بر اساس نظام ارزشی جامعه، بهرهوری منابع انسانی[۵] به عنوان مهمترین و تاثیرگذارترین عامل در افزایش بهرهوری سازمان میباشد (شیرازی،۱۳۹۲).بهرهوری کارمندان یکی از عوامل تعیین کننده ساختار هزینه و کارایی یک سازمان است. هرچه یک کارمند بهرهورتر باشد،هزینه هر واحد پایینتر میآید(خدادادی،۱۳۸۵).
بیان مسئله:
امروزه در هر سازمانی نیروی انسانی نقش سازنده و کلیدی در پیشبرد هدفها و ماموریتهای سازمان داشته و از ارکان رشد و توسعه سازمان نیز محسوب میشود. بهرهوری نیروهای انسانی در هر یک از سازمانها به یک امر با اهمیت تبدیل شده است لذا بقا و حیات سازمانها به این امر مهم بستگی دارد (کاظمی،۱۳۹۰).
منابع انسانی به عنوان عامل اصلی در عوامل تولید خدمت و مدیریت آن نقش تعیین کننده در بهرهوری دارند. هر رویکردی به بهبود بهرهوری سازمانی بایستی امور پرسنلی را در بر داشته باشد؛ زیرا این منابع انسانی سازمانها هستند که کارها را انجام میدهند. بهرهوری نیروی انسانی یکی از اساسی ترین پیشفرضهای بهرهوری سازمانی محسوب میگردد و هر گونه تلاش و سعی در بهرهوری سازمان بدون وجود بهرهوری کارکنان بیمعناست(واعظی،۱۳۷۵).
حال این سوال مطرح است که چرا نقش کلیدی و محوری در ارتقا بهرهوری را برای انسان قائل شدهاند؟ علت این است که تنها انسان است که میتواندکمیت و کیفیت کار خود را ارتقا داده، طرحهای جدیدی ارائه کرده و با خلاقیت خود، مشکلات را از پیش رو بردارد و در حقیقت تنها عاملی است که میتواند تغییراتی را در خود و محیط کار اطراف خودایجاد کند. بسیاری از صاحب نظران معتقدند که با توجه به ویژگی ها و خصوصیتهای سازمانهای دولتی، چالش بهرهوری و به ویژه متخصصان در این سازمانها بیشتر است. به باور اپشتاین[۶] ماهیت خاص بسیاری از سازمانهای دولتی و کاری که آنها انجام میدهند، بر مشکلات مدیریت متخصصان در این سازمانها افزوده است؛ چرا که به طور سنتی بسیاری از سازمانهای دولتی، بوروکراسیهای هرمی و پرلایه هستند که سبب محدود شدن درجه استقلال کارکنان خود می شوند و این امر مغایر با نیازهای متخصصان در برخورداری از استقلال است(پریتچارد،۲۰۰۳).اهمیت مسئله بهرهوری باعث شده است که بهرهوری منابع انسانی بیش از پیش مورد توجه واقع شود و استفاده بهینه از نیروی فکر و مهارت های فردی کارکنان، سازمانها را در دستیابی به اهدافشان یاری رساند. تقریبا تمام اندیشمندان در این مورد اتفاق نظر دارند که منابع انسانی ثروت ملتها را تشکیل می دهند و سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولید هستند ؛ یکی از با ارزشترین منابعی که می تواند سهم بیشتری در بهرهوری سازمان داشته باشد، منابع انسانی است. نحوه استفاده منابع انسانی از مهارت ها، استعداد ها و توانشان تعیین کننده میزان بهره وری است؛ همچنین کشوری که نتواند مهارتها و دانش مردمش را توسعه دهد قادر نیست هیچ چیز دیگر را توسعه بخشد (تردارو،۱۳۶۴).
در منابع آمده که واژه « بهرهوری» برای نخستین بار بوسیله «فرانسوا کنه» ریاضیدان و اقتصادان فرانسوی بکار برده شده. «کنه» با طرح جدول اقتصادی، اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی میدانست. شاید به طور رسمی و جدی نخستین بار لغت بهرهوری در مقاله ای از سوی فردی به نام کوییزنی[۷] در سال ۱۷۷۶ میلادی بیان شد. بعد از یک قرن یعنی در سال ۱۸۸۳ آنطور که فرهنگ لغت شناسی لارووس بیان میکند شخصی به نام لیتر[۸] بهرهوری را بدین گونه تعریف کرده است: بهرهوری دانش و فن تولید است. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای ۱۹۰۰، فردریک وینسلو، تیلور و فرانک و لیلیان گیلبریث به‌منظور افزایش کارائی کارگران، درباره تقسیم کار، بهبود روشها و تعیین زمان استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند کارائی بعنوان نسبتی از زمان واقعی انجام کار به زمان استاندارد از پیش تعیین شده تعریف شد (کاظمی،۱۳۹۰). در همان سال سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD[9] تعریف کاملتری از بهرهوری بدین شرح ارائه داده است بدین صورت که بهرهوری خارج قسمت بازده به کار از عوامل تولید است.در واقع بهرهوری ایمان راسخ به پیشرفت انسانها است. بدین ترتیب با بررسی تعاریف نهایتا هدف از بهبود بهرهوری عبارت است از نگرش و رفتاری مناسب برای استفاده بهینه مطلوب از مجموعه قابلیتها و تواناییها، فرصتها، سرمایهها، منابع و نیروها که همراه با فعالیتهای فردی و جمعی است که به سود افراد اجتماع خواهد بود (ابطحی،۱۳۸۰). در واقع بهرهوری اشتیاق به تولید را بیان می کند. از اوایل قرن بیستم این واژه مفهوم دقیقتری به عنوان رابطه بازده و عوامل و وسایل بکاررفته برای تولید آن بازده را به دست آورد (خیابانچیان،۱۳۸۳).
عکس مرتبط با اقتصاد
سازمانها، بخش اساسی تشکیل دهنده جوامع امروزین تلقی میشوند. انواع تولیدات مورد نیاز جامعه را سازمانهای گوناگون فراهم میکنند. سازمانهای آموزشی به عنوان اساسی ترین سازمانها مطرح میباشند که مسئولیت عظیم تعلیم و تربیت رسمی افراد جامعه را برعهده دارند و نیز به عنوان تامین کنندهی منابع انسانی سایر سازمانها، از اهمیت ویژهای برخوردارند. در این میان آموزش و پرورش به عنوان اولین ومهمترین نماد اجتماعی، در توسعه و پیشرفت و دوام فرهنگ ملی موثر است، از آنجایی که آموزش و پرورش هر کشور دارای سرمایه عظیم انسانی است بنابراین نحوه فعالیتش نشان دهنده میزان رشد و ترقی آن کشور است. بهرهوری در آموزش و پرورش از دو جنبه اهمیت دارد یکی بهرهوری در نظام وزارت آموزش و پرورش کشور (بهرهوری درونی) و دیگری نقش موثر آموزش وپرورش بر افزایش بهرهوری سایر سازمانها و بخشهای کشور که در نتیجه بهرهوری ملی در درازمدت حاصل میشود (پورآمن،۱۳۷۳). در این راستا مدارس به عنوان رکن اصلی آموزش و پرورش رسمی، سعی در تحقق اهداف تعلیم و تربیت دارند. جامعه شناسان، در بررسی سازمانها به طور عام و مدارس به طور خاص، تاکید بر مفهوم نظام اجتماعی دارند. کارکردگرایان،در تحلیل نظام اجتماعی، کارکردهای ضروری و حیاتی را مورد بررسی قرار داده و لازمهی حیات نظام اجتماعی را، تحقق کارکردهای ضروری میدانند (دفت،۱۳۸۰). در این میان پارسونز[۱۰]معتقد است که لازمه ادامه بقای مدارس، تحقق کارکردهای چهارگانهای است که معرف بهرهوری نیروی انسانی معلمان مدارس نیز میباشند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
لازمه تحلیل کارکردی نظام اجتماعی مدارس از نظر پارسونز، توجه به میزان و چگونگی کارکردهای چهارگانه پارسونز است که عبارتند از: الف) انطباق ب) کسب هدف ج) یگانگی و د) حفظ الگوها.
با توجه به مطالب ارائه شده فوق هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جامعه شناختی بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان میباشد.
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
اهمیت و ضرورت تحقیق
از بدو خلقت تا کنون بشر همواره درصدد بوده است که (با توجه به محدودیتهای خاص زمان و مکان خود) از منابع در دسترس حداکثر استفاده را نماید.از هزاران سال پیش که نخستین تمدنها در بینالنهرین شکل گرفت تا قرن هجدهم میلادی که ریاضیات به کمک بشر یافت و امروزه که رباتهای هوشمند جای انسان را در کارهای سخت و خشن گرفتهاند، همواره تلاش بر این بوده است تا حداکثر بهرهوری از منابع حاصل شود (وردی زاده،۱۳۸۹).تاکید بر بهرهوری یک ضرورت ملی است، چرا که در سایه افزایش بهرهوری افزایش بازده کار و استفاده مطلوب از امکانات موجود، توسعه، خود اتکایی، استقلال اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فراهم خواهد شد و در چنین جامعهای افراد از تنگناها و مشکلات اقتصادی، سیاسی، رهایی یافته و در بازارهای جهانی حضور چشمگیر پیدا خواهند کرد (میلانی فر،۱۳۸۶). همچنین تمام جوامع بر این باورند که تداوم حیات هر جامعه بدون توجه به موضوع بهرهوری ممکن نیست (اسحاق،۲۰۰۲) و از آنجا که در میان عوامل تولید، عامل نیروی انسانی بر خلاف سایر منابع سازمانی به عنوان ذیشعور و هماهنگ کننده سایر عوامل شناخته میشود (خلیلیان،۱۳۹۲) و همچنین مهمترین اهرم اصلی در کاهش و افزایش بهرهوری سازمان میباشد لذا از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و باید توجه خاصی به آن مبذول داشت (انصاری،۱۳۸۷).
توجه به موضوع بهرهوری در آموزش و پرورش نیز، خود نیازمند اختصاص توجه و وقت لازم به مهمترین و موثرترین عوامل انسانی آن یعنی، معلمان و دبیران است. برای بهبود بهرهوری آموزش و پرورش و بهرهوری ملی فراهم آوردن زمینههای بهبود و توسعه بهرهوری آنها گامی موثر خواهد بود. در این میان نقش دبیران تربیتبدنی در امر تعلیم و تربیت، رشد و شکوفایی تمام ابعاد انسانی و تحقق هدفهای نظام آموزشی با اهمیت است.تربیت بدنی و ورزش سازوکاری قوی برای تسهیل فعالیتها، روابط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد. همچنین افراد جامعه را تلاشگر، مسئولیت پذیر، مشارکت جو وباثبات میسازد. این کارکردها بر تولید ناخالص ملی تاثیر میگذارد و در بهرهوری ملی نقش به سزایی دارد.از این رو باید زمینهای را برای ارتقا بهرهوری دبیران تربیتبدنی فراهم آورد چرا که ترویج فرهنگ تربیتبدنی و ورزش در سطح جامعه باید اصولی و بنیادی باشد و بهترین زمان آن سنین کودکی و نوجوانی است که شخصیت و خلق و خو وبه عبارتی دیگر زیر ساختهای فکری افراد شکل میگیرد.بنابراین عملکرد معلمان به عنوان عاملی که اثری مستقیم بر محتوای فکری، ذهنی و شخصیتی آنها دارد، با اهمیت است (خیابانچیان،۱۳۸۳).
اهداف تحقیق
هدف کلی
بررسی جامعه شناختی بهرهوری معلمان تربیت بدنی شهر کرمان
اهداف اختصاصی
توصیف میزان بهرهوری و مولفههای آن در معلمان تربیتبدنی شهر کرمان
رتبه بندی مولفههای چهارگانه پارسونز(انطباق، یگانگی، کسب هدف، حفظ الگوها) در بهرهوری معلمان تربیت بدنی شهر کرمان
مولفهی انطباق (نوآوری) بر بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان موثر میباشد
مولفهی کسب هدف (تعهد سازمانی) بر بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان موثر میباشد
مولفهی یگانگی (رضایت شغلی) بر بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان موثر میباشد
پیش بینی رضایت شغلی زنان شاغل در مشاغل خدماتی غیر دولتی مشهد
مولفهی حفظ الگوها (سلامت سازمانی) بر بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان موثر میباشد
مقایسه بهرهوری و مولفه های چهارگانه پارسونز در بین معلمان تربیتبدنی زن و مرد شهر کرمان
مقایسه بهرهوری و مولفههای چهارگانه پارسونز در بین معلمان سه مقطع تحصیلی (ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم) شهر کرمان
فرضیه های تحقیق
مولفه انطباق (نوآوری) به عنوان یکی از مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان بیش از حد متوسط تاثیر گذار میباشد.
مولفه کسب هدف (تعهد سازمانی) به عنوان یکی از مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان بیش از حد متوسط تاثیر گذار میباشد.
مولفه یگانگی (رضایت شغلی) به عنوان یکی از مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان بیش از حد متوسط تاثیر گذار میباشد.
مولفه حفظ الگوها (سلامت سازمانی) به عنوان یکی از مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان تربیتبدنی شهر کرمان بیش از حد متوسط تاثیر گذار میباشد.
بین بهرهوری معلمان تربیتبدنی زن و مرد شهر کرمان تفاوت وجود دارد.
بین تاثیر مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان زن و مرد تربیتبدنی شهر کرمان تفاوت وجود دارد.
بین میزان بهرهوری معلمان تربیتبدنی سه مقطع تحصیلی (ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم) تفاوت وجود دارد.
بین تاثیر مولفههای چهارگانه پارسونز در بهرهوری معلمان تربیتبدنی مقاطع مختلف تحصیلی (ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم) شهر کرمان تفاوت وجود دارد.
پیشفرضهای تحقیق
آزمودنیها به دقت به سوالات پاسخ دادهاند.
آزمودنیها با صداقت کامل پرسشنامه را تکمیل نموده اند.
سوالات پرسشنامه برای پاسخ دهندگان روشن و بدون ابهام بوده.
آزمودنیها درک مشابهی از سوالات دارند و به خوبی هدف آن را درک نموده اند.
آزمودنیها در امتیازگذاری سوالات با توجه به وضعیت موجود تصمیم گرفته اند نه وضعیت مطلوب.
محدودیتها و حدود تحقیق
حدود تحقیق:
در حالی که رههای متفاوتی برای سنجش بهرهوری نیروهای انسانی سازمانها موجود میباشد اما محقق از نظریه کارکردهای چهارگانه پارسونز (AGIL)استفاده کرده است.
جامعه مورد مطالعه در این تحقیق، معلمان تربیت بدنی شاغل در مدارس شهر کرمان هستند.
محدودیتهایی که در اختیار محقق نبوده:
اگر چه در تحقیق حاضر نام افراد در پرسشنامه ها ذکر نگردید اما ممکن است پارهای ملاحظات اداری و سازمانی در پاسخگویی افراد تاثیر بگذارد.
میزان تمایل مشارکت معلمان در تحقیق از کنترل محقق خارج بوده است.
متغیرها و چارچوب نظری تحقیق
متغیر ملاک تحقیق مولفههای جمعیت شناختی شامل جنسیت، سن، سابقه کار، تحصیلات و مقطع تدریس است و متغیر پیشبین میزان بهرهوری است در حقیقت این تحقیق تاثیر، توصیف، مقایسه و رتبه بندی چهار مولفه نظریه کارکردگرایی پارسونز را که عبارتند از: انطباق (نوآوری)، کسب هدف (تعهدسازمانی)، یگانگی (رضاین شغلی) و حفظ الگوها (سلامتسازمانی) را بر بهرهوری با بهره گرفتن از مولفههای جمعیت شناختی می سنجد.
تعریف واژه های تحقیق:
الف) تعریف نظری
بهرهوری[۱۱]
به حداکثر رساندن استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به شیوه علمی است که منجر به کاهش هزینهها،گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد جامعه می شود (طاهری،۱۳۸۳).
درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل است و هر فرد می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل به انجام رساند (ابطحی،۱۳۷۹).
استفاده مطلوب، موثر و بهینه از مجموعه امکانات، ظرفیتها، سرمایه ها، منابع و فرصتها است (دری نجف آبادی،۱۳۷۴).
استفاده موثر و بهینه از زمان و ارزش حاصل از سرمایه، عمر، فکر، اندیشه، توانها و استعدادها در یک واحد زمان و استفاده مطلوب از تمام لحظات است (دری نجف آبادی،۱۳۷۴).
انطباق[۱۲]
مجموعه کنشهایی است که روابط میان سیستم اجتماعی و محیط بیرونی آن را تامین میکند. محیط بیرونی یک سیستم اجتماعی، یک یا چند سیستم دیگر است.
اخد منبع مورد نیاز سیستم از سیستمهای دیگر و در عوض عرضه فرآورده های تولیدی سیستم اجتماعی به آن سیستم است.
سیستم را با محیط، مقتضیات، تنگناها و محدودیتهای آن یا محیط را با نیازهای سیستم سازگار میکند (قلی پور،۱۳۸۳).
این کارکرد پاسخ به ضرورتی است که به موجب آن نظام کنش برای ادامه بقایش منابع لازم را از محیطش میگیرد (روشه،۱۳۹۱).
کسب هدف[۱۳]
