باورها و احساس‌های غیرشرطی درباره خودمان هستند و در اثر ارتباط با محیط ایجاد شده‌اند؛

خود ـ تداوم‌بخش[۱۳۷]اند، و بنابراین در برابر تغییر مقاومت می‌کنند؛
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

طبق تعریف، باید به صورت مکرر و به میزان زیادی ناکارآمد باشند؛

معمولاً توسط رویدادهایی در محیط فعال می‌شوند که به طرحواره‌‌ های خاصی مربوط‌اند؛

نسبت به مفروضه‌های زیربنایی، رابطه‌ی نزدیک‌تری با سطوح بالای عاطفه دارند؛

از تعامل سرشت فطری کودک با تجربه‌های ناکارآمد و با والدین، خواهر و برادرها و همسالان در طی سال‌های اولیه‌ی زندگی به وجود آیند (یانگ، ۱۹۹۹).

۵-۲-پیشینه پژوهش
– کیتزمن[۱۳۸] ( ۲۰۰۹ ) در پژوهشی بر روی ۴۰ زوج متاهل حین برقراری رابطه متقابل با فرزندان پسر ۸-۶ ساله بودند انجام داد. و به این نتیجه رسید که میان تعارضات زناشویی و اختلال در وظایف سرپرستی رابطه وجود دارد.
– هنری و میلر [۱۳۹](۲۰۰۴، به نقل از بهاری ) تحقیقی به منظور. بررسی مشکلات زناشویی در میانه عمر و میزان اثر آنها بر رضایتمندی زناشویی انجام داده اند. نتایج این تحقیق نشان داده است که رایج ترین مشکلات عبارت بودند از ( موضوعات مالی ( ۲۷ %) موضوعات جنسی ( ۸/۲۳ % ) “، شیوه برخورد با کودکان ( ۳/۱۵ %)، صمیمیت عاطفی ( ۷/۱۸ %)، تمیز کردن منزل ( ۱۸ % ) و ارتباط ( ۳/۱۵ %).
– یارمحمدی اصل (۱۳۸۶) پژوهشی با عنوان بررسی اثر بخشی طرحواره درمانی در بهبود اختلال افسردگی اساسی عود کننده انجام داد. نتایج تحلیل داده های بدست آمده نشان داد که بین طرحواره های ناسازگارانه اولیه با علائم افسردگی اساسی رابطه معنی داری وجود دارد و با ۹۹ درصد اطمینان وجود ارتباط مستقیم میان این دو متغییر تایید می شود. به این ترتیب که با افزایش نمرات طرحواره های ناسازگارانه اولیه میزان افسردگی نیز افزایش می یابد. در این تحقیق طرحواره درمانی بطور معنی داری موجب کاهش علائم افسردگی گردید.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
– فریمن(۲۰۰۴) با بهره گرفتن از مدل طرحواره یانگ به بررسی مدل پردازش شناختی غیر منطقی پرداخت و با بهره گرفتن از آزمون های بهنجار به این نتیجه رسید که داشتن طرحواره ناسازگارانه اولیه، پیش بینی کننده ناسازگاری بین فردی است. این یافته تاییدی است بر دیدگاه یانگ که طرحواره های ناسازگارانه اولیه را ذاتا ناکارآمد میداند (مددی،۱۳۹۱)
– هریس[۱۴۰] و همکاران (۲۰۱۲) دریافتند که چهار طرحواره ناسازگارانه اولیه (نقص و شرم- خود کنترلی ضعیف- آسیب پذیری نسبت به ضرر-وابستگی و بی کفایتی) با افسردگی ارتباط دارند.
– ولبورن[۱۴۱] و همکاران (۲۰۱۲) در تحقیقی رابطه بین طرحواره های ناسازگارانه و اختلالات روانی را مورد بررسی قرار دادند. در این پژوهش دو طرحواره رهاشدگی/ بی ثباتی و خود کنترلی پایین / خود انظباطی پایین، پیش بینی کننده ای مهم برای افسردگی بودند.
– در یک مطالعه انجام شده به روی ۱۵۳ دانشجوی کارشناسی روانشناسی آندره[۱۴۲](۲۰۰۹) دریافت حوزه طرد و بریدگی از طرحواره های ناسازگارانه اولیه ارتباط منفی با احساسات مثبت، عزت نفس و سازگاری در دانشگاه دارد و همبستگی مثبت با احساسات منفی دارد (قاسمی، ۱۳۸۹).
– اسمیت و جونز[۱۴۳](۲۰۰۹) در تحقیقی با عنوان طرحواره های ناسازگارانه، رویدادهای منفی زندگی و ناراحتی های روانشناختی به این نتیجه رسیدند که طرحواره های رویدادهای منفی زندگی باعث ناراحتی های روانشناختی شدیدتر می شوند. بنابراین طرحواره های ناسازگارانه اولیه و تجارب منفی زندگی هر یک به طور مستقل در اختلالات روانشناختی دخیل هستند.
– هانس[۱۴۴] و همکاران (۲۰۱۰) پژوهشی با عنوان بررسی طرحواره درمانی و طرحواره های ناسازگارانه اولیه در اختلالات شخصیت و سایر بیماری های روانی انجام داد و به این نتیجه رسید که طرحواره های ناسازگارانه اولیه با آسیب های شخصیت و ناراحتی های روانی ارتباط دارد.
– بودمن و گورمن[۱۴۵] ( ۲۰۱۰)، در مطالعات شان بر روی الگو های کنش متقابل، پرخاشگری متقابل، پرخاشگری کلامی، کناره گیری، تعارض کم و بدون استرس به این نتیجه رسیدند که در مقایسه با زوج های متعارض، زوج های کم تعارض رفتار های مثبت بیشتر و رفتار های منفی کمتری را از خود نشان می دهند.
– هانسون و لندبلند[۱۴۶] (۲۰۰۶) در پژوهشی نشان داده اند که آموزش مهارت های ارتباطی و حل تعارض به زوجینی که در تعاملات زناشویی مشکل داشته اند باعث بهبود روابط زناشویی زوجین و کاهش تعارضات و افزایش سلامت روان در آنان می گردد.
– وینسنت، ویشس و گری [۱۴۷]( ۲۰۰۶) در پژوهش خود یک تحلیل رفتاری از فرایند حل تعارض زوجین آشفته و غیر آشفته کردند. نتایج حاکی از آن بود که زوجین آشفته در مقایسه با زوجین غیر آشفته به میزان بیشتری از رفتار های تعارض منفی و به میزان کمی از رفتار های حل تعارض مثبت استفاده می کنند.
– در پژوهش گسترده ای که گاتمن در خصوص تعارض طرحریزی کرد چهار سبک تعارض در روابط زوجین خود را نشان داد که در ازدواج به طور خاصی مخرّب هستند. این چهار سبک عبارتند از: عیبجویی، تحقیر، دفاعی بودن و دیوار سنگی، تمام این راهبردها می توانند باعث منزوی شدن و کناره گیری شوند (گاتمن و لوینسون، ۲۰۱۲). در حمایت از این مدل هاوستون و انگلیستی (۲۰۱۲) دریافتند که روابطی که در آن سطوح بالای رفتار منفی از قبیل انتقاد کردن، شکایت، عصبانی شدن و ناشکیبایی از طرف هر یک از همسران وجود دارد، با گذشت زمان در زنان (و نه در مردان) باعث رضایت پایین تر می شود.
– شیلنگ و همکاران[۱۴۸] (۲۰۰۴) به تاثیر آموزش مهارت های ارتباطی در زوجینی که دچار مشکلات زناشویی بودند پرداختند. ۳۹ زن و ۳۸ مرد تحت آموزش برنامه پیشگیری و پر بار سازی رابطه (PREP) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به طور معناداری رضایت مندی زناشویی شان افزایش یافته بود.
– ریوس،سیسیل[۱۴۹] (۲۰۱۰) پایان نامه کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه ایالتی تویا با موضوع رابطه مشاوره قبل از ازدواج، انتظارات و رضایت زناشویی به رشته تحریر درآورده است. هدف این مطالعه، بررسی اهمیت مشاوره در انتظارات و رضایت مندی زناشویی می باشد. این مطالعه با شیوه بررسی زوج ها و اینکه ایا قبل از ازدواج به انها کمک کرده است یا خیر، انجام شده است.زوج های مورد مطالعه، شامل ۵۶زن و ۵۶ شوهر بودند که کمتر از یک سال از زمان ازدواج انها می گذشت.رابطه بین منابع اطلاعاتی و انتظارات نشان داد که متغیرها به شدت با خانواده مبدا (خانواده خودشان قبل از ازدواج) ارتباط دادند. همچنین مشخص شد که درصد بالایی از ازدواج ها، اطلاعات قابل توجهی از منابع غیررسمی به دست می اورند نه از مشاوره ها و کلاس های اموزشی قبل از ازدواج ! انتظارات معقول، نقش بسیار مهمی در رضایت مندی زناشویی داشتند.
– آدامز،امی میشل[۱۵۰](۲۰۰۹) در رساله دوره دکتری خود در دانشگاه لوییزیانا در مونرو، تاثیر ادراک “خودمتمایزگری” در رضایت مندی زناشویی و رضایت جنسی را مورد بررسی قرار داده است.وی می نویسد:خودمتمایزگری به عنوان یک جزء اساسی از صمیمیت در دراز مدت، رضایت و تقابل در روابط زناشویی به حساب می اید. خودمتمایزگری اجازه می دهد تا فرد در یک رابطه مشخص از استقلال نسبی و وابستگی متعادل برخوردار باشد. موری بون، خودمتمایزگری را تحت عنوان تعادل بین نیروهای جدایی طلبی و با هم بودن و یا تعادل بین عقل و احساسات مطرح می کند. به طور حتم هردوی این مفاهیم تحت تاثیر درجه خودمتمایزگری قرار دارد. اعتقاد براین است که سطح متمایزگری به شدت بر زمینه های مختلف زندگی از جمله رضایت مندی زناشویی و جنسی اثر می گذارد. زنان و شوهران در ازدواج هایی با خودمتمایزگری پایین تر، بلوغ عاطفی ضعیف تر و ظرفیت محدود تر نزدیک شدن و جداشدن از خود نشان می دهند که این مسئله منجربه قربانی شدن رشد شخصی افراد جهت حفظ رابطه زناشویی شان می شود. مطالعه حاضر به بررسی تاثیر درک خودمتمایزگری در رضایت زناشویی و جنسی در ۵۱ زوج(تعداد:۱۰۲) در منطقه مترو اتلانتا پرداخته است. در این مطالعه از پرسشنامه خود DSI جهت بررسی خودمتمایزگری استفاده شده است.شاخص رضایت مندی زناشویی(TMS) و شاخص رضایت جنسی(ISS) و داده های دموگرافیک در این روش بکار گرفته شده اند. تجزیه و تحلیل آماری انجام شده توسط نرم افزارهای spss، شامل پیرسون و چند خطی رگرسیون می باشد. مجموع نفرات ترکیبی مردان و زنان نشان داد که ارتباط معناداری بین تمایز خود، رضایت مندی زناشویی و رضایت جنسی وجود دارد. مجموع نفرات زنان یک همبستگی بارز بین خودمتمایزگری و رضایت مندی زناشویی نشان نمی دهد. مجموع نفرات زنان و شوهران و مجموع جداگانه نفرات انها، همبستگی قوی بین تمایز از خود، رضایت زناشویی و رضایت جنسی نشان می دهد. هیچکدام از متغیرهای دموگرافیک پیش بینی کننده محرز خودمتمایزگری نیستند؛با این حال این مطالعه در جهت حمایت فرضیه بون، خودمتمایزگری را موثر بر رضایت مندی زناشویی و رضایت جنسی مطرح می کند.
– کرامر، تیلور، استانلی (۲۰۰۸) آموزش روش های برقراری ارتباط سازنده بر رضایت مندی زناشویی را در گروهی می سنجیدند که نتایج نشان داد این آموزش ها سبب پائین آمدن فشار خون و افزایش رضایت مندی آنها از زندگی زناشویی شان شده است .
– اسماعیلی ( ۱۳۸۴ ) در پژوهش خود به این نتیجه رسید که عوامل زیر در تقاضای طلاق زنان موثراند:عدم تفاهم اخلاقی با همسر، عدم احساس مسئولیت همسر، مشکلات مالی و عصبی بودن همسر، دخالت خانواده همسر در زندگی مشترک، فحاشی همسر، بدبینی زنان متقاضی طلاق نسبت به همسرانشان، بدبینی همسران زنان متقاضی طلاق نسبت به آنان، اختلاف عقاید دینی، عدم رضایت از شغل همسر، ناتوانی جنسی همسر در روابط زناشویی، اختلاف طبقاتی زنان متقاضی طلاق با همسرانشان، کم بودن تحصیلات همسر و غیره .
– مرادی ( ۱۳۸۰ ) نتایج تحقیقاتش حاکی از این بود که خانواده درمانی به روش ساختی تعارضات زناشویی را کاهش می دهد.
– ساروخانی ( ۱۳۸۷ ) در تحقیقی تحت عنوان مقایسه میزان سلامت روانی خانم های دارای تعارضات زناشویی حاد با خانم های گروه مشابه ( فاقد تعارضات زناشویی حاد ) به این نتیجه رسید که خانم های گروه اول از سلامت روانی کمتری نسبت به گروه مشابه برخوردارند .
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
– بهاری ( ۱۳۷۹ ) در تحقیقات خود دریافته است که کارایی خانواده زوج های در حال طلاق به طور معناداری پایین تر از کارایی خانواده زوج های غیر طلاق است و زوج های در حال طلاق در سازه نقش خانوادگی و حل مشکل کارایی ضعیف تری را گزارش می دهند.
– براتی ( ۱۳۷۵) در پژوهش خود دریافت که هشت مولفه سنجش تعارضات زناشویی اعم از کاهش همکاری، کاهش رابطه جنسی ، افزایش واکنش های هیجانی، افزایش جلب حمایت فرزند، کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر و دوستان، افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود، جدا کردن امور مالی از یکدیگر، کاهش ارتباط موثر ، با تعارضات ما بین زوجین رابطه مثبت دارد.
فریدی (۱۳۸۵)، در تحقیق خود این نتیجه رسید که آموزش مداخلات خانواده درمانی ساختی به شیوه گروهی بر کاهش تعارضات زناشویی زنان تاثیر مثبت دارد .
– بودمن و گورمن[۱۵۱] ( ۲۰۰۹)، در مطالعات شان بر روی الگو های کنش متقابل، پرخاشگری متقابل، پرخاشگری کلامی، کناره گیری، تعارض کم و بدون استرس به این نتیجه رسیدند که در مقایسه با زوج های متعارض، زوج های کم تعارض رفتار های مثبت بیشتر و رفتار های منفی کمتری را از خود نشان می دهند.
– وینسنت، ویشس و گری [۱۵۲]( ۲۰۰۶) در پژوهش خود یک تحلیل رفتاری از فرایند حل تعارض زوجین آشفته و غیر آشفته کردند. نتایج حاکی از آن بود که زوجین آشفته در مقایسه با زوجین غیر آشفته به میزان بیشتری از رفتار های تعارض منفی و به میزان کمی از رفتار های حل تعارض مثبت استفاده می کنند.
-مهدویان(۱۳۸۶)در پژوهش«بررسی تأثیر آموزش ارتباط بر رضایت‏مندی زناشویی و سلامت روانی»به این نتیجه رسید که روش آموزش ارتباط بر مبنای نظریه شناختی-رفتاری که از اصول آموزش سه مرحله‏ای پیشنهاد شده توسط کوردوا و جکوبسن پیروی می‏کند، می‏تواند موجب افزایش رضایت‏مندی زناشویی و سلامت روانی زوج‏ها شود و حتی در مورد زوج‏هایی که یکی از طرفین از مشکل اختلال شخصیت رنج می‏برند نیز در مواردی مفید واقع گردد.
-مرادی(۱۳۸۹)در پژوهش«تأثیر آموزش مهارت‏های حل تعارض‏های زناشویی بر بهبود روابط متقابل زن و شوهر»اثربخشی این آموزش‏ها را نشان داد.
– فرقانی(۱۳۸۲)در تحقیق «بررسی اثربخشی آموزش گروه شناختی رفتاری بر رضایت زناشویی زوجین شهرستان شهرکرد»به آموزش گروهی از والدین دانش‏آموزان ابتدایی پرداخت که دارای رضایت زناشویی در سطح پائین بودند.این آموزش‏ها در ۱۰ جلسه و به شیوه شناختی-رفتاری بودند.نتایج نشان داد آموزش شناختی-رفتاری با (= ۰٫۰۱ P) رضایت‏مندی آزمودنیهای گروه آزمایش را افزایش می‏دهد اما تفاوت معنی‏داری بین نمرات زنان و مردان مشاهده نشد.
-عامری، اژه‏ای و طباطبایی (۱۳۸۲)در پژوهش خود به بررسی تأثیر مداخلات خانواده درمانی راهبردی در اختلافات زناشویی پرداختند.به این منظور ۳۹ زوج که برای حل اختلافات زناشویی به مراکز مشاوره مراجعه کرده بود، به‏طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند.نتایج به دست آمده از ۶ هفته درمان گروه آزمایش نشان داد که مداخلات خانواده درمانی راهبردی نه تنها منجر به افزایش رضایت زناشویی در بین آنها شده، بلکه تعارضات بین فردی آنان را نیز کاهش داده است.این مداخلات در زنان مؤثر بوده است.
-اصلانی(۱۳۸۳)در پژوهش خود به بررسی نقش مهارت‏های ارتباطی در کارایی خانواده پرداخت.نمونه تحقیق او ۱۶ زوج از دانشجویان متأهل دانشگاه تهران بودند.طرح تحقیق به روش پیش‏آزمون، پس‏آزمون همراه با گروه کنترل بود.نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش مهارت‏های ارتباطی باعث بالا رفتن کارآیی خانواده در مقوله‏های حل مشکل، ارتباط، نقش‏ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی کنترل رفتار و عملکرد کلی خانواده شده است.
-بنی اسدی(۱۳۸۷)در پژوهش«بررسی و مقایسه عوامل اجتماعی، شخصیتی و فردی در زوج‏های سازگار و ناسازگار شهر کرمان»تعداد یک صد زوج ناسازگار در حال طلاق را با یک صد زوج سازگار، در زمینه‏های عوامل انگیزه‏ای ازدواج، پایبندی به اعتقادات مذهبی، امور مالی، رابطه جنسی، اوقات فراغت، ترس مرضی، افسردگی و خصومت مورد مقایسه قرار داد.نتیجه این پژوهش نشان داد زوج‏های ناسازگار و سازگار در انگیزه‏های یافتن همسر، ارضای نیازهای جنسی، تداوم نسل، یافتن آرامش و سکون، حفظ دین و انجام تکالیف مذهبی و همچنین امور مالی، رابطه جنسی، اوقات فراغت، ترس مرضی و افسردگی با هم متفاوت هستند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
-خلیلی(۱۳۸۸)در پژوهش«بررسی تضاد در خانواده با تأکید بر تضاد میان همسران و عوامل مؤثر بر آن»به بررسی تضاد میان همسران و ابعاد آن(شدت و محتوای تعارض) پرداخت.ابزار تحقیق مصاحبه با ۲۰۰ زن متأهل که با همسر خود زندگی می‏کردند بود.این پرسشنامه حاوی ۱۰۵ سؤال بسته و باز برای سنجش متغیرهای مستقل و ۱۵ گویه برای سنجش شدت تضاد در قالب طیف گاتمن و ۲۱ گویه برای سنجش متغیرهای مستقل و ۱۵ گویه برای سنجش شدت تضاد در قالب طیف گاتمن و ۲۱ گویه برای سنجش محتوای تضاد در قالب طیف برش قطبین بود.در نهایت میانگین تضاد کل در خانواده که حاصل از ترکیب شدت و محتوای تضاد بود، ۴۱% یعنی تضاد بین کم تا متوسط به دست آمد.
-دهقان(۱۳۸۶)در تحقیق«مقایسه تعارضات زناشویی زنان متقاضی طلاق با زنان مراجعه کننده برای مشاورأ زناشویی غیرمتقاضی طلاق»دریافت بین این دو گروه از زنان در مؤلفه‏های کاهش همکاری، افزایش واکنش‏های هیجانی، جلب حمایت فرزند، کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر و دوستان تفاوت معناداری وجود دارد.اما در مؤلفه‏های کاهش رابطه جنسی، افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود، جدا کردن امور مالی تفاوت‏ معناداری بین دو گروه مشاهده نشد.به‏طور کلی تعارضات زناشویی در بین زنان متقاضی طلاق بیشتر از زنان مراجعه‏کننده برای مشاوره زناشویی است.
-اعتمادی(۱۳۸۳)در پژوهش«بررسی میزان و ابعاد تعارضات زناشویی در زوج‏های مراجعه‏کننده به مراکز مشاوره در شهر اصفهان و مقایسه آن با زوج‏های سالم بر روی یک نمونه ۶۰ نفری از آزمودنی‏ها پرسشنامه تعارضات زناشویی را اجرا نمود.نتایج نشان داد که بالاترین میزان تعارض مربوط به زوج‏های مراجعه‏کننده به مراکز مشاوره بود.ابعاد گوناگون تعارضات در گروه مراجعه‏کننده به مراکز مشاوره به‏طور معناداری بیشتر بود و تنها بعد افزایش جلب حمایت فرزند در دو گروه تفاوت معناداری نداشت.

۱-۳-مقدمه
برای اینکه نتایج حاصل از پژوهش معتبر باشد باید از یک روش مناسب در پژوهش استفاده شود.چرا که روش نادرست منجر به نتیجه گیری نادرست می شود .دستیابی به هدفهای علمی میسر نخواهد بود مگر اینکه ،روش درست صورت پذیرد.
در این فصل با توجه به موضوع پژوهش واینکه روش تحقیق حاضر شبه ازمایشی است، ضمن تشریح دلایل استفاده از این روش، جامعه آماری، نمونه و نمونهگیری،روش جمع آوری اطلاعات، ابزار پژوهش وروش تجزیه و تحلیل آماری استفاده شده در تحقیق مورد بحث قرار می گیرد.
۲-۳-روش پژوهش
انتخاب روش و نوع پژوهش بستگی به هدفها و ماهیت پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد بنابراین زمانی می توان در مورد نوع تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش ،هدف ها و نیز وسعت دامنه تحقیق مشخص باشد .همچنین فرضیات تحقیق از عوامل تعیین کننده نوع روش تحقیق می باشد . در پزوهش حاضر چون تاثیر طرحواره درمانی بر کاهش تعارضات زناشویی و افزایش سلامت روان مورد بررسی قرار می گیرد ،بنابراین در این پژوهش از روش شبه آزمایشی ( پیش آزمون ، پس آزمون با گروه کنترل) استفاده شده است .
۳-۳-جامعه آماری
جامعه عبارت است از گروهی ازافراد اشیاءیا حوادث که حداقل دارای یک صفت یا ویژگی مشترک هستند (سیف نراقی ،نادری ،۱۳۸۵)هستند در پژوهش جامعه به کلیه افرادی اطلاق می شود که عمل تعمیم پذیری درمورد آنها صورت می گیرد (دلاور ۱۳۸۰). جامعه آماری این تحقیق، کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه گرمسار می‌باشند، که در سال ۹۳-۱۳۹۲ مشغول به تحصیل بوده اند.
۴-۳-نمونه و روش نمونه گیری
روش نمونه‌گیری در این پژوهش از نوع تصادفی بود. بدین صورت که در این پژوهش ۱۰۰ نفرازدانشجویان متاهل به طور تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه تعارض زناشویی و سلامت روان به عنوان پیش آزمون روی انها اجرا گردید. سپس ۳۰ نفراز کسانی که کمترین نمره را به دست اورده اند بصورت تصادفی در دو گروه ۱۵نفره ازمایش وکنترل جایگزین شدند.
گروه آزمایش، آموزش طرحواره درمانی را در ۸ جلسه ۳۰ دقیقه‌ای دریافت کرد درحالیکه گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت نکرد. سپس از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد تا نتایج دو گروه با هم مقایسه شود.
۵-۳-طرح پژوهش:
این پژوهش از نوع کاربردی می‌باشد. با توجه به نوع مسئله و فرضیه، روش این پژوهش شبه آزمایشی و طرح این پژوهش، طرح دو گروهی با پیش آزمون ـ پس آزمون با گروه کنترل می‌باشد که دیاگرام آن به قرار زیر است:
R E T1 X T2
R C T1 – T2
۶-۳-روش اجرای جلسات
بعد از اجرای پیش آزمون و گزینش گروه ازمایش طرحواره درمانی به شیوه گروهی در طی ۸ جلسه نیم ساعته به گروه آزمایش ارائه شد پس از پایان جلسات طرحواره درمانی ، اعضای هر دو گروه مجددا مقیاس سلامت روان و تعارض زناشویی را تکمیل کردند.
شرح جلسات:
جلسه اول: اشنایی اعضای یک گروه با یکدیگرو معرفی و بیان قوانین حاکم بر جلسات
هدف: ایجاد روحیه خودشناسی و خود باوری با توجه به استعدادها و توانایی های فردی و درگیری عاطفی بین ازمونگر و سایر اعضا درابتدا مشاور به عنوان ازمونگر گروه صادقانه خود را معرفی می کند و از تک تک اعضا نیز می خواهد تا خود را معرفی نمایند تا زمینه درگیری عاطفی که جز اصول اولیه طرحواره درمانی است با مراجعین به نحو احسن فراهم آید. سپس ازمونگر گروه به بیان اهمیت مشاوره و اصول حاکم بر جلسات مشاوره گروهی می پردازد. سعی ازمونگر در این جلسه ایجاد رابطه حسنه بین دو طرف است و سعی میشود در این جلسه اعضا احساس کنند که برای اولین بار کسی علاقه مند است تا در جهت بهبود زندگیشان گامی بردارد. در پایان ضمن خلاصه نمودن بحث و جمع بندی توسط ازمونگر ، زمان جلسه بعدی تعیین می شود و به عنوان تکلیف منزل از اعضا خواسته می شود تا نقاط ضعف و قوت خویش را شناسایی کنند. در اخر جلسه از دانشجویان متاهل خواسته شد، تعداد دفعات تعارضات هیجانی و دعواها زناشویی در هفته اخیر و علت آن را تا جلسه بعدی یادداشت نمایند.
جلسه دوم :شناخت حالات خلقی ، فیزیو لوژیکی و هیجانات
اهداف :
۱-توانایی آزمودنی ها در شناسایی حالات خلقی
۲-توانایی آزمودنی ها در شناسایی حالات فیزیولوژیک بدن
۳-توانایی آزمودنی ها در شناسایی هیجانات
در این جلسه پس از بررسی تکالیف ، به جلب توجه اعضا به رخدادهای درونی و تغییرات فیزیولوژیک بدنشان در حالات مختلف ، تشخیص و طبقه بندی عواطف خود و دیگران به کمک انواع شاخص های مشهود یعنی حالات چهره ، زبان ، بدن پرداخته و سپس از آزمودنی ها خواسته شد ، که مشاهدات خود را در مورد تظاهرات چهره ای و کلامی در موقعیت های ناخوشایند بیان کنند.برای مثال یکی از آزمودنی ها تغییرات فیزیولوژیکی در یک موقعیت ناخوشایند چنین گزارش کرد: خشکی دهان ، به هم ساییدن دندان ها ،افزایش ضربان قلب. سپس به کمک عکس هایی از بدن انسان ، تغییرات فیزیولوژیک (ضربان قلب ،بالا رفتن فشار خون ، انقباض عضلانی و…) و همچنین تغییرات چهره ای مثل غم ، شادی ، خشم ، تعجب ،ترس و غیره به آزمودنی ها نشان داده میشود.بعد از آموزش حالات خلقی ، هیجانات و حالات فیزیولوژیک ، درجه بندی حالات خلقی نیز گفته شد در ادامه جلسه از آزمودنی ها خواسته شد تا حالات خلقی در منزل را که اخیرا تجربه کرده اند به همراه موقعیت یادداشت نمایند.
جلسه سوم : درک مسائل خود و پنج جنبه اصلی زندگی
اهداف :
۱-هدایت آزمودنی ها در درک مسائل خود و زندگی زناشویی
۲-تشخیص ارتباط فکر با رفتار ، ارتباط فکر با واکنش های جسمانی ، ارتباط فکر با محیط و ارتباط فکر با حالات خلقی
در این جلسه پس از بررسی تکالیف ، ۵ جنبه زندگی ۱-محیط زندگی ۲-حالت های خلقی ۳-افکار و باور ها ۴-رفتار ۵- واکنش های جسمانی و همچنین رابطه افکار با این موارد به شرکت کنندگان گفته شد.با توجه به این مسئله که در روش شناختی ؛ چگونگی درک ما از مسائل ، در چگونگی برخورد ما از مسائل تاثیر می گذارد، به آزمودنی کمک می شود ، که آسان تر مسائل خود را درک نماید.خلاصه ای از درک مسایل یکی از آزمودنی به شرح زیر است :
تغییرات محیطی /موقعیت های زندگی : همسر معتاد ، همسر بد اخلاق ، دائما از طرف او تحقیر میشود و در محیط کار با همکاران مشکل دارد.
واکنش های جسمانی : اکثر اوقات سردرد

 

بامطالعه و بررسی کشور عربستان می‌توان به‌راحتی میان این کشور و کشورهایی که به انقلاب‌های مردمی دچار شدند شباهت‌های بسیاری یافت . از طرف دیگر برای این‌که بتواند در رقابت منطقه‌ای خود با ایران ،اوضاع را به نفع منافع خود پیش ببرد و ایران را در رقابت منطقه‌ای سنتی در موضع ضعف قرار دهد سیاست خارجی با استاندارد دوگانه، در قبال تحولات منطقه‌ای از خود بروز داده است. (اسدی،۱۳۹۱ : ۴۲۲)
به‌طور کل درحالی‌که حفظ وضع موجود در منطقه‌ی خلیج‌فارس برای عربستان سعودی در اولویت است، با مشاهده‌ی جنبش‌های دموکراسی خواهی در منطقه ، سران این کشور آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای حکومت خود معنا نمودند. پاسخ عربستان سعودی ، ضرورت توسل به خشونت و هزینه کردن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نشان‌گر وحشت‌زده شدن ریاض نسبت به تحولات منطقه‌ای بوده است.لذا ریاض با «دستی هدایت‌کننده» و «مشتی آهنین» سعی در مدیریت این تحولات داشته است.(محمودی، ۱۳۹۰)
در این فصل به دنبال بررسی تأثیرات بیداری اسلامی بر شرایط داخلی عربستان هستیم که این کشور توانست آن را با رویکردی مقابله‌ای دووجهی امنیتی – اقتصادی کنترل کند و مانع از بروز تحولاتی بنیادین در کشورش شود.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۳-۱- وضعیت داخلی عربستان و زمینه‌های شکل‌گیری اعتراضات

حکومت عربستان بنا بر ماهیت آن، حکومتی پادشاهی محسوب می‌شود و ساختار قدرت در آن به‌گونه‌ای است که همه‌چیز به خاندان سعودی ختم می‌گردد. دولت برای حفظ قدرت به ترکیبی از زور و نهادهای اداری مانند گارد ملی و بوروکراسی متکی است . به‌علاوه، عنصر کلیدی در فرمول سیاسی این دولت عبارت است از مشروعیت خاندان حاکم که مبتنی بر میراث فرهنگی و سنت تاریخی است. این مشروعیت مبتنی بر اقتدار، با دسترسی به ثروت نفت تقویت‌شده و درنتیجه دولت توانسته است از این طریق از تقاضاهای اجتماعی برای انجام تغییرات سیاسی ساختاری چشم‌پوشی کند. (کرمی،۱۳۹۰،الف: ۸۱)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ساختار سیاسی و اجتماعی عربستان نتوانسته خود را متناسب با تحولات جدید تطبیق دهد.نظام حکومتی عربستان مطابق با ساختارهای سنتی و ابتدائی حکومت‌داری است و قانون اساسی ،هیئت‌وزیران و مجلس به معنای واقعی وجود ندارد و از طرف دیگر آزادی مطبوعات، آزادی بیان،عدالت سیاسی و انتخابات دموکراتیک و … در جامعه‌ی سیاسی عربستان قابل‌مشاهده نیست.(عباسی، ۱۳۹۰ : ۲۶)
بر این اساس کنترل ، نظارت و پاسخگویی در نظام سیاسی عربستان مفهومی ندارد و تنها عقلانیت و خواست پادشاه است که تعیین‌کننده‌ی چگونگی توزیع منابع و شیوه حکومت در این کشور است. از طرف دیگر پست‌ها و مقامات کشوری صرفاً در اختیار شاهزادگان خاندان آل سعود قرار دارد و به‌ندرت می‌توان افرادی را یافت که خارج از این خاندان توانسته باشند به پست‌های سیاسی و امنیتی دست‌یافته باشند.در این کشور احزاب حق فعالیت ندارند و شهروندان نه‌تنها حق مشارکت در عرصه‌ی سیاسی را ندارند بلکه بسیاری از گروه‌ها و شهروندان نظیر زنان و شیعیان از حقوق اجتماعی خود نیز محروم هستند و همواره مورد تبعیض واقع می‌شوند.لذا اتکا دولت سعودی به درآمد نفت و ایدئولوژی وهابیت به‌منظور کسب مشروعیت و امنیت در جهت تداوم بقای رژیم سیاسی منجر به بی‌نیازی از مشارکت سیاسی شهروندان شده است و این عامل سبب از بین رفتن جایگاه مردم در این نظام سیاسی شده است. (اسدی،۱۳۹۱ : ۴۳۱)

 

۳-۲- معضلات داخلی عربستان سعودی

 

۳-۲-۱- سیاسی

در عربستان سعودی مفهوم دولت تمایز خاصی با مفهوم آن در روابط بین‌الملل دارد و دولت در این کشور بازتاب‌دهنده‌ی تنوع محدوده‌ی جغرافیایی است و به همین دلیل است که ملی‌گرایی و سرمایه‌داری تاکنون نتوانسته دگرگونی‌هایی را در این محیط بسته تحقق بخشد.عربستان در اختیار ۵ هزار شاهزاده است که مشاغل کلیدی و هدایتگر را در دست دارند و از این عده حدود ۹۰ نفر حاکمیت را در دست دارند.زمامداران سعودی را که مشروعیت خود را از یک ‌طرف در اتحاد و ائتلاف با علمای وهابی در حوزه‌های داخلی و از طرف دیگر در همراهی با واشنگتن در حوزه‌های خارجی می‌دیدند در تردید میان ایجاد برخی تغییرات و اصلاحات سیاسی و اجتماعی و یا تداوم نظم قبلی قرارداد لذا مجموع این فشارها رژیم عربستان را به انجام برخی تغییرات ملزم کرد.(عباسی،۱۳۹۰: ۴۷)
عدم وجود فضای دمکراتیک در این کشور یک چالش جدی محسوب می‌شود به‌طوری‌که در رتبه‌بندی که توسط اکونومیست در سال ۲۰۱۱ در خصوص کشورهای دارای شاخص‌های دموکراسی انجام داد عربستان در رتبه‌ی ۱۶۱ این لیست قرار گرفت که دارای حقایق بسیاری در خصوص وضعیت آشفته‌ی دموکراسی در این کشور است.مجلس، انتخابات و احزاب درروش حکومت سعودی جایی ندارند و قوای سه‌گانه در کشور مستقیماً زیر نظر نهاد “پادشاهی” قرار دارند. این شکل حکومت دیوار بزرگی را برای ارتباط این کشور با سایر کشورها ایجاد کرده است. کشورهای غربی تا جایی که امکان دارد برای منافع خود به ارتباط تجاری با عربستان می‌پردازند و درباره شکل حکومت و دمکراسی در عربستان سکوت می‌کنند . .(ماهنامه اقتصاد ایران،۱۳۹۱: ۲۳)
این در حالی است که فساد و فقدان سازوکارهای مناسب برای توزیع درآمد و ایجاد رفاه عمومی نیز بسیاری از قشرهای کم‌درآمد را در جامعه‌ی عربستان آزار می‌دهد.درمجموع به‌رغم آمارهای خیره‌کننده‌ی دولتی، مسائل و معضلات اقتصادی که از سوی اکثریت شهروندان عربستانی احساس می‌شود قابل‌توجه است.لذا با توجه به بالفعل بودن بسیاری از چالش‌های متفاوت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می‌توان شاهد مهیا بودن بستر ایجاد جنبش‌های مردمی جهان عرب بر شهروندان عربستانی باشیم که با توجه به ایده‌هایی که از جانب تحولات اخیر در کشورهای عربی هم چون رفع تبعیض و محدودیت‌ها، حذف فساد و ایجاد رفاه اجتماعی و اقتصادی برای همه و آزادی‌های اجتماعی مطالبات جدیدی از سوی زنان و شیعیان و جوانان عربستانی مطرح شد. (اسدی،۱۳۹۱ : ۴۳۴)

 

۳-۲-۲- جانشینی و جنگ قدرت میان شاهزادگان

اگرچه نقش پررنگ خاندان آل سعود در بسیاری از تحولات منطقه‌ای در وهله‌ی اول نشان‌دهنده‌ی تعیین‌کنندگی این کشور در منطقه است اما شواهد نشانگر آسیب‌پذیری بیش‌ازپیش عربستان سعودی است.ترور نافرجام محمد بن نایف، که پس از پدرش نایف بن عبدالعزیز دومین مقام ارشد وزارت کشور عربستان است تضاد درونی خاندان سلطنتی عربستان را که رفته‌رفته به مرحله‌ی غیرقابل‌کنترلی رسیده را مشخص می‌کند و نکته‌ی مهمی که بسیاری از کارشناسان به آن اذعان دارند تهدیدی است از درون خاندان سلطنتی آل سعود را با چالشی اساسی روبه‌رو می‌کند. (خواندنی،۱۳۸۸: ۲۶)
همزمان با قیام مردم خاورمیانه و شمال آفریقا، در عربستان سعودى علاوه بر اعتراض‌های مردمى علیه خاندان آل سعود، بحران جانشینى در این خاندان به اوج خود رسیده است. با مرگ شاهزاده نایف بن عبدالعزیز ولیعهدى با دوره‌ای ۸ ماهه خاندان حاکم در عربستان آشکارا بحران‌های سیستمى و هنجارى را به چشم دید. به لحاظ سیستمیک وضعیت قدرت در این کشور، که سران آن با بحران کهن‌سالی و بیمارى و درعین‌حال جنگ شاهزاده‌ها مواجه‌اند، پیچیده‌تر از هر زمان دیگرى شده است .(عمادی ،۱۳۹۱: ۳۴)
خاندان آل سعود از سال ۱۹۳۲ بر عربستان حکومت می‌کنند. اولین پادشاه عربستان «ملک عبدالعزیز » بود که منشور« عبدالعزیز » را تنظیم کرد. در این منشور آمده تا زمانى که پسران من زنده‌اند، قدرت به نوه‌هایم نخواهد رسید. به‌عبارت‌دیگر در عربستان برخلاف دیگر کشورهاى پادشاهى قدرت از پدر به پسر نخواهد رسید بلکه برادر جایگزین برادر در قدرت خواهد شد.
منشور عبدالعزیز دو مشکل اساسى براى انتخاب ولیعهد و پادشاه ایجاد کرد:

 

 

ملک عبدالعزیز داراى همسران زیادى بوده است. ابن سعود به روایتى با ۲۲ زن ازدواج‌کرده است که حاصل این ازدواج‌ها ۴۴ فرزند ذکور بوده که در زمان مرگ ابن سعود ۳۵ تن از آن‌ ها زنده بوده‌اند. همین مساله خود یکى از موضوع‌های اختلاف‌برانگیز در خاندان آل سعود بوده است. به‌نحوی‌که پس از مرگ ملک فهد،پادشاه قبلى عربستان، عبدالله بن عبدالعزیز، که برادر ناتنى ملک فهد بود، به‌عنوان پادشاه برگزیده شد و سلطان بن عبدالعزیز، برادر تنى ملک فهد، ولیعهد عربستان شد. همین مساله موجب اختلاف بر سر قدرت در عربستان شده است.

اختلاف سنى اندک میان پادشاه و شاهزادگان، ازآنجایی‌که قدرت از پادشاه به برادرش منتقل می‌شود لذا میان پادشاه این کشور و دیگر شاهزادگان اختلاف سنى چندانى وجود ندارد. شاهزادگان عربستان سعودی همگى به لحاظ سنى در شرایطى هستند که انتخاب هر یک از آن‌ ها به سمت ولیعهدى، بحران قدرت در عربستان را به‌عنوان یک معضل در سال‌های آینده تداوم می‌بخشد

نکته مهم و نگران‌کننده براى سردمداران رژیم آل سعود این است که در حال حاضر بحران قدرت و جانشینى در عربستان با قیام‌های مردم خاورمیانه و شمال آفریقا همزمان شده است. بسیارى از کارشناسان بر این باورند که همزمانى این دو مساله با توجه به نارضایتی‌ها و اعتراض‌های اخیر مردم عربستان علیه حکومت آ ل سعود می‌تواند براى این کشور معضل جدى ایجاد کند. (رضی ، ۱۳۹۰: ۳۹)

 

۳-۲-۳- اقتصادی

در عرصه‌ی اقتصادی نیز عربستان به‌رغم دارا بودن درآمدهای نفتی و تلاش برای متنوع سازی اقتصادی با چالش اقتصاد تک‌محصولی مبتنی بر نفت و صنعت پتروشیمی هم‌چنین تهدید ناشی از جایگزینی انرژی‌های نو به‌جای سوخت‌های فسیلی روبه‌روست.عدم توزیع عادلانه و مناسب درآمدها و ثروت‌های اقتصادی و مواجه بودن شهروندان با مشکلات اقتصادی نیز برای دولت چالش‌هایی را ایجاد می‌کند.نرخ بیکاری بالا که رقمی تا ۳۰ درصد عنوان می‌شود و قرار گرفتن بیش از ۲۰ درصد شهروندان زیرخط فقر در این خصوص قابل‌توجه است. (اسدی؛۱۳۹۱ : ۴۳۳)
لذا به خاطر آن‌که ۶۰ درصد جمعیت عربستان زیر ۱۸ سال سن دارند و ۲۸ درصد آن‌ ها بیکار می‌باشند همین امر موجب شد ملک عبدالله که برای عمل جراحی کمرش در اوایل سال ۲۰۱۱ به آمریکا رفته بود به‌محض ورود به خاک عربستان دستور داد تا ۳۶ میلیارد دلار کمک رفاهی به مردم اعطا شود که به هر شهروند سعودی دو هزار دلار رسید و حقوق کارکنان دولت هم ۱۵ درصد افزایش یافت(عباسی؛۱۳۹۰: ۴۹)
در بعد داخلی ، عربستان از مشکلات و نابسامانی‌های متعدد اقتصادی رنج می‌برد:

 

 

وابستگی شدید اقتصادی به صادرات نفت ؛

بالا بودن نرخ بیکاری ؛

افزایش جمعیت (که به دلیل پاسخگو نبودن امکانات کشور،در آینده به مسئله‌ای اساسی بدل می‌شود)

فساد مالی عربستان؛

فقر اقتصادی به‌ویژه در مناطق شرقی

انحصار دولتی بر بخش عظیمی از فعالیت‌های اقتصادی .( هرمزی،۱۳۸۷: ۳۸۹)

از طرف دیگر حضور بالای اتباع خارجی در ۷۵ درصد مشاغل به دلیل فقدان آموزش‌ها و مهارت‌های لازم در بین سعودی‌ها و هم‌چنین روحیه‌ی کاری و انتظار دستمزد بالا یکی از دلایل نرخ بیکاری بالا در این کشور محسوب می‌شود. .( Fretag, 2012 :25)

 

۳-۲-۴-اجتماعی

در عرصه‌ی اجتماعی به‌رغم برخورداری نسبی شهروندان کشورهای عربی حاشیه‌ی خلیج‌فارس مانند امارات متحده عربی و قطر از آزادی‌های اجتماعی نیز با محدودیت‌های جدی روبه‌رو هستند.به‌ خصوص جامعه‌ی زنان و شیعیان از بیش‌ترین میزان تبعیض رنج می‌برند که بیش‌ترین این محدودیت‌ها به عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز کشیده شده است. دولت عربستان دو مسئله‌ی جنسیت و مذهب را به‌عنوان دو چالش اساسی پیش رو دارد.محدودیت‌هایی که از تسلط وهابیت بر بسیاری از سازمان‌ها و تشکیلات فرهنگی و اجتماعی ناشی می‌شود و به‌رغم تمایلات برخی شخصیت‌های متعادل و اصلاح‌طلب درون خاندان سعودی ، علمای وهابی مانع از تحقق هر رویکرد اصلاحی می‌شوند.در عرصه‌ی محدودیت‌های زنان ، نداشتن کارت شناسایی و هویتی مستقل تا سال‌های گذشته ، همچنین ممنوعیت رانندگی از تبعیض‌های بارز نسبت به این بخش از جامعه‌ی عربستان است.بااین‌حال به برخی نابرابری‌ها در عرصه‌های حقوقی ، سیاسی و اجتماعی و اقتصادی نیز می‌توان اشاره کرد که فعالان زن در این کشور پیگیری آن‌ ها را در اولویت قرار داده‌اند. زنان از فرصت‌های آموزشی و شغلی برابر با مردان برخوردار نبوده و نیستند. (اسدی،۱۳۹۱ : ۴۳۳)

 

۳-۲-۴-۱- مساله زنان

وضعیت زنان در عربستان سعودی را بسیاری از پژوهشگران علوم اجتماعی، به وضعیت سیاه‌پوستان در نظام تبعیض نژادی آفریقای جنوبی تشبیه کرده‌ا‌ند، چراکه در هر دو نظام حقوق نابرابر، دسترسی نابرابر به امکانات و مشاغل، جداسازی مدارس و فضاهای عمومی به چشم می‌خورد، با این تفاوت که در آفریقای جنوبی سیاه‌پوستان با این محدودیت‌ها و محرومیت‌ها روبه‌رو بودند و در عربستان سعودی زنان چنین وضعیتی دارند . (fa.bidarieslami.com www.)
مذهب وهابی زنان را از رانندگی محروم می‌کند، زیرا آنان مجبورند بدون نقاب رانندگی کنند و این مخالف قوانین شرع است . زنان عربستان در هنگام تحصیل نبایستی توسط مردان دیده شوند. به همین جهت توسط فناوری جدید و به کمک تلویزیون‌های مداربسته در موارد ضروری مردان کارآموزشی زنان را به انجام می‌رسانند. وضعیت زنان در عربستان سعودی به‌رغم امید به بهبودی، در وضعیت اسفناکی است؛ به‌طوری‌که دولت اعلام کرده که زنان نمی‌توانند در نخستین رأی‌گیری سرتاسری این کشور که گزینش شورای شهر است، رأی دهند. علما این تصمیم دولت را تایید و رأی دادن زنان را موجب فساد و خلاف عفت دانستند.
نرخ بی‌سوادی زنان که می‌تواند به آگاهی پایین سیاسی، مشارکت پایین در انتخابات و غیره منجر شود، همچنان مانعی بر سر راه نفوذ سیاسی بالقوه زنان است. در عربستان بااینکه دولت سعودی دختران را از آموزش منع نکرده و حتی آموزش رایگان نیز برای آنان در نظر گرفته است،حضور دختران در آموزشگاه‌ها و مدارس بسیار محدود است . بر اساس آمار رسمی دولت سعودی،۵۵ درصد دانش آموزان دبستان، ۷۹ درصد راهنمایی،۸۱ درصد دبیرستان‌ها را دانش آموزان پسر تشکیل می‌دهند.از طرف دیگر در این کشور جایگاهی برای زنان در خصوص ورود به عرصه‌های سیاسی و به‌ خصوص مجلسی پیش‌بینی‌نشده است و با مخالفت روبه‌رو می‌شود.( نظری ،۱۳۹۰: ۴۰)
حضور زنان در حوزه فعالیت‌های اقتصادی نیز شاخص دیگری از تلاش برای بهبود جایگاه اجتماعی- اقتصادی است. بر اساس آخرین گزارش سازمان ملل متحد، میانگین فعالیت اقتصادی زنان در کشورهای پیشرفته ۷۵ درصد است اما این میزان در کشور عربستان تنها ۱۵ درصد است. (امامی،۱۳۸۰ : ۱۹۸)

 

۳-۲-۴-۲- شیعیان

اهمیت مطالعه شیعیان در عربستان حائز اهمیت فراوان است:
نخست آنکه شیعیان استان شرقی در حیاتی‌ترین منطقه استراتژیک این پادشاهی سکونت دارند؛ منطقه‌ای که بیشترین میدان‌های نفتی کشور ازجمله غوار و قطیف به‌عنوان بزرگ‌ترین حوزه‌های نفتی جهان را در خود جای‌داده است.
دوم اینکه از دیدگاه امنیت بین‌المللی و تجارت جهانی، شیعیان استان شرقی نقش مؤثری در ثبات اقتصادی و سیاسی کشور دارند.
سوم آنکه، شیعیان عربستان در منطقه‌ای نزدیک به سه کشور حوزه خلیج‌فارس یعنی ایران، عراق و بحرین که اکثریت جمعیت آنان را شیعیان تشکیل می‌دهند، سکونت دارند
و نهایتاً اینکه شیعیان به‌عنوان یک فرقه متمایز به دلیل ویژگی‌ها، دیدگاه و نگرش مذهبی و استعداد سیاسی‌شان، بزرگ‌ترین رکن مخالفت در پادشاهی سعودی را تشکیل می‌دهند(ابراهیم،۱۳۸۶: ۲۳)
تبعیض‌هایی که از جانب حکومت عربستان علیه شیعیان این کشور به کار گرفته می‌شود :

 

 

تبعیض‌های سیاسی و مدنی

شیعیان عربستان هیچ جایگاهی در حکومت عربستان سعودی نداشته و یکی از بارزترین مصادیق تبعیض علیه آن‌ ها ، عدم حضور و یا حضور کم شیعیان در مشاغل رسمی دولتی است. هرگز شیعه‌ای به‌عنوان وزیر یا عضو کابینه سلطنتی وجود نداشته و فقط جمیل الجیشی سفیر عربستان در تهران بین سال‌های ۱۹۹۹ الی ۲۰۰۳ بود.شیعیان این کشور مجاز نیستند هیچ نوع آثار مکتوب مذهبی درباره تشیع در اختیار داشته باشند و در صورت تلاش برای واردکردن چنین آثاری به کشور بازداشت می‌شوند.
مقالات و رساله‌های شیعی اکثراً به دلیل محتوای سیاسی و حقوقی ضد وهابی و ضد سعودی مجوز چاپ نداشته و نویسندگان این مقالات بازداشت می‌شوند کتب و مقالاتی هم که در خارج از عربستان و توسط فعالان شیعه نوشته می‌شود در داخل عربستان ممنوع است. ( مکرمی،۱۳۹۱: ۱۰۷)

 

 

تبعیض‌های مذهبی و اجتماعی

تبعیض‌های مذهبی و اجتماعی در حالی در عربستان تداوم دارد که این کشور علاوه بر پذیرش بسیاری از معاهده‌های حقوق بشری در خصوص آزادی مذاهب و عقیده را تصویب کرده است از طرف دیگر در آخرین اقدام در جولای سال ۲۰۰۸ ملک عبدالله پایه‌گذار اجلاس جهانی گفتگوی بین ادیان در مادرید اسپانیا بود .در این اجلاس نمایندگان رسمی مسلمانان، یهودیان و مسیحیان و نمایندگانی از مذاهب هندو، بودائی، شینتو و کنفوسیوسی حضور داشتند .پیام این اجلاس تأکید بر تنوع فرهنگی در میان مردم جهان و احترام متقابل فرهنگ‌ها بود .( مکرمی،۱۳۹۱: ۱۰۵)
اما این حرکت آن‌طور که رفتار و رویه دولت سعودی نشانگر آن است، فقط یک بازی حقوق بشری برای کاستن از مسائل و مشکلات اقلیت‌های دینی در درون جامعه عربستان بوده و تأثیری در کاستن از فشارها علیه شیعیان نداشته است . سیاست عربستان در درون این کشور بر مبنای یکسان‌سازی و وهابی سازی حتی به بهای از بین رفتن سایر مذاهب و فرهنگ‌ها بوده است.( آقایی ،۱۳۸۹ :۱۰ )
بیش از ۲۰ تن از علما و مفتیان این مذهب در فتواهای خود حکم به کفر شیعیان داده‌اند از نگاه وهابیون،جماعت زیادی از مسلمانان موحد نیستند، زیرا می‌کوشند عنایت خدا را با زیارت قبور اولیاء به دست آورند،پس مشرک‌اند.تفسیر قرآن بر پایه تأویل را کفر می‌شناسد، شفاعت جستن از غیر خدا را کفر می‌نامند، ذکر نام پیامبر،ولی یا فرشته را در نماز شرک می‌دانند و بر اساس این آموزه‌ها،تشیع و شیعیان را کافر و مشرک و مقابله با آنان را وظیفه دینی خود می‌دانند.( احمدی لفورکی، ۱۳۸۶ : ۱۸)

 

 

محرومیت‌های اقتصادی

مصائب اقتصادی شیعیان استان شرقی، از سال ۱۹۱۳ همواره منشأ تنش و رویارویی میان شیعیان و دولت سعودی بوده است. اشغال حساء نیز به وخامت شدید شرایط اقتصادی شیعیان این منطقه انجامید. درواقع استان الحساء از رفاه عمومی، که مشخصه بخش‏های دیگر کشور است، سهمی ندارد. این وضعیت طی دهه گذشته تا حدی بهبودیافته، اما فاصله همچنان چشمگیر است. شیعیان منطقه از کار اخراج می‏شوند، بخصوص از شرکت نفتی عربی ـ آمریکایی «آرامکو». باید اذعان داشت که اگرچه شیعیان تا دهه ۱۹۷۰ حدود ۵۰ درصد از نیروی کار شرکت نفتی آرامکو را تشکیل می‌دادند، اما هرگز همچون هم‌وطنان سنی خود از منافع این ثروت عظیم بهره‌مند نشده و از ورود آنان به مشاغل و مناصب ارشد نیز ممانعت به‌عمل‌آمده است. بدین ترتیب بیشتر شیعیان در مراتب میانی و پایینی سلسله‌مراتب اجتماعی – اقتصادی سعودی قرار می‌گیرند و شاخص‌های فرقه‌گرایانه در تحویل و تخصیص مشاغل در سطوح اجرایی همواره پیش روی آن‌ ها قرار داشته است.( ابراهیم، ۱۳۸۶ :۳۷ )
لذا با شکل‌گیری خیزش‌های جهان عرب بعد از سال ۲۰۱۱ دوباره فرصت دیگری برای پیگیری مطالبات شیعیان فراهم کرد اما در مقابل مقامات عربستان سعودی روش جدیدی در سرکوب تحت نام امنیت به کار گرفته و معترضین به نقض حقوق بشر و خواستاران اصلاحات را سرکوب کرده‌اند .در مورخه ۹ جولای ۲۰۱۲ سندی در سایت رسمی UNHCR منتشر گردید که در پی بازداشت روحانی معترض شیعی شیخ نمرالنمر در ناحیه عوامیه واقع در منطقه شرقی و شیعه‌نشین عربستان، شیعیان این منطقه شروع به اعتراض نموده که پلیس عربستان بدون این‌که برخوردی صورت گرفته باشد، به‌سوی آن‌ ها آتش گشوده و موجب مرگ ۲ نفر از شیعیان می‌شود .( مکرمی،۱۳۹۱: ۱۲۱)
با نگاهی جامعه‌شناسانه به ساختار داخلی عربستان سعودی حاکی از آن است که این کشور همچون بسیاری از کشورهای عربی منطقه فاقد مشروعیت سیاسی لازم برای تداوم ثبات سیاسی است. لذا این کشور به دلیل نبود مشروعیت،به دنبال نزدیکی هرچه بیشتر به غرب و جلب حمایت آن‌ ها، به‌ خصوص ایالات‌متحده آمریکا برآمد که همین مساله خود منجر به ایجاد تعارضات ساختاری در میان جامعه‌ی عربستان گردید. این کشور همچون بسیاری از کشورهای عربی، دست‌خوش مشکلات دوگانه‌ای نظیر جلب رضایت آمریکایی‌ها و لزوم تداوم روابط نزدیک با غرب و خطر بروز بحران مشروعیت در داخل گردید(منفرد، ۱۳۸۵: ۹۵)
لذا با توجه به این ویژگی‌ها در نظام سیاسی عربستان و عدم تمایل به انجام هرگونه اصلاح واقعی شرایط حاکم به این کشور از سوی حاکمیت جنبش‌های شکل‌گرفته در جهان عرب توانست باعث طرح ایده‌ها، الگوها و نظام‌های مشروعیت نوینی گردند که مشروعیت و حاکمیت نظام کهنه‌ی سیاسی عربستان را با چالش جدی و اساسی مواجه سازد.لذا این تحولات بر مردم عربستان و به‌ خصوص جوانان،قشرهای تحصیل‌کرده و گروه‌های لیبرال و هم‌چنین شیعیان به‌عنوان اقلیت دینی دربند این رژیم تأثیرات زیادی گذاشت.
ازجمله مطالبات اصلی گروه‌های دارای گرایش سیاسی در جامعه‌ی عربستان دگرگونی اساسی در ساختار دولت از پادشاهی مطلقه به مشروطه مجلسی است که در آن حقوق و درخواست‌های عموم مردم نیز لحاظ می‌شود.لذا جدی شدن این طرح باعث تبدیل شورای مشورتی انتصابی که از سال ۱۹۹۲ آغاز به کارکرده به مجلسی انتخابی شود و درنهایت منجر به اصلاح قانون اساسی به‌منظور ایجاد تفکیک سیاسی میان قوای حاکمیت گردد.هم‌چنین مطالبه‌ی دیگر مخالفان و فعالان سیاسی تضمین حقوق و آزادی‌های اساسی شهروندان،رفع فساد و تبعیض،تعدیل ساختار خاندانی و قبیله‌ای وزارت خانه‌های اصلی تحت اداره‌ی شاهزاده‌ها و هم‌چنین افزایش سطح کارآمدی حاکمیت است.( Fretag, 2012:23)

 

۳-۳- بیداری اسلامی و تحولات داخلی عربستان

باوجود تصور عربستان سعودی از کشور خود به‌عنوان قلمرو افسانه‌ای با ثروت فراوان ، جمعیت غیرسیاسی و شرایط ویژه‌ی اقتصادی و ثبات اجتماعی ، زمان تغییر در این کشور فرارسیده است . (Al-Rasheed, 2011: 510) کارین الیوت هیوز، روزنامه‌نگار آمریکایی، در مقاله‌ای تحت عنوان « هرج‌ومرج آینده در خاورمیانه»،با اشاره به اوضاع عربستان سعودی معتقد است برجسته‌ترین شاخص‌های بحران در عربستان سعودی بدتر شدن اوضاع معیشتی مردم برای بسیاری از شهروندان و بالا رفتن نرخ بیکاری و افزایش نگرانی‌های مردمی است و همین مسائل باعث جرئت و جسارت بیشتر مردم و توسعه دایره مطالبات مردمی در راستای تغییر در کشور شده است. (ماهنامه اخبار،۱۳۹۱: ۲۰)
بعد از سقوط صدام حسین در عراق ، مردم عربستان درخواست‌های خود را از طریق دادخواست اعلام می‌کردند که توسط فعالان سیاسی شیعه و سنی و بسیاری از زنان و جوانان امضا می‌شد. اما با شروع تحولات خاورمیانه فشار سیاسی و سرکوب مخالفان به‌شدت ادامه یافت به‌طوری‌که شاهزاده نایف و پسر و معاون او شاهزاده محمد به‌شدت با وبلاگ نویسان و فعالان سیاسی برخورد می‌کردند. اگرچه مردم عربستان سعودی از مصرف‌گرایی و رفاه اقتصادی لذت می‌برند امّا امروزه با شکل‌گیری تحولات در خاورمیانه و گسترش ارتباطات با سایر جوامع مردم این کشور نیز به دنبال مسائل دیگری همچون آزادی ، دموکراسی، شفافیت ، حقوق بشر، پاسخگویی دولت می‌باشند. آن‌ ها با مشاهده‌ی شبکه‌های ماهواره‌ای همچون الجزیره و شبکه‌های اجتماعی، با رصد تحولات سایر کشورها مشتاقانه خواهان شکل‌گیری این تحولات در کشور خودشان بودند . (Al-Rasheed, 2011:512)
لذا مدت اندکی بعد از خلع زین‌العابدین بن علی ، دیکتاتور تونس و اعتراضات مردمی یمن، مرد ناشناس ۶۵ ساله‌ای در استان جیزان عربستان در شمال این کشور (در نزدیکی مرز یمن) ، اقدام به خودسوزی کرد و براثر شدت جراحات وارده درگذشت.پیرو این حادثه تظاهرات پراکنده‌ای به وقوع پیوست و مخالفان رژیم خواستار حقوق مشروع خود شدند.مردم عربستان طی یک فراخوان فیس‌بوکی ۱۱ مارس ۲۰۱۱ را روز خشم اعلام کردند. این تظاهرات با سرکوب مواجه شد و نیروهای آل سعود اقدام به استفاده از گلوله‌های جنگی برای متفرق کردن معترضین نمودند که طی آن‌یک نفر کشته و صدها تن بازداشت شدند. (عباسی،۱۳۹۰: ۶۱).
گروه‌های مختلف شیعه و سنی از شبکه‌های اجتماعی چون فیس‌بوک،توئیتر و یوتیوب برای گسترش اعلامیه‌ی روز خشم و برگزاری تظاهرات در این روز استفاده کرده بودند و این نخستین باری بود که معترضین شیعه و سنی در کنار هم برای یک هدف تلاش می‌کردند. (Al-Rasheed,2011:517)
فنّاوری‌های جدید ارتباطی مانند فیس‌بوک و توئیتر نقش پررنگی در انقلاب‌های اخیر خاورمیانه داشته است. در خصوص تحولات داخلی کشور عربستان نیز این فضا منجر به تشدید تنش‌ها گردید.از طرف دیگر این امکان را در اختیار مخالفین دولت عربستان قرارداد تا از این طریق در مقابل یکدیگر نیز قرار بگیرند به‌طوری‌که اسلام‌گراها و لیبرال‌ها در شبکه‌های اجتماعی علیه یکدیگر مواضع شدیدی می‌گرفتند. (Lynch,2012)
فراخوان فیس‌بوکی روز خشم امیدهای معترضین را برای شکل‌گیری تحولات در عربستان زنده کرد. (Mabon, 2012:532) اگرچه بازدید ۳۶ هزارنفری از این پست فیس‌بوکی صورت گرفته بود امّا در این روز تعداد کمی از مردم عربستان حضور پیدا کردند. یک معلم ۴۰ ساله به نام خالد الجوحانی در مصاحبه با شبکه‌ی بی‌بی‌سی عربی در خصوص دلایل حضورش عنوان کرد که ما برای رسیدن به دموکراسی ، عدالت ، آزادی بیان ، و حفظ شأن و کرامت انسانی مردم عربستان در این تظاهرات شرکت کرده‌ایم که بلافاصله بعد از انجام این مصاحبه توسط نیروهای امنیتی عربستان دستگیر شد. (Amnesty,2011:45)
بعد از نام‌گذاری روز ۱۱مارس ۲۰۱۱ تحت عنوان روز خشم تنها دو گروه سنی مخالف حکومت عربستان یعنی جنبش اصلاحات اسلامی(Mira) و گروه تازه تأسیس امت سنی از آن حمایت کردند. در میان مخالفین شیعی تبعیدی خارج از عربستان نیز فؤاد ابراهیم و حمزه الحسن از برگزاری تظاهرات در این روز حمایت کردند. (Al-Rasheed,2011,517)

 

 

گفتار چهارم– استثنائات تعهدات خاص رفتار ملت كامله­الوداد در گات 1994
همچنان که در بخش قبل بیان شد، موافقتنامه گات در زمینه های خاص تعهدات رفتار ملت کامله الوداد را مقرر نموده است. از دیگر استثنائات اصل منع تبعیض، امکان انحراف از اجرای برخی از این تعهدات است که در ذیل به این موارد اشاره می شود.

بند اول– استثنا تعهد رفتار ملت­ كامله­الوداد راجع ­به رفتار بنگاه های ­تجاری دولتی
بنابر بند (الف)1 ماده 17 گات، بنگاه های دولتی در خرید و فروش های متضمن واردات یا صادرات، بایستی به گونه­ای غیرتبعیض­آمیز اقدام نمایند.
مقررات بند 2 این ماده مبیّن استثنائی برای مقررات بند 1 است و بر اساس آن، تعهد منع تبعیض مذكور در مورد واردات محصولات برای مصرف فوری یا آتی دولتی قابل اعمال نبوده، ولی برای فروش یا استفاده در تولید كالا برای فروش، قابل اجرا خواهد بود. اما در خصوص چنین محصولاتی همچنان باید رفتار بی­طرفانه و منصفانه اتخاذ شود.
نكته مهم آن است كه استثنا مورد اشاره تنها درباره تعهد منع تبعیض نسبت به اقدامات دولتی متضمن واردات محصولات، قابل اعمال است و نسبت به تعهد منع تبعیض در مورد اقدامات دولتی متضمن صادرات محصولات، قابل اجرا نمی­باشد.
بند دوم– استثنا بر تعهد رفتار ملت كامله­الوداد راجع به محدودیتهای مقداری
به طور كلی بر اساس ماده (1) 11 گات اعضا از وضع محدودیتهای مقداری با محدود ساختن مقدار یا ارزش كالای مجاز برای ورود یا صدور جز در موارد تصریح شده در مواد 11، 12 و 18 موافقتنامه گات منع شده ­اند.
در ماده (1)13 گات، تعهد رفتار ملت كامله­الوداد نسبت به اجرای محدودیتهای مقداری صادراتی یا وارداتی مجاز، وضع شده است و ماده 14 گات برخی استثنائات نسبت به این تعهد منع تبعیض برای محدودیتهای مقداری اجرا شده بر اساس مواد11، 12 و قسمت (ب) ماده 18[234] مقرر می­نماید[235].
1-2- استثنا بر اساس ماده (1)14 گات
بند 1 ماده 14 گات مقرر می­دارد: “طرف متعاهدی كه محدودیتهایی (مقداری وارداتی) را براساس ماده 12 یا قسمت (ب) ماده 18 اعمال می­كند، می ­تواند در اعمال این محدودیتها از مقررات ماده 13 به طریقی عدول كند كه اثری معادل محدودیتهایی داشته باشد كه این طرف متعاهد می ­تواند در همان زمان براساس ماده 8 یا ماده 14 اساسنامه صندوق بین ­المللی پول یا بر اساس مقررات مشابه در یک موافقتنامه ارزی منعقد شده به موجب بند 6 ماده 15، در خصوص پرداختها و نقل و انتقالهای مالی مربوط به معاملات یا مبادلات جاری بین ­المللی اعمال كند.”
بنابر ماده 8 و ماده 14 اساسنامه صندوق بین ­المللی پول، هرعضو صندوق با اجازه و تصویب در زمان كمیابی عمومی پول می ­تواند محدودیتهایی در مقابل آزادی عملیات ارزی نسبت به پول كمیاب به عمل آورد و همچنین در دوره تحول پس از جنگ، اعضای صندوق با تصویب صندوق می­توانند برای مقابله با تغییرات اوضاع نسبت به پرداختها و انتقالات برای معاملات بین ­المللی جاری تضییقاتی را اختیار یا آنچه را كه معمول داشته اند (در مورد اعضایی كه كشور آنها در اشغال دشمن بوده است، می­توانند در صورت لزوم، تضییقاتی وضع و مقرر نمایند.) حفظ كنند.
همچنین مطابق ماده (1)14 گات در شرایط فوق­الذکر یا در شرایط مشابه مقرر در موافقتنامه­های ارزی منعقده بر اساس بند 6 ماده 15 گات،[236] اعضای سازمان جهانی تجارت می­توانند محدودیتهای مقداری وارداتی اعمال شده طبق ماده 12 یا قسمت (ب) ماده 18 گات را به گونه­ای تبعیضی كه اثری معادل محدودیتهای ارزی مجاز بنابر اساسنامه صندوق بین ­المللی پول یا بنابر موافقتنامه­های ارزی منعقده بر اساس بند 6 ماده 15 گات داشته باشد، وضع و اجرا نمایند.
2-2- استثنا بر اساس ماده (2)14 گات
بند 2 ماده 14 گات مقرر می­كند: “طرف متعاهدی كه محدودیتهای وارداتی (مقداری) طبق ماده 12 یا قسمت (ب) ماده 18 اعمال می­كند، می ­تواند با رضایت طرفهای متعاهد موقتاً از مقررات ماده 13 در خصوص بخش كوچكی از تجارت خارجی خود عدول كند، در مواردی كه منافع آن برای طرف یا طرفهای متعاهد ذیربط اساساً بیش از لطمه­ای باشد كه امكان دارد در نتیجه آن به تجارت طرفهای متعاهد دیگر وارد آید.”
بنابراین طبق این بند از ماده 14 اعضای سازمان جهانی تجارت در اجرای محدودیتهای مقداری وارداتی خود طبق ماده 12 یا قسمت (ب) ماده 18 در خصوص بخش كوچكی از تجارت خارجی خود می­توانند به گونه­ای تبعیض­آمیز رفتار نمایند در مواردی كه منافع ناشی از این تبعیض به طور اساسی بیشتر از لطمه­ای باشد كه در نتیجه این تبعیض به تجارت كشورهای مربوطه وارد می­شود.
3-2- استثنا بر اساس ماده (3)14 گات
بند 3 ماده 14 مقرر می­كند: “مقررات ماده 13 مانع از آن نخواهد شد كه یک گروه از سرزمینهایی كه در صندوق بین ­المللی پول سهمیه مشترك دارند، در مقابل واردات از كشورهای دیگر، البته نه در میان خود، محدودیتهایی را طبق مقررات ماده 12 یا قسمت (ب) ماده 18 اعمال كنند، به شرط آنكه چنین محدودیتهایی از لحاظ همه جنبه­ های دیگر با مقررات ماده 13 منطبق باشد.”
بنابر این ماده، اعضایی كه در صندوق بین ­المللی پول سهمیه مشترك دارند، می توانند در مقابل واردات از كشورهای دیگر محدودیتهای مقداری مطابق ماده 12 یا قسمت (ب) ماده
18 اجرا نمایند، بدون آنكه بر واردات از كشوهای چنین اعضایی، ‌محدودیت مقداری وضع شده باشد. بدین ترتیب امكان اعمال تبعیض در وضع محدودیتهای مقداری وارداتی میان اعضا با سهمیه مشترك در صندوق بین ­المللی پول و سایر اعضای سازمان جهامی تجارت وجود دارد، اما هم­ چنان تعهد منع تبعیض در اجرای محدودیتهای مقداری وارداتی بین خود اعضا با سهمیه مشترك در صندوق بین ­المللی پول یا بین سایر اعضا وجود دارد.
4-2- استثنا بر اساس ماده (5)14 گات
بند5 ماده 14 مقرر می­نماید : “مواد 11 تا 15 (از جمله ماده 13 راجع به اجرای غیر تبعیض­آمیز محدودیتهای مقداری وارداتی یا صادراتی) یا قسمت (ب) ماده 18 این موافقتنامه مانع یک طرف متعاهد از اعمال محدودیتهای مقداری:
الف– كه اثری معادل محدودیتهای ارزی مجاز طبق شق (ب) قسمت 3 ماده 7 اساسنامه صندوق بین ­المللی پول دارند یا،
ب– طبق ترتیبات ترجیحی معین شده در پیوست (الف) این موافقتنامه، تا مشخص شدن نتیجه مذاكرات اشاره شده در آن، نخواهد شد.”
بنابر بند 5 ماده 14 گات، اعضای سازمان جهانی تجارت می­توانند محدودیتهای مقداری وارداتی یا صادراتی مطابق شرایط مندرج در مواد 11، 12 یا قسمت (ب) ماده 18 گات را به گونه­ای تبعیضی اعمال نمایند، در صورتی كه:
الف– این محدودیتهای مقداری تبعیضی، اثری معادل محدودیتهای ارزی مجاز طبق شق (ب) قسمت 3 ماده 7 اساسنامه صندوق بین المللی پول ( تضییقات ارزی در موارد كمیابی عمومی پول مورد نظر با اجازه و تصویب صندوق) دارند، یا
ب– این محدودیتهای مقداری تبعیضی طبق ترتیبات ترجیحی معین شده در پیوست (الف) گات باشد.
البته بند (ب) مورد اشاره با توجه به اینكه ترتیبات ترجیحی در پیوست (الف) گات مربوط به ترتیبات ترجیحی مستعمراتی است، امروزه كاربردی ندارد.

نتیجه گیری
در طول تاریخ، تجارت بین­الملل به عنوان یک ابزار مهم جهت توسعه اقتصادی ملاحظه شده است و اشاره به فعالیتهای فرامرزی شامل تبادل کالا، خدمات، نکنولوژی و سرمایه بین کشورها، بلوکهای تجاری و اشخاص دارد. تکامل و تحول تدریجی فعالیتهای تجاری بین ­المللی و نیاز به امنیت حقوقی در این زمینه، نظارت از طریق برخی چارچوبهای توافقی و انتظام بخش ایجاب می­نماید و متعاقب این هدف، دولتها به طور جمعی و با رضایت، خط­مشی­ها، اصول و قواعدی جهت اداره و کنترل روابط تجاری بین­المللی­شان طرح کرده ­اند. بدین ترتیب نظام حقوقی کنونی تجارت بین­الملل عمدتاً متشکل از موافقتنامه­های چندجانبه میان کشورها در یک ساختار بین ­المللی به نام سازمان جهانی تجارت است.
عکس مرتبط با اقتصاد
تجارت بدون مرزهای اقتصادی، به نظر می رسد که عامل رسیدن به منافع حداکثر اقتصادی برای همه کشورهاست. بر مبنای این رویکرد، سازمان جهانی تجارت درصدد حمایت و توسعه تجارت آزاد و منصفانه است. تجارت منصفانه به معنی آن است که فعالیتهای تجاری به شیوه­ای شفاف و غیرتبعیض­آمیز صورت گیرند. تجارت آزاد اشاره به روابط مترقیانه و آزاد بین کشورها تا حذف کامل موانع تجارت در همه اشکال دارد. بنابراین منع تبعیض در روابط تجاری یکی از اصول اساسی سازمان جهانی تجارت جهت رسیدن به این اهداف شناخته شده است.
اصل منع تبعیض حسب قلمرو اجرای آن به دو تعهد رفتار ملت کامله­الوداد و رفتار ملی قابل تفکیک است و در حوزه تجارت، ماهیتاً تعهدات قراردادی هستند.
به طور کلی مطابق رفتار ملت کامله­الوداد، دولتی راجع به موضوع یا موضوعات معین توافق می­ کند تا به شریک معاهده­ای خود رفتاری را اعطا کند که از حیث مطلوبیت کمتر از رفتار اعطا شده به شریک دیگر یا دولتهای ثالث نباشد. مطابق این تعریف، تعهد ملت کامله­الوداد، رفتاری می­باشد که به خوبی رفتاری است که خارجیان دیگر آن را دریافت کرده ­اند و اتباع یک دولت می­توانند رفتاری بهتر یا بدتر از خارجیان دریافت کنند. بنابراین تعهد به اعطای رفتار ملی یعنی اعطای رفتار یکسان به اتباع داخلی و خارجی (فراتر از حداقل استانداردهای بین­المللی) در موضوعات مشخص، مکمل تعهد به رفتار ملت کامله­الوداد در راستای ممنوعیت تبعیض است.
متعاقب اصول و اهداف سازمان جهانی تجارت در حوزه گات از موافقتنامه­های اصلی این سازمان در زمینه تجارت کالا، تعهدات رفتار ملت کامله­الوداد و رفتار ملی بر مبنای تقابل از جمله قواعد اساسی این موافقتنامه در نظر گرفته شده ­اند.
مطابق رفتار ملت کامله­الوداد در گات، اعضا متعهد شده ­اند که در صورت اعطای هر گونه مزیت در زمینه قوانین و مقررات مرزی و داخلی معین به هر محصول که مبدأ یا مقصد آن هر کشور عضو یا غیر عضو دیگر است، آن مزیت را فوراً و بدون قید و شرط به محصول مشابه که مبدآ یا مقصد آن در سرزمین کشورهای دیگر عضو است، تسری دهند.
بنابر قاعده رفتار ملی، اعضای گات متعهد شده ­اند که در مورد قوانین و مقررات مالی و غیرمالی مشخص، رفتار اعطایی به محصولات وارداتی حسب مورد به مطلوبیت رفتار اعطایی به محصول مشابه یا قابل رقابت باشد.
به علت تفاوت در سطح توسعه­ای کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت، اولویت برخی منافع و ارزشهای غیرتجاری بر منافع تجاری و مشارکت و تقابل بیشتر اعضا در تجارت بین­الملل، شماری از استثنائات نسبت به اصل منع تبعیض در گات درج شده است. این استثنائات از جمله شامل استثنائات عمومی و امنیتی، عوارض ضد قیمت شکنی و جبرانی، موافقتنامه­های تجارت آزاد منطقه­ای و ترتیبات تجاری ترجیحی می­باشد.
برخی از این استثنائات جهت اجرای اصل حسن

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
نیت و منع سوء استفاده از حق، دربردارنده­ نوعی تعهدات منع تبعیض هستند. بدین نحو که ترتیبات ترجیحی می­بایست به صورت غیر تبعیضی میان کشورهای در حال توسعه و میان کشورهای کمتر توسعه یافته برقرار گردند و طبق تفسیر رکن استیناف از این مقرره، عدم تبعیض میان کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته با نیازهای مشترک تجاری، توسعه­ای و مالی مد نظر است. صدر ماده 20 گات راجع به استثنائات عمومی، متضمن تعهد منع تبعیض غیرموجه یا خودسرانه بین کشورها با شرایط یکسان است و در خصوص حقوق و عوارض ضد دامپینگ و جبرانی،اصولاً این اقدامات می­بایست بدون تبعیض بر همه کالاهای مشابه دامپینگ شده و مشمول یارانه وضع گردد.
متن و تفسیر تعهدات منع تبعیض مورد اشاره، سازگار و موافق با معنای اخلاقی منع تبعیض، یعنی رفتار یکسان با موضوعات در وضعیت مشابه است. بنابراین معیار کلیدی و مشترک تعهدات منع تبعیض مذکور، تشخیص وضعیت مشابه میان موضوعات (محصولات یا کشورهای مورد نظر) است.
از سوی ارکان حل و فصل اختلاف سازمان جهانی تجارت در خصوص تعیین تشابه محصولات، معیارهای مرسوم بر مبنای ارزیابی موردی، از قبیل ویژگی­های فیزیکی، طبقه بندی تعرفه­ای و عادات وسلایق مصرف کنندگان اتخاذ شده است.
رکن استیناف برای اجرای ترتیبات ترجیحی به نفع کشورهای در حال توسعه، راجع به تعیین کشورهای در حال توسعه با نیازهای مشترک تجاری، توسعه­ای و مالی (کشورهای در حال توسعه با شرایط یکسان)، لزوم توجه به معیار عینی از جمله با شناسایی عمومی یک نیاز ویژه در اسناد چند جانبه بین ­المللی را اظهار داشت.
در مورد تعیین کشورها با شرایط یکسان در زمینه اجرای تعهد منع تبعیض ماده 20 گات، ارکان حل اختلاف تحلیل کافی ارائه نکرده ­اند. برای تعیین حقوق و تعهدات دقیقتر اعضا، مناسب است که ارکان مذکور توجه بیشتری به این موضوع مبذول دارند.
یکی از نقاط بحث در مورد تعیین وضعیت مشابه بین موضوعات ذیربط، کاربرد معیار هدف و آثار اقدام داخلی است. بنابر نظر موافقان اجرای این معیار، هنگامی که هدف اقدام داخلی مشروع و قانونی است، یعنی مغایر با هدف تعهدات مرتبط گات نیست، اگر طبقه بندی و تمایز میان موضوعات مورد نظر، ضروری جهت رسیدن به این هدف باشد، این موضوعات نسبت به این هدف در وضعیت مشابه نیستند و در صورت مفید بودن این تمایز، می­بایست تصمیم هنجاری برای برقراری تعادل میان منافع ملی و بین ­المللی اتخاذ شود.
نکته قابل توجه آن است که منظور از آثار در حقوق تجارت حتی از دیدگاه موافقان اجرای معیار هدف و آثار، آثار اقدام بر شرایط و فرصتهای رقابتی و نه آثار عملی و واقعی در تجارت بین­الملل است.
ارکان حل اختلاف سازمان جهانی تجارت این معیار را برای تعیین تشابه موضوعات مورد پذیرش قرار نداده­اند، بلکه تنها به عنوان معیار مستقل در ارزیابی رعایت تعهدات رفتار ملی مندرج در جمله دوم ماده (2)3 و ماده (4)3 و بررسی انطباق اقدام داخلی مورد بحث با استثنائات مندرج در بندهای (الف) تا (ی) ماده 20 گات که به این معیار تصریح یا دلالت دارند، توجه نموده ­اند.
با لحاظ این امر که هدف موافقان نظریه مورد بحث، حمایت از اهداف ملی مانند حفاظت از محیط زیست، حمایت از سلامت و حمایت از مصرف کنندگان است و موافقتنامه گات زمینه ­های خاص دقیقی برای توجیه انحرافات از مقررات منع تبعیض و اولویت بخشیدن به برخی منافع و اهداف ملی با تعیین شرایط لازم برای اجتناب از سوء استفاده تعیین کرده است و حتی بعضی صاحبنظران به علت کثرت کاربرد برخی استثنائات به ویژه انعقاد موافقتنامه­های منطقه­ای به افول اصل منع تبعیض اشاره نموده ­اند، توجه به معیار اهداف داخلی وآثار آنها بر شرایط تجارت جهت تعیین وضعیتهای مشابه می ­تواند منجر به تضعیف اصل منع تبعیض و امکان گریز بیشتر از اجرای این اصل شود. لذا به نظر می­رسد که نسبت به این مسئله رویکرد ارکان حل و فصل اختلاف سازمان جهانی تجارت قابلیت پذیرش بیشتری دارد و فرضیه دوم مطرح در مقدمه این تحقیق مردود است.
عکس مرتبط با محیط زیست
ضمیمه- متن انگلیسی تعهدات منع تبعیض و استثنائات آن در موافقتنامه گات 1994
Article 1
General Most-Favoured-Nation Treatment
1. With respect to customs duties and charges of any kind imposed on or in connection with importation or exportation or imposed on the international transfer of payments for imports or exports, and with respect to the method of levying such duties and charges, and with respect to all rules and formalities in connection with importation and exportation, and with respect to all matters referred to in paragraphs 2 and 4 of Article III, any advantage, favour, privilege or immunity granted by any contracting party to any product originating in or destined for any other country shall be accorded immediately and unconditionally to the like product originating in or destined for the territories of all other contracting parties.
2. The provisions of paragraph 1 of this Article shall not require the elimination of any preferences in respect of import duties or charges which do not exceed the levels provided for in paragraph 4 of this Article and which fall within the following descriptions:
(a) Preferences in force exclusively between two or more of the territories listed in Annex A, subject to the conditions set forth therein;
(b) Preferences in force exclusively between two or more territories which on July 1, 1939, were connected by common sovereignty or relations of protection or suzerainty and which are listed in Annexes B, C and D, subject to the conditions set forth therein;
© Preferences in force exclusively between the United States of America and the Republic of Cuba;
(d) Preferences in force exclusively between neighbouring countries listed in Annexes E and F.
3. The provisions of paragraph 1 shall not apply to preferences between the countries formerly a part of the Ottoman Empire and detached from it on July 24, 1923, provided such preferences are approved under paragraph 5, of Article XXV which shall be applied in this respect in the light of paragraph 1 of Art
icle XXIX.
4. The margin of preference on any product in respect of which a preference is permitted under paragraph 2 of this Article but is not specifically set forth as a maximum margin of preference in the appropriate Schedule annexed to this Agreement shall not exceed:
(a) in respect of duties or charges on any product described in such Schedule, the difference between the most-favoured-nation and preferential rates provided for therein; if no preferential rate is provided for, the preferential rate shall for the purposes of this paragraph be taken to be that in force on April 10, 1947, and, if no most-favoured-nation rate is provided for, the margin shall not exceed the difference between the most-favoured-nation and preferential rates existing on April 10, 1947;
(b) in respect of duties or charges on any product not described in the appropriate Schedule, the difference between the most-favoured-nation and preferential rates existing on April 10, 1947.
In the case of the contracting parties named in Annex G, the date of April 10, 1947, referred to in subparagraph (a) and (b) of this paragraph shall be replaced by the respective dates set forth in that Annex.
Article 3
National Treatment on Internal Taxation and Regulation
1. The contracting parties recognize that internal taxes and other internal charges, and laws, regulations and requirements affecting the internal sale, offering for sale, purchase, transportation, distribution or use of products, and internal quantitative regulations requiring the mixture, processing or use of products in specified amounts or proportions, should not be applied to imported or domestic products so as to afford protection to domestic production.*
2. The products of the territory of any contracting party imported into the territory of any other contracting party shall not be subject, directly or indirectly, to internal taxes or other internal charges of any kind in excess of those applied, directly or indirectly, to like domestic products. Moreover, no contracting party shall otherwise apply internal taxes or other internal charges to imported or domestic products in a manner contrary to the principles set forth in paragraph 1.*
3. With respect to any existing internal tax which is inconsistent with the provisions of paragraph 2, but which is specifically authorized under a trade agreement, in force on April 10, 1947, in which the import duty on the taxed product is bound against increase, the contracting party imposing the tax shall be free to postpone the application of the provisions of paragraph 2 to such tax until such time as it can obtain release from the obligations of such trade agreement in order to permit the increase of such duty to the extent necessary to compensate for the elimination of the protective element of the tax.
4. The products of the territory of any contracting party imported into the territory of any other contracting party shall be accorded treatment no less favourable than that accorded to like products of national origin in respect of all laws, regulations and requirements affecting their internal sale, offering for sale, purchase, transportation, distribution or use. The provisions of this paragraph shall not prevent the application of differential internal transportation charges which are based exclusively on the economic operation of the means of transport and not on the nationality of the product.
5. No contracting party shall establish or maintain any internal quantitative regulation relating to the mixture, processing or use of products in specified amounts or proportions which requires, directly or indirectly, that any specified amount or proportion of any product which is the subject of the regulation must be supplied from domestic sources. Moreover, no contracting party shall otherwise apply internal quantitative regulations in a manner contrary to the principles set forth in paragraph 1.*
6. The provisions of paragraph 5 shall not apply to any internal quantitative regulation in force in the territory of any contracting party on July 1, 1939, April 10, 1947, or March 24, 1948, at the option of that contracting party; Provided that any such regulation which is contrary to the provisions of paragraph 5 shall not be modified to the detriment of imports and shall be treated as a customs duty for the purpose of negotiation.
7. No internal quantitative regulation relating to the mixture, processing or use of products in specified amounts or proportions shall be applied in such a manner as to allocate any such amount or proportion among external sources of supply.
8. (a) The provisions of this Article shall not apply to laws, regulations or requirements governing the procurement by governmental agencies of products purchased for governmental purposes and not with a view to commercial resale or with a view to use in the production of goods for commercial sale.
(b) The provisions of this Article shall not prevent the payment of subsidies exclusively to domestic producers, including payments to domestic producers derived from the proceeds of internal taxes or charges applied consistently with the provisions of this Article and subsidies effected through governmental purchases of domestic products.
9. The contracting parties recognize that internal maximum price control measures, even though conforming to the other provisions of this Article, can have effects prejudicial to the interests of contracting parties supplying imported products. Accordingly, contracting parties applying such measures shall take account of the interests of exporting contracting parties with a view to avoiding to the fullest practicable extent such prejudicial effects.

 

مقدمه
اجرای حدود در فقه و حقوق اسلامی و همچنین در حقوق موضوعه کشورها از اهمیت والا و ممتازی برخوردار است، چرا که احساس امنیت و رضایت مردم را به دنبال دارد. به همین دلیل در کتب مختلف فقهی و حقوقی باب خاصی را به خود اختصاص داده است.
شارع مقدس برای حفط آبروی مسلمین و رعایت شئونات اسلامی در جامعه و علی الخصوص برای اجرای عدالت اجتماعی به قذف، که یکی از مباحث مهم حدود می­باشد، توجه خاصی مبذول داشته و عوامل تحقق قذف، شرایط و ارکان آن را بیان کرده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
قاذف، گاهی بالغ است و تمامی ارکان و شرایط تحقق قذف را داراست، که حکم وی حدکامل قذف می­باشد. این حکم مستند به آیات قرآن و روایات معصومین و اجماع فقها است. وگاهی قاذف صغیر است و فاقد رکن اساسی تحقق قذف است، در این زمینه اختلافاتی میان فقهای امامیه و اهل سنت وحقوق موضوعه وجود دارد، ضمن آنکه در تعداد شرایط و تفسیر برخی از آن شرایط، اختلاف نظر هست. علاوه بر اینها، در میزان تعزیر در فقه و حقوق دیدگاه ­های متفاوتی ابراز شده است که می­طلبد در این خصوص پژوهش جامعی صورت گیرد. با توجه به این ضرورت، تحقیق حاضر با هدف بررسی دیدگاه فریقین و حقوق موضوعه و رسیدن به موارد اشتراک و اختلاف آنها انجام می­پذیرد.
این پایان نامه در چهار فصل تدوین می­ شود. در فصل اول کلیات و مفاهیم، در فصل دوم، شرایط و احکام فقهی قذف صغار و فصل سوم، شرایط و احکام حقوقی قذف صغار مورد بررسی قرار می­گیرد و فصل چهارم نیز، تطبیق بین فقه و حقوق در مسأله قذف صغار داده می­ شود و در نهایت به نتیجه ­گیری پرداخته خواهد شد.

فصل اول
کلیات و مفاهیم

۱-۱٫ شرح و بیان مساله پژوهشی
یکی از جرائم مبتلابه در جامعه، قذف می­باشد. قذف از نظر فقه امامیه به معنای نسبت دادن زنا یا لواط و از دیدگاه اهل سنت، نسبت دادن زنا، به دیگری است؛ مانند اینکه قاذف بگوید من با تو زناکردم یا تو لواط کار هستی.
احکام قذف، نسبت به افراد بالغی که دارای شرایط عامه تکلیف هستند، متفاوت از احکام قذف، نسبت به افراد صغیری که دارای آن شرایط نیستند، می­باشد. در مورد افراد بالغ بدون هیچ بحثی احکام قذف جاری می­ شود، اما نسبت به صغار، میان فقهای امامیه و اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد.
فقهای امامیه و اهل سنت در صورت وقوع قذف توسط صغار، نظر به عدم اجرای حد داده­اند و مجازات صغیر را تعزیر عنوان کرده ­اند، اما اگر مقذوف صغیر باشد، برخلاف فقهای امامیه که قائل به عدم تحقق قذف هستند، بعضی از فقهای اهل سنت، قائل به اجرای حد قذف شده ­اند. حقوق موضوعه در این خصوص از نظر فقهای امامیه پیروی کرده است.
این پژوهش در پی آن است که احکام و شرایط مختلف قذف را از دیدگاه فقهای امامیه، اهل سنت و حقوق موضوعه را بیان کرده و در نهایت به تطبیق آرا و نظریات بین فریقین و حقوق موضوعه بپردازد.
۱-۲٫ ضرورت و اهمیت موضوع
بررسی موضوع قذف که از جرایم بسیار مهم و مورد بحث فقها و حقوقدانان است از جهات ذیل اهمیت و ضرورت دارد:
أ-آشنایی عموم مردم با احکام و شرایط تحقق قذف و آثار و نتایج حقوقی­اش می ­تواند به عنوان یک عامل بازدارنده، به تأمین سلامت اجتماعی و اجتناب از این گناه کمک کند.
ب ـ این موضوع از مسائل مبتلا­به جامعه است که می­طلبد در راستای ضرورت آشنایی مردم به حقوق خود، زوایای مبهم آن روشن شود.
ج ـ این پژوهش به مراکز قانون­گذاری و مجریان قانون می ­تواند به وضع و اجرای مطلوب قوانین در این خصوص کمک کند.
۱-۳٫ پیشینه علمی موضوع تحقیق
با بررسی­های به عمل آمده کتاب، پایان نامه و یا مقاله­ای که قذف صغار را از منظر فقه وحقوق بررسی کرده باشد، به دست نیامد. البته در کتب فقهی امامیه و اهل سنت، از قذف سخن به میان آمده. به­جز شیخ طوسی که به صورت مختصر در کتاب الخلاف در ضمن سایر مباحث فقهی به آن پرداخته، هیچ کدام به طور تطبیقی و مستقل مسأله قذف صغار را بررسی نکرده ­اند. فقهایی که کم و بیش در این باره سخن گفته­اند، به برخی از آنها اشاره می­ شود:
الف)کتاب«الخلاف»، نوشته شیخ طوسی، وی که این کتاب را به صورت تطبیق بین مذاهب فقهی به رشته تحریر در آورده است، در جلد چهار ضمن مباحث مربوط به حدود، موضوع قذف صغار را مورد توجه قرار داده و در این باره گفته است:«از شرایط قاذف و مقذوف، بلوغ و عقل است، بنابراین اگر کودک یا مجنون مورد قذف قرار گیرد و یا اینکه دیگری را قذف نماید، حد زده نمی­ شود، بلکه تأدیب می­گردد».
ب) کتاب«شرایع الاسلام فی مسایل الحلال والحرام» نوشته محقق حلی؛ وی در جلد چهار در باب حدود، به تعریف قذف پرداخته و شرایط و ارکان تحقق قذف را بیان کرده و در مورد قذف صغار، تنها به میزان مجازت آن که نباید از ده تازیانه تجاوز شود، اکتفا کرده­است.
ج) کتاب«الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» نوشته شهید ثانی؛ ایشان در جلد دو این کتاب باب حدود، تمامی ارکان و شرایط قذف را آورده و در مورد قذف صغار می­گوید: «صغار به دلیل عدم قوه تشخیص فاقد حد بوده و در تعزیر آنان از ده تازیانه بیشتر تجاوز نمی­ شود».
در پژوهش حاضر به صورت تطبیقی و مبسوط دیدگاه فریقین بررسی خواهد شد و به مقایسه حقوق موضوعه با فقه امامیه پرداخته می­ شود.
۱-۴٫ اهداف تحقیق
هدف اصلی
شناخت ارکان، شرایط و احکام قذف صغار از منظر فقه و حقوق موضوعه ایران.
اهداف جزیی
۱ـ آگاهی ازشرایط فقهی قذف صغار و تفسیر آنها.
۲ـ تبیین احکام فقهی حقوقی قذف صغار.
۳ـ شناسایی موارد اشتراک و افتراق قذف صغار از منظر فقه و حقوق.
۱-۵٫ فرضیه و سوالهای تحقیق
سوال اصلی
ارکان، شرایط و احکام قذف صغار در فقه و حقوق موضوعه ایران چیست؟
سوالات فرعی
۱ـ قذف چه شرایطی دارد؟
۲ـ احکام فقهی حقوقی قذف صغار چیست؟
۳ـ قذف صغارازنظر فقه و حقوق موضوعه ایران دارای چه موارد اشتراک و افتراقی است؟
۱-۶٫ شرح و روش تحقیق
این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه­ای انجام می­پذیرد. به این صورت که ابتدا با شناسایی منابع ذی­ربط، به مطالعه آنها پرداخته و به فیش­برداری از مطالب مورد نیاز اقدام می­گردد. سپس با دسته­بندی مباحث، به تحلیل دیدگاه ­های فقهی وحقوقی اهتمام ورزیده و در نهایت، نتیجه ­گیری لازم صورت خواهد گرفت.
تعاریف و اصطلاحات
قذف
قذف در لغت به معنای رمی، یعنی انداختن و زدن است.[۱] و در اصطلاح فقهای امامیه نسبت صریح زنا و لواط به محصن و محصنه را گویند. [۲]در اصطلاح فقهای اهل سنت، صرفأ نسبت زنا به محصن و محصنه است. [۳] حقوقدانان نیز آن را به تبع فقها، نسبت زنا و لواط به محصن و محصنه هر چند مرده باشد، تعریف کرده ­اند
بلوغ
بلوغ، در لغت به معنای رسیدن به چیزی است. وقتی که به مکانی می­رسی می­گویی «بلغت المکان» به آن مکان رسیدم و در اصطلاح متشرعه، به معنای رسیدن انسان، بلکه سایر حیوانات، به حد خاصی از نیروی بدنی است که به سبب و به مقتضای طبع اولیه­اش، اگر مقدمات جماع و احتلام حاصل شود قادر به انزال منی می­باشد[۴] اما در اصطلاح فقهی وحقوقی بلوغ به رسیدن دختر به سن نه سالگی و پسر به سن پانزده سالگی معنی شده است.[۵]
احصان
احصان در لغت از حصن مشتق شده[۶] که در اصل به معنای قلعه و جای مستحکم می­باشد. اما راغب معتقد است که مجازأ در هر نگه داشتنی بکار می­رود.[۷] این واژه در اصطلاح فقها معانی مختلفی دارد یکی از آن معنی در باب زنا است که مراد از آن همسر دار بودن هر یک از مرد و زن است به گونه­ ای که با دارا بودن شرایطی خاص، اگر مرتکب زنا شوند، حد رجم بر آنها جاری می­ شود.[۸] ) و از این رو به زنی که مشهور به زنا نباشد اطلاق می­گردد.[۹] و معنای دوم آن عفیفه، است و به زن محصنه عفیفه گفته می­ شود. [۱۰] وقتی مردی ازدواج می­ کند، می­گویند: أحصن الرجل.[۱۱] همان طور که در قرآن مجید در مورد حضرت مریم آمده است «وَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهَا مِنْ رُوحِنَا وَ جَعَلْنَاهَا وَ ابْنَهَا آیَهً لِلْعَالَمِینَ[۱۲] و به یاد آور زنى را که دامان خود را پاک نگه داشت و ما از روح خود در او دمیدیم و او و فرزندش‌ (مسیح)را نشانۀ بزرگى براى جهانیان قرار دادیم». که در اینجا احصان به معنای عفت حضرت مریم است.
زنا
زنا در لغت به معنای وطی زن، بدون عقد شرعی و بدون ملکیت می­باشد[۱۳]. در اصطلاح نیز دقیقأ همین معنی را می­رساند. بنابراین تمام فقها در معنای لغوی واصطلاحی زنا اتفاق نظر دارند.[۱۴] اما اختلافاتی در جزئیات زنا و چگونگی تحقق آن وجود دارد. حقوق نیز زنا را به همین معنا تعریف کرده است،[۱۵] و به پیروی از فقه، به آمیزش نامشروع مرد و زن، زنا گفته می­ شود، [۱۶]
لواط
لواط در لغت دارای دو معنی می­باشد از قبیل یعنی چیزی را واژگون کردن و بر خلاف عادت معمول از آن استفاده کردن»[۱۷]. و معنای دوم آن وطی دو مذکر در پشت و غیر آن می­باشد[۱۸] . اما معنای اصطلاحی لواط در فقه امامیه و اهل سنت و حقوق با معنای دوم لغوی آن هماهنگ بوده[۱۹] وآن را،آمیزش جنسی دو انسان ذکور می­دانند.[۲۰]
تعزیر
تعزیر در لغت به معنای اذیت رساندن و آزار دادن است[۲۱] . اما در اصطلاح فقها، عقوبتی است بر انجام دهنده فعل حرام یا ترک کننده واجب، که میزان آن عقوبت معلوم نشده است، و نباید به اندازه­ای که در سایر عقوبتها از نظر شارع معین است، برسد. [۲۲]
حد
حد در لغت یعنی حاجز و مانع دو چیز،که از اختلاط آن دو جلوگیری می­ کند. حد هر چیز انتهای آن چیز است.۱ در اصطلاح فقه امامیه و اهل سنت، عقوبتی که معین است و میزان آن درکتاب و سنت معلوم است، را حد گویند.۲
صغیر
صغیر در لغت از ریشه صغر، به معنای کوچک و خرد است[۲۳] در اصطلاح شرع به کسی می­گویند که به سن بلوغ شرعی نرسیده است.[۲۴] در حقوق موضوعه نیزقبل از اصلاح قانون مدنی به سال ۱۳۶۱، صغیر به کسی گفته می‌شد که به سن هجده سال تمام نرسیده باشد. ولی با اصلاحات صورت‌گرفته در قانون مدنی و حذف ماده ۱۲۰۹، سن هجده سال به عنوان سن کبر لغو شد.[۲۵]
تفاوت حد با تعزیر
حد و تعزیر هم از لحاظ لغت و هم در اصطلاح چنانکه در تعاریف اشاره شد، دارای اختلاف فاحش می­باشند، که به برخی از آنها اشاره می­ شود:
أـ عقوباتی را که در فقه قرآن، برای گناهان موجب حد بیان شده، روشن می­ کند، که حد در مورد کناهان کبیره و نابخشودنی است و خداوند در قرآن به آن گناهان وعده آتش داده است[۲۶]، در حالی­که تعزیر در مورد گناهانی است که شدت و ضعف آن در موارد مختلف متفاوت می­ شود
ب ـ حد، در اصطلاح به مجازاتهایى اطلاق مى‌شود که شارع مقدّس براى برخى جرایم با تعیین کمّ و کیف آن در همۀ مصادیق آن جرم تشریع کرده است.[۲۷]
ج ) تعزیر بر خلاف حد، کمّ و کیف آن بستگى به نظر حاکم دارد و از سوى شارع مشخص نشده است. البته برخى با توجه به تعیین مقدار تعزیر، قید «غالب» را در تعریف آن گنجانده‌اند؛ لیکن برخى بر آن اشکال کرده و گفته‌اند: مانعى نیست که موارد تعیین شده از مصادیق حد باشد نه تعزیر. [۲۸] اما حد کاملأ مشخص می­باشد و عنوان بابى از بابهاى فقه است که مباحث آن به تفصیل در آن باب آمده است؛ لیکن از احکام آن در بابهاى صلات، صوم، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر، وکالت، قضاء و شهادات نیز به مناسبت سخن رفته است.[۲۹][۳۰]
فصل دوم
احکام و شرایط فقهی قذف صغار
این فصل به شرایط و احکام قذف صغار به صورت مستدل می ­پردازد. به پرسشهای در این زمینه به دقت پاسخ داده می­ شود. که در این زمینه برای بررسی مسأله قذف صغار از نظر فقهای امامیه و اهل سنت، روشن شدن مفاهیمی چون قذف، احکام و شرایط آن، ادله و مبانی آن در فقه امامیه و اهل سنت و تفاوت قذف با تهمت، و معین شدن صغیر یا صبی و معیارهای سنی، آنان لازم و ضروری می­نماید.
۲-۱٫ حکم قذف از نظر فقه
۲ـ۱ـ۱٫ دیدگاه فقهای امامیه

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

تیپ ١: افرادی که فاقد انگیزش نسبت به کار هستند. این افراد مفهومی منفی از نقش کار دارند و سعی میکنند از آن اجتناب کنند.
تیپ ٢: افرادی که پاسخ غالب در آنها در برابر تقاضاهای مولد بودن، ترس و اضطراب است.
تیپ ٣: افرادی که پاسخ غالب در آنها، خصومت و پرخاشگری آشکار است.
تیپ ۴: افرادی که مشخصه اصلی آنها وابستگی (عدم استقلال) است. از مشخصات چنین افرادی، اظهار عجز، درخواست مشورت دایمی از دیگران و ناتوانی در ابتکار عمل می باشد.
تیپ ۵: افرادی که فاقد ادراک مورد نیاز به اجتناب از دیگرانند و درک نمی کنند که رفتار آنها موجب عکس العمل و تاثیر نامطلوب بر دیگران است. این افراد از استعداد اجتماعی بی بهره و از رفتار مناسب در موقعیتهای اجتماعی ناآگاه هستند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل«نف» عبارتند از:
اول، آنکه ناسازگاری با شغل با جدول تنظیمی کار، منحصرا به این معنی نیست که فرد، تنبل یا احمق است. برخی مسایل عمیق روانی از سازگاری عادی افراد، در بسیاری از موارد جلوگیری می کند. دوم، فقط در تیپ ١ (از پنج تیپ)مساله انگیزش وجود دارد.
سوم، یک تیپ (تیپ پنجم)نشانگر نوعی اختلال شخصیت یا حداقل عدم بلوغ اجتماعی است. سه تیپ دیگر، اضطراب، پرخاشگری و وابستگی به شخصیت مرتبط هستند و بیشتر به ماهیت تاثیر شغل بر شخصیت ارتباط دارند، بنابراین سه علت از پنج علت ناسازگاری مربوط به شغل می باشد که منجر به کنار ه جویی فرد میشود (محمدزاده و مهرورزان ، ۱۳۷۵:۴۴۵).
به هرحال، مجموعه صفات و خصوصیات شخصیتی که در بالا مورد بحث قرار گرفتند، نقش عمده ای را در تعیین رفتار کاری بازی می کنند. بدون درک و فهم اصطلاح شخصیت، نمی توان اقدام به درک رفتار کارکنان در سازمان نمود. به عبارت ساده تر برای درک رفتار سازمانی مدیران و کارکنان سازما نها، ابتدا باید مفهوم شخصیت به خوبی فهمیده شود. مکانیسم تاثیرگذاری عوامل رشد شخصیت بر ویژگی های شخصیتی و تفاوت های فردی که از این بابت در رفتار پرسنل سازمان ها می توان مشاهده کرد، به خوبی در الگوی شماره (۲) نشان داده شده است (سلطانی و روحانی ،۱۳۸۱).
بنابراین میتوان گفت، هنر مدیریت در واقع کارکردن با دیگران و توسط دیگران است. برای اینکه بتوان با
دیگران خوب کار کرد و آنان را به کار واداشت، باید درست استخدام کرد، خوب پرورش داد و هرکس را
در جای صحیح خود به کار گمارد. علاوه بر این، لازم است که نیازها، خواست هها و آرزوهای افراد در محیط کار در نظر گرفته شود. دست زدن به چنین کارهایی بدون شناخت استعدادها، عواطف، نوع و سطح نیاز انگیز هها و شخصیت افراد امکا نپذیر نیست، زیرا رفتار هر فرد با دیگری متفاوت است و نحوه برخورد با وی نیازمند دقت و شناخت کافی از اوست (علوی ، ۱۳۷۴).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل سازنده سازنده شخصیت نمونه های تفاوت شخصیتی نگرشهای مربوط به کار و رفتار در سازمان
۱-عوامل فیزیولوژیک
۲-عوامل فرهنگی
۳-عوامل خانوادگی و گروهی
۴-عوامل به نقش
۵- عوامل موقعیتی ۱- عزت نفس
۲-کارایی شخصیتی
۳-کانون کنترل
۴-قدرت طلبی
۵-سازگاری با موقعیت
۶-جرم اندیشی
۷-اطمینان پذیری

 

نمودار ۲-۱: رابطه شخصیت با نگرش ها و رفتارهای کارکنان سازمان
۲-۱۱- تعهد سازمانی و عوامل موثر بر آن
تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سا ل های گذشته مورد علاقه بسیاری ازمحققان رشته های رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است در دهه اخیر تحقیقات متعددی دراین زمینه و در ابعاد مختلف با آن انجام گرفته است این تحقیقات در دو مقوله دستهبندی می شوند.گروه اول سعی در شناخت ماهیت خود تعهد داشته اند و گروه دوم به بررسی عوامل مرتبط با تعهد پرداخته اند اگر چه این متغیر به نحو محسوس و کمی اندازه گیری نمی شود اما وجود آن علی الاخصوص دربرخی سازمان ها بسیارضروری است در این مقاله سعی شده به تعریف تعهد، انواع تعهد، دیدگاه های نوین درباره تعهد سازمانی، عواملی ازجمله خصوصیات شخصی وویژگی های شغلی که بر تعهد سازمانی کارکنان تأثیر گذاشته و تحقیقات صورت گرفته دراین مورد پرداخته شود.
تصور این است که در محیط سازمانی نگرش های شخصی با شخصیت[۵۳] انگیزش[۵۴] و سایر فرایندهای او ارتباط دارند . نگرش ها عبارتند از تمایل یا آمادگی برای پاسخگویی به گونه ای مطلوب یا نامطلوب. این ها احساساتی آموخته و ارزشیابی کننده نسبت به افراد، اشیاء و مفاهیم موجود در دنیای پیرامونمان هستند. نگرشها به گونه ای تنگاتنگ در بافت و ساختار روانی ما جا ی دارند آن ها با ارزش های اساسی تر مربوطند و باورهای ما را نسبت به موضوعات منعکس می کنند و اگر با د قت کافی سنجیده شوند و عوامل دیگر از قبیل هنجارهای اجتماعی نیز مورد نظر قرار بگیرند میتوانند پیش بینی های نیرومندی از رفتار باشند و شالوده دانش ما را برای تعامل با دیگران و دنیای پیرامونمان فراهم کنند (میچل [۵۵]۱۹۷۷). نگرش های متعددی در رابطه با فعالیت های ش غلی وجود دارد که از مهم ترین آن ها می توان به خشنودی شغلی، تعهد سازمانی و دلبستگی شغلی [۵۶] اشاره کرد. بیشترین تحقیقات در این خصوص درباره خشنودی شغلی و بعد از آن درباره تعهد سازمانی بوده است(سال و نایت[۵۷] ۱۹۵۰). روانشناسان صنعتی و سازمانی[۵۸] و مدیران منابع انسانی به دلایل متعددی به نگرش های شغلی توجه داشته اند. از جمله دلایل عمده آن ها نیاز به شناخت متغیرها و عواملی بوده است که بر رفتارهای کار[۵۹] مثل عملکرد شغلی[۶۰]، ترک شغل[۶۱]، حضور[۶۲]،دیر آمدن[۶۳]،غیبت[۶۴]، و غیره اثر می گذارند (میشل ۱۹۷۷). بر اساس نظریه های که پایه بسیاری از تحقیقات شده اند، بین نگرش های شغلی با متغیرهای رفتار کار، رابطه معنی داری وجود دارد مثلا یفالدو و میو چینسکی[۶۵] در تحقیقاتشان نشان دادند که بین خشنودی شغلی و عملکرد شغلی رابطه معنی داری وجود دارد . یافته های تحقیقاتی که رابطه معنی دار بین نگرشهای شغلی با رفتارهای کار نشان داده اند، موجب گردیده اند که روانشناسان صنعتی و سازمانی به جستجوی متغیرهای برآیند که بر نگرشهای شغلی تأثیر دارند.آن ها اضافه میکنند که با به دست آوردن این یافته ها می توان نظریه ها و الگوهایی در خصوص نگرش های شغلی پایه ریزی کرد و یا در جهت تکامل آن ها اقدام به عمل آورد. علاوه بر این می توان از این یافته ها در جهت توصیه به مدیران منابع انسانی به منظور مطلوب ساختن نگرشهای شغلی و بالطبع بهبود رفتار کار و حذف رفتارهای کناره گیری[۶۶] استفاده کرد (ریچارز[۶۷]، ۱۹۸۵؛ کوهن و لوهنبرگ[۶۸]،۱۹۹۰) از جمله متغیرهای متقدم و موثر بر نگرش های شغلی می توان از خصوصیات شخصی هم چون سن، جنسیت ، وضعیت ، تأهل، تحصیلات، سابقه استخدام، سطح مهارت[۶۹]، اخلاق کار[۷۰]، نعداد فرزندان و ویژگی های شغلی مانند تنوع مهارت[۷۱] ، ه ویت وظیفه، استقلال وظیفه[۷۲]و خصوصیات سازمانی[۷۳] مانند اندازه سازمانی[۷۴] مرکزیت گرایی سازمانی[۷۵] ( تمرکز سازمانی) حالات نقش مانند ابهام نقش[۷۶]، تعارض نقش[۷۷]،گرانباری نقش[۷۸]و ده ها متغیر دیگر نام برد(ماتیو و زاجاک[۷۹]،۱۹۹۰) .
تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سا ل های گذشته موردعلاقه بسیاری از محققان ر شته های رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است . این نگرش در طول سه دهه گذشته دستخوش تغییراتی شده است که شاید عمد هترین تغییر در این قلمرو مربوط به نگرش
چند بعدی به این مفهوم تا نگرش یک بعدی به آن بوده است . هم چنین با توجه به تحولات اخیر در حیطه کسی و کار ازجمله کوچک سازی ها و ادغام های شرکت ها در یکدیگر عد ه ای از صاحب نظران را بر آن داشته تا اظهار کنند که اثر تعهد سازمانی بر دیگر متغیرهای مهم در حوزه مدیریت از جمله ترک شغل، غیبت و عملکرد کاهش یافته است و به همین جهت بررسی آن بی مورد است. اما عده ای دیگر از محققان این دیدگاه را نپذیرفته و معتقدند که تعهد سازمانی اهمیت خود را از دست نداده و هم چنان می تواند مورد تحقیق قرار گیرد از آنجا که طبق تحقیقات صورت گرفته رفتار کارکنان درسازمان می تواند متأثر از نگرش هایشان باشد، از این رو، آگاهی از آنها برای مدیران سازمان ها ضروری به نظر می رسد. با وجود این، بایستی اذعان کرد، آگاهی از همه نگرشهای کارکنان برای مدیران سازمان اهمیت چندانی نداشته و مدیران نیز علاقه ای به دانستن همه این نگرش ها ندارند . درواقع مدیران بیشتر علاقه مند به دانستن آن دسته از نگرش هایی هستند که با کار و سازمان مرتبط است. طبق تحقیقات انجام گرفته در این مورد سه نگرش عمده، بیشترین توجه و تحقیق را از سوی محققان به خود جلب کرده اند.
این سه نگرش عبارتند ا ز:
۱-رضایت شغلی[۸۰]

بررسی اثر تبادل رهبر پیرو بر رضایت شغلی کارکنان از طریق نقش میانجی سرمایه روانشناختی

۲-وابستگی شغلی[۸۱]
۳-تعهد سازمانی[۸۲]
تعاریف زیادی از تعهد وجود دارد تعهد را میتوان نوعی الزام دانست که آزادی عمل را محدود میکند (فرهنگ لغت آکسفورد،۱۹۶۹). دلایل زیادی وجود دارد از این که چرا یک سازمان بایستی سطح تعهد سازمانی اعضایش را افزایش دهد(استیرز و پورتر،۱۹۹۲:۲۹۰) اولاً تعهد سازمانی یک مفهوم جدید بوده و به طور کلی با وابستگی و رضایت شغلی تفاوت دارد . برای مثال، پرستاران ممکن است کاری را که انجام می دهند دوست داشته باشند، ولی از بیمارستانی که در آن کار می کنند، ناراضی باشند که در آن صورت آن ها شغل های مشابه ای را در محیط های مشابه دیگر جستجو خواهند کرد یا بالعکس پیشخدمت های رستورانها ممکن است، احساس مثبتی از محیط کار خود داشته باشند، اما از انتظار کشیدن در سر میزها یا به طور کلی همان شغلشان متنفر باشند(گرینبرگ و بارون ،۲۰۰۰:۱۸۲). ثانیاً تحقیقات نشان داده است که تعهد سازمانی با پیامدها یی از قبیل رضایت شغلی(باتمن و استراسر،۱۹۸۴)، حضور(ماتیو و زاجیک ؛ ۱۹۹۰) رفتار سازمانی فرا اجتماعی (اریلی و چتمن، ۱۹۸۶) و عملکرد شغلی (می یر، آلن و اسمیت ،۱۹۹۳) رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل (مودی، پورتر و استیرز،۱۹۸۲) رابطه منفی دارد(شیان چنج و همکاران،۲۰۰۳:۳۱۳).
۲-۱۱-۱-دو دیدگاه درباره تعهد سازمانی
۱٫ تعهد سازمانی در دنیای امروز چیز بی ربطی است : بعضی از نویسندگان جدید معتقدند که تعهد سازمانی موضوع بی ربطی است و نیازی به تحقیق و بررسی ندارد . باروچ[۸۳] یکی از این افراد است . به اعتقاد باروچ با توجه به روندهای اخیر در مورد کوچک سازی سازمان ها مثل فرایند مهندسی مجدد، ماهیت روابط کار در سه دهه اخیر به نحو چشم گیری تغییر کرده است به طوری که تعهد کارمند به سازمان موضوع بی ربطی شده است. او می گوید که اهمیت تعهد سازمانی به عنوان یک مفهوم عمده در مدیریت و رفتار سازمانی در حال کاهش است و این روند هم چنان ادامه دارد . اساس بحث باروچ این است که تعهدسازمانی برای کارکنان یک پیش شرط مهم است، اما مهم ترین نیست .سازمان ها با توجه به فعالیت های کوچک سازی در سال های اخیر نسبت به استخدام کارکنان با تعهد یکسان نسبت به سازمان یا ناتوان و یا بی میل بوده اند. حتی دراکر[۸۴] برجسته ترین نویسنده مدیریت نیز نسبت به شرکت هایی که می گویند، برای کارکنانشان ارزش قائلند، بدبین است چرا که آن ها خلاف آن را ثابت کرده اند. دراکر می گوید، همه سازمان ها هر روزه اذعان می کنند که کارکنان بزرگ ترین دارایی آن ها هستند، ولی با وجود این به آن چه که می گویند کمتر عمل می کنند چه رسد به آن که واقعاً معتقد به آن باشند. اکثر سازما ن ها معتقدند همان طور که تعهد سازمان به کارمند، کاهش یافته این انتظار وجود دارد که تعهد کارمند هم نسبت به سازمان کاهش یافته باشد.
به طور کلی نمی توان به منطق باروچ ایراد گرفت . تحقیقات نشان میدهند که حمایت سازمانی از کارمند با تعهد کارمند به سازمان به وضوح مرتبط است . هم چنین شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه بسیاری از سازمان ها کارکنانشان را بازخرید می کنند تا هزینه ها را کاهش دهند و از این طریق توانایی رقابت در بازارهای جهانی را به طور فزاینده ای افزایش دهند. مشوف[۸۵] (تخمین می زند که بالغ بر ۹۰% شرکت های بزرگ، کوچک شده اند. درباره تغییرات در محیط های کاری در روزنامه نیویورک تایمز تخمین زده شده است که ۴۳ میلیون شغل در آمریکا بین سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۵ از بین رفته است.
اکثر شغل هایی که در این دوره به وجود آمده اند از بین رفته اند.این رقم ترک شغل کارکنان را آشکار میکند و این بینظمی ممکن است، اثر منفی را بر تعهد سازمانی تشدید کند .هم چنین مشخص شده است که شرکت ها نه تنها در زمان ورشکستگی یا رکود کارکنانشان را بازخرید می کنند ، بلکه آن ها در زمان سودآوری و رونق نیز دست به این عمل می زنند. آن ها با انجام این کار علامت مثبتی را برای تحلیل های مالی ارائه و بنابراین،از این به عنوان حربه ای برای افزایش سهام داری در کو تاه مدت استفاده می کنند. برای مثال به گفته ریچهیلد[۸۶] شرکت زیراکس در دوران سودآوری، برنامه هایی را برای کاهش کارکنانش اعلام کرد به طوری که تعداد آن ها را به ۱۰ هزار کارمند در سال ۱۹۹۳ کاهش داد و این کار به افزایش ۷% سهام این شرکت در روز بعد منجر شد. تعجب آور خواهد بود اگر تعهد کارکنان به شرکت زیراکس درنتیجه چنین عملی کاهش نیابد . تعدادی از ادغام شرکت ها و به مالکیت درآوردن شرکتی توسط شرکت دیگر نیز توسط باروچ ذکر شده اندکه هم چنین تعهد سازمانی کارکنان را کاهش داد ه اند. همان طور که سازمان های بزرگ مالکیت سازمان های دیگر را به دست آورده یا دارایی های خود ر ا می فروشند آن چه که به طور فزاینده ای به شکل غالب ظاهر می شود موضوع کانون تعهد است . کاملاً به آسانی می توان دریافت که برای کارکنان در این شرایط درک این که چه چیزی و کدام سازمانشان است، مشکل است . در نتیجه ایجاد و شکل گیری تعهد در این شرایط برای آن ها مشکل خواهد بود . برای مثال آیا کارمندی که متعهد به شرکت مک دونل داگلاس[۸۷] است. می تواند به آسانی تعهدش را به شرکت بوئینگ منتقل کند.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
۲٫ تعهد سازمانی واقعاً مهم است : چه طور می توان بحث باروچ را که معتقد است تعهد سازمانی یک مفهوم مدیریتی بی ربطی است را ارزیابی کرد . شواهدی وجود دارد که بسیاری از سازمان ها استراتژی های کوچک سازی و کاهش هزینه ها را دنبال می کنند. برای این شرکت ها ایجاد سطح بالایی از تعهد کارمند ظاهراً به عنوان یک استراتژی نه چندان مهم برای کسب موفقیت اقتصادی نسبت به شرکت هایی که به این استراتژی متوسل می شوند درک می شود. بنابراین، بر اساس تجربه واقعی مدیریت، ممکن است، صاحب نظری استدلال کند که تعهد کارمند چیز بی ربطی است، به خاطر این که سازمان های کمتری استراتژی هایی را برای افزایش تعهد کارک نان ادامه می دهند. در این دیدگاه باروچ ممکن است تاحدودی درست بگوید . با این حال، از طرف دیگر شواهدی دال بر این وجود دارد که سازمان ها درپی عملکرد بالا و استراتژی های منابع انسانی برای افزایش تعهد کارکنانشان هستند که می تواند سود اقتصادی بیشتری را برای آن ها فراهم کند. از این دیدگاه تعهد کارمند نه تنها بی ربط نیست، بلکه به عنوان یک مفهوم مدیریتی به خاطر این که می تواند به مزیت رقابتی و موفقیت مالی منجر شود، خیلی مهم است . درحقیقت تعهد از این دیدگاه ممکن است، به عنوان کلیدی برای مزیت رقابتی محسوب شود . در این دیدگاه تعهد کارمند به عنوان یک استراتژی رقابتی ، کاملاً برخلاف آن چه که باروچ می گوید، چیز بی ربطی نیست (مودی،۱۹۹۸ ؛۳۹۶).
عکس مرتبط با اقتصاد
سوال بسیار مهمی که این جا مطرح شده است که آیا معیار تعهد که به تعبیر بعضی اندیشمندان مدیریت آن را تقوی و فضیلت نامیده اند به خاطر برخی ملاحضات مدیریتی و فنی ، کنار رفته ، معیار تخصص و کارآمدی جایگزین آن شده است یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا، تفکیکی میان تخصص و تعهد مطرح می گردد اما این تفکیک در ادامه پژوهش، قابل توجیه نیست . به این معنی که، به رغم تمایز آکادمیک میان این دو (که
یکی ریشه درفلسفه اخلاق – بعد اخلاقی و دیگری ریشه در توسعه مدیریت بعد مدیریتی دارد ) درعمل، دو معیار فضلیت وکارآمدی، بسیار به یکدیگر مرتبط و نزدیک هستند. این نزدیکی و شباهت تئوریک میان دو معیار مذکور، درعمل، در دیدگاه و عملکرد جامعه مورد بررسی پژوهش (متصدیان نظارتی)، نمود یافته است.
به لحاظ تاریخی، حکمرانی خوب مستلزم حکمرانانی خوب و به همراه شهروندانی خوب است . اما بوروکراسی دولت های مدرن ، تأکید بیشتری بر کارایی مدیریتی نسبت به تقوی و فضایل فردی دار د . به طور شهودی ، می توان میان این دو مفهوم تمایزاتی قائل شد ، این امتیازات در جدول (۱) خلاصه شده اند.
جدول ۲-۲ مقایسه شهودی تعهد و کارآمدی(آلن لاوتن[۸۸] و میشائیل ماکیابلی ۲۰۰۶:۷۰۳)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محف