«وفادار به یک مارک» خاص گشته و صرفاً از آن خریداری می کنند.

از سوی دیگر ساده سازی تصمیمات ممکن است با هدف ارضای نیاز مصرف کنندگان ایجاد تضاد و تعارض کند. افراد معمولاً برای اجتناب از این تعارض به انعطاف بخشیدن به فرایند خرید خود روی می آورند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

رفتار مصرف کننده نقش های مختلفی را در بر می گیرد: حداقل سه نقش عمده در فرایند رفتار مصرف کننده ایفا می شود. که عبارتند از:

تأثیر گذار

خریدار

استفاده کننده

در هر موقعیت خاص، مصرف کننده می تواند ترکیبی از این نقش ها را ایفا کند. همچنین برای هر خرید خاص، ممکن است بیش از یک شخص درگیر یک یا چند نقش باشند. نقش های مصرف کننده به واسطه «تعامل اجتماعی» افراد بروز می کنند. در حقیقت تصمیمات خرید بسیار معدودی هستند که در آن ها تنها یک نفر هر سه نقش را عهده دار است. همچنین باید خاطرنشان کرد که در طول زندگی مصرف کننده نقش ها عوض می شوند. (کاماکورا و همکاران[۲۸]، ۲۰۰۵)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

رفتار مصرف کننده تحت تأثیر عوامل خارجی است: بر مفهوم ” تأثیر گذاری” چون اهمیت ویژه ای در درک رفتار مصرف کننده دارد، تمرکز زیادی می شود. اساساً این مفهوم منعکس کننده این نکته است که رفتار مصرف کنندگان ماهیت «انطباقی» دارد. مصرف کنندگان با محیط پیرامون خود منطبق می شوند و تصمیمات آن ها تا حد زیادی تحت تأثیر نیروهای خارجی هستند. برخی از این عوامل عبارتند از: فرهنگ، طبقه اجتماعی، خانواده، گروه های مرجع و غیره.

افراد مختلف رفتار مصرف کننده مختلفی دارند: آشکار است که افراد مختلف با توجه به ترجیحات مختلفی که دارند رفتار مصرف متفاوتی از خود بروز می دهند و این امر نیز به واسطه تفاوت های فردی است. به همین دلیل است که بازاریابان به تقسیم بازار برای افراد مختلف روی می آورند.(فادر و هاردی[۲۹]، ۲۰۰۹)

۲-۲-۴- حوزه های رفتار مصرف کننده

درک و مدیریت تولید، تحصیل، مصرف و فروش یا واگذاری محصولات، خدمات، ایده ها و تجارب نقطه تمرکز سازمان های مصرف کننده دولت ها و کسب کارها می باشد. مشتریان ممکن است افراد یا گروه ها باشند. گروه های مصرف کننده شامل خانواده ها، کلوپ ها و سازمان ها، واحدهای خرید در درون شرکت ها و دولت ها می باشند.
تحصیل طیفی از فعالیت ها نظیر دریافت کردن، پیدا کردن به ارث بردن، تولید کردن و البته خرید را شامل می شود. مصرف کردن نیز رفتارهای متفاوتی نظیر جمع آوری کردن، پرورش دادن، مرتب کردن، آماده کردن، نمایش دادن، ذخیره کردن، پوشیدن، ارزیابی کردن، خوردن را شامل می شود. نهایتاً واگذاری طیفی از رفتارهای از آن جمله دادن، بازیافت کردن، دور ریختن را در بر می گیرد.
هر یک از این رفتارها محصولات، خدمات، ایده ها و تجارب را در بر می گیرد. برای مثال، خانواده ها ممکن است محصولات نظیر اسباب منزل را به عنوان هدیه دریافت کنند یا آن را بخرند و یا به ارث برده باشند. برخی مسافران، کوهنوردان و … تجاربی بدست آورده اند، دربارۀ مکان هایی که رفته اند و یا کوهنوردان دربارۀ کوههایی که صعود کرده اند صحبت می کنند. بسیاری از مصرف کنندگان قبل از مسافرت پزشک، و آرایشگرشان را ملاقات می کنند تا خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند در واقع ما بایستی بگوئیم این مشتریان تلاش می کنند تا خدمات ذخیره سازند. برخی از شرکت ها تخصص های وظیفه ای قبلی شان (نظیر تحقیق و توسعه، مهندسی، بازاریابی، خدمات مشتری…)را واگذار کرده اند و شکل های سازمانی جدید مثل مهندسی موازی و دوایر کیفیت را پذیرفته اند. این سازمان ها ایده هایی را رها و دیده های جدیدی تحصیل کرده اند.(سولومن[۳۰]، ۲۰۰۹)

۲-۲-۵- تصمیم خرید

فرایند تصمیم خرید مصرف کننده روشی است که در آن افراد به جمع آوری و ارزیابی اطلاعات می چردازند و از این بین گزینه های کالاها، خدمات، سازمان ها، افراد، مکان ها، ایده ها انتخاب می کنند. این فرایند شش مرحله را در بر می گیرد.
مراحل فرایند انتخاب
آگاهی
علاقمندی
ارزیابی
آزمایش
انتخاب
گامهای تصمیم­گیری
تشخیص مساله
جستجوی اطلاعات
ارزیابی گزینه ها
خرید
ارزیابی بعد از خرید
شکل ۲- ۲- فرایند تصمیم گیری مصرف کننده و مراحل فرایند انتخاب(گریفن، ۱۹۹۷)
گریفن [۳۱](۱۹۹۷)؛ وفاداری و چرخه خرید را با معرفی و ارائه حلقه تکرار خرید مجدد مطرح کرده است. او شرح میدهد که این فرایند به عنوان اساسی ترین نگرش برای وفاداری، دلیلی ارائه میدهد که اصولا وفاداری بدون تکرار خرید وجود ندارد. اهرنبرگ (۱۹۸۸) بیان می کند که وفاداری و تغییر دادن برند تصمیم خرید را تحت تاثیر قرار نمی دهد، تصمیم خرید تنها به شخصیتهای خریداران بستگی دارد. جانسون[۳۲] (۱۹۸۴) اینطور مزاح کرده است که کاهش وفاداری به برند یک امر خیالی است و همینطور اهرنبرگ و لال (۱۹۹۵ ) شواهد یا دلایل کافی برای اثبات آن به گونه ای دیگر پیدا کردند.

۲-۲-۶- مفهوم برند

یکی از مطلوبیت های مشتری در انتخاب یک محصول، برند معتبر است. در بسیاری از بازارها، برند هویت ویژه ای برای یک محصول می آفریند و آن ها را به گروه خاصی از جامعه پیوند می دهد. از نظر روانشناسی این گونه کالاها علاوه بر کاربرد ظاهری، برای مشتری تشخیص و اعتماد به نفس می آفریند، از اینرو مشتری آماده است بهای متفاوتی برای آن بپردازد. علاوه بر این، نام تجاری برتر به طور ناخودآگاه برای مشتری به مفهوم کیفیت بهتر محصول است. مشتری با خرید یک محصول برند باور دارد که در مقابل پول خود چیز با ارزشی دریافت کرده است. واقعیت این است که نام تجاری، همانند سرمایه یا فناوری و مواد اولیه در ایجاد ارزش افزوده برای یک سازمان نقش دارد. ( بویر و جانسون[۳۳]، ۲۰۱۰)
مشتری و سازمان هر دو از مزایای برند بهره می برند. زمانی که مصرف کننده تجربه یک بار استفاده از یک برند را داشته باشد، با آن احساس راحتی بیشتری داشته، تمایل به استفاده از آن محصول بالا می رود. نام های تجاری اطلاعاتی در مورد کیفیت کالا، عملکرد و سایر جنبه های کالا می باشند و باعث می شوند مشتری ریسک کمتری را متحمل شود. نام تجاری به صاحبان آن ها معنا می بخشد و همچنین جزء ثروت آن ها محسوب می شود. (همان منبع)
ارزش نشان تجاری یک «اسم، عبارت، طرح، نشانه یا ترکیبی از این عناصر می باشد که تعیین کننده هویت یک سازمان خدماتی و متمایز کننده آن از سایر رقابیش است» و توسط عقل، منطق، حواس و احساسات مورد قضاوت قرار می گیرد. (دوسگایام و همکاران[۳۴]، ۲۰۱۰)

۲-۲-۷- شناسایی چارچوب برند

در کتاب دیوید آکر به چگونگی فرایند ایجاد برند با تمرکز بر مفهوم شناسایی برند تاکید شده است. به عبارتی وی معتقد است که شناسایی برند پایه اساس ایجاد یک برند قوی است. آکر اظهار می دارد که شناسایی برند یک مجموعه منحصر به فرد از تداعی برندهای است که استراتژیست برند میل به ایجاد، حفظ و نگهداری آنها دارد.
اکر چهار دیدگاه را برای شناسایی برند معرفی کرده است که عبارتند از:

برند به عنوان محصول

این دیدگاه در برگیرنده ابعادی است از قبیل ویژگی های محصول، کیفیت و قلمرو محصول و محصولات مربوط به یک برند معین . ابعاد دیگر آن نیز شامل استفاده از موقعیت مناسب که در زمان مناسب رخ می دهد که شرکت برای تسلط بر موقعیت کاربردی خاصی تلاش می کند. کاربران که بر موضع یابی یک برند با نوع خاصی از کاربران دلالت دارد و رابطه برند با کشور مبدا آن، که باعث ایجاد اعتبار برای برند می شود.

برند به عنوان سازمان

این دیدگاه بیشتر بر ویژگی های سازمان تمرکز دارد و نوآوری و توجه سازمان به مشتریان را شامل می شود. همچنین این دیدگاه در مقابل بعد جهانی دارای بعد محلی نیز می باشد و این موضوع که سازمان، هویت جهانی داشته باشد و یا برای پیوستن به بازارهای محلی تلاش کند، به انتخاب سازمان بستگی دارد. استراتژی محلی از طریق ایجاد رابطه با مشتریان، می تواند به درک بهتر نیازهای آنها بیانجامد در حالی که یک استراتژی جهانی به طول عمر و پایداری برند اشاره دارد و متضمن آینده آن برند می شود.

برند به عنوان شخص

این دیدگاه شامل بعد شخصیتی برند است. شخصیت برند به مجموعه ای از ویژگی های انسانی مرتبط با برند گفته می شود. این ویژگی های انسانی مرتبط با برند گفته می شود. این ویژگی ها می تواند شامل جنس ، سن، علاقه و توجه فرد و … باشد.

برند به عنوان سمبل (نماد)

آکر معتقد است که یک سمبل قوی می تواند پایه و اساس شناسایی و هویت برند باشد و باعث افزایش قدرت تشخیص و یا میزان یادآوری برند در بین مشتریان شود.به عقیده وی ، شیوه های بصری و عینی مانند تصویر سازی با نمایش یک برند معنادار می تواند از موثرترین راه های ایجاد سمبل برای برند باشد.

۲-۲-۸- بازار جهانی و مراحل مختلف توسعه اقتصادی
عکس مرتبط با اقتصاد

بانک جهانی در سال (۲۰۰۶) شاخص های توسعه جهانی را براساس تولید ناخالص داخلی، رشد تولید ناخالص و درصد سرمایه گذاری ملی، تورم و رشد جمعیت بیان کرد. براساس این مبنا ژاپن، کره جنوبی و ایران کشورهایی هستند به عنوان کشورهای دارای شاخص توسعه جهانی بالا، متوسط و زیرمتوسط شناسایی شده اند. علاوه بر این گزارش ها و مباحث آماری این سه کشور برای شرکت های خارجی به دلایل مختلفی که در بخش های بعدی بحث می شود جذاب می باشند.

بازار ژاپن

یکی از کشورهای توسعه یافته دنیا ژاپن است که به عنوان پایگاهی برای تعدادی از بزرگ ترین شرکت های سهامی چند ملیتی و برندهای تجاری در زمینه تکنولوژی، ماشین آلات و امور مالی می باشد. با توجه به موفقیت های حاصله در این صنایع، ژاپن به یک قدرت اقتصادی جهانی مهمی تبدیل شده است. مصرف کنندگان ژاپنی کالاهای بسیار شیک را دوست دارند. آنان آگاه ترین مصرف کننده در زمینه شناخت برند، کیفیت، مقام و نوع کالا در کل کشورهای توسعه یافته می باشند. آنان کالاهایی را که در اجتماع خودشان شهرت دارند خریداری می کنند. محصولاتی را ترجیح می دهند که باعث بالا رفتن مقام و هویت شان باشد. ژاپنی ها تمایلی به خریدن کالاهای با تخفیف ندارند و پول کالا را بطور کامل پرداخت می کنند.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
در حال حاضر نسل جوان مصرف کنندگان ژاپنی کالاهایی را که قیمت کمتری دارند ترجیح می دهند و این باعث ایجاد بازار قیمتی بی­نهایت دوگانه ایی شده است. گرچه بطور کلی، مصرف کنندگان ژاپنی کیفیت کالاهای خارجی را پذیرفته اند، تعدادی از آنها کالاهای داخلی را به کالاهای وارداتی ترجیح می دهند. این همبستگی مردم ژاپن بین برندهای محلی و خرده فروش های جهانی رقابتی را به وجود می آورند. (کتابه و جیانگ، ۲۰۰۶؛ جین و استرنکویست[۳۵]، ۲۰۰۳؛ لی و همکاران[۳۶]، ۲۰۰۸)

بازار کره

اگرچه بازار مصرف در اثر بحران مالی آسیا در دهه ۱۹۹۰ از رونق افتاده بود. اقتصاد کره در سالهای اخیر رو به رشد بوده است. (بنگ و همکاران[۳۷]، ۲۰۰۵) با موفقیت هایی که شرکت های بزرگ همچون سامسونگ، هیوندا و ال جی به دست آورده اند، کره جنوبی به یکی از بزرگترین اقتصادهای دنیا تبدیل شده است. اگر چه تعدادی از مصرف کنندگان کره ایی نسبت به تجارت خارجی نگرش منفی دارند، چون عقیده دارند که اینگونه تجارت ها ثروت ملی را به کشورهای دیگر انتقال می دهد و کشورشان به طور فزآینده ایی به این وضع عادت می کنند. به این ترتیب مصرف کنندگان برندهای شناخته شده خود را کمتر مورد توجه قرار می دهند و بیشتر تمایل به برندهای جدید پیدا می کنند که شاید از شرکت های ناشناخته به دست آمده باشد. (رازینی، ۱۳۸۰؛ کاون و اوه[۳۸]، ۲۰۰۷)

فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
امروزه بازارگرایی کانون توجه مطالعات و مقالات مروری زیادی قرار گرفته است (کایرکا و همکاران[۹] ۲۰۰۵؛ لیائو و همکاران[۱۰]، ۲۰۱۱). با وجود اینکه تحقیقات وسیعی در این زمینه صورت گرفته است، هنوز هیچ توافقی بر ماهیت واقعی بازارگرایی بدست نیامده است (گاینر و پادنی [۱۱]،۲۰۰۵)و بازارگرایی به ، عنوان یک زمینه فرهنگی، رفتاری یا ترکیبی از هر دو درنظر گرفته میشود(اولاواریتا و فردمن[۱۲] ،۲۰۰۸).
کوهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) پیشنهاد میکنند بازارگرایی به میزانی که یک سازمان مفهوم بازاریابی را اجرا میکند، ارجاع داده میشود. لم و همکارانش[۱۳](۲۰۱۰) اشاعه بازارگرایی را یک فرایند یادگیری اجتماعی میدانند که از طریق آن میتوان بازارگرایی در سطح فردی را بدست آورد و منتقل کرد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
همچنین، مطالعات گستردهای در زمینه نتایج بازارگرایی صورت گرفته است و پیشنهاد میشود که بازارگرایی منافعی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای سازمانها به همراه دارد که از آن جمله میتوان به نوآوری، وفاداری مشتری، کیفیت تولید و در نهایت عملکرد سازمان اشاره کرد (گریسنتین، ۲۰۰۸).
سازمان بازارگرا قادر به شناسایی بهتر نیازها و خواسته های بازار هدف است و در نتیجه در مقایسه با رقبا با کارایی و اثربخشی بیشتری به رضایت مشتریان دست مییابد. به این ترتیب سازمانی که بازارگرا است نسبت به سازمان هایی که کمتر به فعالیتهای بازارگرایی میپردازند از قابلیت بیشتری در دستیابی به اهداف سازمان نظیر سهم بازار و سود بیشتر، برخوردار است (رودولا و تسیوتسو،۲۰۱۰).
کوهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) بازارگرایی را به عنوان کاربرد و بر پایه تفکیر بازاریابی معرفی کرده و معتقدند تبدیل تفکیر بازاریابی به عمل باعث ایجاد بازارگرایی میشود. بازارگرایی به عنوان مجموعهای از اعتقادات که علایق مشتریان را در رتبه اول میگذارد تعریف میشود در حالیکه ذینفعان دیگر (مانند مالکان، مدیران و کارکنان) را نیز به منظور توسعه دوره طولانی و سود آور شرکت محروم نمیکند. (بورانتا و همکاران، ۲۰۰۳) گاه به اشتباه بازارگرایی را با مشتریگرایی مترادف دانسته و چنیین برداشت میشود که بازارگرایی همان مشتری گرایی است حال آنکه بازارگرایی فراتر از مشتریگرایی بوده و دیدگاه جامعتری را به دست میدهید. در ادبیات و عملیات بازاریابی توجیه ویژهای به بازارگرایی شده و رویکردهای متعددی برای تبیین این مفهوم مطرح شده است. از بن این رویکردها دو رویکرد بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. رویکرد هوشمندی بازار کوهلی و جاورسکی و رویکرد رفتاری مبتنی بر فرهنگ نارور و اسلاتر (رویکرد فرهنگ بازارگرایی) تاکید این رویکردها بر نهادینه و اجرایی کردن مفهوم بازاریابی است. (رضایی دولت آبادی وخائف الهی، ۱۳۸۵).
۲-۱- پیشینه پژوهش
۲-۱-۱-پیشینه پژوهش در جهان
مرلو و آه ( ۲۰۰۹ ) درتحقیقی به بررسی رابطه بازارگرایی ونقش کارآفرینی و نفوذ واحد فرعی بازاریابی بر روی عملکرد کسب و کار در ششصد سازمان متوسط و بزرگ تولیدی در استرالیا پرداختهاند در این تحقیق جهت سنجش بازارگرایی از معیار MIKTOR استفاده شده است وعملکرد کسب وکار با معیارهایی مانند جریان نقدی، حجم فروش، سهم بازار، درآمد وقابلیت سوددهی مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ که پس از تجزیه و تحلیل آماری بر روی فرضیات نتایج نشان میدهد که رابطه ناچیزیبین بازارگرایی و نقش کارآفرینی بر روی عملکرد کسب وکار وجود دارد .(Merlo& Auh,2009)
سابرامانیان ( ۲۰۱۰ ) در تحقیقی به بررسی رابطه بازارگرایی و عملکرد کسب و کار در صدو پنجاه و نه بیمارستان مراقبت ویژه در آمریکا پرداخته است در این تحقیق جهت سنجش بازارگرایی از مقیاس ساختار MIKTOR یافته استفاده شده است و عملکرد کسب و کار با معیارهای رشد درآمد، بازگشت سرمایه و حاشیه سود مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ پس از آزمون فرضیات نتایج تحقیق نشان دهنده رابطه ی مثبت بین بازارگرایی و عملکرد کسب و کار در این بیمارستانها بود ( ۲۰۱۰٫(Subramanian)
تی سیتوسو ( ۲۰۱۰ ) در تحقیقی به بررسی رابطه بازارگرایی بر روی عملکرد خدمات در سیصد و بیست و نه صنعت توریسم در یونان و لیتونی پرداخته است در این تحقیق جهت سنجش بازارگرایی از معیار MIKTOR استفاده شده است و عملکرد خدمات با توجه به کیفیت خدمات، تنوع خدمات و سرویسدهی خدمات مورد بررسی قرار گرفته است؛ پس از آزمون فرضیات نتایج نشان دهنده رابطه مستقیم بین مشتریگرایی و عملکرد خدمات و رابطه غیرمستقیم بین رقیبگرایی و هماهنگی بین بخشی با عملکرد خدمات بود(,Tsiotsou2010)
چن و جی کوستر ( ۲۰۰۶ ) در تحقیقی با عنوان “مدل وفاداری مشتریان به فروشگاه: ارزش دریافتی در اقدامات بازارگرایی” یک مدل در زمینه وفاداری مشتریان به فروشگاه برای خدمات خردهفروشی شامل اقدامات بازارگرایی ارزش محور، عملکرد کارکنان و رضایت مشتری ارائه دادهاند. این مدل در صنعت خردهفروشی در تایوان با بهره گرفتن از رویکرد جمعآوری دوتایی داده مورد بررسی قرار گرفت. برای هر ارائهدهنده خدمت یک نمونه تصادفی ازسالنهای آرایش مو در تایوان شامل مشتریان و کارکنان آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که ارزش دریافت شده از نظر مشتری درست به اندازه حفظ مشتری در زمینه بازارگرا شدن سازمان موثر است. همچنین فعالین در حوزه بازاریابی باید رضایتمندی مشتری و ادراکات وی در زمینه ارزشی که مشتریان به واسطه اجرای بازارگرایی در سازمان دریافت میکنند را جهت دستیابی به وفاداری در مشتریان فروشگاه با اهمیت و دارای تاثیر مثبت در نظر گیرند ( ۲۰۰۶٫(Chen & G.Quester,
سانزو و همکارانش ( ۲۰۰۷ ) در تحقیقی با عنوان “بررسی اثرات بازارگرایی یک خریدار صنعتی روی وفاداری نگرشی یک عرضه کننده” اثرات بازارگرایی یک شرکت را مورد بررسی قرار دادند. دو پیمایش ساختار یافته روی صدو چهل و یک شرکت صنعتی انجام شده و نتایج نشان دهنده اثرمستقیم منفی بازارگرایی روی وفاداری است. اما اثرات مثبت غیرمستقیم از طریق ارتباطات، تعارض، رضایتمندی و اعتمادنیز به تایید رسیده است ( ۲۰۰٫ Sanzo & et al).
دو و وو ( ۲۰۰۸ ) در تحقیقی با عنوان “بررسی اثر وفاداری روی رابطه بازارگرایی و عملکرد: گواهی از شرکتهای خدماتی چین” به تشریح مدلی که رابطه بین بازارگرایی، وفاداری مشتری و عملکرد کسب و کار را نشان میدهد میپردازند. داده های مورد استفاده از صدور یک شرکت خدماتی در چین جمعآوری شده است. نتایج فرضیات ارائه شده را تایید کردند که اظهار کرد که بازارگرایی نه فقط یک اثر مثبت و قوی روی عملکرد کسب وکار شرکتهای خدماتی دارد بلکه همچنین یک اثر غیرمستقیم به واسطه نقش تعدیل کننده وفاداری مشتری نیز وجود دارد.(Du& Wu,2008).
ورهیز و میلنبرگ ( ۲۰۰۴ ) در تحقیقی با عنوان “بازارگرایی، نوآوری و عملکرد در شرکتهای کوچک” یک مدل برای بررسی اثر ترکیبی بازارگرایی و نوآوری روی نوآوری محصول و عملکرد شرکت برای شرکتهای کوچک ارائه دادهاند. برای آزمایش مدل داده ها صد پنجاه و دو تولیدکننده گل رز مورد سوال قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که نوآوری تولیدکننده همه متغیرها را در مدل تحت تاثیر قرار میدهد و اثر مثبتی بر بازارگرایی و عملکرد دارد. اطلاعات در مورد بازار و نوآوری در نوآوری محصول بسته به اینکه نوآوری تولیدکننده در زمینه محصولات جدید قوی یا ضعیف باشد میتواند مثبت یا منفی گزارش شود ( ۲۰۰۴٫(Verhees &Meulenberg).
زنگ زو و همکارانش ( ۲۰۰۵ ) تحقیقی را با عنوان “توسعه گرایش استراتژیک در چین: پیش نیازها و پیامدهای بازارگرایی و نوآوریگرایی” انجام دادند. براین اساس تحقیق روی دو هزار و هفتصدو پنجاه و چهار کارمند از صدو هشتاد شرکت در چین انجام شد. نتایج نشان داد که هم بازارگرایی و هم نوآوریگرایی قویا بر بهبود نگرش شغلی کارمندان از قبیل رضایتمندی شغلی، تعهد سازمانی و اعتماد به عملکرد آینده شرکت اثر میگذارند. فرهنگ سازمانی مشارکتی و همچنین نگرش های مثبت مدیریت ارشد در زمینه تغییر بر روی توسعه بازارگرایی و نوآوریگرایی اثرات مثبتی دارند. همچنین رهبری کاریزماتیک بر نگرشهای شغلی کارکنان اثرات مثبتی داشته و نیز اثر بازارگرایی و نوآوریگرایی را روی نگرشهای شغلی کارکنان تسهیل میسازد ( ۲۰۰۵٫ Zheng Zhou & et al).
آگوستو و کولهو ( ۲۰۰۹ ) تحقیقی را با عنوان “بازارگرایی و محصولات جدید جهانی: بررسی اثرات تعدیل کننده نوآوری، شدت رقابت و نیروهای محیطی” انجام دادند. ۵۰۰ شرکت از بین بزرگترین شرکتهای پرتقال بر مبنای میزان فروش شرکت و تنوع فعالیتهای تجاری انتخاب شدهاند. این شرکتها از منابعی مثل مواد شیمیایی، کشاورزی و کاغذ، تلفن و ارتباطات، توزیع مواد غذایی و هتلها انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که مشتریگرایی و رقیبگرایی و هماهنگی بین وظیفهای نیروهای محرک با اهمیتی در زمینه نوآوری شرکت برای محصولات جدید جهانی میباشند و این رابطه از طریق میزان نوآوری شرکت، شدت رقابت و نیروهای محیطی تعدیل میگردد ( ۲۰٫(Augusto & Coelho,).
۲-۱-۲- پیشینه پژوهش در ایران
در تحقیقی با عنوان “ارزیابی تاثیرگرایش کارآفرینانه و بازارگرایی و عملکرد کسب وکار شرکتهای تولیدی “تاثیرگذاری اتخاذ گرایش کارآفرینانه و بازارگرایی بر عملکرد کسب و کار و نقش تعدیلکننده ساختار سازمانی در شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس مورد بررسی قرار گرفته است؛ در این تحقیق گرایش
کارآفرینانه از طریق سه شاخص نوآوری، مخاطرهپذیری و پیشگامی یا پیشتازی مورد ارزیابی قرار گرفته، بازارگرایی نیز از دیدگاه رفتاری بررسی شده و عملکرد شرکتها نیز بر اساس سهم بازار، رشد فروش و حاشیه فروش سنجیده شده است. متغیرهای سازمانی رسمیت، تمرکز و گروهبندی نیز به عنوان واسط ارزیابی شدهاند (حیدرزاده،.(۱۳۸۲
در تحقیقی با عنوان “شناسایی عوامل موثر بر وفاداری مشتریان براساس مدل سازمان های پاسخگوی سریع “مدل سازمان های پاسخگوی سریع بر پایه شش بعد رقابتی: قیمت، کیفیت، زمان، خدمات، انعطافپذیری و قابلیت اطمینان بررسی و آزمون میشود. جامعه آماری تحقیق مشتریان شرکت شهروند است. نمونه آماری
مطابق روش خوشه ای طبقهبندی تصادفی به حجم صد و پنجاه نفر است. براساس تحلیل داده ها هریک از ابعاد شش گانه مدل سازمان های پاسخگوی سریع بر وفاداری مشتریان شرکت شهروند موثر است. میزان تاثیر ابعاد مدل مذکور بر وفاداری مشتریان شرکت شهروند نیز متفاوت است (حمیدی زاده و غمخواری، ۱۳۸۸)
در تحقیقی با عنوان “شناسایی عوامل مؤثر بر ظرفیت نوآوری بنگاه های اقتصادی؛ مطالعه موردی شرکتهای اتوماسیون صنعتی ایران” به موضوع ظرفیت نوآوری و نحوه اندازه گیری آن در بنگاه های اقتصادی میپردازد. برای ارزیابی ظرفیت نوآوری در سطح بنگاه های اقتصادی پرسشنامهای بر مبنای مدل طراحی و به هدف اعتبارسنجی سازهای در میان صد و هشت شرکت اتوماسیون صنعتی ایران توزیع شده و مورد آزمایش قرارگرفته است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، پایایی و روایی پرسشنامه را مورد تایید قرار داده و به علاوه امکان به کارگیری آن را درشرایط کسب و کار ایران نشان میدهد (آراستی و همکاران، ۱۳۸۸).
عکس مرتبط با اقتصاد
مبینی و همکارانش(۱۳۸۵) در یک مطالعه تطبیقی، از دو تکنیک در زمینه مطالعه کیفیت خدمات و نوآوری در صنعت بانکداری استفاده کردند. تکنیک اول سروکوال و دومین تکنیک اندازه گیری کیفیت خدمات بر اساس ابعاد کیفیت فنی و کیفیت وظیفهای بود. این دو تکنیک به طور جایگزین مورد استفاده قرار گرفته و از نقطه نظر توانایی آنها در تخمین رضایت مشتری مقایسه شدند. آنها نهایتاً استفاده از هر دو این تکنیکها را در موقعیتها و زمینه های متفاوت و همچنین در قبال گروه های گوناگون مشتریان پیشنهاد کردند.
حسینی(۱۳۸۷)به منظور تبیین ویژگیهای کیفیت خوب یا بد خدماتی، تکنیک دلفی را درمیان گروهی از دانشجویان مدیریت اجرایی به کار بردند. این فرایند منجر به معرفی ۱۲ ویژگی شد که در ادامه به ایجاد شاخص در این زمینه انجامید. این شاخص در تجزیه و تحلیل کمّی ادراکات دانشجویان از کیفیت خدمات در پنج بخش مختلف خدماتی که یکی از آنها خدمات بانکداری خرد بود مورد استفاده قرار گرفت.
در مطالعه دیگری سورشچاندار و همکارانش (۲۰۰۲) ، بر اساس روش تحلیل عاملی تأییدی به معرفی یک مدل کیفیت خدمات بانکی شامل ابعاد پنجگانهای تحت عناوین: مؤلفه های انسانی، عوامل ملموس، محصول خدماتی، مؤلفه های غیرانسانی و مسئولیت اجتماعی پرداختند.
ملاحسینی و نیک سرشت (۱۳۸۹)در مطالعه خود به طورتجربی ارتباط بین بازارگرایی و عملکرد را در نمایندگیها و کارگزاریهای بیمه در استا کرمان بررسی نمودند.روش تحقیق آنها میدانی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده است.تجزیه و تحلیل آنها نشان داد که ۴بعد بازارگرایی وجوددارند:مشتری گرایی،رقیب گرایی،پاسخگوییبخشی و گرایش نسبت به مشتری.یافته های تجقیق نیز مشخص نمود که مشتری گرایی و گرایش به رضایت مشتری اثری قوی روی عملکرد نسبت به دیگر ابعاد داشته و رقیب گرایی تاثیر کمتری روی عملکرد دارد.

۲-۲- مبانی نظری تحقیق :
۲-۲-۱ بازارگرایی
رد پای اندیشه بازارگرایی را میتوان در اوایل دهه پنجاه میلادی یافت، زمانی که پیتر دراکر (۱۹۵۴) مشتری را پایه و اساس سازمانها عنوان کرد و آن را برای حیات سازمانها ضروری دانست.
اظهارات دراکر توسط لویت (۱۹۶۰) مورد حمایت قرار گرفت و او نیز قاطعانه معتقد بود که برآورده کردن نیازهای مشتریان باید به عنوان هدف اصلی بنگاه های تجاری قرار گیرد. سایر نویسندگان بعداً این ایده را به نام « مفهوم بازاریابی» گسترش دادند. از آن زمان به بعد، صاحبنظران و مدیران زیادی این فلسفه تجاری مشتری مـــدار را جــزء تفـکیکناشدنی مدیریت روزانه خـــود قرار دادند( انگانساتیل،۲۰۰۱).
بسیاری از تعاریف بازارگرایی از طریق پژوهشهای میدانی حاصل شده است. به عنوان مثال، دشپانده و وبستر (۱۹۸۷) بازارگرایی را نوعی فرهنگ سازمانی تعریف میکنند که شامل مجموعهای از باورها و ارزشهای مشترک در مورد مشتری بین اعضای سازمان است و مشتری را عامل اصلی در برنامه ریزی کسب و کار میداند. نارور و اسلاتر (۱۹۹۰) نیز بازارگرایی را نوعی فرهنگ سازمانی تعریف کردند؛ با این تفاوت که آنها پا را فراتر گذاشته و شرکتهای بازارگرا را هم شرکتهای مشتریگرا و هم شرکتهای رقیبگرا معرفی کردند. نارور و اسلاتر بیان کردند به همان اندازه که مشتریگرایی برای سازمان مهم است رقیبگرایی نیز دارای اهمیت است. آنها همچنین بر اهمیت هماهنگی بینبخشی تأکید کردند.
هماهنگی بینبخشی عبارت است از همآوایی همه واحدهای عملیاتی برای تحقق اهداف سازمان. در مقابل دشپانده و فـــــارلی ( ۱۹۹۸) بازارگرایی را مجموعهای از فعالیتها و فرایندهای بین بخشی اعلام کردند که از طریق ارزیابی مداوم نیازهای مشتری، موجبات رضایت آنها را فراهم میکند. آنها به طور کلی بر رقیبگرایی تأکید نکردند.
کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) از جمله صاحبنظران دیگری بودند که تحقیقات میدانی متعددی در زمینهی بازارگرایی انجام دادند. این دو دانشمند بازارگرایی را به عنوان عامل استقرار مفهوم بازاریابی در شرکت بیان کردند. آنها بازارگرایی را مجموعهای از رفتارها یا فعالیتهای مربوط به ایجاد هوشمندی بازار، انتشار هوشمندی بازار میان واحدهای مختلف سازمان و پاسخگویی بر اساس آن تعریف کردند. کهلی و جاورسکی بر جنبههای رفتاری بازارگرایی تأکید کردند، اما بازارگرایی را به عنوان جنبهای از فرهنگ سازمانی پیشنهاد نکردند.
هانت و مورگان ( ۱۹۹۵) بر خلاف کهلی و جاورسکی، بازارگرایی را عامل استقرار مفهوم بازاریابی نمیدانستند، بلکه آن را مکمل دیدگاه بازاریابی بیان کردند. بر طبق دیدگاه هانت و مورگان، بازارگرایی شامل جمع آوری نظام مند اطلاعات در مورد مشتریان و رقبای فعلی و آینده، تجزیه و تحلیل سیستماتیک اطلاعات با هدف توسعه دانش بازار و استفاده سیستماتیک این دانش در جهت شناسایی استراتژی سازمان، فهم، ایجاد، انتخاب، استقرار و تغییر آن میشود ( هانت ومورگان، ۱۹۹۵). تعریف آنها بر مشتریگرایی و رقیبگرایی تأکید دارد و اسمی از هماهنگی بینبخشی به میان نمیآورد.
شاپیرو ( ۱۹۸۸) در مقالهای بازارگرایی را مجموعهای از فرایندها در جهت کسب اطلاعات در مورد عوامل اثرگذار بر رفتار خریداران و توزیع این اطلاعات در بین همه بخشهای سازمان تعریف کرد.
شاپیرو تأکید میکند که یک شرکت بازارگرا شرکتی است که کاملاً بازارها و مشتریانش را میشناسد. او پیشنهاد میکند که به منظور تقویت بازارگرایی، همکاری مبتنی بر اعتماد میان واحدهای مختلف سازمان مهم و ضروری است.
یکی از جنبه های فرهنگ سازمانی اسـت کـه در آن کارکنـان بـالاترین ارزش را بـه سـود آوری بنگاه و نگهداری مشتری از طریق ایجاد ارزش برتر می دهند. بازار گرایی یـک نـوع هنجار رفتاری است و از طریق نـوآوری پاسـخگو نیازهـای حـال و آتـی بـازار و مشـتری است . شرکتهای بازار گرا دارای مزیت رقابتی در سرعت به پاسخگویی به نیازهای بـازارو مشتریان می باشند . همچنین درپاسخگویی به فرصتها و تهدیدات بازار اثـر بخـش عمـل می کنند . ارزش محوری در بازارگرایی این است که سازمان را در مقابله با شـرایط کسـب و کار جدید آماده می سازد و می توانند اطلاعات لازم را از بازار به دست آورده و خود را آماده پاسخگویی به نیازهای بازارکند.
الف ) رفتارهای سنتی بازارگرایی :
نسل اول بازارگرایی ، شرکتها یی هستند که رفتار سنتی بـازارگرایی دارنـد و بـه شـناخت نیازهای اظهار شده مشتریان در بازار توجه دارند و اقدام به سـاخت کـالا و ارائـه خـدمات می کنند که بتوانند آن نیازها را برآورده سازند .
شرکتهای بازارگرا با بررسی نیازها و خواسته های مشتریان ، شناخت خودشان را نسبت به آنها افزایش میدهند و می توانند کالا و خدمات جدید را متناسب بـا بـازار و مشـتری ارائه دهد .
این نوع رفتارها بیشتر تمرکز بر ارضای نیاز های فعلی مشتریان دارد. مـدیران و کارکنـان فقط آنچه را می بیند که درمنظرمشتریان جاری آنـان قـراردارد و بـه مـاورای آن تـوجهی ندارند . این نوع رفتار بازارگرایی این است که باعث کاهش توانایی شرکت در نوآوری شده و به عنوان تهدیدی برای شرکت محسوب می شود . شرکتهای بازارگرای سنتی از پژوهشهای بازار برای شناخت نیازها ی عینـی مشـتریان و از سـنجش رضـایت مشـتریان بـرای شناخت مسائل و مشکلات آنان استفاده می کنند.
این نوع رفتارها نمی توانند منجر به توسعه فرایند های محصول جدید و نوآوری یـادگیری سازمانی و موفقیت در فروش محصول جدید باشد.
ب ) رفتارهای مدرن بازارگرایی :
نسل دوم شـرکتهای بـازارگرا خـود را متعهـد بـه شـناخت نیازهـای اظهـار شـده و نشـده مشتریان . تواناییها و برنامه های رقبا و ارزیابی اطلاعات بازار می کنند. شرکتهای بازارگرای نسل دوم بطور وسیع به کنکاش بازار پرداخته . افق زمانی بلنـد مـدت داشته و بیشتر در بازار نفوذ می کنند . تکنیک های پژوهش نسل دوم شرکتهای بازار گـرا مشابه تکنیک های پژوهش نسل اول شرکتهای بازار گرا است . البتـه نسـل دوم شـرکتهای بازارگرا از تکنیک های دیگر برای شناخت نیازهای آشکار شده مشتریان استفاده می کنند .
در بازارگرایی جدید شـرکتهای بـازارگرا بـا مصــرف کننـدگان بالفعــل و بالقــوه ارتبـاط نـزدیک دارند و مصرف کنندگان را مشتریان بالقوه یا بالفعل می داننـد کـه دارای نیازهـای ارضا نشده ای می باشند که نحوه برآوردن نیازهایشان را در بازار مورد مقایسه قرارداده و راه حل مطلوب جهت برآوردن نیازهایشان را دربازار مورد مقایسه قـرار داده و راه حـل مطلوب جهت برآوردن آن نیازها را از شرکت انتظار دارند . نسـل دوم شـرکتهای بـازارگرا به دنبال کشـف بازارهـای ناشـناخته مـی باشـند . تمـام سیسـتمهای اطلاعـاتی شـرکتهای بـازارگرای نســل دوم در جهت ایجــاد تجربه رضایت بخش بــرای مشتری جمع آوری اطلاعات مربوط به مشتری و انجام اصلاحات لازم در این زمینه سازماندهی شده است .با این با این اوصاف بازارگرایی یک نوع فرهنگ سـازمانی اسـت کـه رفتارهـای فـردی را جهت ایجاد ارزش بـرتر بـرای مشتـری فراهم ساخته ودرنهایت منجر به عملکرد بهتر برای سازمان می شود
ج) بازاریابی گرایی و بازارگرایی
به نظر میرسد به سه دلیل عمده واژه « بازارگرایی» نسبت به واژه « بازاریابی گرایی» ارجح است:
۱) همانطور که شاپیرو (۱۹۹۸) بیان میکند « بازارگرایی» تنها وظیفه واحد بازاریابی نیست، بلکه همه واحدهای سازمان در ایجاد هوشمندی بازار، اشاعه و پاسخگویی سریع به آن مشارکت دارند.
بنابراین استفاده از واژه « بازاریابی گرایی» هم محدو دکننده است و هم گمراه کننده،
۲) استفاده از واژه « بازارگرایی»، این دیدگاه را که در سازمان واحد بازاریابی از بقیه واحدها مهمتر است منتفی میکند. این عبارت، مفهوم بازارگرایی را از حوزه عمل واحد بازاریابی خارج میکند و آن را به همه قسمتهای سازمان تسری میدهد .
۳ ) واژه « بازارگرایی » « برتوجه به بازارها» تاکید میکند که به معنای شناخت نیازهای مشتریان و عـوامل اثرگـــــذار بر آن است( شاپیرو، ۱۹۸۸) در اواخر دهه ی ۱۹۸۰ دیدگاهی سیستماتیک برای فهم بهتـر اینکه بازارگرایی چیست و ساختار آن کدام است توسعه یافت. کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) اولین محققینی بودند که در مورد این موضوع نتایج تحقیق اکتشافی خود را منتشر کردند. در همان سـال نـارور و اسلاتر (۱۹۹۰) نیز نتایج اولین کار تجربی خـود کـه معیـاری بـرای سنجش بازارگرایی و رابطهاش بـا عملکـرد شـرکت ارایـه مـی داد را منتشر کردند. این دو تحقیق بر اساس تحقیقات مفهـومی قبلـی در مورد بازاریابی بنا نهاده شده بودند. در ادامه نگاهی دقیقتر به این دودیدگاه می شود.
۲-۲-۲- دیدگاه های بازارگرایی
۲-۲-۲-۱- دیدگاه کهلی و جاورسکی
کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) بـا مطالعـهی ادبیـات بازاریـابی بیان کردند که سه مفهوم اساسی در دیدگاه بازاریابی وجود دارد:
-۱ مشتری مداری؛ -۲ بازاریابی هماهنگ -۳ سودآوری. آنها سپس از طریق مصاحبه با ۶۲ تن از مدیران بازاریابی و غیـر بازاریابی شرکتهای آمریکایی به این نتیجه رسیدند که سودآوری نتیجــهی بــازارگرایی اســت نــه یکــی از اجــزای آن. آنهــا نهایتــاً بازارگرایی را به صورت زیر تعریف کردند:
«بازارگرایی عبارت است از تلاش همـه جانبـه سـازمان در جهـت ایجاد هوشمندی بازار در مورد نیازهـای فعلـی و آتـی مـشتر یان،انتشار ایـن آگـاهی و هوشـمندی در میـان بخـش هـای مختلـف سازمان و پاسخگویی همه واحدهای سازمان به آن». مـدل آن هـا به شرح زیر است:

شکل۲-۱: دیدگاه کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) از بازارگرایی
هوشمندی بازار به جمعآوری و ارزیابی نیازهای فعلی و آتی مشتریان و همچنین تأثیر قوانین و مقررات دولتی، رقبا،تکنولوژی و سایر نیروهای محیطی اشاره دارد.
کهلی و جاورسکی بیان کردند که هوشمندی بازار منحصراً مسؤولیت واحد بازاریابی نیست بلکه بر عهدهی همه واحدهای سازمان است. هرچند که در این تعریف هوشمندی بازار شامل جمع آوری اطلاعات در مورد رقبا نیز میشود ولی کهلی و جاورسکی اهمیتی را که برای مشتریگرایی قایلند در مورد رقیبگرایی قایل نیستند. از این لحاظ دیدگاه آنها با دیدگاه نارور و اسلاتر در مورد بازارگرایی تفاوت دارد.
کهلی و جاورسکی همچنین معتقدند که هوشمندی بازار باید هم از طریق رویه های رسمی و هم از طریق رویه های غیر رسمی در کل سازمان انتشار یابد. انتشار اثربخش این هوشمندی از آن جهت حیاتی است که پایه و اساس مشترکی برای همکاریهای مبتنی بر اعتماد میان واحدهای مختلف سازمان فراهم میکند. این عقیده درست در جهت اهمیت هماهنگی بین بخشی در سازمان است که توسط شاپیرو (۱۹۸۸)، نارور و اسلاتر (۱۹۹۰) و اسلاتر و نارور (۱۹۹۴) پیشنهاد شد.
آخرین جزء بازارگرایی از دیدگاه کهلی و جاورسکی پاسخگویی به هوشمندی منتشر شده در سازمان است. نتایج تحقیقات آنها نشان میدهد که «پاسخگویی» شامل انتخاب بازار هدف، طراحی و انتخاب محصولات و خدمات، تولید، توزیع و تبلیغ این محصولات است.
آن دو همچنین نکات زیر را یادآور میشوند:
۱) تمرکز بازارگرایی بر فعالیتهایی است که عملیاتی کردن دیدگاه بازاریابی را تسهیل می کند
۲ ) بازارگرایی یک طیف است، بدین معنی که سازمانها دارای درجه های مختلفی از بازارگرایی هستند.
۲-۲-۲-۲- دیدگاه نارور و اسلاتر

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

۲-۲۳٫ تظاهرات پوستی دیابت
رایج ترین آنها تأخیر در بهبود زخم ها می باشد. درگیری پوستی دیابتی که پاپول های پیگمانته ی پره تیبیا یا لکه های پوستی دیابتی هم خوانده می شود به صورت یک ناحیه قرمز شروع و به هیپرپیگمنتاسیون[۱۱۰] حلقه ای تبدیل می شود علت آن ترومای مکانیکی به پره تیبیا[۱۱۱] بوده و خصوصاً در مردان مسن شایع تر است.
آکانتوزیس نیگریکانس[۱۱۲] (پلاک های مخملی هیپرپیگمانته که روی گردن و سطوح اکستنسور به وجود می آیند) از انواع تظاهرات پوستی است که در مقاومت شدید به انسولین دیده می شود.
خشکی و خارش پوستی که با مرطوب کننده ها بهبود می یابد و ضایعات بولوز[۱۱۳] (در جلوی تیبیا) هم در دیابت دیده می شوند (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۴٫ ویژگی های بالینی دیابت نوع ۲
ویژگی های بالینی دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:

شروع بعد از ۳۰ سالگی

در ابتدا ممکن است جهت درمان انسولین نیاز نباشد

۸۰ درصد این بیماران چاق هستند

مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی، اختلال چربی و سندرم تخمدان پلی کیستیک در آنها ممکن است وجود داشته باشد.

در دیابت نوع ۲، مقاومت به انسولین اغلب با چاقی شکمی و هیپرتری گلیسریدمی همراه است نه چاقی باسن و ران. امروزه تعداد موارد دیابت نوع ۲ در بین کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن افزایش یافته است. یعنی سن تشخیص در حال کاهش می باشد. دربعضی از افراد دارای دیابت فنوتیپ نوع ۲، در ابتدا کتواسیدوز دیابتی بروز می کند ولی مارکرهای خود ایمنی وجود ندارند. گاهی جهت درمان این افراد از داروهای خوراکی پایین آورنده گلوکز به جای انسولین استفاده می شود.
دیابت اتوایمیون: در ۱۰-۵ درصد افراد، فنوتیپ دیابت نوع ۲ همراه با ماکرهای خودایمنی (اتوآنتی بادی های ICA و GAD) وجود دارد که کمبود انسولین به طور مطلق مشاهده نمی شود. در این حالت احتمال دیابت نوع ۱ وجود دارد. این وضعیت به نام دیابت اتوایمیون بدون نیاز به انسولین یا دیابت نهفته بزرگسالان شناخته می شود. این افراد به احتمال زیاد طی ۵ سال نیاز به درمان با انسولین پیدا می کنند (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۵٫ توصیه های تغذیه ای برای بیماران دیابتی

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

تأمین تقریباً ۲۰-۱۵% کیلوکالری روزانه با مصرف پروتئین (برای افراد مبتلا به نفروپاتی تقریباً ۱۰%)

چربی های اشباع شده به میزان کمتر از ۱۰% کیلوکالری روزانه (در بیماران با لیپوپروتئین کم چگال بالا کمتر از ۷%)

چربی های اشباع نشده ی چند ظرفیتی به میزان تقریباً ۱۰% کیلوکالری روزانه. اجتناب از مصرف اسیدهای چرب اشباع نشده ی ترانس

۷۰-۶۰% باقیمانده ی کالری مورد نیاز بدن بین کربوهیدرات ها و چربی های اشباع نشده یک ظرفیتی تقسیم می گردد. اندکس گلیسمی غذا اهمیت چندانی ندارد.

استفاده از شیرین کننده های کالری زا مثل سوکروز مورد قبول است.

جهت حفظ سلامت، مصرف فیبرها (۳۵-۲۰ گرم در روز) و سدیم (≤ ۳۰۰۰ میلی گرم) در روز توصیه می شود.

مصرف کلسترول ≤ ۳۰۰ میلی گرم

تمام احتیاطات و توصیه ها در مورد مصرف الکل در فرد عادی، در بیمار دیابتی هم صادق است. الکل میزان بروز هیپوگلیسمی را می افزاید.

۲-۲۶٫ درمان بلند مدت
هدف از درمان عبارت می باشد از:

از بین بردن و حذف علائم هیپرگلیسمی

کاهش عوارض میکروواسکولار و ماکروواسکولار

فراهم نمودن الگوی طبیعی زندگی برای بیمار.

علائم و نشانه های هیپر گلیسمی اغلب با رسیدن قند خون به سطح کمتر از ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر از بین می روند. اما آنچه نکته ی اصلی درمان در دیابت می باشد، مراقبت جامع و کامل دیابت است که بیان می کند مراقبت باید شامل تشخیص و درمان عوارض اختصاصی و ریسک فاکتورهای بیماری های همراه دیابت هم باشد.
۲-۲۷٫ آموزش بیمار از نظر وضعیت تغذیه و ورزش در دیابت:
درمان تغذیه ای- طبی [۱۱۴]واژه ای است که جهت توصیف هماهنگی بهینه در میزان کالری دریافتی بیمار با دیگر جنبه های درمانی دیابت (ورزش، کاهش وزن و انسولین) به کار می رود. در درمان تغذیه ای- طبی جدید به جای توجه انحصاری به کاهش وزن بیمار، تصحیح سایر فاکتورها نظیر هیپرلپیدمی و فشار خون بالای بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز مد نظر قرار می گیرند. در مورد دیابت نوع ۲ باید درمورد افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی (فشار خون، اختلال چربی و چاقی) دقت کافی صورت گیرد. این بیماران را باید به کاهش وزن تشویق کرد. کاهش متوسط کالری، کاهش مصرف چربی، افزایش فعالیت و کاهش فشار خون و چربی به اضافه ی افزایش مصرف فیبرهای غذایی مهم می باشد(احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۸٫ ورزش:
ورزش فواید مثبت زیادی دارد که عبارتند از: مزایای قلبی عروقی، کاستن از فشار خون، کاهش توده ی چربی و حفظ توده ی عضلانی بدن، کاهش وزن، کم کردن قند پلاسما و افزایش حساسیت به انسولین. افراد دیابتی فاقد مکانیسم های کنترل قند خون هستند (هنگام ورزش، انسولین کاهش و گلوکاگون افزایش می یابد). در دیابت نوع ۲ شیوع هیپوگلیسمی ناشی از ورزش کمتر است ولی ممکن است همراه با مصرف انسولین و سولفونیل اوره ها دیده شود. درسنین بیش از ۳۵ سال،دیابت نوع ۱ بیش از ۱۰ سال، عوارض میکروواسکولر (رتینوپاتی، میکروآلبومینوری، نفروپاتی)، بیماری عروق محیطی یا کرونر و نوروپاتی، باید ورزش با احتیاط صورت گیرد.
رتینوپاتی پرولیفراتیو درمان نشده به علت احتمال دکولمان رتین و خونریزی ویتره از کنتراندیکاسیون های نسبی ورزش سنگین است (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۹٫ مونیتور کردن میزان قند خون
نظارت و کنترل بهینه قند، شامل اندازه گیری قند پلاسما توسط بیمار و کنترل طولانی مدت آن بوسیله پزشک می باشد که توسط اندازه گیری انجام می شود. اولی نشانگری از کنترل کوتاه مدت و دومی بازتابی از کنترل قند خون ظرف ۲ تا ۳ ماه گذشته است.
نظارت شخصی بیمار بر قند خون[۱۱۵]: امکان اندازه گیری قند خون را درهر زمان برای بیمار فراهم می کند. نتایج نمونه گیری از خون نوک انگشت بیش از نقاط دیگر (مانند ساعد) قابل اعتماد می باشد در دیابت نوع ۲ تعداد دفعات کمتری مورد نیاز است زیرا شدت تعییرات قند پلاسما در این افراد کمتر است، بنابراین یک تا دو بار در روز کافیست. اما باید توجه کرد که در مصرف داروی خوراکی باید دفعات بیشتر باشد (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۰٫ ارزیابی کنترل دراز مدت قند خون:
برای ارزیابی کنترل دراز مدت قند خون، اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله روش استاندارد می باشد. با افزایش سطح قند پلاسما، اتصال غیر آنزیمی گلوکز به هموگلوبین هم افزایش پیدا می کند.چون طول عمر اریتروسیت ها ۱۲۰ روز است، تغییرات هموگلوبین گلیکوزیله چگونگی قند را طی ۲ تا ۳ ماه گذشته نشان می دهد.
وجود هموگلوبینوپاتی ها، آنمی های همولیتیک و اورمی می تواند در نتایج اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله تداخل ایجاد کند.
دو روش نظارت شخصی بیمار بر قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله مکمل یکدیگر هستند. در زمان بروز بیماریهای دیگر ممکن است نظارت شخصی بیمار بر قند خون طبیعی باشد ولی هموگلوبین گلیکوزیله از کنترل خارج شده باشد. بعد از صرف غذا یا در هیپرگلیسمی شبانه نیز نظارت شخصی بیمار بر قند خون طبیعی باشد ولی هموگلوبین گلیکوزیله طبیعی باشد. اگر مقدار هموگلوبین گلیکوزیله ، ۶% باشد، مقدار متوسط قند پلاسما ۱۳۵ میلی گرم بر دسی لیتر خواهد بود. به ازای هر ۱% افزایش در هموگلوبین گلیکوزیله مقدار ۳۵ میلیگرم بر دسی لیتر به متوسط قند پلاسما افزوده خواهد شد.
در صورت کنترل قند خون، هموگلوبین گلیکوزیله باید ۲ بار در سال اندازه گرفته شود ولی اگر گلوکز خون به اندازه ی کافی کنترل نشده باشد یا در روش درمان تغییر کرده باشد و نیز در اغلب مبتلایان به دیابت نوع ۱، این آزمایش باید هر ۳ ماه یک بار انجام شود.
زمانی که اماکن اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله وجود ندارد (آنمی همولیتیک، هموگلوبیبنوپاتی ها)، اندازه گیری میزان اتصال گلوکز به پروتئین های دیگر مثل آلبومین به عنوان روش جایگزین به کار می رود. مثلاً بررسی فروکتوزآمین (با بهره گرفتن از آلبومین) جهت تعیین وضعیت قند در طی ۲ تا ۴ هفته ی قبل به کار می رود (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۱٫ جنبه های کلی درمان دیابت شیرین نوع ۲:
علاوه بر بهتر نمودن کنترل قند خون در این نوع دیابت، باید حالات همراه نظیر چاقی، فشار خون بالا، اختلال چربی و بیماری های قلبی- عروقی را نیز در نظر گرفت. در این افراد بعد از شروع درمان طبی تغذیه ای و ورزش، جهت تسریع کاهش وزن قند خون را مجدداً بررسی می کنیم اگر سطح مطلوب قند خون بعد از ۳ تا ۴ هفته حاصل نشد، درمان دارویی لازم است.
دیابت نوع ۲ یک اختلال پیش رونده است و سرانجام نیاز به داروهای متعددی برای درمان پیدا می کند که یکی از آنها، انسولین می باشد.
۲-۳۲٫ انواع داروهای پایین آورنده قند خون:
داروهای پایین آورنده قند خون به چند دسته تقسیم می شوند: داروهایی که سبب افزایش ترشح انسولین می گردند، داروهایی که تولید قند را می کاهند و داروهایی که حساسیت به انسولین را زیاد می کنند.
۲-۳۳٫ درمان انسولین در دیابت نوع ۲:
انسولین باید در بیماران و افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که یکی از مشکلات زیر را دارند به عنوان اولین درمان در نظر گرفته شود: افرادی که دچار کاهش وزن شدید شده و لاغر هستند، افراد مبتلا به نارسایی کبد و کلیه که قادر به استفاده از داروهای خوراکی نیستند، افراد بستری در بیمارستان و بیمارانی که به شکل حاد بدحال می شوند.
۲-۳۴٫ عوارض درمان دیابت شیرین
عوارض جانبی درمان متمرکز دیابت عبارتند از: افزایش تعداد دفعات هیپوگلیسمی شدید، افزایش وزن، افزایش هزینه های اقتصادی و وابستگی بیشتر در بیماران.
عکس مرتبط با اقتصاد
وخیم ترین عارضه ی درمان دیابت، هیپوگلیسمی است.
افزایش وزن در اکثر روش های درمانی دیابت نظیر درمان با انسولین، داروهای محرک ترشح انسولین و تیازولیدیندیون ها دیده می شود. اما در مصرف مت فورمین و مهارکننده های α لوکوزیداز وجود ندارد.
علت افزایش وزن در درمان دیابت، وجود اثرات آنابولیک انسولین و کاهش دفع گلوکز از ادرار بدون کاهش متناسب مصرف کالری ها می باشد.
بهبود کنترل قند خون گاهی سبب وخیم شدن رتینوپاتی یا نفروپاتی دیابتی به صورت موقت می شود (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۵٫ جنبه های جدید و مرسوم در مراقبت جامع دیابت
به افراد مبتلا به دیابت باید واکسن های کزاز و پنوموکوک (در فواصل زمانی توصیه شده)، و واکسن آنفلوانزا (به صورت سالیانه) تزریق می گردد.
در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت باید آسپرین تجویز نمود.
نکات زیر در مورد معاینه ی چشمی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ توصیه شده است.

افرادی که دیابت آنها در زیر ۲۹ سالگی شروع شده است باید ظرف ۳ تا ۵ سال اول، معاینه ی چشمی شوند.

بعد از ۳۰ سالگی در صورت تشخیص دیابت، معاینه ی چشمی در همان هنگام ضروری است.

زنان مبتلا به دیابت که قصد بارداری دارند، قبل از بارداری و در سه ماهه ی اول حاملگی باید معاینه چشمی انجام دهند.

در هر ویزیت سرپایی بهتر است پای بیمار از نظر مشکلات احتمالی مشاهده و بررسی شود.
حتی در صورتی که هیچ پروتئینی در ادرار بیمارمبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ وجود نداشتته باشد، بررسی سالیانه از نظر وجود میکروآلبومینوری (نسبت آلبومین به کراتینین در یک نمونه ادرار) توصیه می شود.
آزمایش های بررسی پروتئین ادرار باید ۵ سال بعد از شروع دیابت نوع ۱ و از هنگام ظهور دیابت نوع ۲ انجام شوند (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۶٫ جنبه های روانی- اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در مبتلایان به دیابت نوع ۱ یا ۲ مشکلات زیر شایعتر می باشند؛ افسردگی و اختلالات خوردن مانند شکمبارگی[۱۱۶]، پراشتهایی[۱۱۷] و بی اشتهایی عصبی.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
۲-۳۷٫ ورزش و دیابت
تمرین ورزشی، نوعی از فعالیت جسما نی به صورت حرکات بدنی برنامه ریزی شده، ساختارمند و مکرر است که برای بهبود یا حفظ یک یا چند جزء آمادگی جسمانی انجام می شود (ویلی[۱۱۸]، ۲۰۰۶). ورزش نقش عمده ای در کنترل قند خون افراد دیابتی نوع دوم دارد. تولید انسولین معمولاً در این گروه، بویژه در مراحل اولیه بیماری مورد توجه نیست. بنابراین مشکل اصلی با این نوع از بیماری دیابت، پاسخ ندادن سلول های هدف به انسولین (مقاومت انسولینی) است. به علت این که سلول ها نسبت به انسولین مقاوم می شوند، هورمون نمی تواند عمل خود را در تسهیل انتقال گلوکز در عرض غشاء سلولی انجام دهد. آیوی[۱۱۹] مشخص کرده است که انقباض عضلانی دارای یک اثر شبه انسولینی می باشد. با انقباض عضلانی، نفوذپذیری غشاء به گلوکز احتمالاً به علت افزایش تعداد ناقل های گلوکز در غشاء پلاسمایی افزایش می یابد. بنابراین انجام ورزش مقاومت انسولینی را کاهش و حساسیت انسولینی را افزایش می دهد. معنی کاهش مقاومت انسولینی این است که این افراد باید مقدار مصرف انسولین را کاهش دهند. کاهش در مقاومت انسولینی و افزایش حساسیت به آن ممکن است ترجیحاً پاسخی به هر وهله تمرینی باشد نه نتیجه ی سازگاری بلندمدت با تمرین (کچ و همکاران، ۲۰۱۱). تمرینات ورزشی اثر مثبتی در پیشگیری و درمان چاقی و انواع دیابت دارند (کیم و همکاران، ۲۰۰۶). هیپرتانسیون یک بیماری شایع خطرآفرین در دیابت است که ۲۰-۶۰% از بیماران دیابتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد (انجمن دیابت آمریکا[۱۲۰]، ۲۰۰۳). برخی از مطالعات انجام شده در ایران شیوع هیپرتانسیون در افراد دیابتی را ۲/۳۰% (مهاجری و همکاران، ۱۳۸۱) و برخی دیگر فزونی فشار خون سیستولیک را ۹/۷۵% و فزونی فشار خون دیاستولیک را ۸/۱۱% گزارش کرده‌اند (نوایی و همکاران، ۱۳۸۱). درمان پرفشاری خون افراد دیابتی برای اجتناب از بروز عوارض قلبی- عروقی (سکته، بیماری کرونر قلب و … ) ضروری می‌باشد و توصیه به پیاده‌روی، ورزش سبک، کنترل وزن و اصلاح رژیم غذایی از مسائل بسیار مهم و اساسی در کمک به درمان این بیماران است (یغمایی و فارونی، ۱۳۷۱). در سال های اخیر، کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی به عنوان راه کارهایی برای کنترل دیابت و مقاومت به انسولین در کنار تغذیه و دارو مطرح بوده است (دوبنو[۱۲۱] و همکاران، ۲۰۰۳). چکیده تمرینات ورزشی برای کنترل دیابت همواره تجویز می شود. تمرینات ورزشی می تواند در دیابت نوع اول و دوم حساسیت انسولین را افزایش داده، گلوکز خون را کاهش دهد و تأثیر روانی مثبتی در بر داشته باشد. فعالیت های ورزشی بویژه در دیابت نوع دوم کنترل گلیسیمیک را موجب می شود و میزان لیپید را تثبیت می کند. تنظیم میزان انسولین، اندازه گیری دقیق گلوکز خون، توجه به رژیم غذایی در کنار تمرینات ورزشی عامل تثبیت گلیسیمی در دیابت نوع اول می باشد. با تمرینات هوازی منظم، سلامت عمومی ارتقا یافته، عوامل خطر ساز قلبی- عروقی کاهش یافته و موجب کاهش وزن می شود که برای بیماران دیابتی می تواند مفید باشد. در عین حال تمرینات ورزشی، بخصوص تمرینات مقاومتی خطراتی برای برخی از بیماران دارد که نیاز به احتیاط کردن در مورد برخی فعالیت ها، برنامه ریزی و زمانبندی فعالیت بدنی و محدودیت های زمانی وقوع آنها می شود. فرد دیابتی می تواند به بالاترین سطح آمادگی که در ورزش حرفه ای و المپیکی وجود دارد برسد. اما برای رسیدن به این سطح باید بیاموزد که چگونه رژیم کربوهیدرات و انسولین خود را هماهنگ کند، تا بدون تغییرات شدید در غلظت قند خون در ورزش شرکت نماید. مقدمه اهداف عمده درمان دیابت عبارتند از تسکین علایم، پیشگیری و درمان عوارض حاد و طولانی مدت و مدیریت ناهنجاری های توام نظیر پر فشار خونی و کاهش مرگ و میر و بهبود کیفیت زندگی در این افراد است. اگر لازم است که فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به دیابت توصیه شود در این صورت، ورزش باید به تحقق برخی اهداف درمانی همراه با حداقل عوارض جانبی کمک نماید. از این رو، نسبت خطر به فایده در مورد فعالیت بدنی باید آن قدر مطلوب و قابل توجه باشد که بتوان بر اساس آن، ورزش را به عنوان یک رویکرد یا اننخاب درمانی توصیه نمود. بی تحرکی بدنی با تمام اجزای سندروم متابلیکی ارتباط دارد، در نتیجه جستجو به دنبال یافتن تاثیر مفید افزایش فعالیت بدنی بر روی این سندروم امری عاقلانه خواهد بود (گوردون، ۱۳۸۰). فعالیت جسمانی و ورزش در طول چند دهه، به عنوان یکی از ارکان اساسی مراقبت و مدیریت دیابت مطرح بوده که هزینه ی اندک و ماهیت غیر دارویی فعالیت جسمانی، اهمیت درمانی آن را افزون تر می سازد. یافته های قبلی حاکی از بهبود حساسیت/ مقاومت انسولین و کاهش مصرف داروهای کاهش دهنده ی قند خون در پی تمرینات ورزشی می باشد. تمرینات ورزشی اثر انسولین را به طور چشم گیری در عضله اسکلتی افزایش می دهند. مکانیسم مربوط شامل بروز سازگاری هایی نظیر افزایش دانسیته مویرگی، افزایش میزان پروتئین های حامل گلوکز (به ویژه پروتئین حامل گلوکز ۴[۱۲۲]) و جابجایی به سمت انواع تارهای حساس به انسولین و تغییرات احتمالی در ترکیب فسفولیپیدهای سارکلم، افزایش فعالیت آنزیمی گلیکولیتیک و اکسیداتیو و افزایش فعالیت گلیکوژن سنتاز می باشد. ورزش موجب افزایش پروتئین کیناز فعال شده با AMP می شود که ناشی از افزایش در جابجایی پروتئین حامل گلوکز ۴ به غشاهای سطحی می باشد. فعالیت پروتئین کیناز فعال شده با AMP، همچنین انتقال گلوکز را از طریق افزایش میزان پروتئین حامل گلوکز ۴سطح سلولی در عضله اسکلتی مقاوم به انسولین افزایش داده و اثرات بیان پروتئین حامل گلوکز ۴ را میانجی گری می نماید (آلبرایت [۱۲۳]و همکاران، ۲۰۰۰ و شنوی [۱۲۴]و همکاران، ۲۰۰۹). انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که بیماران دیابتی نوع ۲ حداقل ۱۵۰دقیقه در هفته فعالیت هوازی با شدت متوسط یا ۹۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید را انجام دهند(پریت[۱۲۵]، ۲۰۰۶). امروزه اکثر صاحب نظران اصول اساسی درمان دیابت را به صورت استفاده از رژیم غذایی، فعالیت جسمانی و دارو می دانند؛ به گونه ای که فعالیت جسما نی منظم نقش کلیدی در مدیریت دیابت نوع ۲ خصوصًا کنترل گلیسمیک و اصلاح عوامل خطر قلبی عروقی و افزایش حساسیت به انسولین، کاهش چربی بدن و کاهش فشار خون دارد، فعالیت جسمانی منظم کاهش معنی دار هموگلوبین گلیکوزیله و کاهش هایپرلیپیدمی و عوامل خطر بیماری قلبی و نیز مزایای روانشناختی را برای بیمار به همراه دارد (محمد زاده و همکاران، ۲۰۰۸). گرچه فعالیت جسمانی یک درمان توصیه شده در دیابت است، با این حال این بیماران از فعالیت اندکی در این زمینه برخوردار هستند. محققان برآورد نمود ه اند که ۳۷ تا ۶۰ درصد از بیماران دیابتی فعالیت جسمانی اندکی دارند یا به میزانی که کارکنان مراقبت های سلامت به آنان توصیه نمود ه اند عمل نمی کنند (گیلبرت[۱۲۶]، ۲۰۰۳- وود، ۲۰۰۲) مجموعاًا تخمین زده می شود که فقدان فعالیت جسما نی ۱۰ ا لی ۱۶ درصد از علل هر یک از بیماری های دیابت و حدود ۲۲ درصد از علت بیماری ایسکمیک قلب را باعث می گردد (کاستانزو[۱۲۷] و همکاران، ۲۰۰۶).

بنابراین کجرویها و نوع کنترل اجتماعی با توجه به ساختار جامعه، شکل حکومت، فرهنگ، نهادهای اجتماعی و… متفاوت است. در جامعه بسته روستایی که همه همدیگر را می شناسند و روابط براساس احترام است و کوچکترها به وسیله و تحت کنترل بزرگترها یا به عبارتی ریش سفیدان هستند، اعضای جامعه برای آنکه انگشت نما نشوند و از جامعه خود طرد نگردند، کمتر به کجروی روی می آورند. از این رو، افراد سعی دارند در چهارچوب سنت و فرهنگ جامعه خود زندگی کنند، زیرا در این گونه جامعه ها، نگاه ریش سفیدان به فرد خاطی سنگین تر از چند سال زندان است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
اما شکل کنترل اجتماعی در جامعه های باز مثل شهرها متفاوت است. در شهر خانواده کوچکتر شده و اعضای خانواده به خاطر مشکلات اقتصادی و شغلی و درگیر شدن با زندگی ماشینی کمتر همدیگر را می بینند. در اینجا، قانون و مقررات کنترل کننده رفتار اجتماعی است.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۳-۴-۵ انواع کنترل اجتماعی
کنترل های اجتماعی را می توان از نظر هدفهایی که در جامعه دارند به انواع زیر تقسیم کرد:
۱: کنترل غیررسمی: کنترل غیررسمی، شکلی از کنترل اجتماعی است که در عرصه رویاروی اجتماعی اعضای جامعه در خانواده، مدرسه، محل کار و… تحقق مییابد. افرادی که بر خلاف هنجارهای سنتی و معیارهای خانوادگی و اجتماعی رفتار کنند، از سوی دیگران برای همنوایی با هنجارهای اجتماعی تحت فشار قرار می گیرند. افراد ناهمنوا از جامعه طرد می شوند یا مورد تمسخر و استهزای دیگران قرار می گیرند.
گروه های همسالان و افراد دارای موقعیت مشابه و گروه های مرجع نقش مهمی در همنوایی افراد ایفا می کنند. نمونه ای از این همنوایی را می توان در بین دوستان و همگنان مشاهده کرد که به خوبی با هم سازگار شده اند. افزون بر این، ترس از بی آبرویی یا بی احترامی و بی اعتباری بسیاری از افراد جامعه را وامی دارد تا از انجام کارهای ضد اجتماعی سرباز زنند. همچنین پیش بینی از اینکه عملی ممکن است مورد قبول خانواده، دوستان، معلمان و دیگر اعضای جامعه قرار نگیرد، از بسیاری کجرویهای اجتماعی جلوگیری می کند.
۲: کنترل رسمی: کنترل رسمی مبتنی بر عنصر حقوقی و قانونی کنترل اجتماعی است. قوانینی وجود دارند که راهنمای اعضای جامعه اند و گروه هایی هستند که شغلشان اعمال این قوانین و مقررات در جامعه می باشد، آنها کجروان اجتماعی و مجرمان را دستگیر می کنند و برای مجازات به دادگاه ها می فرستند.
نه تنها قوانین بخشی از کنترل های رسمی هستند؛ بلکه مؤسسه ها و سازمان هایی چون مدرسه، اداره و… نیز وجود دارند که دارای معیارها و مقرراتی برای کنترل اجتماعی می باشند. چنانچه در مدرسهها، مقرراتی وجود دارد که اطاعت از آنها لازم است و در صورت سرپیچی مجازات در پی خواهد داشت.
۳: کنترل اجتماعی مثبت و منفی: تشویقها، آفرینها، قدردانیها و اعمال شوقآمیز دیگر، از ساختکارهای مثبت بوده، برای همنوا ساختن با هنجارها و ارزشهای اجتماعی لازم است. برعکس، تنبیه، توبیخ، تهدید، بی اعتنایی، ریشخند، جریمه و زندان از ساختکارهای منفی است. این تدابیر به منظور انصراف افراد از رفتارها و گرایشهای ضد اجتماعی به کار گرفته می شود. تباین میان کنترل اجتماعی مثبت و منفی امری انتزاعی است و هردو مجموعا در واقعیت هدفی را که تأمین همنوایی اجتماعی است، تعقیب می کنند.
۲-۳-۴-۶ نقش امر به معروف و نهی از منکر در کنترل اجتماعی
یکی از ساختکارهای مهم کنترل اجتماعی در اسلام ″امر به معروف و نهی از منکر″ است. این پدیده که یکی از ″اصول عملی″ اسلام است همانند نماز و روزه و حج بر مسلمانان واجب می باشد. امر به معروف و نهی از منکر به صورت حکم شرعی، از کارآیی مؤثری برخوردار است؛ زیرا مردم احساس تکلیف شرعی می کنند و با حضور و شرکت فعال به رویارویی با آسیبهای اجتماعی و قانون شکنیها بر می خیزند و در پاسداری از هنجارهای دینی جامعه اسلامی به وظیفه شرعی خود عمل می کنند و مانع گسترش کجرویهای اجتماعی می گردند. به بیان دیگر، مردم موظفند از فضیلتها و نیکیها پاسداری کنند و از اشاعه مفاسد اجتماعی جلوگیری نمایند.
امروز جامعهی ما بر بنیانهای دینی قرار دارد و این امر نتایج بسیاری را در پی دارد که یکی از مهمترین آنها مسؤولیت افراد نسبت به یکدیگر است. در این فرایند است که میتوان گامهای استواری به سوی هدفهای اسلامی برداشت و در چنین شالودی است که می توان مفهوم ″امر به معروف و نهی از منکر″ را به روشنی و آشکارا مشاهده کرد.
″معروف″ عبارتست از هر امری که از لحاظ عقلی و شرعی انجام آن نیکو باشد و″منکر″ عبارت است از هر امری که اعمال آن نکوهیده باشد به شرط آنکه فاعل نسبت به آن آگاهی و شناخت داشته باشد و عقل و شرع آن را تجویز ننماید. به عبارت ساده تر آنچه دارای مصلحت است و به رشد و کمال آدمی کمک می کند، ارزش و معروف، و آنچه دارای مفسده بوده و مانع کمال است، ضد ارزش و منکر. معروف در جامعه شناسی معادل ″ارزش″ است و ارزشها که بنیادی ترین عامل که تبیین و شناخت هنجارهای اجتماعی هستند، بر عقاید مشترک اجتماعی دربارﮤ آنچه خوب، درست و مطلوب است، استوار می باشند.
هنجارهای اجتماعی که در تعیین معیارهای رفتاری مردم در هر جامعه ضروری هستند. بر پایه ارزشها، اعتقادات و آرمانهای مورد احترام آن جامعه پا می گیرند و به صورت معیاری برای ارزیابی رفتارهای اجتماعی افراد و گروه ها مورد استفاده قرار می گیرند. خوب بودن و یا بد بودن و شرایط مطلوب یا نامطلوب بر پایهی قضاوتهای متأثر از ارزشهای اجتماعی تعیین می شود و براساس آنها است که جامعه نظام پیدا می کند.
ارزشها دارای انواع مختلفی چون: ارزشهای فرهنگی، اقتصادی، حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، ذهنی، رسمی و دینی می باشند. معروف جزء ارزشهای دینی بوده و معنویت را وارد زندگی اجتماعی انسانها می سازد. عمل به معروف دارای ثواب الهی و رضایت وی است و منکر از ضد ارزشهای دینی و مانع حاکمیت معنویت در زندگی انسانهاست؛ از این رو با آن در یک جامعه ی دینی مبارزه می شود.
۲-۳-۴-۷ کارکردهای اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
کارکردهای اجتماعی ″امر به معروف و نهی از منکر″ را می توان در موارد زیر گروه بندی کرد:
۱: ضامن اجرایی قوانین الهی و برپایی هنجارهای دینی است؛
۲: موجب تداوم ارزشها و هنجارهای دینی می گردد و در نتیجه موجبات رستگاری مسلمانان میشود؛
۳: عامل ایجاد وحدت و همبستگی مسلمـانان است و موجبات تقویت روح جمعی مؤمنان را فراهم میآورد؛
۴: با کلیه ضد ارزشهای دینی اعم از ظلم و ستم، بدعت، رواج سنتهای غلط، و پیروی کورانه از آداب و رسوم پیشینیان در جامعه اسلامی به مبارزه می پردازد و امت را به سوی سعادت، عدالت و حاکمیت ارزشهای الهی با پیروی آگاهانه و همراه با تفکر و تعمق و اندیشه رهنمود می گرداند.
* فرایند امر به معروف و نهی از منکر در جامعه
مفهوم امر به معروف و نهی از منکر دارای مراحل مختلفی است که می توان آنها را به شرح زیر گروه بندی کرد:
۱: احساس تنفر در قلب و اعراض از فرد خاطی: هر مسلمان مومن وظیفه دارد و حداقل در قلب خود نسبت به انحرافات اجتماعی و ترک واجبات الهی احساس تنفر کند و از فرد خاطی اعراض نماید و روبرگرداند و به هر شکل ممکن نارضایتی خویش را اعلام دارد.
۲: مرحله زبانی همراه با پند و اندرز: کنترل اجتماعی در این مرحله با پند و اندرز، نصیحت و نرمی همراه است. اما در صورتی که مؤثر واقع نشد، با خشونت و تندی توأم می گردد.
۳: مرحله ی اعمال زور: در مرحله نهایی به منظور جلوگیری از گسترش کجرویهای اجتماعی در جامعه و نادیده گرفتن احکام الهی، اعمال زور مورد نظر است؛ اما باید توجه داشت که اجرای این مرحله به عهده ی مسؤولان حکومتی بوده و به افراد عادی واگذار نمی شود.
۲-۳-۴-۸ امنیت اجتماعی از منظر تئوریسین های امنیت ملی
بوزان و ویور برای اولین بار این واژه را مورد استفاده قرار داده اند. قصد آنان از بکارگیری این واژه پوشش دادن به ابعاد و جنبه هایی از حیات اجتماعی است که در سایه امنیت ملی تأمین نشده است.
به این نکته نیز اشاره دارد که الزاما و همیشه تأمین امنیت توسط دولت موجب امنیت نخواهد بود و در بسیاری مواقع بین منافع دولت و شهروندان تضاد پیش می آید (بوزان،۱۳۷۸: ص۶۱).
بنابراین، از دیدگاه تئوریسین های امنیت ملی، مرز مشخص بین امنیت ملی و اجتماعی وجود دارد. چنانچه وقتی سرزمین و حاکمیت مورد تعرض و تهدید قرار گیرد «امنیت ملی» موضوعیت می یابد و زمانی که «هویت جامعه ای» مورد تجاوز باشد، امنیت اجتماعی به میان خواهد آمد.
پارسنز جامعه را متشکل از اجزایی می دانست که اصطلاحا پایگاه نقش ها نامیده می شود.
بنابراین، وقتی خرده سیستم ها به ایفای نقش های خویش پرداخته و آسیبی متوجه آنها نباشد یا همچنین امکان کسب فرصت ها برای انسجام خرده سیستم ها فراهم باشد، امنیت اجتماعی برقرار شده است.
بوزان و ویور حتی زمانی که امنیت را به امنیت داخلی و خارجی تقسیم می کنند خلط موضوعی و قلمروی با امنیت اجتماعی نمی بینند، چرا که امنیت داخلی را متوجه تهدیدات و آسیب هایی می دانند که از سوی نیروهای داخلی متوجه حاکمیت دولت است. از این منظر، متولی امنیت داخلی ارگان دولتی و وابسته به دولت است.
۲-۳-۵ تبیین نظری احساس امنیت
محققین سه رویکرد نظری عمده را در تجزیه و تحلیل و علت یابی پدیده احساس امنیت از یکدیگر متمایز کرده اند اولین آنها با عنوان آسیب پذیری اعم از آسیب پذیری فیزیکی، روان شناختی و اقتصادی شناخته می شود. رویکرد دوم تجربه جرم[۴] اعم از مستقیم (به عنوان قربانی) و غیر مستقیم (از طریق دوستان، تماسهای اجتماعی و رسانه) را به خود دارد. رویکرد سوم به محیط اجتماعی و فیزیکی و فقدان انسجام اجتماعی به عنوان منبع احساس ترس و ناامنی متمرکز است. این سه رویکرد، از نظر متغیرهای مستقل مورد مطالعه با هم تفاوت دارند.
۱: اولین رویکرد که در واقع نگاهی (جامعه- جمعیت شناسانه)[۵]شناخته میشود از آن محققانی همچون مکینتا[۶] باکس، هلواندروز[۷] می باشد.
این محققان معتقد هستند: “انسان هایی که احتمال زیادی می دهند که در معرض جرم و ناامنی قرار گیرند، فاقد امکان دفاع مؤثر، اقدامات حفاظتی و یا امکان فرار باشند و پیش بینی کنند که به طور جدی در معرض تهاجم خواهند بود آسیب پذیر خوانده می شوند” هر چند که آسیب پذیری شامل اجزای فردی، اجتماعی و موقعیتی می شود.
۲: رویکرد نظری دوم بر این اصل استوار است که احساس ناامنی محصول مواجهه ی شخص با جرم و یا مطلع شدن از آن، به وسیله شنیده ها اعم از تماس با دیگران و یا رسانه های همگانی است توسلاد[۸] از جمله اولین رویکرد تبیین احساس ناامنی، این دو بود که خطری وقوع جرم تجربه ی شخصی بزه دیدگی مستقیم، دو عامل کلیدی در فهم این ابهام هستند که چرا بعضی از مردم نگران نسبت به وقوع ناامنی را گزارش میکنند برخی دیگر خیر لویس و سالم[۹] بنابراین این فرضیه مطرح شد که ترس از ناامنی، تا حدودی ناشی از بزه دیدگی است، هر چه تجربه ی بزه دیدگی واقعی بیشتر باشد و یا هر چه احتمال بزه دیدن بالاتر باشد ترس از ناامنی بیشتر خواهد بود[۱۰] بدین ترتیب، این رویکرد ساده ترین مدل تبیین احساس ناامنی را تا کنون ارائه کرده است. سطح احساس ناامنی در یک جامعه معلول سطح فعالیت های مجرمانه در آن است.
۳: رویکرد بوم شناسی: رویکرد سوم که به محیط اجتماعی و فیزیکی و فقدان انسجام اجتماعی به عنوان منبع احساس ترس و ناامنی متمرکز است گاه به عنوان رویکرد بوم شناسی[۱۱] خوانده میشود تلاش بر این است که بین احساس فردی و متغیرهای زمینه ای مانند شهرنشینی، زندگی اجتماعی، و آشفتگی مدنی[۱۲] ارتباط برقرار شود[۱۳] برخی از مطالعات انجام شده در این رویکرد تلاش کرده اند.
نشان دهند که بین محل سکونت و احساس ناامنی رابطه وجود دارد: از جمله می توان به این ایده اشاره کرد که علائم حاکی از انحطاط فیزیکی محل و ضعف کنترل اجتماعی می تواند برداشت عمومی از خطر جرم و ناامنی را تحت تأثیر قرار دهد (منیژه نویدنیا،۱۳۸۴: ص۴۶).
بی نظمی میتواند به عنوان جنبه ای از محیط اجتماعی و فیزیکی، این معنا را برای مشاهده گر تداعی کند که اولا کنترل و دغدغه ای وجود ندارد و ثانیا ارزش ها و انگیزه های سایر فضای اجتماعی مورد مشاهده دچار انحطاط است.[۱۴]
از نظر محققینی همچون فرارو، آشفتگی مدنی به معنای آن است که ارزشها و هنجارهای مورد پذیرش تحلیل رفته است.
۲-۴ چارچوب نظری تحقیق
۲-۴-۱ مدل عملیاتی تحقیق
امنیت جانی

احساس امنیت
امنیت روانی
امنیت مالی

موافقت شهروندان با روند اجرای طرح
تنبیه اراذل و اوباش در ملاء عام
اجرای طرح مبارزه با اراذل و اوباش

تمایل به همکاری با پلیس در اجرای طرح
قاطعیت پلیس در برخورد با اراذل و اوباش
سرعت عمل پلیس در برخورد با اراذل و اوباش

نمودار ۲-۲ مدل مفهومی تحقیق

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

مدل تحلیلی تحقیق

جدول ۲-۱ مدل تحلیلی تحقیق

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو

به نظر می‌رسددلیل دوم با توجه به اینکه اسلام به مسلمانان نیز توصیه کرده است که ساختمان‌های خود را اینگونه نسازند ( عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۹۸ق، ج۳: ۵۶۵) پسندیره تر از دلیل اول است. باید به این نکته توجه کرد که اقلیت های دینی می‌توانند در محلات خود ساختمان های بلندتر از ساختمان های هم کیشان خود یا ساختمان های بلند محله مسلمان نشین بسازند. همچنین می‌تواند ساختمان‌های بلند محله مسلمان نشین را بخرند و هیچ فقهی حکم به تخریب این گونه ساختمان ها نداده است.
اقلیت های دینی در صورتیکه ساختمان مسکونی آنان با همسایگان برابر باشد بلندی آن نسبت به سایر خانه های محلات دیگر اشکالی نخواهد داشت (طوسی، ]بی‌تا[، ج۲: ۴۶).
بنابراین در خصوص ساختن ساختمان‌های بلند در حقوق ایران و حقوق بشر معاصر سخنی به میان نیامده است و تنها فقه امامیه ساختن آن را برای اقلیت‌ها در صورتی که بلندتر از ساختمان مسلمانان باشد نهی کرده است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

۲-۳-۳- مناطق ممنوعه برای رفت و آمد

در سه منطقه اقلیت های دینی برای رفت و آمد و آزادی مسکن محدود می‌گردند:
۱- در مورد مناطقی که قرارداد ذمه به طور صریح عبور و مرور یا اقامت فرد را در آن مناطق ممنوع کرده باشد.
۲- مساجد مسلمانان در هرنقطه و شرایطی که باشند از مناطقی است که اقلیت های دینی حق عبور و توقف در آن را نداند و حتی اجازه مسلمانان در این مورد تأثیری ندارد.
این مطلب درباره مسجد الحرام مورد اتفاق فقهای عامه و خاصه می‌باشد.
اما در مورد سایر مساجد حجاز و مساجد دیگر به نظر عده ای از فقهای عامه ممنوع بودن عبور و مروز ویا توقف غیر مسلمانان در مساجد مزبور هنگامی است که بدون اجازه مسلمین صورت گیرد ولی هرگاه با کسب اجازه باشد اشکال ندارد.
شیخ طوسی در کتاب المبسوط چنین می‌گوید : « مذهب فقهای شیعه این است که غیر مسلمانان هرگز دخول به مساجد را ندارد و هیچ فرد مسلمانی نمی تواند چنین اجازه ای به آنان بدهد» (طوسی، ]بی تا[، ج۲: ۴۷ ).
علامه حلی در کتاب تذکره الفقهاء، جلد اول در مورد هیئت های نمایندگی اقلیت های دینی می‌گوید: «پیشوای مسلمین نمی تواند آنان رادر مساجد به حضور بپذیرد و یا اقامت دهد» ( حلی، ج۱: ۴۴۵). شیخ طوسی نیز اگرچه ابتدا چنین عملی را تجویز می کند اما در پایان اضافه می‌کند که شایسته است مسلمین از آن اجتناب ورزند (طوسی، المبسوط، ]بی تا[، ج۱، ص۴۷).
۳- حجاز که شامل دو قسمت است : ۱-منطقه حرم ۲-سایر مناطق حجاز مانند مدینه و…
منطقه حرم که شامل شهر مکه و حوالی آن است واین منطقه از نظر اینکه نخستین و اساسی ترین مرکز توحید و قبله مسلمانان و کعبه مقدس و مسجد الحرام درآن واقع است و نیز از این جهت که مهد اصلی آیین اسلام و مطلع وحی الهی است حائز اهمیت و احترام فراوان است و قلب و مرکز جهان اسلام به شمار میرود. همه مسلمانان تا زمانیکه در این منطقه زندگی می‌کنند از امنیت و مصونیت برخوردارند و هر گونه جنگ و خونریزی در این سرزمین ممنوع است و حتی حیوانات نیز در این منطقه مصونیت کامل دارند و کشتن آنها ممنوع است. ( عمید زنجانی، ۱۳۷۰ : ۱۷۴و ۱۷۵).
در مورد منطقه حرم فقها اتفاق نظر دارند که افراد غیر مسلمان به این قسمت از سرزمین های اسلامی چه به عنوان عبورومرور و چه به منظور اقامت حق ورود ندارند ولی پیشوای مسلمین می‌تواند به افراد غیر مسلمان تنها اجازه عبور بدهد. (طوسی، المبسوط، ]بی تا[، ج۲: ۴۸).
در خصوص سایر مناطق حجاز که شامل حدود مدینه، یمامه، ینبع و خیبر و فدک و سرزمین های مجاور آن می‌گردد نیز از مناطق ممنوعه به شمار میرود با این تفاوت که عبور اشخاص غیر مسلمان از این مناطق در صورتیکه از سه روز تجاوز نکندبلامانع است ولی حق اقامت در حجاز از آن مسلمانان است. محقق حلی در شرایع می‌گوید : لا یجوز لهم استیطان الحجاز علی قول المشهور و قیل المراد بها مکه والمدینه و الیمن و مضانیها …» ( حلی، ۱۴۰۳ق: ۲۵۳ ).
شیخ طوسی می‌گوید : ذمیان بدون اجازه رسمی نیز می‌توانند وارد سرزمین حجاز ( به استثنای حرم شوند ولی بیش از سه روز به آنها اجازه توقف داده نمی شود و آنان می‌توانند از شهری به شهر دیگر منتقل شوند و در هر شهر سه روز بمانند» ( طوسی، المبسوط، ]بی تا[، ج۲: ۴۹ ).
زنان غیر مسلمان نیز اگر چه از انعقاد قرار داد ذمه و ادای جزیه معاف می‌باشند و می‌توانند در کشور اسلامی بلاعوض از جمیع مزایای قرارداد ذمه بهره مند گردند ولی در مورد حرم و حجاز مانند سایر افراد گروه های دینی از ورود و اقامت در این سرزمین ها ممنوع می‌باشند و باید مانند مردان برای ورود به حجاز کسب اجازه کنند و عوارض بپردازند ( حلی، تذکره‌ الفقها، ج۱: ۴۵۵).
صاحب جواهر دلیل این دیدگاه را سیره قطعیه ای می‌داند که ار آن اجماع نیز استفاده می‌شود و همچنین روایتی را مستمسک سخن خود قرار می‌دهد ( نجفی، ۱۳۹۲ق: ج۲۱:۲۸۹).
محقق حلی درباره اهل ذمه می‌گوید:« جایز نیست اهل ذمه به مسجد الحرام و دیگر مساجد وارد شوند و این مسأله مورد اجماع همه مسلمانان است و اگر مسلمانی به آنان اذن ورود دهد. اذن صحیح نیست، چه برای سکونت در آنجا و چه برای عبور و چه برای برداشتن غذا یا چیز دیگر (حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۳ ق: ۲۵۳).
صاحب جواهر علت شمول این حکم بر مساجد دیگر را چنین بیان می‌کند: «احترام و تعظیم همه مساجد لازم است و اگر گفته شود که کفار نجس بوده ولی با ورود آنان به مسجد نجاست به مسجد سرایت نمی کند، پاسخ داده می‌شود که چون ورود آنان به مسجد اهانت محسوب می‌شود یابه علت های دیگر ورودشان ممنوع است (نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۹۲ق: ۲۸۷).
منظور از نجس بودن کفار طبق گفته صاحب جواهر آیه زیر است:
«یا ایها الذین آمنو انما المشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام» (توبه/۲۸).
منظور از سرایت نکردن نجاست کفار، حدیث نبوی زیر است :
« إن الارض لا ینجسها شئ ؛ به درستی که زمین را چیزی نجس نمی کند (سبحانی، ۱۳۷۰؛ ج۲: ۴۱۲ به نقل از محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲: ۹۶۴ ).
در ماده ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است: «هر کس حق دارد در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور نماید و محل اقامت خود را انتخاب نماید و هر کشوری از جمله کشور خود را ترک کند یا به آن باز گردد».
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز این حق را برای همه ساکنین به رسمیت شناخته و محدودیت بدون دلیل را ممنوع ساخته است. اصل سی و یکم، داشتن مسکن را حق هر فرد و خانواده ایرانی دانسته و اصل سی و سوم. تبعید از محل اقامت یا اقامت اجباری در محلی یا ممنوعیت اقامت در محل مورد علاقه شخص را مگر در مواردی که قانون مقرر می‌دارد، ممنوع کرده است. یعنی حق فرد است که در کشور آزادانه رفت و آمد کرده و مسکن خویش را انتخاب کند. این عمومیت نسبت به اقلیت های دینی ساکن کشور اسلامی نیز نافذ است. تاریخ اسلام نشان می‌دهد که در صدر اسلام نیز با اقلیت ها این گونه برخورد می‌شده و ممنوعیت یا محدودیتی نسبت به رفت و آمد و مسکن آنان اجرا نمی شده است.
بنابراین در خصوص آزادی رفت و آمد برای اقلیت‌های دینی، تنها فقه امامیه برای اقلیت‌ها عبور و مرور و توقف در برخی مناطق خاص را برای آنها ممنوع ساخته است ولی این حق در حقوق ایران و حقوق بشر معاصر دارای هیچ محدودیتی نیست.

۲- ۴- حق امنیت

امنیت برای جوامع انسانی امری ضروری است، زیرا همه فعالیت های بشری بر آن استوار می‌گردد.
بدون امنیت هیچ رشد و پیشرفتی برای جامعه قابل تصور نیست و بدیهی است که مهمترین وظیفه یک دولت نسبت به شهروندانش ایجاد امنیت برای آنان است.
این تعهد برای دولت اسلامی شامل دو بخش داخلی و خارجی است. همه شهروندان کتابی و هم پیمان در سرتاسر قلمرو حکومت اسلامی از هر گونه تعدی و سوء قصد به جان، مال و ناموس در امان و مورد حمایت هستند و در مقابل هر گونه تهاجم دشمن خارجی مورد حمایت همه جانبه مسلمانان خواهد بود (دورانت، پاینده، ۱۳۸۰: ۲۱۴ ).
امام علی (ع) می‌فرمایند: « همانا آنان جزیه می‌دهند تا اموالشان همانند اموال ما و خونهاشان همانند خون های ما (در امان) باشد (ابن قدامه، ۱۴۰۴، ج۸: ۴۴۵).
همچنین در قضیه خون ریزی و غارتگری لشکر معاویه که منجر به ظلم و اجحاف به برخی از مسلمانان و غیر مسلمانان گردید و آنها زیور آلات زنان مسلمان و اهل ذمه را ربوده بودند حضرت علی (ع)با ابراز ناراحتی شدید می‌فرماید: «اگر فرد مسلمانی با شنیدن این واقعه از شدت تأسف بمیرد نزد من سرزنش نمی شود بلکه سزاوار، چنین است. (نهج البلاغه خطبه ۲۷).
هر فرد مسلمان و یا غیر مسلمان که مرتکب قتل یا جرح و یا آزار فرد ذمی گردد طبق قوانین قضایی و جزایی اسلام به مجازات خواهد رسید و دادگاه های اسلامی و دستگاه اجرایی مسئول رسیدگی به اینگونه جرایم و اجرای مجازات های مقرر خواهند بود. همچنین هر گاه اموال و هر نوع حق مالی ذمیان مورد دستبرد و تجاوز قرار گیرد مانند سایر هموطنان مسلمان به شکایت آنان و طبق قانون و مقررات اسلامی رسیدگی می‌شود و مجرمین و محکومین به مجازات خود می‌رسند.
در مورد تعرض به نوامیس متحدین ذمی و یا وقوع تجاوز عرضی نیز طبق قانون رفتار می‌شود و مرتکبین مجازات می‌گردند (عمید زنجانی،۱۳۷۰: ۱۳۷).
در روایتی از پیامبراکرم (ص) چنین آمده است «آگاه باشید کسی که بر معاهدی (هم‌پیمانی) ستم کند و یا پیمانش را بشکند و یا او را به کاری بیش از قدرت و امکانش وادارد و یا از او چیزی بدون رضایت خاطرش بگیرد من روز باز پسین او را به محاکم و باز خواست خواهم کشاند» (سنن ابی داوود، ج۳: ۲۳۱).
نکته جالب درباره امنیت اقلیت های دینی (اهل ذمه) این است که مسلمان حتی مسئول امنیت چیزهایی مثل خوک و مشروبات الکلی متعلق به آنان که در اسلام حرام است نیز بوده و هستند البته این در صورت عدم اظهار از سوی آنان می‌باشد.
علامه حلی در کتاب قواعد الاحکام چنین می‌گوید: «کسی نباید متعرض مشروبات الکلی و خوک‌های آنان (در صورت عدم اظهار) بشود و اگر کسی مشروبات و خوکها یشان را – در صورتی که میان مسلمین ظاهر نمی کنند- از بین ببرد. قیمت آنها راباید بپردازد واگر این موارد را غضب کند باید بازگرداند (حلی،۱۴۱۰: ۲۶۲).
ماده ۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می‌دارد: « هر کس حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد». ماده ۴ بردگی را ممنوع کرده و ماده ۵ نیز شکنجه و رفتار های ظالمانه و دون شأن انسانی را مطرود دانسته است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز در اصل های متعددی بر این مسأله تأکید شده است. به ویژه در اصل ۲۲ آمده است: حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.
اصول ۳۲، ۳۳، ۳۶، ۳۷، ۳۸، ۳۹، ۱۶۹ قانون اساسی جمهوری ایران نیز به نوعی در این خصوص ( امنیت ) بحث کرده اند .
در قرآن کریم در آیات ۲۷ و ۲۸ سوره نور، ورود بدون اجازه به خانه دیگران را ممنوع کرده است که این منع مسلمانان و غیر مسلمانان را شامل می‌شود.
در ماده ۱۲ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است :« احدی در زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامت گاه یا مکاتبات خود نباید مورد مداخله های خود سرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نباید مورد حمله قرار گیرد، هر کس حق دارد که در مقابل این گونه مداخلات و حملات. مورد حمایت قانون قرار گیرد.
در اصل ۲۵ قانون اساسی این حق رابه صراحت برای همه افراد به رسمیت شناخته شده است: بازرسی و نرساندن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکسی، سانسور، عدم مخابره. نرساندن آن ها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون.
اسلام تجسس در زندگی افراد و کسب اطلاعات را حرام دانسته و تنها در مواردی خاص و آ ن هم در حد ضرورت و پیرواصل« الضرورات تتقدر بقدرها» ضرورت به مقدار نیاز جایز است، مجوزرا صادر کرده است ( شریعتی، ۱۳۸۷: ۸۳).
ألامن ظلم معهداً أو کلفه فوق طاقته أو انتقضه أو أحدمنه شیلاً بغیر طیب نفسه فأنا حجیجه یوم القیامه: آگاه باش، هرکس که به کافر معاهدی ظلم کند یا او را وادار به امری فوق طاعتش نماید یا نقصانی به او وارد نماید یا بدون رضایت خاطر از او چیزی بگیرد من روز قیامت طرف او هستم (حجت اقامه می‌کنم) ( ابو یوسف، ۱۳۹۶ق: ۱۳۵).
من ائتمن رجلاً علی دمه ثم خاس به فأنا من القاتل برئ وإن کان المتول فی النلر؛ کسی که مردمی را بر ( نریختن) خونش امان دهد سپس آن ( عهد خود) را نقض کند( خون او را بریزد) من از قاتل بیزارم گرچه مقتول در دوزخ جای بگیرد (عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۹۸۷ق؛ ج۱۱، باب۲۰،حدیث ۶: ۵۱).
بنابراین فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق بشر معاصر در خصوص داشتن حق امنیت برای اقلیت‌ها تأکید می‌کند.

۲-۵- نتیجه فصل

اسلام کلیه حقوق مدنی اقلیت های دینی از جمله حق حیات، حق تابعیت، حق اختیار مسکن، آزادی رفت و آمد و حق امنیت را به رسمیت شناخته است.
در اسلام در آیه ۳۲ سوره اسری اصل اولی را حرمت جان همه انسان ها دانسته است. در آیین اسلام نجات انسان‌ها واجب و خودکشی و قتل حرام می‌باشد که این اهمیت حرمت جان انسان ها را به وضوح مشخص می‌سازد. در ماده ۱۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر و اصل ۴۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به حق حیات اشاره گردیده است.
در خصوص حق اختیار مسکن و آزادی رفت و آمد طبق نظر فقهای امامیه پس از انعقاد قرارداد ذمه اقلیت های دینی می‌توانند آزادنه در کشور رفت و آمد نمایند و مسکن خود را هر کجا که خواستند انتخاب کنند.
درماده۱۳اعلامیه جهانی حقوق بشر و اصل ۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حق آزادی مسکن و رفت و آمد اشاره شده است.
طبق نظر فقهای امامیه در خصوص ساخت مسکن تنها یک استثنا برای اقلیت ها وجود دارد و آن ساخت ساختمان‌های بلندتر از ساختمان مسلمانان می‌باشد که طبق گفته‌های فقهای امامیه این امر جهت جلوگیری از برتری معنوی و حتی مادی اقلیت‌ها بر مسلمانان می‌باشد.
در خصوص آزادی رفت و آمد سه استثناء وجود دارد:

عبور و مرور در مناطقی که طبق قرار داد ذمه شخص گردیده

عبور ومرور و سکونت در مساجد مسلمانان

منطقه حرم در حجاز

که به جز موارد مذکور که دارای حرمت می‌باشند در سایر نقاط اقلیت ها آزادند عبور و مرور نمایند.
در خصوص حق امنیت اسلام برای اقلیت های دینی، حقوق ویژه‌ای قائل است به طوری که حتی اسلام حفاظت از اموالی چون شراب و خوک که در اسلام نجس و استعمال آنها حرام می‌باشد بسیار دارای اهمیت است. اسلام حفاظت از جان، مال، ناموس و حیثیت اهل کتاب را الزامی می داند و در این خصوص با مسلمانان هیچ تفاوتی وجود ندارد. در مواد ۱۲،۵،۴،۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر و در مواد ۳۸،۳۷،۳۶،۳۳،۳۲،۲۵،۲۲ ۱۶۹،۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حق امنیت و عدم تجسس در امور اشخاص اشاره شده است.
فصل سوم
حقوق سیاسی اهل کتاب

۳- حقوق سیاسی

حقوق سیاسی حقوقی هستند که اتباع یک کشور به وسیله آن می‌توانند در حاکمیت کشور متبوع خود مستثیم یا غیرمستقیم شرکت نمایند. حقوقدانان، حقوق سیاسی را چنین تعریف می‌کنند: «حقوقی که به موجب آنها شخص دارنده حقوق می‌تواند در حاکمیت ملی خود (مانند انتخابات، تصدی شغل قضا و مشاغل رسمی دیگر و یا عضویت هیأت منصفه و یا دارا شدن امتیاز روزنامه) شرکت کند» (جعفری لنگرودی، بی‌تا، ص۲۳۶).

۳-۱- حق تساوی در برابر قانون

مساوات در برابر قانون و احکام شرع، از اساسی ترین اصول بنیادین اسلام است که رهبران دینی وبه ویژه پیامبر اکرم (ص) و حضرت امیر(ع) برای اجرای آن پافشاری کرده اند. قرآن مجید تفاوت های ظاهری انسان ها را وجه شناسایی یکدیگر دانسته و تأکید دارد همه از یک زن و مرد خلق شده اند: « یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائلی لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقاکم» (حجرات/ ۱۳).
تأکید رهبران دین نسبت به مساوات همه به خصوص اقوام و خویشان و یا بزرگان ورؤسای قبایل با سایر مردم، از مصادیق این اصل به شمار میرود. ابی فحنف نقل می‌کند که گروهی از شیعیان به امام علی (ع) گفتند: «اگراموال بیت المال را بین رؤسا و اشراف تقسیم کنی و آنان را بر ما برتری دهی تا هنگامی که وضعیت سامان یابد آنگاه به طور مساوات تقسیم کنی بهتر است. حضرت فرمودند: وای برشما آیا فرمان می‌دهید تا با ظلم به مسلمانی که والی آنها شده‌ام پیروزی را بیابم. به خداقسم که نمی پذیرم» (کلینی، ۱۴۰۵ق، ج۴: ۳۱).
و یا گفتار پیامبر (ص) به عدم پذیرش وساطت اسامه بن زید در قطع نکردن دست زنی از قبیله تحرومیه که دزدی کرده بود، مبنی بر اینکه «اگر فاطمه هم دزدی کند دستش را قطع می‌کنم» (بخاری، ۱۴۱۴ ق. ج۳ : ۱۳۶۶). حاکی از مساوالت همگان در برابر قانون و شرع می‌باشد.
مساوات در برابر قانون نسبت به غیر مسلمانی که در کشور اسلامی زندگی می‌کنند، از چنان جایگاهی برخوردار است که حضرت علی (ع) با کمال میل با طرف دعوی غیر مسلمان خود نزد قاضی منصوب خویش رفته و حکم علیه خویش که ظاهراً بر اساس قانون بوده – هر چند بر خلاف واقع – را می‌پذیرد و همین پذیرش براساس ضوابط و قوانین باعث مسلمان شدن آن غیر مسلمان می‌شود.
پیامبر اکرم (ص) در باز داشتن افراد از ظلم و اجحاف به غیر مسلمان و لزوم یکسان نگری آنان در برابر قانون، جمله زیبایی دارند: « من ظلم معاهداً کنت خصمه فاتق الله ؛ هرکس که به کافر معاهدی ( فردی که با کشور اسلامی پیمان بسته ) ظلم کند من دشمن اویم؛ پس از خدا بترس (نوری، مستدرک الوسائل، ج۷۱: ۱۶۸).
پیامبر خدا افراد و حاکمان مسلمان را از احجاف به غیر مسلمان باز می‌دارد یعنی همانگونه که اگر به فردی مسلمان ضرری وارد شود، ضررر زننده در قیامت مسئول است. ایراد ضرر به غیر مسلمانان نیز چنین است و این خود دلیل بر یکسان نگری حاکم در برخورد با افراد است. یعنی همه ترد حاکم یکسان اند وبه هیچ کس نباید ظلم شود.
در ماده ۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است: « همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون تبعیض و باسویه از حمایت قانون بر خوردار شوند. همه حق دارند در مقابل تبعیضی که ناقض اعلامیه حاضر باشد و بر علیه هر تحریکی که برای چنین تبعیضی به عمل آید به طور یکسان در موردهمه افرادقابل اجرا است.
میثاق بین المللی مدنی سیاسی نیز به این مسأله تصریح کرده است، چنان که در ماده ۲۶ آمده است :