راسته

 

 

Solanales

 

 

 

تیره

 

 

Solanaceae

 

 

 

جنس

 

 

Lycopersicom

 

 

 

گونه

 

 

L.esculentum

 

 

۱-۵-۱- مشخصات گیاه شناسی وشرایط رشد
گوجه فرنگی گیاهی متعلق به خانواده بادمجانیان یا سیب زمینی(Solanaceae) و از جنس گوجه فرنگی (Lycopersicum esculentum) و گونه گوجه فرنگی اهلی (Lycopersicum sp) می باشد. گوجه فرنگى به طور ذاتى گیاهى علفى و چندساله است که در تمام نقاط جهان اغلب به صورت یکساله کشت مى شود. این گیاه یکی از محصولات ارزشمند سبزی و صیفی در خاورمیانه به شمار می آید که پس از سیب زمینی از نظر اقتصادی در مقام دوم جهان قرار دارد. خاستگاه اصلی گوجه فرنگی آمریکای مرکزی و جنوبی و به احتمال زیاد سواحل غربی آمریکای جنوبی است. ریشه گیاه گوجه فرنگی عمیق و گاهی به طول یک متر می رسد. ساقه جوان این گیاه علفی ، گرد ، صاف ، شکننده و کرکدار بوده که در اثر مسن شدن گوشه دار و سخت می گردد ، برگ ها متناوب و مرکب می باشد. رنگ برگ ها سبز روشن و پشت آن ها معمولا کرکدار است . گل ها دارای ۵ گلبرگ زرد رنگ به هم پِیوسته دارد که در انتها از هم جدا هستند . گلبرگ ها برگشته ، پهن و نیزه ای شکل می باشند . کاسه گل سبز رنگ دارای ۵ کاسبرگ بلند و کشیده یا نیزه ای شکل است. پرچم ها ۵ عدد با بساک های بزرگ که در روی میله کوتاهی قرار می گیرد.
عکس مرتبط با اقتصاد
میوه گوجه فرنگی سته و از ۲ تا چند حفره تشکیل شده است. میوه ها گوشتی و دارای تعداد زیادی تخم های قلبی شکل است. بذر گوجه فرنگی کوچک، سبک، پهن و سفید رنگ است.
برای تهیه نشا گوجه فرنگی حرارت یکنواختی بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد لازم است. و از این مرجله به بعد حرارت بین ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتیگراد در روز و ۱۲ تا ۱۴ درجه سانتیگراد در شب است. هرچه درجه حرارت پایین تر باشد طول مدت جوانه زنی بیشتر است. این گیاه نیاز زیادی به آب دارد. کنترل مقدار و زمان آبیاری در برقراری تعادل بین رشد رویشی و زایشی گیاه و در نتیجه میزان باروری و کیفیت محصول گوجه فرنگی موثر خواهد بود. گوجه فرنگی احتیاج فراوانی به نور دارد . کمبود نور به خصوص در ماه های زمستان باعث کاهش رشد و نمو گیاه شده ، تشکیل گل و رشد میوه را مختل می سازد. خاکی که برای این منظور استفاده می شود باید پوک ، قوی و بافت آن شنی یا شنی لومی بوده و زهکشی در آن به خوبی انجام می گیرد ]تولایی، ۱۳۸۷٫ هاشمی و میدانی ،۱۳۷۶٫راحمی، ۱۳۷۳[.
۱-۵-۲–اهمیت اقتصادی وتغذیه ای
طبق آمار معاونت بهبود امور تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت گوجه فرنگی فضای باز ایران در سال ۱۳۸۷در حدود۰۰۰ ۱۴۷هکتار، میزان برداشت۳۰۰٫۰۰۰ ,۵تن و میانگین برداشت در هکتار ۳۶ تن می باشد. ایران پس از کشورهای آمریکا، ایتالیا و چین رتبه سوم تولید گوجه فرنگی را به خود اختصاص داده است . این گیاه یکی از محصولات غذایی پرمصرف در سراسر جهان است ]تولایی،۱۳۸۷[ . نتایج حاصل ازمطالعات نشان داده است که گوجه فرنگی و محصولات آن نقش حفاظتی مهمی را در برابر اشکال مختلف سرطان، به ویژه سرطان پروستات و بیماری های قلبی-عروقی ایفا می کنند. میوه گوجه فرنگی منبع مهمی ازآنتی اکسیدان ها ست که انواع مهم آن شامل رنگدانه های کاروتنوئیدی به ویژه لیکوپن، آسکوربیک اسید و ترکیبات فنولی است.
۱-۵-۳- اهداف پروژه:
-بررسی اثرکادمیوم بر رشد گیاهچه گوجه فرنگی
بررسی اثرسیلیکون درکاهش اثرات سوء کادمیوم-
-بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی (پرولین،کلروفیل، آنتی اکسیدان،…) گیاهچه گوجه فرنگی در شرایط شاهد و تنش
فصل دوم
۲- مروری برپژوهش ها
۲-۱- جذب و انتقال کادمیم و تأثیر آن بر جذب و انتقال عناصر غذایی در گیاه
جذب کادمیم از طریق سیستم ریشه‌ای بستگی به فاکتورهای خاک مثل pH، حضور مواد آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، دما و حضور فلزات دیگر دارد
.
اسیدی شدن ریزوسفر و ترشح کربوکسیلات‌ها توسط ریشه باعث افزایش تجمع فلزات می‌شود .
Street و همکاران در سال ۱۹۷۷ اعلام کردند که جذب کادمیم در ذرت در خاک های اسیدی با افزایش مواد آلی کاهش می‌یابد. همچنین Liang و همکاران درسال ۲۰۰۶ اعلام کردندکه کادمیوم درpH اسیدی تجمع می یابد و سیلیکون با بالا بردن pHازحرکت به سمت بالای کادمیوم جلوگیری می کند. حرکت کادمیم همانند سایر فلزات از محلول خاک به دیواره سلولی، بصورت غیرفعال، توسط پدیده انتشار و جریان توده‌ای صورت می‌گیرد. به دلیل باردار بودن یون های فلزی، آن ها نمی‌توانند آزادانه از غشاء پلاسمایی عبور کنند و انتقالشان توسط ناقلین غشا صورت می‌گیرد .
کادمیم از طریق ناقلین کاتیون‌های Ca+2، Mg+2، Fe+2، Mn+2، Cu+2، Zn+2 و Ni+2 از غشا عبور می‌کند . .
Cataldo و همکاران در سال ۱۹۸۳ نشان دادند که روی (Zn) از جذب کادمیم جلوگیری می‌کند. آن ها پیشنهاد کردند که ورود کادمیم به سلول از طریق یک سیستم انتقال Zn می‌باشد. در تحقیق دیگری روی گیاه آرابیدوپسیس Arabidopsis halleri)) نشان داده شد که جذب عناصر Zn و Cd همراه با هم می‌باشد که این مسأله می‌تواند به دلیل داشتن ناقلین مشترک ‌باشد .
دریک تحقیق دیگر اعلام شد که سمیت کادمیوم محتوای منیزیم وآهن را افزایش داده ولی محتوای نیتروژن وپتاسیم را کاهش می دهد و درمحتوای کلسیم و فسفر تغییری ایجاد نمی کند. .[Lopez-Millan et al., 2009]
درسال ۲۰۱۰ Rodríguez-Celma و همکاران اعلام کردند که یک سیستم دفاع آهن درگوجه فرنگی وجود دارد و همراه باکادمیم آهن بیشتر جذب می شود. در گیاه تربچه در مراحل اولیه جوانه زنی جذب کادمیم از طریق ناقلین کلسیم در غشا صورت می‌گیرد .
قاسمی و همکاران درسال ۱۳۸۹ اعلام کردند که کادمیم وروی اثر مثبت بر روی یکدیگر دارند و اثرات یکدیگر را تشدید می کنند ولی کادمیوم و پتاسیم برروی یکدیگر اثر منفی داشته و پتاسیم اثرات منفی کادمیم را کاهش می دهد.
کادمیم به طور چشمگیری باعث کاهش جذب( Zn ) و (Mn) در ریشه و برگ گیاه جو و گندم دوروم می‌شود .
جذب و سمیت کادمیم به طور چشمگیری در اثر افزایش عناصر( Zn)، (Ca)، (Fe)، (Cu) و Mn)) کاهش می‌یابد .
درگزارشی درگیاه گوجه فرنگی اثر Cu و Cd مشاهده شد که اثرات مخرب Cu از Cd بیشتر است .
در گیاه ( Lupinus albus) که یک گیاه تجمع دهنده بالا برای Mn است، افزایش سطح Mn باعث کاهش اثر منفی کادمیم در گیاه و به خصوص بر فتوسنتز می‌شود
(Zornoza et al., 2002).
در گیاهچه ‌های گندم دوروم مشخص شد که اضافه شدن کادمیم به محیط کشت از جذب یون پتاسیم جلوگیری می‌کند (Veselov et al.,, 2003).
در آزمایشی روی ریشه‌های گیاه ذرت مشخص شد که اضافه شدن ۱۰ میکرومولار کلرید کادمیم به محلول غذایی باعث درصد افزایش جذب سولفات توسط ریشه‌ها می‌شود که این تغییر می‌تواند به علت تغییر در مقدار سولفات در ضمن بیوسنتز فیتوکلاتین (pc) باشد .
کادمیم هم چنین باعث کاهش جذب آهن در گیاهان می‌شود [Haghiri, 1973].
کادمیم پس از ورود به ریشه‌ها، از راه آپوپلاست یا سیمپلاست خود را به آوند چوب رسانده و با لیگاندهای مختلفی مثل اسیدهای آلی یا فیتوکلاتین‌ها ایجاد کمپلکس می‌کند
.
بطور کلی تجمع فلزات سنگین در ریشه‌ها بیشتر از اندامهای هوایی است
.
Blum در سال ۱۹۹۷ اعلام کرد که غلظت کادمیم در گیاه به ترتیب زیر می باشد .
بذرها > میوه‌ها > برگها > ساقه > ریشه‌ها. این در حالی است که درگزارش دیگری اعلام شد که ترتیب اندام های تجمع کننده کادمیم درگیاه به این ترتیب است: برگ > ساقه > ریشه > میوه.
۲-۲- تجمع و سمیت زدایی کادمیم
استراتژی های ممانعت از سمیت فلزات سنگین متفاوت است. اولین سد دفاعی علیه تنش کادمیم اصولاً در سطح ریشه عمل می‌کند که شامل دیواره سلولی و کربوهیدرات های خارج سلولی مثل کالوز است [Wagner, 1993; Nishizono et al.,1989].
Leita و همکاران در سال ۱۹۹۶ گزارش کردند که در ریشه و برگ های لوبیا یون های کادمیم به مقدار فراوان به مناطق پکتینی و گروه های هیستیدیل دیواره سلولی متصل می‌شوند.
Ernst و همکاران در سال ۱۹۹۲ اعلام کردند که بیشتر اتصالات فلزات سنگین با دیواره سلولی که بخصوص در ریشه‌ها اتفاق می‌افتد، اتصال به پلی گالاکتورونیک اسیدها است که البته تمایل فلزات مختلف به آن متفاوت است.
Cataldo و همکاران در سال ۱۹۸۳ در تحقیقی که بر روی سینتیک جذب کادمیم در گیاه سویا انجام دادند گزارش کردند که ۲۰ تا ۲۵ درصد کادمیم جذب شده به صورت غیرقابل تبادلی به سطح ریشه‌ها باند می‌شود.
غشا سلولی اولین ساختار زنده‌ای است که هدف سمیت فلزات سنگین است. این سمیت ناشی از مکانیسم های مختلف اکسیداسیون، اتصالات عرضی تیول های پروتئین‌ها، ممانعت از پروتئین‌های غشایی مثل H+ -ATpase ها و تغییر در ترکیب و سیالیت چربی‌های غشا است [Meharg, 1993].
کاهش فعالیت H+ – ATPase در هنگام قرارگیری در معرض کادمیم به علت دفسفریله شدن این آنزیم است [Janika-Russak et al., 2008].
تیمار با کادمیم باعث کاهش فعالیت H+ -ATpase غشاء سلولی در ریشه گندم و آفتابگردان می‌شود .
مکانیسم اصلی برای سمیت زدایی فلزات سنگین، کلات شدن فلزات بوسیله لیگاند است. کلات شدن خارج سلولی بوسیله اسیدهای آلی ترشح شده از ریشه مثل سیترات و مالات صورت می‌گیرد که البته کلات کننده‌های ترشح شده از ریشه در مقاومت به آلومینیوم بیشتر از سایر فلزات مؤثرند .
مطالعات زیادی نشان می‌دهد که واکوئل محل تجمع تعداد زیادی از فلزات سنگین است .
لیگاندهای متصل شونده به فلزات شامل اسیدهای آلی، آمینواسیدها، پپتیدها و پلی پپتیدها است [Rauser, 1999].
شناخته شده‌ترین مولکولهای متصل شونده به فلزات که در کلات شدن و کده بندی آن ها دخالت دارند شامل متالوتیونین‌ها (MTs)، پروتئین های با وزن مولکولی کم و غنی از سیستئین که توسط ژن بیان می‌شوند و فیتوکلاتین‌ها، پپتیدهای غنی از سیستئین که به طور آنزیمی سنتز می‌شوند [Cobbett, 2000] .
قاسمی وهمکاران درسال ۱۳۸۹اعلام کردند که تولید فیتو کلاتین درزمان آلودگی گیاه گوجه فرنگی به فلزات سنگین افزایش می یابد که باعث ایجاد کمپلکس فلز-لیگاند به منظور سمیت زدایی فلزات سنگین می شود.
۲-۳- تاثیر کادمیم بر مراحل متابولیکی گیاه
Lagriffoul و همکاران در سال ۱۹۹۸ گزارش کردند که کادمیم در غلظت کم ۷/۱ میکرومولار باعث کاهش کلروفیل در ذرت می‌شود.
Mohsenzadeh وهمکاران درسال۲۰۱۱ گزارش کردند که تنش کادمیم در ذرت موجب کاهش کلروفیل می شود .در آزمایشی بر روی کلروپلاست‌های جدا شده ذرت تحت تیمار کادمیم، معلوم شد که کادمیم تأثیر بازدارندگی بر فتوسیستم II دارد. انتقال الکترون در فتوسیستم II در اثر تخریب غشاء تیلاکوئیدی و تغییر در ساختمان پروتئین ها ممانعت می‌شود که این مسأله در نهایت موجب تولید رادیکال های آزاد می‌شود
,۱۹۷۴]. و فسفوانول پیروات کربوکسیلاز[۳] چرخه کالوین، باعث کاهش کارآمدی فتوسنتز می‌شوند
.
درگزارشی مشاهده شد که در گیاه گوجه فرنگی تیمار با کادمیم باعث افزایش فعالیت آنزیم فسفو انول پیروات کربوکسیلاز در ریشه می شود. همچنین گزارش کردند که تعدادی از آنزیم های چرخه کربس دربرگ ها مانند سیترات سنتاز، ایزو سیترات دهیدروژناز ومالات دهیدروژناز افزایش فعالیت دارند، اما فوماراز کاهش فعالیت دارد .[Lopez-Millan et al., 2009]
کادمیم در مدت زمان بیشتر دارای اثر بازدارندگی بر روی آنزیم ها است. کادمیم با اتصال به گروه های سولفیدریل در پروتئین‌ها و یا با جایگزین شدن با فلزات در متالوپروتئین‌ها، باعث ایجاد تغییر ساختاری آنزیم‌ها می‌شوند .
کادمیم از فعالیت آنزیم Fe ردوکتاز III جلوگیری می‌کند که این مسأله باعث کمبود آهن شده و بطور جدی فتوسنتز را تحت تأثیر قرار می‌دهد

 

دانلود

علم چون گذشته زاده بارقه ناگهانی بلوغ و اندیشه یک یا چندین دانشمند معدود نیست بلکه کوششی آگاهانه، منظم و در عین حال نهادی و سازمان یافته است تا به حل یک مسأله یا دشواری ذهنی و یا عملی نایل آید. چنین خصلتی، علم را با دیگر نهادها و ارزشهای اجتماعی پیوندی مستحکم می زند و به همین دلیل امروزه در بیشتر کشورها سازمان هایی ویژه به کار علم مشغولند.سازمان هایی که سیاستگذاری در حوزه های علم، پژوهش و آموزش را در اختیار دارند. سازمان هایی که تولید و انتقال علم را به دوش گرفته اند. نهادها و سازمان هایی که فرآورده های آن را مصرف می کنند و بسیاری دیگر که غیر مستقیم فرضیه ها، ابزارها و شرایط رشد علم را فراهم می سازند (خاکی،:۱۳۸:۱۳۷۸)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در این فصل روش اجرایی تحقیق معرفی می شود. پس از آن به جامعه آماری، روش نمونه‌گیری و نحوه محاسبه حجم نمونه اشاره می‌شود. آنگاه ابزار جمع‌ آوری داده‌ها شامل ابزار‌های عمومی ‌جمع‌ آوری، متغیرهای اندازه‌گیری شده در تحقیق و مقیاس ارزیابی آنها توضیح داده می‌شود. در ادامه روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و روش‌های آماری برای آزمون فرضیه‌ها تشریح شده است.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۳-۲-روش تحقیق

در این پژوهش نیز ما به توصیف و مطالعه آنچه هست می پردازیم، بنابر این روش تحقیق مناسب که در این پژوهش بکار رفته است، روش تحقیق توصیفی می باشد.
در تحقیقات توصیفی میتوان جامعه مورد مطالعه را از طریق پیمایش تحت بررسی و آزمون قرار داد. «پیمایش» عبارت از جمع آوری اطلاعات است که با طرح و نقشه و به عنوان راهنمای عمل توصیف یا پیش بینی و یا به منظور تجزیه و تحلیل روابط برخی متغیرها، صورت می گیرد. پیمایش توصیفی، به توصیف پدیده های خاص در محیطی معین می پردازد، برای آزمون نظریه ها و پاسخگوئی به پرسشهای پژوهش به کار می رود و شامل توصیف و نتیجه گیری است(کومار، ۱۳۷۴: ۴۹-۴۷)
این پژوهش از نظر ماهیت و اهداف ازنوع تحقیق کاربردی است و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. تحقیق توصیفی ، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا موضوع است(ظهوری،۱۳۷۸). همچنین از آنجایی که نتایج این تحقیق می تواند به طورعملی مورد استفاده قرار گیرد، یک تحقیق پژوهشی کاربردی نیز می باشد. در این تحقیق از هر دو روش کمی و کیفی به نوعی استفاده شده است. به سبب نیاز به دانستن نظر افراد خبره، در بخشی از تحقیق به انجام مصاحبه با در بخشی دیگر از تحقیق با بهره گرفتن از پرسشنامه، مطالعه میدانی استفاده شده است .
فرایندی که در این پژوهش بر اساس آن عمل شده است را می توان به صورت شکل۳-۱ نشان داد.

 

شکل۳-۱٫ فرایند تحقیق

 

 

 

۳-۳- متغیرهای تحقیق

متغیر وابسته، « سلامت سازمانی » و « اخلاق حرفه ای » به عنوان متغیر مستقل در این تحقیق در نظر گرفته شده است.

 

۳-۴-جامعه آماری (N)

جامعه آماری جامعه ای است که محقق آزمودنی ها را از طریق نمونه گیری از میان این جامعه انتخاب خواهد کرد و محیط پژوهش مکان هایی است که تحقیق، در آن مکان ها انجام می گیرد.( پاریزی، ۱۳۷۸).
کلیه کارکنان بانک شهر واقع در استان تهران می باشد.

 

۳-۵٫ نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه

گروه نمونه، مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی اعضاء که از جامعه آماری انتخاب شدهاند. در واقع گروه نمونه یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد. نمونهگیری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، بطوریکه مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگیهای آزمودنیهای گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگیها را به اعضاء جامعه آماری تعمیم دهیم(سِکاران، ۱۳۸۱: ۲۹۶).
در این تحقیق جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. از آنجاییکه در تحقیق حاضر جامعه آماری مشخص و مقیاس داده ها از نوع کمی هستند، از فرمول کوکران برای تعیین حجم نمونه استفاده گردیده است .
n : حجم نمونه
t : مقدار استاندارد شده بر پایه سطح α است. که برابر است با ۱٫۹۶
( p وجود صفت ) : ۵/
( q عدم وجود صفت ) : ۵/
d (دقت مطلوب برای تعمیم نتایج نمونه به جامعه ) : /

 

۲۴۰۰نفرجامعه آماری شامل ۵۷۰ نفر(۲۴%) زن و۱۸۳۰نفر(۷۶%) مرد میباشد.(قابل مشاهده درنشریه داخلی بانک)، وسایت بانک شهر www.shahr-bank.ir قابل مشاهده می باشد.

 

۳-۶٫ روش گردآوری اطلاعات

جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید:
روش کتابخانهای: در روش کتابخانهای منابع ثانویه مورد بررسی قرار می گیرند. منابع ثانویه در حقیقت اطلاعاتی را دربرمی گیرند که پیش از این برای یک هدف اولیه تخصصی جمع آوری شده و اکنون برای بار دوم و یک پروژه متفاوت بکار برده می شود. این نوع منابع نه تنها به محقق و ادراک و فرموله کردن مسئله کمک می کند بلکه موجب گسترش و تقویت پایه های علمی کار نیز می گردد منابع ثانویه بکار رفته و در این تحقیق شامل کتابها، مقالات، رساله ها و پژوهش ها و همچنین مراجعه به مراکز اسناد و مدارک علمی ایران و جستجوی کامپیوتری جهت دستیابی به مقالات و رساله های خارج از کشور می باشد.
روش میدانی:در این قسمت به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل، ازپرسشنامه استفاده گردیده است .

 

۳-۷-ابزار گردآوری داده های پژوهش:

ابزار اصلی گردآوری اطلاعات دراین پژوهش، پرسشنامه می باشد.در پژوهش حاضر از پرسشنامه های زیر برای سنجش متغیرهای مورد بررسی استفاده گردید.
جهت سنجش سلامت سازمانی از پرسشنامه استاندارد. علاقه بند (۱۳۷۸) استفاده شد.که شامل ۴۴ سوالی این پرسشنامه توسط علاقه بند (۱۳۷۸) روی نمونه ای ۱۸۷ نفر از معلمان مدارس متوسطه شهر تهران هنجار یابی شده است.

 

جدول۳-۱: مولفه های پرسشنامه سلامت سازمانی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گویه های منفی سئوالات متغیر
۲ .۹٫۱۶٫۳۱٫۳۸ نفوذ مدیر
۸ ۱۰٫۱۷٫۲۴٫۳۲٫ ملاحظه گری
۳ ۱۱٫ ۱۸٫ ۲۵٫ ۴۰ ساخت دهی
۶ ۴٫۱۹٫۲۶٫۳۳٫۴۱ پشتیبانی منابع
۲۰ ۶٫۱۲٫۱۳٫۲۷٫۳۴٫٫۴۲ روحیه
۵ ۷٫۱۴٫۲۱٫۲۲٫۲۸٫۲۹٫ تاکید علمی

۲-برای ارزیابی اخلاق حرفه ای از پرسشنامه پژوهشگر ساخته که شامل ۵ بعد که بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت طراحی شده است.که شامل ۲۳ سوال می باشد.

 

جدول۳-۲: مولفه های پرسشنامه اخلاق حرفه ای

۵۱
۵۵
۵۶
۵۸
۵۸
۶۳
۶۴
۶۷
۶۸
۷۴
۷۴
۷۵
۷۶
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۷۹
۸۰

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۴-۱- روند تغییرات ساختاری در بخش‎های اقتصادی در استان لرستان طی دوره مورد بررسی
عکس مرتبط با اقتصاد
نمودار۴-۲- روند تغییرات شاخص مزیت نسبی آشکار در استان لرستان در دوره مورد بررسی ۷۱
۷۴

فصل اول

 

کلّیّات تحقیق

 

۱-۱ بیان مسأله

یافتن مزیتهای نسبی در بخشهای مختلف اقتصادی، گامی مهم در جهت اولویت دادن به سرمایه‎گذاری در مناطق مختلف و در نتیجه افزایش تقاضا و درآمد محسوب می‌شود. از این رو برای دستیابی به وضعیت مطلوب میتوان از مزیت نسبی در عرصه فعالیتهای اقتصادی بهره گرفت. شناسایی و طبقهبندی مزیت نسبی در عرصه اقتصادی به سرمایهگذاری داخلی و خارجی در قطبهای دارای مزیت کمک خواهد کرد و به تدریج رفاه اقتصادی و اجتماعی را در مناطق دارای مزیت گسترش خواهد داد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از سوی دیگر آمایش سرزمین در پی شناسایی توانمندیها، قابلیت‌ها و استعدادهای بالقوه و بالفعل استانهای مختلف کشور است تا از طریق شناسایی آنها با توزیع فضایی مناسب سرمایهگذاریها، زمینه را جهت توسعه مطلوب و مبتنی بر حداکثر کارایی و بهره وری عوامل تولید بنا نهد. بنابراین از آمایش سرزمین انتظار میرود، شرایط تحقق آرمانها در بلندمدت فراهم کند یعنی امکانات به نحوی تجهیز و طرحریزی شود که استراتژیها، امکان تحقق یابد..
با توجه به محدودیت سرمایه به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، توجه ویژه به برنامه ریزی منطقهای در جهت تنظیم و هماهنگ کردن برنامههای مختلف اقتصادی- اجتماعی با نیازها و امکانهای محلی، در جهت نیل به پیشرفت و توسعه پایدار ضروری به نظر میرسد. بدیهی است برنامه ریزی منطقهای پرداختن به رابطه بین انسان، محیط و فعالیت است و وجوه مشترکی با عامل جغرافیا و فضا، آمایش سرزمین و برنامه ریزی فضایی و کالبدی دارد. در واقع برنامه ریزی منطقهای باید در چارچوب آمایش سرزمین انجام گیرد.
با توجه به اینکه استان لرستان، در حدود ۷/۱ درصد از وسعت کشور و ۴۳/۱ درصد جمعیت کشور را شامل میگردد و دارای اقلیمهای متفاوت و تنوع گسترده اقلیمی و محیطی است، به عنوان استانی خاص مورد بررسی قرار میگیرد.
این پایان‌نامه به دنبال آن است که پس از شناسایی فعالیتهای مزیتدار از منظر ارزشافزوده در استان لرستان از طریق شاخص مورد نظر، به مقایسه و تحلیل یافته های این تحقیق و جهتگیریهای آمایش سرزمین در این استان بپردازد تا میزان انحراف از واقعیتهای موجود اقتصادی استان و راهبردهای مشخص شده برای توسعه منطقه، تعیین گردد.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

۱-۲ حدود پژوهش

در این تحقیق به بررسی مزیت نسبی ارزش افزودهای بخشهای اقتصادی استان لرستان در برنامه‌های سوم (سال‌های ۸۳-۱۳۷۹) و چهارم توسعه (سال‌های ۸۸-۱۳۸۴) به تفکیک پرداخته می‌شود. در ادامه به مقایسه جهت‎گیرهای آمایش سرزمین در استان لرستان با مزیتهای موجود در این استان پرداخته خواهد شد.

 

۱-۳ سؤال‏های پژوهش‏

۱- وضعیت استان لرستان در بخشها و فعالیتهای مختلف اقتصادی ازلحاظ مزیت نسبی ارزش افزوده چگونه بوده است؟
۲- آیا مزیت نسبی ارزش افزودهای بخشهای اقتصادی استان لرستان با برنامه‌ریزی آمایش سرزمین طی سالهای مورد نظر انطباق داشته است؟
۳- آیا جهت‌گیری برنامههای آمایش سرزمین در استان لرستان با مزیت نسبی کل بخشهای استان سازگار است؟

۱-۴ فرضیه های پژوهش

بین مزیت نسبی ارزش‌افزوده‌ای بخشهای اقتصادی استان لرستان و جهتگیریهای سند توسعه آمایش سرزمین در این استان سازگاری وجود دارد.

۱-۵ اهداف پژوهش
۱- ارائه تصویر کلی از توزیع بخشهای اقتصادی مزیتدار در سطح استان لرستان در برنامههای سوم و چهارم توسعه
۲- بررسی وضعیت آمایش سرزمین استان لرستان در برنامههای سوم و چهارم توسعه
۳- بررسی مغایرتهای بین وضعیت موجود فعالیتهای اقتصادی در استان لرستان با جهتگیریهای آمایش سرزمین

 

۱-۶ روش تحقیق

این تحقیق از حیث روش، اسنادی و کتابخانهای بوده و از حیث هدف، توصیفی-کاربردی است. در این تحقیق با بهره گرفتن از آمار مستند و رسمی منتشر شده به وسیله مرکز آمار ایران، ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی را براساس آخرین ویرایش حسابهای ملی SNA 93[1] تهیه کرده و سپس با بهره گرفتن از تکنیک‎های اندازه گیری مزیت نسبی برای هر یک از بخشها محاسبه میشود و در آخر نتایج حاصل با جهتگیریهای بلندمدت سند توسعه استان و راهبردهای آمایش سرزمین مقایسه میشود.

 

۱-۷ گردآوری اطلاعات

آمار و اطلاعات لازم در این تحقیق به روش کتابخانهای، یعنی با بهره گرفتن از آمار مستند و رسمی مرتبط با موضوع تحقیق یعنی انتشارات و مستندات رسمی مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۱ منتشر گردیده، جمع‌ آوری‌شده است. با توجه به اینکه در این پایان نامه، مزیت نسبی ارزش افزودهای فعالیتهای اقتصادی مد نظر هست، بنابراین داده های مورد نیاز از نشریات رسمی مرکز آمار ایران با عنوان حساب تولید استانهای کشور که از سال ۱۳۷۶ برای ۶ استان و از سال ۱۳۷۹ برای تمامی استانهای کشور تهیه و منتشر گردیده، استفاده شده است. لازم به ذکر است مبنای محاسبات ارزش افزوده فعالیتهای اقتصادی در این نشریات براساس تقسیمبندی سیستم حسابهای منطقهای است.

۱-۸ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات که نتیجه آن تعیین فعالیتهای مزیتدار از لحاظ ارزش افزوده در استان لرستان طی سالهای برنامه سوم و چهارم توسعه و مقایسه آن با راهبردهای بلندمدت استان (اولین بار در برنامه چهارم توسعه مورد توجه قرار گرفته است) است، از روش مزیت نسبی آشکار که روشی شناخته شده و کاربردی در تعیین مزیت نسبی است، استفاده میگردد. قبل از روش مزیت نسبی آشکار شده از روش متوسط تغییرات ساختاری برای بخشهای اقتصادی استفاده شده است تا مشخص شود به چه میزان بخشهای اقتصادی سهم خود را از ارزش افزوده از دست دادهاند یا به دست آوردهاند؟

 

تعریف نظری: ساختارسازمانی تصریح می کند که وظایف،چگونه تخصیص داده شوند،چه شخصی به چه کسی گزارش دهد وسازکارهای هماهنگی رسمی وهمچنین الگوهای تعاملی سازمانی که باید رعایت شوند کدامند؟ما ساختار را به عنوان یکی از اجزای سازمان ،که از عنصر پیچیدگی، رسمیت وتمرکز تشکیل شده، تعریف می کنیم(الوانی ،دانایی فرد،۱۳۹۰)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از ساختار سازمانی میزان رسمیت، تمرکز، انسجام و پیچیدگی در سازمان های دولتی میباشد.
۲- رسمیت:
تعریف نظری: به میزان یا حدی که مشاغل سازمانی استاندارد شده‌اند، اشاره می‌کند. اگر شغلی از میزان رسمیت بالائی برخوردار باشد، متصدی آن برای انجام دادن فعالیتهای مربوط به آن شغل و اینکه چه موقعی انجام شود وچگونه باید انجام گردد واز حداقل آزادی عمل برخوردار می‌باشد.(الوانی، دانایی فرد، ۱۳۹۰)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از رسمیت تعداد رویه ها و قوانین کاری و وضوح وظایف و کنترل عملکرد روزانه در سازمان های دولتی می‌باشد.
۳- پیچیدگی:
تعریف نظری: پیچیدگی به میزان تفکیکی که در سازمان وجود دارد اشاره می‌کند. تفکیک افقی، میزان یا حد تفکیک افقی بین واحدها را نشان می‌دهد.تفکیک عمودی به عمق یا ارتفاع سلسله مراتب سازمانی نظر دارد. تفکیک بر اساس مناطق جغرافیایی، به میزان پراکندگی واحدها و امکانات و نیروهای انسانی از لحاظ جغرافیایی اشاره دارد.(الوانی، دانایی فرد، ۱۳۹۰)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از پیچیدگی تعدادسطوح سلسله مراتب و پراکندگی مکان ادارات و کارکنان و تمایز بین مشاغل و سطح تحصیلات و آموزش کارکنان در سازمان های دولتی می‌باشد.
۴- تمرکز:
تعریف نظری: بیشتر نظریه پردازان توافق دارند تمرکز به میزانی که تصمیم گیری در یک نقطه واحد در سازمان متمرکز شده، اشاره دارد. تراکم قدرت در یک نقطه دلالت بر تمرکز داشته و عدم تراکم یا تراکم کم نشانه عدم تمرکز است.(الوانی، دانایی فرد، ۱۳۹۰)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از تمرکز میزان استقلال کارکنان در انجام کارهایشان، میزان شرکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری،حل مشکلات توسط کارکنان از راه های گوناگون در سازمان های دولتی میباشد.
۵- انسجام:
تعریف نظری: یکپارچگی کمیته ها و نیروی عملیاتی بین ادارهای در سازمانها (لیااو اتال، ۲۰۱۱)
تعریف عملیاتی : منظور از انسجام در پژوهش حاضر یکپارچگی کمیته ها و هیئت های بین اداره ای و یکپارچگی نیروی عملیاتی بین اداره ای در سازمان های دولتی می باشد.
۶- مدیریت دانش:
تعریف نظری: به دلیل جوانی و نو پا بودن مدیریت دانش، تعاریف و واژه های مختلفی برای آن ارائه شده واز دیدگاه های مختلف به آن پرداخته شده است. تعاریف بر پایه فرایندهای مدیریت دانش، تعاریف استراتژیک یا مدیریت محور، تعاریف فناوری محور، تعریف بر اساس دانش سازمانی وجمعی (اخوان، باقری، ۱۳۸۹)
در اینجا به تعاریف بر پایه فرایندهای مدیریت دانش می پردازیم. در این شیوه مدیریت دانش به زیر وظایف، زیر رویه ها وزیرفرایندها شکسته می شود. هدف مدیریت دانش، ارتقا این زیر فرایندها در ایجاد یا سازماندهی، دریافت، تشخیص وجدا سازی، اعتبار سنجی وبررسی، تدوین وبایگانی، پالایش وتوسعه، انتشار، انتقال یا اشتراک، نمایش، الگوبندی، بکارگیری و ارزیابی دانش است که با کمک ابزارهای خاص میسر می باشد. در این دیدگاه مدیریت دانش، از تمامی فرایندها ونوآوری هایی که برای بهینه سازی محصولات فن اوری محور، تولید دانش وبکارگیری آن در سازمانها مناسب هستند پشتیبانی می نماید(شاپل،۱۹۹۶).
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از مدیریت دانش شامل فرایندهای مدیریت دانش و ظرفیت مدیریت دانش در سازمان های دولتی می‌باشد.
۷– خلق دانش:
تعریف نظری: خلق دانش به کلیه فعالیتهایی اطلاق می شود که موجب ورود دانش به سازمان می‌شود یا به عبارتی دیگر تلاشی ساخت یافته برای تعیین خلائها ونقائص دانشی یک سازمان وفعالیتهای مورد نیاز در جهت رفع آنها را تولید داراییهای دانشی گویند. (نیومن،کونراد،۱۹۹۹)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از خلق دانش میزان تولید دانش از طریق جلسات رسمی، میزان خلق ایده های جدید توسط کارکنان به طور دائم، میزان حمایت سازمان از ارتقائ سطح تحصیلات کارکنان می باشد.
۸- انتقال دانش:
تعریف نظری: فرایندی که از طریق آن دانش یک فرد، گروه ویا واحدسازمانی،به فرد یا گروه و واحد سازمانی دیگرمنتقل می‌شود.سرعت، دقت و قابلیت اعتماد دانش سه عنصری هستند که در انتقال دانش مورد توجه قرار می‌گیرند.(سیدایخسان،رولاند،۲۰۰۴)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از انتقال دانش، سرعت دسترسی به دانش و اطلاعات موجود میان واحدها / قسمتهای سازمان، سرعت تبادل دانش واطلاعات در میان واحدها و قسمتهای سازمان، اعتبار دانش، به روز بودن دانش در سازمان های دولتی می باشد.
۹-اشتراک(تسهیم)دانش:
تعریف نظری:اشتراک وتوزیع دانش هم می‌تواند به معنی فرایند مستقیم ومتمرکز دانش بین گروه خاصی از کارکنان باشد، وهم به معنی انتقال دانش بین ا فراد، یا درون تیم ها ویا گروه های کاری باشد.(حسینی خواه،۱۳۸۵)
تعریف عملیاتی: منظور از اشتراک دانش درپژوهش حاضر، میزان اشتراک دانش بین سرپرستان و زیردستان، اشتراک دانش بین واحدهای سازمان و همچنین تسهیم دانش بین همکاران می باشد.
۱۰- کاربرد دانش:
تعریف نظری: تمام سعی مدیریت دانش برآن است تا اطمینان حاصل کند که آیا دانش موجود سازمان به طور مفیدی در جهت منفعت آن به کار برده می‌شود.(حسینی خواه،۱۳۸۵)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از کاربرد دانش، استفاده موثر از منابع مختلف و انواع دانش در سازمان و همچنین کاربرد عملی دانش در سازمان می باشد.
۱۱- ظرفیت مدیریت دانش:
تعریف نظری: ایجاد دانش جدیدو سبستمهای عملیاتی وسیاستها و فرایندهای مدیریتی برای بکارگیری در تمام حوزه‌های وظیفه‌ای سازمان(لیا او اتال، ۲۰۱۱)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از ظرفیت مدیریت دانش ایجاد دانش جدید ، سیستمهای عملیاتی و سیاستها وفرایندهای مدیریتی، برای بکارگیری در تمام حوزه های وظیفه ای در سازمان، دارا بودن سیستم پاداش استاندارد برای تسهیم دانش و … می باشد.
خلاصه فصل:
در فصل یک پژوهشگر به بیان مسله تحقیق ، طراحی سوالات ،ایجاد فرضیات وتعاریف کلید واژه ها می پردازد. امروزه در سازمانها، «مدیریت دانش» موضوعی مهم وحیاتی می باشد وبا بکارگیری سیستمهای مدیریت دانش می توان مزیت رقابتی بلند مدت را استمرار بخشید. در دسته بندی نظریه‌های بعضی از صاحبنظران کسب وکار، دهه ۱۹۸۰، دهه«جنبش کیفیت»، دهه ۱۹۹۰، دهه مهندسی مجدد ودهه ۲۰۰۰ هم دهه«مدیریتدانش» معرفی شده است. امروزه در همه سازمانها، از مسئله حرکت در جامعه دانش محور بحث می شود. با پیدایش تکنولوژی نوین و نفوذ آن به جنبه‌های مختلف زندگی انسان، پارادایم هایی جدید مطرح شده و زندگی بشر کاملا تحول یافته است. در چنین موقعیتی، سازمانها برای دستیابی به مزیت رقابتی و حفظ خود در محیطی متغیر به استفاده از ابزارهای نوین مدیریتی و روش های جدید روی آورده‌اند. از این رو، مدیریت دانش همچون یک نگرش نوین در سازمانها منظور می‌شود. (انصاری،۱۳۸۶)از آنجایی که وجود شکاف وناهماهنگی در بین عوامل مانع پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز استراتژی مدیریت دانش خواهد شد.بنابراین شناخت وضعیت عوامل سازمانی از حیث ویژگیهای لازم برای پیاده سازی استراتژی مدیریت دانش اقدام اولیه مهمی است که می‌توانند بنیان مستحکمی برای اقدامات بعدی در این راستا را فراهم سازد.و لذا در این پژوهش پژوهشگر، رابطه بین ابعاد ساختار سازمانی (تمرکز، پیچیدگی، انسجام، رسمیت)و وضعیت مدیریت دانش(خلق دانش، انتقال دانش، بکارگیری دانش،تسهیم دانش) و ظرفیت مدیریت دانش در سازمان های دولتی شهر بندر عباس مورد بررسی قرار داده است. وبا طرح فرضهای از قبیل وجود رابطه معنادار بین ابعاد ساختار سازمانی و وضیعت مدیریت دانش به بررسی تک تک آنها در فصل ۴ پرداخته است.
فصل دوم
مبانی نظری
و
پیشینه تحقیق
آموختن تنها سرمایه ای است که ستمکاران نمی توانند به یغما ببرند
جبران خلیل جبران
مقدمه:
فصل دوم به مبانی نظری و پیشینه تحقیق اختصاص یافته‌است که مبانی نظری شامل سه بخش عمده می‌باشد.در بخش اول به بررسی ساختار سازمانی، در بخش دوم به مقوله مدیریت دانش و نهایتا در بخش سوم ارتباط ساختار سازمانی و مدیریت دانش را بررسی می‌نماییم. در بخش چهارم نیز به پژوهش‌های انجام شده و پیشینه تحقبق پرداخته‌ شده‌است.
۱-۲ ابعاد و انواع ساختارهای سازمانی:
۲-۱-۱ ابعاد سازمانی (متغییرهای محتوایی و ساختاری)
ساختار سازمانی، راه یا شیوه‌های است که به وسیله آن فعالیتهای سازمانی تقسیم، سازماندهی و هماهنگ می شوند. سازمان ها ساختارهایی را بوجود می‌آورند تا فعالیتهای عوامل انجام کار را هماهنگ کرده و اعمال اعضا را کنترل کنند. ساختار سازمانی در نمودار سازمانی نمایان می‌شود. نمودار سازمانی نیز یک نماد قابل رویت از کل فعالیتها و فرایندهای سازمان است. در طرح ریزی ساختار سازمانی سه رکن زیرمورد توجه قرار می گیرد:
۱- ساختار سازمانی تعیین کننده روابط رسمی و گزارش‌گیری در سازمان است ونشان دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد وحیطه کنترل مدیران را نیز مشخص می نماید.
۲- ساختار سازمانی تعیین کننده جایگاه افرادی است که بصورت گروهی در یک واحد کار می کنند وبه گروه بندی یا تقسیم بندی واحدهایی که در کل سازمان وجود دارد، می پردازد.
۳- ساختار سازمانی در برگیرنده طرح سیستم هایی است که به وسیله آنها همه واحدها هماهنگ و یکپارچه می شوند و در نتیجه ارتباط موثر در سازمان تضمین خواهد شد.
ساختار سازمانی تحت تاثیراهداف و استرانژی، محیط، تکنولوژی و اندازه سازمان قرار می‌گیرد. این متغییرهای کلیدی ومحتوایی بوده ومعرف کل سازمان و جایگاه آن هستند که بین سازمان و محیط قرار گرفته و از آن مشتق می شوند.
متغییرهای محتوایی می توانند مبهم باشند زیرا نشان دهنده ی سازمان و محیطی هستند که متغییرهای ساختاری درون آن قرار گرفته است.متغییرهای ساختاری بیانگر ویژگیهای درونی یک سازمان هستند و مبنایی به دست می دهند که می توان بدان وسیله سازمانها را اندازه گیری کرد و ویژگی ساختاری آنها را با هم مقایسه نمود.متغییرهای محتوایی بر متغییرهای ساختاری اثر می گذارد. پیچیدگی،رسمیت و تمرکز نمونه هایی مهم از متغییرهای ساختاری است. (اعرابی، ۱۳۸۵)

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیرهای محتوایی
اهداف و استراتژی
محیط
تکنولوژی
اندازه

ابعاد ساختار سازمانی به دو گروه طبقه بندی می شوند : محتوایی و ساختاری، که برای ارزیابی و درک سازمان، هر دو بعد ساختاری و محتوایی ضروری است. متغییرهای محتوایی بر متغییرهای ساختاری اثر می گذارند و از نحوه ترکیب و در آمیختن آنها، انواع طرح های ساختاری به وجود می آید. متغیرهای محتوایی شامل اهداف واستراتژی، محیط، اندازه، تکنولوژی و متغیرهای ساختار شامل رسمیت، تمرکز، پیچیدگی می باشد. که در نمودار ۲-۱ مشاهده میشود.
نمودار ۱-۲ ابعاد سازمانی را نشان می دهد.

 

 

 

حروف ندا
حروفی هستند که برای مناداساختن به کار میروند؛ مانند ای، ایا و … .
افزون بر موارد مذکور، حروف دیگری هم وجود دارد که برخی دستورنویسان به آن اشاره کردهاند؛ مانند حرف پرسش، حرف تأکید، حرف مفعولی و … .
حرف پرسش: خیامپور کلمۀ «آیا» را که فقط پرسش را میرساند، در شمار حروف قرار میدهد.
حرف تأکید: حرف تأکید از نظر معنی زاید است و اغلب برای تأکید یا توضیح آورده میشود (خیامپور، 1384: 129 و 130).
حرف مفعولی: حرف مفعولی نیز لفظ «را» است که در مفعول صریح بهکار میرود. نکتۀ شایان توجه این است که خیامپور قسم دیگری نیز برای حروف درنظر میگیرد که آن را حروف اسناد یا رابطه مینامد.
به نظر خیامپور، حروف اسناد حروفی هستند که مسند را به مسندالیه ربط میدهد؛ مانند «است» در جملۀ «هوا روشن است»؛ عدهای این حروف را از افعال میشمارند؛ ولی به اعتقاد خیامپور این کلمات چون معنی مستقلی ندارند و جز برای ربط مسند به مسندالیه به کار نمیرود، جزء حروف محسوب میشود (خیامپور، 1384: 109).
7. قید
قید کلمه یا کلمه هایی است که چگونگی انجامیافتن فعل را بیان میکند. به گفتۀ خانلری، «همچنانکه صفت برای بیان حالت یا چگونگی اسم میآید و وابستۀ اسم است، قید چگونگی رویدادن فعل را بیان میکند و به فعل وابسته است» (خانلری، 1382: 70).
به طور کلی، میتوان قید را به دو نوع مختص و مشترک تقسیم کرد.
قید مختص: قسمی از کلمات هستند که همیشه قید واقع میشوند؛ مانند «هرگز»، «ناچار».
قید مشترک: قسمی از کلمات هستند که در اصل قید نیستند؛ بلکه صفت یا اسم یا ضمیر یا شبه جمله هستند که در جمله نقش قید را بر عهده دارند؛ مانند «خوب» در جملۀ «زهرا خوب ورزش میداند»، یا ضمیر «کجا» در جمله «مرا کجا میبری؟» این مقوله دستوری؛ یعنی قید را میتوان از جهات مختلفی، چون معنی و لفظ بررسی کرد.
اقسام قید به اعتبار لفظ: مفرد، مرکب، مؤول.
«قید مرکب: قیدی است که از حرف اضافه و مفعول غیر صریح آن ترکیب یافته باشد؛ مانند: به هنگام، در زمان
قید مؤول: جملۀ قیدیهای است که به مفرد تأویل مییابد و به یکی از حروف ربط مصدّر است. چنانکه سعدی گوید (105):
تا دل دوستان به دست آری/ بوستان پدر فروخته به
یعنی: برای به دست آوردن دل دوستان (قید علت)
قید مفرد: قیدی است که از جمله یا حرف اضافه و مفعول آن تشکیل نیافته باشد؛ مانند دیروز، زود، خوب» (خیامپور، 1384: 90 و 91).
انوری و گیوی، قسم دیگری را برای قید به اعتبار لفظ و ساختمان در نظر میگیرد و آن هم گروه یا غبارت قیدی است. به نظر ایشان «گروه قیدی اغلب گروه متممی است که در جمله قید واقع میشود. به عبارت دیگر، حرف اضافه و متمیی که بعد از آن میآید و وابسته ها (صفت، مضافالیه، بدل) و معطوف آن، مجموعاً در جمله جانشین قید میشوند؛ مانند در اواسط این دوره (انوری و گیوی، 1387: 229).
این دو دستورنویس، برخلاف خیامپور قید مرکب را قیدی میدانند که از دو تکواژ یا واژه ساخته شده باشد؛ مانند: بلند بلند، امشب (این + شب).
1ـ 7. اقسام قید به اعتبار معنی
فرشیدورد به اعتبار معنی اقسام مختلفی برای قید در نظر میگیرد که عبارتند از:
مکان (نزدیک)؛ جهت (جنوباً)؛ زمان (امروز)؛ اختصار (باری)؛ چگونگی و حالت (شتابان)؛ مقدار (کاملاً)؛ شماره (مکرراً)؛ ترتیب (سرانجام)؛ تأکید و ایجاب (آری)؛ نفی (هرگز)؛ شک (مثل اینکه)؛ علت (چرا)؛ وسیله (تلفنی)؛ تقریب (در حدود)؛ مقصود (تفنناً)؛ انحصار (فقط)؛ ارزش (دو تومان) (فرشیدورد، 1388: 460-462).
نکاتی پیرامون قید
1) بعضی از قیدها علاوه بر مقیدکردن افعال تام، فاعل یا مفعول را نیز وصف میکنند؛ مانند «فرهاد خندان آمد» که «خندان» هم فعل «آمد» را مقید کرده است و هم «فرهاد» را وصف کرده است (فرشیدورد، 1388: 459).
2) حدود مقولۀ قید به خوبی روشن نیست؛ چون از یک سو با مقولۀ صفت و از سوی دیگر و به شیوهای دیگر با مقوله اسم تداخل دارد: الف) تعداد بسیاری از صفات را میتوان به عنوان قید حالت به کار برد که این گروه «صفت – قید» به شمار میروند. ب) بیشتر قیدهای زمان و مکان واجد بخشی از خصوصیات اسم هستند و میتوان آنها را «قید ـ اسم» نامید؛ مانند آن بالاها (لازار، 1384: 113).
3) به قیاس کلمه های تنویندار عربی، برخی از کلمه ها را منوّن ساخته و به صورت قید به کار میبرند که ادبا استعمال این کلمه ها را جایز نمیدانند؛ مانند زباناً، جاناً، تلفناً، مثلاً؛ چرا که میتوان بسیاری از قیدهای تنویندار را به صورت غیر منوّن آورد. مثلاً: به مثل نسبتاً: به نسبت (انوری و گیوی، 1387: 221).

فصل سوم
کلیات ویرایش
1. ویرایش
1-1. ویرایش در لغت
«ویرایش» واژهای فارسی از مصدر «ویراستن» است که در اصل؛ یعنی در زبان پهلوی (فارسی میانه) به معنی تراشیدن (مو و جز آن)، کم کردن و اصلاح کردن است. امروزه، این واژه معادل editing انگلیسی به کار میرود و اغلب به جای مصدر اصلی ویراستن، از اسم مصدر ویرایش استفاده میشود.
به گفتۀ سید ابوالقاسم حسینی در کتاب بر بال قلم ویرایش یا ویراستن «واژهای» است بر جای مانده از فارسی میانه که خود ترکیبی است از دو بخش: پیشوند وی + بن راست. پیشوند وی برای آفرینش این معانی به کار میرود: جدا از هم بودن، کاری را دوباره انجام دادن. بن راست هم؛ یعنی نظم بخشیدن به چیزی یا کاری و آن را راست ساختن. با عنایت به معنی دوم پیشوند «وی» ویراستن؛ یعنی «چیزی را دوباره نظم بخشیدن» یا «بازآرایی» (حسینی، 137

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
9: 32). ذوالفقاری نیز بر این عقیده است و میگوید: «ویرایش» از مصدر «ویراستن» است که پیشوند «vi» به معنای دور از هم و جدا و «razis» به معنای نظم و ترتیب و دربرگیرندۀ معانی دو مصدر «پیراستن» و «آراستن» است (ذوالفقاری، 1390: 13)؛ اما نیکوبخت در مبانی درستنویسی، واژۀ ویرایش را اسم مصدری از ریشۀ ویراستن میداند که ترکیبی از (بن مضارع ویرای + ـِ ش) است (نیکوبخت، 1389: 13).
2-1. ویرایش در اصطلاح
ویرایش در اصطلاح به معنی سامان دادن و اصلاح کردن متن از غلطها و کاستیهای نظمی، معنایی، محتوایی و … است.
نیکوبخت ویرایش را مجموعه فعالیتهای علمی و هنری میداند که در نتیجۀ آن، متن کتاب یا مقاله یا گزارش و به طور کلی هر پیام و خبری برای مخاطب ساده، روان، قابل درک و پذیرفتنیتر میشود (نیکوبخت، 1389 :13).
به عبارتی، ویرایش به تصحیح خطاها و حذف و تلخیص مطالب زاید و رفع نواقص و همچنین تسهیل در فهم و محتوای آن میپردازد.
3-1. تعریف ویرایش
ویرایش یا ویراستاری عبارت است از «پیراستن نوشته از نارساییها و خطاهای علمی یا زبانی و تنظیم مباحث آن بر حسب مبانی منطقی و اصلاح خطاهای واژگانی و دستوری بر اساس معیارهای زبان در تشخیص درست از نادرست، به طوری که نوشته پس از ویرایش هیچگونه خطای علمی یا زبانی و هیچگونه بینظمی و آشفتگی و نارسایی نداشته باشد و هیچ نکتهای که خلاف معیارهای پذیرفته شدۀ آن زبان است در آن مشاهده نشود» (ارژنگ، 1390: 14و13).
واشقانی فراهانی موضوع آیین ویرایش را شیوه ها و قاعده های نظارت بر متن برای منطبق کردن متن با آموزه های آیین نگارش میداند. او هدف این انطباق را نزدیک کردن هر چه بیشتر متن به آرمان درستی، رسایی و زیبایی در نظر میگیرد (واشقانی فراهانی، 1390: 26).
شاهری لنگرودی نیز ویرایش را آراستن، پروردن و اصلاح متن و آماده کردن آن برای چاپ و نشر میداند. او ویرایش را از نگاه زبانشناختی، تمامی تغییراتی میداند که لازم است روی متن انجام گیرد تا نثری روان و منطبق با توانش زبانی گویشوران زبان به دست آید (شاهری لنگرودی، 1382: 50).
4-1. لزوم ویرایش
امروزه، یکی از ضروریترین مسائل در نوشته های فارسی ویرایش یا ویراستاری است؛ زیرا مطالبی که به این زبان نوشته میشود، گاهی نارساییها و خطاهایی دارد که باید ویراستار آن را اصلاح کند. افزون بر این، هیچ اثری خالی از اشکال نیست؛ زیرا هر نویسندهای دچار خطاهای انسانی میشود. همچنین، وقتی نویسنده چیزی مینویسد، چون پیشاپیش تصویر ذهنی کاملی از آن دارد، عبارات را بدون مشکل درک میکند؛ ولی خوانندهای که آن را میخواند، چون این پیش زمینه را ندارد، ممکن است در دریافت آن به خطا رود (ذوالفقاری، 1390: 20)؛ لذا ویراستار موظف است با کاهش یا حذف مطالب زاید و افزودن مطالبی به منظور رفع ابهام یا کاستیها، فهم و درک متن را برای خواننده آسان کند. امروزه، به منظور جلب و جذب مخاطب و تسهیل در فهم و استفاده بهتر از منابع مختلف، اصول و معیارهایی در تنظیم صوری و محتوایی و سازماندهی آنها وضع شده است که آشنایی و رعایت این اصول و معیارها تحت عنوان فن ویرایش ضروری است (نیکوبخت، 1389: 14). به راستی ویرایش هر اثری، به سلامت زبانی پیام متن کمک میکند، موجب انتقال صحیح و روشن پیام مورد نظر نویسنده میشود، به انسجام و وحدت متن میافزاید، درستی، رسایی و زیبایی متن را تأمین میکند، به متن نظم و آراستگی ظاهری میدهد و در نهایت به متن ارزشهای تازهای میبخشد. غلامرضا ارژنگ نیز معتقد است، «مطالبی که به زبان فارسی نوشته میشود، ممکن است یا از نظر محتوایی دارای اشکالهایی باشد یا از نظر تلفّظ واژگان و ساختار دستوری، خطاها و نارساییهایی در آن باشد و در آن، نویسنده به درازگویی و آوردن حشو پرداخته باشد. چنین نوشته هایی نیاز به آن دارد که ویراستاری آن را بخواند و ویرایش کند. نوشته هایی که از زبانهای بیگانه ترجمه شده و مترجم به زبانهای فارسی تسلط کافی نداشته نیز نیاز مبرم به ویرایش زبانی دارد» ( ارژنگ، 1390: 13).
به این ترتیب، ضروری است که ویراستار با توجه به سه اصل، درستی، رسایی و زیبایی نوشته ها، اشکالهای موجود در متن را چه از نظر واژگانی و ساختار دستوری و چه از نظر محتوا برطرف کند. به راستی، برخی قاعده ها و امکانات در زبان وجود دارد که در فن ویرایش مطرح میشود و نشان میدهد که در دستگاه زبان برای مضمون واحد مناسبترین امکان جملهبندی چیست و چه ساختاری درست است و باید آن را از میان ساختارهای پیچیده برگزید. همچنین به سلامت و درستی زبان کمک میکند و موجب میشود تا کیفیت ارتباطات افزایش یابد.
5-1. انواع خدمات ویرایشی
ویرایش مجموعه اصلاحاتی است که ویراستار پس از تألیف متن بر روی اثر انجام میدهد. با توجه به اینکه همۀ آثار مؤلفه های مشترکی ندارند؛ لذا ویرایش هر اثری متفاوت است و به اعتبارهای گوناگونی قابل تقسیم است. سمیعی آن را به 6 اعتبار تقسیم میکند که عبارت است از:
1. نوع ویرایش: تخصصی، محتوایی ـ ساختاری، زبانی و فنی؛
2. نوع اثر: ترجمه، تألیف، تصحیح؛
3. حوزۀ محتوایی اثر: علمی ـ تحقیقی، مطبوعاتی، ذوقی ـ تخیّلی؛
4. عرصۀ کاربردی اثر: مرجع، درسی، عام؛
5. حجم اثر: مقاله، رساله، کتاب، مجموعه؛
6. مخاطبان اثر، کودکان، نوجوانان و جوانان، دانشگاهیان، محافل علمی در سطح بالا (سمیعی، 1385: 134).
ذوالفقاری نیز افزون بر ویرایش فنی، زبانی و محتوایی، ویرایش را به 3 اعتبار نوع اثر (ترجمه، تألیف، تصحیح انتقادی)، حوزۀ محتوایی اثر و ع
رصۀ کاربردی آن تقسیم میکند که ویراستار بر اساس هدف مورد نظر آن را ویرایش میکند.
ویرایش به اعتبار نوع آن
ویرایش فنی
یکی از انواع ویرایش، ویرایش فنی است که به صورت اثر توجه دارد و بر اساس شیوهنامه ناشر اثر مورد نظر را تصحیح میکند. سمیعی معتقد است: «ویرایش فنی اساساً جنبۀ صوری دارد و به اثر نظم و آراستگی ظاهری میدهد و از این راه به آنها جلوهای دیگر میبخشد. عموماً اثر در پرتو ویرایش فنی، ارزش تازهای پیدا میکند و در همان نگاه اول و تورق صرف خواننده را مجذوب میسازد» (سمیعی، 1385: 139).
ویراستار در این نوع ویرایش به تخصصی در زمینۀ موضوع و محتوای اثر نیاز ندارد؛ اما لازم است با انواع کلمه که شامل ساده، مشتق، مرکب و عبارات گروهی میشود، آشنایی داشته باشد؛ با قواعد و اصول پاراگرافبندی، مستندسازی و … آشنا باشد، شیوۀ تنظیم نمودارها، جدولها، تصاویر و … را بداند.
در کل، میتوان گفت، کارهایی که ویراستار در ویرایش فنی یا به گفتۀ نیکوبخت، نسخهپرداز باید به آن توجه کند، عبارت است:
1. یکدست کردن شیوۀ املا؛
2. تنظیم نوشته بر اساس شیوهنامۀ ناشر؛ یعنی اعمال قواعد کاربرد نشانه های وصل و فصل و به طور کلی یکدست کردن رسمالخط کلمات؛
3. کنترل پاراگرافبندی؛
4. تنظیم پانوشتها و ارجاعات؛
5. اصلاح یا اعمال نشانهگذاریهای متن؛
6. اعمال قواعد کاربرد اعداد و ارقام، فرمولنویسی، اعرابگذاری و اختصارهای متنی؛
7. وارسی و تنظیم واژهنامه؛