شکل نهایی توزیع درآمد­ها بین عوامل اولیه تولید

برآورد ارزش افزوده به تفکیک اجزای داخلی آن

برآورد مقدار داده ­های بین بخشی برای تامین اهداف کلان

برآورد حجم مالیات­های قابل وصول از منابع مختلف و به تفکیک بخش­های اقتصادی
عکس مرتبط با اقتصاد

از آنجا که براساس نظریه­ی ضمنی داده ستانده بافت و شبکه تعاملی بخش­های اقتصادی یک جامعه وابسته به ساختار و ساختار واردات در آن جامعه است. لذا با اتخاذ سناریو­هایی در خصوص تغییرات ترکیب درآمد­ها و تغییر بافت تقاضا در اثر آن می­توان به مقادیر متفاوتی از تولید نهایی و واسطه­ای بخش­های اقتصادی و سایر متغیر­های مورد نظر برنامه رسید. برای این منظور همان طور که در کتاب­های برنامه ­ریزی و محاسبات داده ستانده آمده است، کافی است، که بردار جدید تقاضای نهایی در سال مورد نظر برنامه در معکوس ماتریس لئونتیف و ماتریس ضرایب متغیر مورد نظر برنامه ضرب شود، تا متغیر سال مورد نظر محاسبه شود. در مدل­های توسعه یافته­تر جدول داده ستاده هر یک از بردار­های تقاضای نهایی در صورتی که یک نظریه­ی اقتصاد آن را حمایت کند، می ­تواند درون­زا شود. و همراه با فعل و انفعال بخش­های اقتصادی مقدار آن تغییر نماید. اخیرا این کار با درون­زا کردن سرمایه گذاری و تشکیل ماتریس ضرایب سرمایه انجام پذیرفته است. و کشور­هایی که بتوانند ماتریس ضرایب سرمایه را محاسبه نمایند، قادرند، با درونی کردن انباشت سرمایه گام دیگری در توسعه تکینک داده ستانده و کاربرد آن در برنامه ­ریزی بردارند. گذشته از کاربرد­های ایستا و پویای داده ستانده در برنامه ­ریزی کلان در برنامه ­ریزی بهینه نیز از این تکنیک استفاده کرد. در صورتی که بتوان قید­ها و محدودیت­های یک جامعه را به صورت نامعادلات ریاضی تنظیم کرد، و با ارتباط این قید­ها و محدودیت­ها به پیکره­ی اصلی جدول داده ستانده که خود از ضرایب فنی محاسبه شده باشد، می­توان اهداف از قبل تعیین شده­ای را کمینه و بیشینه کرد. برای این کار حتی لازم نیست، که قید­ها ومحدودیت­ها در نرم افزار­هایی که در برنامه ­ریزی خطی و غیر خطی را انجام می­دهند، وارد کرد. زیرا پیکره­ی اصلی جدول داده ستانده خود متشکل از مجموعه معادلاتی است، که با تلفیق صفحه گسترده­ها و مدل­های برنامه ­ریزی خطی می­توان جواب بهینه را با کمک رایانه گرفت. این نوع برنامه ­ریزی به اعتقاد برخی از کشور­های در حال توسعه که از محدودیت­های جدی رنج می­برند، بسیار مفید واقع است. همان طوری که بسیاری از نظریه­ها توسعه وجود تنگنا­های توسعه را تایید کرده ­اند. این تکنیک اجازه می­دهد، که با عنایت به این تنگانا­ها جواب­های برنامه محاسبه و بدست آیند. طبیعی است، که کمی کردن و محاسبه­ی قید­ها و محدودیت­ها در اقتصاد ایران آسان نیست. ولی شاید بتوان گفت که هیچ کار جدی برای سازندگی اقتصادمان ساده نیست. و لذا مشکل بودن یک روش را نباید به عنوان دلیلی برای کنار گذاشتن آن روش تلقی کرد. گذشته از کاربرد­های فوق از تکنیک داده ستانده می­توان در تحلیل و ارزیابی برنامه ­های کلان سود جست. می­توان اثر هر یک از برنامه ­های توسعه را بر سطح قیمت­ها بررسی کرد، می­توان توزیع درآمد را مطالعه کرد، و آن را به صورت متغیر برون­زا در سیستم داده ستانده وارد کرد، و آثار آن را مورد مطالعه قرار داد. (سیف، ۱۳۷۷)
۲-۱۰-۲- کاربرد جدول داده ستانده در برنامه ریزی بخش­ها
پس از محاسبات برنامه کلان چه از روابط اقتصاد سنجی بهره گرفته شده باشد، و چه از جدول داده ستانده مقادیر کلان باید در سطح بخش­های اقتصادی سازگار شود. این سازگاری معمولا در روش­های سنتی برنامه ­ریزی با دقت و برگشت­های متعدد و ارزش آزمون و خطا عملی می­ شود. در اینجا با توجه به صرف نیروی بسیار زیاد و هزینه بالای انجام کار بخشی از کار ناتمام می­ماند. مخصوصا این­که به طور معمول در کار تهیه برنامه ­های توسعه تعجیل است. و همین مساله ناتمام ماندن کار را کامل می­ کند. جداول داده ستانده و تکنیک­های مرتبط با آن قادر است، به راحتی مشکل سازگاری برنامه ­های کلان و بخش را حل نماید. این سازگاری عمدتا از طریق دادن مقادیر تقاضای نهایی و بدست آوردن تولید و سایر متغیر­های بخشی حاصل می­گردد. در این بخش از برنامه ­ریزی در صورتی که به اطلاعات تفصیلی احتیاج داشته باشیم، چاره­ای جز بزرگ­تر کردن جدول نیست. و در صورتی که جدول بزرگ در اختیار نداشته باشیم، چاره­ای جزء انجام محاسبات درون بخشی با بهره گرفتن از برون داده ­های جدول داده ستاده نیست. تجربه نشان داده است، که جدول ۱۰۰ بخشی تا حد قابل ملاحظه­ای می­تواند، نیاز­های برنامه ­ریزی بخش را تامین کند. در صورتی که یک کشور در حال توسعه از یک جدول ۱۰۰ بخشی بهره می­گیرد، و با دادن بردار­های تقاضای نهایی به این جدول می­توان طیف وسیعی از متغیر­های بخشی را اعم از تولید ارزش افزوده مالیات­ها، اشتغال، ارز ­بری، ارز آوری، مسائل توزیعی را بدست آورد. نکته­ی مهم در برنامه ­ریزی، سازگاری بین ارقام بخشی با متغیر­های کلان کشور است. (سیف، ۱۳۷۷)
۲-۱۰-۳- کاربرد جدول داده ستانده در برنامه ­ریزی منطقه­ای
جدول داده ستانده به برنامه ­های مناطق نیز می­تواند، سرویس دهد. همان اشکالی که در تهیه­ این جداول در سطح ملی وجود دارد، چندین برابر آن در سطح مناطق نیز مشهود است. عدم وجود آمار­های لازم و کافی برای تهیه­ این جدول در سطح مناطقی و فقدان آمار و اطلاعات کافی درست شده از صادرات و واردات مناطق از یکدیگر تهیه­ منطقه­ای جدول داده ستانده را با مشکل جدی مواجه ساخته است. ولی در صورت تهیه این جدول با درجه­ اطمینان حداقل، کاربرد­های آن در برنامه ­ریزی منطقه­ای گسترده است. اولا با داشتن این جدول تمامی محاسبات کلان و بخش در سطح مناطق قابل محاسبه است. و لذا هم منطقه با داشتن جدول داده ستانده می­تواند، به سطح وسیعی از متغیر­های بخشی در منطقه دست یابد. ولی این کاربرد­ها موقعی به سطح مطلوب می­رسد، که تمامی جداول مناطق بتوانند با جداول ملی پیوند داده شود، و یک جدول ملی متشکل از چندین منطقه بدست آورد. با داشتن این مجموعه جداول که به تفصیل مناطق بدست آمده است، محاسبات منطقه­ای در ارتباط با مناطق دیگر به راحتی انجام می­ شود. از آنجا که در این مدل شبکه تولید هر منطقه برای منطقه­ دیگر برون­زا است، یا اشکال متفاوتی از برنامه ­های منطقه­ای قابل محاسبه و تدوین است، می­توان با تغییر ترکیب داده ­ها و ستانده­های مناطق ترکیب و ساختار تولید منطقه را عوض کرد، و یا با برآورد گرفته­های هر منطقه از منطقه مورد نظر به ترکیب و حجم تولید و سایر متغیر­های آن منطقه دست یافت. با بهره گرفتن از جداول منطقه­ای و حساب­های ملی که به صورت حداقل در سطح مناطق محاسبه می­ شود. به نقل و انتقال وجوه مالی بین مناطق دست یافت. و در صورت نیاز با سیاست­های صحیح اقتصادی جلوی انتقالات یک طرفه گرفته شود. گذشته از کاربرد جدول داده ستانده در سطح کلان بخشی و منطقه­ای این جداول کاربرد وسیعی در تحلیل ساختار­های اقتصادی دست یافت. و از این دیدگاه بخش­های پیشرو را شناسایی کرد. تعیین حلقه­های مفقوده و رهنمون کردن سیاست گذاران به اجرای برنامه ­های سیاست گذاری برای پرکردن این حلقه­ها کمک دیگری است، که از طریق این جداول می­توان در برنامه ­ریزی اقتصادی پی­ریزی نمود. (سیف، ۱۳۷۷)
۲-۱۰-۴- کاربرد جدول داده ستانده در شناسایی بخش­های مهم و کلیدی اقتصاد
از دیگر کاربرد­های جدول داده ستانده شناسایی بخش­هایی است، که به لحاظ ارتباط بین بخشی بیشترین تاثیر را در افزایش تولید، درآمد، اشتغال و… داشته باشند. به طور کلی می­توان گفت از مهمترین کاربرد­های عملی جداول داده ستانده محاسبه­ی پیوند­های پیشین و پسین و در نهایت تعیین بخش­های کلیدی در نظام اقتصادی هر کشور است. با بهره گرفتن از این پیوند­ها، شناسایی فعالیت­هایی که تمرکز منابع در آن­ها امکان ایجاد انگیزه بیشتری برای رشد سریع تولید، درآمد و اشتغال در قیاس با دیگر گزینه­ های تخصیص منابع، فراهم می­گردد. (سیف، ۱۳۷۷)
۲-۱۱- روش­های تهیه­ جدول داده ستانده
۲-۱۱-۱- جداول داده ستانده پولی یا فیزیکی
از نظر تئوری، جداول داده ستانده را می­توان هم براساس واحد پولی، هم براساس واحد فیزیکی و هم به هردو صورت تهیه کرد، بسیاری از اقتصاددانان سعی کرده ­اند، بویژه در زمینه محصولات انرژی و معدنی، واحد پولی و واحد فیزیکی را در یک جدول داده ستانده با هم ترکیب کنند. و به این ترتیب به داده ­های فنی بسیار مفیدی دست یابند.(مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱)
۲-۱۱-۲- جداول داده ستانده و حساب­های ملی
تهیه جداول داده ستانده ممکن است، مستقل از حساب­های ملی صورت گیرد. ولی از آنجا که در اقتصاد یک کشور یا یک جامعه معین لازم است، عرضه و تقاضای هریک از محصولاتی که با قیمت­های متفاوتی در بازار به مصرف کنندگان مختلف عرضه می­شوند، تراز شود. جداول داده ستانده از دقت بالایی برخوردار است. بنابراین جداول پولی عرضه و مصرف در جداول داده ستانده برای تدوین حساب تولید سیستم حساب­های ملی بسیار مفید تشخیص داده شد. و از سال ۱۹۶۸ این جداول در سیستم حساب­های ملی ادغام شد.(مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱)
۲-۱۲- فرایند محاسبه و به ‌روزرسانی جدول داده ستانده
دو روش عمده برای تدوین جداول داده ستانده وجود دارد:
۱-روش‌های مبتنی بر گزارشات آماری، سرشماری و نمونه‌گیری‌های مستقیم
۲-روش‌های غیرمستقیم و برآوردی و یا نیمه آماری
روش اول مستلزم صرف هزینه­ سنگین و زمان طولانی برای جمع‌ آوری داده‌های آماری می‌باشد. روش دوم آمار و اطلاعات بخش‌های مورد نیاز تهیه شده و از طریق روش راس[۲] یا راس تعدیل‌شده[۳] برای تهیه جدول از جداول قبلی استفاده می‌شود. در صورت در اختیار داشتن جدول داده ستانده برای سال مشخص با داشتن اطلاعات تکمیلی زیر برای سال جدید می‌توان جدول داده ستانده را برای این سال محاسبه نمود. این اطلاعات شامل بردارهای تقاضای نهایی، بردارهای داده‌های اولیه، بردار ستانده‌ها، بردار کل تقاضای واسطه[۴]، بردار کل مصارف واسطه می‌باشد. . ( توفیق، ۱۳۷۱ )
۲-۱۲-۱- اصول و مبانی روش راس
اصول و مبانی روش راس در جدول داده ستانده عبارت است، از محاسبه دو سری ضرایب فزاینده یکی جهت تعدیل سطرها و دیگری جهت تعدیل ستون‌های ماتریس مورد نظر به‌ طوری‌که جمع ستون‌ها و سطرهای ماتریس تعدیل‌شده با جمع ستون‌ها و سطرهای ماتریس سال مورد نظر برابر باشد. ( توفیق، ۱۳۷۱ )

اصول و مبانی روش راس تعدیل‌شده

این روش زمانی کاربرد دارد، که علاوه ‌بر سرجمع‌های سطر و ستون برخی از خانه‌های جدول نیز با ارقام واقعی تکمیل شده‌ باشند. در کاربرد روش راس فرض بر این است، که اجزای ماتریس ضرایب فنی تحت تاثیر دو عامل تغییر می‌کند، که یکی عامل جایگزینی و دیگری عامل سازندگی است. ( توفیق، ۱۳۷۱ )

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.