کارایی (تأثیر) ریشه‌های زبان پارسی در زبان‌های دیگر؛ کارآیی واژه‌های پارسی در زبان‌های دیگر؛ ویژگی‌های زبان پارسی؛ سادگی زبان پارسی؛ پاسداری از زبان.
رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین. ارکان سخن. تهران: مطبوعاتی شرق، ۱۳۴۵، ۳۸۱ ص.
فصل اول ـ اغلاط مشهوره؛ فصل دوم ـ کتاب‌های لغت فارسی و عربی؛ فصل سوم ـ مترادفات و فروع؛ فصل چهارم ـ اضداد؛ فصل پنجم ـ الفاظی که با تغییر حرکات تغییر معنی می‌دهد؛ فصل ششم ـ دخیل؛ فصل هفتم ـ کلمات فارسی معرب؛ فصل هشتم ـ نقد سخن.
رنجبر، محمود. بررسی و توصیف گویش گالشی. رشت: گیلکان، ۱۳۸۲، ?ص.*
رنجبر، مریم‌السادات. انواع فعل در تاریخ بیهقی. اصفهان: مانی، ۱۳۷۹، ده+۱۴۸ ص.
فعل؛ وجوه فعل؛ فعل مجهول؛ فعل متعدی؛ ساختمان فعل؛ حذف شناسه یا فعل کمکی؛ صورت‌های مختلف فعل از نظر نوع و کاربرد؛ انواع ساختمان جمله؛ چند نمونه خاص از انواع فعل.
رواقی، علی. ذیل فرهنگ‌های فارسی. با همکاری مریم میرشمسی. تهران: هرمس، ۱۳۸۱، بیست+۵۸۰ ص، کتابنامه.
روحی، اصغرعلی. دبیرعجم. لاهور: [بی‌نا]، ۱۹۳۶ م، ۴۷ ص.
بهره اول ـ متفرقات از خفت و ثقل الفاظ، ترادف الفاظ، علم ادب، شئون ادبیات، خصایص زبان فارسی که بدان از تازی امتیاز دارد، تصرفات فارسیان، … .*
ریاحی، محمدامین. زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی. [تهران]: پاژنگ، ۱۳۶۹، ص ۲۴۲ـ۲۴۷.
زبان و تجدد ادبی در عثمانی؛ تدریس فارسی در مدارس.
رییس‌السادات، مصطفی [ارسنجانی]. آموزش زبان: مقایسه کامل دستور زبان فارسی، انگلیسی، عربی و خودآموز. تهران: مهین، [?۱۳]، ۶۴ ص.
بخش اول ـ سخن و اجزاء آن؛ بخش دوم ـ اسم (نام)؛ بخش سوم ـ فعل؛ بخش چهارم ـ صفت؛ بخش پنجم ـ کنایه و اقسام آن؛ بخش ششم ـ عدد؛ بخش هفتم ـ قید؛ بخش هشتم ـ حرف اضافه؛ بخش نهم ـ حرف ربط؛ بخش دهم ـ اصوات؛ بخش یازدهم ـ جمله یا سخن؛ بخش دوازدهم ـ طرز جمله‌بندی؛ بخش سیزدهم ـ جمله مستقیم، جمله غیرمستقیم؛ بخش چهاردهم: جمله ناقص، کامل، مکمل.
ــــــ . مشکلات زبان یا مقایسه‌ زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی، قواعد مفید و … .[بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا]، ۶۰ ص.
مطلب اول ـ مقایسه زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی؛ مطلب دوم ـ ترجمه و قواعد آن، اقتباس؛ مطلب سوم ـ نگارش و دستورهای آن؛ مطلب چهارم ـ اشکال دیکته فارسی.
زرسنج، محمدرضا. دستور و نگارش فارسی و دستور فارسی (اصول انشایی، قواعد املایی، علامت‌گذاری). تهران: خدمات فرهنگی رسا، ۱۳۶۲، ط+۲۱۸ ص.*
زرشناس، زهره. جستارهایی در زبان‌های ایرانی میانه شرقی. به کوشش ویدا نداف. [ویرایش۲]. تهران: فروهر، ۱۳۸۰،[۲۸۵] ص، نقشه.
بخش اول ـ ادبیات زبان‌های ایرانی میانه شرقی: یک ـ زبان سغدی، دوـ دیگر زبان‌های ایرانی میانه شرقی؛ بخش دوم ـ نگاهی به چند کتاب: فرهنگ سغدی، دستور تاریخی زبان فارسی.
ــــــ . زبان و ادبیات ایران باستان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۲، ۱۱۹ ص، مصور.
فصل اول ـ زبان و ادبیات باستانی ایران: ۱ـ مادی ۲ـ سکایی ۳ـ فارسی باستان ۴ـ‌ اوستایی؛ فصل دوم ـ زبان و ادبیات میانه ایران: گروه غربی، گروه شرقی، ادبیات مانوی.
زعفرانچی، مسعود؛ آموزگار، حبیب‌الله. فرهنگ فارسی به فارسی دانش، شامل الفاظ و کلمات ملفوظ در زبان فارسی امروز. تهران: صفار، [بی‌تا]، ۱۰۰۰ ص.
(مقدمه؛ بیان نوع دستوری کلمات).
زمانیان، صدرالدین. فرهنگ جمع مکسر. [تهران]: علوی، ۱۳۶۹، ۱۷۰ ص، جدول.
جمع مکسر، انواع جمع مکسر؛ اوزان جمع قله؛ اوزان مختلف جمع مکسر؛ آـ ی (مفرد، جمع، معنی)
ــــــ . فرهنگ مصدرهای زبان فارسی. تهران: رامین، ۱۳۷۸،ج+ [۴۰۴]ص.
مصدر؛ مصدر گروهی (= مرکب) ؛ مصدرهای ناگذرا (= لازم) و گذرا (متعدی).
زمردیان، رضا. اصول فونولوژی (واج‌شناسی) و تطبیق آن با گویش قاین. مشهد: [بی‌نا]، ۱۳۵۱، ۹۳ ص، جدول.
تعریف واج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی (فونولوژی)؛ بررسی خصوصیات زبان‌ها؛ اصول تشکیل‌دهنده فونتیک؛ تجزیه و تحلیل فونولوژی؛ ساختمان جمله؛ تطبیق فونولوژی برگویش قاین:معرفی‌گویش، گویش قاین، ویژگی‌های گویش قاین، صامت‌ها، مصوت‌ها، طبقه‌‌‌‌‌‌بندی واج‌ها، تکیه، چگونگی قرارگرفتن واج‌ها در کلمه و تکواژ، پرسش‌نامه.
ــــــ . زبان شناسی علمی بررسی گویش قاین. مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی، ۱۳۶۸، دوازده+۲۰۹ ص.
بخش نخست ـ توصیف واجی؛ بخش دوم ـ مقایسه‌ای آوایی میان فارسی رسمی و گویش قاین؛ بخش سوم ـ صرف (ساخت‌شناسی)؛ بخش چهارم ـ دستگاه فعل؛ بخش پنجم ـ نحو؛ بخش ششم ـ ساختمان واژه.
زنجانی، علی. دستور زبان فارسی. رشت: مؤ سسه فرهنگی و انتشاراتی ده‌سرا، ۱۳۸۰، ۷۵ص.
زبان؛ اقسام زبان فارسی؛ دستور زبان فارسی؛ فرق میان همزه و الف؛ انواع کلمه؛ جمله؛ فعل؛ پسوندها؛اسم؛ ضمیر؛ صفت؛ قید؛ شبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمله؛ حرف و اقسام آن؛ پیشوند؛ پسوند؛ حذف.
زندی‌مقدم، زهرا؛ کاووسی‌نژاد؛ سهیلا. استخراج بیش از ۴۰۰ عنوان مقاله مرتبط با مسایل دستور زبان فارسی از نشریه‌های علمی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، (چاپ نشده).*
ــــــ . بررسی ویژگی‌های صوری قید. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، (چاپ نشده).*
ــــــ . تهیه فهرست واژه‌های مرکبی که جزء دوم آنها بن ماضی یا مضارع است و تعیین بسامد آنها. تهران: فرهنگستان زبان وادب فارسی، (چاپ نشده).*
زهتابی، محمدتقی. زبان آذری ادبی معاصر، آواشناسی ـ قواعد نگارش. ویراستاری و پیشگفتار از علی‌‌‌‌اکبر ترابی. تبریز: نوبل، ۱۳۷۰، ۱۴۱ ص.
بخش نخست ـ کلیات درباره زبان؛ بخش دوم ـ زبان آذری؛ بخش سوم ـ ترکیب آوایی یا فونتیک زبان آذری؛ بخش چهارم ـ قواعد نگارش زبان آذری ادبی معاصر.
الزینیمی الشندونی الصینی، محمد بن ‌الحکیم. منهاج‌ الطلب کهن‌ترین دستور زبان فارسی. به کوشش محمدجواد شریعت. اصفهان: مشعل، ۱۳۶۰، [پانزده]+[۱۰۶] ص.
مقدمه؛ متن کتاب؛ یادداشت‌ها (تحلیل مطالب کتاب).
ساغروانیان، جلیل. فرهنگ اصطلاحات زبان شناسی موضوعی ـ توصیفی. مشهد: نما، ۱۳۶۹، ۵۶۱ ص، مصور، جدول، نمودار.
فهرست نشانه‌هایی که در این فرهنگ به کار رفته است؛ فهرست نشانه‌های آوانویسی برای کلمات فارسی؛ فهرست نشانه‌های آوانویسی برای کلمات انگلیسی؛ فهرست رمزهای مدخل‌های اصلی؛ راهنمای استفاده از فرهنگ؛ پیشگفتار؛ عنوان مدخل همراه با رمز مدخل و شماره مدخل.

سامعی، حسین. الگوهای واژه‌سازی در زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان وادب فارسی، گروه واژه‌گزینی، ۱۳۷۶، ?ص (جزوه).*
سپنتا، ساسان. آوانویسی فیزیکی زبان فارسی (توصیف مشخصه‌ های صوت‌شناسی واج‌های زبان فارسی). اصفهان: نشرگل‌ها، ۱۳۷۷، ۱۳۵ ص.
۱ـ خصوصیات صوتی تمایزدهنده واج‌ها ۲ـ مشخصه‌ های صوتی‌شناختی و تحلیل اکوستیکی واحدهای ملفوظ ۳ـ دستگاه‌های مورد استفاده ۴ـ تعیین‌ سازه‌های واج‌های زبان فارسی ۵ ـ روش کار در سنجش سازه‌ها ۶ـ تعیین سازه‌های واج‌های زبان فارسی ۷ـ کشش (امتداد) واج‌های زبان فارسی ۸ـ عوامل زبرزنجیری و عناصر نوایی ۹ـ فرایندهای واجی.
سجادی، ضیاءالدین. در مکتب استاد، گفتارهای رادیویی درباره زبان فارسی. [تهران]: کتابفروشی فروغی، [۱۳۴۵]، ۳۰۰ ص.
(پاسخ به شصت‌ودو نکته دستوری به طور پراکنده).
سرتیپ‌پور، جهانگیر. ویژگی‌های دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی. رشت: گیلکان، ۱۳۶۹، بیست‌و هفت+۳۱۹، تصویر، نقشه.
بخش اول (ویژگی‌های دستور گیلکی): الفباء واج‌نویسی قراردادی، ویژگی‌های مصوت‌ها در گیلکی، اسم، صفت، عدد، کنایه، مبهمات، ضمیر، قید، تکواژ‌های نقش‌نما، حروف ربط و عطف و موصول، فعل، مصدر و الگوهای ساختاری زمان‌ها، جمله یا سازه، پیشوندها، پسوندها، اصوات؛ بخش دوم ـ واژه‌نامه.
سرو، حسن. واژه‌نامه زبان شناسی در زمینه‌های وابسته آلمانی ـ فارسی. تهران: نگاره، ۱۳۷۳، ۳۲۰ ص.
[واژه‌نامه زبان شناسی].
سرور، غلام. تاریخ زبان فارسی. کراچی: [بی‌نا]، ۱۹۶۲ م، ?ص.*
سعیدیان، عبدالحسین. دستور زبان فارسی و فنون ادبی. تهران: مطبوعات مروج، ۱۳۴۸، ص۱ـ۲۲۳.