به علت محدودیت امکانات اجرایی و زمان ناکافی امکان پی گیری نتایج بلند مدت ([149]follow up) وجود نداشته فقدان اقدامات پیگیرانه یکی دیگر از محدودیت های این پژوهش می باشد.
همان طور که می دانیم حمایت اجتماعی ، خانوادگی و فرهنگی بر نتایج حاصل از مداخلات درمانی تاثیر گسترده ای دارد. با این وجود ، این پژوهش به کنترل دقیق متغیرهای شخصیتی ، میزان حمایت اجتماعی و فرهنگی بیماران نپرداخته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
عدم کنترل کامل متغیرهای مزاحم، این متغیرها عبارتند از:
الف- متغیرهای شخصیتی ، جسمی و روانی
ب- شرایط اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی درمانجویان
عکس مرتبط با اقتصاد

یکی از محدودیت های مهم این پژوهش عدم شرکت زنان وابسته به مواد به دلیل عدم رضایت جهت حضور در گروه و تعداد کم تر آنها نسبت به مردان بود.
پیشنهاد های نظری
هر پژوهشی بر حسب بررسی موضوع مورد مطالعه خود ، پیشنهاد هایی در جنبه های مختلف ارائه می دهد. این پژوهش نیز از این قاعده مستثنی نیست.

با توجه به ناهمسانی گروه آزمایش و کنترل ، پیشنهاد می گردد در پژوهش های آتی مواردی برای همسان ترکردن گروه آزمایش و کنترل از نظر ویژگی های مختلف (مقدار مصرف،دفعات ترک،نوع ترک های ناموفق قبلی، تعداد سال های مصرف، شیوه ی مصرف ، وضعیت خانوادگی، مقدار دریافت متادون ) در نظر گرفته شود.
از آن جا که ارزش های فرهنگی و اجتماعی هر جامعه ، نگرش های مردم و حمایت بیمار از سوی خانواده و جامعه جز موثر بر روند بهبود بیماران را شکل می دهد، لذا پیشنهاد می شود پژوهشگرانی که علاقه مند به استفاده از گروه درمانی شناختی – رفتاری در درمان اختلالات اعتیادی هستند، تاثیرات ناشی از تغییر حمایت اجتماعی و خانوادگی بیماران، که در نتیجه بسط آن ها بر زندگی و هویت بیمار هر لحظه شرایط درمانی را به خود معطوف می دارند کنترل کنند و در صورت همراه بودن مداخلات خانواده درمانی برای بهبود ، نتایج حاصل از آن را گزارش کنند .
پیشنهاد می شود پژوهش های مشابهی با جامعه آماری گسترده تر و در سایر استان ها انجام شود.
پیشنهاد می شود تاثیر گروه درمانی شناختی -رفتاری بر متغیر های مطرح در پژوهش ، در سایر مراکز درمانی به جز مراکز متادون درمانی با توجه به سایر مواد مخدر مورد سوء مصرف و وابستگی مورد پژوهش و بررسی واقع شود.
پیشنهاد های کاربردی

یکی از کاربرد های پژوهش حاضر این است که با آگاهی از روش های مشاوره ای می توان میزان مشکلات را در افراد در آستانه ی اعتیاد که امروزه رو به افزایش است، کاهش داد. این به آن معناست که در کارگاه های مشاوره ای به افراد آموزش داده شود که به اصطلاح چشم بسته در دام تبلیغات منفی و اعتیاد قرار گیرند، چرا که این مساله مانع از رشد و رسیدن به اهداف مطلوب افراد در جوامع شود.
گنجاندن والدین و همسران افراد وابسته به مواد مخدر ، اثر بخشی و تداوم تغییرات حاصل از مداخلات درمانی را تسهیل و تقویت می کند. از این رو پیشنهاد می گردد تا در مانگران با آموزش مهارت های مرتبط با خانواده زمینه تقویت و استمرار تغییرات درمانی موردنظر را فراهم آورند. امید است نتایج پژوهش حاضر بتواند در مراکز درمان و بازپروری اعتیاد مورد استفاده قرار گیرد.
منابع
منابع فارسی
اشتون، ر. (2006). ترجمه مهرگان. ش ؛ ادهمی، ب (1385). هروئین. تهران، نشر طیب.
برجاس، فرحناز (1391). اعتیاد به مواد مخدر و علل آن. نشر اطلاعات
اعتیاد به مواد مخدر
بک، آرون تی. رایت، فردوسی. (1976) ترجمه گودرزی، محمدعلی (1380). شناختی اعتیاد به مواد مخدر. نشر راهگشا
تیز دیل، ج. (1380) رابطه شناخت و هیجان : ذهن موقعیتی در اختلال های خلق. در کتاب دانش و روش های کاربردی رفتار درمانی شناختی (ترجمه ح – کاویانی). تهران، پژوهشکده علوم شناختی.
خانکه. حمیدرضا؛ نوروزی تبریزی، کیان؛ فلاحی خشکناب، مسعود؛ فرهادی، محمد حسن و رنجبر، مریم (1378). پرستاری و اعتیاد. تهران، انتشارات تخصصی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
دباغی، پرویز؛ اصغرنژاد فرید، علی اصغر؛ عاطف وحید، محمدکاظم؛ بوالهری، جعفر. (1386) اثربخشی شناخت درمانی گروهی بر پایه تفکر نظاره ای (ذهن آگاهی) و فعال سازی طرح واره های معنوی در پیشگیری از عود مصرف مواد افیونی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال سیزدهم، شماره 4.
درتاج، فریبا (1389). بررسی نقش عوامل موثر در گرایش به مصرف مواد جدید. فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره چهارم، 166-153.
رحمانی، فاتح. (1377). مقایسه نگرش های ناکارآمد بیماران افسرده درمان شده، بیماران افسرده درمان نشده و افراد بهنجار. پایان نامه ی کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی. انستیتو روانپزشکی تهران دانشگاه علوم پزشکی ایران.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
سادوک، بنیامین جیمز، سادوک، ویرجینا آلکوت(1390). خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری / روان پزشکی بالینی،ترجمه فرزین رضایی، تهران : انتشارات ارجمند.
سادوک، بنیامین جیمز؛ سادوک، ورجینیا آلوک (1390). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری / روانپزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی. تهران، انتشارات ارجمند.
سادوکف بنیامین جیمز، سادوک، ویرجینا آلکوت (1390). خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری/ روان پزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی. تهران : انتشارات ارجمند.
ساراسون، پروین و ساراسون، باربارا (1987). روان شناسی مرض

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.
ی (جلد اول و دوم). ترجمه بهمن نجاریان، محمد علی اصغر مقدم و محسن دهقانی (1382). تهران، انتشارات رشد.
ستوده، هدایت اله (1392). آسیب شناسی اجتماعی. نشر آوای نور.
سرسوی چلک، حسینی، محسن (1389). مواد مخدر صنعتی و نوین و پیامدهای اجتماعی آن. تهران، نشر شلاک.
سلیگمن، مارتین ای، روز نهان، دیوید ال (1390). آسیب شناسی روانی. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران، نشر ساوالان.
سلیگمن، مارتین، ای؛ روزنهان، دیوید، ال. (1390). آسیب شناسی روانی. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران : نشر ساوالان.
شکوهی امیرآبادی، لیلا؛ صفری، سیدعلیرضا؛ مهدی، سمیه؛ وکیلی، حمیده؛ اثربخشی گروه درمانی شناختی – رفتاری در افزایش سلامت روانی و بازگشت به مصرف مواد مخدر در افراد وابسته به مواد مخدر مراجعه کننده به دو مرکز درمان سوء مصرف مواد در شهر تهران. (1391). فرهنگ مشاهده و روان درمانی. فصلنامه سال سوم، شماره 12، زمستان 91.
شمس، ثریا؛ هاشمیان، کیانوش؛ و شفیع آبادی، عبدالله. (1386). بررسی اثربخشی روش آموزش حس شوخ طبعی بر ناامیدی و سازگاری اجتماعی دانشجویان افسرده شهر تهران. فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی، 3(1)، 99-81.
طهرانی زاده، مریم. (1383). بررسی نارسا کنش وری نگرش دختران فراری و عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه تربیت مدرس.
فری، مایکل(1999). راهنمای عملی شناخت درمانی گروهی. ترجمه مهدی، مسعود؛ فرنام، رابرت (1391). انتشارات رشد.
فقی، لادن؛ بیرمشک، بهروز؛ عاطف وحید، کاظم؛ و دابسون، استفان (1384). ساختارهای معناگذاری طرح واره ها، حالت های هیجانی و پردازش شناختی اطلاعات هیجانی : مقایسه دو چارچوب مفهومی. اندیشه و رفتار، 11(3)، 326-312.
قاسم زاد، حبیب الله (1378). شناخت و عاطفه، جنبه های بالینی و اجتماعی. تهران : انتشارات فرهنگیان.
قاسم زاده، حبیب اله. (1380). رفتار درمانی : زمینه، دوره مسایل. تهران : انتشارات جهاد دانشگاهی.
قهاری، شهربانو؛ عاطف وحید، محمدکاظم؛ اصغر نژاد فرید، علی اصغر (1389). راهنمای گام به گام درمان رفتاری- شناختی برای سوء مصرف حشیش. نشر قطره.
کاویانی، حسین؛ جواهری، فروزان؛ و بهیرایی، هادی (1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (MBCT) در کاهش افکار خودایند منفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی و اضطراب : پیگیری 60 روزه، تازه های علوم شناختی، 7 (1)، 59-49.
کلروی، علی؛ برجعلی، احمد؛ فلسفی نژاد، محمدرضا؛ فرامرز؛ اثربخشی مدل پیگشیری از بازگشت بر پایه ی ذهن آگاهی در پیشگیری از بازگشت و انگیزش در افراد وابسته به مواد افیونی. (1390). مجله روان شناسی بالینی- سال سوم، شماره 4 (پیاپی 12).
گروه نویسندگان ارتقای سلامت ایرانیان (1378). شناخت مواد اعتیاد آور. انتشارات ارتقای سلامت ایرانیان.
گنجی، مهدی (1392). آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5. تهران ، انتشارات ساوالان.
مرادی، مجید (1381). ننگ بنگ، نگاهی به مسأله مواد مخدر و اعتیاد. تهران : انتشارات نقش کلک
مهرابی زاده هنرمند و مهناز؛ شهنی ییلاق، نیجه؛ فتحی، کیهان، بررسی افسردگی، هیجان خواهی و پرخاشگری، سبک های دلبستگی و وضعیت اقتصادی – اجتماعی به عنوان پیش بین های وابستگی به مواد مخدر در نوجوانان پسر شهر اهواز. مجله علوم تربیتی و روان شناسی. دانشگاه شهید چمران اهواز، بهار 1387. دوره سوم، سال پانزدهم، شماره 1.
نابدل، یونس (1384). راهنمای پزشک در درمان وابستگی به مواد افیونی (تریاک – هروئین). تهران: ارجمند.
نادری، شهرام؛ بینازاده، محمد (1387). درسنامه جامع درمان اعتیاد. ستاد مبارزه با مواد مخدر.