رشد مستمر و متوازن اقتصادی و همگن و سازگار با محیط زیست(ازکیا و همکاران، ۱۳۸۷: ۲۴۶).
عکس مرتبط با محیط زیست

توسعه پایدار روستایی
بر اساس گزارش برانت لند، توسعه پایدار عبارت است از: « توسعه ای که نیازهای کنونی جهان را تأمین کند، بدون اینکه توانایی نسلهای آینده را در برآوردن نیازهای خود به مخاطره افکند»( برنامه عمران سازمان ملل متحد، ۱۳۷۷). کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه نیز توسعه پایدار را چنین تعریف می کند:« جریان تغییری در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاری ها، سمت گیری توسعه فناوری و به طور کلی، تغییر نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد»( نصیری، ۱۳۷۹). همچنین، به تعبیر سازمان بهره وری آسیا، توسعه پایدار راهبردی است برای ارتقا ی بهره وری و عملکرد زیست محیطی در راستای« توسعه همه جانبه» اجتماعی و اقتصادی، و هدف آن ارتقای مستمر کیفیت زندگی انسان است(APO,2005).
عکس مرتبط با اقتصاد
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی(فائو) نیز متأثر از تعریف کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه، توسعه پایدار را چنین تعریف می کند:« توسعه پایدار عبارت است از مدیریت و حفظ منابع پایه طبیعی و هدایت تغییرات فناور ی و سازمانی به گونه ای که احتیاجات حال و آینده انسان را تأمین و برآورده سازد. توسعه پایدار موجب حفاظت زمین، آب، گیاه، و منابع ژنتیکی حیوانات می شود؛ از لحاظ زیست محیطی،
مخرب نیست؛ از لحاظ فنی، مناسب و از نظر اقتصادی و اجتماعی، قابل قبول است»( World Bank, 2005).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بر اساس نظریه ای که در برنامه محیطی سازمان ملل متحد ارائه شده، مفهوم ارائه شده، توسعه پایدار دربرگیرنده جنبه های زیر است:

کمک به تهیدستان، زیرا برای آنها راهی جز تخریب محیط زیست باقی نمی ماند؛

توجه به تفکر خودی در چارچوب محدودیتهای منابع طبیعی؛

توجه به مؤثر بودن توسعه با به کارگیری ویژگیهای اقتصادی و غیرسنتی؛

در نظر گرفتن موضوعات مهم فناوری، بهداشت و مسکن مناسب برای همه؛

درک واقعیتی مبنی بر نیاز به انگیزه مردم محوری(Tolba,1984).

جمع بندی تعاریف و برداشتهای مختلف از توسعه پایدار نشان می دهد که توسعه پایدار مفهومی ثابت و ایستا نیست بلکه حرکتی مستمر و رو به تحول از انطباق وسازگاری است که طی آن، بهره برداری از منابع برای سرمایه گذار ی ها و جهت گیری توسعه فناوری به گونه ای صورت می گیرد که بتوان پاسخگوی نیازهای بالقوه و بالفعل انسان بود. در این مفهوم، انسان در مرکز و محور توجه قرار گرفته است و همه ابعاد زندگی بشر را در بر می گیرد(Adams,1990).
بنابراین، منظور از توسعه پایدار تنها حفاظت از محیط زیست نیست بلکه مفهومی جدید از توسعه اقتصادی و اجتماعی است، توسعه ای که عدالت و امکانات زندگی را برای تمامی مردم جهان مد نظر قرار می دهد( Dixon,1991).
در ۱۹۹۱ ، فائو و دولت هلند بیانیه ای مشترک با عنوان« بیانیه و دستورالعمل دن بوش در ارتباط با اقدام برای توسعه کشاورزی و روستایی پایدار» را منتشر کردند که بر اساس فراخوان این بیانیه، باید استفاده گسترده و بیش از حد جهان صنعتی از منابع تجدیدناپذیر، آلودگی محیط زیست و مشکلات ناشی از مواد زائد صنایع، مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها، و ایجاد نظام های تولیدی ناپایدار دستخوش تغییرات و تعدیلات اساسی می شد. همچنین، در این بیانیه، تمهیدات لازم برای هشت برنامه بین المللی پیش بینی شده بود.
فصل ۱۴ از دستوالعمل ۲۱ مربوط به توسعه پایدار دربردارنده مجموعه تدابیر و تمهیداتی است که به طور کلی، اساس و محور توسعه کشاورزی و روستایی پایدار را تشکیل می دهند و موارد زیر را شامل می شوند:

تبیین و تدوین یک چارچوب سیاست گذاری ملی منسجم و همه جانبه کهتعدیل های ساختاری، یارانه ها و مالیات ها، قوانین و مقررات، انگیزه ها و پاداش ها، فناوری ها، تجارت خارجی، گرایش ها ی جمعیتی و دیگر عوامل تأثیرگذار درکشاورزی را مورد ملاحظه جدی قرار می دهد؛

ایجاد ظرفیت های انسانی و نهادی، و زمینه سازی برای تصمیم گیری مقتدرانهروستاییان و در کنار آن، آموزش مهارت های لازم در زمینه مدیریت منابع به آنها؛

توسعه فنون کشاورزی مانند استفاده از کود سبز، تناوب زراعی، مدیریت تلفیقی آفات و تغذیه تلفیقی نباتات زراعی به منظور کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و سموم گیاهی؛

بهسازی وضعیت امور زیربنایی مانند اعتبارات، صنایع تبدیلی، خدمات روستایی همراه با توسعه صنایع روستایی و دیگر زمینه های اشتغال از جمله فرصت های شغلی خارج از مزرعه؛

محافظت و استفاده عقلایی از زمین، آب و منابع ژنتیک حیوانی و گیاهی؛

به کارگیری سیاست هایی در راستای تولید انرژی تجدیدشونده، و زمینه سازی و تشویق و تبلیغ برای استفاده تلفیقی از انرژی های فسیلی و تجدیدشونده(کریم و هاشمی، ۱۳۸۸).

همچنین، در دستورالعمل ۲۱ درباره توسعه پایدار، اینگونه آمده بود که موفقیت در گرو مشارکت مردم روستانشین از جمله زنان، تفویض اختیارات لازم به سطوح محلی، تغییر نقش دولت در راستای اتخاذ سیاست های مطلوبتر در زمینه اختصاص منابع، دسترسی به زمین زراعی، تقویت تحقیقات کشاورزی دولتی با تأکید و اهمیت بیشتر برای دانش و روش های بومی و محلی و نظایر آن است(شفرد، ۱۳۷۹).
پس از آن، فائو به عنوان« سازمان راهبر بین المللی» تعیین شد تا از انجام این تغییر رهیافت ها در پیکره نظام تشکیلاتی سازمان ملل اطمینان حاصل شود. افزون بر تدوین راهبردهای مشترک در درون سازمان ملل، فائو اغلب با همکاری سازمان های بین المللی برنامه هایی را در برخی از کشورهای در حال توسعه آغار کرد(سازمان برنامه و بودجه،۱۳۷۴).
با توجه به اهمیت رهیافت توسعه پایدار روستایی، تاکنون تعاریف و برداشت هایی مختلف از آن ارائه شده است، که از جمله اند:« توسعه پایدار روستایی رهیافتی برای توسعه است که در آن، کارآیی، عدالت وپایداری با هم تلفیق شده اند، به گونه ای که کارآیی متضمن استفاده بهینه از منابع، عدالت متضمن فقرزدایی و کاهش شکاف بین فقرا و ثروتمندان، و هدف از پایداری نیز پایداری معیشت با حفظ امرار معاش آینده از طریق حفظ منابع طبیعی باشد»( Brouwer, 2004: 47).

مولفه های توسعه پایدار روستایی

برای رسیدن به توسعه پایدار، توجه به چند مؤلفه اساسی در دستور کار« نشست سران زمین» قرار گرفت که انسان در رأس آنها قرار دارد؛ این مؤلفه ها عبارتند از:

انسان(تأکید بر رفتار اجتماعات محلی).
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.