بنابراین کجرویها و نوع کنترل اجتماعی با توجه به ساختار جامعه، شکل حکومت، فرهنگ، نهادهای اجتماعی و… متفاوت است. در جامعه بسته روستایی که همه همدیگر را می شناسند و روابط براساس احترام است و کوچکترها به وسیله و تحت کنترل بزرگترها یا به عبارتی ریش سفیدان هستند، اعضای جامعه برای آنکه انگشت نما نشوند و از جامعه خود طرد نگردند، کمتر به کجروی روی می آورند. از این رو، افراد سعی دارند در چهارچوب سنت و فرهنگ جامعه خود زندگی کنند، زیرا در این گونه جامعه ها، نگاه ریش سفیدان به فرد خاطی سنگین تر از چند سال زندان است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
اما شکل کنترل اجتماعی در جامعه های باز مثل شهرها متفاوت است. در شهر خانواده کوچکتر شده و اعضای خانواده به خاطر مشکلات اقتصادی و شغلی و درگیر شدن با زندگی ماشینی کمتر همدیگر را می بینند. در اینجا، قانون و مقررات کنترل کننده رفتار اجتماعی است.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۳-۴-۵ انواع کنترل اجتماعی
کنترل های اجتماعی را می توان از نظر هدفهایی که در جامعه دارند به انواع زیر تقسیم کرد:
۱: کنترل غیررسمی: کنترل غیررسمی، شکلی از کنترل اجتماعی است که در عرصه رویاروی اجتماعی اعضای جامعه در خانواده، مدرسه، محل کار و… تحقق مییابد. افرادی که بر خلاف هنجارهای سنتی و معیارهای خانوادگی و اجتماعی رفتار کنند، از سوی دیگران برای همنوایی با هنجارهای اجتماعی تحت فشار قرار می گیرند. افراد ناهمنوا از جامعه طرد می شوند یا مورد تمسخر و استهزای دیگران قرار می گیرند.
گروه های همسالان و افراد دارای موقعیت مشابه و گروه های مرجع نقش مهمی در همنوایی افراد ایفا می کنند. نمونه ای از این همنوایی را می توان در بین دوستان و همگنان مشاهده کرد که به خوبی با هم سازگار شده اند. افزون بر این، ترس از بی آبرویی یا بی احترامی و بی اعتباری بسیاری از افراد جامعه را وامی دارد تا از انجام کارهای ضد اجتماعی سرباز زنند. همچنین پیش بینی از اینکه عملی ممکن است مورد قبول خانواده، دوستان، معلمان و دیگر اعضای جامعه قرار نگیرد، از بسیاری کجرویهای اجتماعی جلوگیری می کند.
۲: کنترل رسمی: کنترل رسمی مبتنی بر عنصر حقوقی و قانونی کنترل اجتماعی است. قوانینی وجود دارند که راهنمای اعضای جامعه اند و گروه هایی هستند که شغلشان اعمال این قوانین و مقررات در جامعه می باشد، آنها کجروان اجتماعی و مجرمان را دستگیر می کنند و برای مجازات به دادگاه ها می فرستند.
نه تنها قوانین بخشی از کنترل های رسمی هستند؛ بلکه مؤسسه ها و سازمان هایی چون مدرسه، اداره و… نیز وجود دارند که دارای معیارها و مقرراتی برای کنترل اجتماعی می باشند. چنانچه در مدرسهها، مقرراتی وجود دارد که اطاعت از آنها لازم است و در صورت سرپیچی مجازات در پی خواهد داشت.
۳: کنترل اجتماعی مثبت و منفی: تشویقها، آفرینها، قدردانیها و اعمال شوقآمیز دیگر، از ساختکارهای مثبت بوده، برای همنوا ساختن با هنجارها و ارزشهای اجتماعی لازم است. برعکس، تنبیه، توبیخ، تهدید، بی اعتنایی، ریشخند، جریمه و زندان از ساختکارهای منفی است. این تدابیر به منظور انصراف افراد از رفتارها و گرایشهای ضد اجتماعی به کار گرفته می شود. تباین میان کنترل اجتماعی مثبت و منفی امری انتزاعی است و هردو مجموعا در واقعیت هدفی را که تأمین همنوایی اجتماعی است، تعقیب می کنند.
۲-۳-۴-۶ نقش امر به معروف و نهی از منکر در کنترل اجتماعی
یکی از ساختکارهای مهم کنترل اجتماعی در اسلام ″امر به معروف و نهی از منکر″ است. این پدیده که یکی از ″اصول عملی″ اسلام است همانند نماز و روزه و حج بر مسلمانان واجب می باشد. امر به معروف و نهی از منکر به صورت حکم شرعی، از کارآیی مؤثری برخوردار است؛ زیرا مردم احساس تکلیف شرعی می کنند و با حضور و شرکت فعال به رویارویی با آسیبهای اجتماعی و قانون شکنیها بر می خیزند و در پاسداری از هنجارهای دینی جامعه اسلامی به وظیفه شرعی خود عمل می کنند و مانع گسترش کجرویهای اجتماعی می گردند. به بیان دیگر، مردم موظفند از فضیلتها و نیکیها پاسداری کنند و از اشاعه مفاسد اجتماعی جلوگیری نمایند.
امروز جامعهی ما بر بنیانهای دینی قرار دارد و این امر نتایج بسیاری را در پی دارد که یکی از مهمترین آنها مسؤولیت افراد نسبت به یکدیگر است. در این فرایند است که میتوان گامهای استواری به سوی هدفهای اسلامی برداشت و در چنین شالودی است که می توان مفهوم ″امر به معروف و نهی از منکر″ را به روشنی و آشکارا مشاهده کرد.
″معروف″ عبارتست از هر امری که از لحاظ عقلی و شرعی انجام آن نیکو باشد و″منکر″ عبارت است از هر امری که اعمال آن نکوهیده باشد به شرط آنکه فاعل نسبت به آن آگاهی و شناخت داشته باشد و عقل و شرع آن را تجویز ننماید. به عبارت ساده تر آنچه دارای مصلحت است و به رشد و کمال آدمی کمک می کند، ارزش و معروف، و آنچه دارای مفسده بوده و مانع کمال است، ضد ارزش و منکر. معروف در جامعه شناسی معادل ″ارزش″ است و ارزشها که بنیادی ترین عامل که تبیین و شناخت هنجارهای اجتماعی هستند، بر عقاید مشترک اجتماعی دربارﮤ آنچه خوب، درست و مطلوب است، استوار می باشند.
هنجارهای اجتماعی که در تعیین معیارهای رفتاری مردم در هر جامعه ضروری هستند. بر پایه ارزشها، اعتقادات و آرمانهای مورد احترام آن جامعه پا می گیرند و به صورت معیاری برای ارزیابی رفتارهای اجتماعی افراد و گروه ها مورد استفاده قرار می گیرند. خوب بودن و یا بد بودن و شرایط مطلوب یا نامطلوب بر پایهی قضاوتهای متأثر از ارزشهای اجتماعی تعیین می شود و براساس آنها است که جامعه نظام پیدا می کند.
ارزشها دارای انواع مختلفی چون: ارزشهای فرهنگی، اقتصادی، حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، ذهنی، رسمی و دینی می باشند. معروف جزء ارزشهای دینی بوده و معنویت را وارد زندگی اجتماعی انسانها می سازد. عمل به معروف دارای ثواب الهی و رضایت وی است و منکر از ضد ارزشهای دینی و مانع حاکمیت معنویت در زندگی انسانهاست؛ از این رو با آن در یک جامعه ی دینی مبارزه می شود.
۲-۳-۴-۷ کارکردهای اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
کارکردهای اجتماعی ″امر به معروف و نهی از منکر″ را می توان در موارد زیر گروه بندی کرد:
۱: ضامن اجرایی قوانین الهی و برپایی هنجارهای دینی است؛
۲: موجب تداوم ارزشها و هنجارهای دینی می گردد و در نتیجه موجبات رستگاری مسلمانان میشود؛
۳: عامل ایجاد وحدت و همبستگی مسلمـانان است و موجبات تقویت روح جمعی مؤمنان را فراهم میآورد؛
۴: با کلیه ضد ارزشهای دینی اعم از ظلم و ستم، بدعت، رواج سنتهای غلط، و پیروی کورانه از آداب و رسوم پیشینیان در جامعه اسلامی به مبارزه می پردازد و امت را به سوی سعادت، عدالت و حاکمیت ارزشهای الهی با پیروی آگاهانه و همراه با تفکر و تعمق و اندیشه رهنمود می گرداند.
* فرایند امر به معروف و نهی از منکر در جامعه
مفهوم امر به معروف و نهی از منکر دارای مراحل مختلفی است که می توان آنها را به شرح زیر گروه بندی کرد:
۱: احساس تنفر در قلب و اعراض از فرد خاطی: هر مسلمان مومن وظیفه دارد و حداقل در قلب خود نسبت به انحرافات اجتماعی و ترک واجبات الهی احساس تنفر کند و از فرد خاطی اعراض نماید و روبرگرداند و به هر شکل ممکن نارضایتی خویش را اعلام دارد.
۲: مرحله زبانی همراه با پند و اندرز: کنترل اجتماعی در این مرحله با پند و اندرز، نصیحت و نرمی همراه است. اما در صورتی که مؤثر واقع نشد، با خشونت و تندی توأم می گردد.
۳: مرحله ی اعمال زور: در مرحله نهایی به منظور جلوگیری از گسترش کجرویهای اجتماعی در جامعه و نادیده گرفتن احکام الهی، اعمال زور مورد نظر است؛ اما باید توجه داشت که اجرای این مرحله به عهده ی مسؤولان حکومتی بوده و به افراد عادی واگذار نمی شود.
۲-۳-۴-۸ امنیت اجتماعی از منظر تئوریسین های امنیت ملی
بوزان و ویور برای اولین بار این واژه را مورد استفاده قرار داده اند. قصد آنان از بکارگیری این واژه پوشش دادن به ابعاد و جنبه هایی از حیات اجتماعی است که در سایه امنیت ملی تأمین نشده است.
به این نکته نیز اشاره دارد که الزاما و همیشه تأمین امنیت توسط دولت موجب امنیت نخواهد بود و در بسیاری مواقع بین منافع دولت و شهروندان تضاد پیش می آید (بوزان،۱۳۷۸: ص۶۱).
بنابراین، از دیدگاه تئوریسین های امنیت ملی، مرز مشخص بین امنیت ملی و اجتماعی وجود دارد. چنانچه وقتی سرزمین و حاکمیت مورد تعرض و تهدید قرار گیرد «امنیت ملی» موضوعیت می یابد و زمانی که «هویت جامعه ای» مورد تجاوز باشد، امنیت اجتماعی به میان خواهد آمد.
پارسنز جامعه را متشکل از اجزایی می دانست که اصطلاحا پایگاه نقش ها نامیده می شود.
بنابراین، وقتی خرده سیستم ها به ایفای نقش های خویش پرداخته و آسیبی متوجه آنها نباشد یا همچنین امکان کسب فرصت ها برای انسجام خرده سیستم ها فراهم باشد، امنیت اجتماعی برقرار شده است.
بوزان و ویور حتی زمانی که امنیت را به امنیت داخلی و خارجی تقسیم می کنند خلط موضوعی و قلمروی با امنیت اجتماعی نمی بینند، چرا که امنیت داخلی را متوجه تهدیدات و آسیب هایی می دانند که از سوی نیروهای داخلی متوجه حاکمیت دولت است. از این منظر، متولی امنیت داخلی ارگان دولتی و وابسته به دولت است.
۲-۳-۵ تبیین نظری احساس امنیت
محققین سه رویکرد نظری عمده را در تجزیه و تحلیل و علت یابی پدیده احساس امنیت از یکدیگر متمایز کرده اند اولین آنها با عنوان آسیب پذیری اعم از آسیب پذیری فیزیکی، روان شناختی و اقتصادی شناخته می شود. رویکرد دوم تجربه جرم[۴] اعم از مستقیم (به عنوان قربانی) و غیر مستقیم (از طریق دوستان، تماسهای اجتماعی و رسانه) را به خود دارد. رویکرد سوم به محیط اجتماعی و فیزیکی و فقدان انسجام اجتماعی به عنوان منبع احساس ترس و ناامنی متمرکز است. این سه رویکرد، از نظر متغیرهای مستقل مورد مطالعه با هم تفاوت دارند.
۱: اولین رویکرد که در واقع نگاهی (جامعه- جمعیت شناسانه)[۵]شناخته میشود از آن محققانی همچون مکینتا[۶] باکس، هلواندروز[۷] می باشد.
این محققان معتقد هستند: “انسان هایی که احتمال زیادی می دهند که در معرض جرم و ناامنی قرار گیرند، فاقد امکان دفاع مؤثر، اقدامات حفاظتی و یا امکان فرار باشند و پیش بینی کنند که به طور جدی در معرض تهاجم خواهند بود آسیب پذیر خوانده می شوند” هر چند که آسیب پذیری شامل اجزای فردی، اجتماعی و موقعیتی می شود.
۲: رویکرد نظری دوم بر این اصل استوار است که احساس ناامنی محصول مواجهه ی شخص با جرم و یا مطلع شدن از آن، به وسیله شنیده ها اعم از تماس با دیگران و یا رسانه های همگانی است توسلاد[۸] از جمله اولین رویکرد تبیین احساس ناامنی، این دو بود که خطری وقوع جرم تجربه ی شخصی بزه دیدگی مستقیم، دو عامل کلیدی در فهم این ابهام هستند که چرا بعضی از مردم نگران نسبت به وقوع ناامنی را گزارش میکنند برخی دیگر خیر لویس و سالم[۹] بنابراین این فرضیه مطرح شد که ترس از ناامنی، تا حدودی ناشی از بزه دیدگی است، هر چه تجربه ی بزه دیدگی واقعی بیشتر باشد و یا هر چه احتمال بزه دیدن بالاتر باشد ترس از ناامنی بیشتر خواهد بود[۱۰] بدین ترتیب، این رویکرد ساده ترین مدل تبیین احساس ناامنی را تا کنون ارائه کرده است. سطح احساس ناامنی در یک جامعه معلول سطح فعالیت های مجرمانه در آن است.
۳: رویکرد بوم شناسی: رویکرد سوم که به محیط اجتماعی و فیزیکی و فقدان انسجام اجتماعی به عنوان منبع احساس ترس و ناامنی متمرکز است گاه به عنوان رویکرد بوم شناسی[۱۱] خوانده میشود تلاش بر این است که بین احساس فردی و متغیرهای زمینه ای مانند شهرنشینی، زندگی اجتماعی، و آشفتگی مدنی[۱۲] ارتباط برقرار شود[۱۳] برخی از مطالعات انجام شده در این رویکرد تلاش کرده اند.
نشان دهند که بین محل سکونت و احساس ناامنی رابطه وجود دارد: از جمله می توان به این ایده اشاره کرد که علائم حاکی از انحطاط فیزیکی محل و ضعف کنترل اجتماعی می تواند برداشت عمومی از خطر جرم و ناامنی را تحت تأثیر قرار دهد (منیژه نویدنیا،۱۳۸۴: ص۴۶).
بی نظمی میتواند به عنوان جنبه ای از محیط اجتماعی و فیزیکی، این معنا را برای مشاهده گر تداعی کند که اولا کنترل و دغدغه ای وجود ندارد و ثانیا ارزش ها و انگیزه های سایر فضای اجتماعی مورد مشاهده دچار انحطاط است.[۱۴]
از نظر محققینی همچون فرارو، آشفتگی مدنی به معنای آن است که ارزشها و هنجارهای مورد پذیرش تحلیل رفته است.
۲-۴ چارچوب نظری تحقیق
۲-۴-۱ مدل عملیاتی تحقیق
امنیت جانی

احساس امنیت
امنیت روانی
امنیت مالی

موافقت شهروندان با روند اجرای طرح
تنبیه اراذل و اوباش در ملاء عام
اجرای طرح مبارزه با اراذل و اوباش

تمایل به همکاری با پلیس در اجرای طرح
قاطعیت پلیس در برخورد با اراذل و اوباش
سرعت عمل پلیس در برخورد با اراذل و اوباش

نمودار ۲-۲ مدل مفهومی تحقیق

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

مدل تحلیلی تحقیق

جدول ۲-۱ مدل تحلیلی تحقیق

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو