کرم های پرتار (polychaete) از جمله موجودات آبزی می‌باشند که در مناطق مختلف آب و هوایی کره زمین گسترش و گونه های بسیار متعددی دارند. پلی‌کت ها فراوان‌ترین گروه از جانوران کفزی مناطق جزر‌و مدی و عمیق دریاها می‌باشند که حدود ۱۰۰۰۰ گونه از آن‌ها در دریاها شناسایی شده است (Wu et al., 1985). یکی از خانواده های مهم کرم‌های دریایی خانواده Nereidae است که جنس‌هایی مانند Nereis و Perinereis در این خانواده قرار دارند. به‌طور عموم به آن‌ها کرم دریایی (Marine worm)، کرم ماسه (Sand worm)،Ragworm ، worm Nereid و غیره اطلاق می‌شود. جنس پری‌نرئیس () متعلق به شاخه Annelidae زیر شاخه Cheliceriformes،کلاس Polychaeta، راسته Phyllodocia، خانواده Nereidae و زیر خانواده Nereidinae می‌باشد (Hardege, 1992). از سال ۱۹۹۳ بعضی از محققین نام خانواده را در این تقسیم بندی از Nereidae به Nereididae تغییر داده‌اند (Bakken and Wilson, 2005 ؛and Glasby, 1993 Wilson).
پلی‌کت ها یا به‌صورت متحرک (مهاجر- با توانایی حرکت در ستون آب و خزیدن بر روی بستر) یا به‌صورت ساکن (غیر مهاجر - با توانایی حرکت در درون بستر و در لانه‌های لوله مانند) زیست می‌کنند (Okuda, 1993). کرم‌های پری‌نرئیس از دسته دوم بوده (سالار زاده، ۱۳۸۷) و به‌جز زمان کوتاهی قبل از تخم‌ریزی، دائما در طول زندگی در زیر بستر بسر می‌برند. بدن آن‌ها به سه قسمت سر، تنه و دم تقسیم می‌‎شود. از مشخصات بارز آن‌ها وجود تارها یا شبه پاهای متعدد در قسمت تنه است، وجود آنتن‌ها و تارهای حسی در روی سر و همچنین حلق قابل واژگون از دیگر مشخصات آن‌ها است. طول عمر آن‌ها بین یک تا ۳ سال برآورد شده (Chen, 1990; Rouabah and Scapes, 2003)، فقط یکبار در زندگی تخم‌ریزی کرده و سپس می‌میرند. به‌صورت بسیار گسترده در مناطق جزر‌و مدی دریاها و به‌طور معمول درزیر بستر‌و جایی که وفور مواد آلی باشد زندگی می‌کنند (Muus, 1967).
پلی‌کت‌ها از دیر‌باز برای بشر حائز اهمیت بوده‌اند و جزء فراوان‌ترین گروه از جانوران کفزی مناطق جزر‌و‌مدی و عمیق دریاها میباشند که تاثیر به‌سزایی در تغذیه آبزیان این مناطق دارند (Rhodes et al., 1992). به‌عنوان منبع غذایی دوره زندگی آن‌ها کوتاه بوده، ولی تولیدات ثانویه بالایی را در محیط داشته و نقش اساسی در زنجیره غذایی ایفا می‌کنند به قسمی که لارو‌ها و بالغین آن‌ها به‌عنوان غذای مناسبی جهت تغذیه بسیاری از گونه‌های ماهیان افتصادی محسوب می‌‎شود. از دیگر کاربردهای پلی‌کت‌ها، استفاده از آن‌ها در صید با قلاب، به‌دلیل خوشخوراک بودن برای اکثر ماهیان دریایی می‌باشد و از دیر‌باز طعمه‌ای مناسب برای قلاب به حساب می‌آمده‌اند (Fidelgo e Costa, 1999).

امروزه مهم‌ترین کاربرد و اهمیت پلی‌کت‌ها را باید در تغذیه آبزیان پرورشی دانست. رسیدگی جنسی میگو‌های خانواده پناییده ارتباط تنگاتنگی به نوع جیره غذایی میگو در زمان پرورش مولد (broodstock) دارد (Lytle et al., 1990; Fidelgo e Costa, 1999). تجربیات فراوان داخلی و خارجی نشان از اهمیت استفاده از کرم‌های نرییس و پری‌نرئیس در مولد‌سازی میگوی سفید هندی و پاسفید غربی دو گونه عمده میگوی پرورشی کشور ما دارد، به‌طوری که عدم دستیابی به این کرم محدودیت زیادی را در تولید مولد و بچه میگو به‌وجود می‌آورد. مطالعه انجام شده بر روی تاثیر کرم پرتار بر روی رسیدگی جنسی میگوهای سفید هندی پرورشی نشان داده، بهترین میزان رشد، هم آوری، و درصد تفریخ به میگوهایی که با کرم پرتار تغذیه شده بودند تعلق داشته است (سالار زاده، ۱۳۸۷). همچنین مطالعات نشان داده که کرم های پرتار اسیدهای چرب غیر‌اشباع بلند زنجیره (HUFA) نظیر آراشیدونیک‌اسید دارد (Meunpol et al., 2005) که ارزش غذایی بالایی نسبت به غذاهای تازه دیگر و غذاهای پلت شده دارد (Wouters et al., 2001) که میگو توانایی بسیار محدودی در سنتز آن و بعضی فاکتورهای برانگیزاننده رسیدگی جنسی دارد (Teshima at al., 1992). اسیدهای چرب نقش مهمیرا به‌عنوان منبع انرژی برای تخم‌ریزی، رشد جنین، تفریخ تخم و توسعه سریع لاروهای آبزیان است (Fandale et al., 1999). چربی‌ها در میگوها با رسیدگی تخمدان از هپاتوپانکراس به تخمدان منتقل می‌شوند و در آنجا به‌عنوان مواد زرده ذخیره می‌شوند (Teshima and Kanazawa, 1980). علاوه بر آن کرم‌های پرتار دارای چندین نوع هورمون از جمله پروستاگلاندین می‌باشند که بر اساس بررسی‌های انجام شده بر گونه Perinereis nuntia، توسطPoltana و همکاران (۲۰۰۵)، بیشترین میزان این پروستاگلاندین‌ها PGF2 آلفا است. این هورمون باعث تحریک رسیدگی تخمدان میگو می‌گردد (سالار زاده، ۱۳۸۷). پروستاگلاندین‌ها (PGS) یک نقش نظارتی در تولید مثل سخت‌پوستان علاوه بر هورمون های پپتیدی شناخته شده مانند هورمون بازدارنده گناد و تحریک کننده گناد هورمون دارد (Poltana et al., 2005).
در پرورش سخت‌پوستان، کرم پرتار به‌عنوان بهترین رژیم غذایی پذیرفته شده مولدین میگو با‌توجه به توانایی‌هایش در بهبود عملکرد تولید‌مثلی میگو تبدیل شده است. گذشته از ارزش تغذیه‌ای بالا، این امکان وجود دارد که کرم پرتار حاوی برخی از هورمون‌های تولید‌مثلی است که مشابه آن در میگو، آنلید‌ها و بندپایان وجود دارد (Middleditch et al., 1979). برخی از هورمون‌های کرم پرتار نظیر پروژسترون و ۱۷α-hydroxyprogesterone قادر به القای رشد تخمک میگو می‌باشند (Meunpol et al., 2007). از آنجا که در اکثر سیستم های منوکالچر آبزیان، بر اثر غذای مصرف نشده و فضولات ماهی، لجن نامطلوبی در کف به‌وجود می‌آید و بر اثر حرکات ماهی این توده لجن شکسته شده و به داخل ستون آب پخش می‌گردد، وجود ارگانیسم‌های زنده در مراحل مختلف زنجیره‌غذایی در سیستم‌های پلی کالچر می‌تواند سبب کاهش تاثیرات محیطی فضولات به‌وجود آمده در پرورش شود (پژند، ۱۳۷۶). کرم‌های پلی‌کتی که زندگی مهاجر یا متحرک دارند، کاندیدهای مناسبی برای این مهم می‌باشند.
فصل دوم
مروری بر مطالعات پیشین
Duy Hoa و همکاران در سال ۲۰۰۹ مطالعه‌ای بر روی میگوی Penaeus monodon انجام دادند که در آن دو نوع جیره‌غذایی تازه برای رسیدن به بلوغ روی مولدین میگوی Penaeus monodon در طی یک دوره یک ماهه در قرنطینه اولیه و سه ماه در قرنطینه ثانویه آزمایش شد. رژیم غذاییA 3/70% ماهی مرکب ، ۶۶/۷% کرم دریایی، ۹۴/۷% صدف و ۱۰/۴% گوشت کبد خوک، رژیم غذایی B از ۳۹/۳۷% ماهی مرکب، ۵۰/۱۶% کرم دریایی ، ۱۴/۲۷% صدف و۹۸/۱۸% گوشت کبد خوک همگی براساس وزن خشک تشکیل شده بود. فرموله‌سازی رژیم غذایی B مشابه نسبت‌های ARA / EPA ، DHA / EPA و اسید‌های چرب n-3/n-6 تخمدان‌های بالغ میگوی وحشی P.monodon بود. در آغاز قرنطینه اولیه متوسط وزن میگوها به دو رژیم غذایی اختصاص داده شد که تفاوت زیادی با هم نداشتند (۷۱/۱۲۹ ±۹۶/۲گرم برای ماده هاو ۸۸/۸۷±۴۹/۲ گرم برای نرها در جیره غذایی A و  ۷۴/۱۳۱ ± ۷۴/۱گرم برای ماده ها و ۹۵/۸۸  ±۰۵/۲ گرم برای نرها در جیره غذایی B). پس از قرنطینه دوم، نرخ رشد میگو های ماده در جیره غذایی B به طور قابل توجهی بیشتر از (۰۵/۰P<) نسبت به میگوهای ماده تغذیه شده با رژیم غذایی A بود(^b44/24 ± ۹۸/۴% در مقایسه با ^a89/12± ۲۴/۳%). میگوی تغذیه شده با رژیم غذایی B در تعداد دفعات تخم‌ریزی بهتر از میگو تغذیه شده با رژیم‌غذایی A(85% در مقابل ۵۷%) و هماوری (به‌ترتیب^a ۴۵۸۷۹۶ ± ۳۵۶۵۸ و ^b245718 ± ۳۴۷۳۶نسبت تخم ها به تخم‌ریزی)، اما تعداد تخم‌ریزی‌ها، درصد تفریخ تخم، نرخ باروری و نرخ دگردیسی از ناپلی به زوآ تفاوتی بین تیمارها مشاهده نشد (۰۵/۰P>). موفقیت رژیم غذایی B در تعداد دفعات تخم‌ریزی، باروری، درصد لقاح و درصد تفریخ تخم نشان‌دهنده اهمیت نسبت ARA / EPA و DHA / EPA در تغذیه مولدین میگو ببر سیاه و سفید است.
Wiriyapattanasub و همکاران در سال ۲۰۱۱ تاثیر جیره‌های غذایی غذای تازه بارورسازی را در تولید‌مثل مولدین میگوی ببری سیاه (penaeus monodon) مورد بررسی و مقایسه قرار دادند. مولدین میگوی ماده با طول نهایی ۱۰-۱۲ اینچ و با حداقل وزن ۲۰۰ گرم و مولدین میگوی نر با طول هشت اینچ یا بیشتر و با حداقل وزن ۹۶گرم برای آزمایش استفاده شدند. میگوها به‌صورت تصادفی در دو تانک به حجم چهار متر مکعب با ۱۹ ماده و ۱۵ نر در هر تانک برای بارورسازی ذخیره شدند. تیمار یک، جیره A از ۲۰% از خرچنگ شناگر (Portunus plagicus) ، ۱۰% پلی کت (Perinereis sp.) و۲۰% اسکوئید تشکیل شده و تیمار دو، جیره B از ۲۰% از خرچنگ شناگر (Portunus plagicus) ، ۱۰% صدف خونی غنی شده با اسپیرولینا (Anadara granosa) و ۲۰% اسکوئید تشکیل شده است. فرموله سازی جیره A بیشتر مشابه جیره تازه‌ای است که برای بارورسازی مولدین در هچری‌ها در تایلند استفاده می‌شود. هرتیمار مولدین با غذاهای تازه متفاوتی با درصدهای مختلفی از وزن بدن میگو سه بار در روز (ساعت های ۵، ۱۳ و۲۲) در طی ۳۰ روز تغذیه شدند. در پایان هر دوره تولید مثل هر تیمار مقایسه شد. تعداد کل و میانگین تخم‌ریزی تیمار یک (۱۹ماده) به ترتیب ۶۴ یا ۳۷/۳± ۱۲/۱به‌ازای هر ماده بود، با تیمار دو (۱۹ماده) به ترتیب ۶۲ یا ۲۶/۳± ۳۲/۱ به ازای هرماده بود مقایسه شد. تعداد تخم‌ها و ناپلی‌های تولید شده از تیمار یک به ترتیب ۵۵/۶۸×۱۰^۶ و ۷٫۳۸× ۱۰^۶ و در تیمار دو به ترتیب ۲۰/۶۱× ۱۰^۶ و ۲/۳۵ ×۱۰^۶ بود که با هم مقایسه شدند. تفاوت قابل توجه‌ای بین تیمار یک و دو مشاهده نشد (۰۵/۰P>). اگرچه مقدارکل کارتنوئیدها در تخم‌های تیمار یک برابر با ۲۲/۳±۱۰/۰ میکروگرم بر گرم بود که به‌طور قابل توجه‌ای کمتر از مقدار ۸۲/۷±۱۴/۰میکروگرم بر گرم تیمار دو بود (۰۵/۰P<). این مطالعه نشان می‌دهد که صدف خونی غنی شده با اسپیرولینا می‌تواند جایگزینی برای پلی‌کت در جیره‌غذایی تازه بارورسازی مولدین میگویP. Monodon زمانی که اندازه طول کل مولدین ماده۱۰-۱۲ اینچ باشد قرار بگیرد.
در سال ۲۰۱۱، Meunpol و همکاران پروستاگلاندین را در کرم پرتار جنس Perinereis sp. استخراج و تاثیر آن را بر توسعه تخمک‌های Penaeus monodon مورد بررسی قرار دادند. طی این تحقیق از کرم پرتار عصاره گرفته شد و سپس اثر آن و همچنین عصاره پروستاگلاندین سنتز شده را در مولدین میگوی Penaeus monodon مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که سطوح PGE2 در تخمدان و همولنف میگو ماده با مرحله رشد و نمو تخمدان در نوسان است. بالاترین غلظت PGE2موجود در همولنف در مرحله سه از توسعه تخمدان بود، در حالی که بالاترین غلظت از PGE2 در تخمدان میگو در مرحله چهار بود. انکوباسیون آزمایشگاهی گونه P. monodon با عصاره پرتاران و PGE2 نشان داد که در هر دو تیمار، تکامل اووسیت افزایش یافته است. حضور PGE2 در پرتار ممکن است در رژیم غذایی میگو جزء مورد نیاز برای تکامل اووسیت باشد.
سیرپور در سال ۱۳۹۱، اثر رنگدانه آستازانتین روی رشد (افزایش وزن، ضریب رشد ویژه، وزن پایانی)، بازماندگی، زیتوده (بیوماس) و ارزیابی رنگدانه آستازانتین موجود در بدن پیش مولدمیگوی سفید غربی (Litopenaeus vannamei) با میانگین وزن اولیه (۵۰/۰±۳۰ گرم) بررسی شد. آزمایش بر اساس یک طرح کاملا تصادفی با ۴ تیمار غذایی (۰ ، ۱۰۰ ، ۲۰۰ ، ۴۰۰ میلی‌گرم آستازانتین در کیلوگرم جیره) در ۳ تکرار اجرا گردید. میگوها چهار بار در روز و به مدت ۶۰ روز در دمای ۳۰درجه سانتیگراد، اکسیژن محلول ۲/۵ میلی‌گرم در لیتر، شوری ۳۰ گرم در لیتر و pH 2/8 و شرایط طبیعی نور تغذیه شدند. نتایج حاصل نشان‌دهنده تفاوت معنی‌داری در افزایش وزن، ضریب رشد ویژه، وزن پایانی و میزان رنگدانه آستازانتین در تیمارهای مختلف نسبت به گروه شاهد بود (۰۵/۰< p). از نظر زیتوده (بیوماس) در بین تیمارهای مختلف، تفاوت معنی‌داری مشاهده نگردید ( ۰۵/۰ > p). در خصوص نرخ بازماندگی بین تیمارهای مختلف، تیمار ۴ نسبت به گروه شاهد، تفاوت معنی‌داری را نشان داد (۰۵/۰< p). در بین چهار جیره نیز ، جیره حاوی ۲۰۰ میلی‌گرم آستازانتین، بیشترین افزایش وزن (۹۷۸/۱۵)، ضریب رشد ویژه (۲۴/۰ ) را ایجاد نمود اما در مجموع جیره حاوی ۱۰۰میلی‌گرم آستازانتین به دلیل صرفه اقتصادی، جیره مناسب در پرورش پیش مولدین می باشد .
مکرمیو همکاران در سال ۱۳۹۱ به منظور بررسی قابلیت‌های تکثیر‌و‌پرورش میگوی سفید (Metapenaeus affinis) در استان سیستان و بلوچستان ( مجتمع پرورش میگوی گواتر)، مولدین مورد نیاز به تعداد ۴ قطعه از خلیج پزم صید و در مرکز تکثیر میگو واقع در منطقه کنارک تکثیر شدند. در کل ۹۵۲۷۵۰ قطعه بچه میگو با راندمان ۲۳۸۱۸۸ قطعه به ازای هر مولد در برداشت تولید و با میزان تخم های استحصال شده (۱۳۴۱۹۰۱ عدد)، میزان بازماندگی از مرحله تخم تا پست‌لارو ۱۵ روزه ۷۱% بوده است. با انتقال بچه میگو های تولیدی به ۳ استخر پرورشی با مساحت ۱/۱ هکتار و ذخیره سازی بچه میگو در این استخرها به ترتیب با ۳۱۹۰۰۰، ۲۲۷۰۰۰ و ۳۱۹۰۰۰ قطعه، برای نخستین بار قابلیت رورش این گونه در استان سیستان و بلوچستان به مورد اجرا گذاشته شد. در پایان دوره به‌ترتیب پس از ۱۲۹، ۱۳۰ و ۱۳۱ روز، میزان ۲۱۲۶، ۲۲۰۴ و ۲۲۱۲ کیلوگرم میگوی گونه سفید (۱۹۳۲، ۲۰۰۳ و ۲۰۱۰ کیلوگرم در هکتار) تولید شد که این میزان تولید برای این گونه در کشور، رکورد محسوب می‌شود و بیانگر قابلیت‌های این گونه برای ادامه کار و اجرای پروژه‌های بیشتر تحقیقاتی می‌باشد.
پورخسرو و همکاران در سال ۱۳۹۱ مطالعه ای به منظور ارزیابی اثرات اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیر (DHA , EPA) بر رشد و بازماندگی پست‌لاروهای میگوی سفید غربی PL₁تا PL₁₅انجام دادند. آزمایش با پنج تیمار و سه تکرار صورت گرفت. ناپلی های آرتمیا با بهره گرفتن از صفر تا ۴% روغن کبد ماهی کاد (تیمارA تا( E غنی سازی شد. پست‌لاروهای تیمار D که از ناپلی آرتمیای غنی شده با سطح ۳% تغذیه شده بودند بیشترین میزان رشد را داشتند و تفاوت معنی‌داری با سایر تیمارها نشان دادند. بالاترین درصد بازماندگی مربوط به پست‌لاروهای تیمار E بود که از ناپلی آرتمیای غنی شده با سطح ۴% تغذیه شده ولی با تیمارهای C و D یعنی سطح ۳% و ۲% تفاوت معنی‌دار نشان ندادند. پست‌لاروهای تیمار A که با ناپلی آرتمیای غنی نشده تغذیه شده بودند کمترین میزان رشد و بازماندگی را داشتند. این آزمایش نشان داد که اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره بر روی افزایش عملکرد رشد و درصد بازماندگی لاروهای میگو سفید غربی اثر مثبت دارد.
عسکری ساری و همکاران در سال ۱۳۸۷ در مطالعه ای اثر سطوح مختلف درجه شوری آب و میزان پروتئین غذا را بر رشد و بازماندگی میگوی جوان سفید غربی بررسی کردند. میگوها با پنج جیره غذایی با سطوح پروتئین ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰ و ۴۵% و در سه محدوده شوری ۱۵ تا ۱۷، ۲۷ تا ۳۰، ۴۰ تا ۴۵ گرم در لیتر پرورش داده شدند. رشد میگوها در شوری ۱۵تا ۱۷ بالاتر از دو شوری دیگر بود. میزان بقا در شوری ۱۵ تا ۱۷ کمتر از دو شوری دیگر و برابر با ۳/۹۷% بود. میزان بقا در شوری های ۲۷ تا ۳۰ و ۴۰ تا ۴۵ برابر با ۳۳/۹۹% بود. بالاترین رشد میگوها به جیره ۴۰% پروتئین اختصاص یافت که اختلاف معنی‌داری با سایر جیره ها داشت. میزان بقا نیز در جیره های مختلف پروتئینی اختلاف معنی‌داری نداشت.
متین فر و همکاران در سال ۱۳۸۶ به منظور تعیین دما و شوری بهینه برای پرورش میگو، درتیمارهای درجه حرارت ۱۵، ۱۸، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ درجه سانتیگراد و شوری ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵ و ۵۰ قسمت در هزار با سه تکرار مورد بررسی قرار دادند. لاروها به مدت ۴۵ روز تانک های پلی اتیلن پرورش داده شدند. بر اساس نتایج، بهترین شاخص‌های رشد در تیمار حرارتی ۳۰ درجه به دست آمد که کلیه شاخص‌های رشد در این دما با سایر تیمارها اختلاف معنی‌دار داشت. بیشترین رشد وزنی، طولی و حداکثرافزایش وزن در تیمارهای شوری، متعلق به شوری ۳۵ تا ۴۰ قسمت در هزار بود که با سایر شوری ها اختلاف معنی‌داری داشت، اما درجه شوری تاثیر معنی‌داری بر ضریب رشد ویژه میگوها نداشت. میزان تلفات در کلیه تیمارهای دما و شوری به استثنای تیمار حرارتی ۱۵ و ۱۸ درجه سانتی‌گراد بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی بود. به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که این میگو به دلیل تحمل طیف گسترده شوری تا ۵۰ قسمت در هزار و رشد بسیار خوب در دمای ۳۰ درجه و شوری ۴۰ قسمت در هزار می‌تواند به‌عنوان یک انتخاب مناسب برای پرورش در آب‌های جنوبی ایران مطرح باشد.
فصل سوم
مواد و روش‌ها
۳-۱ محل اجرای آزمایش
آزمایشات تحقیق حاضر در مرکز آموزش و بازسازی ذخایر آبزیان کلاهی واقع در بندر کلاهی شهرستان میناب وابسته به اداره کل شیلات استان هرمزگان انجام شد. این مرکز در ۱۴۰ کیلومتری شهرستان بندرعباس و۳۰ کیلومتری شهرستان میناب واقع شده است. از ویژگی های این محل دارا بودن امکانات زیربنایی لازم جهت تکثیر و تولید بچه میگو و همچنین وجود تجهیزات آزمایشگاهی مناسب جهت انجام بررسی های زیستی می‌باشد.
۳-۲ طرح آزمایش
تحقیق حاضر بر روی مولدین میگوی سفید غربی (Litopenaeus vannamei) در مرحله تکثیر صورت پذیرفت. مولدین در سه تیمار غذایی، غذادهی شده و براساس آن کلیه بررسی ها صورت پذیرفت. تیمارهای غذایی مورد استفاده در طول دوره تغذیه مولدین میگوی Litopenaeus vannamei برای حصول به رسیدگی جنسی در جدول ۳-۱ ارائه شده است.
جدول ۳-۱ تیما‌ر‌های غذایی مورد استفاده در طول دوره تغذیه مولدین میگوی Litopenaeus vannamei برای حصول به رسیدگی جنسی

مولدین ماده با میانگین وزنی ۳۰-۳۵ گرم و مولدین نر با میانگین وزنی ۲۵-۳۰ گرم جهت تغذیه با سه تیمار غذایی فوق و بررسی تاثیر این سه تیمار غذایی بر حصول به رسیدگی جنسی، تخم‌ریزی و همچنین لاروهای حاصله در مخازن ۱۰ تنی نیز ذخیره‌سازی شدند.
۳-۳ وسایل، تجهیزات و مواد مورد استفاده
۳-۳-۱ وسایل آزمایشگاهی و اندازه‌گیری
وسایل آزمایشگاهی مورد استفاده در این تحقیق شامل شوری سنج چشمی(رفراکتومتر)، ساخت شرکت ATAGO ژاپن، اکسیژن‌متر دیجیتال و pH‌متر دیجیتال و دماسنج دیجیتال ساخت شرکت WTW آلمان، بخاری (heater)، کولیس با دقت اندازه‌گیری ۰۲/۰ میلی‌متر، ترازوی دیجیتال Satorius با حساسیت ۰۰۰۱/۰ گرم و ترازوی دیجیتال AND با حساسیت ۰۱/۰ گرم بود (شکل ۳-۱).
شکل ۳-۱ دستگاه‌های اندازه‌گیری فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب و زیست‌سنجی
۳-۳-۲ مواد شیمیایی
مواد مورد استفاده در طول دوره شامل محلول اتولیدین (شماره ۸۳۰۹) مرک آلمان، محلول فرمالین ۳۷% (شماره ۴۰۰۲) مرک آلمان، Na₂ EDTA (شماره ۸۴۲۱) مرک آلمان، تیوسولفات سدیم (شماره ۶۵۱۳) مرک آلمان و هیپوکلریت کلسیم ۷۰% ساخت شرکت نیپون سودا ژاپن، اکسی تتراسایکلین، ترفلان (Treflan)، ضد قارچ بیوتونیک و همچنین پوویدون آیداین را ۱۰% بود.

متفکران جهانی شدن حقوق معتقدند که بخشی از حقوق اساسی برخاسته از طبیعت آزاد و مستقل انسان هاست و نمی توان تحت عنوان تفاوت فرهنگ ها آنها را نادیده گرفت. می توان این حقوق را جهانی ساخت و حتی می توان به عنوان مثال نهادهایی تأسیس کرد که تضمین کننده حقوقی باشند که دولت های ملی واحد نمی توانند یا نمی خواهند آنها را تضمین کنند. از سویی دیگر قبول نسبیت فرهنگی دستاویزی برای استمرار بخشیدن به استبداد حکومت های مردم سالار است و نتیجه آن نادیده گرفتن حقوق بنیادین شهروندان است. طرفداران نسبیت فرهنگی در مقابل معتقدند که ورای تفکر جهانی شدن حقوق، انگیزه های سلطه جویانه و امپریالیسم وجود دارد و طبیعی است که در این میان کشورهای قدرتمندی هستند که ارزش ها و اولویت های خود را تحت عنوان حقوق اساسی انسان ها معرفی و تجویز می شود، حقوقی نیست که همه کشورها درباره آنها تصمیم گرفته باشند و یا ارزش های آنان در آن منعکس باشد. (رضوی، ۱۳۹۱: ۷۱)

فرایند جهانی شدن تأثیر بسیاری در درک اهمیت حقوق انسان ها داشت و بر حمایت از حقوق بشر مؤثر بود. در عصر جهانی شدن نیروها از بالا به پایین و از پایین به بالا، هر یک به شکل و روش خاص خود به طور ناخواسته و در یک رابطه تعارض آمیز با یکدیگر زمینه را برای شکل گیری فرهنگ حقوق بشر هموار کردند، اقدامات نیروهای دوگانه فوق و تعارض بین آنها همزمان باعث پدید آمدن ابزار اجرایی حقوق بشر در سطح جهان گشت. (کاظمی، ۱۳۸۳: ۴)
۲-۴-۹) جهانی شدن و حقوق شهروندی در ایران
شهروندی رابطه ای میان فرد و دولت را تبیین می کند. از یک سو شهروندی عاری از تعلق است. شهروندی ملی از دولت-ملتی است که به آن تعلق داریم. این تعریف دیدگاه حقوقی در مورد شهروندی است: از تولید و یا کاربرد به دست می آید، با این اساس حقوق خاصی که به شهروندان اعطا می شود و یا مسئولیت های قانونی که شهروندان باید تقبل کنند، تعریف می شود. از آن جمله، دارای حق رأی و مسئول پرداخت مالیات اند. از سوی دیگر بحث شهروندی در عمل دارای بعد دیگری می شود که ممکن است توسعه دهنده مسئولیت ها و محدود کننده حقوق –فراتر از چارچوب قانونی- باشد.
به عنوان مثال کاربرد مقوله های مرتبط با شهروندی ممکن است در یک جامعه محلی خاص، در قالب کمک شهروندان به جامعه از طریق فعالیت های متعدد داوطلبانه نمود پیدا کند. در عین حال در برخی موارد اعضای گروه های اقلیت در می یابند که حقوق شهروندی قانونی آنها در عمل تحت تأثیر رفتارهای نژاد پرستانه و یا متعصبانه نقض می شود. (جونز و وودر، ۱۳۸۶: ۲۵)
برای بررسی دیدگاه ها در باب مسایل شهروندان در ایران غالباً بر اساس محورهای: بستر، مبنا، محتوا، نوع یا گستره و غایت شهروندی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۲-۴-۹-۱) بستر شهروندی
بستر شهروندی در گفتمان اسلام گرایی ایران غالبأ بر فرهنگ و هویت دینی است. گاه چنین بستری با دو مؤلفه دیگر هویت ملی-ایرانی و هویت مدرن ترکیب یافته، موجب تفاوت در دیدگاه های گفتمان در ایران می شود. همچنین به دلیل واقعیت مرزهای ملی، الگوی شهروندی به رغم گسترش نظری به امت اسلامی در عمل برای مرزهای ملی مطرح می شود. به لحاظ بستر دینی نیز شهروندی علاوه بر ارجاع به ریشه های اسلامی به تجربه حکوکت اسلامی در جمهوری اسلامی و نیز شکل گیری برخی از ایده ها در ساختار جمهوری اسلامی در قالب یک دولت-ملت نیز در این امر تأثیرگذار بوده است.
۲-۴-۹-۲) مبنای شهروندی
مبنای شهروندی بر خلاف بستر شهروندی از دید اندیشمندان ایرانی از دو دیدگاه مختلف مشروعیت مردمی به زندگی سیاسی و مشروعیت الهی نگریسته می شود که این دو دیدگاه متضاد حتی در انتصاب مجریان قانون نیز تبلور می کند.
۲-۴-۹-۳) محتوای شهروندی
با توجه به مبانی و بنیادهای شهروندی در نگرش فوق، محتوای شهروندی نیز تفاوت می یابد. این تفاوت ها را می توان در گستره آزادی های سیاسی، مشارکت در عرصه سیاسی و مسایل دیگر یافت. آزادی سیاسی یکی از شعارهای اصلی گفتمان اصلاح طلب در این دوران بوده است. در جانب مقابل نیز شیوه طرح مسئله آزادی از سوی اصلاح مورد انتقاد جدی اصول گرایان نیز بوده است. بدین جهت یکی از پرسش های محوری تعیین کننده محتوای شهروندی در ایران مسئله آزادی بوده است.
۲-۴-۹-۴) عمق شهروندی
در نگرش اصول گرایان فرد بر اساس تکلیف دینی در عرصه سیاسی حاضر می شود و بدین جهت می بایست وفاداری به آرمان های جمعی زندگی سیاسی باشد. در چنین نگرشی هرچند آزادی حدود خاص خود را دارد و شهروندان در چارچوب ارزش های دینی فراتر از محوریت انسانی در زندگی سیاسی دخالت می کنند اما با حضور داوطلبانه و پذیرش اقتدار دینی حاکمان به عنوان یک وظیفه دینی و متعهدانه در عرصه سیاسی مشارکت می کنند. چنینی ویژگی در شهروندی عمیق مطرح است.
۲-۴-۹-۵) نوع شهروندی
گونه شناسی نوع شهروندی در دیدگاه های مختلف اسلام سیاسی ایران را باید از گونه شهروند فعال متعهدانه دانست؛ چنین شهروندی علاوه بر اداره شهروندان با تکالیف دینی نیز همراه شدن و در نتیجه یک الگوی شهروندی فعال متعهدانه را فراهم آورد. تمایز آنها را به تقابل مشارکت سیاسی از بالا به پایین می توان یافت. در نگرش اصول گرایان چنین مشارکتی از بالا تجویز می شود در حالیکه در نگرش اصلاح طلبان این مشارکت از پایین به بالا صورت می پذیرد.
۲-۴-۹-۶) گستره شهروندی
گستره شهروندی از لحاظ مختلف در اسلام سیاسی ایران مطرح است:

1. 1. محدودیت شهروندی به مرزهای محلی یا فراروی از آن است.

1. 1. فراگیری حقوق شهروندی به غیر مسلمانان است.

این امر مناقشه شهروندی درجه یک و درجه دو را بین نمایندگان دو گروه مطرح، برجسته ساخته است. از منظر دینی، شهروندی در امت اسلامی بر اساس معیار دین سنجیده می شود و هر مسلمانی با ابراز شهادت بر وحدانیت خداوند و نیز رسالت پیامبر او، از حقوق شهروندی برخوردار است و جان و مال او در دولت اسلامی محترم می باشد. اما در نظام های سیاسی دنیای جدید که جمهوری اسلامی نیز به عنوان یک دولت ملی تابعی از انهاست، مرزهای ملی و قوانین اساسی کشورها موجب امتیاز میان مسلمانان شده است. از این رو گستره شهروندی خود به خود به مرزهای ملی تحلیل می یابد.
در قانون اساسی شرایطی برای شهروندی جمهوری اسلامی پذیرفته شده است. در نتیجه پذیرش حاکمیت آنها به معنای پذیرش آن محدودیت ها برای شهروندی خواهد بود. یکی از این موارد پیوند زدن شهروندی در جمهوری اسلامی به برخورداری از حق تابعبت قبلی یا کسب آن خواهد بود. غایت شهروندی تأکید بر نیل انسان به کرامت و سعادت است. بر خلاف نظریه های مدرن که غایت عرصه سیاسی، نیل با آزادی است، در گفتمان های اسلامی ایران نیل به کرامت و سعادت مورد تأکید قرار گرفته است. (بهروز لک، ۱۳۸۴: ۲۱۲-۲۱۶)
جدول شماره ۲-۴-۹) مقایسه الگوی شهروندی در گفتمان اصول گرا و اصلاح طلب در ایران

1. 1. سوابق مربوط (بیان مختصر سابقه تحقیقات انجام شده درباره موضوع و نتایج به دست آمده در داخل و خارج از کشور نظرهای علمی موجود درباره موضوع تحقیق)

رضایت و وفاداری شغلی یکی از عوامل موثر بر کیفیت زندگی کاری است. کیفیت زندگی کاری نه تنها در رضایت شغلی تاثیر می گذارد، بلکه بر روی دیگر جنبه های رضایت مانند زندگی خانوادگی، زندگی اجتماعی و زندگی اقتصادی نیز اثرگذار است. در این مفهوم، لازم است اثر کار بر روی وفاداری شغلی و حوزه های غیر کاری زندگی، رضایت از زندگی به طور کلی و شادی شخصی مورد بررسی قرار گیرد.(همان منبع) کمالی و همکاران (۱۳۹۲) رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی را مورد بررسی قرار داده است. نتایج پژوهش تایید کرده است که رابطه مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی کاری و حوزه های آن شامل امنیت و سلامتی محیطی، توسعه ی قابلیت های انسانی، آزادی کاری، ادغام اجتماعی و فضای زندگی با تعهد سازمانی وجود دارد. رانی و همکاران (۲۰۱۱) رابطه بین رضایت کارکنان و تعادل زندگی و کار را مورد بررسی قرار داده اند و به این نتیجه رسیدند که همبستگی بالایی بین شغل و رضایت کارکنان با نقش تعدیل گری تعادل زندگی کاری وجود دارد. عبدالله و همکاران (۱۳۸۹) رابطه بین رضایت شغلی و وفاداری کارکنان را در صنعت هتل در شهری در مالزی مورد بررسی قرار داده اند. یافته های پژوهش مذکور تایید نموده است که همبستگی بالایی بین رضایت و وفاداری کارکنان وجود دارد. روزبهانی و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری؛ تعهد سازمانی، اجزاء وفاداری ، هویت و مشارکت سازمانی به این نتیجه رسیدند که کیفیت زندگی کاری کارکنان بالاتر از میانگین است و وفاداری کارکنان منجر به افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان می شود. نکویی و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی کارکنان در سازمانهای دولتی در ایران به این نتیجه رسیدند که کیقیت زندگی ماری بصورت معناداری بر روی رضایت شغلی تاثیر می گذارد و ابعاد مدیریتی کیفیت زندگی کاری پیش گوهای بهتری برای رضایت شغلی در بین کارکنان در سازمانهای دولتی هستند. رودپیشی و همکاران (۲۰۰۳) در پژوهشی با عتوان تاثیر کیفیت زندگی کاری در مدیریت ارتباط با مشتری تصذیق کرده است که موضوع کیفیت زندگی کاری و ارتباط آن با مدیریت ارتباط با مشتری یکی از مهم ترین و حساس ترین مسائل در سازمانهای امروزی می باشد. وار و همکاران (۱۹۷۹) در پژوهشی از کیفیت زندگی کاری طیف وسیعی از عوامل مربوط به این متغیر را از جمله دلبستگی به کار، انگیزه ذاتی کار ، نیاز بالاتر به قدرت، ویژگی های ذاتی درک شده شغل ، رضایت شغلی، رضایت از زندگی، شادی، و اضطراب در نظر گرفته است. آنها همبستگی بالایی را در مورد طیف وسیعی از عوامل از جمله رابطه بین دلبستگی به کار و رضایت شغلی، انگیزش درونی شغلی و رضایت شغلی و درک ویژگی های درونی شغل و رضایت شغلی به اثبات رساندند.

1. 1. فرضیه‌ها (فرضیه به صورت یک جمله خبری نوشته شود)

1. 1. اهداف تحقیق (شامل: اهداف علمی، کاربردی و ضرورت های خاص انجام تحقیق)

توانایی افراد سازمان در غنی سازی و مستند سازی دانش
توانایی اعتماد آفرینی و پذیرش متقابل در برقراری ارتباط شخصی توسط افراد سازمان
توجه به سطح مهارت و دانش افراد در زمان استخدام
ایجاد و تسهیم و بکارگیری دانش در سازمان توسط مدیریت عالی
حمایت مدیریت عالی سازمان از طوفان فکری وکار تیمی برای حل مشکلات سازمان جهت خلق ایده های نو

توجه و اهمیت مدیران سازمان به دریافت بازخورد در طی فرایند خلق و نشر دانش

عملکرد نوآورانه

نوآوری در محصول

س ۳۳ تا ۳۷ و ۴۵
۳۳-در تولید و عرضه خدمات جدید، سازمان اغلب پیشگام است.
-۳۴ محصولات و حدمات جدید سازمان اغلب از سوی مشتریان به عنوان محصولات و خدمات ابداعی تلقی می شود.
-۳۵ سازمان محصولات و خدمات ابداعی بیشتری نسبت به رقبای خود تولید کرده است.
-۳۶ محصولات و خدمات جدید سازمان اغلب رقبا را از دور خارج میسازد.
-۳۷ در تولید محصولات و خدمات جدید سازمان از جدیدترین دانش موجود استفاده می نماید.
-۴۵ در مقایسه با رقبا اکثر برنامه های بازاریابی سازمان خلاقانه بوده است.

نوآوری رفتاری

س ۳۸ تا ۴۱
-۳۸ در این سازمان افرادی که کارها را به روش های مختلف انجام میدهند مورد قبول واقع می شوند.
-۳۹ در سازمان افراد تشویق می شوند تا افکار و رفتار خلاق داشته باشند.
-۴۰ در سازمان افراد تمایل دارند تا روش های جدید انجام کارها را امتحان نمایند و راه حل های نو را جستجو کنند.
-۴۱ اگر کسی بخواهد روش های جدید انجام کارها را امتحان نماید مورد حمایت مدیران قرار میگیرد.

نوآوری فرآیندی

س ۴۲و۴۶
-۴۲ هرگاه یک مشکل با روش های سنتی قابل حل نباشد، افراد در سازمان به استفاده از روش های جدید تشویق می شوند.
-۴۶ سازمان فرایندهای کسب و کار خود را دائما بهبود می بخشد.

نوآوری استراتژیک

س ۴۳و۴۴
-۴۳ مدیران سازمان برای استفاده از فرصت های رشد نامعلوم خطرپذیر هستند.
-۴۴ مدیران سازمان دائما به دنبال راه حل های جدید برای مشکلات توسط افراد خلاق هستند.

۳-۴ جامعه آماری
جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان دفتر مرکزی بانک مهر اقتصاد می باشد. شایان ذکر است تعداد ۲۰۰ نفر مدیر و کارشناس در دفتر مرکزی بانک مهر اقتصاد انتخاب شدند.
پرسشنامه ها بین ۲۰۰ نفر از مدیران و کارکنان دفتر مرکزی توزیع ، و در نهایت از این تعداد ، ۱۵۰پرسشنامه تکمیل و جمع آوری گردید.
۲۰۰ نفر از بین مدیران و کارکنان بانک بعنوان نمونه انتخاب ، و پرسش نامه ها توزیع گردید و در نهایت از این تعداد ، ۱۵۰پرسشنامه تکمیل و جمع آوری گردید.
۳-۵ حجم نمونه و روش نمونه گیری
از آنجا که نظرات تمامی مدیران وکارشناسان بانک از اهمیت برخوردار بود از روش سرشماری استفاده گردید و پرسشنامه در اختیار تمامی ۲۰۰ نفر توزیع گردید که در نهایت تعداد ۱۵۰ پرسشنامه تکمیل شده قابل استفاده در تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمد.
۳-۶ ابزارهای گردآوری اطلاعات
باتوجه به نوع متغیرها برای سنجش سطح استقرار مدیریت دانش و میزان عملکرد نوآورانه کارکنان بانک مهر اقتصاد از پرسشنامه هایی که به همین منظور طراحی گردیده استفاده شد. این پرسشنامه از دو بخش تشکیل می گردد. بخش اول شامل ۳۲ سوال مربوط به مدیریت دانش می باشد و بخش دوم شامل ۱۴ سؤال مربوط به عملکرد نوآورانه می باشد. شاخص های عملکرد نوآورانه عبارتند از : نوآوری در محصول، نوآوری رفتاری، نوآوری فرایندی و نوآوری استراتژیک که به صورت ذیل توسط پرسشنامه سنجیده می شوند:
مدیریت دانش: سوالات ۱ تا ۳۲
نوآوری در محصول: سؤالات ۳۳ تا ۳۷ و ۴۵

در مطالعه ماکلا^[۱۵] و همکاران بر روی ۸۰۰۰ نفر از جمعیت عمومی۵/۱۳% زنان و ۵ /۹% مردان درد گردن را ذکر کردند. (افتخار سادات ۲۰۱۳) که احتمالاً زنان بار اسکلتی عضلانی بیشتری در مقایسه با مردان برای انجام فعالیت های خود بکار می گیرند و علائم بالینی خود را بیشتر از مردان گزارش می- کنند، به همین دلیل بررسی و درمان ضایعات گردنی در خانم ها ضروری تر به نظر می رسد . (احسانی ۱۳۹۰)

بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده ضرورت انجام یک تحقیق برای مشخص نمودن تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد، تعادل و حس وضعیت افراد گردن درد وجود دارد.
۱- ۴ اهداف تحقیق
۱-۴-۱ هدف کلی: هدف کلی تحقیق حاضر بررسی تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد، تعادل و حس وضعیت گردن در دانشجویان دخترمبتلا به گردن درد غیر اختصاصی دانشگاه شهید باهنرکرمان بود.
۱-۴-۲ اهداف اختصاصی:

1. 1. تعیین اثر تمرینات ثبات دهنده بر میزان تعادل در دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیر اختصاصی.

1. 1. تعیین اثر تمرینات ثبات دهنده بر میزان حس وضعیت در دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیراختصاصی .

1. 1. تعیین اثر تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد در دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیر اختصاصی.

1. 1. مقایسه اثر تمرینات ثبات دهنده بر تعادل در بین گروه کنترل و تجربی در دانشجویان دختر.

1. 1. مقایسه اثر تمرینات ثبات دهنده بر حس وضعیت در بین گروه کنترل و تجربی در دانشجویان دختر .

1. 1. مقایسه اثر تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد در بین گروه کنترل و تجربی در دانشجویان دختر.

۱- ۵ فرضیه های تحقیق:

1. 1. تمرینات ثبات دهنده بر میزان تعادل دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیراختصاصی تاثیر معناداری دارد.

1. 1. تمرینات ثبات دهنده بر میزان حس وضعیت دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیراختصاصی تاثیر معناداری دارد.

1. 1. تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد دانشجویان دختر مبتلا به گردن درد غیراختصاصی تاثیر معناداری دارد.

1. 1. بین میزان تعادل دانشجویان دختر دارای گردن درد غیراختصاصی بعد از اعمال تمرینات ثبات دهنده و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد.

1. 1. بین میزان حس وضعیت دانشجویان دختر دارای گردن درد غیراختصاصی بعد از اعمال تمرینات ثبات دهنده و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد .

1. 1. بین میزان درد دانشجویان دختر دارای گردن درد غیراختصاصی بعد از اعمال تمرینات ثبات دهنده و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد .

۱-۶ پیش فرض های تحقیق:
۱- شرکت کنندگان انگیزه کافی برای جواب دادن به پرسشنامه را داشته اند.
۲-آزمودنی ها، حداکثر تلاش خود را در انجام آزمون ها و اجرای برنامه بکار برده اند.
۳-آزمودنی ها از هیچ دارویی برای تسکین درد استفاده نکرده اند.
۴-اندازه گیری از آزمودنی ها به طور یکسان و هماهنگ انجام شده است.
۱-۷ قلمرو تحقیق (محدوده تحقیق):
۱- افراد شرکت کننده در تحقیق از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه باهنر بودند.
۲- دامنه سنی دانشجویان بین۲۸- ۱۸ سال در نظر گرفته شد.
۳-وجود هر کدام از موارد عنوان شده در زیر، با تشخیص پزشک، باعث حذف نمونه از شرکت در مراحل اجرای آزمون گردید.

• • سابقه سربه جلو، آسیب دیدگی ناحیه ستون فقرات، سر و کمربند شانه ای (اسکیپاتی^[۱۶]۲۰۰۳).

• • سابقه جراحی در ناحیه سر، گردن، کل ستون فقرات و کمربند شانه ای (کورتالس^[۱۷]۲۰۰۳).

• • وجود ناهنجاری های بدنی (معروفی ۱۳۹۰).

• • سابقه تصادف و ضربه به گردن (اکبری۱۳۸۸، تینگ ۲۰۰۷).

• • نیاز های دارویی طولانی مدت (کورتالس۲۰۰۳).

• • سابقه بیماری های قلبی و تنفسی در ۵ سال گذشته.

• • وجود اختلالات و ناهنجاری های مادرزادی (آرامی۱۳۹۰).

• • درگیری سیستم عصبی، دیابت، آرتریت روماتویید و آسیب سیستم دهلیزی(تینگ^[۱۸]۲۰۰۷، لی^[۱۹]۲۰۰۷).

• • وجود فتق دیسک، پاراستزی،گزگز، بی حسی و درد انتشاری(اکبری۱۳۸۸، پینسالت^[۲۰]۲۰۰۸).

۱-۸ محدودیت های تحقیق
- کنترل شرایط روحی روانی و میزان دقت شرکت کنندگان هنگام پاسخ به پرسشنامه.
- آزمون گیری از تمام شرکت کننده ها در یک روز.
- عدم کنترل عواملی نظیر ترس از درد، میزان انگیزش و سایر عوامل روانی.
_ عدم کنترل تفاوت های فردی بین شرکت کننده ها.
-عدم درک یکسان مفهوم درد.
۱-۹ تعریف واژه های تحقیق
۱-۹-۱ تعریف نظری واژه های تحقیق
-تعادل: تعادل به عنوان توانایی حفظ یا برگشت مرکز ثقل بدن در محدوده سطح اتکا و یا کنترل و حفظ وضعیت بدن در فضا به منظور دستیابی به پایداری و جهت گیری تعریف می شود(صادقی ۱۳۹۲).
-حس وضعیت: توانایی احساس و درک موقعیت فضایی مفصل و حرکت، بدون استفاده از چشم است. (کوروش فرد ۱۳۹۰).