عنوان: بررسی میزان آگاهی مدیران مدارس متوسطه ی اول
چکیده :
هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان آگاهی مدیران مدارس متوسطه ی اول از اهداف و آیین نامه اجرایی و رابطه آن با میزان اثربخشی آنان در شهرستان بندرعباس در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳میباشد. این پژوهش از نظر هدف ، کاربردی و از نظر چگونگی گردآوری داده ها توصیفی همبستگی است. گروه نمونه شامل ۵۹ نفر از مدیران مدارس متوسطه ی اول شهر بندرعباس (به غیر از مدارس غیر انتفاعی،استثنایی،روستایی و…) است و به ازای هر مدیر ۴ نفر معلم این دوره (۲۳۶ معلم) انتخاب شد. که در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳ در مدارس متوسطهی اول این شهرستان به تدریس مشغول میباشند. داده های پژوهش با بهره گرفتن ازدو پرسشنامه، متشکل از (پرسشنامه اثربخشی مدیران و پرسشنامه آگاهی ازآیین نامه اجرایی و اهداف دوره متوسطهی اول «معراج عربی» ) جمع آوری شد. روایی محتوایی پرسشنامه های پژوهش مورد تأیید متخصصان قرار گرفت. پایایی پرسشنامه های تحقیق نیز با بهره گرفتن ازروش آلفای کرونباخ در پرسشنامه اثربخشی مدیران ۹۷/۰و در پرسشنامه آگاهی از آیین نامه اجرایی و اهداف دوره متوسطهی اول ۷۰/۰ محاسبه شد.(معراج عربی) داده های حاصل با بهره گرفتن از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید. بررسی نتایج نشان داد که میزان آگاهی مدیران نسبت به آیین نامه اجرایی و اهداف دوره تحصیلی متوسطه ی اول رابطهای مستقیم با اثربخشی آنان دارد. همنچنین نتایج نشان از آن دارد که میزان آگاهی مدیران از آیین نامهی اجرایی و اهداف دوره تحصیلی متوسطهی اول در سطح نامطلوبی پایین میباشد. همچنین نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که بین میزان آگاهی مدیران نسبت به آیین نامهی اجرایی مدارس و اهداف دوره تحصیلی متوسطهی اول از نظر سابقه خدمت ، سابقه مدیریت ، مدرک تحصیلی و رشته تحصیلی تفاوت معنادرای وجود ندارد و نتیجه آزمون T نشان داد که بین میزان آگاهی مدیران زن و مرد در مورد آیین نامهی اجرایی مدارس و اهداف دوره متوسطهی اول تفاوت معناداری وجود ندارد.
واژگان کلیدی : ( اثربخشی ، مدیران ، معلمان ، آیین نامهی اجرایی ، اهداف ، متوسطهی اول .)
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه :
توسعه اجتماعی ، اقتصادی ،فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای بستگی به آموزش و پرورش آن جامعه دارد. تجزیه و تحلیل عوامل رشد و توسعه جوامع پیشرفته حاکی از آن است که همه این کشورها به نوعی از آموزش و پرورش مطلوب و اثربخش برخوردار بوده اند.« فیلیپ کومبز[۱]» یادآور می شود که اگر قرار است تحولی در عرصه تعلیم و تربیت به وقوع بپیوندد، این تحول و دگرگونی باید از مدیریت آموزش و پرورش آغاز شود. ( عسگریان،۱۳۸۰). به همین دلیل است که اکثر کشورهای در حال توسعه نیز به دنبال رشد و توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش خود هستند و سعی می کنند که با بررسی موانع و مشکلات نظامهای آموزشی خود قدمهای مثبتی را در راه توسعه آموزشی جامعه خود بردارند.
عکس مرتبط با اقتصاد
در این میان آنچه که بیشتر خود را نمایان می کند این مسئله بسیار مهم است که در شرایط پیچیده امروز هیچ نظام آموزشی بدون رهبری و مدیریت کارآمد قادر نخواهد بود که پاسخگوی مسایل و مشکلات مربوط به جوامع خود باشند.
از طرف دیگر مدیریت دوره متوسطه اول یکی از حساس ترین و پراهمیت ترین مدیریت های آموزشگاهی است .مدیر این دوره می تواند از طریق فرایندهای مدیریتی مانند برنامه ریزی ، سازماندهی ،نظارت ،کنترل و ارائه الگوهای رفتاری مناسب و فراهم آوردن زمینه های آموزش و یادگیری بهتر بر پایه نیازها و ویژگی های رشدی دانش آموزان با همکاری معلمان، اولیا و مقامات آموزش و پرورش در این دوره به تحقق اهداف تعلیم و تربیت کمک کند.
تحقق بخشی اهداف آموزش و پرورش مهم ترین وظیفه مدیران آموزش و پرورش محسوب می شود. در این میان شاید مدیران مدارس بیشترین مسئولیت را به عهده داشته باشند.(نیکنامی،۱۳۷۵)
برای اینکه مدیران آموزشی بتوانند این مسئولیت خطیر و ارزشمند را به نحو احسن انجام دهند لازم می نماید که نسبت به اهداف تعلیم و تربیت به طور اعم و اهداف مقرر مقطع حوزه فعالیت خود به طور اخص آگاهی و شناخت کافی و نسبت به اجرای آئین نامه اجرایی تعهد لازم را داشته باشند. چرا که به تعبیر دکتر علاقه بند سازمانی اثربخش است که توانایی دستیابی به اهداف خود را داشته باشد.(علاقه بند،۱۳۷۲)
بر همین اساس هر مدیر آموزشی لازم است بداند که به کجا (اهداف آموزشی) و با چه ابزاری (آئین نامه اجرایی) می تواند مسیر تعلیم و تربیت نیروی عظیم جامعه را به سر انجام مقصود برساند. چرا که اگر سازمان آموزش و پرورش و مدیران آن از ماهیت کار خود غافل باشند و یا در فرایند یادگیری یاد دهی وقفه ای به وجود آورند، حاصل کارشان در ابعاد اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی متوجه جامعه خواهد شد و در رشد و توسعه جامعه و یا افت و انحطاط آن سهم موثرخواهد داشت. (صافی،۷۷)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
پیتر دراکر[۲] ، در مورد اهمیت مدیران در سازمانها می گوید : مدیران کم یاب ترین و در عین حال با ارزش ترین سرمایه سازمان ها هستند. (شیرازی،۱۳۷۳)
بیان مساله :
توجه به آموزش و پرورش سابقه ای دیرینه دارد،در هر جامعه ای آموزش و پرورش از مهمترین ارکان آن جامعه است . راه ترقی جامعه وجود انسانهایی آگاه و روشن است . این آگاهی و روشنی که به تغییر مطلوب نگرش ها تعبییر می شود،از وظایف عمده نظام آموزش و پرورش می باشد .«تبلور کار آموزش و پرورش در تربیت نیروی انسانی متعهد ،دانشمند،متخصص و ماهر است،از تجربیات و تحقیقات چنین بر می آید،کشورهایی که خواسته اند خود را به سطح بالاتری از رشد برسانند، از طریق آموزش و پرورش و تغییر در نظام آموزشی به چنین هدفی دست یافته اند. چنانکه قسمت قابل ملاحظه ای از در آمد خود را صرف آموزش و تعلیم و تربیت می کنند.» (پرداختچی،۱۳۷۴)
«آرتور لوئی[۳]» می نویسد:آموزش و پرورش در مقایسه با دیکر صنایع ،صنعت فوق العاده عظیمی است. و«ایوگلست[۴]»گفته است : امروز زیر بنای هر اقتصادی آموزش و پرورش است. (قرایی مقدم،۱۳۷۴) اهمیت آموزش و پرورش از این گفته ها و بیانات بخوبی دریافت می شود. همچنین نشان می دهد که پیشرفت جوامع و توسعه یافتگی آنها تا حدود زیادی به اثر بخشی آموزش و پرورش و تربیت نیروی انسانی ماهر بستگی دارد.
از طرف دیگر توجه به این نکته ضروری می نماید که مهمترین بخش هر نظام آموزشی نیز مدیریت و عملکردآن در اجرای برنامه های آموزشی می باشد. لذا پرداختن به امور مربوط به مدیران و بررسی میزان کارایی آنها اهمیت فوق العاده ای می یابد.صاحبنظران می گویند: اکنون که عصر مدیریت و رهبری است ،موفقیت نهاد و سا زمانها تا حدود زیادی بستگی به کارایی و اثربخشی مدیریت دارد.(قرایی مقدم،۱۳۷۴،و میرکمالی،۱۳۷۹)
اصولاً مدیریت آموزشی را یکسری فعالیت های تخصصی در سازمان آموزشی تعریف می کنند،که هدف اصلیش اثر بخش تر و کارآمدتر کردن خدمات آموزشی است.(شیرازی،۱۳۷۳)
بنابراین اطلاعات و دانش مدیران آموزشی می تواند نقش اصلی را در تحقق اهداف آموزشی و بهبود رفتارهای دانش آموزان ایفا نماید. در بسیاری از سازمانها مدیران تلاشهای مختلفی را با هزینه و منابع متعدد،انجام می دهند. اما با مطالعه دقیق می توان دریافت که بسیاری از این فعالیتها اضافی بوده و اثربخش نیستند.اثربخشی یعنی میزان انطباق فعالیت ها با اهداف .(علاقه بند،۷۷) با توجه به اینکه مقطع متوسطه اول یکی از دوره های مهم نظام آموزش و پرورش رسمی کشور را تحت پوشش قرار داده است ، لذا از اولویت خاصی هم برخوردار می باشد،به همین لحاظ مدیریت دوره متوسطه اول نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا که مدیری آگاه و توانمند می تواند شخصیت فردی ،اجتماعی ،تفکر منطقی، استعدادهای هنری و ادبی دانش آموزان را به نحو شایسته ای پرورش دهد.با جمع بندی مطالب مطرح شده در مورد آموزش و پرورش و مدیریت در مقطع متوسطه اول و مراجعه به تحقیقات انجام گرفته ضرورت انجام این تحقیق بیشتر نمایان شد.چرا که یکی از تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می داد که در مجموع بین عملکرد مدیران آموزش دیده و مدیران آموزش ندیده تفاوت معنا دار آماری وجود داشته و آموزش مدیریت بر کارایی مدیران تاثیر قابل ملاحظه ای دارد.(صباغیان،۷۴)
در بررسی دیگری با عنوان «نظرات مدیران مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی درباره شرح و وظایف و اصول مدیریت در ارتباط با عملکرد مدیران» انجام گرفته ، نتایج حاصله نشانگر این است که اکثر مدیران مدارس ، تخصص شغلی لازم را ندارند . و غالب مدیران به علل فقدان تخصص در رشته مدیریت آموزشی و رشته های مربوط به آموزش و پرورش و طی نکردن دوره های آموزش ضمن خدمت از اصول مدیریت اطلاع کافی ندارند. تاکید این تحقیق نیز بیشتر به تخصصی بودن رشته مدیریت است . و اینکه مدیران اکثرا دارای تخصص نیستند.(تصدیقی ،۶۵)
لذا با توجه به مباحث فوق ، اگر مدیران مدارس متوسطه اول نسبت به اهداف و آئین نامه اجرایی اشراف کافی نداشته باشند، عواقب و پیامدهای بسیار سنگینی گریبانگیر آموزش و پرورش شده و همچنین موجب به هدر رفتن فرصتها و منابع مادی و انسانی بسیار زیادی می شود که خود می تواند از مشکلات عمده جامعه به حساب آید.
حال سوال اساسی این است که آیا مدیران مدارس متوسطه اول شهرستان بندرعباس از اهداف و آئین نامه اجرایی ، اطلاع کافی دارند یا خیر؟ و سوال دیگر این که ، آیا میزان آگاهی آنان از اهداف و آئین نامه اجرایی در اثر بخشی فعالیت ها یشان تاثیر دارد یا خیر؟ و دیگر اینکه : آیا بین ویژگیهای فردی و میزان آشنایی مدیران با اهداف و آئین نامه اجرایی و نیز میزان اثر بخشی فعالیت های آنان رابطه وجود دارد؟
ضرورت و اهمیت تحقیق:
آموزش و پرورش از مهم ترین نهادهای اجتماعی می باشد . در واقع کیفیت فعالیت سایر نهادهای اجتماعی تا اندازه زیادی به چگونگی عملکرد آموزش و پرورش بستگی دارد. آموزش و پرورش در پروراندن فرد و بالنده کردن جمع نقش حیاتی دارد.
ثمر بخشی این نظام از یکسو تبدیل کردن انسانهای مستعد به انسانهای سالم و بالنده ، متعادل و رشد یافته است و از سوی دیگر تامین کننده نیازهای نیروی انسانی جامعه در بخشهای متفاوت فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی است . و این ثمر بخشی نظام آموزشی در گرو مدیریتی اثر بخش و کار آمد می باشد.
امروزه مدیران آموزشی وظایف و کارکردهای مختلف و متعددی را به عهده دارندکه انجام آنها مهارتها و صلاحیت های گوناگون می طلبد.
«فیلیپ کومبز » معتقد است که دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هم افرادی را بر اشتغال در پستهای مدیریت در آموزش و پرورش تربیت کنند و هم افرادی را که در نظام آموزش ، متصدی مشاغل مدیریت هستند ، تحت پوشش آموزش قرار دهند.
در اهمیت مدیریت نظام آموزشی گفته شده است، که اگر می خواهید ، جامعه ای را اصلاح کنید ، ابتدا نظام آموزش و پرورش آن را اصلاح کنید و اگر می خواهید نظام آموزش و پرورش اصلاح شود مدیریت آن را اصلاح کنید .(پرداختچی،۱۳۸۱)
لذا می توان گفت : که در هر جامعه آموزش و پرورش از اساسی ترین نظامهای آن جامعه بوده و مدیریت آموزشی نیز از اهمیت والایی ، برخوردار است و دراین میان مقطع متوسطه اول آموزش و پرورش نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است . یکی از مهمترین دوره تحصیلی در تمام نظامهای آموزش و پرورش جهان ، دوره متوسطه اول است . دراین میان مدیریت دوره متوسطه اول نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا آگاهی مدیران دوره متوسطه اول از اهداف ، برای پیشبرد کارهای آموزشی و پرورشی مدارس و بالا بردن کارایی فعالیت ها یشان ضروری می نماید.
همچنین یکی از عوامل موثر و مشترک در انواع مدیریت ها و کلیه رشته های مدیریت ، وجود قوانین و مقررات مناسب و رعایت آنان در هر سازمان است . ( آئین نامه ها ) بنابراین مدیرانی می توانند به اداره موسسات اداری و آموزشی بپردازند که قوانین مناسبی در اختیار داشته و آگاهی کامل از آنها داشته باشند( صافی ، ۱۳۷۹).
در سازمان های آموزش و پرورش نیز این ضرورت کاملا احساس می شود . زیرا مدیران عالی ، میانی و اجرایی آموزش و پرورش می توانند با بهره گرفتن از قوانین و مقررات ، وظایف خود را در زمینه های اداری و آموزشی به خوبی انجام دهند.
اهداف تحقیق
هدف کلی :
بررسی میزان آگاهی مدیران مدارس متوسطه اول شهر بندرعباس از اهداف و آئین نامه اجرایی دوره متوسطه ی اول و تعیین رابطه میزان اثربخشی آنان در سال تحصیلی ۹۴-۹۳
اهداف جزئی :
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
شناخت میزان آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی
شناخت میزان اثر بخشی مدیران از دیدگاه معلمان
شناخت رابطه بین میزان آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی با میزان اثر بخشی آنها
شناخت تفاوت بین آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی و اثر بخشی آنان بر حسب : جنس ، مدرک تحصیلی، رشته تحصیلی ، سنوات خدمت و سنوات مدیریت.
فرضیه کلی تحقیق :
بین میزان آگاهی مدیران مدارس از اهداف و آیین نامه های اجرایی دوره متوسطه ی اول با میزان اثربخشی آنان رابطه ی معنا داری وجود دارد.
سئوالات تحقیق :
میزان آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی چقدر است؟
میزان اثر بخشی مدیران از دیدگاه معلمان چقدر است؟
آیا بین میزان آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی و میزان اثر بخشی آنها رابطه وجود دارد؟
آیا بین میزان آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول و آئین نامه اجرایی و میزان اثر بخشی آنان بر حسب سن و جنس ، مدرک تحصیلی ، رشته تحصیلی و سنوات خدمت و سابقه مدیریت آنان تفاوت وجود دارد؟
تعریف متغییرها و واژه های اساسی:
– دوره متوسطه اول:
دومین دوره نظام آموزش و پرورش ایران ، دوره متوسطه ی اول است . آموزش و پرورش متوسطه ی اول یا دوره آموزش عمومی در مراکزی به نام دبیرستان دوره اول انجام می گیرد . درواقع دبیرستان دوره اول عبارتست از یک واحد تربیتی که به وسیله یا با اجاره وزارت آموزش و پرورش برای تربیت دانش آموزانی که در سنین ۱۴-۱۲ سال قرار دارند ، تاسیس می شوند . ( مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش در هشتصدوپنجاه و پنجمین جلسه در تاریخ ۱۱/۱۱/۱۳۹۰)
اهداف دوره متوسطه اول (راهنمایی ) :
منظور از اهداف دوره متوسطه اول موارد و مفاهیمی هستند که منظور و مقصود و نیز وظایف و ماموریت های دوره متوسطه ی اول را می رسانند . این دوره به طور کامل در مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش در ششصد و چهل و هفتمین جلسه آن در تاریخ ۲۹/۲/۷۹ آمده است.
آئین نامه اجرایی:
آئین نامه اجرایی از معتبر ترین مقررات است که مانند قانون و تصویب نامه یک دستور عام و کلی است و معمولاٌ از طرف مراجع با صلاحیت در مورد موضوع معین صادر می شود . ( صافی ، ۱۳۷۹ ) در این تحقیق منظور از آئین نامه اجرایی ، آئین نامه مصوب وزارت آموزش و پرورش ، شامل ۱۱۰ ماده و ۵۲ تبصره در سال ۱۳۸۰ می باشند که به مدارس سراسر کشور ابلاغ شده است.
اثر بخشی :
بیشتر صاحبنظران اثر بخشی را میزان تحقق اهداف مطرح می کنند .
دفت اثر بخشی را درجه یا میزانی می داند که سازمانها به هدفهای مورد نظر نائل می آید .( دفت ، ۱۳۸۰)
پیتر دراکر ، اثر بخشی را کار درست انجام دادن تعریف می کند . ( پرداختچی ، ۱۳۷۵)
اتزیونی نیز بر این باور است که سازمانی اثر بخش است که نتایج قابل مشاهده آن مساوی با اهداف یا بیشتر از آن است .( نیکنامی ، ۱۳۷۵)
هوی و میسکل نیز در تعریفی مشابه عنوان می کنند ، اثر بخشی عبارتست از درجه همخوانی نتایج عملی سازمان با نتایج مورد نظر است. ( هوی و میسکل ، ۱۳۷۰ ، ج۱)
ویژگیهای تجربی و تحصیلی :
شامل : رشته تحصیلی ، مدرک تحصیلی ، سابقه مدیریت ، سابقه خدمت ، جنسیت .
آگاهی مدیران از اهداف دوره متوسطه ی اول :
منظور میزان یا حدی است که مدیران مدارس متوسطه اول از مفهوم،خصوصیات،کیفیت،کمیت وبه طور کلی از ترکیب اهداف دوره متوسطه اول آگاهی و شناخت دارند. در این تحقیق منظور از آگاهی و شناخت نمره ای است که مدیران مدارس از پرسشنامه ای (قسمت ب پرسشنامه آگاهی) که گویه های آن اهداف دوره متوسطه اول را مطرح کرده است بدست می آورند.
– آگاهی مدیران از آئین نامه اجرایی :
