مهارت دربرقراری ارتباط اجتماعی با افراد دیگر
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

توانایی در پیدایش و تعیین راه و مسیر و ادامه زندگی و اهداف

توجه به بهداشت و سلامت فردی

توانایی یادگیری آموزش و ادامه تحصیل

توانایی استفاده صحیح از ساعات تفریح و آزادی خود

انجام کارها و مسئولیت های کاری

توانایی ایجاد رابطه سالم با اعضای خانواده، همقطاران و افراد مختلف اجتماع (ایرج معانی و همکاران،۱۳۷۹ص۳۳۶).

تولد یک کودک کم توان هوشی به خودی خود یک عامل فشار زا برای اعضای خانواده محسوب می شود و یک عامل نگران کننده برای سازگاری خانواده می باشد. خانواده در سازگاری و انطباق خویش با کودک کم توان، ظرفیت های متفاوتی دارند. شاید مهمترین آنها دامنه محدودیت کودک کم توان هوشی باشد. معلولیت های متوسط و شدید به برنامه ریزی و مراقبت و نظارت شدید در سرتاسر عمر نیازمندند. ورتیس(۱۹۹۶) تاریخچه فردی خانواده هایی که سازگاری عالی داشتند را بررسی کرد و نشان داد که اغلب آنها از لحاظ مالی و تربیتی موقعیت بسیار خوبی داشتند. یکی از مهمترین لوازم سلامت روانی، وجود محیط خانوادگی سالم است. این محیط زندگی را می توان طوری تنظیم کرد، که هر چند در بهبود وضع افراد موثر نباشد لا اقل موجب تخریب آنها نگردد(کوهسالی، ۱۳۸۵).
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
احمدی در تحقیقی دیگر در سال۱۳۹۰ تحت عنوان بررسی مسائل و مشکلات خانواده های دارای فرزند معلول نشان داد: وضعیت سازگاری در خانواده های دارای فرزند معلول، ضعیف تر از خانواده های فاقد فرزند معلول است. وجود فرزند معلول در خانواده نوعی بحران محسوب می شود و گذر از این بحران نیازمند بازسازی نقش ها، ساختارها و سبک زندگی خانواده است تا سازگاری مناسبی ایجاد شود. برای بسیاری از خانواده های دارای فرزند معلول گذر از بحران و رسیدن به سازگاری نیازمند کمک و حمایت است و با توجه به عدم وجود چنین نظام حمایتی انتظار می رود چنین مشکلات سازگاری در خانواده های معلول بیشتر باشد(احمدی،۱۳۹۰).
در جوامع به منظور کاهش مشکلات خانواده های دارای فرزند معلول معمولا دو اقدام اساسی انجام میشود: اول، کوشش در امر پیشگیری از معلولیت و جلوگیری از بروز نقایص ذهنی و جسمی و دوم، ایجاد امکانات لازم رفاهی و توانبخشی در جهت خدمت به معلولان و خانواده آنها (داورمنش،۱۳۸۲). در این تحقیق منظور از خدمات توانبخشی کلیه خدماتی است که مراکز توانبخشی ذهنی بالاتر از ۱۴ سال ارائه می دهند، جهت آمادگی برای ورود مددجویان کم توان هوشی بزرگسال به اجتماع و ایجاد بستری مناسب برای حضور مولد آنها در عرصه خانواده و اجتماع می باشد .اهم این خدمات عبارتند از:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

آموزش حرفه ای، آموزش مهارتهای زندگی، خدمات روانشناسی و مشاوره ای

آموزش فعالیتهای روزمره زندگی، خدمات توانپزشکی(فیزیوتراپی ، کاردرمانی و گفتاردرمانی )

فعالیتهای هنری ( تئاتر ، سرود و موسیقی )، خدمات رفاهی و تفریحی (سایت مرکز آموزش و توانبخشی اندیشه، ۱۳۹۲).

در تحقیقی که افروشه سال ۱۳۸۹ انجام داده است نشان می دهد؛ کیفیت زندگی مادرانی که کودکان اوتیستیک آنها از خدمات مراکز توانبخشی استفاده کرده اند، به طور معناداری بالاتر از مادرانی است که کودکان اوتیستیک آنها ازخدمات مراکز توانبخشی استفاده نکرده است. لذا در این تحقیق با تا کید بر اهمیت شاخص های عملکرد و سازگاری خانواده و توجه به این موضوع که علت انتخاب نوجوانان بالای ۱۴ سال، همگونی نوع و شدت معلولیت در مراکز مربوط به این افراد است، این مسئله مطرح می شود که آیا خدماتی که مراکز توانبخشی روزانه جهت بازتوانی کودکان کم توان هوشی بالای ۱۴ سال ارائه می دهند، می تواند بر عملکرد و سازگاری خانواده های آنها موثر واقع شود. هدف از این پژوهش پاسخ به سوال زیر است؟
آیا بین عملکرد و سازگاری خانواده های نوجوانان کم توان هوشی که از خدمات مراکز توانبخشی استفاده می کنند و نوجوانان کم توان هوشی که استفاده نمی کنند تفاوت معنا داری وجود دارد؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
براساس نتایج سرشماری ۱۳۹۰، نزدیک به یک میلیون و پنجاه هزار نفر در ایران دچار معلولیت هستند؛ که از این تعداد، حدود ۳۵۰ هزار ایرانی دارای اختلال ذهنی می باشند. از طرف دیگر، برخی کارشناسان آماری معتقدند که آمار واقعی معلولیت بیشتر است( سایت مرکز آمار ایران). تاثیر معلولیت فقط به کودکان محدود نمی شود بلکه خانواده و اعضای آن آنها نیز تحت تاثیر استرس قرار می دهد( لوب، ایده، مانت، ۲۰۰۸).
بنابراین تعداد قابل توجهی از خانواده های جامعه ایرانی از اثرات منفی داشتن یک کودک معلول و همچنین از بار مراقبتی بسیار زیاد، فشار های روانی، اجتماعی و مالی ناشی از داشتن یک کودک معلول رنج می برند. که این عوامل می تواند، ثبات خانوادگی را بر هم زده و باعث بر هم ریختگی خانواده شود( کوهسالی،۱۳۸۵). خانواده های دارای فرزند معلول نیاز به حمایت و بازسازی دارند تا بتوانند عملکردی طبیعی داشته و مانع از بروز آسیب ها در عملکرد فردی، خانوادگی و اجتماعی سایر اعضای خانواده بشوند(احمدی،۱۳۹۱). منظور از عملکرد خانواده، توانایی خانواده در هماهنگی با تغییرات ایجاد شده در طول حیات، حل تضادها و تعارضات، همبستگی بین اعضا و موفقیت در الگوهای انضباطی، رعایت حد و مرز بین افراد، اجرای مقررات و اصول حاکم بر این نهاد با هدف حفاظت از کل سیستم خانواده می باشد( رفیعی،۱۳۹۰).
وجود فرزند دارای معلولیت در خانواده نوعی بحران محسوب می شود، وگذر از این بحران نیازمند بازسازی نقش ها، ساختارها و سبک زندگی خانواده است، تا سازگاری مناسبی ایجاد شود. برای بسیاری از خانواده هایی که فرزند دارای معلولیت دارند، گذر از بحران و رسیدن به سازگاری نیازمند کمک و حمایت است و با توجه به عدم وجود چنین سازمانی انتظار می رود این نوع مشکلات سازگاری در خانواده های دارای فرزند معلول بیشتر باشد(احمدی،۱۳۹۰).
وقتی والدین با معلولیت فرزند خود رو به رو می شوند به دنبال جایی یا کسانی می گردند که آنان را در چگونگی بر خورد و سازگاری با این پدیده راهنمایی نمایند(یعقوبی، ۱۳۷۲) لذا در این تحقیق جهت بررسی خانواده، دو شاخص سازگاری و عملکرد خانواده در نظر گرفته شد تا مشخص شود که آیا ممکن است این شاخص ها تحت تاثیر حمایت اجتماعی رسمی که در شهرستان کاشان موجود است بهبود یابد یا خیر؟
منظور از حمایت اجتماعی رسمی ادامه خدمات و امکانات توانبخشی و آموزشی از طرف ارگان های اجتماعی می باشد. اکثر مطالعات نشان می دهند هنگامی که این نوع حمایت ها در جامعه وجود داشته باشد، از یک طرف موجب رشد کودک معلول در جنبه های مختلف شده و از طرف دیگر به دلیل کم شدن وابستگی کودک معلول به خانواده، میزان استرس خانواده کمتر می شود. این امر خود موجب سازگاری بیشتر در آنان می شود. یکی از دلایل مشکل سازگاری والدین در جامعه، نا کافی بودن این نوع حمایت از طرف آن جامعه می باشد(کوهسالی، ۱۳۸۵).
با توجه به تاثیر معلولیت بر حیطه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی و نیز با توجه به این که مطالعات انجام شده در زمینه معلولیت، بیشتر به علل و پیامدهای آن می پردازد و کمتر به تاثیرات حمایت های اجتماعی موجود توجه می شود، لذا در این پژوهش سعی شده است با نگاهی نو بر اهمیت تاثیر وجود مراکز توانبخشی بر عملکرد و سازگاری خانواده تاکید گردد.
اهداف پژوهش
الف) هدف کلی: شناخت تفاوت عملکرد و سازگاری بین خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده ازخدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند در شهرستان کاشان.
ب)اهداف اختصاصی
– شناخت تفاوت عملکرد کلی بین خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند در شهرستان کاشان.
– شناخت تفاوت سازگاری فردی بین خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند در شهرستان کاشان.
– شناخت تفاوت سازگاری اجتماعی بین خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند در شهرستان کاشان.
ج)اهداف کاربردی
ارائه نتایج به دست آمده از شناخت تفاوت عملکرد و سازگاری خانواده های دارای نوجوان معلول کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند به سازمان بهزیستی جهت استفاده از این نتایج و اتخاذ تصمیمات مناسب در این زمینه.
سوال ها و فرضیه های تحقیق
فرضیه های تحقیق
– بین توانایی های ارتباطی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین ایفای نقش خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین همراهی عاطفی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین توانایی حل مشکل خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین توانایی آمیزش عاطفی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین توانایی کنترل رفتار خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین عملکرد کلی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین سازگاری اجتماعی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین سازگاری شغلی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین سازگاری در خانه خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین سازگاری عاطفی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
– بین سازگاری تندرستی خانواده های دارای نوجوان کم توان هوشی استفاده کننده از خدمات توانبخشی روزانه و خانواده هایی که از این خدمات استفاده نمی کنند تفاوت وجود دارد.
د)متغیرها
متغیر مستقل: خدمات مراکز توانبخشی روزانه معلولین ذهنی بالای ۱۴ سال.
متغیر وابسته: عملکرد و سازگاری خانواده های دارای فرزند کم توان هوشی.
تعاریف نظری و عملیاتی متغیر ها
عملکرد خانواده
تعریف نظری:
عملکرد خانواده آن چیزی است که خانواده به عنوان یک واحد انجام می دهد که شامل ارتباط برقرار کردن و دستکاری کردن محیط برای حل مشکلات است. عملکرد خانواده به چندین بخش قسمت شده است: عاطفی، اجتماعی، زاد و ولد، اقتصادی و تامین سلامتی و عواملی از جمله همبستگی، ابراز بیان خود در نظام خانواده، تعارض، گرایش های فرهنگی، گرایش های تفریحی، انضباط خانوادگی و جامعه پذیری خانواده را شامل می شود(والدز،۱۹۹۰).
عکس مرتبط با اقتصاد
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش، عملکرد خانواده شامل ابعاد هفتگانه چون: ارتباط،آمیزش عاطفی، ایفای نقش، عملکرد کلی، حل مشکل، همراهی عاطفی، کنترل رفتار می باشد که توسط پرسشنامه شصت سوالی عملکرد خانواده مک مستر (FAD) سنجیده می شود.
سازگاری
تعریف نظری :
منظور از سازگاری، انطباق متوالی با تغییرات و ایجاد ارتباط بین خود و محیط به نحوی است که حداکثر خویشتن سازی را همراه با رفاه اجتماعی، ضمن رعایت حقایق خارجی امکان پذیر می سازد، بدین ترتیب سارگاری به معنی همرنگ شدن با جماعت نیست. سازگاری یعنی شناخت این حقیقت که هر فرد باید هدف های خود را با توجه به چارچوب های اجتماعی، فرهنگی تعقیب نماید(راجرز،۱۳۵۷ص۳۲۰ به نقل از کوهسالی۱۳۸۵).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش، سازگاری خانواده توسط پرسشنامه ۱۶۰ سوالی سازگاری بل سنجیده می شود. هر فرم پنج بُعد سازگاری را در بر می گیرد که عبارتند از :سازگاری در خانه، سازگاری تندرستی، سازگاری اجتماعی، سازگاری عاطفی و سازگاری شغلی.
کم توان هوشی
تعریف نظری:
مهمترین مشخصه کم توانی هوشی، کارکرد ذهنی عمدتا پایین تر از متوسط است که با محدودیت های مهم در کارکرد انطباقی در حد اقل دو مورد از مهارت های سازشی زیر همراه است:
مراقبت از خود، زندگی خانوادگی، مهارت های اجتماعی و میان فردی، بهره برداری از منابع اجتماعی، خودگردانی، مهارت های کارکردی تحصیلی،کار، اوقات فراقت، بهداشت و ایمنی. سن شروع اختلال باید بیش از ۱۸ سالگی باشد( انجمن روانپزشکی آمریکا،۱۹۹۴).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش به کودکی که بهره هوشی او بین ۵۵ تا ۷۵ باشد اطلاق می شود. بهره هوشی در صورتجلسه کمیسیون پزشکی که توسط سازمان بهزیستی تهیه شده ثبت شده و جزء کم توانی هوشی خفیف طبقه بندی می شود.
خدمات توانبخشی
تعریف نظری:
به مجموعه ای از اقدامات توان پزشکی و توانبخشی آموزشی، حرفه ای و اجتماعی گفته می شود که موجبات استقلال نسبی افراد ناتوان و معلول را در جامعه فراهم می نماید و سبب بازگشت مجدد آنان به جامعه و استفاده مساوی از فرصتهای مختلف اجتماعی، شغلی، آموزشی و اقتصادی در مقایسه با افراد سالم می گردد( دستورالعمل شرایط و ضوابط اختصاصی مراکز حرفه آموزی معلولان).
تعریف عملیاتی:
منظور از خدمات توانبخشی در این پژوهش، کلیه خدماتی است که در مراکز توانبخشی روزانه در شهرستان کاشان برای کم توانان هوشی ارائه می شود، اعم از خدمات گفتاردرمانی، کاردرمانی، مددکاری اجتماعی و غیره.
مرکز روزانه آموزش و توانبخشی حرفه ای کم توانان هوشی
تعریف نظری:
به مرکزی اطلاق می گردد که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با کسب مجوز ازسازمان بهزیستی تاسیس گردیده و تحت نظارت آن کم توانان هوشی واجد شرایط آموزشهای فنی و حرفه ای همراه با خدمات توانبخشی با بهره هوشی تربیت پذیر و آموزش پذیر بصورت روزانه پذیرش می‏شوند( دستورالعمل شرایط و ضوابط اختصاصی مراکز حرفه آموزی معلولان).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش منظور از مرکز روزانه آموزش و توانبخشی حرفه ای ،کلیه مراکز توانبخشی روزانه ای است که خدمات توانبخشی و آموزشی حرفه ای به کم توانان ذهنی بالای ۱۴ سال در شهرستان کاشان ارائه می دهند.