فرهنگی قدمتی به اندازه زندگی بشر داشته و در سراسر زندگی انسان و تا هنگام مرگ همراه اوست. پوشاک به مثابه همراه همیشگی انسان دارای اهمیت فراوانی است که تأثیرات و کارکردهای مختلفی چون فرهنگی، مذهبی-آیینی، سیاسی، اقتصادی، نشانه‌شناسی و ارتباطی، زیبایی‌شناسی، مردم‌شناسی، روانی، اقلیمی و…. دارد و می‌توان آن را از دیدگاه‌های مختلفی از قبیل روان‌شناسی، اخلاق، اقتصاد، جامعه‌شناسی، مذهب، قانون، تاریخ و جغرافیا بررسی کرد.
عکس مرتبط با اقتصاد
کارکردهای گوناگون لباس سبب ظهور مسائل مختلف در حوزه اجتماع مانند مسائل اخلاقی-اجتماعی(عفاف و حجاب، فساد اخلاقی و ناهنجاری های اجتماعی و طرح مسئله امنیت اخلاقی-اجتماعی)، فرهنگی(مد و مدگرایی، تهاجم فرهنگی و غرب‌گرایی و غرب‌زدگی در پوشش، هویت ملی و طرح مسئله لباس ملی) و اقتصادی(سلطه اقتصادی و تبدیل شدن کشورها و جوامع به بازار مصرف تولیدات کشورهای بیگانه و آسیب به تولیدات داخلی) شده است. بر این اساس پوشش یکی از نمادهای فرهنگی و از ارزش‌های خاص هر جامعه و فرهنگ و به خصوص فرهنگ اسلامی-ایرانی ما به شمار می‌رود که در طی چند دهه عمر انقلاب همواره با مسائل فرهنگی و اجتماعی دیگری گره خورده و مورد سؤال واقع شده است.
از سوی دیگر توجه به نقش حکومت در زمینه فرهنگ سازی در این زمینه انکارناپذیر بوده و در نگاهی عمیق‌تر، ضروری و اساسی است. در سده‌ی اخیر موضوع پوشش همواره مورد توجه جوامع اسلامی، اندیشمندان و رهبران فرهنگی و دولت‌ها بوده است. در جمهوری اسلامی ایران نیز حجاب و عفاف در طول چند دهه اخیر همواره یکی از معضل‌های مهم فرهنگی و اجتماعی جامعه بوده و مورد توجه صاحبنظران، کارشناسان و مسئولان دستگاه‌های فرهنگی جامعه قرار گرفته است. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی از سوی نهادها و سازمان‌های مختلف در جهت گسترش و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه، تدوین و تصویب شده است.
حال با توجه به اهمیت و ضرورت پوشش به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل فرهنگی جوامع و به خصوص جامعه ایران از یک سو و نقش بی‌بدیل و غیرقابل انکار حکومت‌ها در این زمینه، بجاست که سیاست‌های دولت در این زمینه را مورد سؤال قرار دهیم و بپرسیم حکومت در قبال این مسئله مهم فرهنگی چه اقداماتی انجام داده و سیر تحول سیاستگذاری و مداخله دولت در حوزه پوشش افراد جامعه پس از انقلاب اسلامی ایران تا کنون به چه صورت بوده است.

۱-۲- ضرورت و اهمیت تحقیق

پدیده لباس و پوشش از مقوله‌های پر فراز و نشیب در دوره‌های معاصر بوده است که به رغم گذشت حدود سه دهه از عمر انقلاب اسلامی ایران و تأکید بر این هنجار از ابتدای انقلاب اسلامی هنوز شاهد ثبات کامل در این زمینه نیستیم. این تحقیق به منظور فراهم ساختن پاسخی نظری به این سؤال است که در این مدت چه اقدامات و تدابیری در جهت رسیدن به نقطه‌ای که مسئله حجاب و لباس افراد در جامعه مطابق با موازین فرهنگی- دینی یک جامعه اسلامی باشد صورت پذیرفته است. پاسخ به این سؤال و اطلاع از اقدامات گذشته می‌تواند در جهت تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات فرا روی سیاستگذاران در این حوزه مؤثر باشد.

۱-۳- سابقه تحقیق

حوزه تحقیقات حول مسئله پوشش گسترده و متنوع است. تعداد قابل توجهی از منابع اطلاعاتی در حوزه پوشش مربوط به بررسی فقهی پوشش یا مقایسه پوشش اسلامی با پوشش در دیگر ادیان است. تعدادی نیز به بررسی‌های جامعه‌‌شناختی، تاریخی، زمینه‌های اثرپذیری و مانند آن پرداخته‌اند. یکی از مسائل و حوزه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی مرتبط با بحث رابطه حکومت و پوشش است. در این حوزه نیز منابع اطلاعاتی از منظرهای گوناگون به مسئله پوشش نگریسته‌اند.
برخی از منابع در این حوزه از منظر حقوقی و کیفری به بررسی رابطه حکومت و پوشش پرداخته‌اند که از جمله آنها می‌توان به پایان‌نامه‌ای با عنوان «مداخله کیفری جمهوری اسلامی در زمینه پوشش نامناسب» اشاره کرد. مقالات متعددی نیز از منظر حقوقی و کیفری این بحث را دنبال کرده‌اند که از جمله آنها «بررسی قوانین کیفری ایران در زمینه پوشش مردم»، «نقد سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در برخورد با بدحجابی»، «نگرش جرم‌شناختی به پدیده بی‌حجابی» و …. را می‌توان نام برد.

پایان نامه رشته حقوق

از سوی دیگر برخی مقالات در این حوزه به رشته تحریر درآمده‌اند. این مقالات نیز به مسائلی مانند مبانی مسئولیت و اختیارات و یا وظایف حکومت اسلامی در زمینه پوشش از منظر فقهی پرداخته‌اند. منابع دیگری نیز از منظر فرهنگی- اجتماعی به رابطه حکومت و پوشش پرداخته‌اند. در این دسته از منابع نیز مطالعاتی در زمینه جامعه‌شناسی پوشش، رابطه پوشش با هویت و تکامل اجتماعی، آسیب‌شناسی نهادها، سیاست‌ها و نظام اجرایی، تحلیل زمینه‌ها و عوامل فرهنگی- اجتماعی مؤثر، راهکارهای و مؤلفه‌ها مداخله در زمینه پوشش و مانند آن مورد بحث قرار گرفته است. آقای شفیعی سروستانی در کتابی با عنوان «حجاب: مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی» به رویکرد یاد شده تعداد قابل توجهی از مقالات این حوزه را که عناوین برخی از آنها در سطور پیشین ذکر شد، جمع‌ آوری کرده‌اند.
تحقیق پیش رو سعی کرده است تا سیاستگذاری فرهنگی پوشش در جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دهد. از این منظر با بررسی رابطه پوشش و فرهنگ، مبانی مداخله حکومت در حوزه فرهنگ را مورد بحث قرار داده و بر این اساس مبانی دخالت حکومت در پوشش و نیز مهم‌ترین بحث در این زمینه یعنی نحوه و چگونگی مداخله حکومت در زمینه پوشش را بررسی کرده است تا در خاتمه و بر اساس مباحث پیشین سیر تحول سیاست‌ها و مداخلات نظام جمهوری اسلامی ایران را در طول سه دهه انقلاب اسلامی از نظر بگذراند.

۱-۴- سؤالات تحقیق

بر اساس آنچه گفته شد سؤال اصلی این تحقیق اینگونه خواهد بود که:
– سیاستگذاری‌ها و اقدامات فرهنگی حاکمیت در زمینه‌ی فرهنگ پوشش در طول سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۸ چه سیر تحولی را طی نموده است؟
این تحقیق سعی خواهد کرد به عنوان مقدمه پاسخ به سؤال اصلی به چند سؤال فرعی نیز پاسخ دهد:
– کدام سازمان‌ها عهده‌دار سیاستگذاری و اجرا در زمینه فرهنگ پوشش هستند؟
– وظایف و کارکردهای این سازمان‌ها چیست؟
– تا کنون چه سیاست‌ها و عملکردهایی در این حوزه اتخاذ و اجرا شده است؟

۱-۵- روش تحقیق

این تحقیق سعی می‌کند تا با بهره گرفتن از روش توصیفی- تحلیلی و از طریق مطالعات کتابخانه‌ای به سؤالات مورد نظر پاسخ گوید. در این راستا از منابع و متون با ادبیات فقهی، فرهنگی و سیاستگذاری استفاده شده و اسناد سیاستی و قانونی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

۱-۶- اهداف تحقیق