1. 1. مدیریت سود

(آلکاریا^[۱۴]، ۲۰۱۳) مدیریت سود را فرایند برداشتن گام­های عمدی در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری که مدیران را قادر می­سازد تا سود گزارش شده را به سطح مطلوب خودشان برسانند؛ تعریف می­ کنند.
۲- اندازه شرکت
معیاری است که برای تشخیص بزرگ یا کوچک بودن شرکت­ها مورداستفاده قرار گرفته است. برای اندازه ­گیری آن می توان از شاخص­ هایی مانند ارزش دفتری دارایی­ ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و تعداد سهام استفاده کرد(پارک^[۱۵]، ۲۰۰۹). که در این پژوهش برای تعییین اندازه شرکت ارزش دفتری دارایی­ های شرکت مورد بررسی قرار گرفته است.

۳ - زمان­بندی
زمان­بندی: زمان­بندی تحصیل و خرید دارایی­ ها می ­تواند بر سود حسابداری تأثیر بگذارد. مدیریت می ­تواند زمان و مقدار سرمایه ­گذاری در هزینه­ های تحقیق­وتوسعه، تبلیغات و نگهداری را انتخاب نماید، هر سه مورد به عنوان هزینه دوره در دوره­ایی که تحمل می­ شود، شناسایی می­شوند. مدیریت همچنین در مورد زمان­بندی فروش اموال، ماشین­آلات و تجهیزات برای تسریع بخشیدن یا به تأخیر انداختن شناخت سود و زیان تصمیم می­گیرد(پاتل^[۱۶]، ۲۰۱۲).
۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی
اندازه شرکت:
در این پژوهش برای تعیین اندازه شرکت از لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی­ های شرکت استفاده شده است.
زمان­بندی (فروش داریی­ها):
در این پژوهش برای اندازه ­گیری و ارزیابی متغیر زمان­بندی فروش از مدل تعدیل شده جونز(۱۹۹۵) استفاده شده است. در این روش برای اندازه ­گیری فروش دارایی­ ها از سود حاصل از فروش دارایی­ ها و سرمایه ­گذاری­های شرکت i در ابتدای سال t محاسبه می­گردد.
مدیریت سود:
در این پژوهش برای محاسبه مدیریت سود از اقلام تعهدی اختیاری حاصل از مدل تعدیل شده جونز(۱۹۹۵) استفاده شده است. (دیچو و همکاران^[۱۷]، ۱۹۹۵) بیان کردند زمانی که اعمال نظر مدیریت فقط بر درآمد محدود نشده باشد مدل جونز برای اندازه ­گیری اقلام تعهدی غیر اختیاری دقیق نخواهد بود. آنها شواهدی رو کسب کردن که نشان می­داد مدل تعدیل شده جونز در بین مدل­های مختلف تخمین اقلام تعهدی اختیاری، بهترین کارایی را دارد و به طور گسترده نیز در تحقیقات مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. (ورکریک^[۱۸]، ۲۰۰۱۲).
(۱)
TAit / Ait-1 = β۱(۱ / Ait-1) + β۲ [ (∆REVit - ∆ RECit) / Ait-1] + β۳ (PPEit / Ait-1) + β۴ DisExpit + εit
= TA it کل اقلام تعهدی شرکت i در سال t
= A it-1 مجموع دارایی­ های اول دوره شرکت i در سال t
=ΔREVitt تغیر در درآمد شرکت i از سال t-1 تا سال t
=PPEit ناخالص اموال، ماشین آلات و تجهیزات شرکت i در سال t
=∆ RECit تغییر در خالص حساب های دریافتنی شرکت از سال t-1 تا سال t
= β۱, β۲, β۳ ضرایب رگرسیون
Taiming = زمان­بندی فروش دارایی­ ها
برای اندازه گیری مدیریت سود از جریان نقد عملیاتی غیرعادی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی استفاده شده است. در تحقیقات صورت گرفته توسط )دچو و همکاران، ۱۹۹۸)، (کیم و سوهن، ۲۰۰۸)،(کوهن و همکاران، ۱۹۹۸)، (روچودهری، ۲۰۰۶)، (کوهن و همکاران، ۲۰۰۸)، (و یو، ۲۰۰۸)، از مدل­های زیر جهت اندازه گیری سطح عادی جریان نقدی عملیاتی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی استفاده شده است:
(۲)
CFOit/Ait-1=K1t (1/Ait-1) +K2t (Salesit / Ait-1+K3t (ΔSalesit/Ait-1)) +εit
Dis Expit = هزینه­ های اختیاری شرکت i دردوره t است و شامل مجموع هزینه­ تبلیغات، هزینه­ های عمومی، فروش و اداری تشکیلاتی می شود.
(۳)
DisExpit / Ait-1=K1t (1/Ait-1( + K2t (Salesit-1/Ait-1) +εit
جریان نقدی عملیاتی غیرعادی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی عبارتند از تفاوت بین مقادیر واقعی آنها وسطوح عادی برآورد شده آنها با بهره گرفتن از مدل های فوق. به عبارت دیگر باقیمانده های هر کدام از مدل های۲ و ۳ به ترتیب بیانگر مقادیر غیرعادی جریان نقدی عملیاتی و هزینه های اختیاری است و معرف مدیریت سود می باشد.
۱-۸ - خلاصه فصل
در این فصل، کلیات پژوهش مورد بحث و بررسی قرارگرفت .در این راستا، شواهدی ارائه شد که متغیرهای مستقل پژوهش(اندازه شرکت و زمان­بندی)، برمتغیر وابسته( مدیریت سود)، تاثیرگذار است. و براین اساس، سوال اصلی پژوهش مطرح شد. همچنین در این فصل، اهداف و فرضیات پژوهش، بیان و روش پژوهش موردنظر برای تصمیم ­گیری در خصوص فرضیات بطور مختصر موردنظر قرار گرفت. در ادامه مباحث مرتبط با جامعه و نمونه آماری و قلمروپژوهش مطرح و در نهایت تعاریف مفهومی و عملیاتی کلمات کلیدی ارائه شد.
فصل دوم
مبانی نظری و
پیشینه پژوهش
۲-۱ مقدمه
هدف صورت­های مالی مطابق با بند ۱-۱ مفاهیم نظری استانداردهای حسابداری ایران، ارائه اطلاعاتی تلخیص طبقه ­بندی شده درباره وضعیت­مالی، عملکرد مالی و انعطاف­پذیری مالی واحد تجاری است. که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت­های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع شود. رقم سود نیز یکی از اجزای اطلاعات صورتهای مالی است که در تصمیم ­گیری اشخاص برون سازمانی جهت برآورد ارزش سرمایه ­گذاری (از طریق برآورد وجوه­نقد آتی دریافتنی شرکت)، ارزیابی عملکرد شرکت، ارزیابی نقش حساب­دهی مدیران و غیره موثر است. حال سوال اینجاست که آیا امکان دارد این اطلاعات به صورت صحیح ارائه نشوند؟ مسلما با عنایت به بسترهایی چون تضاد منافع و عدم تقارن اطلاعاتی بین مالکیت و مدیریت، امکان تحریف و دستکاری اطلاعات توسط مدیریت وجود دارد. به علاوه در عمل نیز تحریف­ها و رسوایی­های مالی جهانی و نتایج تاسف بار انها نیز ورشکستگی شرکت­های چون انرون و ورلدکام را نیز به چشم می بینیم. امکان وجود چنین کاری مانند ورشکستگی، ایجاد زیان­های بزرگ برای اجتماع و سلب اعتماد عموم مردم از صحت رویه­های حسابداری بر اهمیت موضوع مدیریت سود می­افزاید.
در دو دهه اخیر موضوع مدیریت سود بخش قابل توجهی از ادبیات تحقیقات در حوزه های حسابداری را به خود اختصاص داده است. تحقیقات انجام گرفته در حوزه مدیریت سود را میتوان به شش بخش فرضیه ­ها، انگیزها، الگوها، ابزارها، روش های محدود کننده و مدل­های اندازه ­گیری تفکیک نمود.
هدف پژوهش حاظر تشریح مدیریت سود و ابزارها وانگیزه­های مدیریت سود شامل اندازه شرکت، و زمان­بندی می­باشد.
۲-۲ - مبانی نظری
الف): اندازه شرکت
۲-۲-۱ مفهوم اندازه شرکت
اندازه شرکت در مطالعات متعدد نمایانگر جنبه­ های مختلفی از شرکت است. اندازه شرکت می ­تواند نمایانگر اهرم مالی شرکت باشد. اهرم عبارت از وجود هزینه­ های ثابت در فهرست هزینه­ های شرکت است. اهر م عملیاتی بر هزینه­ های ثابت عملیاتی شرکت(همه هزینه­ های ثابت غیر از بهره بدهی­ها) متکی است و اهرم مالی بر هزینه­ های ثابت مالی از قبیل بهره یا سود ثابت وامها متکی است. اهرم عملیاتی و مالی وسیله برای دستیابی به سودی بیشتر است. اندازه شرکت می تواند نمایانگر برتری رقابتی باشد. از آنجایی که سهم بیشتر از بازار نیاز به تولید و فروش بیشتر دارد لذا داشتن منابع مالی کافی و اندازه بزرگتر می ­تواند شرکت را در تولید بیشتر و صرف هزینه­ های تولید و بازاریابی بیشتر یاری کند تا بتواند مزیت­های رقابتی ایجاد نماید. اندازه شرکت می تواند نمایانگر توانایی مدیریت و کیفیت طرح­های حسابداری باشد. توسعه اندازه شرکت نشانگر مدیریت قوی است که با بهره گرفتن از طرح­های حسابداری سعی در افزایش منابع اقتصادی شرکت داشته باشد(پارساییان، ۱۳۸۱ ).
از طرف دیگر اندازه شرکت می ­تواند نمایانگر کارائی اطلاعاتی باشد. معمولاً شرکت­های بزرگتر مورد توجه بیشتری از تحلیلگران و سرمایه ­گذاران می­باشند و به همین جهت اطلاعات حسابداری فرایند کارآتری در شرکت­های بزرگتر دارند. بالاخره اندازه شرکت می تواند نمایانگر میزان ریسک کلی شرکت باشد. توان مالی بیشتر می تواند سبب کاهش ریسک کلی شرکت شود زیرا شرکت­های بزرگتر در معرض ایمنی عمومی بیشتری می باشند، زیرا از نظر تحلیلگران مالی، شناخته شده­تر هستند. مشارکت بین مدیریت سود و اندازه شرکت مورد توجه برخی از تحلیلگران حسابداری بوده است. موسِس اعتقاد دارد با توجه به ابهام­هایی که پیش بینی سود را دربر گرفته است فقط مدیرانی می توانند موفق باشند که کیفیت سود آنها بالاتر باشد. همچنین در آزمون خود نتیجه گیری می­ کنند که شرکت­های بزرگتر به علت این که نزد تحلیلگران شناخته شده­تر هستند انگیزه کمتری جهت هموارسازی سود دارند(موسس، ۱۹۸۷ ).
آلبرت و ریچاردسون در پژوهشی اندازه شرکت را همراه با نوع صنعت (محوری و پیرامونی) در رابطه با مدیریت سود مورد آزمون قرار داده و نتیجه می­گیرند که، شرکت­های صنایع بخش (محوری) که اندازه بزرگتری دارند، سود هموارتری نسبت به شرکت­های بزرگ بخش صنایع (پیرامونی) دارند اعلام می­نمایند.
به طور کلی پژوهشگرهای که روی اندازه شرکت تمرکز کرده اند سؤالشان این بود که آیا شرکت­ها با اندازه­ های مختلف عکس العمل­های متفاوتی را نسبت به مدیریت سود نشان می­ دهند. یا خیر؟
پزوهشگران حسابداری بر مبنای حدس و گمان اقتصاددانان فرض می­ کنند شرکت­های بزرگتر نسبت به شرکت­های کوچکتر حساسیت سیاسی بالاتری دارند و بنابراین با انگیزه­ های متفاوتی در انتخاب روش­های حسابداری روبه رو هستند. همان گونه که (واتز) و (زیرمن) در فرضیه تئوری­های اثباتی خود بیان نمودند، اغلب اندازه یا بزرگی شرکت منجر به هزینه­ های سیاسی می شود. به ویژه اگر شرکت­های بزرگ از سودآوری بالایی برخوردار باشند، این هزینه­ها به شدت افزایش می­یابد. در این مواقع مدیران روش­هایی از حسابداری را به کار خواهند گرفت تا سودها را به تعویق اندازند(اسکات^[۱۹]، ۱۹۹۴).