الف) متغیّر وابسته
متغیّر وابستهی پژوهش«وضعیّت اشتغال فرد» میباشد که در دو مقولهی «شاغل» و «بیکار» طبقهبندی میشود.
اشتغال: به کار گماردن و یا استخدام فرد در ازای پرداخت مزد نقدی یا غیر نقدی در محدوده زمانی معیّن است.
شاغل: کسی است که شغل و حرفهای دارد و به طور عمده ساعاتی را در هفته یا در ماه به این شغل و حرفه میپردازد و مزد و حقوقی بابت کار در این شغل دریافت میکند (امانی ۱۳۸۰: ۲۸).
طبق تعاریف بهکار رفته در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، «شاغل» کسی است که در ۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری حداقل یک ساعت کار کرده، هر چند در شغل معمولی خود کار نکرده باشد، شاغل محسوب میشود. علاوه بر این، افراد دارای شرایط زیر نیز شاغل به حساب میآیند:

 

 

افرادی که دارای شغلی هستند ولی در ۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری حداقّل یک ساعت کار نکردهاند.

افرادی که در فعالیّتهای کشاورزی برای خود کار میکنند و به دلیل فصلی بودن کارشان در ۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری کار نکردهاند.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

افرادی که به دلیل نوبتی بودنکارشان در ۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری سرکار خود نرفتهاند.

افرادی که از سازمان محلّ کار خود بورسیه تحصیلی گرفتهاند و مشغول به تحصیل هستند و به این دلیل در ۷ روز پیش از مراجعه مأمور سرشماری کار نکردهاند.

افرادی که به دلیل مرخصی، تعطیلات، بیماری و مسافرت و … در۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری سرکار خود نرفتهاند .

افرادی که به دلایلی نظیر تغییرات موقّت سازمانی یا خرابی دستگاه ها و ماشین آلات، نداشتن مشتری یا سفارش کار به طور موقّت سرکار خود نرفتهاند.

افرادی که از کار خود معلّق شدهاند ولی پیوند رسمی شغلی دارند (مرکز آمار ایران ۱۳۸۵).

بیکار: افرادی که در ۷ روز پیش از مراجعهی مأمور سرشماری حدَاقل یک ساعت کار نکردهاند و دارای شغلی نیز نبودهاند، در صورت داشتن دو شرط زیر بیکار محسوب میشوند:

 

 

در ۳۰ روز گذشته برای جستجوی کار، اقدامات مشخصی نظیر ثبت نام یا پیگیری در مؤسَسات کاریابی، پرس و جو از دوستان، تماس با کارفرمایان، مطالعهی آگهیهای استخدامی و … انجام داده باشند.

آمادهی به کار باشند، یعنی طیَ یک دورهی ۱۵ روزه شامل ۷ روز گذشته و ۷ روز آینده آمادگی شروع به کار را داشته باشند. همچنین افراد دارای شرایط زیر بیکار محسوب شدهاند:

– افرادی که در انتظار شروع کار جدید هستند، یعنی برای آنان کاری مهیا شده و قرار است در آینده به آن کار مشغول شوند و نیز آمادهی به کار (طبق تعریف) هستند (همان).
– افرادی که در انتظار بازگشت به شغل قبلی و نیز آمادهی به کار (طبق تعریف) هستند. منظور از «در انتظار بازگشت به شغل قبلی» این است که فرد قبلاً دارای کار بوده و به دلایلی کار خود را از دست داده و پیوند رسمی شغلی ندارد ولی در انتظار بازگشت به شغل خود بسر میبرد.
ب) متغیّرهای مستقل
عوامل جمعیّتی
عوامل جمعیّتی مؤثّر بر اشتغال فارغالتّحصیلان آموزش عالی را میتوان به جنس، سن، وضعیّت زناشویی و فرزندآوری دستهبندی کرد. البتّه متغیّر فرزندآوری (داشتن فرزند و تعداد فرزندان در حال حاضر زنده) تنها برای زنان در نظر گرفته میشود.

 

 

جنس: جنسیّت فرد به معنی زن یا مرد بودن وی میباشد.

سن: منظور از سن، تعداد سالهای کاملی است که از زمان تولد فرد تا سال سرشماری گذشته است.

به منظور تحلیل بهتر، متغیّر سن به دو گروه سنّی ۲۹-۲۴ ساله، ۳۴-۳۰ ساله تبدیل شد تا اثر هرکدام از گروه های سنی روی متغیّر وابسته روشن گردد.

 

 

وضع زناشویی: وضعیّت زناشویی شامل چهار حالت؛ دارای همسر، بیهمسر بر اثر طلاق، بیهمسر بر اثر فوت و هرگز ازدواج نکرده میباشد.

دارای همسر: زنان یا مردانی که عقد ازدواج بستهاند. اعم از این‌که در هنگام سرشماری با همسر خود زندگی مشترک داشته و یا نداشته باشند. دارای همسر محسوب میشوند (مرکز آمار ایران ۱۳۸۵).
بیهمسر بر اثر طلاق: زنان یا مردانی که از همسر خود براثر طلاق جدا شده و تا زمان سرشماری مجدداً ازدواج نکردهاند. بیهمسر بر اثر طلاق تلقی میشوند (همان).
بیهمسر بر اثر فوت: زنان یا مردانی که همسرشان فوت کرده است و تا زمان سرشماری مجدداً ازدواج نکردهاند بیهمسر بر اثر فوت همسر شناخته میشوند (همان).
هرگز ازدواج‌نکرده: زنان یا مردانی که تا زمان سرشماری همسر اختیار نکردهاند، هرگز ازدواج‌نکرده شناخته میشوند. زنان یا مردانی که نامزد شده ولی هنوز عقد نکردهاند در این گروه قرار میگیرند (همان).

 

 

داشتن فرزند و تعداد فرزندان: در سرشماری سؤالات مربوط به بدنیا آوردن و داشتن فرزند تنها از زنان پرسیده شده است. بنابراین، در این تحقیق متغیّرهای مربوط به فرزندان تنها برای زنان محاسبه شده است. بر حسب این متغیّر، فارغ‌التّحصیلان زن به دو گروه زنانی که فرزند دارند و زنانی که فرزند ندارند تقسیم شده‌اند.

 

تعداد فرزندان: منظور مجموع فرزندان دختر و پسر در حال حاضر زندهی هر زن میباشد.

عوامل اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
عوامل اجتماعی مؤثّر بر اشتغال فارغالتّحصیلان آموزش عالی را میتوان به سطح تحصیلات (پایه و مدرک تحصیلی) و رشته تحصیلی دستهبندی کرد. پایه، دوره یا مدرک تحصیلی برای افراد در حال تحصیل و افراد غیر محصّل بر اساس سطوح، چارچوبها و توصیه های طبقهبندی بین المللی سطوح آموزشی و رشته های تحصیلی* (ISCED-97 )[53] و انطباق آن با نظام آموزشی کشور در گذشته و حال تنظیم شده است.
۱- سطح تحصیلات (مدرک تحصیلی): با استناد به تعریف ارائه شده در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، مدرک تحصیلی افراد باسواد به شرح ذیل طبقهبندی شده است:

 

 

ابتدایی

راهنمایی و سیکل اوّل متوسَطهی نظام قدیم

سیکل دوّم متوسَطهی نظام قدیم، متوسّطهی نظام فعلی، متوسّطهی نظام جدید

دیپلم متوسَطه و پیش دانشگاهی

کاردانی (فوق دیپلم)

کارشناسی (لیسانس)

کارشناسی ارشد (فوق لیسانس)

دکتری

علوم دینی

سواد‌آموزی

غیر رسمی

با توجّه به این‌که موضوع مورد مطالعه فارغالتّحصیلان آموزش عالی میباشد، تنها افرادی که دارای تحصیلات کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری هستند در تحلیل‌ها وارد شدند.
۲ – رشته تحصیلی: کلیهی رشته‌های تحصیلی موجود در کشور با توجّه به طبقهبندی بین المللی رشته های تحصیلی (ISCED-97) به شرح زیر طبقهبندی شده است:

 

 

علوم تربیّتی

علوم انسانی و هنر

علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق

علوم، ریاضیات و محاسبات

مهندسی، تولید و ساخت

کشاورزی و دامپزشکی

بهداشت و رفاه