آرای صادره در یک کشور متعاهد دیگر؛
آرای صادره در یک کشور دیگر؛
آرای داوری بین‌المللی صادره در کشور محل شناسایی (بند 1 ماده 1).
تنها آرایی از تحت شمول کنوانسیون خارج می‌شود که داخلی تلقی شود. داخلی در اینجا به معنای صدور در کشور مقر داوری نیست؛ بلکه منظور این است که داوری واجد وصف بین‌المللی نیست. این بحث که بر اساس چه معیارهایی داوری به داخلی یا بین‌المللی قابل تقسیم است در فصل دوم بحث شد که عیناً در اینجا نیز قابل استفاده است و نیاز به تکرار آن در اینجا وجود ندارد.
با وجود گستردگی قلمرو کنوانسیون از نظر محل صدور، بند (3) ماده 1 به دولت‌ها اجازه داده است که در زمان امضا، تصویب یا الحاق بر اساس عمل متقابل اعلام دارد که کنوانسیون را درباره شناسایی و اجرای احکامی که تنها در قلمرو دولت متعاهد دیگر صادر شده است، اعمال خواهد کرد. هرگاه کشوری چنین اعلامیه‌ای را صادر نکند، در آن کشور کلیه آرای داوری تحت شمول کنوانسیون نیویورک قرار می‌گیرند، مگر اینکه رای داوری داخلی تلقی شود. ایران جزء کشورهایی است که این اعلامیه را صادر کرده است و بنابراین در ایران کنوانسیون تنها ناظر به آرای داوری است که در یک کشور متعاهد دیگر صادر شده باشد.
بند دوم: تعهدات ناشی از کنوانسیون نیویورک
الحاق به کنوانسیون نیویورک دو تعهد کلی را درباره داوری و آرای آن به کشورهای عضو تحمیل می‌کند: یکی احترام به توافق طرفین مبنی بر ارجاع اختلافات خود به داوری و دیگری شناسایی و اجرای آرای داوری. این دو تعهد کلی در اینجا به اختصار بررسی می‌شود.
الف) احترام به موافقت نامه داوری
اولین اصل در حمایت از داوری احترام به موافقت نامه داوری است که به موجب آن طرفین موافقت کرده‌اند اختلاف خود را به داوری ارجاع دهند. اگر کشورها به توافق طرفین احترام نگذارند و آن را شناسایی نکنند، داوری نمی‌تواند به عنوان یک روش مستقل از دادرسی مطرح شود. احترام به موافقت نامه داوری یعنی اینکه دادگاه‌های کشور متعاهد قبول کنند که صلاحیت رسیدگی به اختلاف را ندارند و باید طرفین را به داوری هدایت کنند.
بند (1) ماده 2 کنوانسیون نیویورک درباره احترام به موافقت‌نامه داوری چنین مقرر می‌دارد: «هر دولت متعاهد موافقت نامه‌ای کتبی را که به موجب آن طرف‌ها متعهد می‌شوند که کلیه اختلافات یا هر اختلاف موجود یا محتمل‌الوقوع بین خود را که مربوط به رابطه حقوقی مشخص اعم از اینکه قراردادی باشد یا نباشد و مربوط به موضوعی باشد که از طریق داوری قابل حل و فصل باشد، به داوری ارجاع کنند، شناسایی خواهد کرد». علاوه بر اینکه موافقت‌نامه داوری باید معتبر و لازم‌الاجرا باشد، در صورتی کشورهای متعاهد موظف به احترام به موافقت‌نامه مزبورند که موافقت نامه مزبور متضمن دو شرط دیگر نیز باشد. شرط اول مکتوب بودن موافقت نامه داوری است. البته فرقی ندارد که موافقت نامه مزبور طی یک سند جداگانه و یا به صورت شرط ضمن یک قرارداد دیگر مورد توافق طرفین قرار گرفته باشد. همچنین فرقی ندارد که موافقت نامه مزبور در یک سند واحد امضا شده مندرج باشد و یا از طریق تبادل نامه و یا تلکس رد و بدل شده باشد (بند 2 ماده2).
نکته‌ای که در اینجا مطرح است این است که مکتوب بودن به شرح مندرج در بند (2) ماده 2 کنوانسیون شامل تبادل داده‌های الکترونیکی نیست که به این دلیل آنسیترال متن توصیه‌ای را در جولای 2006 پذیرفته که به موجب آن شرایط مذکور در بند (2) ماده 2 کنوانسیون جنبه حصری ندارد و می‌تواند شامل سایر وسایل از جمله تبادل داده‌های الکترونیکی نیز بشود.[128]
شرط دوم این است که موضوع موافقت نامه داوری باید اختلافی باشد که طبق مقررات کشور محل شناسایی قابل حل و فصل از طریق داوری باشد. یعنی نباید موضوع موافقت نامه داوری اختلافاتی باشد که به موجب قوانین کشور محل شناسایی داوری پذیر نباشد. احترام به موافقت نامه داوری مستلزم سلب صلاحیت دادگاه‌های آن کشور از رسیدگی به اختلاف موضوع موافقت نامه داوری است. این امر در بند (3) ماده 2 کنوانسیون چنین مقرر شده است: «دادگاه یک دولت متعاهد در هنگام رسیدگی به دعوایی درباره موضوعی که طرف‌ها در مورد آن موافقت نامه‌ای را در مفهوم این ماده منعقد کرده باشند، بنا به تقاضای یکی از طرف‌ها، آن‌ ها را به داوری ارجاع خواهد داد مگر اینکه رای دهد که آن موافقت‌نامه باطل و کان لم یکن، بی اعتبار یا غیر قابل اجراست».[129]
ب) لزوم شناسایی و اجرای رای داوری
الحاق به کنوانسیون نیویورک کشورهای متعاهد را موظف می‌کند که آرای داوری بین‌المللی را به عنوان آرای الزام آور مورد شناسایی قرار دهد و نسبت به اجرای آن در قلمرو کشور خود اقدام نماید. طبق ماده 3 کنوانسیون نیویورک، «هر دولت متعاهد احکام داوری را طبق آیین دادرسی سرزمینی که حکم به آن مستند است و تحت شرایط مندرج در مواد زیر به عنوان لازم الاتباع شناسایی و آن‌ ها را اجرا خواهد نمود».
حتی در ذیل این ماده قید شده است که کشور متعاهد نباید برای اجرای آرای داوری موضوع کنوانسیون شرایط سنگین‌تر یا حق‌الزحمه یا هزینه‌های بیشتری نسبت به آنچه برای شناسایی یا اجرای آرای داوری داخلی وضع شده است، مقرر نمایند.
به موجب مواد کنوانسیون نیویورک، کشورهای متعاهد

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
موظف شده‌اند که تنها در موارد مندرج در ماده 5 کنوانسیون نسبت به شناسایی و اجرای رای داوری خودداری کنند که این موارد در مطالب بعدی بررسی می‌شود.[130]
د) شناسایی و اجرای رای داوری
بعد از صدور رای داوری به نفع خواهان، دغدغه اصلی خواهان پیدا کردن اموالی از خوانده است که بتواند از طریق آن‌ ها خواسته خود را وصول نماید. کنوانسیون نیویورک به محکومٌ له فرصت می‌دهد که در شبکه‌ای از 146 کشور به دنبال اموالی از محکومٌ له به دادگاه‌های آن کشور مراجعه و تقاضای شناسایی و اجرای رای داوری را به عمل می‌آورد.
در ماده 4 کنوانسیون نیویورک شرایط شکلی تقاضای شناسایی مطرح شده است. به موجب این ماده، برای شروع فرایند شناسایی و اجرای رای داوری، طرف متقاضی باید همراه با تقدیم تقاضای شناسایی، مدارک زیر را تهیه و به دادگاه صالح در دادگاه کشور متعاهد تسلیم کند:

نسخه اصل رای که به نحو مقتضی تایید شده یا رونوشت مصدق آن؛
اصل موافقت‌نامه داوری یا رونوشت مصدق آن؛
ترجمه مصدق اسناد فوق هرگاه رای و یا موافقت نامه داوری به زبان رسمی کشور محل اجرا نباشد.
مهم‌ترین ماده کنوانسیون نیویورک، ماده 5 آن است که مواردی را احصا کرده است که دادگاه محل شناسایی می‌تواند به استناد آن از شناسایی و اجرای رای داوری خارجی خودداری کند. نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است اینکه آیا قید «می‌تواند» در جمله قبلی حاکی از اختیار دادگاه محل شناسایی و اجرا برای رد تقاضای شناسایی است یا دادگاه موظف به آن است. این بحث به خصوص در موردی مطرح می‌شود که رای داوری در دادگاه مقر ابطال شده است اما علی رغم آن محکومٌ له از دادگاهی در کشور دیگر تقاضای شناسایی و اجرای رای را نموده است. در ترجمه رسمی ماده 1-5 کنوانسیون که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، از عبارت «می‌تواند» استفاده کرده است که از متن انگلیسی آن بر گرفته شده است. در نسخه‌های فرانسوی و اسپانیولی لزوم اجتناب از شناسایی و اجرای رای قابل دریافت است. برخی از آراء در دادگاه‌های امریکا نشان داده که با وجود ابطال رای در کشور مقر داوری، دادگاه‌های امریکا حکم به شناسایی و اجرای رای داوری صادر کرده‌اند.[131]
بند (1) ماده 7 کنوانسیون صراحتاً مقرر می‌دارد که اگر به موجب قوانین ملی و یا معاهدات دو جانبه یا چند جانبه کشور محل شناسایی امتیازات یا حقوق بیشتری به آرای داوری اعطا شده است، در این صورت مفاد کنوانسیون تاثیری بر این امتیازات و حقوق نداشته و آن را کاهش نمی‌دهد. از این بند کنوانسیون استنباط می‌شود که کشورها می‌توانند شرایط بهتری از آنچه در کنوانسیون مقرر شده برای شناسایی و اجرای آرای داوری برقرار کنند. این با روح حاکم بر کنوانسیون که به دنبال افزایش موارد شناسایی و اجرای آرای داوری است نیز مطابقت دارد. در هر حال، موارد مذکور در بند 1-5 کنوانسیون جنبه انحصاری دارند و دادگاه‌ها نمی‌توانند در غیر از آن موارد از شناسایی و اجرای رای داوری امتناع کنند. این موارد به دو دسته کلی تقسیم می‌شود. دسته اول مواردی را شامل می‌شود که امتناع از شناسایی آرای داوری منوط به تقاضای ذی‌نفع است و دادگاه نمی‌تواند خود راساً اقدام کند. این موارد در بند (1) ماده 5 کنوانسیون مطرح شده است. دسته دوم مواردی را شامل می‌شود که امتناع از شناسایی آرای داوری منوط به تقاضای ذی‌نفع نیست و دادگاه می‌تواند خود راساً از شناسایی و اجرای رای داوری خودداری کند. این موارد در بند (2) ماده 5 کنوانسیون مطرح شده است.[132] این موارد به اختصار در اینجا توضیح داده می‌شود.
1. فقدان اهلیت یکی از طرفین اختلاف یا بطلان موافقت نامه داوری
مطابق بند (الف) ماده 1-5 کنوانسیون نیویورک، چنانچه یکی از طرفین موافقت نامه داوری از جهاتی فاقد اهلیت باشند، در این صورت دادگاه می‌تواند از شناسایی و اجرای رای داوری خودداری کند، زیرا داوری بر توافق طرفین بنا شده و زمانی توافق مزبور معتبر است که طرفین برای انجام چنین توافقی دارای اهلیت باشند. فقدان اهلیت یکی از طرفین کافی است که موافقت نامه داوری را باطل و کل فرایند داوری را بی اعتبار کند. اینکه عدم اهلیت بر اساس کدام قانون سنجیده می‌شود در کنوانسیون نیویورک صرفاً بیان شده است که اهلیت بر اساس «قانون قابل اعمال بر طرف قرارداد» سنجیده می‌شود اما اشاره‌ای نکرده که منظور قانون کدام کشور است. برای تشخیص قانون قابل اعمال، دادگاه محل شناسایی ناگزیر به مراجعه به قوانین بین‌الملل خصوصی خود بوده که به استناد آن قانون حاکم بر طرف قرارداد تعیین گردد.[133]
در بند (الف) ماده 1-5 کنوانسیون ، مورد دیگری نیز مطرح شده است و آن بطلان موافقت نامه داوری است. هرگاه توافق معتبری بر ارجاع اختلافات به داوری محرز نباشد، داوری نیز به تبع وجود نخواهد داشت. صحت و بطلان موافقت نامه داوری باید در پرتو قانون حاکم بر موافقت نامه داوری بررسی شده و مورد قضاوت قرار گیرد. در صورتی که موافقت نامه داوری به صورت شرط ضمن قرارداد باشد و قانون حاکم بر قرارداد به وسیله طرفین انتخاب شده باشد، قانون منتخب مزبور قانون حاکم بر موافقت نامه داوری نیز محسوب می‌شود.
ولی اگر قرارداد اصلی فاقد شرط قانون حاکم باشد، در این صورت موافقت نامه داوری به صورت جداگانه تنظیم شده است، ممکن است برای آن قانون حاکم انتخاب شده باشد و ممکن است انتخاب نشده باشد. هرگاه طرفین برای موافقت نامه داوری قانون حاکم انتخاب کرده باشند، صحت و بطلان موافقت نامه مزبور بر اساس قانون حاکم منتخب طرفین سنجیده می‌شود. اما اگر موافقت نامه داوری فاقد قانون حاکم منتخب طرفین باشد، در این صورت به موجب بند (الف) ماده 1-5 کنوانسیون قانون مقر داوری به عنوان قانون حاکم بر موافقت نامه داوری لحاظ می‌شود.
2. عدم رعایت تشریفات صحیح قانونی
برای اینکه داوری به صورت منصفانه انجام گیرد، ضروری است که به هر کدام از طرفین فرصت مناسب داده شود که بتواند در تشکیل دیوان داوری مشارکت کند، در فرایند رسیدگی حضور داشته باشد و بتواند ادعاها و یا دفاعیات خود را به نحو مقتضی مطرح نماید. هدف از این شرط حصول اطمینان از رعایت حداقل استانداردهای رسیدگی منصفانه در داوری است. این امر منوط به تشکیل دیوان داوری به نحو مقتضی و مشارکت طرفین در مراحل رسیدگی و نهایتاً اعطای فرصت برابر و کافی به هر کدام از طرفین جهت طرح ادعاهای خود و یا پاسخ به آن‌ هاست. به موجب بند (ب) ماده 1-5 کنوانسیون، دادگاه محل شناسایی و اجرای رای اجازه می‌یابد که با بررسی کلیه شرایط و اوضاع و احوال اطمینان حاصل کند که فرایند داوری به نحو مناسب پیش رفته است. مثلاً اگر دلایل ابرازی یکی از طرفین به نحو مقتضی به اطلاع طرف دیگر نرسیده یا به طرف دیگر فرصت کافی داده نشده باشد که بتواند دفاعیات خود را ارائه کند ، در این صورت نیز اصول رسیدگی عادلانه و بی‌طرفانه نقض شده و بنابراین رای صادره قابل شناسایی و اجرا نخواهد بود.
3. تجاوز داوران از حدود اختیارات
همان طور که داوری متکی به توافق طرفین است، اختیارات داوران در حل و فصل اختلاف نیز مبتنی بر توافق طرفین است. بدیهی است چنانچه داوران از اختیارات اعطایی تجاوز نمایند، رای صادره تا حدی که از اختیارات اعطایی خارج شده، قابل شناسایی و اجرا نمی‌باشد. به عبارت دیگر، تصمیم داوران در موضوعاتی که به آن‌ ها ارجاع نشده مثل این است که در خصوص آن موضوعات موافقت نامه داوری وجود ندارد. تجاوز داوران از حدود اختیارات زمانی مطرح می‌شود که داوران از حدود موافقت نامه داوری به معنای اعم تجاوز کرده‌اند. موافقت نامه داوری به معنای اعم تنها ناظر به موافقت نامه کتبی منعقده قبل از بروز اختلاف نیست. طرفین ممکن است در مراحل داوری نیز به طور صریح یا ضمنی محدوده موافقت نامه داوری را گسترش داده باشند. مثل اینکه در «ارجاع نامه» محدوده داوری توسعه یافته باشد و یا در طول رسیدگی طرفین به طور ضمنی بر توسعه محدود موافقت نامه داوری توافق کرده باشند. مسئله تجاوز از حدود اختیارات اصولاً زمانی مطرح می‌شود که موضوع در فرایند رسیدگی از سوی یکی از طرفین ابراز شده ولی دیوان داوری به آن توجه نکرده است و یا طرف معترض به موضوع آگاهی نداشته است.[134]
به موجب بند (پ) ماده 5-1 کنوانسیون نیویورک، هرگاه رای صادره قابل تفکیک باشد، در این صورت دادگاه باید آن بخش از رای را که در محدوده اختیارات اعطایی صادر شده، مورد شناسایی و اجرا قرار دهد و از شناسایی و اجرای بخش دیگر خودداری کند. اما اگر تجاوز از اختیارات به نحوی است که امکان تفکیک بین بخش‌های رای وجود نداشته باشد، در این صورت از شناسایی و اجرای کل رای خودداری خواهد شد.
4. عدم ترکیب هیئت داوری یا آیین دادرسی مطابق موافقت نامه داوری
در داوری اختلاف به وسیله هیئت داوران یا دیوان داوری متشکل از یک یا چند داور رسیدگی می‌شود. اینکه دیوان داوری از چند داور تشکیل شده و داوران به چه نحوی باید انتخاب شوند، مطابق موافقت‌نامه داوری عمل می‌شود، بدیهی است در ملاحظه موافقت نامه داوری باید مقررات داوری مورد ارجاع نیز مدنظر قرار گیرد. مثلاً اگر در موافقت نامه داوری قید شده که داوری بر اساس مقررات داوری آنسیترال انجام شود، این مقررات از طریق ارجاع در موافقت نامه داوری درج می‌شوند و باید مورد لحاظ قرار گیرند.
هرگاه موافقت نامه داوری در خصوص نحوه تشکیل دیوان داوری، تعداد داوران و یا نحوه انتخاب آنان کلاً یا بعضاً ساکن باشد، در موارد سکوت مطابق قانون مقر داوری عمل می‌شود. عین این مطلب در مورد نحوه رسیدگی و آیین حاکم بر آن نیز صادق است. نحوه رسیدگی، تشکیل جلسات، استماع دعوی، ارزیابی دلایل و امثال آن باید مطابق موافقت نامه داوری انجام شود و هرگاه موافقت نامه داوری کلاً یا بعضاً ساکت باشد، در موارد سکوت مطابق با قانون مقر داوری عمل خواهد شد (بند ت ماده 1-5 کنوانسیون نیویورک).
5. نقض یا تعلیق رای داوری
در صورتی رای داوری شناسایی و اجرا می‌شود که رای نهایی بوده و برای طرفین لازم الرعایه باشد. هرگاه رای نهایی نشده باشد مثل اینکه رای قابل پژوهش بوده و مهلت پژوهش خواهی هنوز منقضی نشده است یا رای در مرحله پژوهش خواهی قرار دارد، در این صورت دادگاه می‌تواند به درخواست محکومٌ علیه از شناسایی و اجرای رای خودداری کند.
همچنین اگر رای در دادگاه محل صدور رای ابطال و یا تعلیق شده باشد، در این صورت نیز دادگاه محل شناسایی می‌تواند به درخواست محکومٌ علیه از شناسایی و اجرای رای داوری امتناع نماید. همین مقرره در جایی نیز حاکم است که را
ی در دادگاه کشوری ابطال شده است که فرایند داوری به موجب مقررات شکلی آن کشور انجام شده است. بند (ث) ماده 1-5 کنوانسیون در این خصوص مقرر می‌دارد: «رای هنوز برای طرف‌ها لازم الرعایه نشده یا توسط مرجع صالح کشوری که رای در آن یا به موجب قانون آن صادر شده، نقض شده یا به حالت تعلیق درآمده باشد». به موجب ماده 6 کنوانسیون ، هرگاه نقض یا تعلیق حکم از سوی محکومٌ علیه از مرجع صالح درخواست شده باشد و در عین حال تقاضای شناسایی و اجرای رای به وسیله محکومٌ له از دادگاه محل شناسایی به عمل آمده باشد، دادگاه محل شناسایی می‌تواند تصمیم راجع به شناسایی و اجرای رای را به تعویق بیندازد و یا به درخواست متقاضی شناسایی طرف دیگر را مکلف به سپردن تأمین مناسب کند.[135]
موارد پنج‌گانه فوق به صورتی قابل استناد است که محکومٌ علیه به آن معترض باشد و دادگاه نمی‌تواند راساً نسبت به ان اقدام کند. اما در دو مورد زیر رای داور اساساً قابل شناسایی و اجرا در کشور متعاهد نیست و دادگاه می‌تواند راساً از شناسایی و اجرای آن خودداری کند ولو اینکه محکومٌ علیه به آن استناد نکند.
6. داوری نپذیری اختلاف
چنانچه حل و فصل برخی از اختلافات از طریق داوری به موجب مقررات کشور محل شناسایی امکان پذیر نباشد، دادگاه می‌تواند راساً یا به درخواست محکومٌ علیه از شناسایی و اجرای رای داوری خودداری کند. در ایران دعاوی بسیار محدودی صراحتاً از حیطه داوری خارج شده است. به موجب ماده 496 قانون آیین دادرسی مدنی «دعاوی زیر قابل ارجاع به داوری نیست:
1) دعوای ورشکستگی 2) دعاوی راجع به اصل نکاح، فسخ آن، طلاق و نسب».
تنها اختلاف تجاری که طبق مقررات ایران صراحتاً قابل ارجاع به داوری نیست، ورشکستگی است، زیرا سایر موارد جنبه تجاری ندارند.
7. مخالفت رای با نظم عمومی
در اسناد بین‌المللی و قوانین ملی گوناگون مقرر شده که رای داوری نباید مخالف نظم عمومی باشد. نظم عمومی در خصوص دو کشور مقر داوری و محل شناسایی و اجرای رای مطرح می‌شود. کشور محل شناسایی و اجرای رای می‌تواند به استناد مخالفت با نظم عمومی از شناسایی و اجرای رای داوری خودداری نماید.
منظور از مخالفت با نظم عمومی یعنی رای صادره حاوی مواردی است و یا متکی به اصول و روشی صادر شده که نظم عمومی کشور محل شناسایی را مختلف می‌کند مثل رایی که از طریق ارتشاء به دست آمده است. اجرای این رای در ایران مخالف نظم عمومی کشور است. همچنین اگر در رسیدگی فرصت برابر با طرفین جهت طرح مسائل خود داده نشده باشد یا رسیدگی به صورت مغرضانه و جانب‌دارانه برگزار شده باشد، در این موارد نیز ممکن است از شناسایی و اجرای رای صادره به دلیل مخالفت با نظم عمومی امتناع کرد.
8 . مخالف رای با اصل 139 قانون اساسی
زمان تصویب کنوانسیون نیویورک در مجلس شورای اسلامی به دلیل ایراد شورای نگهبان، یک تبصره به ماده واحده قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون شناسایی و اجرای احکام داوری خارجی اضافه شده است. به موجب این تبصره، «رعایت اصل یکصد و سی و نهم (139) قانون اساسی در خصوص ارجاع به داوری الزامی است».
اضافه کردن این تبصره به این معناست که دادگاه‌های ایران از شناسایی و اجرای آرای خارجی صادره در کشورهای متعاهد دیگر به دلیل تعارض با اصل 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خودداری خواهد کرد. فرض کنید که قراردادی بین دولت ایران یا یکی از نهادها و شرکت‌های دولتی از یک طرف و یک شخص خصوصی خارجی از طرف دیگر منعقد شده است که در آن پیش بینی شده که اختلافات حاصله به داوری ارجاع شود و مقر داوری نیز سوئیس باشد. در ارجاع اختلاف به داوری طرف ایرانی تشریفات قانون لازم جهت اخذ مجوز هیئت دولت و مجلس را کسب نکرده و بنابراین ارجاع اختلاف خلاف اصل 139 قانون اساسی تلقی می‌شود. داوری در سوئیس انجام شده و جهت شناسایی و اجرا به دادگاه ایران تسلیم شده است. دادگاه به استناد تبصره مزبور از شناسایی و اجرای رای صادره در سوئیس خودداری خواهد کرد.
اضافه کردن یک مورد به مواردی که دادگاه می‌تواند از شناسایی و اجرای رای خودداری کند نقض آشکار کنوانسیون نیویورک خواهد بود. این امر می‌تواند باعث برخورد تلافی جویانه از طرف سایر کشورهای متعاهد شود. فرض کنید که اختلافات بین یک تبعه ایران و فرانسه به داوری ارجاع شده و مقر داوری نیز ایران باشد. طرف ایرانی موفق می‌شود که رای داوری را به نفع خود و علیه طرف فرانسوی کسب کند و جهت شناسایی و اجرای رای داوری به دادگاه فرانسه مراجعه نماید. دادگاه فرانسه ممکن است از شناسایی و اجرای رای داوری اجتناب کند زیرا به عقیده دادگاه فرانسه گنجاندن تبصره مزبور نوعی الحاق مشروط به کنوانسیون تلقی شده و بنابراین دادگاه فرانسه مجبور نیست که آرای داوری صادره در ایران را مورد شناسایی و اجرا قرار دهد.

فصل اول کلیّات تحقیق
۱-۱- پرسش اصلی تحقیق (مسأله‌ی تحقیق) ۳
۱-۲- بیان مسأله ۳
۱-۳- سوابق مربوط ۴
۱-۴- فرضیه‌ها ۴
۱-۵- اهداف تحقیق ۴
۱-۶- روش کار ۵
۱-۷- روش گرد آوری اطلا عات ۵
فصل دوم تعاریف و مفاهیم
۲-۱- تاریخچه مختصر ادبیات تطبیقی (= مقایسه‌ای) ازآغاز تا امروز ۶
۲-۲- تعریف و توصیف سبک ۹
۲-۳- سبک همان خود شخص است ۹
۲-۴- تعریف شارل بارلی از سبک شناسی ۱۰
۲-۵- تعاریف سه گانه سبک ۱۱
۲-۵-۱- نگرش خاص ۱۱
۲-۵-۲- سبک ۱۶
۲-۵-۳- سبک «عدول از هنجار زبان است». ۲۰
۲-۶- مقصود ریفاتر ساخت گرای معروف از خلاف انتظارها ۲۱
۲-۷- نسبت زبان با ادبیات ۲۲
۲-۸- نظر فرمالیست‌های روسی درباره زبان روزمره و زبان ادبی ۲۷
فصل سوم نگاهی به زندگی و آثار مسعود سعد خاقانی
۳-۱- مسعود سعد و چند سرنوشت مشابه ۲۸
۳-۲- درباره منظومه‌ی شیلان اثر لرد بایرون ۲۹
۳-۳- درباره‌ی خاقانی و اشعار حبسیّه او ۳۰
۳-۴- تفاوت سبک مسعود با شاعران پیش از خود ۳۳
۳-۵- لحن خاقانی و لحن مسعود سعد در قصیده‌های حبسیّه ۳۷
۳-۶- تفاوت سبک از طریق مقایسه قابل ادراک است ۳۹
۳-۷- سبک‌های مختلف شعر فارسی ۴۰
۳-۸- درباره‌ی قصیده ترسائیه خاقانی ۴۱
۳-۹- توجه خاقانی به مسعود ۴۷
۳-۱۰- سه دبستان شعری در قرن ششم ۴۹
۳-۱۱- مختصات اسلوب شعری عهد سلجوقی یا بین بین ۴۹
۳-۱۲- مسعود سعد نماینده سبک عهد سلجوقی یا بین بین ۵۰
۳-۱۳- معاصران مسعود سعد ۵۰
فصل چهارم روش‌های مطالعه‌ی سبک شناسانه
۴-۱- روش‌های مطالعه سبک شناسانه قصیده‌ی «پستس گرفت همّت من زین بلند جای» ۵۸
۴-۲- بررسی قصیده حصار نای به لحاظ سبک‌شناسی صور خیال ۶۰
۴-۳- قصیده ای از خاقانی ۶۵
۴-۴- بررسی قصیده‌ی خاقانی به لحاظ سبک‌شناسی صور خیال ۶۷
۴-۵- مقایسه سبک شناسانه‌ی قصیده‌ای از مسعود سعد و قصیده‌ای از خاقانی ۷۲
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهاد
۵-۱- نتیجه گیری ۸۰
۵-۲- پیشنهاد ۸۲
منابع و مآخذ ۸۴

چکیده

«سبک، همیشه، از طریق مقایسه قابل ‌ادراک است. چنانکه رنگ‌ها در تقابل یکدیگر، خود را نشان می‌دهند. هر قدر تضادّ رنگ ها بیشتر باشد، تجلّی رنگ ها بیشتر است. (شفیعی کدکنی،۱۳۸۹: ۳۷)
گرچه آثار متحد‌المضمون هم‌عصر، قاعدتاً سبک واحدی دارند و اگر احیاناً بین آنها افتراقی باشد لابد از نویسنده یا شاعری است که دارای سبک فردی و شخصی است. مسعود سعد سلمان (۴۴۰-۵۱۵) شاعر اوایل قرن ششم و خاقانی (۵۲۰-۵۹۵) شاعر اواخر قرن ششم است یعنی بین آنان حدود یک قرن فاصله است و علی‌الّظاهر به نظر می‌رسد که تفاوت چندانی بین اسلوب شاعری آنان نباشد. امّا پس از مطالعات سبک‌شناسانه اسلوب شاعری این دو سخنور در این رساله که بیشتر ‌بر سبک‌شناسی ادبی (بررسی مختصات سبکی و ادبی و فکری) استوار است با توجه به انواع سبک‌شناسی و تعاریف رایج سبک و با توجه به آراء سبک‌شناسانی چون دکتر شفیعی کدکنی، شارل بالی، لئواسپیتزر، ملک‌الشعرای بهار و دکترشمیسا به این نتیجه رسیدم که بین سبک خاقانی یعنی سبک ارّانی (معروف به سبک آذربایجانی) و سبک عهد سلجوقی یعنی سبک بینابین مسعود فرق ظریفی وجود دارد که تا به حال کمتر مورد توجه شارحان قرارگرفته است. از دیگر مباحثی که در این رساله مطرح گردیده ‌است توجه به «چه گونه گفتن» است به جای چه گفتن. امتیاز این نگرش نسبت به متدهای سنتّی مثلاً شرح لغات و مشکلات متون این است که به موازات توجه به چه گفتن باید به «چه گونه گفتن» هم که منجر به شناخت ماهیّت ادبیات و سبک ادبی می‌شود توجه داشت. توجه به «چگونه گفتن» نحوه بیان و چگونگی ارائه‌ مضمون said) (how it is نسبت به چه گفتن (what it is said) مخصوصاً بعد از رواج آرای فرمالیست‌های روسی امروزه در سراسر جهان امری مرسوم است. اکثر شاعران قصیده‌پرداز در مدح ممدوح از بخشندگی و شجاعت و همّت بلند او سخن گفته‌اند. اگر فقط چه گفتن ملحوظ نظر باشد، پس هیچ فرقی در میانه‌ی آنان نیست، حال آن که توجه به چگونه گفتن نشان می‌دهد که مثلاً بسیاری از گردنکشان نظم فارسی مخصوصاً از قرن ششم به بعد کسانی بوده‌اند که در طریق ایهام و مصادیق متعدد آن ایهام تناسب، ایهام تضاد، تبادر، استخدام، اسلوب الحکیم…) مشی می‌کرده‌اند و به موسیقی کلام مخصوصاً انواع سجع (موازنه) تکرار توجه داشته‌اند و همین طور نکات ظریف هنری دیگری روشن می‌شود. اگر بخواهم در یک جمله هدف این رساله را خلاصه کنم آن جمله این خواهد بود که طیف خوانندگان این رساله باید همواره توجه داشته باشند که در ادبیات موضوعات به اسلوب ادبی ارائه می‌شوند و اهمّ مطلب شناخت سبک ادبی است.» (شمیسا،۱۳۸۸:۳۰۸و۳۰۹)
واژگان کلیدی: شعر ، سبک، سبک‌شناسی صور خیال، فرمالیست ها

مقدمه

این پژوهش با عنوان «مقایسه‌ی حبسیّات مسعود سعد و خاقانی شروانی» ضمن بررسی و تحلیل مفاهیم و مضامین مربوط به نوع ادبی حبسیّه در سروده‌های مسعود سعد سلمان و خاقانی شروانی براساس چاپ دیوان مسعود سعد سلمان مصحح دکتر مهدی نوریان و چاپ دیوان خاقانی شروانی مصحّح سید ضیاء الدین سجادی با طرح سؤالات پیشنهادی:

چه تفاوت‌های بارز سبکی بین حبسّات مسعود سعد و خاقانی وجود دارد؟

اگر بخواهیم برای حبسیّه‌های مسعود سعد از ادبیات جهان نمونه هایی بیاوریم با حبسیّه کدام شاعران شهیر قابل سنجش است؟
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

ضرورت بررسی سبک‌شناسی صور خیال (= سبک‌شناسی بیان) در حبسیّات مسعود و خاقانی چه ضرورتی دارد؟

کوشیده است با فرضیه‌های زیر:

حبسیّات مسعود سعد که از شاعران سبک بینابین و عهد سلجوقی که مدّت ۱۸ یا ۱۹ سال از عمر خود را در زندان سو و دهک و قلعه‌ی نای سپری کرده است از حبسیّات خاقانی که تنها اندکی از عمر خود (۷ الی ۹ ماه) را در زندان سپری کرده است بسیار عاطفی و مؤثر است.

به لحاظ سبک‌شناسی لئواسپیتزر و واژگانی که در حبسیّات دو شاعر مزبور به کار گرفته شده است عنوان شاعر شب برای مسعود و عنوان شاعر صبح برای خاقانی برازنده تر است.

لحن مسعود به لحاظ سبک‌شناسی از لحن خاقانی عاطفی، صمیمی و سوزناک است و لحن خاقانی به لحاظ نحوه‌ی اداهای بیان مطنطن و فاضلانه و به لحاظ زیباشناسی و بلاغت شعر فارسی نسبت به اشعار مسعود سر است.

به بررسی حبسیّات (= شعرهای زندان) دو شاعر با توجه به دانش سبک‌شناسی و انواع آن و بر پایه نظریات سبک‌شناسان ایرانی و غیرایرانی مانند، بهار، شمیسا، شفیعی کدکنی، محمد جعفر محجوب و شارل بالی و لئواسپیتزر و ماروزو و … بپردازد. به همین منظور پژوهشگر به مطالعه حبسیّات دو شاعر در دیوان چاپ‌های یاد شده پرداخت. شیوه‌ی کار بدین گونه است که تمامی ابیات حبسیّه را از دیوان دو شاعر که به نحوی جلب توجّه می‌کردند در برگه‌هایی یادداشت کرد و سپس به تبیین عناصر سبک‌شناسی این ابیات پرداختم. و ابیاتی را که به سبک آذربایجانی و ارّانی مربوط بودند نیز تشریح نمودم. نتیجه‌ی بازیافت این تحقیق که هزاران فیش است به ما می‌گوید که به لحاظ مختصات زبانی بین سبک مسعود سعد سلمان و خاقانی شروانی هیچ تفاوتی وجودندارد. امّا به لحاظ مختصات ادبی و فکری تفاوت بارزی بین سبک دو شاعر وجود دارد. که در متن پایان نامه به تفصیل تشریح گردیده است.

فصل اول

کلیّات تحقیق

این عمل موجب خشم و نارضایتی مردم شد و سرانجام قیام ملی در سال ۱۸۸۲م به رهبری احمد عرابی ، رهبر انقلابی مصر شکل گرفت . در پی نفوذ عرابی در مصر و مخالفت او با خدیوی ، نیروهای انگلیسی وارد مصر شدند و خلیفه ی عثمانی هم طی بیانیه ای عرابی و طرفدارانش را یاغی و متهم به خیانت به اسلام و ملت مصر کرد . سرانجام شورش عرابی در چهارم سپتامبر ۱۸۸۲م با تسلیم شدن عرابی پاشا سرکوب شد . با شکست این جنبش مصر به صورت مستعمره ی بریتانیا درآمد ؛ اما هیچ گونه تغییری در وضع حقوقی بین الملل آن تا سال ۱۹۱۴ م داده نشد . ( لوتسکی ؛ ۱۳۶۹ : ۲۱۹ )
در سال ۱۹۰۷ حزب الوطن تأسیس شد و جنبش مبارزه با استعمار وارد مرحله ی جدیدی شد و مصطفی کامل حقوقدان معروف مصری ، رهبری آن را بر عهده داشت ؛ اما دیری نپایید که او در سال ۱۹۰۸ م درگذشت و محمد فرید جانشین او شد و به مبارزه با استعمار ادامه داد تا اینکه در سال ۱۹۱۰ م توسط نیروهای استعماری زندانی و از مصر تبعید شد . ( عبدالعزیز عمر ؛ ۱۹۹۰ : ۳۷۰ )
با آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ م و حمایت دولت عثمانی از آلمان و انگلیس ، مصر رسماً تحت الحمایه ی این کشورها قرار گرفت ، و آن را از سیطره ی خلفای عثمانی خارج کردند و عباس حلمی را از حکومت عزل و حسین کامل را به جانشینی او برگزیدند . از آن جا که او قدرت خود را مدیون انگلیس می دانست ، مجری دستورات آن ها شد . با مرگ حسین کامل در سال ۱۹۱۷ م احمد فواد بر اریکه ی قدرت نشست که دست کمی از سلف خود نداشت . (عاشور ؛ ۱۹۶۵ : ۹۳ )
پس از پایان یافتن جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۸ م و ادامه ی سلطه ی انگلستان بر مصر ، جنبش استقلال طلبانه ی مصر تحت رهبری سعد زغلول ، سیاستمدار آگاه ، وارد مرحله ی تازه ای شد . او طی ملاقاتی با کمیسر عالی بریتانیا در مصر و به نمایندگی از طرف حزب الوفد خواستار شرکت در کنفرانس صلح پاریس در سال ۱۹۱۹ م و استقلال کشورش شد ؛ اما حکومت انگلیس با او مخالفت و او را به جزیره مالت تبعید کردند . سرانجام مردم مصر علیه استعمار گران انگلیسی شوریدند تا این که حکومت انگلیس مجبور شد رهبران جنبش را آزاد کند تا در کنفرانس صلح پاریس شرکت نمایند . ( شبلی ؛ ۱۹۸۶ : ۴۹۶،۴۹۵ )
در سال ۱۹۲۳ م قانون اساسی مصر ، تدوین و انتخابات برگزار شد که حزب الوفد اکثریت کرسی های پارلمان را به خود اختصاص دادند و سعد زغلول به نخست وزیری رسید ؛ اما ملک فواد که شخصی مستبد بود یارای تحمل و اجرا کردن قانون اساسی پارلمان منتخب مردم را نداشت و در سال ۱۹۲۵ م قانون اساسی را لغو و پارلمان را منحل کرد و بار دیگر استبداد و نابسامانی مصر را فرا گرفت و استعمارگران انگلیسی به دخالت خود در امور داخلی مصر ادامه دادند . ملک فواد با منحل کردن پارلمان موجب دخالت بیگانگان از جمله انگلیس شد ، این وضعیت تا سال ۱۹۵۲ م همچنان ادامه یافت تا این که انقلاب سال ۱۹۵۲ م که در آن مردم مصر به همراهی ارتش علیه استعمارگران انگلیس و حامیان آن ها شوریدند و جمهوری عربی مصر را تشکیل دادند ، ادامه پیدا کرد .
جمال عبدالناصر انقلاب مصر را در سال ۱۹۵۲ م رهبری کرد و اقدامات مهمی انجام دادکه از جمله ی آن ها تدوین قانون کشاورزی مصر بود ، وی همچنین اولین برنامه ی پنج ساله ی رشد و توسعه ی اقتصادی و اجتماعی مصر را در سال ۱۹۶۰ م وضع کرد .
عکس مرتبط با اقتصاد
بنابراین انقلاب سال ۱۹۵۲ م مصر را در اقدام جهت آزاد سازی دولت و ملت از دست استعمار تشویق کرد و سیاست بی طرفی مثبت مبدأ اساسی در سیاست خارجی مصر شد . ( عبدالعزیز عمر ؛ ۱۹۹۰ : ۴۹۱ )
بعد از مرگ ناصـر در سال ۱۹۷۰ م و به قدرت رسیـدن انـور سادات بود که قانون اساسی سال ۱۹۷۱ م اسلام را دین رسـمی و شریعـت را منـشأ قانون گذاری اعلام کرد . وی در سال ۱۹۸۰ م نیز ترور شد و به دنبال ترور او جنگ های پراکنده ایی عمدتاً در شهر إسیوط میان مبارزان و نیروهای امنیـتی صورت گرفت . این سیاسـت فشار و سرکوب نیز در دوران حسـنی مبارک ادامه پیدا کرد . ( رکمیجان ؛ ۱۳۷۲ : ۱۳۳ )
۲-۲ ۰ اوضاع اجتماعی مصر در عصر دو شاعر
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
وضعیت اجتماعی همه ی دولت های عربی تا قبل از حمله ی ناپلئون به مصر همانند هم بود . فقر به همه ی دولت های تحت سیطره ی بیگانگان مسلط بود . به خاطر ظلم و ستم حکام و اختلافات دینی ، مردم در وضعیت نابسامانی به سر می بردند . ممالیک در گرفتن اموال و زمین ها از مردم و اعمال فشار به آن ها کاملاً آزاد بودند و نا امنی حاکم بود . این دوره تاریک ترین دوره ی انحطاط بود و جهل و بدی اوضاع اجتماعی و سیاسی به نهایت رسیده بود . ( الحمصی ؛ ۱۹۷۱ : ۶۰۱ )
زندگی مردم روستائی در سرزمیـن های عربی خصـوصاً مصر ساده و بی آلایش بود . خانه هایشـان از گل و سنگ بود و سقف آن ها پوشـیده از چوب و یا چیزهایی شبیه آن بود . زن در این جامعه به عنوان ستـون مزرعه تلقی می شد . مردان نیز فراوان ازدواج می کردند تا زنان در آبـیاری و شخـم و انتقال محـصولات و تربیـت کودکان یاری گر آنان باشند . زنان نیز تنها یک لباس داشـتند که آن را در مناسبـات رسمی به تن می کردند ؛ اما لبـاس کارشـان همچـون مردان کـهنه و از پارچـه های نخـی و ارزان قیـمت بود . ( بقاعی ؛ ۱۹۹۰ : ۶۹ ، ۶۸)
حمله ی ناپلئـون اگرچه به ظاهر فاتحانه و اشـغال گرانه بود ؛ اما مصر را از آشفـتگی و نابسـامانی های دوره ی ممالیک نجات داد و اهـالی آن جا را با حقوق ملـی خویش تا حدی آشنا ساخت و اندک اندک افکار مردم به روشنی گرایید . ناپلئون درصدد برآمد تا اقداماتی را در جهت تغیـیر و تحول در مصر انجام دهد و بر این اساس مدارس و کالج هایی را تأسیس کرد و دانشـمندان و مدرسینی را از اروپا برای تدریس به مصر آورد . تأسیس تماشاخانه ، کارخانه ، کارگاه تولید پارچه و کاغذ از دیگر اقدامات فرانسویان در مصر بود . خلاصه این که ناپلئون مصر را سخت تکان داد و آن را از خواب غفـلت و اوضاع آشـفته رها ساخت . ( الفاخوری ؛ ۱۴۲۲ : ۶۴۵ )
پس از این که محمد علی پاشا حکومت را در دست گرفت اقدام به تأسیس مدارس و ارسال دانشجویانی به اروپا کرد ؛ اما به طور کلی هدف وی از این امر ، آموزش و ترقی ملت مصر نبود ، بلکه اهدافش شخصی و برای رسیدن به آرزوهایش در تشکیل یک امپراطوری بزرگ بود . وی هنگامی که به اهدافش نرسید دست از تلاش برای تعلیم کشید و پسرش عباس پاشا بعد از او مدارس را بست ؛ اما رابطه ی ملت مصر با اروپا به خاطر حضور دانشجویان مصری در اروپا و مهاجرت بسیاری از اروپاییان به مصر و تأسیس شرکت ها و مدارس در این کشور برقرار ماند . هرچند محمد علی اجازه ی رشد بذر علاقه ی مصریان به مشارکت در اداره ی امور کشورشان را نداد ولی این بذر زنده ماند و در دوره ی سعید پاشا و اسماعیل پاشا در زمینه ی مساعد شروع به رشد کرد .اسماعیل پاشا در سال ۱۸۶۴ م هیئت وزیران و مجلس نمایندگان در مصر را تأسیس کرد و بسیاری از قوانین را به سبک اروپایی وضع کرد . به عبارت دیگر دوره ی اسماعیل دوره ی « ملی گرایی » در مصر بود . از طرف دیگر پیوستن فرزندان کشاورزان به ارتش و رسیدن تعدادی از آن ها به مناصب مهم در اداره ی امور شهر نظیر کسانی چون رفاعۀ الطهطاوی ، علی مبارک و محمود الفلکی از جمله عوامل تقویت کننده ی رشد ملی گرایی در مصر بود . ( ضیف ؛ ۱۹۶۱ : ۱۶،۱۴ )
مصر در دهه ی سوم تا نهم قرن بیستم با حالتی از آشوب و آشفتگی در مسائل اجتماعی و فرهنگی همراه بوده است که عصری سیاه و تاریک برای مصر تلقی می شد . اوضاع در مصر به گونه ایی بود که مردم در این زمان در شرایط فقر و تنگدستی زندگی می کردند و حتی برای تأمین خوراک و پوشاک خود نیازمند بودند و از انواع بیماری های مهلک رنج می بردند . این اوضاع و شرایط حتی متفکران را در سختی و رنج قرار داد و شرایط فکری و فضای اندیشه برای آنان فراهم نبود . با این اوصاف مهاجرت متفکران در این دوره شدت یافت و مصر در نقش فراری دهنده ی متفکران خود عمل می کرد . این شرایط مصر را دگرگون ساخت ، به طوری که در این دوران ارتباط با متفکران از سوی نظام کاملاً قطع شد و اندیشـمندانی که در مصر مانده و مهاجرت نکردند در معرض اتهامات از سوی نسـل جدید قرار گرفتـند . آن ها یا باید از عقیـده ی خود می گذشتند و یا در گوشه ایی انزوا پیـشه می کردند . این شرایـط فقر علاوه بر این که منـجر به مهاجرت متفکران شد ثمرات فجیعی را نیز به دنبال آورد . این آشفتگی ها تا آن جا بود که متفکران جامعه ی مصر به راحتی توسط متفکران وابسته و بی هویت تخریب می شدند و مورد اتهام واقع می شدند . ( نقاش ؛ ۱۹۹۲ : ۱۱۹ ، ۱۱۸ )
۲-۳ ۰ اوضاع اقتصادی مصر و تحولات صنعتی در عصر دو شاعر
جهان عرب در قرن هجدهم شامل کشورهای مصر ، سوریه ، عربستان ، عراق ، مراکش و سودان بود . نهضت ابتدا در مصر و سوریه پا گرفت و سپس به سایر کشورهای عربی کشیده شد . مصر در حوزه ی دولت عثمانی بود و امیران ممالیک بر مصر مستبدانه حکمرانی می کردند و همه ی تلاششان ربودن اموال مصر بود و توجهی به مردم و مصائب و فقر آن ها نداشتند . ( زیدان ؛ ۱۹۵۷ : ۶ )
نفوذ اروپا به سرزمین مصر که به دست ناپلـئون صورت گرفت در واقع تکانی واقـعی بود که مصر و دیار شرق را از خواب غفلت برانگیـخت ؛ زیرا که قدرت نظامی و علمی و صنعـتی اروپا ، مصریان را شگـفت زده کرد . ( عبدالجلیل ؛ ۱۳۷۶ : ۲۶۴ )
در زمان محمد علی پاشا نیز که موسس مصر جدید محسوب می شد اصلاحات زیادی انجام شد که تمام جوانب زندگی مردم مصر را در بر می گرفت ؛ چرا که تمام فکر او ایجاد نهضت اقتصادی در مصر بود . او با اقدام هوشیارانه اش می خواست به فضل مصادره ی سرزمین هایی که صاحبان آن ها مشخص بودند و همچنین با از بین بردن احتکار ، صاحب کشوری باشد که این اموال را در خدمت عموم مردم قرار می دهد . این اولین تلاش برای تأمین منافع عمومی مردم در جهان عرب بود . ( حتی ؛ ۱۹۷۴ : ۸۲۱ )
محمد علی پاشا همچنین در عرصه ی کشاورزی و زراعت اقدام به احداث سدها ، کانال ها ، و پل های گوناگون کرد و در جهت رفع نیاز ارتش و مردم کارخانه هایی را تأسیس کرد . وی در اجرای برنامه های اقتصادی در زمینه ی کشاورزی که در آن دوران قلب تپنده ی چرخه ی اقتصادی مصر به شمار می رفت ، دارای برنامه ریزی علمی پیشرفته ایی بود که به فضل این دوراندیشی توانست کشت پنبه را از سودان به کشورهای دیگر در سال ۱۸۲۲ م وارد سازد . وی در زمینه ی تجارت برای ایجاد امنیت ، تجارت داخلی را گسترش داد و همچنین تجارت خارجی را رشد داد تا جایی که تجارت در مصر شکوفا شد . او همچنین صنعت کشتی سازی را در بولاق و مکان های وسیعی را در اسکندریه برای تعمیر کشتی ها ایجاد کرد و برای اجرای برنامه ریزی های اقتصادی از افراد تحصیل کرده ایی که از مراکز علمی و خصوصی فارغ التحصیل شده اند ، استفاده نمود . ( طوسون ؛ ۲۰۰۵ : ۷۷ )
پس از اقدامات موفق محمد علی پاشا در عرصه های مختلف اقتصادی ، کشور مصر زیر بار سنگین بدهی هایی که حاکمان یکی بعد از دیگری به خاطر عمران و آبادانی و پیشرفت علمی بر آن تحمیل کرده بودند ، کمرش خم شده بود و غربی ها نیز این بدهی ها را برای افزایش نفوذشان در مصر قرار دادند ، به همین علت انگلـیس در سال ۱۸۲۲م مصر را اشغـال کرد و این در حالی بود که بیـگانگان به خاطر طلبکاری امتیازاتی کسب کردند و بدهکاری دولت ، ملت مصر را تا حد خدمتکار و فقیر رنج کشیده ، پایین کشید . ( الدسوقی ؛ ۱۹۵۳ : ۲/۱۵ )
۲-۴ ۰ اوضاع ادبی مصر در عصر دو شاعر
جهان عرب در دو قرن نوزده و بیست شاهد تحولات شگرفی در عرصه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی بوده است ، در این رهگذر ، ادبیات نیز از این تحولات مصون نمانده است و شاید بتوان گفت که ادبیات در مقایسه با دیگر عرصه ها ، تغییرات گسترده ای را شاهد بوده است . اینک اوضاع ادبی مصر را به تفصیل مورد بررسی قرار می دهیم :
۲-۴-۱ ۰ ادبیات و شعر معاصر عربی در قرن نوزدهم وبیستم
تاریخ نویسان معاصر عرب سرآغاز تحول و دگرگونی در جهان عرب را از زمان حمله ناپلئون به مصر در سال ۱۷۹۸م قرار می دهند . این دگرگونی در حالی صورت پذیرفت که ادبیات عرب یک دوره نسبتاً طولانی حدود هفتصد ساله رکود را پشت سر نهاده بود و این همان دوره ایست که به نام عصر انحطاط و عصر مغول نامگذاری شده است . ( هیکل ؛ ۲۰۰۰ : ۴۱۱ )
خفاجی در این باره معتقد است که : « اگر چه ادبیات معاصر عرب در نظر بسیاری از ادبای این عصر با حمله فرانسه به مصر در سال ۱۷۹۸ م و در نتیجه تأثیرات سیاسی و فرهنگی و فکری آن آغاز ، اما ادبیات معاصر بعد از این حمله نسبت به قبل تغییری نکرده و تنها در دل و جان مصریها و مردم سایر بلاد عربی ، احساس تلخ و دردناکی بر جای نهاد که همه گویای تلاش های استعمارگران در جهان عرب بوده است و همانا ادبیات معاصر در اواخر قرن نوزدهم در زمانی که امام محمد عبده در نثر و محمود سامی بارودی در نظم قد علم کردند ، ظاهر گردیده است . » ( الخفاجی ؛ ۱۹۹۸ : ۱۱۷ )
اما با شروع قرن بیستم دکتر عزالدین اسمـاعیل نویسنده معاصر مصری در این مورد می گوید : « شـعر این دوره تصویرگر اوضاع سیاسی و اجتماعی و پل ارتباطی با ادبیات گذشته ی عرب است وآثاری که از شاعران این دوره بر جای مانده نه تنها وصـف حال شاعر بود ، بلکه اسـبابی برای آگاهی از شرایط و اوضاع اجتـماعی و سیـاسی و فکری آن دوره هم می باشد ، چون شعر معـاصر برخلاف آنچه که مردم تصور می کنند ، تنها بازگو کننده میراث گذشته نبود ، بلکه آن عمـیق ترین پل ارتبـاطی با گذشـته می باشد . » ( اسماعیل ؛ ۲۰۰۷ : ۲۹ )
بنابرین می توان گفت ادبیات و شعر سبز فایل رویه ی عمومی گذشته را تغییر داد و از خدمت کردن به صاحبان قدرت و مال فاصله گرفت و به سوی طبقه ی عامه ی مردم گرایش یافت و شاعران پرداختن به مشکلات و دغدغه های اجتماعی و سیاسی مردم را مرکز توجه قرار دادند . مردم عصر نو از مشکلات خاص خود همچون جهل و فقر در رنج بودند . بنابراین ادبیات و شعر این ضرورت را احساس کرد که باید در رفع ناتوانی های مردم بکوشد و چنین امری را در شعر مصر می توان دید .
۲-۴-۲ ۰ شعر مصر در قرن های نوزدهم و بیستم
برای اینکه بتوانیم تصویری کلی از شعر این دوره را در ذهن داشته باشیم ، باید شعر مصر را از قرن نوزدهم مورد بررسی قرار دهیم .
در زمینه ی شعر باید متذکر شویم ، بعد از آن که شعر عربی در عصر انحطاط به لغزش روی آورد ، ابتکار و اصالت خود را از دست داد و موضوعات آن بی روح گشت و به غالب های بی روح که خالی از زندگی بود ، تبدیل شد . اغراض کم ارزش و معانی هم مبتذل بود ، فقط تقلید بود و تقلید . اما شاعر بزرگ محمود سامی بارودی ، آن را از لغزش باز گرفت و به شکوه قبلی اش باز گرداند و شاعران بی همتایی نظیر اسماعیل صبری ، احمد شوقی،حافظ ابراهیم و عائشه تیموریه به او پیوستند و بر این گروه نام پیشروان یا پیروان اطلاق گردید ؛ چرا که شیوه پیشینیان را برای خود برگزیدند و این همان مطلبی است که نزد فرنگی ها ، کلاسیک نام گذاری شده است . (اسماعیل ؛ ۲۰۰۷ : ۵۰ )
اما در قرن بیستم حرکت نوگرایی در سال ۱۹۰۸ م توسط خلیل مطران صورت گرفت . از جمله مسائل مورد توجه این جریان ، اعتقاد به این مسئله بود که ادیب تحت تأثیر محیطش است و این امر بر چیره شدن انقلاب ۱۹۱۹ م در مصر و فساد زندگی سیاسی در آن کمک کرد . در این هنگام نیز انگلیسی ها برای تغییر گرایش شاعران به نفع خود ظالمانه برخورد می کردند ، پس شاعران نیز به سمت شعر درونی گرایش پیدا کردند و این آغاز گرایش رمانتیکی در مصر بود . ( نشأت ؛ ۱۹۷۶ : ۲۴۹)
شاعر و روشنفکر عرب در مصر از ساختن جامعه ای جدید آگاهی پیدا می کند ، تا جایی که بوسیله ادبیاتش از احساسش سخن می گوید و در این مرحله است که شاعر مصری کمال عبدالحکیم صدایش را بلند می کند و بر همه ی مصیبت ها و بدبختی های انسان فریاد می زند و شاعران دیگری چون صلاح عبدالصبور و احمد عبدالمعطی حجازی نیز از وی پیروی می کردند . ( الشوش ؛ ۱۹۶۲ : ۷ )
بطور کلی روح شعر در مصر به گونه ای بود که تفاوت آن با دیگر بلاد عربی از قبیل شام و عراق مشهود بود و اگر از نظر حرارت شعری میان یک شاعر از عراق و یک شاعر از مصر مقایسه ای شود ، حرارت شاعر عراقی بیشتر از شاعر مصری بود و یک جمله ی معروف است که می گوید « شعر در عراق زندگی می کند ، در سوریه محتضر می شود و در مصر می میرد و نثر در مصر زندگی می کند ، در سوریه محتضر وبیمار می شود و در عراق می میرد .» واقعیت این است که بهترین نثر نویسان عرب از مصر برخاسته اند و در مقابل بهترین شاعران بدون تردید از عراق ، سوریه و لبنان برخاسته اند ، بطوریکه در تاریخ شعر عرب بزرگ ترین شاعران عرب از عراق و شام هستند . ( شفیعی کدکنی ؛ ۱۳۸۰ : ۲۲۹،۲۳۰ )
۲-۴-۳ ۰ نهضت نوگرایی در شعر عرب
از آغاز قرن بیستم ، شعر عرب دگرگونی های ظریف و تعیین کننده ای به خود می دید و به چنان امکان و توانی در فرم و زبان و ساختار دست یافته بود که می توانست شیوه های نو را بیازماید ، هر چند که همیشه هم به سرانجام مطلوب نمی رسید . از این حیث می توان تاریخ شعر عرب را در نیمه ی نخست قرن بیستم ، تاریخ تجربه های مکرر و مداوم دانست . اما از تاریخ یاد شده به بعد ، نو گرایی از بدعت جویی و تفنن فراتر رفت و به صورت نهاد و مکتب در آمد و این تحول از دیدگاه نوگرایان بر همه ی جنبه های شعر اشتمال داشت ؛ چندان که شعر امروز را برای بیان همه ی تجارب انسانی در جهان معاصر مناسب و درخور می دانستند . ( اسوار ؛ ۱۳۸۱ : ۲۰، ۱۹ )
اکنون باید دید پیشینه ی فرهنگی و اجتماعی این تحول چه بوده است . از قرن نوزدهم به بعد که ارتباط جهان عرب با مغرب زمین بیشتر شد ؛ خواه بر اثر حمله ی ناپلئون به مصر و خواه از طریق اعزام دانشجویان نظامی مصر در دوران زمامداری محمد علی پاشا از جمله عوامل دیگر رشد آموزش جدید و همگانی شدن آن و در نتیجه افزایش جمعیت دانش آموختگان ، گسترش صنعت چاپ و مطبوعات ، فراگیر شدن نهضت ترجمه و پیشرفت آن و سرانجام رواج اندیشه های سیاسی جدید بود که به ظهور جنبش های ملی – میهنی انجامید ؛ جنبش هایی که این گرایش را در پی داشت به جای بسنده کردن به ادب کلاسیک عرب ، باید ابیات ملی و امروزین به این زبان شکل گیرد . نتیجه آنکه به مرور زمان ، به خصوص در قرن بیستم ، کم و بیش انواع ادبی جدید ، جانشین انواع ادبی کهن شد . مخاطبان آثار ادبی به جای مقامات و قصاید با نمایش نامه ها ، رمان ها ، مقاله در نثر و … آشنا می شدند . بدین گونه تجربه ای که در ساخت شعر در گذر قرنها در مغرب زمین شکل گرفته بود ، تنها در چند دهه در جهان عرب تبلور یافت . از مرحله ی احیای نئو کلاسیسم ، شعر به سرعت به جانب رمانتیسم ، سپس به سمت سمبولیسم و کمتر از آن سوررئالیسم ، در حرکت بود . در نیمه ی قرن بیستم دیگر فرم شعر چنان انعطاف پذیر شده بود که کوشش های تازه را بسیار امکان پذیر می ساخت و از سوی دیگر چندین دهه مطالعه در شعر مغرب زمین یا ترجمه ی آن کم کم به بار نشست . ( اسوار ؛ ۱۳۸۱ : ۲۰،۲۱ )
فصل سوم
شرح حال صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه
فصل سوم
شرح حال و زندگینامه صلاح عبدالصبورو عائشه تیموریه
۳-۰۱ صلاح عبدالصبور
برای آشنایی با هر ادیبی ابتدا باید به بررسی وقایع زندگی ، جزئیات حیات اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی وی پرداخت ؛ زیرا بین حوادث زندگی و تولید ذهنی فرد ارتباط تنگاتنگ وجود دارد . به عبارت دیگر اتفاقاتی که در دوران حیات فرد روی می دهد ، روحیات او را تحت تأثیر قرار داده و در ورای ذهن او نهفته می ماند و بعدها با رشد عقلانیت فرد ، اگر این نهفته های ذهنی به طور صحیح مورد استفاده قرار گیرد تبدیل به فکری نو و صاحب آن نیز به فردی عالم و ادیب مبدّل می شود . در این بخش برآنیم تا با بررسی کلی زوایای زندگی صلاح عبدالصبور با افکار و عقاید ، آثار و اندیشه های ایشان بیشتر آشنا شویم .
۳-۱-۱ ۰ گذری بر زندگی صلاح عبدالصبور ( ۱۹۸۱-۱۹۳۱ )
محمد صلاح الدین عبدالصبورمشهور به صلاح عبدالصبور شاعر ، نمایش نامه نویس ، ناقد و نویسنده ی بزرگ معاصر عرب ، در سوم ماه می سال ۱۹۳۱ م میان شکوفه های پایانی بهار که رفته رفته در آغوش گرمای تابستان پرپر می شدند ، در روستای زقازیق مصر زاده شد . ( بیضون ؛ ۱۹۹۳ : ۱۳ )
ولادتش به عنوان نخستین فرزند مذکر خانواده ، شادمانی زیادی به همراه داشت که مبدأ تأثیر مثبت در حیات او واقع شد ، به گونه ای که باعث گردید تحت مراقبت دقیق رشد کند . خانواده ی او از طبقه ی متوسط جامعه ی مصر و از خانواده های مرفه زقازیق محسوب می شد . برخلاف بدرشاکر سیاب و آدونیس ، عبدالصبور کودکی خوشایندی را سپری کرد ؛ از این رو شعری که تصویر آن دوران است حاصل رنج ، حرمان و درد یتیمی نیست بلکه حاصل منابع چندی است ، از جمله سرچشمه ی فرهنگی که تحت تعلیم خاص در خانواده از آن بهره ور می شد . ( رجائی ؛ ۱۳۸۱ : ۱۵ )
صلاح ، کودک بازیگوشی نبود که از مدرسه گریزان باشد بلکه خانه ، مدرسه ی اول و مدرسه ، خانه ی دوم او بود . ( بیضون ؛ ۱۹۹۳ : ۱۶ )
مادرش اعتدال عثمان باجوری ، نقش معلم را برای وی داشت و با زبانی شیرین و مهربانانه به تعلیم او می پرداخت و در ورود به عرصه ی شعر و ادبیات در عنفوان ذوق ادبی عبدالصـبور بر او تأثیر شگرفی داشت . ( شفیعی کدکنی ؛ ۱۳۸۰ : ۲۳۱ )
عبدالصبور پس از اتمام دوره ی دبیرستان در رشته ی ادبیات عرب در دانشگاه قاهره تحصیل کرد . از اوایل دهه ی پنجاه میلادی به نشر اشعار در مجله ی « الثقافۀ » اهتمام ورزید . او مدتی به تدریس پرداخت و سپس استعفا داد و در مدرسه ی مطبوعاتی « الیوسف » کار کرد . او سال ها در بخش فرهنگی روزنامه ی « الأهرام » دبیر ادبی بود . ( اسوار ؛ ۱۳۸۱ : ۵۴۷ )
وی در این روزنامه بدون دستمزد کار کرد ؛ زیرا محمد حسین هیکل ، مسئول روزنامه دستمزدی برایش تعیین نکرد . در آن زمان وزیر فرهنگ و ارشاد مصر ، ثروت عکاشه از وی خواست تا مسئولیت اداره ی چاپ و نشر را بر عهده گیرد . صلاح نیز با این درخواست موافقت کرد . بعد از استعفای احمد عباس صالح ، رئیس مجله ی « الکاتب » ، صلاح عبدالصبور ریاست آن را بر عهده گرفت . وی در این دوران از جانب دولت مورد توجه قرار گرفت و سپس به ریاست هیئت عمومی نویسندگان مصر رسید و حکومت ، او را مجبور کرد که در نمایشگاه بین المللی کتاب با رژیم غاصب صهیونیستی مشارکت داشته باشد ، که البته قبل از این دوران نیز وی رایزن فرهنگی مصر در دهلی نو بود . ( بدوی ؛ ۱۹۶۹ : ۲۶۲ )
۳-۱-۲ ۰ اعتقادات صلاح عبدالصبور
اگر آثار صلاح عبدالصبور را ورق بزنیم به سه مرحله از عقیده او به روشنی در دیوانش برخورد می کنیم ، که عبارتند از : ۱- مرحله ایمان و اعتقاد ۲- مرحله نفی و انکار ۳- مرحله رجوع به ایمان .
مرحله ایمان و اعتقاد : در این مرحله که بین سال های ۱۹۴۵ م تا ۱۹۵۵ م ادامه داشت عبدالصـبور به شدت متـدین بود ، به گونه ای که یک بار ، یک شب کامل را مشـغول نماز خواندن بود . صلاح در این باره می گوید : «نـماز را آغاز کردم ، همان طور که یک نمازگزار آغاز می کند ، سپس سعی کردم قلـبم را از هر چیزی که غیر از خداست مبّـرا کنم . مدام نماز خواندم ، تا اینکه نزدیک بود از خستـگی هلاک شوم ، این خستگی و متـمرکز ساخـتن فکر و خیـال مرا به حالتی از وجـد رساند ، به طوری که در آن لحظه گمـان بردم خدا را دیدم . » ( عبدالصبور ؛ ۱۹۹۸ : ۳/۱۴۷،۱۴۸ )
مرحله نفی و انکار :صلاح عبدالصبور در این مرحله از زندگی اش که بسیار کوتاه بود و از سال ۱۹۵۵ م تا ۱۹۵۶ م به طول انجامید به سرعت منقـلب گردید و تبدیل به شک بعد از یقین و کفر بعد از ایمان شد .
در همین باره صلاح می گوید : « همان طور که زندگی و مرگ در وجود آدمی به وجود می آید ، انکار و نفی خدا در وجود من متولد شد . به یاد ندارم که چگونه این انکار رشد و پرورش یافت ، سپس به صورتی انکاری واضح و روشن بروز کرد . و چه بسا مطالعه ی بعضی از کتاب های دارویـن و نیز نوشته های نیچـه در روزنامه « المرعبه » تحت عنوان « خدا مرده است» ، بود که مرا به طرف دیگر موضوع سوق داد » (همان : ۳/۱۴۹ )
صلاح عبدالصبورادامه می دهد : « کاملاً منکر وجود خدا شدم ، همانطور که مدعی ، ادله اتهام را جمع می کند من هم قرائن و شواهدی را از دلائل فلسفی جمع کردم و سعی کردم که در این موضوع راسخ بوده و به اطمینان برسم . فلسفه ی مادی که من بسیار به آن نزدیک شده بودم ، به خصوص بعد از فارغ التحصیلیم از دانشگاه به من کمک کرد تا موضع افکاری یگانه و منسجمی را بیابم و دیوان « الناس فی بلادی » آن چیزیست که بیان کننده این احساس من است » ( عبدالصبور ؛ ۱۹۹۸ : ۳/۱۴۹ )
وی در اموری چون مرگ و زندگی بسیار تدبر نموده است و این دیدگاه وی در دیوان « الناس فی بلادی » نمود یافته است . صلاح عبدالصبور در قصیده الناس فی بلادی قصه روستا ای را حکایت می کند که تحت طغیان اندیشه ها و تصور خداوند ، زندگی می کنند ، در حالی که صورت او در خلال موعظه ها و ترساندن با زور و کورکورانه در ذهنشان نقش می بندد و آن روستایی این اندیشه ها را می پذیرد و آنرا مطلوب می شمارد و از واقعیت تلخ زندگی فقیرانه چشم می پوشد ، لکن جوانی از میان آنها در مقابل آسمان دست مخالفت را بالا می آورد :
الناسُ فی بلادی جارِحونَ کالصُّقور
غناؤُهُم کَرِجفهِ الشتاءِ فی ذؤابهِ المَطَرِ
و ضَحکُهُم یَئزُّ کاللّهیبِ فی الحَطَبِ
خُطاهُمُو تُریدُ أن تسوخَ فی التُرابِ
و یَقْتُلونَ ، یَسْرِقونَ ، یشربونَ ، یَجَْْشَأون
لکنَّهُم بَشَرٌ
و طیبونَ حینَ یملِکُونَ قبضَتِی نُقُودِ
و مومنونَ بالقدرِ
و عندَ بابَ قَریَتی یَجْلسُ عمی ” مصطفی “
و هو یُحبُ المصطفی
و هو یُقضِّی ساعهً بین الأصیلِ و المَساءِ
و حولَهُ الرّجالُ واجمون
یحَْکی لَهُم حکایهً … تجربهَ الحیاه
حکایهً تثیرُ فی النفوسِ لوعَهَ العدمِ
ما غایهُ الإنسانُ من أتعَابهِ ، ما غایهُ الحیاهِ
یا أیّها الإلهُ
کَمْ أنتَ قاسٍ مُوحشٌ یا أیّها الإلهُ
( عبدالصبور ؛ ۱۹۹۸ : ۱/۲۹ )
ترجمه :
مردم سرزمین من چون عقابها زخم می زنند

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

۴-۵٫اعتبار سنجی مدل پژوهش با مدل معادلات ساختاری………………………………………………………………………………………………………..۸۲
۴-۵٫مدل کلی پژوهش (مدل مفهومی)……………………………………………………………………………………………………………………………………۹۵
۴-۶٫یافته های جانبی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۳
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها
۵-۱٫مقدمه ۱۱۰
۵-۲٫نتایج پژوهش ۱۱۰
۵-۳٫پیشنهادها ۱۱۲
۵-۶٫پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی ۱۱۴
۵-۸٫منابع ۱۱۵
پیوست
پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۲۲
فهرست جداول
جدول آلفای محاسبه شده متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..۵۹
توزیع افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس جنسیت………………………………………………………………………………………………………. ۷۰
توزیع افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس سن………………………………………………………………………………………………………………۷۱
توزیع افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس تحصیلات……………………………………………………………………………………………………..۷۲
توزیع افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس مدت سابقه مشتری………………………………………………………………………………………. ۷۳
وضعیت پاسخگوئی به سوالات پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………۷۴
آزمون‌ بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای پنهان پژوهش با تست اسمیرنف کولموگروف…………………………………………………………۷۶
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین وفاداری به نام ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودر……………………………………………..۷۷
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین آگاهی از نام ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودرو…………………………………………….۷۸
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین کیفیت درک شده از نام ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودرو……………………………..۷۸
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین پیوندهای ملی از نام ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودرو………………………………….۷۹
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین دیگر دارایی های که از نام سمند بدست آمده و نام و نشان شرکت ایران خودرو……………..۷۹
نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده بین نام و نشان ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودرو………………………………………………۸۰
نتایج آزمون رگرسیون خطی چندگانه بین متغیر های مستقل و متغیر وابسته………………………………………………………………………….۸۱
بارهای عاملی و T-Value نشانگرهای مربوط به بررسی متغیر وفاداری به نام ملی سمند……………………………………………………….۸۵
شاخص‌های برازندگی مدل تحلیل عامل تاییدی متغیر وفاداری به نام ملی سمند……………………………………………………………………۸۶
شاخص های نیکویی برازش مدل اولیه و نهایی تحلیل عامل تاییدی متغیرهای مستقل آگاهی از نام ملی سمند، پیوندهای ملی از نام ملی سمند و دیگر دارایی های اختصاصی بدست آمده از نام ملی سمند………………………………………………………………………………..۸۷
بارهای عاملی و T-Value نشانگرهای مربوط به بررسی عامل های مستقل مستقل آگاهی از نام ملی سمند، پیوندهای ملی از نام ملی سمند و دیگر دارایی های اختصاصی بدست آمده از نام ملی سمند………………………………………………………………………………………۸۹
شاخص‌های برازندگی مدل نهایی تحلیل عامل تاییدی عامل های مستقل آگاهی نام ملی سمند، پیوندهای ملی از نام ملی سمند و دیگر دارایی های اختصاصی بدست آمده از نام ملی سمند………………………………………………………………………………………………….۸۹
بارهای عاملی و T-Value نشانگرهای مربوط به بررسی متغیر کیفیت درک شده از نام ملی سمند…………………………………………..۹۱
شاخص‌های برازندگی مدل تحلیل عامل تاییدی متغیر کیفیت درک شده از نام ملی سمند……………………………………………………….۹۲
شاخص های نیکویی برازش مدل اولیه و نهایی تحلیل عامل تاییدی متغیر وابسته نام و نشان شرکت ایران خودرو در بازار………. ۹۳
بارهای عاملی و T-Value نشانگرهای مربوط به بررسی عامل وابسته نام و نشان شرکت ایران خودرو در بازار………………………. ۹۵
شاخص‌های برازندگی مدل نهایی تحلیل عامل تاییدی عامل نام و نشان شرکت ایران خودرو در بازار………………………………………۹۵
شاخص های نیکویی برازش مدل مفهومی اولیه و نهایی برای فرضیه اصلی………………………………………………………………………… ۹۷
شاخص‌های برازندگی مدل مفهومی نهایی فرضیه اصلی در نرم افزار لیزرل…………………………………………………………………………. ۹۸
میزان اثر عامل مستقل نام و نشان ملی سمند و نام و نشان شرکت ایران خودرو و مقادیر t-value در مدل مفهومی نهایی……….. ۹۹
میزان اثرات عامل های مستقل پژوهش بر متغیر وابسته و مقادیر t-value در مدل مفهومی فرض های فرعی…………………………. ۱۰۲
آزمون برابری میانگین مربوط به تاثیر متغیر جنسیت روی پاسخگویی به متغیر های اصلی پژوهش (آزمون T)…………………………..104
آزمون برابری میانگین مربوط به تاثیر متغیر سن روی پاسخگویی به متغیر های اصلی پژوهش (آزمون F)…………………………………105
آزمون برابری میانگین مربوط به تاثیر متغیر تحصیلات روی پاسخگویی به متغیر های اصلی پژوهش (آزمون F)……………………….106
آزمون برابری میانگین مربوط به تاثیر متغیر مدت آشنایی با خودرو سمند بر پاسخگویی به متغیر های اصلی پژوهش (آزمون F)…107
فهرست نمودارها
درصد فراوانی افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس جنسیت…………………………………………………………………………………………….۷۱
درصد فراوانی افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس سن…………………………………………………………………………………………………..۷۲
درصد فراوانی افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس تحصیلات………………………………………………………………………………………….۷۳
درصد فراوانی افراد پاسخ دهنده به پرسشنامه بر اساس مدت سابقه مشتری…………………………………………………………………………….۷۴
چکیده:
امروزه، سرمایه اصلی بسیاری از کسب وکارها، نام های تجاری آنهاست.گرچه کارخانه ها ونیروی انسانی ممکن است از بین بروند، ولی نام شرکت ها همچنان باقی می ماند، نامی که سابقه ی آن نزدعموم، یکی از ارزشهای پایدار است. یکی از با ارزش ترین داراییهای هر شرکت نام و نشان تجاری آن شرکت می باشد. هر چه ارزش نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد ، شرکت میتواند در سایه آن منافع بیشتری را از مصرف کنندگان کسب کند. نظارت و کنترل مداوم این مفهوم به عنوان یک گام ضروری در مدیریت اثر بخش آن می باشد. در شرایط پر رقابت بازارهای کنونی به دست آوردن جایگاه مناسب در ذهن مصرف کننده به گونه ای که مصرف کننده وفادار شرکت باشد، از اهمیت بهسزایی برخوردار است. لذا این پژوهش به بررسی تاثیر نام و نشان ملی بر نام و نشان شرکتهای ایرانی در بازار هدف درشرکت ایران خودرو در استان کرمانشاه می پردازد. برای این منظور یک فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی براساس مدل مطرح گردید براساس فرضیه ها پرسشنامه‌ای با طیف لیکرت و به تعداد ۲۶ سوال طراحی شد و میان ۳۰۰ نفر از مشتریان شرکت های ایران خودرو استان کرمانشاه به صورت طبقهای و سپس به طور تصادفی ساده توزیع گردید. به منظور بررسی فرضیه های آماری ازآزمون اسپیرمن و بهمنظور رتبهبندی آنها از آزمون فریدمن استفاده شده است . در آمار تحلیلی این پژوهش از مدل معادلات ساختاری شامل تحلیل عاملی تأییدی(CFA) و بهطور اخص از تکنیک تحلیل مسیر با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل LISREL)) استفاده شده است. در این پژوهش متغیر های وفاداری، آگاهی وکیفیت درک شده به ترتیب دارای بیشترین تاثیر و متغیرهای پیوندهای ملی و دیگر دارایی های اختصاصی تاثیری بر نام و نشان ملی ندارند.
کلید واژه: نام ونشان ملی، سمند، شرکت ایران خودرو، وفاداری، کیفیت درک شده
فصل اول
کلیات
۱-۱٫مقدمه:
امروزه، سرمایه اصلی بسیاری از کسب وکارها، نام های تجاری آنهاست.گرچه کارخانه ها ونیروی انسانی ممکن است از بین بروند، ولی نام شرکت ها همچنان باقی می ماند، نامی که سابقه ی آن نزدعموم، یکی از ارزشهای پایدار است. برای دهه ها، ارزش یک شرکت برحسب املاک، سپس داراییهای مشهود، کارخانه ها و تجهیزاتش اندازه گیری میشد. با این حال در حال حاضر به این نتیجه رسیده اند که ارزش واقعی یک شرکت، جایی بیرون از آن، یعنی در ذهن مشتریان قرار دارد(عبیری،۱۳۸۶ :۱۸). مشکلاتی که امروزه مدیران بازاریابی را به خود مشغول کرده، عبارت است از آنکه تلاش آنها برای خلق و نگهداری برند فاقد برنامه ریزیهای لازم بوده، به دلیل عدم شناخت ویژگی های نام تجاری و عدم شناخت روش های صحیح مدیریت نام تجاری نمی توانند به صورت اثربخشی، محصول را با نام تجاری پیوند بزنند. اغلب مدیران بازاریابی و یا مدیران برند، مفاهیم بازاریابی را از قبیل شناخت نیازهای مشتری ، موضع یابی ، فعالیتهای ترفیعی و تبلیغی به خوبی می دانند و تجربه فراوانی در اجرای آنها دارند، اما در مجموع آنچه آنها را در بازاریابی محصولات و خدمات دچار مشکل می کند، آن است که نمی توانند مفاهیم بازاریابی را در راه ارتقای ارزش نام تجاری به کار گیرند. اینها همه از آنجا ناشی میشود که آنها شناخت درستی از نام تجاری به عنوان یکی از مهمترین دارایی های نامشهود شرکت ندارند و برداشت آنها از دارایی صرفاً شامل چیزهایی است که درنظر می آید وقابل لمس است. همان گونه که علم مدیریت سازمان می تواند مدیران موسسات تولیدی را با بهره گرفتن از ابزارهای مدیریتی نظیر هدف گذاری ، برنامه ریزی، هماهنگی، بسیج منابع و امکانات وکنترل یاری دهد تا به اهداف سازمان دست یابد. علم مدیریت برند نیز مدیران را قادر می سازد تا برنامه ریزی صحیحی در راستای دستیابی به اهداف نام تجاری بکنند، به گونهای که بدون به هدردادن منابع میزان دستیابی به اهداف بیشینه شود. برخورداری از برندی قدرتمند در موفقیت فعالیت های پژوهش و توسعه، راه گشا است و تصورات سازمان از آینده فعالیت ها و خلاقیت ها را در جهت ارزش آفرینی کسب و کار هدایت می کند. برند های برتر قادرند هیجانات و عواطف مصرف کنندگان خود را برانگیزند. مصرف کنندگان به این نام ها اعتماد داشته و بیش از سایر برند ها از آنها انتظار خلق ایده های برتر و نوآوری در محصولاتشان را دارند. نام های تجاری از نظر توان وارزشی که در بازار دارند، با هم متفاوتند. در یک سو نام های تجاری هستند که خریداران در بازار اصلا با آنها آشنایی ندارند و در سوی دیگر نام های تجاری هستند که خریداران نسبت به آنها آگاهی کامل دارند. ورای این، نام های تجاری با درجه مقبولیت بسیارزیاد قرار می گیرند ونام هایی که خریداران برای خرید آنها مقاومتی از خود نشان نمی دهند. پس از این نام تجاری وجود دارد که رجحان نسبت به آنها زیاد است. سرانجام نام هایی وجود دارد که وفاداری نسبت به آن زیاد است(کاتلر، ۱۳۸۴: ۴۸۳). پژوهش گر در این پژوهش با ارائه ی تعریف از نام و نشان ملی و با روشن کردن مساله و اهمیت و ضرورت آن در نزد صنعت ایران خوردو و با تبیین فرضیات و اهداف موضوع را مورد بررسی و تعریف قرار می دهد. در مدلهای مرسوم نام و نشان تجاری کالا، ارزش ویژه نام و نشان بهوسیله عملکرد اقتصادی در دوره‌های مالی تعریف و ارزیابی می‌شود. امروزه علاقه به پژوهش در زمینه اخلاقیات بازاریابی و مسائل اجتماعی و قدرت اجتماع در حال رشد است و نام‌های تجاری در خیلی از جنبه‌های زندگی انسان مرسوم هستند. نام‌های تجاری در سبک زندگی و فرهنگ تاثیر داشته و حتی معرف آن هستند. نام‌های تجاری در حال نفوذ به زندگی شخصی افراد هستند و ممکن است ارزشها، اعتقادات، سیاستها و حتی روح افراد را تحت تاثیر قرار دهند. ایجاد نام و نشان تجاری فراتر از زمینه بازاریابی و تبلیغات رفته است و به همان اندازه که ساختاری اقتصادی دارد ساختاری اجتماعی نیز دارد. تبلیغات یک عامل نمایان بازاریابی است اما نام و نشان، مرکز ارتباطات بازاریابی است و اغلب چالشها در تبلیغات از استراتژی نام و نشان نشأت می‌گیرد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۱-۲٫بیان مسأله
یکی از با ارزش ترین داراییهای هر شرکت نام و نشان تجاری آن شرکت می باشد. هر چه ارزش نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد ، شرکت میتواند در سایه آن منافع بیشتری را از مصرف کنندگان کسب کند. نظارت و کنترل مداوم این مفهوم به عنوان یک گام ضروری در مدیریت اثر بخش آن می باشد(یاردل، ۱۳۸۹ :۳۲). حفظ و انتخاب بهترین نام و نشان تجاری یکی از مهم ترین دغده هایی است که شرکت به دنبال آن می باشد.در این پژوهش برآن هستیم تا تاثیر نام و نشان ملی را در صنعت خودرو که یکی از مهم ترین صنایع هر کشوری محسوب میشود. را مورد بررسی قرار دهیم هر نام و نشان شناخته شده برای شرکت دارای ارزش بسیار می باشد. آکر از جمله کسانی است که در پی حل مشکل شرکت ها به خصوص در زمینه نام و نشان تجاری بوده و اعتقاد دارد. که نام و نشان ملی تاثیر خود را در چند زمینه دارا خواهد بود که عبارتند از ؛ وفاداری: ایجاد یک تعهد قوی در خرید مجدد یا نگهداری مجدد یک کالا یا خدمت به صورت همیشگی است. کیفیت ادراک شده: داوری و قضاوت مصرف کننده در خصوص ارجحیت و مزیت یک محصول، با توجه به هدفی که آن محصول داشته است.آگاهی از برند: عبارت است از توانایی خریدار بالقوه جهت تشخیص و به خاطرآوردن اینکه یک برند عضوی از یک طبقه کالایی خاص است تداعی های ذهنی: تداعی برند هر چیز مرتبط با برند در ذهن است و می تواند شامل ذهنیت مصرف کننده، ویژگیهای محصول، موارد مصرف، تداعی های مربوط به سازمان، شخصیت برند و سمبل ها باشد. در سبز فایل که دوران ادغام و تحصیل شرکت هاست( عبیری ،۱۳۸۶ :۳۵)، ارزش نام و نشان تجاری یک عامل کلیدی و تعیین کننده در ارزش شرکت و ارزش بازار سهام میباشد. و این به سبب قدرتی است که یک نام تجاری در کسب مشتری جدید و حفظ مشتریان موجود دارد . اگر نام ونشان تجاری دارای ارزش ویژه بالایی باشد، شرکت میتواند در سایه ی وجود آن هزینه بازاریابی را کاهش دهد. زیرا مشتریان نسبت به آن آگاه و وفادار هستند ، هنگام مذاکره و چانه زدن با توزیع کنندگان و خرده فروشان شرکت از موضع قوی تری برخوردار است، و به شرکت اجازه می دهد قیمت ها را بالاتر تعیین کند زیرا از نظر خریداران، محصولی با این نام و نشان دارای کیفیت بیشتری است.شرکت می تواند در سایه ی وجود آن بر دامنه محصولات خود بیافزاید زیرا خریداران نسبت به آن اعتماد دارند و همین عامل میتواند در برابر قیمت محصولات رقیب از محصولات شرکت دفاع کند . همچنین مشتریان با پیشنهاد خرید نام و نشان تجاری به دیگران در جذب مشتریان جدید شرکت را یاری میکنند. شناسایی ابعاد مختلف یک نام و نشان تجاری و چگونگی تأثیر آن بر رفتار و عکس العمل مصرف کنندگان، به شرکت ها کمک میکند تا برنامه های بازاریابی خود را هر چه بهتر و مؤثرتر تدوین و اجرا کنند. در این پژوهش به دنبال این هستیم که دریابیم نام و نشان ملی میتواند بر نام ونشان شرکت های ایرانی در بازار هدف به خصوص نام و نشان سمند در شرکت ایران خودرو استان کرمانشاه تاثیر داشته باشد . و واژه ی سمند به عنوان یکی از نام های اصیل ایرانی می تواند بازار خوبی را برای شرکت ایران خودرو فراهم نماید.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۱-۳٫ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

در شرایط پر رقابت بازارهای کنونی به دست آوردن جایگاه مناسب در ذهن مصرف کننده به گونه ای که مصرف کننده وفادار شرکت باشد، از اهمیت بهسزایی برخوردار است. و از جمله عو املی که در رسیدن به چنین جایگاهی در ذهن مشتریان موثر است، ارزش ویژه نام و نشان تجاری شرکت میباشد )آکر ،۲۰۰۷: ۲۶). ارزش ویژه نام و نشان تجاری مطلوبیت نهایی یا ارزش افزودهای است که یک محصول به واسطه نام و نشان تجاری، مانند کوکاکولا، ایجاد میکند. یکی از دلایل اصلی اهمیت این مفهوم نقش استراتژیک آن در به دست آوردن مزیت رقابتی است، که این مزیت رقابتی در بازار حاصل می شود. ارزش ویژه نام و نشان تجاری همانند یک دارایی برای شرکت محسوب میگردد که گردش وجوه کسب و کار را افزایش میدهد)سیمون و سولیوان ،۲۰۰۸، ۳۸). یکی از با ارزش ترین داراییهای هر شرکت نام و نشان تجاری آن شرکت میباشد. هر چه ارزش نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد، شرکت میتواند در سایه آن منافع بیشتری را از مصرف کنندگان کسب کند. نظارت و کنترل مداوم این مفهوم به عنوان یک گام ضروری در مدیریت اثر بخش آن میباشد . در دهه های اخیر بررسی و پژوهش در خصوص نام و نشان تجاری جایگاه ویژه ای را در حوزه های مختلف اعم از دانشگاهی و بازار کسب و کار به خود اختصاص داده است . بسیاری از پژوهش گران و مدیران شرکت ها به این نتیجه رسیدهاند که با ارزشترین دارایی یک شرکت برای بهبود بازاریابی، دانش برند سازی است که با سرمایه گذاری در برنامههای بازاریابی صورت می پذیرد و تصویر نام و نشان تجاری را در ذهن مصرف کننده ایجاد میکند . یکی ازدلایل اهمیت مفهوم ارزش ویژه نام و نشان تجاری این است که ایجاد ارزش برای مشتریان و هم برای شرکت مینماید و در نتیجه بازاریابان میتوانند با بهره گرفتن از ارزش ویژه نام ونشان تجاری بالاتر به مزیت رقابتی دست یابند)بیهارادواج و دیگران ، ۲۰۰۹: ۵۵).ارزش، ویژه نام و نشان تجاری با توجه به اهداف متفاوت و نیز روش های مختلف ارزیابی آن در معانی و محتوای متفاوتی مورد بحث قرار گرفته است و تاکنون نقطه نظر مشترکی که مورد توافق تمامی دانشمندان بازاریابی باشد ارائه نشده است از این رو پژوهش حاضر به بررسی نام ونشان شرکت های ایرانی در بازار هدف خودرو(سمند))استان کرمانشاه مورد پژوهش قرار میگیرد. و تاثیر نام و نشان ملی بررسی میشود که یکی از اهداف مهم و قابل توجه درسازمانها میباشد، می پردازد. نظر به اینکه نام و نشان ملی برای هرسازمان و هر محصولی بسیار با ارزش می باشد و در سایه این ارزش است که میتواند ارزش افزوده اقتصادی برای خود و جامعه ایجاد نماید و برای بقا می تواند موفقیت آمیز باشد ،بسیار حائز اهمیت است و مطالعه روش هایی که بهتواند تاثیر این نام و نشان را در بازارهای هدف خودش را ارزیابی کند در نوع خود می تواند موضوع جدیدی باشد اگر که به ویژه مسئولین سازمان صنعت معدن و تجارت استان به خصوص کشور بر اهمیت موضوع در کاربردی کردن روش های تاثیر گذار تاکید دارند.
عکس مرتبط با اقتصاد

۱-۴٫اهداف مشخص پژوهش:
اهداف کلی :
تعیین عوامل که بر محصولات شرکت های تولیدی و خدماتی بخصوص عواملی که بر نام و برند محصول ارائه شده به بازار موثر هستند
اهداف ویژه:

فهرست منابع و مأخذ

۹۵

چکیده انگلیسی

۹۸

چکیده
با توجه به اینکه همه قوانین بشری در حوزه عمل و اجرا نیازمند ضمانت اجرا هستند. قوانین راجع به ثبت اسناد و املاک نیز از این قائده مستثنی نیستند و در این راستا قوانین و مقرراتی برای تنبیه و مجازات ناقضین قوانین لحاظ گردیده است که ما از آنها به «جرائم ثبتی اسناد و املاک» تعبیر می‌نماییم. جرم ثبتی، فعل یا ترک فعلی است که در قوانین و مقررات موضوعه کشور راجع به ثبت اسناد و املاک به عنوان جرم محسوب و برای آن مجازات تعیین شده است. در حقوق کیفری اختصاصی ایران، جرائم ثبتی اسناد و املاک، با جرائم علیه اموال و مالکیت و جرائم علیه آسایش عمومی تقارن و تجانس دارند. ابزار حمایت حقوق کیفری مجازاتها هستند. مجازاتها انواعی دارند از جمله مجازاتهای بازدارنده.

پایان نامه حقوق

کیفرهای ثبتی زیرمجموعه مجازاتهای بازدارنده می‌باشند. این کیفرها عبارتند از حبس، جزای نقدی، تعطیلی محل کسب و لغو پروانه، انفصال و محرومیت از تصدی به شغل سردفتری یا دفتریاری. اهداف کیفرهای ثبتی مشترک با اهداف کیفر در حقوق کیفری است. آن اهداف عبارتند از ترساندن، سزادادن، بازسازگار نمودن مجرم ثبتی و جامعه است.
ویژگی مهم قوانین ثبتی وحقوق ثبت استحکام بخشی به مالکیت، درآمدزایی، تولید امنیت قضایی و اقتصادی، خاصیت لازم الاجرایی و آمریت و تردید و انکارناپذیری آنها است. دو جرم عمومی فراگیر در حقوق ثبت کلاهبرداری و جعل ثبتی است.
عکس مرتبط با اقتصاد
جرائم امتناع از تحویل اوراق و دفاتر ثبتی به وسیله سردفتر منفصل، تعهد یا معامله معارض، مفلس قلمداد نمودن مستدعی ثبت ملک، از جرائم ویژه ثبتی است. حقوق کیفری با اعمال مجازات حبس و جزای نقدی در حق اینگونه مجرمین به حمایت از حقوق قربانیان جرائم ثبتی پرداخته است.
کلید واژهگان: جرائم ثبتی، جرائم ثبتیعام، جرائم ثبتیخاص، جرائم ثبتی درحکم کلاهبرداری
مقدمه
سخن هرچه گویم همه گفته‌اند در بـاغ دانـش هـمــه رفتــه‌اند
برای تیمن و تبرک و حسن مطلع آیه شریفه‌ی ۲۸۲ از سوره‌ی مبارکه بقره که بزرگترین آیه‌ی قرآن است نقل می‌کنیم:
«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا تَدَاینْتُمْ بِدَینٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاکْتُبُوهُ وَلْیکْتُبْ بَینَکُمْ کَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلا یأْبَ کَاتِبٌ أَنْ یکْتُبَ کَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْیکْتُبْ وَلْیمْلِلِ الَّذِی عَلَیهِ الْحَقُّ وَلْیتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلا یبْخَسْ مِنْهُ شَیئًا فَإِنْ کَانَ الَّذِی عَلَیهِ الْحَقُّ سَفِیهًا أَوْ ضَعِیفًا أَوْ لا یسْتَطِیعُ أَنْ یمِلَّ هُوَ فَلْیمْلِلْ وَلِیهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِیدَینِ مِنْ رِجَالِکُمْ فَإِنْ لَمْ یکُونَا رَجُلَینِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَکِّرَ إِحْدَاهُمَا الأخْرَى وَلا یأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا وَلا تَسْأَمُوا أَنْ تَکْتُبُوهُ صَغِیرًا أَوْ کَبِیرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِکُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَادَهِ وَأَدْنَى أَلا تَرْتَابُوا إِلا أَنْ تَکُونَ تِجَارَهً حَاضِرَهً تُدِیرُونَهَا بَینَکُمْ فَلَیسَ عَلَیکُمْ جُنَاحٌ أَلا تَکْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوا إِذَا تَبَایعْتُمْ وَلا یضَارَّ کَاتِبٌ وَلا شَهِیدٌ وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَیعَلِّمُکُمُ اللَّهُ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیمٌ»
ترجمه: «ای اهل ایمان، چون به قرض و نسیه معامله کنید تا زمانی معین بایست که نویسنده‌ی درستکاری معامله میان شما را بنویسید. و از نوشتن ابا نکند که خدا به وی نوشتن آموخته، پس باید بنویسید و مدیون امضاء کند و از خدا بترسد و چیزی در آنچه مقرر شد نکاهد و نیفزاید و اگر مدیون سفیه یا صغیر است و صلاحیت امضاء کردن ندارد پس امضاء کند ولی او، به عدل و دو تن از مردان گواه آرید و اگر دو مرد نیابید یک تن مرد و دو زن هر که را طرفین راضی شوند گواه گیرند که اگر یکی از آنها فراموش کند دیگری را در خاطر باشد و اگر شهود را به مجلس یا محکمه بخوانند از رفتن امتناع نورزند و در نوشتن سند با تاریخ معین آن مسامحه نکنید چه معامله کوچک باشد یا بزرگ این درست‌تر است نزد خدا و محکمتر برای شهادت و نزدیکتر به اینکه شک و ریبی در معامله پیش نیاید که موجب نزاع گردد مگر آنکه معامله نقد حاضر باشد که دست به دست میان شما برود در این صورت باکی نیست که ننویسید و هرگاه معامله (متاع مهم و مال پربهایی) کنید در آن گواه گیرید و نباید به نویسنده و گواه (در حال و کارشان) ضرری رسد. (و بی‌اجر مانند). اگر چنین کنید نافرمانی کرده‌اید. از خدا بترسید (نافرمانی حکم خدا نکنید) خداوند به شما تعلیم مصالح امور کند و خدا به همه چیز داناست».
در این آیه‌ی شریفه دستور نوشتن سند بین متعاملین و متعاهدین و احکام و مقررات و شرایط لازمه‌ی آن و همچنین صلاحیت علمی و اخلاقی نویسنده‌ی سند و تکلیف وی در اجرای وظیفه‌ی مقدس کتابت متعاملین و شهود و شرایط و صلاحیت آنها و اهلیت طرفین معامله واحکام معاملاتی که نیاز به ثبت و گواه ندارد به وجه کافی بیان شده است و حتی به پرداخت حقوق کاتب و شاهد نیز تاکید شده است.
همانطور که زندگی انسانها از آغاز خلقت تا کنون فراز و نشیبهای فراوانی داشته است، روابط اجتماعی وحقوقی آنان نیز مدام در حال تغییر و تحول بوده است. بدیهی است روابط بوجود آمده ناشی از ثبت اسناد و ام
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
لاک از این قاعده کلی مستثنی نبوده و نمی‌باشد. به همین خاطر علم حقوق عموماً و حقوق ثبت اسناد و املاک خصوصاً، شکل، نشو و نما و تکامل یافت و منع و ردعهای قانونی در قوانین و مقررات موضوعه ملل راقیه جهان منجمله ایران به منظور جلوگیری از تعرض و تعدی به حقوق مکتسبه اشخاص پیش‌بینی و مقرر گردید. این موانع قانونی در حقوق ثبت اسناد و املاک، به عنوان جرائم و مجازاتهای ثبتی مطرح و مدنظر قرار گرفته است.
الف) اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت موضوع در آن است که جرائم پراکنده ثبتی در قانون ثبت اسناد و املاک، قانون دفاتر اسناد رسمی و قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مرتبط یکجا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند، که موجب شناخت سریع و اجمالی با حقوق ثبت و کیفرهای ثبتی است. همچنین با توجه به اینکه قانون مجازات اسلامی ایران قانونی نوپاست و به جهت اینکه جرائم و مجازات‌های ثبتی به صورت پراکنده در قوانین ذکر شده و کمتر به این مقوله پرداخته شده است و همچنین با توجه به اینکه اینگونه جرائم در حال حاضر بسیار پراهمیت بوده و رابطه‌ی تنگاتنگی با حقوق اشخاص و نظم عمومی دارد؛ لذا پرداختن به آنها امری بسیار ضروری است. باید توجه داشت که «حقوق» کشور ما جوان است و «ادبیات» حقوقی به همان سبب غنی و مفصل نیست؛ «حقوق ثبت» نیز از این حکم خارج نیست و قطعاً می‌توان گفت که تعداد کتاب‌هایی که در زمینه‌ی دانش و نیز فن «حقوق ثبت» تألیف وتدوین شده است، جوابگوی نیاز نیست و در این زمینه کمتر از همه «جزئیات ثبت» نصیب داشته است و از آن جا که کمتر به این موضوع پرداخته شده این پایان نامه بر این است تا نگاهی دقیق بر این جرائم بیندازد.
ب: اهداف تحقیق
تحقیق پیش رو تحقیق کاربردی است که می‌تواند مورد استفاده نهادها و ارگان‌هایی که دست اندرکار امور ثبتی و قضایی می‌باشند، قرار گیرد و در این تحقیق سعی بر آن شده است که اهداف ذیل محقق گردد:
۱- بررسی تحلیل جرائم مربوط به ثبت اسناد و املاک
۲- بررسی قوانین و جمع‌ آوری موارد مربوط به جرائم ثبتی و تحلیل آنها
۳- بررسی مهمترین و معتبرترین نظریات صاحب نظران امور قضایی و ثبتی کشور و تحلیل آنها
ج: پرسش‌های تحقیق
۱- آیادرقوانین ومقررات کیفری ضابطه‌ایخاص برای تشخیص جرائم ثبتی در نظر گرفته شده است؟
۲- آیا با توجه به تاریخ تصویب قانون ثبت (۱۳۱۰) مجازات‌های مقرر با جرائم مربوطه، متناسب است؟
د: فرضیه‌های تحقیق
۱- جرائم ثبتی به صورت منسجم و مناسب در قوانین جزا احصاء نشده‌اند و ضابطه مشخص و خاصی برای تفکیک جرم ثبتی با سایر جرائم وجود ندارد.
۲- مجازات‌ها احصاء شده در قوانین جزائی، از جمله مجازاتهای در نظر گرفته شده در قانون ثبت و سایر قوانین مرتبط، با جرائم ثبتی تناسب ندارد.
و: سازماندهی تحقیق
ساختار تحقیق در قالب دو فصل است که فصل اول آن به مفاهیم و معرفی اجمالی حقوق ثبت و اهداف آن و قوانین تشکیل دهنده این رشته حقوقی و تحلیل و برسی جرائم ثبتی عام می‌پردازد در فصل دوم به تحلیل و برسی جرائم ثبتی خاص و واکنشهای کیفری در قبال جرائم ثبتی پرداخته شده است و در نهایت نیز نتیجه‌گیری و پیشنهادات ذکر شده است. گرچه در این تحقیق به جرائم ثبتی و واکنشهای کیفری در قبال آن پرداخته شده است ولی امید به کیفرزدائی از حقوق ثبت است. ماهیت حقوق ثبت همانطور که دکتر محمدجعفر جعفری لنگرودی در پیشگفتار حقوق ثبت خود بیان نموده، «شبه مدنی» است، ثبت ماهیت مدنی دارد نه کیفری، لذا اگر نمی‌توانیم به صورت مطلق از حقوق ثبت، کیفرزدائی کنیم لااقل به صورت نسبی تعدیل شود.
فصل اول
مفاهیم، پیشینه و درآمدی بر تحلیل جرائم ثبتی عام
مبحث نخست: مفاهیم
مبحث نخست را در دو گفتار به شرح ذیل مورد بحث قرار میدهیم
گفتار اول: واژه شناسی
دراینگفتار به واژگان جرم ثبتی، سیاست جنائی، جرائم ثبتی عام، خاص وحقوق ثبت به اختصار پرداخته میشود
بند اول: جرم ثبتی

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.