۹۸/۸۷ ab

 

۴۷/۵ ab

 

غلظت ۲ میلی مولار

 

 

 

حروف یکسان در هر ستون برای هر تیمار نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی‌دار و حروف غیر یکسان نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی‌دار است (LSD≤۰٫۰۵).

۴-۶- تعداد دانه در خورجین:

نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اثر تنش خشکی و اثر رقم بر تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال ۵ درصد معنی‌دار بوده است (جدول ۴-۵). نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تعداد دانه در خورجین در تیمارهای آبیاری مطلوب ۵/۲۳ و در تیمارهای تنش ۷/۲۱ بوده که نشان‌دهنده اثر کاهشی تنش بر روی این صفت می‌باشد (شکل ۴-۱۲).
شکل۴-۱۲- اثر سطوح تنش خشکی بر تعداد دانه در خورجین. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
نتایج حاصله از این آزمایش با نتایج به‌دست‌آمده توسط امامی و همکاران در سال ۱۳۹۱ مطابقت دارد. وقوع تنش خشکی در مرحله رشد زایشی موجب کاهش جذب مواد پرورده و درنتیجه کاهش فتوسنتز برگ و تولید شیره پرورده گردیده که این وضعیت موجب از بین رفتن گل‌ها و درنتیجه افزایش آسیب‌پذیری تشکیل دانه در غلاف‌ها در شرایط تنش خشکی می‌شود (امامی و همکاران، ۱۳۹۱). ما و همکاران در سال ۲۰۰۶ گزارش کردند که برخورد مراحل زایشی گیاه کلزا با تنش خشکی موجب کاهش حداکثر صفات وابسته به عملکرد نظیر تعداد دانه در خورجین می‌شود آن‌ها همچنین گزارش کردند که کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش، عمدتاً به دلیل کاهش تعداد خورجین و تعداد دانه در خورجین می‌باشد. جانز و همکاران نیز در سال ۱۹۸۵ اظهار داشتند که تنش خشکی در مرحله گلدهی به‌طور عمده تعداد دانه در خورجین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نصری و همکاران نیز در سال ۱۳۸۵ اثر کاهشی تنش خشکی را بر تعداد دانه در خورجین گزارش کردند. مندهام و همکاران در سال ۱۹۸۴ رابطه معکوسی را بین تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین گزارش کردند که این رابطه با نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه این دو صفت در دو رقم ساری گل و RGS در این پژوهش تطابق دارد بدین‌صورت که رقم ساری گل دارای تعداد خورجین در بوته بیشتری نسبت به رقم RGS بود ولی ازلحاظ تعداد دانه در خورجین رقم RGS دارای برتری قابل‌توجهی نسبت به رقم ساری گل بود (شکل ۴-۱۳).
شکل ۴-۱۳- اثر رقم بر تعداد دانه در خورجین. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
سالیسیلیک اسید نیز به‌عنوان فاکتور فرعی فرعی در این آزمایش بر روی تعداد دانه در خورجین اثر معنی‌داری در سطح احتمال ۱ درصد اعمال کرده است اثر متقابل تنش و سالیسیلیک اسید نیز برای این صفت در سطح ۱ درصد معنی‌دار شده ولی اثر متقابل رقم و سالیسیلیک اسید بر تعداد دانه در خورجین معنی‌دار نشده است (جدول ۴-۵). نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در بین تیمارهای سالیسیلیک اسید بیشترین تعداد دانه در خورجین مربوط به تیمار ۵/۱ میلی مولار ۶۰/۲۳ بوده است این در حالی است که این تعداد برای تیمار شاهد (بدون سالیسیلیک اسید) ۱۵/۲۱ بود (شکل ۴-۱۴). همچنین نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب تیمار ۱ میلی مولار و در شرایط تنش خشکی تیمار ۲ میلی مولار بیشترین تعداد دانه در خورجین را تولید کردند (شکل ۴-۱۵).
شکل۴-۱۴- اثر تیمارهای سالیسیلیک اسید بر تعداد دانه در خورجین. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
شکل۴-۱۵- اثر متقابل سطوح تنش خشکی و سالیسیلیک اسید بر تعداد دانه در خورجین. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
جدول ۴-۵- تجزیه واریانس صفات گیاهی دو رقم کلزا در رژیم‌های مختلف آبیاری و غلظت‌های متفاوت سالیسیلیک اسید.

 

 

میانگین مربعات Mean Square

 

 

 

عملکرد دانه

 

وزن هزار دانه

 

تعداد دانه در خورجین

 

درجه آزادی (df)

 

منابع تغییر (sov)

 

 

 

۸۸/۷۳۷۷۰ ^ns

 

۰۱/۰ ^ns

 

۸۴/۲ ^ns

 

۲

 

بلوک ®

 

 

 

۲۸/۱۰۲۲۳۸۹ ^**

 

۰۹/۱۸ ^**

 

۹۹/۵۰ ^*

 

۱

 

رژیم آبیاری (ST)

 

 

 

۹۱/۷۲۱۷

 

۰۷/۰

 

۹۵/۰

 

۲

 

خطای کرت اصلی

 

 

 

۳۵/۲۹۴۳۷^*

 

۷۰/۲ ^**

 

۵۵/۵۱ ^*