۱-۴- نتایج مورد انتظار و اهداف اساسی پژوهش
انتظار می­رود با توجه به بالابودن منافع اتخاذ سیاست محافظه ­کارانه نسبت به هزینه­ های آن، در گزارشگری استهلاک نیز سیاست محافظه ­کارانه اتخاذ شود و با توجه به این که محافظه ­کاری منجر به افزایش خصوصیات کیفی اطلاعات مالی می­ شود، انتظار می­رود بازدهی بازار سهام نیز با اتخاذ سیاست محافظه ­کارانه در گزارشگری استهلاک بیشتر شود و با توجه به این که واحدهای تجاری­ای اقدام به اتخاذ سیاست محافظه ­کارانه می­ کنند که عملکرد آتی بالاتری داشته باشند، لذا انتظار می­رود شرکت­هایی که در گزارشگری استهلاک رویکرد محافظه ­کارانه اتخاذ می­ کنند، فرصت­های رشد آتی بالاتری نیز داشته باشد. علاوه بر این، اتخاذ رویکرد محافظه ­کارانه با افزایش کیفیت اطلاعات مالی، رابطه ارزشی اطلاعات مالی را نیز بیشتر می­ کند اما انتظار می­رود با کاهش تمایلات جانب­دارانه مدیریت در ارائه اطلاعات یک­جانبه، پایداری سود نیز کاهش یابد.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
۱-۵- استفاده­کنندگان از نتایج پایان نامه
نتایج این تحقیق می ­تواند مدیران و تصمیم­ گیران واحدهای تجاری را در اتخاذ سیاست مناسب برای گزارشگری استهلاک یاری دهد. علاوه بر این می ­تواند تأثیر اتخاذ سیاست محافظه ­کارانه یا جسورانه را در عواملی چون بازدهی بازار سهام شرکت، ارائه اطلاعات محرمانه و وجود فرصت­های رشد آتی، رابطه ارزشی اطلاعات مالی و پایداری سود را برای فعالان بازارهای مالی، سهام­داران، سرمایه­گذاران، اعتباردهندگان و تحلیل­گران مشخص سازد.
۱-۶- فرضیه ­های تحقیق
این تحقیق از شش بخش تشکیل شده است. بخش­ها و فرضیه ­های مرتبط با هر یک از آن­ها در ادامه آورده شده است.
۱-۶-۱- بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود از جمله قلم تعهدی استهلاک و جریانهای نقد جاری
فرضیه اول: “در بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود، بین استهلاک حسابداری و جریانهای نقدی جاری ارتباط منفی و معنادار وجود دارد.”
حسابداری
۱-۶-۲- بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود از جمله قلم تعهدی استهلاک و جریانهای نقدی آتی
فرضیه دوم: “در بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود، بین استهلاک حسابداری و جریانهای نقدی آتی ارتباط منفی و معنادار وجود دارد.”
۱-۶-۳ – بررسی ارتباط گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک با بازده سهام
فرضیه سوم: ” شرکت­هایی که در گزارشگری استهلاک، رویکرد محافظه ­کارانه اتخاذ می­ کنند، بازده بازار سهام بیشتری نیز دارند.”
۱-۶-۴- نقش گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک در ارائه اطلاعات محرمانه مدیریت و وجود فرصت­های رشد آتی
فرضیه چهارم: “بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و فرصت­های رشد آتی ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد.”
۱-۶-۵ – بررسی ارتباط بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و رابطه ارزشی سود
فرضیه پنجم: “بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و رابطه ارزشی سود رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.”
۱-۶-۶- بررسی ارتباط بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و پایداری سود
فرضیه ششم: “بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و پایداری سود رابطه منفی وجود دارد.”
۱-۷- روش تحقیق، جامعه آماری و نمونه آماری
این تحقیق از لحاظ همبستگی و روش­شناسی، از نوع شبه­تجربی و در حوزه تحقیقات پس­رویدادی و اثباتی حسابداری قرار دارد. این تحقیق با بهره گرفتن از اطلاعات واقعی صورت می­گیرد و چون می ­تواند در فرایند استفاده از اطلاعات کاربرد داشته باشد، لذا نوعی تحقیق کاربردی محسوب می­ شود. روش پس­رویدادی روشی است که در آن، تحقیق با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته و مطالعه روابط گذشته متغیر وابسته و متغیرهای مستقل به بررسی روابط بین آن­ها می ­پردازد. به عبارت دیگر روش پس­رویدادی روشی است که از روی اطلاعات گذشته و از روی معلول، به یافتن علت احتمالی می ­پردازد. اطلاعات موردنیاز این تحقیق، با مطالعه صورت­های مالی و یادداشت­های همراه صورت­های مالی جمع­آوری شده است. جمع­آوری داده ­ها با بهره گرفتن از نرم­افزار پایگاه داده­ای تدبیرپرداز و برداشت مستقیم آن­ها از صورت­های مالی صورت گرفته است. صورت­های مالی شرکت­ها نیز از وب سایت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران استخراج شده است. جهت آزمون فرضیه ­های تحقیق، پس از انتخاب شرکت­های نمونه و جمع­آوری اطلاعات مربوطه، این اطلاعات با بهره گرفتن از نرم­افزار صفحه گسترده اکسل پردازش شده و سپس با بهره گرفتن از نرم­افزار spss اقدام به آزمون فرضیه ­ها گردیده است. مدل­های مورد استفاده در این تحقیق نیز از نوع رگرسیون خطی چندمتغیره هستند.
جامعه­ آماری عبارتست از کلیه­ عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی(جهانی یا منطقه­ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند(حافظ نیا، ۱۳۸۲، ص ۱۱۹). جامعه­ آماری این تحقیق کلیه­ شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد که از سال ۱۳۸۰ لغایت ۱۳۸۹ در بورس فعال بوده ­اند. جامعه آماری شامل ۳۷ گروه صنعت می­باشد. در این تحقیق هم­زمان از اطلاعات صنایع طبقه ­بندی شده در بورس اوراق بهادار تهران و شرکت­های عضو هر یک از این صنایع استفاده شده است.
نمونه مورد استفاده در این تحقیق با بهره گرفتن از روش حذفی انتخاب شده است. بنابراین شرکت­ها باید ویژگی­های زیر را داشته باشند تا عضو نمونه منظور شوند:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند باشد.

شرکت­های عضو نمونه تا قبل از اسفند سال ۱۳۸۰ در بورس تهران پذیرفته شده باشند؛ زیرا تهیه صورت جریان وجوه نقد از سال ۱۳۸۰ الزامی شده است و برای تفکیک استهلاک به دو بخش اختیاری و غیراختیاری از اطلاعات ۱۰ ساله (۱۳۸۹- ۱۳۸۰) شرکت­ها استفاده شده است.

به علت نیاز به بازدهی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری، معاملات بازار سهام شرکت­ها نباید بیشتر از ۴ ماه وقفه زمانی داشته باشند.

شرکت­ها نباید جزء گروه­های صنعت واسطه­گری مالی مانند بیمه و بانک باشند. زیرا ماهیت فعالیت این­گونه از شرکت­ها متفاوت از سایرین می­باشد.

شرکت­ها نباید از اعضای هولدینگ گروه­های صنایع باشند. زیرا سود و بازدهی این­گونه از شرکت­ها تابع سایر شرکت­های عضو هر یک از گروه­های صنایع می­باشد.

اطلاعات موردنیاز برای هر یک از شرکت­های انتخابی در دسترس باشد.

پس از حذف شرکت­های فاقد شرایط مذکور، تعداد ۸۲ شرکت به عنوان نمونه باقی مانده است و با توجه به ماهیت پانلی داده ­ها، تعداد مشاهدات این پژوهش ۸۲۰ سال- شرکت می­باشد. البته در برخی آزمون­ها تعداد مشاهدات به علت نیاز به برخی متغیرهای سالهای قبل یا بعد، کاهش یافته است. تعداد مشاهدات در هر یک از آزمون­ها در جداول مشخص شده است.
۱-۸- مدل­های تحقیق
۱-۸-۱- بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود از جمله قلم تعهدی استهلاک با جریانهای نقدی جاری
در این مدل(مدل لئو[۷]): i، نشان­دهنده شرکت و t، بیانگر دوره زمانی می­باشد.
متغیر های مدل
متغیر وابسته: [۸]CFO، جریان وجه نقد عملیاتی: خالص جریان وجه نقد عملیاتی شرکت بعلاوه خالص جریان نقد حاصل از مالیات شرکت و جریان نقد حاصل از بازده سرمایه ­گذاری و سود سهام پرداختنی به غیر از سود تقسیمی شرکت. این متغیر با ارزش بازار ابتدای دوره شرکت همگن شده است.
الف) متغیرهای مستقل اصلی:
[۹]WAC، اقلام تعهدی سرمایه در گردش: که حاصل جمع تغییرات حساب­ها و اسناد دریافتنی، موجودی کالا، حساب­ها و اسناد پرداختنی، مالیات و سایر موارد دریافتنی و پرداختنی و پیش­دریافت­ها و پیش­پرداخت­ها می­باشد. این متغیر با خالص فروش شرکت همگن شده است.
DDP-[10] ، بخش اختیاری استهلاک: این متغیر، کلیدی­ترین متغیر این تحقیق می­باشدکه با بهره گرفتن از سه مدل برآورد شده است. در همه این مدل ها -DP کل استهلاک و vi جزء باقی­مانده بخش اختیاری استهلاک می­باشد و حاصل تفاضل بخش اختیاری از کل استهلاک، بخش غیراختیاری استهلاک را تشکیل می­دهد. اولین مدل برای تفکیک بخش­های اختیاری و غیراختیاری استهلاک، مدل میانه صنعت می­باشد (این مدل برگرفته از مدل دچیو[۱۱](۱۹۹۸) میباشد).
.
دومین مدل، مدل جونز[۱۲] می­باشد. جونز در سال ۱۹۹۱ مدلی را معرفی و ارائه نمود که فرض مبتنی بر ثابت بودن اقلام تعهدی غیراختیاری را سست نموده و کم­رنگ می­سازد. این مدل فرض می­ کند که اقلام تعهدی، تابعی از فعالیت تجاری واقعی شرکت­ها می­باشد و معیار فعالیت تجاری هر شرکت از طریق فروش آن شرکت تعیین می­ شود.
در این مدل [۱۳]TA، کل دارایی­ ها، ΔSale تغییرات فروش و [۱۴]PPEG ناخالص دارایی­ های مشهود می­باشد.[۱۵] ، دارایی­ های بلندمدت می­باشد که به عنوان متغیر همگن­کننده استهلاک استفاده شده است.
سومین مدل با بهره گرفتن از مدل لئو (۲۰۰۵) می­باشد.
در این مدل ROA، نرخ بازده دارایی­ ها می­باشد. بقیه متغیرها نیز قبلا تعریف شده ­اند. با توجه به این که این مدل بازده دارایی­ ها در سال قبل را هم مورد توجه قرار می دهد، لذا ضعف مدل جونز را تا حدودی بر طرف می­ کند و بنابراین از نظر محقق بهترین مدل برای تفکیک اقلام تعهدی به دو بخش اختیاری و غیر اختیاری به نظر می­رسد.
-NONDDP[16] ، بخش غیر اختیاری استهلاک: برابر است با تفاضل استهلاک اختیاری از کل استهلاک. کل استهلاک از صورت های مالی منتشر شده شرکت­ها استخراج شده است. این متغیر برابر با کل استهلاک شناسایی شده شرکت در سال مورد نظر می­باشد.
-WD[17]، کاهش ارزش دارایی­ های بلند مدت: زیان ناشی از کاهش ارزش دارایی­ های بلند مدت. این متغییر نیز از یادداشت­های همراه صورت­های مالی استخراج شده است. به علت بالا بودن نزخ تورم در ایران معمولا بهای تمام شده کمتر از ارزش­های روز می­باشد، لذا زیان کاهش ارزش شناسایی شده در شرکت­ها بندرت و بسیار موردی می­باشد.
OAC[18]، سایر اقلام تعهدی بلندمدت: حاصل کسر اقلام تعهدی کوتاه­مدت، استهلاک و کاهش ارزش دارایی­­ها از کل اقلام تعهدی. کل اقلام تعهدی هم برابر است با اختلاف سود قبل از اقلام غیرمترقبه و جریان وجه نقد عملیاتی. جریان نقد ناشی از فعالیت­های عملیاتی قبلا” به صورت عملیاتی تعریف شده است.
ب) متغیرهای مستقل کنترلی:
MTB[19]، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری واحد تجاری در ابتدای دوره؛
LOG (PPEG)، لگاریتم ناخالص دارایی­ های مشهود؛
LOG (MAK)، لگاریتم ارزش بازار واحد تجاری در ابتدای دوره.
۱-۸-۲- بررسی ارتباط بین اجزای اقلام تعهدی سود از جمله قلم تعهدی استهلاک با جریانهای نقدی آتی
متغیر وابسته (مدل لئو): متغیر وابسته، جریانهای نقدی عملیاتی آتی واحد تجاری است.
۱-۸-۳- بررسی ارتباط بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و بازدهی سهام
متغیر وابسته این مدل، RET ، بازده بازار سهام شرکت می­باشد. این متغیر حاصل مجموع ارزش بازار پایان دوره و سود تقسیمی شرکت به کسر ارزش بازار ابتدای دوره شرکت و آورده نقدی صاحبان سرمایه شرکت، ارزش ابتدای دوره حقوق صاحبان سهام می­باشد. این متغیر از نرم­افزار تدبیرپرداز برای هر یک از مشاهدات گردآوری شده است. ارزش بازار حقوق صاحبان سهام در پایان دوره
۱-۸-۴- نقش گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک در ارائه اطلاعات محرمانه مدیریت در رابطه با وجود فرصت­های رشدآتی بالاتر
متغیروابسته این تحقیق، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری پایان دوره حقوق صاحبان سهام شرکت می­باشد.
۱-۸-۵- بررسی ارتباط بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و رابطه ارزشی سود
متغیروابسته این مدل RET ؛ بازده بازار سهام است که قبلا تعریف عملیاتی شده است.
متغیرهای مستقل:
Earn: سود قبل از اقلام غیرمترقبه که با ارزش ابتدای دوره حقوق صاحبان سهام همگن شده است.
ΔEarn: تغییرات سود قبل از اقلام غیرمترقبه که با ارزش ابتدای دوره حقوق صاحبان سهام همگن شده است.
۱-۸-۶- بررسی ارتباط بین گزارشگری محافظه ­کارانه استهلاک و پایداری سود
Earn : سود سال جاری: این متغیر سود قبل از اقلام غیرمترقبه سال جاری می­باشد که با ارزش بازار حقوق صاحبان سهام ابتدای دوره شرکت همگن شده است.
Dum : متغیر مصنوعی است و در صورتی که استهلاک اختیاری محاسبه شده با بهره گرفتن از مدل لئو، در چارک چهارم باشد برابر با ۱ و در غیر این صورت برابر صفر خواهد بود.
Dum.Earn : حاصلضرب متغیر دامی در متغیر سود می­باشد.
۱-۹-تعریف واژگان کلیدی
وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی؛ جریان خالص وجه نقد فعالیت­های اصلی و مستمر واحد تجاری. این متغیر از نرم­افزار تدبیرپرداز گردآوری شده است. نحوه محاسبه آن شامل: خالص جریان وجه نقد عملیاتی شرکت بعلاوه خالص جریان نقد حاصل از مالیات شرکت و جریان نقد حاصل از بازده سرمایه ­گذاری و سود سهام پرداختنی به غیر از سود تقسیمی شرکت. این متغیر با ارزش بازار ابتدای دوره شرکت همگن شده است.
استهلاک؛ در استانداردهای ایران، دارایی ثابت به موازات کسب منافع مستهلک می­گردد. همچنین نابابی، فرسودگی و خرابی نیز از علل استهلاک دارایی می­باشد. به صورت کلی علل استهلاک از دید استاندارد ۱۱[۲۰] عبارت است از :
” استفاده مورد انتظار واحد تجاری از دارایی، فرسودگی و خرابی، نابابی فنی ناشی از پیشرفت تکنولوژی، محدودیت­های زمانی از قبیل تاریخ انقضا. در ارتباط با برآورد عمر مفید دارایی، استاندارد، این برآورد را منوط به قضاوت واحد تجاری می­داند که از تجربه دارایی­ های مشابه ناشی می­ شود. بر اساس بند ۵۶ این استاندارد، مبلغ استهلاک­پذیر یک دارایی پس از کسر ارزش اسقاط از بهای تمام شده به­دست می­آید.”
روش­های استهلاک مورد پذیرش در استاندارد ایران روش­های خط مستقیم، نزولی و معادل آحاد تولید است. در عرف حسابداری، سرشکن کردن و تخصیص دادن بهای تمام شده دارایی ثابت را به طریقی معقول و منظم بر دوره­ های استفاده از آن، استهلاک می­نامند.
رابطه ارزشی سود؛ در صورتی که نقش سود در تعیین ارزش بازار سهام و تغییرات ارزش بازار سهام بیشتر باشد، گویند که ارزش سود بالاست و در غیر این صورت ارزش سود پایین خواهد بود؛ زیرا منابع اطلاعاتی سهام­داران، تحلیل­گران و سرمایه ­گذاران متعدد است. آن­ها در صورتی که به سود اتکا بکنند، ارزش سود نیز بالاتر خواهد بود.
بازدهی بازار سهام؛ بازدهی ناشی از نگهداری و سود اوراق سهام. این متغیر حاصل مجموع ارزش بازار پایان دوره و سود تقسیمی شرکت به کسر ارزش بازار ابتدای دوره شرکت و آورده نقدی صاحبان سرمایه شرکت، ارزش ابتدای دوره حقوق صاحبان سهام می­باشد. این متغیر از نرم­افزار تدبیرپرداز برای هر یک از مشاهدات گردآوری شده است.
۱-۱۰- خلاصه فصل
در این فصل به ارائه­ کلیات تحقیق پرداخته شد و طرح کلی تحقیق مشخص گردید. موارد ذکر شده در این فصل شامل مقدمه، بیان موضوع تحقیق، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف اساسی تحقیق، استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق، فرضیه ­های تحقیق، روش تحقیق و جامعه و نمونه آماری تحقیق بودند.
۱-۱۱- چارچوب فصول بعد

شکل ۳٫۲۹ مذاکره میان مدیر منابع و مدیر سفارش

مذاکره میان مدیریت منابع مختلف: طی این مذاکره دو مدیر منبع مختلف در حین اجرا با هم مذاکره نموده و منابع را برای اجرای چندین سفارش به طور همزمان مدیریت می­ کنند. اجرای این مذاکره منجر به برقراری مذاکراتی با زمانبند نیز خواهد شد.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

شکل ۳٫۳۰ مذاکره میان مدیریت منابع مختلف

بخشی از مذاکرات کنترل فرایند اجرای سفارش: این بخش در حقیقت جنبه کنترلی اجرای تولید از جانب مدیر سفارش و کنترل نحوه تخصیص منابع است.

شکل ۳٫۳۱ بخشی از مذاکرات کنترل فرایند اجرای سفارش

مذاکرات بین مدیر منابع و بازرس: هدف انجام این مذاکره این است تا بازرس تولید را قادر سازد به جمع­آوری اطلاعات از مدیر بپردازد. این اطلاعات می ­تواند شامل در دسترس بودن منابع، قابلیت منابع، وضعیت برنامه ­های کنترلی و داده ­های مرتبط با هریک.

شکل ۳٫۳۲ مذاکرات بین مدیر منابع و بازرس

مذاکرات میان مدیر منابع و بازرس: در حین این مذاکره مدیربا بازرس درباره اجرای تولید مذاکره می­ کند، ضمن اینکه زمانبند را در حین مذاکره درگیر می­سازند.

مذاکره میان سرویس­های سطح بالاتر و مدیر سفارش: میانجی­ها صرفاً برای برقراری ارتباط با ماژول­های درون سیستم­های اجرایی تولید نمی ­باشد، بلکه برای برقراری ارتباط اعم از تغییر اطلاعات سفارش از لایه ­های بالاتر نیز دیده می­شوند.

شکل ۳٫۳۳ مذاکره میان سرویس­های سطح بالاتر و مدیر سفارش

ارائه گزارش: برای دریافت گزارش از جریان اجرای تولید که این کار یکی از اهداف شکل­ گیری این سیستم­ها است ، با میانجی واسطی را بین سرویس­های سطوح بالاتر و مدیر سفارش قرار می­دهیم.

شکل ۳٫۳۴ ارائه گزارش

برای دریافت وضعیت فعلی تولید نیز مذاکراتی بین بازرس و مدیر منابع صورت می­گیرد، این مذاکرات می ­تواند شامل اطلاعاتی مبنی بر ترکیب یا تجزیه سفارش­های مختلف نیز می­باشد.

شکل ۳٫۳۵ مذاکره بین بازرس و مدیر

در حین اجرا مذاکراتی برای کنترل میان چندین مدیر منبع نیز صورت می­گیرد که کنترل اجرای تولید را از دید چندین مدیر منبع که از منابع مشترک استفاده می­ کنند، فراهم می­آورد.

شکل ۳٫۳۶ مذاکراتی برای کنترل میان چندین مدیر منبع
در بخش گذشته مراحل چارچوب از دید محاسبات ابری مرور شد و با تحلیل سرویس­گرا زیر­سیستم­های اصلی و سرویس­های جزئی­تر که در سیستم­های اجرایی تولید وجود دارد شناسایی شدند. با شناسایی این موجودیت­ها، برای بسط و تعمیم موضوع، نیازمندی­های اصلی ایجاد یک معماری در محیط محاسباتی ابر شرح داده­می­ شود.
در ابتدا جایگاه ماژول­های سیستم­های اجرایی تولید را در محیط محاسباتی ابر از دیدگاه کلان بررسی می­کنیم، سپس با در نظر گرفتن ویژگی­های این سیستم و الگوهای طراحی سرویس­گرا که در فصل پیش مناسب این سیستم­ها در نظر گرفته شد، یک معماری کنترلی مناسب برای کنترل برنامه­کاربردی در محیط ابر شناسایی می­ شود، در گام بعدی نیازمندی­های این ماژول­های اصلی را از دیدگاه تامین کننده، سازمان و کاربر نهایی در محیط ابرشناسایی می­کنیم.

۳٫۷ توابع سیستم­های اجرایی تولید به عنوان سرویس

هدف نهایی محاسبات ابری فراهم آوردن سرویس­های محاسباتی درجا، با قابلیت اعتماد بالا، با مقیاس پذیری وسیع و دسترس­پذیری گسترده در محیط­های توزیع­شده است. با وجود چنین هدفی، برای محاسبات ابری تعاریف متعددی ایجاد شده است. آزمایشگاه فناوری اطلاعات در موسسه ملی استاندارد و تکنولوژی(NIST[36])، تعریفی عملیاتی از از محاسبات ابری ارائه داده­است که آن را مبنای توزیع ماژول­های سیستم­های اجرایی تولید در محیط ابر قرار می­دهیم.طبق این تعریف ، محاسبات ابری عبارتست از: “یک مدل برای فراهم آوردن دسترسی راحت ، درجا و حاضر در همه جا به مخزنی اشتراکی از منابع محاسباتی قابل پیکربندی (نظیر شبکه ها،سرورها،محل های ذخیره سازی، برنامه های کاربردی و سرویس ها ) است که به سرعت می توان آنها را تحت نظارت قرار داد و با کمترین تعامل با پشتیبانی کننده سرویس آنها را تحت مدیریت قرار داد . این مدل ابری ، دسترسی پذیری را ترویج داده و متشکل از پنج ویژگی اساسی ( خاصیت الاستیکی بالا ، سرویس های اندازه گیری شده ، ارائه سرویس درلحظه ، دسترسی شبکه جامع و مخازن منابع مستقل از مکان ) ، سه مدل تحویل ( نرم افزار تحت عنوان سرویس ، سکو تحت عنوان سرویس ، و زیرساختار تحت عنوان سرویس ) و چهار مدل استقرار ( ابر عمومی ، ابر خصوصی ، ابر انجمنی و ابر ترکیبی ) است .”
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
با توجه به تعریف ارائه شده از مدل محاسبات ابری ، از لحاظ مفهومی در پردازش ابری همه چیز تحت عنوان سرویس خوانده می شود، لذا تمامی ماژولهای اصلی سیستم های اجرایی تولید نیز قابل توزیع در محیط ابری باشند ، هر کدام از این ماژولها برای حضور در محیط ابر می بایست ملزومات خود را به درستی رعایت کنند .

شکل ۳٫۳۷ همه چیز تحت عنوان سرویس
نکته شایان ذکر این است که مفهوم مدل محاسبات ابری مفهوم جدیدی نیست ، اما مفاهیم جدیدی که در سالهای اخیر متداول شده اند باعث شده اند که این پدیده قدرتمندتر شده و به کارگیری آن آسانتر شود . پدیده هایی نظیر محاسبات توزیع شده) distributed computing (پردازش گریدی) (Grid computing ، محاسبات بر مبنای سودمندی(utility computing) ، مجازی سازی (virtualization)و سرورهای کلاستری . این جنبه های این مدل به خوبی در چهارچوب فعلی لحاظ شده است . از طرفی مدل محاسبات ابری گاهی اوقات تحت عنوان جنبه ی مبتنی بر کسب و کار محاسبات گریدی در نظر گرفته می شود . که جوانب این موضوع نیز در چارچوب پیشنهادی مطرح شده است .
در ادامه مهمترین جوانب معماری برای سیستم های محاسباتی ابری از نگاه کاربران سازمان نظیر زیر ساختار ، ذخایر ، مقیاس پذیری و رقابت و امنیت بررسی می شود . بررسی این جوانب نقشه راهی برای خلق چارچوب مطلوب فراهم می آورد . چارچوبی که برای معماران نرم افزار و توسعه دهندگان هنگام طراحی سیستم های اجرایی تولید مفید خواهد بود .
ملزومات مورد بررسی به سه دسته تامین کنندگان ابر ، سازمانها و کاربران نهایی دسته بندی می شوند و در نهایت یک دسته بندی سه لایه ای از ملزومات سیستم های ابری ایجاد می شود . چنانچه در شکل ۲ دیده می شود از دیدگاه تامین کننده سرویس ، معماری سرویس گرا بسیار کار آمد، برای پشتیبانی از زیرساختار و سرویس ها مورد نیاز است تا بتوان سرویس های پویا و مجازی شده را خلق کرد. مدیریت داده امن و با سازمان دهی مناسب و مکانیزم ذخیره سازی مناسبی لازم است تا متناسب با مدل هزینه های تامین کننده باشد .
از دیدگاه سازمان ، اول از همه یک سیستم مقیاس پذیر ، امن و با کیفیت سرویس مطلوب مورد نیاز است . ضمن آنکه سازمان بایستی قادر باشد تا سرویس های مدیریت کسب و کار مناسبی به همراه مکانیزم های قابلیت کار متقابل به صورت داخلی و خارجی فراهم آورد . چنین چیزی توسط مدل ها ، ابر متفاوت قابل به کارگیری است . نهایتاً اینکه از دیدگاه کاربران ابر ملزومات پایه آنها به ساده ترین نحو در یک واسط سازگاری پذیر و با قابلیت یادگیری مناسب خلاصه می شود . این واسط بایستی قابلیت خودآموزی ، قیمت گذاری شفاف و قراردادهای سطح سرویس مناسب را داشته باشد . ضمن آنکه محرمانگی سمت کاربر ، رمز گذاری و رمز گشایی بایستی به خوبی لحاظ شود .
ارتباط بینابینی ، در این ملزومات از این سه نظر وجود دارد . به عنوان مثال اگر یک تامین کننده سرویس به خوبی از مسائل شفافیت و یا نظارت بر داده ها آگاه نباشد، کاربران ابر همواره نگران این موضوع خواهند بود که هزینه پرداختی ، به درستی محاسبه شده است یا نه . مشابه این موضوع اگر در سرویس ابر مشکلات امنیتی وجود داشته باشد، سازمان های بزرگ تمایلی برای قرار دادن برنامه های کاربردی خودشان در محیط ابر نخواهند داشت . علاوه بر آن امنیت ، مشارکت ، قابلیت اتحاد ، مهاجرت داده ها و قرارداد سطح سرویس کاملاً مرتبط با کارایی سرویس های ابر است . آن ملزومات ، نقش حیاتی را برای سازمانها برای توسعه استراتژی های کسب و کار خود در محیط ابر خواهند داشت .

۳٫۸ سبک معماری مناسب برای کنترل سیستم های اجرایی تولید توزیع شده در ابر

به طور کلی در جنبه کنترلی رویکرد سرویس گرا ، هدف این است که بتوان چندین سرویس را با هم ترکیب کرد تا بتوان ارزش افزوده ای را در قالب سرویس های پیچیده تر ارائه داد . تعامل بین سرویس ها معمولاً به صورت توالی از رویه ها که در اکثر موارد متعلق به موجودیت های کسب و کار متفاوت هستند و نیاز دارند تا با هم تعامل داشته باشند تا بتوانند هدف مشترکی را برآورده سازند، شکل می­گیرد .

شکل ۳٫۳۸ مدیریت چرخه حیات سفارش
همانطور که در بخش قبل اشاره شد متدولوژی هایی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد تا این تعامل ها به خوبی سازماندهی شوند عبارتست از ارکسترازیسیون و چیروگرافی و یا ترکیبی از هر دو که

شکل ۳٫۳۹ ملزومات کاربران، سازمان­ها و تامین کنندگان
ممکن است توسط مدلهای مختلف یا حتی زبانهای مختلف پیاده سازی شوند.
باتوجه به ماژولهای شناسایی شده در بخش گذشته و الگوهای طراحی عنوان شده در متدولوژیSOMA می توان دریافت که موجودیت اصلی در سیستم های اجرایی تولید موجودیت مدیریت سفارش آن است که ماژولهای دیگر به نحوی از آن خارج شده و تحت عنوان سرویس ابر ارائه می شوند. برای اتخاذ رویکرد کنترلی مناسب برای چنین سیستم هایی مناسب است که تعاملات سرویس های موجودیت سفارش به صورت ارکسترازیسیون صورت گیرد.
در رویکرد ارکسترازیسیون مجموعه ای متمرکز از منطق های جریان های کاری تعامل بین سرویس های مختلف را تسهیل می کند. در این رویکرد، فرایند های مجزا دیگر نیازی ندارند تا راه حل هایی را مجددا برای خودکارسازی خود توسعه دهند.منطق جریان کاری که در ارکسترازیسیون وجود دارد متشکل از قوانین متعدد، شرایط و رویدادهایی است که مشخص می کند که چگونه اجزای دیگر با گره مرکزی تعامل داشته باشند تا بتوان یک وظیفه خاص را انجام داد. منطق فرایند به صورت متمرکز وجود دارد ولی قابل گسترش و ترکیب است. در این رویکرد حتی می توان دیدی سلسله مراتبی داشت به نحوی که ارکستراتور های مختلف در سطوح مختلف قرار گیرند. در اینجا نیز منطق اصلی تولید یک سفارش با رویکرد ارکسترازیسیون کپسوله می شود.

شکل ۳٫۴۰ ارکسترازیسون ماژول مدیریت سفارش
از آنجا که هر ارکستراتور منطق خاص خود را داردگاهی اوقات لازم می شود که هر ارکستراتور در حین اجرا سرویس هایی که توسط یک ارکستراتور دیگر اجرا می شود را فراخوانی کند و یا برعکس در چنین شرایطی ارکستراتور اجرای سفارش رویکردی مشابه چیروگرافی به خود می گیرد.
وب سرویس های زبان اول اجرای فرایند کسب و کار(WS-BPEL[37]) ،مهمترین مشخصه­های مرتبط با ارکسترازیسیون سرویس­ها و منطق جریان های کاری را با فعالیت های اولیه ازپیش تعیین شده ای نظیر(دریافت، احضار، پاسخ، پرتاب و انتظار) انجام می دهد.
در سالهای اخیر ارکستراتور های مختلف مبتنی بر BPEL ایجاد شده اند، نظیر Active VOS که استاندارد بازی را ایجاد کرده است که توسعه دهندگان بتوانند به راحتی سیستم ها وسرویس های مختلف را ارکستریت نمایند. Apache ODE که در حقیقت یک موتور ارکسترازیسیون دو لایه که مبتنی بر Apache Axis2و Java business integration است Oracle BPEL process managers که یک چارچوب برای طراحی ، به کارگیری، نظارت بر فرایند ها مبتنی بر استاندارد باز BPEL است و نمونه دیگر Microsoft system center orchestrator است که شامل یک موتور ارکسترازیسیون است که علاوه بر خودکارسازی فرایند های فناوری اطلاعات مدیریت فرایند های کسب و کار را نیز به خوبی انجام می دهد.
همانطور که در شکل۳ نشان داده شده است به جز موجودیت اصلی سفارش که با رویکرد ارکسترازیسیون به هم متصل شده اند ، سایر ماژولهای اصلی از این موجودیت جدا شده و به صورت توزیع شده در ابر قرار دارند، لذا در چنین شرایطی الگوی تعاملی مناسب برای کنترل چیروگرافی است.
به طور خلاصه چیروگرافی امکان همکاری را بین شرکای توزیع شده فراهم می آورد.هدف، ایجاد همکاری سازماندهی شده بین سرویس های توزیع شده بدون هیچ منطق کنترلی مرکزی است. برای اعمال چیروگرافی، هر سرویس خاص بایستی نقش خود را در محیط ابر بداند بدین معنی که چگونه در شرایط خاص واکنش نشان دهد.
هر تعامل بین نقش های مختلف تحت عنوان رابطه شناخته می شود و نقش های مختلف روابط مختلف می توانند باهم داشته باشند. قالب ارتباطات یا به عبارتی الگوی پیغام های تبادلی بین دو نقش توسط کانال ایجاد می شود. اطلاعات کانال از طریق پیغام های بین سرویس ها مشخص می شود و درنتیجه سرویس مشخص می کند که چگونه با یک سرویس خاص ارتباط برقرار می کند. علاوه بر آن منطق تبادل ارتباط نیز در حین تعامل ارسال می شود.

تکالیف اقلیت های دینی از منظر حقوق بین الملل با حقوق مدنی و فقه اسلامی چه انطباقی با هم دارند؟

۱-۸٫ تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

۱) حق در فرهنگ لغت از نام های خدای تعالی و … ثابت و استواری که انکار آن روا نباشد ، ضدباطل است[۱۳] مفهوم حق در قاموس لغت ؛ به معنای ثبوت ، ضد باطل و موجود ثابت و وجود ثابتی که انکار آن روا نباشد ، در فرهنگ لغت کلمه حق به معنای مطابق عدالت ، قانون و اخلاق و چیزی آمده که شخص بدرستی ادعای آن را دارد[۱۴]. مفهوم حق در فقه ؛ از میان تعاریف ارائه شده از حق جامع تر از همه آنها این است که (حق) از نسخ سلطنت است ، نه ملکیت. در فقه وقتی از حق سخن گفته می شود ، نوعی از سلطه و سلطنت در آن نهفته است : «الحق سلطنه فعلیه لا یعقل طرفیها بشخص واحد» حق سلطنت فعلیه ای است که با فرض یک طرف قابل تصور نیست بلکه باید قائم به دو طرف باشد یک طرف حساب حق که از آن منتفع می شود و دیگر آن که حق بر ذمه اوست و ادعای آن را عهده دار است[۱۵].
۲) تکلیف : تکلیف در فرهنگ لغت به معنای درخواست چیزی که در آن رنج و دشواری باشد ، بر دوش کشیدن بار واجبات و تکالیف شخصی[۱۶] و یا تکلیف در لغت به معنای امر به انجام دادن کاری است که انجام دادنش برای کسی که به او امر شده مشقت دارد.و در اصطلاح ، اوامر و نواهی خداوند بر بندگانش است در جهت انجام دادن یا ندادن بعضی افعال[۱۷].
به بیانی تکلیف در دین مقدس اسلام به معنای موظف کردن در مقابل تعالیم الهی و تبعیت از امر و نهی پروردگار است و مکلف انسانی است که تابع طلب الهی (امر و نهی) باشد ، حیات چنین انسانی محدود به شریعت الهی است[۱۸].
۳) اقلیت : مفهوم لغوی اقلیت ؛ اقلیت در برابر اکثریت ، به گروهی از افراد یک کشور یا یک شهر گفته می شود که از لحاظ قومیت ، نژاد ، دین و آیین مانند آن از اکثریت ممتاز باشند[۱۹].
اقلیت های دینی ؛ به کسانی اطلاق می شود که از آیین های «یهود» ، «مسیحیت» و «مجوسیت» پیروی می کنند ، اینها که به «اهل کتاب» نیز معروفند می توانند با بهره گرفتن از قرارداد «ذمه» بعنوان یک شهروند در قلمرو حکومت اسلامی زندگی کنند.
فلسفه اصلی تشریع عقد «ذمه ، ایجاد همزیستی مسالمت آمیز میان اقلیت های دینی و مسلمانان در جامعه اسلامی است[۲۰].
به بیانی از نظر قانون اساسی ، اقلیت دینی به کسانی اطلاق می شوند که پیرو یکی از ادیان یهودی ، مسیحی و یا زردشتی بوده و دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشند این عده را «اهل کتاب» نیز می خوانند[۲۱].
۴) حقوق اهل ذمه :
امام سجاد علیه السلام فرمود : «حق اهل ذمه این است که آنچه را خداوند از ایشان قبول کرده بپذیری و مادام که ایشان به پیمان با خدای عزوجل وفا دارد ، ستم در مورد ایشان روا نداری»[۲۲].
۱-۳) یهود : یهودیان پیروان حضرت موسی (ع) هستند که معتقدند که تنها پیامبر صاحب شریعت که از طرف خداوند مبعوث شده ، حضرت موسی (ع) است[۲۳].
۲-۳) مسیحیت : مسیحیت با دو هزار سال سابقه ، امروز بزرگترین دین جهان از نظر جمعیت محسوب می شود. مسیحیان به دلیل برخورداری از پیامبری بزرگ مانند حضرت عیسی (ع) و کتاب آسمانی انجیل از مصادیق مسلم اهل کتاب هستند[۲۴].
۳-۳) زردشت : طبق نظر مشهور مفسران و نویسندگان ملل و نحل مقصود از (مجوس) در قرآن همان زردشتیان است. زردشت مصلح بزرگ ایران بود که بیش از هزار سال قبل از میلاد ادعای نبوت کرد و با مبارزه علیه خرافات ، آیین مغان و اعتقادات شرک آمیز چند خدایی ، ایرانیان را به سوی خدای هستی (اهورامزدا) دعوت کرد.
زردشت پس از یک دهه دریافت و انزوا سه اصل بزرگ را بعنوان شعار خویش به جامعه اش ارائه کرد :
پندار نیک ، گفتار نیک و کردار نیک

۱-۹٫ روش شناسی تحقیق

روش تحقیق بصورت کتابخانه ای و تحلیلی می باشد.
تذکر: درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونه‏های آزمون»، «انجام آزمایش‏ها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه داده‏ها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.

فصل دوم

بررسی فقهی تکالیف اقلیت‌های دینی

۲-۱٫ تاریخچه اقلیت ها

احتیاج تبادل محصول فکری و مادی گروه های مختلف انسانی – از نظر خون ، زبان ، مذهب ، روح آمیزش، آشنایی بین ملت ها ، حس آزادمنشی ، اختیار در انتخاب مسکن و اقامتگاه از دیرترین ازمنه حیات اجتماعی بشر حالت اختلاط اجتناب ناپذیر گروه های مختلف نژادی و مذهبی را در اغلب سرزمین های مسکون و کشورهای تشکیل شده ایجاب نموده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بر اثر همین اختلاط قهری ملت ها کمتر کشوری را می توان یافت که همه اتباع آن دارای نژاد و مذهب واحد بوده و افراد آن همگی از مشخصات ملی مورد نظر شخصی و یا اشخاص و یا اکثریت حاکم برخوردار باشند. ناگفته پیداست که در هر کشوری شخص حاکم و یا هیئت حاکمه از یک سیاست نژادی و یا مذهبی و یا ملیت و تابعیت خاص پیروی می کند و برخورداری از حمایت حکومت و یا قانون را مشروط بانطباق افراد با سیستم تابعیت آن کشور میداند و این مطالب در مورد کشورهای گذشته و شرایط قرون سابق بنحو بارزتری صادق بوده و سیستم سیاست نژادی و مذهبی توأم با تعصب و شدت بیشتری از طرف حکومت ها اجرا می شده است.
در بیشتر اوقات اجرای این سیاست ها موجب محرومیت گروه هایی که مشمول آن سیستم نبودند می گردید و اغلب تضییقات و دشواریهایی بر آنها فراهم می شد و از طرف هیئت حاکمه و اکثریت مورد بی مهری و آزار قرار گرفته و احیانا دچار سخترین و وحشیانه ترین شکنجه ها می گردیدند. روی این اصل مسأله اقلیت‌ها و تأمین حقوق مشروع آنان از ازمنه قدیم در تاریخ سیاسی جهان بصورت یک مشکل بین المللی مطرح و موردنظر و بررسی قرار گرفته است.
در گذشته به گروه اقلیت به دیدی بیگانه می نگریستند. نهایتا عنوان بیگانه نظر به اختلاف سیستم سیاسی هر کشوری مفهوم خاصی بخود می گرفت.
در سرزمین هایی که سیستم نژادی حکمفرما بود بیگانه کسی بود که خون و زبان و یا سایر مشخصات نژادی وی با نژاد شخص و یا اکثریت حاکم تطبیق نمی نمود.
همچنین در کشورهایی که از سیاست مذهبی پیروی می شد و پایه ملیت بر اساس مذهب معینی قرار گرفته بود و بیگانه بکسی می گفتند که پیرو مذهب حاکم و یا اکثریت ملت نبود.
در عصر حاضر نیز که تابعیت هر کشوری بر اساس عناصر ملی خاص پی ریزی شده است افرادیکه واجد عناصر و مشخصات مزبور نمی باشند بیگانه و گروهی خارجی و مستقل از ملت شمرده می شود.
ماهیت بیگانه در گذشته منحط و در حال حاضر که ما جهان مترقیش می نامیم هیچ گونه فرقی نگرده است تنها فرقی که مشاهده می شود اینست که تشخیص بیگانه و خارجی در حکومت های گذشته موکول بنظر شخص حاکم و یا هیئت حاکمه بود ، و اکنون تابع قانونیست که باز اکثریت آنرا وضع می نمایند و در هر دو صورت اقلیت ، گروهی خارجی و اجنبی و بیگانه بشمار می رود.[۲۵]
در حقیقت وصله ناجوری بر دامن ملت و گروهی منفصل از عنصر انسانی تشکیل دهنده کشور محسوب می شوند و هیچ گونه وحدت ملی در میان دو گروه با اقلیت بیگانه و اکثریت ملت وجود نداشته و جز با تغییر تابعیت ، وحدت ملی بین آن دو قابل تحقق نیست.
اما در سیستم فقه و حقوق اسلامی با وجود اینکه تابعیت بر اساس مذهب نهاده شده بیگانه مفهومی ندارد و فرد یا گروه های مذهبی می تواند با انعقاد پیمان و قرارداد (ذمه) بگروه امت اسلامی بپیوندد و بدین وسیله از گروه های مختلف متحدی که دارای تابعیت متفاوت می باشند ملت و امت واحدی تشکیل می گردد.[۲۶]
اما در تاریخ حقوق بین الملل مثال های متعددی از پیمان هایی وجود دارد که برای حمایت و تأمین منافع گروه های خاصی منعقد شده اند مانند پیمان اولیوای[۲۷] ۱۶۶۰ که توسط لهستان واکتور کبیر منعقد شد و طی آن پومرانیا[۲۸] و لیونیا[۲۹] در اختیار سوئد قرار گرفت و به ساکنین این سرزمین ها تضمین داده شد از آزادیهای مذهبی بهره مند شوند.
نمونه بعدی کنوانسیون چند جانبه ۱۸۸۱ برای تعیین مرزهای یونان و ترکیه است.
بعلاوه در روابط قدرتهای مسیحی و اسلامی غالبا نمونه هایی از حمایت از اقلیت ها برمی خوریم مانند پیمان سنت لویس فرانسه در ۱۲۵۰ که برای حمایت از مارونیهایی منعقد شد که اتباع فرانسه محسوب می شدند. در این پیمان های اولیه غالبا بر آزادی وجدان و آزادی انجام مراسم عبادی تأکید می شد. گرچه برای این آزادیها هم محدودیت هایی قائل می شدند. پس از کنگره وین پیمانهای حمایت از اقلیت ها دقت بیشتری یافت و حمایت از اقلیت های مذهبی به حمایت از اقلیت های ملی تبدیل شد.[۳۰]
عصر نوین اروپا در پی انقلاب های فرانسه و آمریکا پدیدار شد ، بر مسئله حمایت از اقلیت ها جنبه غیرمذهبی تر بخشید.

جهت

۲-لباس شهرت ۷۶
۳-لباس تشخص و تمایز ۷۷
۴-لباس بیگانگان ۷۷
اثرات روانی رنگ ها ۷۹
انتخاب رنگ لباس ۸۴
رنگ های مناسب لباس در فرهنگ ایران ۸۴
نگاه مثبت به رنگ مشکی ۸۶
باید ها و نباید ها در رنگ لباس از دیدگاه اسلام ۸۷
لباس های رنگی و روشن ۹۱
شیک پوشی ۹۳
تأثیرات فرهنگ شیک پوشی ۹۴
تاریخچه مد ۹۷
تأثیرات بعد از ورود مد ۹۷
فایده تحلیل مسأله مد ۱۰۱
محاسن مد ۱۰۱
معایب مد ۱۰۲
رفتارشناسی انسان در زمینه پوشاک و مد ۱۰۳
شلوارهای پاره ۱۰۶
راهکارهای پیشنهادی مقابله با مد ۱۰۷
فصل سوم: سلامت روان ۱۰۹
تعریف سلامت روان ۱۰۹
پوشش و نقش آن در سلامت روان ۱۱۰
تأثیر پوشاک بر سلامت جسم ۱۱۳
شلوار تنگ و چسبان ۱۱۶
تأثیر پوشاک بر سلامت روان ۱۱۶
تأثیر رنگ بر جسم ۱۱۸
تأثیر رنگ بر روان ۱۲۰
رنگ به انسان انرژی می دهد ۱۲۱
تأثیر مد بر سلامت جسم و روان ۱۲۲
نتیجه گیری ۱۲۴
منابع و مآخذ ۱۲۷
کتب و مقالات و نشریات: ۱۲۷
سایت ها: ۱۲۸

چکیده

در اسلام، هر هنری با معیار هر چه نزدیک تر بودن و مؤثر تر بودن آن در روح انسانی سنجیده می شود. نزدیکترین چیز به روح ما، بدن ماست. بنابر این، هر هنری که با بدن سرو کار دارد، مهم است. از همه ی آنها مهم تر جامه است. جامه بعد از بدن نزدیک ترین چیز به ماست. آنچه می پوشیم در آنچه در درون آن احساس میکنیم مؤثر است. تمدن کلاسیک اسلامی زیباترین جامه های مردانه و زنانه را به وجود آورده است. جامه ی مردانه همواره بسیار مردانه و جامه ی زنانه همواره بسیار زنانه بوده است. فلسفه ی جامه در اسلام نشان دادن زیبایی مردانه و زنانه بوده است، البته در مورد جامه زنانه، نه در ملأ عام. هنر جامه در تمدن اسلامی به وفور دیده می شود. در این راستا نگارنده سعی کرده تا به این هنر مهم در زمینه های پوشش، طراحی لباس، رنگ لباس، مد و سلامت روان، که مباحث جداناپذیر آن است، با بهره گرفتن از کتب، روایات و مقالات، بپردازد. در این زمینه ها، از سایت های مختلف ، سخنرانی ها و مصاحباتی که در این زمینه در جشنواره ها شده، نیز سود جسته ام. همچنین به مباحث تفاوت در پوشاک اندرونی و بیرونی، و نیز پوشاک امروزی پرداخته شده است. در این راستا از کتاب شهید سید رضا پاک نژاد که از مهم ترین منابع این تحقیق می باشد استفاده شده است. در دوره کنونی که لباس ها دچار تغییرات بسیاری شده و بعضاً از غالب لباس ایرانی خارج شده است، باید به لباس ایرانی- اسلامی توجه بیشتری داشته باشیم، چرا که لباس ایرانی برای مردم ایران یادآور جایگاه ایشان در هستی و نظام آفرینش است و هر قسمتی از لباس ایرانی بیانگر حکمتی است که در تفکر ایرانی ریشه دارد، تفکری که از تاریخ، ادیان، شعرا و هنرمندان سرچشمه گرفته است. و بنابر این انتخاب لباس باید با توجه به تأثیر آن که منجر به سلامت جسم و روان است، صورت بگیرد.
کلید واژه:پوشش، پوشاک بانوان، ارزش زن در اسلام، رنگ، مد، سلامت روان

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

مقدمه

اکنون در جامعه ما، خطر تبدیل شدن به جامعه ای مصرفی حس می شود. لذا آشنایی با پیشینه تاریخی و فرهنگی مکاتب مرتبط با مد و طراحی لباس، مهم به نظر می رسد. با نگاهی بر تاریخچه مد به صورت طبقه بندی شده به ترتیب زمانی و از سده ی هفدهم به بعد، می توانیم تجربه های ملت هایی را دنبال کنیم که با دور شدن از اصلِ خود، گاه با زیان های جبران ناپذیری در تمام عرصه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مواجه شده اند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
موضوع پوشش از ابعاد مختلفی مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته، و کتاب ها و مقاله های فراوانی در این زمینه تدوین شده است، ولی به بُعد روان شناختیِ پوشش و تأثیر آن، از نظر روانی بر زن، کمتر توجه شده است. این پژوهش در پی آن است تا با بررسی نقش پوشش در سلامت روانی، گامی کوچک در راه برطرف ساختن این نیاز بردارد و به مربیان و مسؤولان فرهنگی جامعه، بینش تازه ای درباره تأثیر روانی پوشش بر زنان و دختران ارائه دهد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
امروزه پوشش زنان و مردان ما در حال تغییر است و همانطور که در احادیث آمده است، پیش بینی شده که زنان لباس مردان و مردان لباس زنان را بر تن خواهند کرد. دلیلی که به این پژوهش پرداخته ام، این است که مطالعه ای در این موضوع داشته باشم که آیا لباسی که بانوان قبلاً می پوشیدند، چه اسلامی و چه فرهنگی، مشکلی داشته که در پوشش آن ها شاهد تغییراتی هستیم، یا دلیل دیگری دارد. امروزه بحثی که در جامعه اسلامی مطرح است، بحث مد است، که با آمدن آن بانوان و دختران ما را درگیر خود نموده است و ما شاهد تغییرات بسیاری در پوشاک بانوان، بخصوص در پوشاک بیرون از منزل آنها هستیم. در این راستا به موضوع پوشاک بانوان از دیدگاه اسلام و روان شناختی و تأثیری که بر سلامت روان می تواند داشته باشد، خواهم پرداخت. امید است که این پژوهش مقدمه راهی برای بحث های جدی تری در مورد پوشاک بانوان و اهمیت دادن به آن باشد و طراحان ما با توجهِ بیشتر به طرح هایی که ارائه میدهند، به طراحی لباس بانوان بپردازند.

فصل اول: کلیات

وقتی صحبت از پوشش اسلامی می شود، باید دید، دیدگاه اسلام در مورد پوشش چیست؟ و آیا درست است که پوشش ما، طبق آئین اسلام باشد یا نه؟ و سپس به پوشش که یکی از سفارشات مهم در دین اسلام است بپردازیم.
در ابتدا به تعریفی در مورد دین اسلام که البته جامع ادیان الهی و کامل ترین مرتبه از دین الهی است، می پردازیم. بدین دلیل که کامل ترین مجموعه احکام، دستورالعمل ها و معارف را در بر دارد. یعنی آن چیزی است که از سوی خداوند به وسیله پیامبر خاتم (ص) برای بشر فرستاده شده است و در آن عقاید و راهکار هایی برای سعادت و نجات انسان بیان شده است که انسان با فطرت سلیم خود آن را بصورت کلی در می یابد.
استاد مطهری در بیان تعریف اسلام به عنوان دینی که بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده، اسلام را یک مکتب و ایدئولوژی می داند که مبتنی بر جهان بینی خاص است و می گوید: “اسلام که بر چنین جهان بینی بنیاد شده است مکتبی است جامع گرا و واقع گرا، در اسلام همه ی جوانب نیاز های انسانی اعم از دنیایی یا آخرتی، جسمی یا روحی، عقلی و فکری یا احساسی و عاطفی، فردی یا اجتماعی توجه شده است”.
در این راستا موضوع جاودانگی و جامعیت اسلام را مطرح می کنیم که این ویژگی در دین اسلام باعث تمایز آن با ادیان دیگر شده و برکامل بودن و همیشگی بودن دین اسلام تأکید دارد.

جامعیت و جاودانگی اسلام

۱- خاتمیت
ویژگی خاتمیت دین اسلام بر اساس آیات وروایات مورد اجماع مسلمانان از آغاز تا کنون می باشد.
استاد مطهری در این زمینه بیان می کند: “از طرفی اسلام طرحی است کلی و جامع و همه جانبه و معتدل و متعادل، حاوی طرح های جزئی و کارآمد در همه ی موارد. ولی آنچه در مورد انبیاء قبلی مطرح بوده است، برنامه ی مخصوص برای یک جامعه ی خاص از جانب خدا بوده است. در دوره ی اسلام علماء و رهبران امت باید با بهره گرفتن از منابع پایان ناپذیر وحی اسلامی برنامه ی خاصی تنظیم کنند و آن را به مرحله اجرا گذارند. و از طرف دیگر بلوغ رشد فکری، اجتماعی بشر در ختم نبوت نقش دارد. زیرا اولا کتاب آسمانی خویش را مصون از تحریف نگه داشته، ثانیا برنامه ی تکاملی خود را یکجا تحویل گرفته و استفاده می کند، ثالثا ترویج و تبلیغ و اقامه ی دین، امر به معروف و نهی از منکر را به عهده گرفته که دیگر نیاز به پیامبران تبلیغی بدین وسیله مرتفع شده است ورابعا می تواند در پرتو اجتهاد کلیات وحی را تفسیر و توجیه نماید و در شرایط مختلف مکانی و متغیر زمانی هر موردی را به اصل مربوط ارجاع میدهد، پس معنی ختم نبوت این نیست که نیاز به این تعلیمات ندارد و نبوت پایان یافته است، بلکه نیاز به وحی جدید و تجدید نبوت پایان یافته است،‌بلکه نیاز به وحی جدید و تجدید نبوت ها رفع شده است.”(مطهری ،مرتضی، خاتمیت، ۷۱)
۲-جامعیت
هر چند ادیان الهی قبل از اسلام (مانند یهود و مسیحیت) در زمان خود از جامعیت نسبی برخوردار بوده اند، ولی دین اسلام به اقتضای خاتمیت آن، دارای جامعیت مطلق نسبت به ادیان دیگر است. بنابر این اسلام دارای جامعیت نسبی نیست که محدود به زمان و مکان خاص باشد.
بر اساس آنچه در بین اهداف و مقاصد دین اسلام بیان شد، این دین که خاتم ادیان هم می باشد نمی تواند جامع نباشد، چرا که اگر هدایت و کمال انسان در تمامی حوزه های حیات، هدف دین است نه بخشی از آن، باید باورها (مفروضات اساسی)، ارزش ها ورفتارهای ارائه شده توسط آن جامع و فراگیر باشد و فقط به حوزه ی زندگی فردی محدود نباشد. به همین دلیل است که بین خاتمیت، جامعیت ، کمال و جاودانگلی دین قائل به تلازم شده اند.
رویکرد حداقلی و حداکثری در بحث جامعیت دین را در ادامه بیان می کنیم. تأکید خواهیم نمود اگر نگاهی عمیق و همه جانبه به مقاصد و غایات و اصولا فلسفه نزول دین و بعثت انبیاء بشود، رویکرد حداقلی نمی تواند نتیجه ی یک تلاش دین پژوهانه باشد. در این بحث تنها به بیان دو نظریه ی حداقلی و حداکثری اکتفا نموده، جمع بندی می کنیم.

۱-نظریه ی حداقلی

طرح اولیه ی این نظریه مانند بسیاری از مباحث کلام جدید در غرب و در دامن فرهنگ مسیحیت بوده است. عدم توجه به این مهم پیامدهای نامناسبی را به دنبال دارد و در بسیاری از موارد مانع از آن شده که اندیشمندان مسلمان در طرح دیدگاه ها و ارائه مناقشات به یک نتیجه ی ثمر بخش برسند.
عده ای از قائلین به نظریه ی حداقل اصرار دارند که حضور دین در عرصه های اجتماعی یا به نوعی آباد سازی دنیا توسط دین را نفی کنند. از جمله دکتر سروش در کتاب مدارا و مدیریت تأکید دارد:
“وقتی کسی عاشق دین است، برای او جامعیتی می طلبد که دین واقعا واجد آن نیست. بسیاری از دین داران انتظار دارند که دین هم دنیایشان را آباد کند و هم آخرتشان را. یعنی از دین متوقعند که جمیع مسائل ریز و درشت دنیوی و اخرویشان را پاسخ دهد. امام این انتظار هیچ دلیل عقلی و شرعی ندارد. تأکید می کنیم حتی یک دلیل عقلی و شرعی برای این پندار در دست نیست.”(سروش ، عبدالکریم، مدارا و مدیریت ، ۳۶۶)
وی در جای دیگر می نویسد :”واقعا از نظر بنده محال است که شما بتوانید اثبات کنید که فلان نظام حقوقی دینی از تمام نظام های اقتصادی دنیا بهتر است. حداکثر کاری که می توانید بکنید این است که بگویید این نظام خوب است، آن نظام ها هم خوبند”(سروش ، عبدالکریم، مدارا و مدیریت ، ۲۰۴)
عکس مرتبط با اقتصاد
“ملاحظه می شود در اینجا تلاش می شود عقل جمعی بشر تثبیت شود و از آن سو دین عهده دار مسائل اجتماعی بشر نشودیا حداقل در اولویت نباشد و این با قرائت های متعادل دیگر حداقلی کاملا متقاوت است. ” (عاصی،۱۳۸۷، ۶۳)

۲- نظریه ی حداکثری

“مراد از نظریه های حداکثری از فقه و شریعت این است که قوانینی که به میزان حداکثر لازم برای تنظیم شؤون فردی و اجتمعی انسان لازم است، در شریعت بیان شده است و با اجتهاد در منابع و متون دینی می تواند آنها را بدست آورد. برای وضوح مطلب باید گفت نظریه ی حداکثری مبتنی است بر لوازم دین خاتم و جامع و کامل. یعنی اگر پذیرفتیم دین کامل باید در بردارنده ی مجموعه ی نیازهای هدایتی انسان برای یک حیات سعادتمندانه و بنیان نهادن یک جامعه الهی با ویژگی های انسانی برای سعات دنیوی و اخروی باشد، ناگزیر بر اساس مباحثی که در انحصاری بودن قانون گذاری برای خداوند ذکر شد، باید، آنچه از قانون و مقررات و باید ها و نباید های مورد نیاز به او ابلاغ شود.”(عاصی، ۱۳۸۷،۶۳)
حال که در اینجا مطالبی از جامعیت و جاودانگی اسلام مطرح شد و بر اساس نظراتی که در این زمینه وجود دارد، می توان پذیرفت که اسلام دینی است کامل و جامع، پس احکامی که در اسلام وجود دارد نیز کامل است و در اینجا بحث را درباره ارزش هایی که اسلام به زن داده و در زمینه پوشاک(باید هاو نباید ها) مطرح کرده است، دنبال می کنیم.

ارزش زن در اسلام

ارزش های مردانه و زنانه
بی تردید در متون دینی ما، ارزش های برابری زنان و مردان مطرح کرده اند. مردان و زنان به طور یکسان به اجرای ارزش هایی چون عدالت گرایی، راست گویی، امانت داری، ایثار، انفاق، صبر و مدارا و پرهیز از ضد ارزش هایی مانند ستمگری، تهمت، غیبت، رفتارهای خلاف عفت، بخل و حسد مکلف اند، اما روشن است عمل اخلاقی در سه حوزه اندیشه، عواطف و رفتار بروز می کند. تفاوت مردان و زنان در این سه ساحت -کم یا زیاد – موجب تفاوت هایی در ارزش های اخلاقی بر اساس جنسیت و همچنین باعث ایجاد تفاوت مرد و زن در توانایی بر عمل اخلاقی می شود. بنابراین اعتقاد به ارزش ها و هنجارهای متفاوت برای مردان و زنان نظریه ای است که در اندیشه اسلامی قابل دفاع است.
البته نمی توان به طور قطعی و دقیق بیان کرد که چه مقدار از تفاوت های رفتاری مردان و زنان ریشه های طبیعی دارد، چرا که انسان ها متأثر از فرهنگ ها و معیار های اخلاقی حاکم بر محیط اجتماعی خود رفتارشان را شکل می دهند. این رفتار ها بنابر اصل تربیت پذیری آدمیان نسل به نسل می تواند باز تولید شود. گاه رفتاری در محیطی فرهنگی به منزله کاری زنانه یا مردانه ستوده می شود، اما در محیط فرهنگی دیگری چنین نیست. بنابراین جوامع مختلف به دلخواه خود و تحت تأثیر عوامل دیگری به جز زمینه های بدنی و روانی، هم ارزش های متفاوتی را تعریف می کنند و هم ارزش های متفاوتی را به هنجار تبدیل می نمایند.
در جامعه دینی نیز، دین یکی از منابع مهم تعریف رفتار درست از نادرست و آموزش دینی یک منبع هنجار ساز است. بر این اساس گزاره های اخلاقی دین صلاحیت کافی برای اثبات ارزش های مردانه یا زنانه دارند، همچنانکه مرجعیت دین در نظام تربیت خانواده و جامعه می کوشد بر اساس آن ارزش های الهی، رفتار صحیح و مردانه و زنانه را در دختران و پسران درونی نمایند.(علاسوند،۱۳۹۰، ۱۵۰)
“در اسلام ، هرگز ارزش زن بر مبنای قدرت بازو، حتی قوای دماغی(فعالیت های فکری و مغزی) و میزان کارائی او در امور سیاسی و اجتماعی و یا فعالیت های صنعتی و اقتصادی و حتی خدمات علمی و فرهنگی ارزیابی نمی شود، بکله ارزشیابی او در درجه اول بر اساس کارایی روحی و عاطفی او، و در درجه دوم بر مبنای کارآیی فکری یا کار عضلانی اوست، بطوریکه گرچه خداوند متعال طبق آیات متعددی اجر و مزد بندگان خود را در مقابل کار مثبتی که انجام می دهند برای زن و مرد مساوی اعلام فرموده و حتی در امر طاعات و عبادات بین زن و مرد فرقی قائل نیست ، معذالک در تعیین حدود کار و میزان کارآیی، زن را مختار و آزاد گذارده است. دلیل این تبعیض علنی میان زن و مرد و حمایت بی دریغ اسلام از زن ، بر می گردد به ساختمان طبیعی و امتیازات خاص وجودی او که در مرد خلاف آن است، زیرا هرچه در مرد قوای غریزی و فعالیت فکری و مغزی و قدرت عضلانی قوی است ، به مراتب بیشتر از آن در زن قوا و استعدادهای عاطفی قوی است، یعنی اسلام کارآیی مرد را در فعالیت های جسمی و فکری و کارآیی زن را در فعالیت های روحی و بخصوص عاطفی او می داند و در آن خلاصه میکند.” (صبور اردوبادی، ۱۳۶۸،ج ۳، ۵۷)
بهر صورت اسلام ارزش زن را نه در قدرت بازوی او خلاصه می کند و نه در قدرت فکری و مغزی یا برتری های علمی او، بلکه ارزش زن را مربوط به اصل مهمی می داند که اگر در جوامع بشری محترم شمرده شود، راه میانبری است که بشریت را زا این منجلاب فساد و اسارت در قید حیوانیت و غرایز و شهوات ، مخصوصا خود خواهی ها که منشاء همه بدبختی ها در جامعه بشریت است، نجات داده و نه تنها این سایه شوم را از سر انسان ها کوتاه می نماید ، بلکه راه ترقی و تعالی بشر را بسوی انسانیت حقیقی هموار می سازد که امروزه شاهد فراموشی آن در جامعه هستیم.
در اسلام زمانیکه زنان از منزل خارج می شوند، از آنرو که نباید در پی جذبه فیزیکی و جنسی باشند، خود را می پوشانند. نه مردان و نه زنان، در اسلام، حق ورودِ جاذبه فیزیکی به روابط اجتماعی را ندارند.
“از دیدگاه اسلام، ارزش اجتماعی زن ربطی به اندازه دور کمر، بلندی قد، وزن، رنگ پوست و یا نژاد وی ندارد. بکله ارزش اجتماعی وی بستگی به دانایی، ایمان، عملکرد انسانی، اجتماعی و سیاسی و توانایی های کاری او دارد. ما استفاده از بدن زن برای فروش محصولات را توهینی به مقام زن می شماریم. توسل به جذبه فیزیکی زن ، برای کار در فروشگاه ها را توهین، ظلم و تحقیر در حق وی تلقّی می کنیم. نگاه به جاذبه جنسی به چشم یک ارزش اجتماعی و تجاری سرمنشاء تبعیض خواهد بود، زیرا کسی که از این جذابیت ها برخوردار نیست، محکوم به از دست دادن بسیاری از موقعیت ها بوده و همچنین از احترام کمتری نیز بهره مند خواهد شد. ” (قدیری ابیانه، ۱۳۹۰، ۶۳). این خود عدالتی است که اسلام از طریق احکام پوشش به زنان داده شده است.
ارزش های مورد قبول قرآن و دین: در این ارزش ها تفاوتی بین زن و مرد نیست. این ارزش ها عبارت اند از : ایمان، عمل صالح، علم و دانش، تقوی، سبقت در ایمان، هجرت، جهاد.

پوشش در اسلام

اساساً فلسفه حجاب برای حفظ احترام زن و سلامت نفس و سلامت جامعه بشری و عزت و آبروی زن تدوین شده است.
شناخت نفس و اوصاف حمیده و رذیله آن و پاک نمودن نفس از صفات و عادات غیر انسانی و سوق دادن آن به حد وسط که نقطه عدالت است. زیرا چنین عدالتی است که از تعادل صفات فاضله و ملکات معتدله چهارگانه سرچشمه گرفته است و ملکات چهارگانه از این قرار است:

مطالعاتی که در بیشتر کشورها درباره ویژگیهای شخصی معلمان انجام گرفتهاند گویای این واقعیت هستند: افرادی که « معلمی» را به عنوان حرفه برای خود انتخاب میکنند، دارای ثبات عاطفی و توانایی سازگاری بیشتر با مردم هستند. معلمان بیش از صاحبان سایر مشاغل روی برقراری مناسبات شخصی ، کمک کردن به دیگران، کار کردن با مردم و « بودن» با آنان تأکید میکنند، و غالباً افراد « اجتماعی» میباشند و به ارزشهای معنوی و اخلاقی جامعه پایبندی بیشتری از خود نشان میدهند. همچنین مطالعات نشان میدهند دانشجویانی که قصد معلم شدن دارند گرایش بیشتری به مذهب و تدین دارند، و در امور و مسائل سیاسی محافظهکارتر از دیگران هستند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
پ) برخورداری از استعدادها و قوای ذهنی نسبتاً خوب
طبیعت کار معلمی ایجاب میکند که او در درجه اول حافظه قوی داشته باشد تا بتواند هم معرفت و دانش بشری را، که در واقع ابزار اصلی و اساسی کار وی است، کسب کند، و هم جریانات و امور مربوط به کلاس و شاگردان را به خاطر بسپارد و به موقع به یاد آورد. معلمی که در چند جلسه اول کلاس بتواند اسامی شاگردان خود را یاد بگیرد و آنان را به اسم بخواند، با این کار میتواند اطمینان و اعتماد شاگردان را به گفته های خود نیز جلب کند، و در نظر کودکان فرد توانا و با ارزش و مسلط به کار خود جلوهگر شود. معلمانی که تکالیفی را برای روزهای بعد تعیین میکنند، سپس در اثر ضعف حافظه از یاد میبرند، در نظر کودکان به فراموشکاری معروف میشوند و بسا که همین امر از نظر یادگیری مطالب و انجام دادن تکالیف پیامد تربیتی نامطلوبی داشته باشد. بنابراین، حافظه بزرگترین سرمایه معلم و مهمترین استعدادی است که معلم را در تدریس خوب و کسب دانش یاری میکند.
معلم علاوه بر داشتن حافظه خوب و وفادار ، باید از هوش نسبتاً خوبی نیز برخوردار باشد. چه با توجه به این تعریف هوش که عبارات از استعداد درک معانی مجرد و سازش با محیط و موقعیت جدید و حل مشکلات زندگی است، معلم هر لحظه با موقعیتی جدید و مشکلی تازه در کلاس درس و محیط پرورشی روبروست. داشتن هوش نسبتاً قوی او را توانا میکند که بهترین و مناسبترین راه حل مشکل را پیدا کند. مسلم است معلم با هوش از استعدادهای تخیل، تصور، تداعی، تجزید، تعمیم، حکم، و استدلال بهره کافی خواهد داشت و این استعدادها او را در عرضه و بیان موضوع به شاگردان که دارای افکار، عواطف و احساسات متفاوتی هستند، و در تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات بیشتر یاری میکنند. علاوه بر این استعدادهای یادشده معلم را توانا می کنند به اینکه مقتضیات زمان و مکان را به خوبی دریابند و متناسب با آن، عکس العمل از خود نشان دهد. با توجه به اهمیت نقش استعدادها و قوای ذهنی معلم در پیشرفت و توفیق برنامههای آموزشی و پرورشی است که در کشورهای مترقی از کسانی که داوطلب شغل معلمی هستند تست هوش و سایر استعدادها به عمل میآیند و کسانی در گزینش پذیرفته میشوند که بالاترین نمرات یا نمرات قابل قبولی را کسب کرده باشند.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
۲٫ ویژگیهای حرفهای و فنی معلم
معلم از یک طرف رابط و واسطهای است میان فرهنگ موجود و یادگیرندگان و از طرف دیگر تسهیل کننده و یا فراهم آورنده موجبات یادگیری آنان است. چنین معلمی برای اینکه در کار خود موفق باشد و بتواند در تحقق هدفهای آموزش و پرورش چه در زمینه رشد معرفت و انتقال میراث تمدنی و چه در سایر زمینه ها مانند اقتصادی و اجتماعی، نقش خود را به طور مؤثری ایفا کند باید « اهل علم» و «صاحب معرفت و دانش» و دارای مهارتهایی باشد بطور کلی در این مورد میتوان به دو نوع معلومات اشاره کرد:
عکس مرتبط با اقتصاد
الف) معلومات عمومی که به اطلاعات اجمالی و کلی معلم درباره معرفت و دانش بشری مربوط است که جنبه تخصصی ندارند، ب) معلومات فنی و حرفهای که به کار معلمی و تدریس او مربوط است که به شرح مختصر هر یک از آنها پرداخته می شود.
الف) معلومات عمومی
منظور از معلومات عمومی معلم داشتن اطلاعات اجمالی درباره علوم طبیعی، اجتماعی، سیاسی، و اقتصادی، ادبی و هنر، فرهنگ موروثی و غیره است، داشتن اطلاعات عمومی برای معلم از این لحاظ اهمیت دارد که او را در رهبری نسل جوان وآشنا کردن آنان با مقتضیات زمان، درک احتیاجات جامعه توانا میسازد. از طرف دیگر اطلاعات عمومی معلم را مجهز میسازد تا در انتقال دانش و میراث تمدنی و تدریس و اجرای آن قسمت از برنامه آموزشگاه که مواد و مطالب درسی نامیده میشوند، توفیق یابد. لازمه این کار ، داشتن تحصیلات وسیع و جامع است که یک قسمت از آن از طریق تحصیل رسمی در مراکز تربیت معلم و دانشکده های علوم تربیتی به دست میآید، لکن قسمت اعظم آن از طریق داشتن عشق و علاقه به مطالعه کتب و مجلات مختلف حاصل می شود.متاسفانه معلمانی که معلومات سطحی دارند معمولاً خود را زندانی نوشته های کتاب درسی مییابند و توانایی بیرون آمدن از آن را ندارند چنین معلمان در کلاس درس جرأت و اعتماد خود را از دست میدهند، قدرت تطبیق موضوع را با نیازها، علایق ، و سطح معلومات دانش آموزان ندارند، نمیتوانند محیطی در کلاس درس به وجود آورند که محرک رشد قوای ذهنی دانشآموزان باشد، بیشتر اوقات به سؤالات دانشآموزان یا جواب نمیدهند و یا جوابها عمیق و برانگیزنده نیستند، کلاس درس این قبیل معلمان شور و هیجان لازم را ندارد، سرانجام، دانشآموزان توانایی به کار بستن معلومات فراگرفته از کتاب را در زندگی روزانه پیدا نمی کنند.
ب) معلومات فنی و حرفهای
معلومات فنی و حرفهای معلم را میتوان تحت عنوان ۱) معلومات تخصصی ۲) معلومات حرفهای مورد مطالعه قرار داد.
۱٫ معلومات تخصصی: غرض از معلومات تخصصی این است که معلم باید در رشتهای که تدریس میکند مانند ادبیات، علوم، زبان خارجی، و غیره اطلاعات نسبتاً جامع و کافی داشته باشد و به اصطلاح به مواد و مطالب درسی مسلط باشد. پر مایگی و دانایی معلم در رشته تدریس خود از چند لحاظ حائز اهمیت ویژهای است: اول اینکه دانشآموز معلم خود را داناترین و برازندهترین مردمان میداند. بنابراین، معلم با فراگرفتن معلومات لازم و کافی راجع به مباحث و مطالبی که تدریس میکند این اعتماد و اطمینان دانشآموز را نسبت به خود برای همیشه جلب و حفظ میکند. دیگر اینکه اگر معلم درباره موضوع و مطالب مورد تدریس اطلاعات و معلومات کافی برای ارائه در کلاس نداشته باشد، سعی میکند محیط کلاس را به صورتی درآورد که دانشآموزان امکان و مجال پرسش درباره موضوع را پیدا نکنند، و احتمالاً در مقابل سؤال دانشآموزان، برای پوشاندن عیب و نقص خود به روشها و شیوه های نامطلوبی متوسل شود که نتیجه آنها، در هر حال از نظر تربیتی نه تنها پسندیده نباشد بلکه آموزش و پرورش را از مسیر اصلی خود خارج سازد.
هرگاه معلم در رشتهای که تدریس میکند اطلاعات کافی و روشنی نداشته باشد، طبیعی است که در بیان و انتقال آن به دیگران نیز با مشکلاتی مواجه خواهد شد. بدیهی است که تسلط به یک رشته از معرفت، مستلزم داشتن تحصیلات کافی در آن رشته، و یا مطالعه و تحقیق است، تا شخص بتواند میان مطالب آن رشته پیوستگی و ارتباط منطقی برقرار کند. بنابراین، مراکز تربیت معلم و دانشکده های علوم تربیتی باید سعی کنند راه و روش کسب معلومات و مهارتهای مربوط به آن را یاد دهند و عادات مطالعه را در دانشجویان به وجود آورند. فارغ التحصیلان ( معلمان) نیز باید، از طریق مطالعه دائمی کتب، مجلات، و جزوات مربوط به رشته تحصیلی و تدریس خود ، و شرکت در سخنرانیهای علمی و سمینارها و کلاس های کوتاه مدت و یا دراز مدت باز آموزی و کار آموزی ، روز به روز بر اطلاعات خود بیفزایند تا بتوانند در کلاس درس با اطمینان خاطر و اعتماد به نفس تدریس کنند.
از طرف دیگر، معلم باید متناسب با پیشرفت زمان، معلومات خود را توسعه دهد و از یافته های جدید رشته تحصیلی و تدریس خود مطلع شود اگر معلم تنها به مطالب زمان تحصیل خود قناعت کند، و یا تنها به نوشته های کتب مورد تدریس خود توجه نماید، معلومات او متناسب زمان پیشرفت نخواهد کرد. در نتیجه دانشآموزان او نیز مطالب علمی و اجتماعی زمان را درک نکرده، از تحولات اوضاع و احوال بی خبر خواهند ماند. همچنین، باید توجه کرد، دنیایی که امروز معلم در آن تدریس میکند، از هر لحاظ ، چه از نظر وسایل زندگی، چه از نظر افزایش اطلاعات و علوم، با دنیایی که در آن تحصیل میکرده است، تفاوت کلی دارد. هر روز دری تازه از معلومات و اکتشافات به روی بشر باز میشود و انسان کنجکاو و متفکر در شناختن پدیده های طبیعی و رفع مشکلات زندگی و تأمین حوائج خود به پیشرفتهای قابل توجهی نائل میشود.علاوه برآن، افزایش معلومات عمومی و تخصصی معلمان سبب اعتلای شخصیت آنان نیز میشود. فراوان دیده شده است، مخصوصاً در محیطهای فرهنگی و علمی و آموزشی، معلمانی که به یکی از فنون و معرفت بشری احاطه دارند، در مقایسه با سایر همکاران، همیشه مورد توجه و احترام خاص دانشآموزان و دیگران میباشند و همین تسلط علمی و یا فنی عامل مهم پیشرفت و ضامن موفقیت وی میشود.
۲٫ معلومات حرفهای:داشتن معلومات عمومی از یک طرف، و اطلاعات لازم و کافی در رشته و موضوع تدریس از طرف دیگر، برای یک معلم خوب و شایسته لازم است، اما کافی نیست. معلم علاوه بر شایستگی عقلانی و صلاحیت علمی، نه تنها باید دارای اطلاعات و نگرشهای تربیتی لازم باشد، بلکه باید بتواند آنها را در عرصه عمل یعنی در آموختن و هدایت کردن به مورد اجرا بگذارد. به این مناسبت است که در اکثر کشورها آموزش و پرورش معلم، به ویژه در نیم قرن اخیراز اهمیت خاصی برخوردار است.
مهارتهای حرفه ای معلمان
یکی از مهمترین وبرجسته ترین عوامل فرایند یاددهی – یادگیری ، موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در آموزش و پرورش وابسته به وجود معلمانی است که از توانایی های نظری و علمی لازم برخوردار باشند. معلم علاوه بر مسئولیت طراحی ،اجرا و ارزشیابی فرایند یاددهی- یادگیری در محیط آموزشی بعنوان فردی سازنده و فراهم آورنده شرایط و محیط فرهنگی متناسب و پویا با رفتار خود در جامعه برای مردم خصوصاًًبرای نسل جوان الگو و اسوه می باشد. و با قابلیت‌ها و مهارتهای خود در دانش آموزان برای رسیدن به کمال، رشد و بالندگی نگرش و انگیزه مثبت ایجاد می کند که مهارتهای حرفه ای معلم نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد که منظور از مهارتهای حرفه ای شامل آگاهی از روش های تدریس، سازماندهی و اداره کلاس، مشاوره و راهنمایی دانش آموزان و ارزشیابی می باشد.
حسن ملکی مهارتهای حرفه ای معلم را «مهارتها و توانایی های عملی معلم در فرایند یادگیری مانند مهارت معلم در تهیه طرح، اجرای روش های نوین تدریس، استفاده از وسایل کمک آموزشی و ارزشیابی» می داند. بطور کلی شایستگی های معلم به ۳ بخش عمده (مهارتهای عمومی، مهارتهای تحقیق و مهارتهای حرفه ای) تقسیم می شود که در بخش مهارتهای حرفه ای داشتن مهارت عملی در اداره و مدیریت کلاس، طراحی، اجرای ارزشیابی و انتخاب روش های مناسب تدریس برای یاددهی- یادگیری مهم است و همچنین معلم علاوه بر شایستگی عقلانی و صلاحیت علمی نه تنها باید دارای اطلاعات و نگرشهای تربیتی باشد بلکه باید بتواند آنها را در عرصه عمل یعنی در آموختن و هدایت کردن به مورد اجرا بگذارد. پس معلم باید دارای مهارتهایی مانند (آشنایی با روش تدریس، طراحی آموزشی و ارزشیابی) باشد (تقی پورظهیر،۱۳۸۷، ص۱۴۸). تدریس امر ساده ای نیست و معلم در تدریس با متغیرهای مختلفی سر و کار دارد، شناخت و کنترل همه عوامل و متغیرها کار آسانی نیست و شاید بتوان گفت غیرممکن است. بدون شک در ایجاد محیط یادگیری عواملی همچون ویژگیهای معلم و شاگرد، ساخت نظام آموزشی، محتوای آموزشی و دهها متغیر دیگر می تواند موثر باشد. اساسی ترین عامل برای ایجاد موقعیت مطلوب در تحقق هدفهای آموزشی معلم است. تسلط به محتوا و موضوع درس از مهمترین ویژگیهای معلم است اما معلم علاوه بر داشتن محتوای غنی علمی، باید از فنون و مهارتهای آموزشی، روش های ارائه محتوا و چگونگی برقراری ارتباط، نظریه های جدید ارتباطی و از دانشهای جدید روانشناسی و علوم رفتاری بویژه روانشناسی تدریس و یادگیری آگاهی کافی داشته باشد. معلم باید علاوه بر ویژگیهای شخصیتی و علمی دارای صلاحیتهای حرفه ای باشد، زیرا با این مهارت می تواند به فعالیت های آموزشی خود جهت دهد و به تحلیل فرایند آموزشی بپردازد و با بهره گرفتن از امکانات و تجهیزات موجود روش تدریس خود را انتخاب کند. ضروری است که معلم باید علاوه بر داشتن محتوای غنی علمی و آشنایی با روش های تدریس باید با برنامه ریزی، طراحی آموزشی و ارزشیابی که به عنوان مولفه های مهارتهای حرفه ای شناخته شده اند آشنایی و تسلط کامل داشته باشد تا بتواند تدریس موثر و اثر بخش داشته باشد (شعبانی، ۱۳۸۶، ص ۱۱۷).
بدین سان امروزه تدریس در آموزش و پرورش فقط «تدریس و یاددادن» نیست، بلکه برانگیختن و راهنمایی یادگیرندگان برای یادگیری است. معلم موفق معلمی نیست که فقط تدریس می کند یا آموزش می دهد، بلکه کسی است که فرصتهای گوناگون یادگیری را فراهم می سازد (شعاری نژاد، ۱۳۸۱، ص ۱۷).
زمانی این فکر متداول بود که فردی چیزی را بداند می تواند آن را یاد دهد یعنی شرط تدریس را داشتن معلومات معلم می دانستند، امروزه صاحبنظران بر این اعتقادند که تنها داشتن معلومات برای تدریس کافی نیست بلکه شرایط دیگری نیز باید وجود داشته باشد. گرچه مهارت و تسلط به رشته تخصصی معلمی، یکی از ارکان مهم این شغل به حساب می آید لیکن تحقق این امر با کسب مهارتهایی در ارائه مطلب مورد تدریس امکان پذیر است. متخصصین تعلیم و تربیت شیو های تدریس رابه مهارتهای کوچک تقسیم می کنند و توصیه می نمایند هر معلم قبل از تدیس باید مهارتهای لازم را کسب کند. از جمله این مهارتها «مهارتهای حرفه ای معلم» می باشد.
۱- مهارت در اداره کلاس درس یا مدیریت کلاس درس: اگر دانش آموزان در کلاس درس فعال باشند کلاس درس برای کار آماده بوده و مشکلی برای معلم فراهم نمی آید.
۲- مهارت در مشاوره و راهنمایی دانش آموزان: این امر زمانی تحقق پیدا می کند که دانش آموزان نسبت به معلم اعتماد داشته باشند، جلب اعتماد دانش آموزان باعث خواهد شد که آنان مسایل و مشکلات خود را با معلم در میان گذارند.
۳- مهارت در استفاده از تکنولوژی آموزشی: به معلم کمک می کند با کمترین فعالیت بیشترین کارایی را داشته باشد.
۴- مهارت در روش تدریس و انتخاب محتوای مناسب: استفاده از الگوهای نوین تدریس مبتنی بر فناوریهای جدید از جمله مهارتهایی است که باعث می شود کلاس درس جذاب و بهترین محیط برای یادگیری و اموزش خلاقیت دانش اموزان می باشد. در چنین محیطی دانش آموزان ضمن روبرو شدن با مسایل واقعی زندگی، مسایل را حل می کنند.
۵- مهارت در طراحی آموزشی و اجرای آن: مهارت در آغاز کردن درس، مهارت در آماده شدن برای رفتن به کلاس، مهارت در برنامه ریزی درس برای یک جلسه کار کلاس، مهارت در تعیین تکلیف مناسب، مهارت در خلاصه کردن محتوای آموزشی در کلاس درس، مهارت در کشف خلاقیت و نوآوری دانش آموزان، مهارت در استفاده از مثالهای مناسب و قابل توجه دانش آموزان از جمله مهارتهای ضروری معلمان در این بخش است که ضروری است همه معلمان به آنها مجهز باشد.
مهارتهای معلم در تدریس
معلم به منظور انجام گرفتن فعالیتها به مهارتهایی احتیاج دارد که در عرصه یاددهی – یادگیری آنها را «مهارتهای تدریس» مینامند. چنین مهارتهایی با توجه به زمان اجرای فعالیتهای آموزشی به سه دسته به قرار زیر تقسیم شده اند:
۱٫ مهارتهای پیش از تدریس (مرحلهی فعالیتهای طراحی و برنامه ریزی)
۲٫ مهارتهای ضمن تدریس (مرحلهی اجرا)
۳٫ مهارتهای بعد از تدریس (مرحلهی ارزشیابی)
مهارتهای پیش از تدریس در ارتباط با مجموعه فعالیتهایی است که معلم پیش از رفتن به کلاس آنها را انجام میدهد، مانند: ۱- انتخاب هدفهای درس، ۲- تعیین روش های مناسب تدریس و ۳- مشخص ساختن نظام ارزشیابی.
مهارتهای ضمن تدریس در برگیرندهی فعالیتهایی است که معلم به هنگام تدریس در کلاس انجام میدهد. برخی از این فعالیتها عبارتاند از: ۱- آماده سازی ذهنی دانشآموزان ۲- ارائه مطلب و ۳- تأثیر بر فعالیتهای گروهی.
مهارتهای بعد از تدریس به آن دسته از فعالیتهایی گفته میشود که پس از انجام تدریس بایستی به کار گرفته شوند مانند ۱- سنجش میزان پیشرفت تحصیلی دانشآموزان، ۲- تهیه آزمونها و ۳- تفسیر نتایج آزمونها.
مهارتهای پیش از تدریس و فعالیتهای مرتبط با آن در فصل طراحی آموزشی مورد بحث قرار گرفت و مهارتهای بعد از تدریس و فعالیتهای مربوط به آن در فصل ارزشیابی مورد بحث واقع خواهد شد. در این بخش مهارتهای ضمن تدریس مورد توجه قرار میگیرد و فعالیتهای آنکه نقش بسیار مهمی در فرایند یاددهی یادگیری ایفا می کنند به تفصیل بررسی میشود.
مهارتهای ضمن تدریس
آشنایی هرچه بیشتر معلم با مهارتهایی که در ضمن تدریس بایستی به کار گرفته شوند نه تنها وی را در امر آموزش کمک میکند بلکه او را در دستیابی به هدفهای تدریس و همچنین فراهم آوردن شرایط مناسب برای یادگیری دانشآموزان یاری مینماید. در زیر به برخی از این مهارتها که توسط کارشناسان تعلیم و تربیت مورد تأکید واقع شدهاند اشاره میگردد.
۱٫ ایجاد ارتباط صحیح:
برقراری ارتباط صحیح با دانشآموزان کلاس یکی از مهمترین مهارتهای معلم به شمار میرود. بدین جهت وی میبایستی بیش از هر مهارت دیگری در پرورش و گسترش آن کوشا باشد.
ارتباط به طرق مختلف تعریف شده اما در سادهترین شکل آن به صورت فرایندی بین پیام دهنده (معلم) و پیام گیرنده (دانشآموز) به منظور دریافت پیام (متن درس) آمده است. در شرایط ایدهآل و مطلوب که عوامل مخل و مزاحم حذف شدهاند، احتمال دریافت صحیح پیام و همچنین پاسخگویی مناسب بسیار زیاد میباشد. اما از آنجا که در برقراری روابط پیچیدهی انسانی عوامل زیادی، با توجه به شرایط خاص زمانی و مکانی، مشارکت دارند، عملاً امکان دستیابی به شرایط ایدهآل ارتباط، اگر غیرممکن نباشد بسیار دشوار میباشد. از این رو ارائه مطلب درسی در کلاس به صورت مطلوب صرفاً از طریق ارتباط صحیح بین معلم و دانشآموز صورت میپذیرد. برای نیل به این منظور، معلم باید عوامل مخل در مسیر رد و بدل شدن پیامها را شناسایی نموده و نسبت به رفع آنها اقدام کند.
عوامل مخل در ارتباط ممکن است هم به پیام دهنده، هم به پیام گیرنده و هم خود پیام مربوط باشد. برای مثال اگر به هنگام ارسال پیام، صدای معلمی نارسا باشد یا اینکه بیان وی قابل درک نباشد و یا مثل افراد کسل و بی شوق و ذوق در کلاس درس حاضر گردد، در این صورت خود او به عنوان فرستندهی پیام موجب اخلال در جریان ارتباط میباشد. یا اگر حواس دانشآموز پرت یا دلهره داشته باشد و آماده گوش دادن نباشد و یا اینکه اساساً دانش پایهی او ضعیف باشد، در این حالت، بدون شک، ایجاد هرگونه پیام مبهم و نارسا بوده و یا اینکه بر اساس ذوق و علاقه و توانایی دانشآموزان تهیه نشده باشد. سرانجام، عامل مخل ممکن است مربوط به وسیلهای باشد که معلم به منظور ارسال پیام از آن بهره میگیرد (صفوی،۱۳۸۱، ص۸۹).
در هر صورت معلم برای رفع هر یک از عوامل مخل بایستی در وهلهی اول مشخص سازد که عامل مزاحم مربوط به کدام یک از عناصر تشکیل دهنده نظام ارتباطی میباشد، سپس مجدانه در جستجوی راه حل مناسب، قدم بردارد. عوامل مخل و مزاحم در کلاس درس متعددند و طرقی که برای برطرف شدن آنها پیشنهاد گردیده به قرار زیر میباشد:
الف) حرکت معلم در کلاس به هنگام تدریس و ثابت نبودن در یک جا
ب) تمرکز بخشی دانشآموزان از طریق نمونه های کلامی و غیرکلامی
ج) تغییر شکل دادن به رابطه متقابل خود و دانشآموزان در کلاس
د) سکوت و قطع فعالیت آموزشی برای چند لحظه
هـ) استفاده از حواس مختلف دانشآموزان در آموزش
۲٫ نقش صدا و بیان معلم:
صدای جالب و صمیمی معلم و بیان دلنشین و رسای او نقش به سزایی در برقراری ارتباط بین معلم و دانش آموزان ایفا میکند که اگر مورد غفلت واقع شود میزان بهرهگیری از فرایند آموزشی به میزان قابل توجهی کاهش مییابد.
معلم باید بکوشد تا با انجام فعالیتهای زیر، دانشآموزان را در نیل به هدفهای آموزشی یاری رساند:
الف) رسا و دلنشین ساختن صدا و صمیمی کردن آن
ب) تلاش در تغییر تُن صدا و اجتناب از یکنواختی
ج) سعی در رعایت حالات عاطفی جملات
د) بیان هر جمله به اقتضای معنای آن
هـ) مطابقت دادن صدای خود با موقعیت مکانی دانشآموزان
۳٫ آماده سازی ذهنی دانشآموزان:
معمولاً در تدریس مباحث یا موضوعات جدید ، ممکن است بعضی از دانشآموزان آمادگی ذهنی لازم را برای یادگیری مطلب تازه نداشته باشند. از این رو، معلم باید با بهره گرفتن از مقدمهای مناسب، زمینه یادگیری هر چه بیشتر دانشآموزان را فراهم سازد. چینی مقدمهای موجب میگردد که افکار دانشآموزان از مشغولیات قبلی جدا شده و به موضوع درس جدید یا فعالیتهای آموزشی تازه جلب گردد. اصولاً مقدمه تدریس به دو صورت: ۱- معاشرتی و ۲- درسی مطرح میباشد. در مقدمهی معاشرتی معلم با دانشآموزان صمیمانه احوال پرسی کرده و بدین وسیله آنان را آمادهی شنیدن مطالب جدید میسازد و بعد از آن، درس جدید معرفی میگردد. در مقدمه درسی ، فعالیت تدریس با مطالبی که دانشآموزان میدانند و یا تجربیاتی که در رابطه با آن کسب کردهاند، شروع گشته و بدین طریق دانسته ها به درس جدید وصل میگردد. به کارگیری چنین تمهیداتی موجب میگردد که ۱- توجه دانشآموزان به درس جلب گردد، ۲- کنجکاوی آنان برانگیخته شود، ۳- موضوعهای تدریس به هم ارتباط پیدا کنند و ۴- دانشآموزان برای یادگیری آمادگی لازم را کسب نمایند .
۴٫ مهارت پرسش:
طرح پرسشهای مناسب برای دانشآموزان و دریافت پاسخهای مطلوب از آنان، مهارتی است که معلمان به هنگام ارائه مطالب اموزشی خود به آن نیاز مبرمی دارند زیرا مناسب پرسش کردن یعنی مطلوب درس دادن و از طریق پرسش کردنهای به موقع و حساب شده است که معلم قادر میگردد دانشآموزان را به سوی یادگیری مطلوب سوق دهد. باید در نظر داشت که نقش معلم صرفاً انتقال معلومات نیست بلکه آموختن نحوهی یادگیری به دانشآموزان میباشد. به علاوه، پرسشهای مناسب نه تنها زمینهی یادگیری مطلوب را فراهم میسازد بلکه محیط کلاس را از حالت خشک و بی روح خارج ساخته و محیطی گرم و دلپذیر و پرهیجان برای درک و فهم بهتر مطالب به وجود می آورد.بررسیها نشان میدهد که اغلب معلمان تازه کار و در پاره ای از موارد حتی معلمان مجرب و کارآزموده آنچنان که باید و شاید نحوهی پرسش کردن صحیح را در تدریس به طور مطلوب نمیدانند و به این موضوع بسیار با اهمیت در تدریس، توجه کمی نشان میدهند.
۵٫ مهارتهای غیر گفتاری:
استفاده از علائم، قراردادها و حرکات خاص همانند پرسش و پاسخ مناسب، در جلب توجه و دقت دانشآموزان به فعالیتهای آموزشی، مؤثر بوده و نقش بسزایی در میزان یادگیری آنان ایفا میکند. موارد زیر نمونه هایی از ارتباط غیر گفتاری به شمار میروند که قادرند ثمربخشی کار معلمان را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
۶٫ مهارت توضیح:
توضیح به مفهوم روشن کردن مشکل درسی دانشآموز توسط معلم به هنگام ارائه مطلب به منظور درک بهتر آن، آمده است. توضیح اگر ساده، مختصر و کوتاه باشد خیلی بهتر است. زیرا بدین وسیله دانشآموز به سهولت و سرعت مطالب را درک میکند.
۷٫ مهارت تشویق و تنبیه:
تشویق و ترغیب یکی از مهمترین اصول آزمایش شده در روانشناسی تجربی است که در سالهای اخیر معلمان در کلاس درس برای تدریس بهتر به استفاده از آن روی آوردهاند.بررسیها نشان میدهد اگر تشویق به نحو مؤثری صورت پذیرد، نقش بسزایی در پیشرفت دانشآموزان و توسعه رفتار مناسب آنان ایفا میکند. به علاوه تشویق و ترغیب نه تنها موجب تغییر تغییر رفتار مطلوب دانشآموز میگردد بلکه به او اعتماد به نفس بیشتری نیز میبخشد. درحالی که فقدان آن سبب دلسردی و عدم اعتماد به نفس میشود.
۸٫ مهارت در برقراری انضباط:
در زمان های قدیم که معلم محور تمام فعالیتها بوده و موضوع درسی اصالت داشت و روش تدریس نیز با میل و ارادهی او تعیین میگردد و دانشآموزان کمتر مورد توجه قرار میگرفتند، بین خواست معلم و همچنین نیازها، استعدادها و رغبتهای دانشآموزان، تضاد و تناقض فراوان بود. دانشآموزان ناگزیر بودند برنامهها و موضوعهای تحمیلی و روش های تدریس معلمان را با جان و دل بپذیرند و به طور دقیق اجرا کنند و اعتراضی هم نداشته باشند. چنین امری بدون شک کنترل دقیق و همه جانبهی دانشآموزان را ایجاب میکرد و معمولاً به پیدایش مسائل انضباطی گوناگون منجر میگردید. لیکن از زمانی که بر اثر مجاهدتها و کوششهای علمای تربیت و پژوهشهای روانشناسان، دانشآموزان محور تمام فعالیتهای آموزشی قرار گرفتند و بین خواسته های آنان و روش تدریس معلم ارتباط منطقی برقرار شد و تفاوتهای فردی کودکان مورد توجه قرار گرفت و احترام متقابل حاکم بر روابط بین معلم و دانشآموزان گردید، بروز مسائل انضباطی روند کند و ملایمی به خود گرفت.
۹٫ مهارت ترغیب و تشویق دانشآموز به مطالعه، تمرین و تکرار:
معلم قبل از اینکه از دانشآموزان بخواهد که به طور مستقل کار کنند، بایستی روش های صحیح مطالعه را به آنان بیاموزد. به اعتقاد صاحبنظران شرایط مطلوب مطالعه عبارت است از: ۱- مکان مناسب، ۲- مشخص بودن هدف، ۳- داشتن روش صحیح، ۴- نور کافی، ۵- آرامش خاطر و برکنار بودن از هر گونه پریشانی، ۶- یادداشت برداری و ۷- پیروی از ساعات منظم کار میباشد.
مهمترین هدفهای مطالعه از نظر متخصصان به قرار زیر است:
۱٫ برانگیختن ابتکار و ذوق دانشآموزان
۲٫ استقلال در کار و احساس مسئولیت
۳٫ ازدیاد تجارب دانشآموزان
۴٫ استفاده صحیح از اوقات فراغت
۵٫ و سرانجام، گسترش فعالیتهای آموزشی از مدرسه به خانه
۱۰٫ مهارت جمعبندی:
جمعبندی به آن دسته از فعالیتها اطلاق میشود که به وسیله معلم طراحی میگردد تا یا کمک دانشآموزان کلاس، آنچه را وی بهعنوان محتوا برای رسیدن به هدفی ارائه داده است به نتیجهای مناسب و پایانی مطلوب برساند. بدون جمعبندی که معمولاً در کلاس به قصد آموزش و یادگیری صورت میگیرد، آگاهی از میزان تسلط دانشآموزان بر مطالب ارائه شده میسر نخواهد بود. اساساً جمعبندی به منظور وصول به موارد زیر در تدریس توصیه گردیده است:
۱٫ متمرکز ساختن حواس دانشآموزان بر مطالب آموخته شده.