نظر سنجی صدا و سیما در سال ۱۳۸۹ نشان می دهد که مخاطبان ماهواره در تهران، نسبت به گذشت یک سال افزایش معناداری پیدا کرده اند. در سال ۸۹، ۴/۵۴ درصد از مردم تهران بیننده ماهواره بوده اند که نسبت به سال قبل از آن ۱۰ درصد رشد داشته است. از این مقدار ۹/۴۰ درصد بیننده شبکه های فارسی زبان بوده اند و ۱۴ درصد فقط شبکه های خارجی را تماشا می کنند. با این وجود ۶/۵۰ درصد از پرسش شوندگان گفته بودند که ماهواره با فرهنگ ما سازگاری ندارد( پایگاه اطلاع رسانی اداره کل روابط عمومی صدا و سیما،۱۳۸۹).

سخاوت (۱۳۹۱) در یک پژوهش به مقایسه‌ی دلایل و عوامل مؤثر بر استفاده و رضامندی مخاطبان زن تهرانی از سریال‌های شبکه‌ی سوم سیما و شبکه‌ی فارسی وان در سال پرداخت. تحقیق حاضر با هدف شناخت دلایل و عوامل مؤثر بر استفاده و رضامندی مخاطبان زن تهرانی از سریال‌های شبکه سه سیما و شبکه فارسی وان در سال ۱۳۹۰ انجام شده است. این هدف با توجه به رقابتی که میان شبکه های تلویزیونی داخلی و ماهواره‌ای برای جذب مخا‌طب وجود دارد انتخاب شده است. رویکرد نظری این تحقیق، نظریه استفاده و رضامندی است. این تحقیق با روش پیمایش، تکنیک پرسشنامه و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انجام شده است و جامعه آماری مخاطبان زن تهرانی بالای ۱۸ سال با حجم نمونه ۴۰۰ نفری برای این تحقیق در نظر گرفته شد. بنابر یا‌فته‌های تحقیق، ۲۵/۲۶ درصد پاسخگویان فقط سریال‌های شبکه سه سیما، ۲۵/۲۴ درصد فقط سریال‌های شبکه فارسی وان و ۵/۴۹ درصد پاسخگویان بیننده سریال‌های هر دو شبکه (شبکه سه سیما و شبکه فارسی وان) بوده‌اند. درباره دلایل تماشای بینندگان، تحقیق نشان می‌دهد که هر دو گروه مخاطبان سریال‌های شبکه سه سیما و شبکه فارسی وان با درصد بالایی به دلیل سرگرمی اشاره کرده‌اند. در این میان ۴۴ درصد بینندگان سریال‌های شبکه فارسی وان با دلیل کسب هویت شخصی تاحدودی موافق بوده‌اند. درباره عوامل مؤثر بر عدم تماشای سریال‌ها، یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بیشتر مخاطبان سریال‌های شبکه سه سیما، به تکراری بودن موضوعات سریال‌های شبکه فارسی وان و بیشتر مخاطبان شبکه فارسی وان به عدم جسارت سریال‌های شبکه سه سیما در طرح واقعیات و مشکلات اشاره کرده‌اند. توجه به نتایج آزمون‌های آ‌ماری نشان می‌دهدکه بین میزان استفاده و میزان رضایت هر سه گروه مخاطبان‌ازسریال‌هایی که تماشا می‌کنند رابطه معنادار مستقیم وجود دارد.همچنین بین میزان استفاده مخاطبان و میزان برآورده شدن‌انتظارات آنها از سریال‌های شبکه‌ای که تماشا می‌کنند، رابطه معنادار مستقیم وجود دارد. همچنین بررسی آزمون آماری بین دلایل استفاده مخاطبان و پایگاه اجتماعی- اقتصادی آنها این نتایج را نشان داده است: در مورد مخاطبان شبکه سه سیما بین دلایل کسب ا‌طلاع، هویت شخصی مخاطبان با پایگاه اجتماعی- اقتصادی آنها رابطه مستقیم، ولی بین دلیل سرگرمی و پایگاه اجتماعی – اقتصادی رابطه معکوس وجود دارد. بین تمامی دلایل استفاده(به غیراز تعامل اجتماعی) و پایگاه اجتماعی- اقتصادی مخاطبان شبکه فارسی وان نیز رابطه مستقیم وجود دارد. بین دلایل هویت شخصی و تعامل اجتماعی مخاطبان هر دو شبکه برای تماشای شبکه سه سیما و پایگاه اجتماعی- اقتصادی آنها رابطه مستقیم و بین دلایل هویت شخصی و کسب اطلاع مخاطبان هر دو شبکه برای تماشای شبکه فارسی وان و پایگاه اجتماعی اقتصادی آنها رابطه معکوس وجود دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

فرجزاد (۱۳۹۲) بررسی مقایسه ای عوامل موثر بر استفاده، رضامندی و اعتماد دانشجویان تهرانی دانشگاه های دولتی شهر تهران از اخبار شبکه های سراسری سیما و ماهواره ای بی.بی.سی فارسی و صدای آمریکا. هدف از این پژوهش بررسی مقایسه ای عوامل موثر بر استفاده،رضامندی و اعتماد دانشجویان تهرانی دانشگاه های دولتی شهر تهران از اخبار شبکه های سراسری سیما ، ماهواره ای بی.بی.سی فارسی و صدای آمریکا بود. به همین منظور از نظریه های مربوطه به استفاده و رضامندی و اعتماد استفاده شده است. بر اساس نظریه استفاده و رضامندی مخاطب فعال است و ارتباط یک کنش همگرا و مبتنی بر اعتماد است، این رویکرد متضمن تغییر کانون توجه از مقاصد ارتباط­گر به مقاصد دریافت کننده است در بحث اعتماد به اخبار نیز، ۱- گزینشگری موضوعات، ۲- گزینشگری حقایق، ۳- دقت توضیحات و ۴-ارزیابی ژورنالیستی برای سنجش میزان اعتماد مخاطبان به رسانه ­ها مطرح شده است. این پژوهش که هم با روش خوشه ای و هم نمونه گیری ساده و حجم نمونه ۴۰۰ نفر انجام شد به رابطه ی سرمایه اجتماعی،گرایش سیاسی،پایگاه اقتصادی اجتماعی و نیز میزان مذهبی بودن دانشجویان با میزان استفاده، رضامندی و اعتماد آنان به اخبارشبکه های مورد بررسی پرداخت و با بهره گرفتن از نرم افزار (SPSS) تحلیل شد.یافته های تحقیق نشان می دهد میزان استفاده ، رضامندی و اعتماد دانشجویان به اخبار شبکه های مورد بررسی با یکدیگر دارای تفاوت معناداری است بطوری که می توان گفت میزان استفاده و رضامندی دانشجویان از اخبار شبکه ماهواره ای بی.بی.سی فارسی و نیز اعتماد آنان به اخبار این شبکه بیشتر از اخبار شبکه های سراسری سیما و ماهواره ای صدای آمریکا است.
عکس مرتبط با اقتصاد

بلاملر (۲۰۰۶) در پژوهش پیمایشی خود در خصوص کاربرد روزنامه و تلویزیون در میان ۱۰۰۰ نفر از مردم انگلستان، ابتدا چهار نوع انگیزه رضامندی را شناسایی کرد (دیده بانی, کنجکاوی, فرار از واقعیات زندگی و هویت شخصی) و سپس آنها را به سه منشأ اجتماعی کلی مرتبط کرد. این سه منشأ عبارت اند از:

اثرات هنجاری ناشی از فرایند جامعه پذیری افراد که به شکل گیری انتظارات خاصی بر اساس جنسیت, موقعیت فرد در چرخه زندگی, نقش های اجتماعی و نظایر اینها منجر می شود.

فرصت های زندگی توزیع شده به لحاظ اجتماعی که به رویکرد تسهیلی یا جبرانی افراد به رسانه ها منتهی می شود؛ مثلاً تعداد عضویت های سازمانی و تماس های اجتماعی، تسهیل کننده سطح بالاتری از مصرف رسانه ای است و فقدان این ارتباطات اجتماعی، ممکن است از طریق مصرف رسانه ای جبران شود.

واکنش ذهنی یا انطباق فرد با وضعیت اجتماعی اش(مثلاً رضایت از کار و اوقات فراغت).

یکی از یافته های پژوهشی بلاملر این بود که استفاده از مطبوعات برای دیده بانی محیط، فرار از واقعیات زندگی و یا رضایت از هویت شخصی، به تسهیل ارتباطات اجتماعی مربوط می شود، در حالی که رضامندی های مربوط به مصرف تلویزیونی، اغلب به جبران خلأ ها و فقدان آن ارتباطات اجتماعی مربوط می شود:

رویترز و بی بی سی (۲۰۱۰) تحقیقی را انجام دادند که نتایج در آن حاکی بر این بود که تلویزیون ملی اثرگذارترین و مورد اعتماد ترین رسانه ای است که مردم از آن استفاده می کنند. همچنین در جایگاه بعدی روزنامه های ملی و محلی دارای بیشترین اثر و اعتماد بودند (به نقل از قاسمی و کشکر، ۱۳۹۰).

علائم و نشانه های هیپر گلیسمی اغلب با رسیدن قند خون به سطح کمتر از ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر از بین می روند. اما آنچه نکته ی اصلی درمان در دیابت می باشد، مراقبت جامع و کامل دیابت است که بیان می کند مراقبت باید شامل تشخیص و درمان عوارض اختصاصی و ریسک فاکتورهای بیماری های همراه دیابت هم باشد.
۲-۲۷٫ آموزش بیمار از نظر وضعیت تغذیه و ورزش در دیابت:
درمان تغذیه ای- طبی [۱۱۴]واژه ای است که جهت توصیف هماهنگی بهینه در میزان کالری دریافتی بیمار با دیگر جنبه های درمانی دیابت (ورزش، کاهش وزن و انسولین) به کار می رود. در درمان تغذیه ای- طبی جدید به جای توجه انحصاری به کاهش وزن بیمار، تصحیح سایر فاکتورها نظیر هیپرلپیدمی و فشار خون بالای بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز مد نظر قرار می گیرند. در مورد دیابت نوع ۲ باید درمورد افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی (فشار خون، اختلال چربی و چاقی) دقت کافی صورت گیرد. این بیماران را باید به کاهش وزن تشویق کرد. کاهش متوسط کالری، کاهش مصرف چربی، افزایش فعالیت و کاهش فشار خون و چربی به اضافه ی افزایش مصرف فیبرهای غذایی مهم می باشد(احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۸٫ ورزش:
ورزش فواید مثبت زیادی دارد که عبارتند از: مزایای قلبی عروقی، کاستن از فشار خون، کاهش توده ی چربی و حفظ توده ی عضلانی بدن، کاهش وزن، کم کردن قند پلاسما و افزایش حساسیت به انسولین. افراد دیابتی فاقد مکانیسم های کنترل قند خون هستند (هنگام ورزش، انسولین کاهش و گلوکاگون افزایش می یابد). در دیابت نوع ۲ شیوع هیپوگلیسمی ناشی از ورزش کمتر است ولی ممکن است همراه با مصرف انسولین و سولفونیل اوره ها دیده شود. درسنین بیش از ۳۵ سال،دیابت نوع ۱ بیش از ۱۰ سال، عوارض میکروواسکولر (رتینوپاتی، میکروآلبومینوری، نفروپاتی)، بیماری عروق محیطی یا کرونر و نوروپاتی، باید ورزش با احتیاط صورت گیرد.
رتینوپاتی پرولیفراتیو درمان نشده به علت احتمال دکولمان رتین و خونریزی ویتره از کنتراندیکاسیون های نسبی ورزش سنگین است (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۲۹٫ مونیتور کردن میزان قند خون
نظارت و کنترل بهینه قند، شامل اندازه گیری قند پلاسما توسط بیمار و کنترل طولانی مدت آن بوسیله پزشک می باشد که توسط اندازه گیری انجام می شود. اولی نشانگری از کنترل کوتاه مدت و دومی بازتابی از کنترل قند خون ظرف ۲ تا ۳ ماه گذشته است.
نظارت شخصی بیمار بر قند خون[۱۱۵]: امکان اندازه گیری قند خون را درهر زمان برای بیمار فراهم می کند. نتایج نمونه گیری از خون نوک انگشت بیش از نقاط دیگر (مانند ساعد) قابل اعتماد می باشد در دیابت نوع ۲ تعداد دفعات کمتری مورد نیاز است زیرا شدت تعییرات قند پلاسما در این افراد کمتر است، بنابراین یک تا دو بار در روز کافیست. اما باید توجه کرد که در مصرف داروی خوراکی باید دفعات بیشتر باشد (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۰٫ ارزیابی کنترل دراز مدت قند خون:
برای ارزیابی کنترل دراز مدت قند خون، اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله روش استاندارد می باشد. با افزایش سطح قند پلاسما، اتصال غیر آنزیمی گلوکز به هموگلوبین هم افزایش پیدا می کند.چون طول عمر اریتروسیت ها ۱۲۰ روز است، تغییرات هموگلوبین گلیکوزیله چگونگی قند را طی ۲ تا ۳ ماه گذشته نشان می دهد.
وجود هموگلوبینوپاتی ها، آنمی های همولیتیک و اورمی می تواند در نتایج اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله تداخل ایجاد کند.
دو روش نظارت شخصی بیمار بر قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله مکمل یکدیگر هستند. در زمان بروز بیماریهای دیگر ممکن است نظارت شخصی بیمار بر قند خون طبیعی باشد ولی هموگلوبین گلیکوزیله از کنترل خارج شده باشد. بعد از صرف غذا یا در هیپرگلیسمی شبانه نیز نظارت شخصی بیمار بر قند خون طبیعی باشد ولی هموگلوبین گلیکوزیله طبیعی باشد. اگر مقدار هموگلوبین گلیکوزیله ، ۶% باشد، مقدار متوسط قند پلاسما ۱۳۵ میلی گرم بر دسی لیتر خواهد بود. به ازای هر ۱% افزایش در هموگلوبین گلیکوزیله مقدار ۳۵ میلیگرم بر دسی لیتر به متوسط قند پلاسما افزوده خواهد شد.
در صورت کنترل قند خون، هموگلوبین گلیکوزیله باید ۲ بار در سال اندازه گرفته شود ولی اگر گلوکز خون به اندازه ی کافی کنترل نشده باشد یا در روش درمان تغییر کرده باشد و نیز در اغلب مبتلایان به دیابت نوع ۱، این آزمایش باید هر ۳ ماه یک بار انجام شود.
زمانی که اماکن اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله وجود ندارد (آنمی همولیتیک، هموگلوبیبنوپاتی ها)، اندازه گیری میزان اتصال گلوکز به پروتئین های دیگر مثل آلبومین به عنوان روش جایگزین به کار می رود. مثلاً بررسی فروکتوزآمین (با بهره گرفتن از آلبومین) جهت تعیین وضعیت قند در طی ۲ تا ۴ هفته ی قبل به کار می رود (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۱٫ جنبه های کلی درمان دیابت شیرین نوع ۲:
علاوه بر بهتر نمودن کنترل قند خون در این نوع دیابت، باید حالات همراه نظیر چاقی، فشار خون بالا، اختلال چربی و بیماری های قلبی- عروقی را نیز در نظر گرفت. در این افراد بعد از شروع درمان طبی تغذیه ای و ورزش، جهت تسریع کاهش وزن قند خون را مجدداً بررسی می کنیم اگر سطح مطلوب قند خون بعد از ۳ تا ۴ هفته حاصل نشد، درمان دارویی لازم است.
دیابت نوع ۲ یک اختلال پیش رونده است و سرانجام نیاز به داروهای متعددی برای درمان پیدا می کند که یکی از آنها، انسولین می باشد.
۲-۳۲٫ انواع داروهای پایین آورنده قند خون:
داروهای پایین آورنده قند خون به چند دسته تقسیم می شوند: داروهایی که سبب افزایش ترشح انسولین می گردند، داروهایی که تولید قند را می کاهند و داروهایی که حساسیت به انسولین را زیاد می کنند.
۲-۳۳٫ درمان انسولین در دیابت نوع ۲:
انسولین باید در بیماران و افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که یکی از مشکلات زیر را دارند به عنوان اولین درمان در نظر گرفته شود: افرادی که دچار کاهش وزن شدید شده و لاغر هستند، افراد مبتلا به نارسایی کبد و کلیه که قادر به استفاده از داروهای خوراکی نیستند، افراد بستری در بیمارستان و بیمارانی که به شکل حاد بدحال می شوند.
۲-۳۴٫ عوارض درمان دیابت شیرین
عوارض جانبی درمان متمرکز دیابت عبارتند از: افزایش تعداد دفعات هیپوگلیسمی شدید، افزایش وزن، افزایش هزینه های اقتصادی و وابستگی بیشتر در بیماران.
عکس مرتبط با اقتصاد
وخیم ترین عارضه ی درمان دیابت، هیپوگلیسمی است.
افزایش وزن در اکثر روش های درمانی دیابت نظیر درمان با انسولین، داروهای محرک ترشح انسولین و تیازولیدیندیون ها دیده می شود. اما در مصرف مت فورمین و مهارکننده های α لوکوزیداز وجود ندارد.
علت افزایش وزن در درمان دیابت، وجود اثرات آنابولیک انسولین و کاهش دفع گلوکز از ادرار بدون کاهش متناسب مصرف کالری ها می باشد.
بهبود کنترل قند خون گاهی سبب وخیم شدن رتینوپاتی یا نفروپاتی دیابتی به صورت موقت می شود (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۵٫ جنبه های جدید و مرسوم در مراقبت جامع دیابت
به افراد مبتلا به دیابت باید واکسن های کزاز و پنوموکوک (در فواصل زمانی توصیه شده)، و واکسن آنفلوانزا (به صورت سالیانه) تزریق می گردد.
در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت باید آسپرین تجویز نمود.
نکات زیر در مورد معاینه ی چشمی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ توصیه شده است.

افرادی که دیابت آنها در زیر ۲۹ سالگی شروع شده است باید ظرف ۳ تا ۵ سال اول، معاینه ی چشمی شوند.

بعد از ۳۰ سالگی در صورت تشخیص دیابت، معاینه ی چشمی در همان هنگام ضروری است.

زنان مبتلا به دیابت که قصد بارداری دارند، قبل از بارداری و در سه ماهه ی اول حاملگی باید معاینه چشمی انجام دهند.

در هر ویزیت سرپایی بهتر است پای بیمار از نظر مشکلات احتمالی مشاهده و بررسی شود.
حتی در صورتی که هیچ پروتئینی در ادرار بیمارمبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ وجود نداشتته باشد، بررسی سالیانه از نظر وجود میکروآلبومینوری (نسبت آلبومین به کراتینین در یک نمونه ادرار) توصیه می شود.
آزمایش های بررسی پروتئین ادرار باید ۵ سال بعد از شروع دیابت نوع ۱ و از هنگام ظهور دیابت نوع ۲ انجام شوند (احمدی، ۱۳۸۵).
۲-۳۶٫ جنبه های روانی- اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در مبتلایان به دیابت نوع ۱ یا ۲ مشکلات زیر شایعتر می باشند؛ افسردگی و اختلالات خوردن مانند شکمبارگی[۱۱۶]، پراشتهایی[۱۱۷] و بی اشتهایی عصبی.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
۲-۳۷٫ ورزش و دیابت
تمرین ورزشی، نوعی از فعالیت جسما نی به صورت حرکات بدنی برنامه ریزی شده، ساختارمند و مکرر است که برای بهبود یا حفظ یک یا چند جزء آمادگی جسمانی انجام می شود (ویلی[۱۱۸]، ۲۰۰۶). ورزش نقش عمده ای در کنترل قند خون افراد دیابتی نوع دوم دارد. تولید انسولین معمولاً در این گروه، بویژه در مراحل اولیه بیماری مورد توجه نیست. بنابراین مشکل اصلی با این نوع از بیماری دیابت، پاسخ ندادن سلول های هدف به انسولین (مقاومت انسولینی) است. به علت این که سلول ها نسبت به انسولین مقاوم می شوند، هورمون نمی تواند عمل خود را در تسهیل انتقال گلوکز در عرض غشاء سلولی انجام دهد. آیوی[۱۱۹] مشخص کرده است که انقباض عضلانی دارای یک اثر شبه انسولینی می باشد. با انقباض عضلانی، نفوذپذیری غشاء به گلوکز احتمالاً به علت افزایش تعداد ناقل های گلوکز در غشاء پلاسمایی افزایش می یابد. بنابراین انجام ورزش مقاومت انسولینی را کاهش و حساسیت انسولینی را افزایش می دهد. معنی کاهش مقاومت انسولینی این است که این افراد باید مقدار مصرف انسولین را کاهش دهند. کاهش در مقاومت انسولینی و افزایش حساسیت به آن ممکن است ترجیحاً پاسخی به هر وهله تمرینی باشد نه نتیجه ی سازگاری بلندمدت با تمرین (کچ و همکاران، ۲۰۱۱). تمرینات ورزشی اثر مثبتی در پیشگیری و درمان چاقی و انواع دیابت دارند (کیم و همکاران، ۲۰۰۶). هیپرتانسیون یک بیماری شایع خطرآفرین در دیابت است که ۲۰-۶۰% از بیماران دیابتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد (انجمن دیابت آمریکا[۱۲۰]، ۲۰۰۳). برخی از مطالعات انجام شده در ایران شیوع هیپرتانسیون در افراد دیابتی را ۲/۳۰% (مهاجری و همکاران، ۱۳۸۱) و برخی دیگر فزونی فشار خون سیستولیک را ۹/۷۵% و فزونی فشار خون دیاستولیک را ۸/۱۱% گزارش کرده‌اند (نوایی و همکاران، ۱۳۸۱). درمان پرفشاری خون افراد دیابتی برای اجتناب از بروز عوارض قلبی- عروقی (سکته، بیماری کرونر قلب و … ) ضروری می‌باشد و توصیه به پیاده‌روی، ورزش سبک، کنترل وزن و اصلاح رژیم غذایی از مسائل بسیار مهم و اساسی در کمک به درمان این بیماران است (یغمایی و فارونی، ۱۳۷۱). در سال های اخیر، کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی به عنوان راه کارهایی برای کنترل دیابت و مقاومت به انسولین در کنار تغذیه و دارو مطرح بوده است (دوبنو[۱۲۱] و همکاران، ۲۰۰۳). چکیده تمرینات ورزشی برای کنترل دیابت همواره تجویز می شود. تمرینات ورزشی می تواند در دیابت نوع اول و دوم حساسیت انسولین را افزایش داده، گلوکز خون را کاهش دهد و تأثیر روانی مثبتی در بر داشته باشد. فعالیت های ورزشی بویژه در دیابت نوع دوم کنترل گلیسیمیک را موجب می شود و میزان لیپید را تثبیت می کند. تنظیم میزان انسولین، اندازه گیری دقیق گلوکز خون، توجه به رژیم غذایی در کنار تمرینات ورزشی عامل تثبیت گلیسیمی در دیابت نوع اول می باشد. با تمرینات هوازی منظم، سلامت عمومی ارتقا یافته، عوامل خطر ساز قلبی- عروقی کاهش یافته و موجب کاهش وزن می شود که برای بیماران دیابتی می تواند مفید باشد. در عین حال تمرینات ورزشی، بخصوص تمرینات مقاومتی خطراتی برای برخی از بیماران دارد که نیاز به احتیاط کردن در مورد برخی فعالیت ها، برنامه ریزی و زمانبندی فعالیت بدنی و محدودیت های زمانی وقوع آنها می شود. فرد دیابتی می تواند به بالاترین سطح آمادگی که در ورزش حرفه ای و المپیکی وجود دارد برسد. اما برای رسیدن به این سطح باید بیاموزد که چگونه رژیم کربوهیدرات و انسولین خود را هماهنگ کند، تا بدون تغییرات شدید در غلظت قند خون در ورزش شرکت نماید. مقدمه اهداف عمده درمان دیابت عبارتند از تسکین علایم، پیشگیری و درمان عوارض حاد و طولانی مدت و مدیریت ناهنجاری های توام نظیر پر فشار خونی و کاهش مرگ و میر و بهبود کیفیت زندگی در این افراد است. اگر لازم است که فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به دیابت توصیه شود در این صورت، ورزش باید به تحقق برخی اهداف درمانی همراه با حداقل عوارض جانبی کمک نماید. از این رو، نسبت خطر به فایده در مورد فعالیت بدنی باید آن قدر مطلوب و قابل توجه باشد که بتوان بر اساس آن، ورزش را به عنوان یک رویکرد یا اننخاب درمانی توصیه نمود. بی تحرکی بدنی با تمام اجزای سندروم متابلیکی ارتباط دارد، در نتیجه جستجو به دنبال یافتن تاثیر مفید افزایش فعالیت بدنی بر روی این سندروم امری عاقلانه خواهد بود (گوردون، ۱۳۸۰). فعالیت جسمانی و ورزش در طول چند دهه، به عنوان یکی از ارکان اساسی مراقبت و مدیریت دیابت مطرح بوده که هزینه ی اندک و ماهیت غیر دارویی فعالیت جسمانی، اهمیت درمانی آن را افزون تر می سازد. یافته های قبلی حاکی از بهبود حساسیت/ مقاومت انسولین و کاهش مصرف داروهای کاهش دهنده ی قند خون در پی تمرینات ورزشی می باشد. تمرینات ورزشی اثر انسولین را به طور چشم گیری در عضله اسکلتی افزایش می دهند. مکانیسم مربوط شامل بروز سازگاری هایی نظیر افزایش دانسیته مویرگی، افزایش میزان پروتئین های حامل گلوکز (به ویژه پروتئین حامل گلوکز ۴[۱۲۲]) و جابجایی به سمت انواع تارهای حساس به انسولین و تغییرات احتمالی در ترکیب فسفولیپیدهای سارکلم، افزایش فعالیت آنزیمی گلیکولیتیک و اکسیداتیو و افزایش فعالیت گلیکوژن سنتاز می باشد. ورزش موجب افزایش پروتئین کیناز فعال شده با AMP می شود که ناشی از افزایش در جابجایی پروتئین حامل گلوکز ۴ به غشاهای سطحی می باشد. فعالیت پروتئین کیناز فعال شده با AMP، همچنین انتقال گلوکز را از طریق افزایش میزان پروتئین حامل گلوکز ۴سطح سلولی در عضله اسکلتی مقاوم به انسولین افزایش داده و اثرات بیان پروتئین حامل گلوکز ۴ را میانجی گری می نماید (آلبرایت [۱۲۳]و همکاران، ۲۰۰۰ و شنوی [۱۲۴]و همکاران، ۲۰۰۹). انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که بیماران دیابتی نوع ۲ حداقل ۱۵۰دقیقه در هفته فعالیت هوازی با شدت متوسط یا ۹۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید را انجام دهند(پریت[۱۲۵]، ۲۰۰۶). امروزه اکثر صاحب نظران اصول اساسی درمان دیابت را به صورت استفاده از رژیم غذایی، فعالیت جسمانی و دارو می دانند؛ به گونه ای که فعالیت جسما نی منظم نقش کلیدی در مدیریت دیابت نوع ۲ خصوصًا کنترل گلیسمیک و اصلاح عوامل خطر قلبی عروقی و افزایش حساسیت به انسولین، کاهش چربی بدن و کاهش فشار خون دارد، فعالیت جسمانی منظم کاهش معنی دار هموگلوبین گلیکوزیله و کاهش هایپرلیپیدمی و عوامل خطر بیماری قلبی و نیز مزایای روانشناختی را برای بیمار به همراه دارد (محمد زاده و همکاران، ۲۰۰۸). گرچه فعالیت جسمانی یک درمان توصیه شده در دیابت است، با این حال این بیماران از فعالیت اندکی در این زمینه برخوردار هستند. محققان برآورد نمود ه اند که ۳۷ تا ۶۰ درصد از بیماران دیابتی فعالیت جسمانی اندکی دارند یا به میزانی که کارکنان مراقبت های سلامت به آنان توصیه نمود ه اند عمل نمی کنند (گیلبرت[۱۲۶]، ۲۰۰۳- وود، ۲۰۰۲) مجموعاًا تخمین زده می شود که فقدان فعالیت جسما نی ۱۰ ا لی ۱۶ درصد از علل هر یک از بیماری های دیابت و حدود ۲۲ درصد از علت بیماری ایسکمیک قلب را باعث می گردد (کاستانزو[۱۲۷] و همکاران، ۲۰۰۶).

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

۲_ آیا ماهیت حق فسخ ناشی از تخلف ، متفاوت از سایر خیارات مصرح در قانون می باشد؟
۳_ مبنای اعمال حق فسخ در حقوق ایران وفقه امامیه، چگونه است؟
۴_ آیا تخلف از اجرای قرارداد، درحقوق مدنی دارای ضمانت اجرای مطلوب و مؤثر می باشد؟
فرضیات تحقیق
در بررسی حق فسخ ناشی از تخلف در تعهدات اصلی قرارداد فرضیات زیر قابل توجه است:
۱_ آیا ضمانت تخلف ازاجرای قرارداد پیش بینی شده در قانون مدنی، شامل تمامی عقود می شود؟
۲_ آیا ماهیت حق فسخ ناشی از تخلف ، متفاوت از سایر خیارات مصرح در قانون می باشد؟
۳_ مبنای اعمال حق فسخ در حقوق ایران وفقه امامیه، چگونه است؟
۵_ آیا تخلف از اجرای قرارداد، درحقوق مدنی دارای ضمانت اجرای مطلوب و مؤثر می باشد؟
اهداف تحقیق
پس از بررسی موضوعات مطروحه در این تحقیق اهداف ذیل الذکر دنبال می شود:
۱_ تبیین و بررسی حق امتناع از اجرای عقود با توجه به حق فسخ بعنوان یکی از ضمانت اجراها در حقوق مدنی ایران.
۲_ تبیین و بررسی جایگاه ضمانت اجرای تخلف از انجام تعهد دررابطه میان طرفین عقد.
۳_ تبیین و بررسی ماهیت حق فسخ بعنوان یکی از ضمانتهای اجرای امتناع از اجرای عقود در حقوق مدنی و فقه بصورت جداگانه ودرنهایت مطالعه تطبیقی آنها.
روش تحقیق
نوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد، گام اول در تحقیق آگاهی از کمیت و کیفیت منابع و مأخذ که در خصوص آن موضوع وجود دارد و قبل از ارائه و تصویب مدت زمان قابل توجهی به این امر اختصاص یافته و پس از اطمینان از وجود منابع لازم و تصویب موضوع اقدام به فیش برداری و جمع آوری مطالب شده .
در بخش توصیفی به بیان مفاهیم و تعاریف پرداخته از آن به روش کتابخانه ای استفاده شده و در این راستا به دسته ای از منابع شامل کتب و مقالات و منابع اینترنتی مراجعه شده است و پس از بیان و بررسی بخش های توصیفی و تحلیلی و جمع بندی آن نتیجه تحقیق بیان می گردد .
طرح تحقیق
این پایان نامه از یک مقدمه و سه فصل با مباحث متعدد و نتیجه گیری و ذکر منابع و مأخد تشکیل شده است. در بخش مقدماتی به کلیاتی اختصاص یافته که شامل مقدمه انگیزه تحقیق ،طرح بحث ، سؤالات ، فرضیات و … می باشد. در فصل اول به کلیات و ذکر مفاهیم اصطلاحات اختصاصی و نطری و تاریخچه پرداخته شده و در فصل دوم به مفهوم تخلف در تعهد و اقسام آن در حقوق ایران و انگلیس و آمریکا با بیان ضمانت اجراهای آن و تطبیق بر اصول شرعی پرداخته شده است و در فصل سوم به مبانی تخلف در تعهدات اصلی و حق فسخ ناشی از آن پرداخته شده است و در نهایت به خلاصه ای از آن در نتیجه گیری می پردازد و به راحل های پیشنهادی می اشاره می کند و در پایان به ذکر منابع به کار رفته در این نوشتار به صورت یکجا می پردازد .

فصل اول
فصل اول: کلیات
در این فصل به تعریف حق فسخ و ارکان تشکیل دهنده آن و استثناء بودن آن از اصل و مقایسه آن با رجوع و عقد معلق می پردازیم.
مبحث اول:تعاریف
قبل از ورود به بحث لازم است به تعریف حق فسخ بپردازیم تا ماهیت آن روشن گردد و در این راستا حق و فسخ هر کدام به صورت جداگانه مورد تعریف قرار گرفته اند و سپس به تعریف حق فسخ به صورت کلی در اصطلاح علم حقوق می پردازیم.
گفتار اول: تعریف حق
برای اینکه به معنا و مفهوم واقعی حق پی ببریم ابتدا آن را در لغت و سپس در اصطلاح حقوق مورد بررسی قرار می دهیم.
الف: حق در لغت
این واژه گاه به شکل مفرد و گاه جمع به کار می رود ، حق در شکل مفرد به معنای ثبوت ، موجود ثابت ، راست ، درست ، صواب ، حقیقت ، حاق واق ، عدل ، اسلام ، واجب ، مرگ ، نامی از نام های خداوند ، ملک ، حظ ، بهره ، مزد ، مقابل باطل ، یقین ، شایستگی و غیره آمده است.[۱]و در شکل جمع در معانی متعددی آمده از جمله : الف-جمع حق، اعم از جزئی و کلی ،حق ا… و حق الناس و حقوق فردی و جمعی.[۲]
ب-مواجب یا اجرت کار کارمندان دولت که متعلق حق تقاعد است.[۳]
ج-مجموعه مقرراتی که برروابط افراد یک جامعه سیاسی حاکم است.[۴]
د-به معنای علم حقوق که مراد ،دانش قانون است که صیغه جمع است اما مفهوم جمع را دارا نیست ، و در اسلام در این معنا واژه فقه را به کار برده اند. امروزه کسی که این دانش را دارد حقوقدان و در اسلام فقیه نامیده می شود.[۵]
ذکر این نکته خالی از فایده نیست که در زبان انگلیسی آنجا که مراد از حقوق جمع “حق” به معنای سلطه و امتیاز باشد (Rights)به کاربرده می شود ، اما اگر منظور مجموعه قوانین و مقررات باشد که رعایت ان لازم است و یا به معنای دانش حقوق باشد (Law) اطلاق می شود[۶] . در حالی که چنین تمایزی در زبان فارسی وجود ندارد .
با توجه به توضیحاتی که مرقوم گردید چنین استنتاج می شود که در همه معانی لغوی “حق” یک نحو ثبوت ملحوظ است.[۷]
ب-حق در اصطلاح
حقوقدانان حق را به اشکال مختلف تعریف نموده اند ، در تعریف نسبتا جامعی حق را اینگونه تعریف نموده اند : امتیاز و نفعی است متعلق به شخص ، که حقوق هر کشور در مقام اجرای عدالت ، از آن حمایت می کند و به او توان تصرف در موضوع حق و منع دیگران از تجاوز به حق را می دهد .[۸]
توماس سووه در تعریف حق آورده است : حق قدرت یا امتیازی است که برای کسی قائل شده اند که عملی را انجام دهد و شئ یا متاعی را از افراد مخصوص و یا دولت دریافت کرده و آن را تحت اختیار داشته باشد .[۹]
خلاصه همه تعاریف آن است که، حق به معنای امتیاز و توانایی درمقابل دیگران است ، البته باید گفت که مقصود از ذکر این تعاریف ، اشاره به یک معنای کلی در اصطلاح حقوق است و نه امری فراتر از آن ، زیرا اگر بخواهیم با نگاهی محققانه به این تعاریف بنگریم به طور قطع دارای نقایصی خواهد بود به عنوان مثال مراد از قدرت چیست؟ آیا مراد قدرت تکوینی است یا تشریعی ؟ که پرداختن به این مباحث خارج از موضوع و به فلسفه حقوق و موارد مشابه ارتباط دارد.
در اصطلاح حقوق حق دارای سه رکن است : ۱-کسی که حق برای او است ، (من له الحق) ۲-کسی که حق بر اوست . (من علیه الحق) ۳-متعلق حق .
مثلا اگر زید اتومبیل خود را تا روز جمعه به عمرو عاریه دهد با فرارسیدن روز جمعه ، زید (ذوالحق) می تواند اتومبیل خود را مطالبه کند و عمرو(من علیه الحق) موظف است آن را برگرداند. با این توضیح:
۱-زید مالک اتومبیل ، موضوع حق[۱۰]
۲-احمد،قرض گیرنده اتومبیل ، من علیه حق یا مفعول حق.[۱۱]
۳-کاری که باید انجام گیرد (برگرداندن اتومبیل) محتوای حق نام دارد.[۱۲]
گفتار دوم :تعریف فسخ
فسخ در لغت به معنای :زایل گردانیدن دست کسی از جای ، تباه گردانیدان رای ، شکستن ،جداجدا کردن ، ویران ساختن ، برانداختن بیع وآهنگ و مانند آن ، سست گرانیدن، کهنه شدن جامه و جزء آن و غیره آمده است.[۱۳]
و در فرهنک دیگر فارسی فسخ به معنای بر هم زدن معامله و باطل کردن پیمان آمده است.[۱۴]لازم به ذکر است که منحل کردن پیمان با عنوان بطلان آمده زیرا بطلان عقد به اراده متعاملین یا ثالث صورت نمی گیرد بلکه به حکم قانون و به لحاظ عدم شرایط مورد نظر قانونگذار صورت می گیرد در حالی که فسخ به معنای انحلال یک طرفه عقد است و با اراده صاحب حق صورت می گیرد ، لیکن از آنجایی که در عرف این دو واژه مرادف هم به کار می روند در فرهنگ لغت نیز با زبان عامیانه و محاوره ایی معنی شده است و بطلان در معنای مجازی به کار گرفته شده است.
فسخ یک نوع فعل اعتباری و ذهنی است و چنین فعلی مطابق تمام منابع فقهی و حقوق موجود عمل حقوقی محسوب و از نظر ماهیتی ایقاع محسوب می شود که با اراده یک طرف واقع شده و بر خلاف عقد نیازی به قبول ندارد . و یکی از نویسندگان حقوق مدنی در تعریف ایقاع آورده ، انشاء اثر حقوقی است که با یک اراده انجام می شود.[۱۵]
ایرادی که بر این تعریف وارد است آن است که اثر حقوقی ، نتیجه عمل و فعل حقوقی است به عبارت دیگر صاحب حق ایقاع را انشاء و ایجاد می نماید نه اثر آن را ، چراکه اثر حقوقی ایقاع پس از انشاء به طور قهری توسط قانون بر آن بار می شود ، پس در تعریف ایقاع بهتر آن است که گفته شود : ایقاع انشاء عمل حقوقی است که با یک اراده انجام می گیرد و بر خلاف عقد نیازی به قبول ندارد.[۱۶]
گفتار سوم : تعریف حق فسخ
حال با روشن شدن مفاهیم حق و فسخ به عنوان مقدمه بهتر می توان به تعریف حق فسخ پرداخت و چارچوب آن را مشخص کرد. با توجه به اینکه فسخ در مواد مختلفی از قانون مدنی به کار برده شده اما عنوان خاصی به آن اختصاص داده نشده و تعریف آن را چنان واضح و روشن می داند که از بیان مفهوم و ماهیت آن می گذرد با این وجود برای روشن شدن موضوع و پرهیز از هرگونه ابهام لازم است به تعریف آن پرداخته شود. حقوقدانان هر کدام به نوعی به تعریف حق فسخ پرداخته اند از جمله در جایی آمده است : حق فسخ پایان دادن به هستی حقوقی قرارداد بوسیله یکی از دو طرف یاشخص ثالث است .[۱۷]
اکثر نویسندگان حقوق مدنی از مفهوم حق فسخ همین تعریف را با کمی تغییر ارائه می دهند ، اما در تحلیل تعریف مذکور می توان گفت که : پایان دادن به هستی قرارداد اثر فسخ است نه خود فسخ ، و بهتر آن است که گفته شود فسخ حقی است که با اعمال آن هستی و موجودیت حقوقی قرارداد پایان می پذیرد . این حق اصولا مالی است که بواسطه قانون و یا شرایط احد طرفین در عقد گنجانده می شود که منظور از آن جلوگیری از حدوث ضرر برای هر کدام از متعاملین یا هر دو آنها و یا ثالثی ایجاد شده و به دارنده آن حق می دهد که به صورت یکطرفه عقد را منحل کند . اعمال این حق عمل حقوقی است که نیاز به قصد انشاء دارد و در زمره ایقاعات است و برخلاف اقاله که با تراضی واقع می شود و باید مورد قبول طرف دیگر واقع شود :در فسخ تنها کافی است که صاحب حق فسخ اراده خود را در عالم خارج بیان کند تا آثار حقوقی خود را به جای گذرد و نیازی به قبول ندارد به عبارتی تحت یک نظر شاید بتوان گفت که ایجاب و قبول در یک شخص جمع شده ، با این تعبیر، مادامی که شخص تصمیم او تنها در مرحله میل و اشتیاق درونی است نوعی ایجاب است و این به تنهایی در بیرون اثر نمی کند و پیوندی که در اثر عقد ایجاد شده از بین نمی برد اما همین که تصمیم خود را در عالم خارج بیان می کند نوعی قبول واقع شده و اثر حقوقی خود را به جای می گذارد . البته این به این معنا نیست که حق فسخ دارای ایجاب و قبول است پس می تواند نوعی عقد باشد زیرا در عقد طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی وقتی منعقد می شود که یک یا چند نفر تعهد بر امری نمائید و در مقابل یک یا چند نفر دیگر آن را قبول نمائید ، در حالی که در ایقاع تنها یک شخص وجود دارد و خود او بیان کننده آثار حقوقی لازم است ، و چون تنها یک شخص وجود دارد پس در ایقاع بودن حق فسخ تردیدی روا نیست بلکه منظور آن است که چون در ایقاع و حق فسخ طرف مقابلی وجود ندارد پس می توان گفت ایجاب و قبول در یک نفر جمع شده است .
جهان حقوق دنیای ارتباط و اثبات و ایجاد نظم در اجتماع است و به رویدادهایی می پردازد که در این صحنه رخ می دهد ، فسخ عقد تا در مرحله میل و اشتیاق و تصمیم درونی است در بیرون اثر نمی کند و پیوند خارجی که در اثر عقد ایجاد شده از بین نمی برد ، باید گام در جهان خارج نهد و برای علم حقوق قابل احراز باشد تا موثر واقع شود .[۱۸] و ماده ۴۴۹ قانون مدنی در بیان همین واقعیت بیان می کند : فسخ به هر فعل با لفظی که دلالت بر آن نماید حاصل می شود .
گفتار چهارم: تاریخچه پیدایش نظریه فسخ
این عقیده که طرفین عقد بتوانند از الزامات و تعهداتی که در اثر انعقاد عقد برای هر یک بوجود آمده رهایی یابند و رشته تعهدی را که بدست ارائه ی خویشتن یافته اند ،وانهند ، دارای تحول و سرگذشتی طولانی است.
در رم قدیم ،عقدی که از دو طرف الزام آور بود ،برای هر کدام از طرفین التزامی ایجاد می کرد که از التزام وتعهد طرف مقابل جدا و مستقل می شد. بنابراین اگر یکی از متعاقدین به تعهد خود عمل نمی کرد طرف دیگر چاره ای نداشت و نمی توانست از طریق فسخ عقد، از تعهد خود در مقابل دیگری ،رها شود. به تدریج برای عقیده به فسخ عقد، محالی اندک پدید آمد و برآن شدند که می توان شرط صریحی را در عقد گنجاند که بر اساس آن هر گاه مشتری مبادرت به پرداخت ثمن ننمود ،بایع حق فسخ معامله را داشته باشد. پس از آن ، حقوقدانان قدیم فرانسه نیز پذیرفتند که حتی اگر شرط صریحی هم در بین نباشد ، بایع در صورت عدم اجرای تعهد از سوی مشتری ،حق فسخ خواهد داشت ولی این فسخ فقز با حکم قضایی امکان پذیر بود.
سرانجام این نظریه بوجود آمد که بین الزامات طرفین عقد رابطه ای وجود دارد و اگر هرکدام از متعاقدین به تعهد خود عمل نکند ، طرفین دیگر (با شرایطی) حق فسخ عقد را خواهد داشت.[۱۹]
امروزه بجرأت می توان گفت که تقریبا در همه سیستم های حقوقی ، راه هایی برای انحلال عقد از طریق فسخ در نظر گرفته شده است به همین خاطر ، کنوانسیون بیع بین المللی نیز که در صدد هماهنگ نمودن بیع بین المللی با بهره گرفتن از حقوق و قوانین کشورهای گوناگون بوده و نمایندگان ۶۲ کشور با نظام های اقتصادی و سیاسی و حقوقی مختلف در تهیه آن نقش داشته اند. راه هایی برای فسخ قرارداد و جبران خسارات وارد بر طرفین را پیش بینی نموده، چنانکه در ماده ۴۹ و ۶۴ این کنوانسیون ، مواردی بیان شده است :
عکس مرتبط با اقتصاد
ماده ۴۹ می گوید : ۱-خریدار می تواند در موارد ذیل اعلام نماید که از قرارداد اجتناب کرده است:
الف)در صورتی که عدم توفیق فروشنده در ایفای هر کدام از تعهداتش به موجب قرارداد یا این کنوانسیون، نقض اساسی قرارداد محسوب شود
ب)در صورت عدم تسلیم کالا، چنانچه فروشنده ظرف مدت اضافی که مطابق پاراگراف اول اصل ۴۷ توسط خریدار تعیین شده است کالا را تسلیم نکند یا اعلام نماید که او کالا را در ظرف مدت تعیین شده مذکور ،تسلیم نخواهد کرد.
۲-با این وجود ،در مواردی که فروشنده کالا را تسلیم کرده باشد ،خریدار حق اعلام اجتناب از قرارداد را از دست خواهد داد مگر اینکه او این کار را به طریق ذیل انجام دهد:
الف)در صورت تأخیر در تسلیم ،در ظرف مدت معمولی پس از وقف از تسلیم کالا
ب) در رابطه با نقض قرارداد غیر از تأخیر در تسلیم در ظرف مدت معمولی که : ۱-بعد از اینکه او دانست یا باید می دانست که قرارداد نقض شده است. ۲-بعد از انقضای مهلت اضافی که مطابق پاراگراف اول اصل ۴۷ توسط خریدار تعیین شده یا بعد از اینکه فروشنده اعلام کرد که او ایفاء تعهد را قبول نخواهد کرد.
ماده۶۴ این کنوانسیون نیز در خصوص حق فسخ فروشنده مواردی را مقرر داشته است.[۲۰]
در حقوق اسلام به لزوم پایبندی متعاقدین به عقد و آثار آن تأکید فراوان گشته و اصاله الصحه و اصاله الزوم در معاملات ، دو اصل معروف و غیر قابل انکار است. با همه این ها فقهای اسلام از همان آغاز پیدایش فقه ،در پایان هر کتاب یا رساله ای که در باب بیع به رشته تحریر درآورده اند مبحثی نیز به «خیارات» و چگونگی فسخ عقد و علل بوجود آمدن حق فسخ ،اختصاص داده اند هر چند به عقیده بعضی از حقوقدانان ،در حقوق اسلام از فسخ عقد بعنوان یک نظریه عمومی بحث نشده.[۲۱] با جستجو در کتب فقهی این حقیقت آشکار می شود که گاه نیمی از بحث های مربوط به بیع و قواعد عمومی معاملات مربوط به بحث خیارات و انواع گوناگون حق فسخ است که خود معرکه آرای فقها و میدانی برای شناخت درجه فقاهت هر فقیه می باشد.
مبحث دوم : ارکان حق فسخ
برای اینکه حق فسخ به طور صحیح واقع شود و دارای آثار حقوقی باشد شرایطی باید مرعی شود که در صورت نبود این شرایط نمی تواند عقد را منحل کرد که به بیان این شرایط می پردازیم .
گفتار اول : وجود عقد
حق فسخ فقط در قراردادها کاربرد دارد و حتما باید قرارداد به نحوصحیح واقع شده باشد تا بتوان آن را فسخ کرد اگرقرارداد به نحو صحیح منعقد نشده باشد اساسا باطل است و فسخ در این گونه موارد کاربرد ندارد و در ایقاعات حق فسخ موجود نمی باشد به عبارتی نمی توان فسخ را فسخ کرد . انحلال قرارداد تنها با فسخ صورت نمی گیرد و فسخ یکی از موارد انحلال عقد است چرا که عقد با اقاله یا انفساخ و رجوع (م ۸۰۳ ق.م) و ایفاء تعهد و غیره نیز منحل می شود . در خصوص عقد غیرنافذ نیز باید گفت که چون چنین عقدی فاقد اثر قانونی است در آن حق فسخ وحود ندارد و تنها بعد از تنفیذ و اجازه مالک که آثار قانونی بر عقد کامل و صحیح ایجاد می شود حق فسخ هم وجود پیدا می کند و قابل اعمال خواهد بود .
گفتار دوم : اراده معلوم
چنانچه طرفین قرارداد ، طرفین عقود متعدد دیگری از قبیل رهن ، صلح و با اجاره و… نیز باشند و در همه آنها شخص دارای حق فسخ باشد ، صاحب حق باید مشخص کند که اراده او در مورد حق فسخ به کدام عقد تعلق می گیرد تا دارای منشاء اثر باشد در غیر این صورت اگر تنها بگوید : فسخ کردم بدون اینکه اراده او معلوم و معین باشد که این حق فسخ به کدام عقد تعلق گرفته در این صورت بر اساس اصل صحت عقد به قوت خود باقی خواهد بود و هیچ کدام از قراردادها فسخ نمی شود . [۲۲]
گفتار سوم : قصد انشاء
حق فسخ عمل حقوقی است و مانند هر عمل حقوقی دیگر نیاز به قصد انشاء دارد و صاحب حق باید انحلال عقد را اراده کند و چنانچه به شوخی یا سهوا با در حالت خواب یا مستی و امثالهم قرارداد را فسخ کند این عمل او موجب برهم خوردن عقد نخواهد شد[۲۳] و ماده ۱۹۱ قانون مدنی در همین راستا در خصوص تشکیل عقد به عنوان ایجاد یک عمل حقوقی مقرر می دارد . عقد محقق می شود به قصد انشاء به شرط مقرون بودن به چیزی که دلالت بر قصد کند :از این ماده مستفاد می شود که در ایقاع هم لازم نیست که به لفظ، اراده صاحب حق بیان شود بلکه هر چیزی که مقرون بر بیان اراده صاحب حق بر انحلال عقد کند ایقاع و فسخ واقع می شود و این بستگی به شرایط و اوضاع احوال دارد به عنوان مثال فردی که لال است با نوشتن و مکتوب کردن اراده خود آن را اعلان می دارد و این نوشته یا اشاره خود را در عالم خارج اظهار می دارد .
گفتار چهارم :رضا
رضایت فسخ کننده نیز از شرایط صحت فسخ است و فسخی که از روی اکراه و اجبار صورت گیرد باطل است چرا که برخلاف اعمال حقوقی دوطرفه مانند عقود و قراردادها فقدان رضا در ایقاعات موجب بطلان آن می گردد نه عدم نفوذ ، به همین لحاظ رضایت بعدی مکره در فسخ سبب وقوع و تحقق آن نخواهد شد .[۲۴] زیرا عدم نفوذ اختصاص به قرارداد و عقد داشته و در مواردی مانند عقد فضولی یا اکراهی در ایجاد عقد با اجازه مالک یا مکره موجب تنفیذ و نفوذ قرارداد می گردد اما در ایقاع و حق فسخ چنین جوازی از سوی قانونگذار دیده نمی شود ، وانگهی در تحقیق و ایجاد هر عمل حقوقی وجود تمام ارکان و شرایط قانونی ، لازم و ضروری است و چنانچه عمل حقوقی مزبور فاقد یکی از ارکان و شرایط قانونی باشد بایستی در ایجاد و تاثیر عمل حقوقی مورد نظر تردید کرد مگر آنکه قانونگذار راه حل دیگری را پیش بینی کرده باشد . بنابرین اصل براین است که تمام ارکان و شرایط قانونی موجود باشد و در صورت نبود یکی از این ارکان عمل حقوقی اعم از عقد و ایقاع باطل است مگر اینکه قانونگذار آن را استثناء کرده باشد ، در عقد این استثناء با غیرنافذ شناختن قرارداد پیش بینی شده اما در عمل حقوقی ایقاع وفسخ چنین استثنایی دیده نمی شود ، در نتیجه باید گفت فسخ اجباری و اکراهی باطل است اما با این وجود نظر مخالفی وجود دارد که ایقاع اکراهی و اجباری را مورد قبول قرار داده و آن را غیرنافذ می داند که در جای خود و مباحث آتی مورد امعان نظر قرار می گیرد .
گفتار پنجم : اهلیت

گفتار دوم: نظریه های کنترل اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

همان طور که در مبحث قبل بیان شد، نظریه های کنترل فرض را بر این قرار می دهد که رفتار افراد، رفتاری ضد اجتماعی خواهد بود؛ مگر این که دیگران آن ها را در جهت ترک آن هدایت کنند؛ یعنی افراد به طور طبیعی دست به ارتکاب جرم خواهند زد، مگر در صورتی که آموخته باشند مرتکب خلاف نشوند؛ آموزشی که از طریق «ترکیبی از کنترل های درونی و بازدارنده های بیرونی رفتار» انجام می پذیرد.[۹۴]
در این میان، نظریه ها و تعابیر متفاوتی راجع به ماهیت کجروی یا رفتار بزه کارانه و انحرافی ابراز شده است که مهم ترین آن ها الگوی «کنترل اجتماعی»[۹۵] از تراویس هیرشی و «نظریه مهار»[۹۶] از «والتر رکلس»[۹۷] است.
وجه ممیزه و مشترک نظریه های فوق، توجه آن ها به کنترل کننده های درونی و دادن نقش به ابزارهای درونی کنترل است.

نظریه کنترل اجتماعی هیرشی

هیرشی در نظریه کنترل اجتماعی خود- که در سال ۱۹۶۹ ارائه داد- به جای آن که مانند دورکیم، افراد را به عنوان منحرف یا منطبق ببینند، بر این باور بود که رفتار افراد بازتاب دهنده ی درجه مختلف اخلاقیات است. او چنین استدلال می کرد که قدرت هنجارهای درونی شده در افراد، آگاهی آنان و تمایل برای تأیید رفتارشان از سوی جامعه، انجام رفتار رایج در اجتماع یا گروه را تشویق می کند.[۹۸] وی «از سویی با پذیرش دیدگاه دورکیم، به نقش ضعیف بودن ابزارهای بیرونی و جمعی کنترل رفتار در شکل گیری کجروی اشاره می کند و بر همین اساس، همانند او ماهیت کجروی را نوعی غلبه ی خواسته های فردی در زمان ضعف اقتدار جمع می داند؛ و از سویی دیگر نیز با مطرح کردن نقش ابزارهای درونی کنترل، بر عنصر جامعه پذیری و یادگیری تکیه می کند و بدین گونه کجروی را پیامد کاستی های این دو فرایند و ماهیت آن را از نوع آموختنی های حاصل آمده در خلال آن ها می داند.»[۹۹]
هیرشی در نظریه خود، علت همنوایی افراد با هنجارهای اجتماعی را «پیوند اجتماعی» آن ها دانسته است. وی مدعی است که پیوند میان فرد و جامعه، مهم ترین علت همنوایی و عامل اصلی کنترل رفتار فرد است و ضعف این پیوند یا نبود آن، موجب اصلی کج رفتاری است. به همین لحاظ، وی چهار عنصر را به عنوان متغیرهای کنترل کننده ی رفتار معرفی می کند که عبارت اند از:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

وابستگی یا تعلق خاطر[۱۰۰] (میزان وابستگی فرد به اشخاص دیگر در خانواده، محیط و نهادهای اجتماعی)؛

تعهد یا پایبندی[۱۰۱] (میزان پذیرش هدف های مرسوم جامعه و میزان احساس دین نسبت به جامعه)؛

مشارکت یا در آمیختگی[۱۰۲] (میزان درگیری و مشارکت در نقش ها و فعالیت های اجتماعی)؛

باور یا اعتقاد[۱۰۳] (میزان اعتقاد فرد به اعتبار قواعد اخلاقی و اجتماعی، ارزش ها و هنجارهای جامعه و وفا داری به آن ها).

طبق این نظریه، ضعف هر یک از این چهار عنصر در فرد می تواند موجب بروز رفتارهای انحرافی او شود.[۱۰۴]
در مجموع «داعیه اصلی نظریه کنترل در خصوص نوآوری، آن است که این نظریه، نقطه شروع چیزی را که می تواند به رفتار انحرافی بیانجامد. دوباره تبیین و توصیف نماید. این نظریه با تأکید بر محدودیت ناپذیر بودن طبع انسان و نیاز به وجود نیروهای قدرتمند برای پرورش، تربیت تدریجی و تغییر قطعی و نهادی افراد تازه وارد به سمت هماهنگی و همبستگی، بیان می دارد که در صورت عدم نیل به این هدف، افراد، آزاد مانده و به پویش می پردازند و چنین پویشی ممکن است منجر به رفتاری شود که از سوی مرجع قدرت، رفتار انحرافی نام گیرد».[۱۰۵]

نظریه مهالر یا کف نفس رکلس

نظریه دوم در این زمینه، نظریه مهار از والتر رکلس است – که با نام هایی هم چون «نظریه موانع داخلی – خارجی» و «نظریه کف نفس» و نیز از آن یاد می شود و از نظر زمانی نیز مقدم بر نظریه کنترل هیرشی است و در سال ۱۹۶۷ ارائه شده است.
تئوری رکلس متکی بر دو محور است؛

طبیعتاً باز دارنده ها و کنترل کننده هایی وجود دارد که مانع از بروز رفتار مجرمانه می شوند؛

بر حسب این که این بازدارنده ها، ضعیف باشند، یا به عکس قوی و به قدر کفایت مؤثر باشند، جرم از قوه به فعل در می آید و یا جرمی به وقوع نمی پیوندد.[۱۰۶]

رکلس در نظریه خود به تشریح بزه کاری به عنوان نوعی کنش میان دو شکل از کنترل، یعنی کنترل درونی (داخلی) و کنترل بیرونی (خارجی) می پردازد. در این تبیین، وی همنوایی فرد با جامعه و گروه را امری طبیعی و بر اساس تمایل درونی فرد نمی دانند، بلکه آن را صرفاً ناشی از فشار و کنترل گروه بر می شمارد و بر همین اساس معتقد است که پدیده کجروی را عمدتاً مهارهای خارجی رفتار (یعنی فشارهای اجتماعی) کنترل می کند و لذا یکی از علل وجود کجروی در جامعه را کافی نبودن قدرت کنترل کننده های خارجی برای مقابله با انگیزه های ارتکاب رفتار بزه کارانه قلمداد می کند، اما در عین حال اظهار می دارد که اگر کنترل های خارجی در جامعه، ضعیف یا مفقود باشد، کنترل کجروی ناگریز به بازدارنده های درونی (موانع داخلی کجروی) و عمدتاً وجدان منوط می گردد. وی در این خصوص، متغیر درونی مؤثر بر رفتار کج روانه را عنصر «برداشت از خود» یا «خود پنداره»[۱۰۷] معرفی می کند و با مطرح نمودن «قوت نفس» و برداشت مثبت و قوی از خود به عنوان علل درونی درماندن از کجروی، یاد آور می شود که این عامل می تواند نقش اساسی در کنترل افراد جهت اقدام نکردن به رفتارهای نا بهنجار، حتی در جرم زا ترین مناطق داشته باشد.[۱۰۸]
هر چند مفهوم و ابعاد مهار و کنترل درونی از سوی رکلس هرگز به روشنی مشخص نشده است، اما وی از این مفهوم، به عنوان جزیی از «خود» انسان یاد کرده است. به نظر رکلس، وجود این مهار درونی قوی را نیز می توان از شاخصه های زیر استنباط کرد:

قدرت «من» و «من برتر» (= فرامن، ابرمن) خوب توسعه یافته،

توان تحمل شکست، ناکامی و محرومیت؛

احساس بالای مسئولیت؛

مقاومت در برابر آشفتگی خاطر و انحرافات؛

توان توسل به ارضا کننده های جایگزین؛

جهت گیری هدفی؛[۱۰۹]

نظریه دیگری که در حوزه ی نظریه های کنترل، اخیراً مطرح گردیده و مورد اقبال قرار گرفته است، «نظریه خود کنترلی» است که بنا به ویژگی های خاص آن و نزدیکی بیشتر به مطالب مورد بحث ما در این فصل، با بیانی تفصیلی تر در مبحث بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

نظریه خود کنترلی گاتفردسون و هیرشی

جدیدترین نسخه از نظریه های کنترل، مربوط به تراویس هیرشی و «میشل گاتفردسون»[۱۱۰] است که با عنوان «نظریه عمومی جرم»[۱۱۱] [۱۱۲] مطرح گردیده است و به «نظریه خود کنترلی»[۱۱۳] نیز مشهور است.
گات فردسون و هیرشی، این نظریه را ابتدا در سه مقاله و نهایتاً در یک کتاب با عنوان «نظریه عمومی جرم»[۱۱۴] در سال ۱۹۹۰ ارائه نمودند.
اینان در این کتاب، ادعا نمودند که وفق این نظریه، تمامی انواع جرم را می توان توسط «خود کنترلی پایین»[۱۱۵] در افراد همراه با فراهم بودن فرصت ها و موقعیت های بزه کاری تبیین نمود.
نظریه پردازان این نظریه، برای آن که دست بازتری در گرد آوری اشکال مختلف بزه کاری داشته باشند و مجرمان جرایم وسعت تری؛ از جمله «جرایم یقه سفیدی»[۱۱۶]– که از سوی اغلب نظریه ها مورد شناسایی قرار نگرفته است- را نیز مشمول نظریه خود نمایند، ابتدا باز به تعریف «جرم» پرداخته و آن را این چنین تعریف نموده اند «کنش های اجباری یا فریب که در پی جلب منافع شخصی روی می دهد»؛[۱۱۷] تعریفی که با فرض نظریه های کنترل مبنی بر این که مردم طبیعتاً به دنبال منافع شخصی و تعرض به حقوق دیگران و در نتیجه ارتکاب اعمال مجرمانه هستند، سازگاری دارد.
خود کنترلی در این نظریه، به عنوان عامل «درونی» نسبت به فرد پنداشته می شود، بر خلاف نظریه ی کنترل اجتماعی هیرشی (۱۹۶۹) که عامل «کنترل اجتماعی» مورد تأکید در آن، نسبت به فرد، عاملی به طور عمده خارجی محسوب می شد.[۱۱۸]
مفهوم خود کنترلی به عنوان اندیشه محوری در این نظریه «اندیشه تلقی می شود که مردم در گستره ای که تا بدان جا، در مقابل وسوسه ی لحظه ای آسیب پذیر هستند، با یکدیگر تفاوت دارند»[۱۱۹] به بیانی دیگر، خود کنترلی در این دیدگاه، به معنای توان افراد در محدود ساختن در مقابل وسوسه های
اغواگرانه به سمت ارتکاب جرم است. اینان، در این باره اظهار می دارند؛ «اما خود کنترلی را مانعی می بینیم که بین کنشگر و بهره های زود گذری روشنی که جرم فراهم می آورد، می ایستد».[۱۲۰]
«این نظریه جدید در تناسب با مفروضه های هیرشی در پس نظریه کنترل اجتماعی، بر این فرض نیز بود تمایلات مشابه را در اختیار دارند و مسئله واقعی، مسئله خود کنترلی است؛ خود کنترلی ضعیف، احتمال بیشتری را برای درگیر شدن فرد در جرم به همراه دارد، در حالی که خود کنترلی قوی، احتمال درگیر شدن فرد در جرم را به همراه دارد، در حالی که خود کنترلی قوی، احتمال درگیر شدن در جرم را اندک می نماید».[۱۲۱]
آنان در تشریح این مطلب بیان می دارند که «افراد دارای ویژگی های خاص هستند، که از آن میان می توان به مواردی هم چون، عمل از روی انگیزه آنی، عدم حساسیت، خود محوری و هوش کمتر از حد متوسط اشاره کرد. این ویژگی ها با تأثیر گذاری بر توان فرد در محاسبه دقیق پیامدی عملی معین، بر یک کنترل اجتماعی ضعیف تأثیر می گذارند».[۱۲۲]
گات فردسون و هیرشی استدلال می نمایند که «خود کنترلی پایین، شمار فراوانی از روابط شناخته شده بین بزه کاری، و عواملی دیگر را تبیین می شود که احتمالاً جوانان دارای خود کنترلی پایین، کسانی را کهخ به عنوان یک گروه هم سال جست و جو خواهند کرد که دارای خود کنترلی پایین باشند. در مورد ارتباط میان بزه کاری و کارکرد ضعیف در مدرسه، آن ها می گویند: افرادی که فاقد خود کنترلی اند، کار کردشان در مدرسه خوب نیست و بنابراین، تمایل دارند، مدرسه را ترک کنند یا از آن دوری گزینند. سرانجام، آنهایی که دارای خود کنترلی پایین اند، در حفظ شغلشان مشکلاتی دارند که این مسئله هر نوع ارتباط میان بیکاری و رفتاری مجرمانه را تبیین می کند».[۱۲۳]
نکته دیگری که در این نظریه به چشم می خورد این است که در آن اذعان شده که این نظریه و عامل محوری کنترل درونی ضعیف ، حتی در غیر جرایم نیز کاربرد دارد. «در حقیقت ، کنترل شخص ضعیف ، به گستره ای متنوع از رفتارها منجر می شود که جرم ، تنها یکی از آنهاست. بدین خاطر ، آنها بر این باورند که هر عملی برای افزایش میزان کنترل شخصی ، نه تنها بر جرم تاثیر می گذارد، بلکه موجب کاهش دیگر رفتارهای اجتماعی نامطلوب ( مثلا وقت گذرانی و پرسه زنی ، فرار ، تهاجم ، حوادث رانندگی و زیاده روی در نوشیدن الکل ) می شود . لذا هیچ تاثیر جایگزین برای دیگر اشکال انحراف ، زمانی که جرم کاهش یافته وجود ندارد».[۱۲۴]
در مورد زمان و نحوه شکل گیری عامل خود کنترلی ، این نظریه بیان می دارد که خود کنترلی در مراحل اولیه زندگی در حدود سن هشت سالگی در ذهن و فکر افراد نفوذ پیدا کرده و پایه ریزی می شود و پس از آن در تمام طول زندگی در فرد ثابت می ماند. [۱۲۵]
آنها اقدامات مربوط به تربیت بچه را به عنوان یکی از عمده ترین عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری برخی تمایلات و ویژگی های درونی در افراد محسوب کرده و بیان می دارند که این اقدامات تربیتی ، چنان اثری بر این ویژگی ها می گذراند که زمینه ساز بزهکاری می شوند . البته رابطه ی این ویژگی های درونی با جرم ، رابطه ای کامل و صدرصد نیست ؛ زیرا آنها ، تنها شرایط لازم برای جرم به حساب نمی آیند و در حقیقت ، در فعالیت های غیر مجرمانه نیز آشکار می شوند . خلاصه آنکه ، گات فردسون و هیرشی بر این فرضند که نشانه های بزهکاری به طور طبیعی در صورت « فقدان جامعه پذیری» [۱۲۶]در کودک ، وی را دارای توان بالقوه بالایی برای ارتکاب جرم و سایر رفتارهای اجتماعی نامطلوب خواهد نمود.
متاسفانه این نظریه و آزمون سنجی های انجام گرفته در خصوص آن ، ارتباط میان پرورش کودک و خود کنترلی پایین ، به عنوان یک ساختار شکل گرفته پایدار بررسی نشده است ، خصوصا این مسئله که خود کنترلی شکل گرفته براساس شیوه های تربیت کودک در حدود سن هشت سالگی، متوقف و پس از آن پایدار می ماند. [۱۲۷]
به طور کلی نکات عمده نظریه خود کنترلی را می توان در موارد زیر احصا کرد:

انسان ها به طور طبیعی و سرشتی، به دلیل حب ذات و رسیدن به خشنودی شخصی، بر مبنای تأمین «منفعت شخصی» عمل و رفتار می کنند و از این رو، طبیعتاً در تزاحم یا تعارض میان منفعت دیگر افراد جامعه، به حقوق سایرین تجاوز کرده، منفعت «خود» را تحصیل خواهند کرد.

جامعه پذیری و آموزش برای محدود کردن منافع شخصی انسان و ایجاد خود کنترلی ضروری است.

اقدامات نامناسب یا ناکافی در پرورش کودک- خصوصاً از طرف والدین و اولیای مدرسه- منجر به ایجاد ویژگی هایی در شخص می شود که او را دارای سطوح ضعیف تر خود کنترلی می نماید.[۱۲۸]

اقدامات تربیتی و پرورش مؤثر بر میزان خود کنترلی افراد، تا حدود سن هشت سالگی پایه ریزی می شود و پس از آن در تمام طول زندگی، ثابت و پایدار می ماند.

سطوح ضعیف خود کنترلی منجر به بروز رفتارهای لذت جویانه می شود.

ارتکاب جرم، یکی از رفتارهای گوناگون در جهت جلب منافع شخصی است.

افزایش خود کنترلی، منجر به پایین آمدن سطح ارتکاب جرم و هم چنین سایر رفتارهای مرتبط؛ هم چون انحرافات و رفتارهای اجتماعی نامطلوب خواهد شد؛ به عبارت دیگر، خود کنترلی علاوه بر تأثیر بر میزان ارتکاب جرم، بر سایر رفتارهای انسان نیز تأثیر گذار است.

مبحث دوم: پیشگیری اجتماعی از وقوع جرم از منظر اسلام

گفتار اول: خود کنترلی در آموزه های اسلامی با تکیه بر توجه دادن به ارزش های وجودی

ضریب شکست: ۱/۴۳۱ در ۲۰ درجه سانتیگراد
فشار بحرانی: ۵۴/۲ بار
دمای بحرانی: ۲۲۵/۵ درجه سانتیگراد
۶- روش های تخریب ترکیبات سولفوره فرار
جدول ۲ ویژگیهای برخی از ترکیبات سولفیدی را بطور خلاصه نشان می دهد [۴]. حذف این ترکیبات بعلت آستانه بوزایی پایین، سمیت بالا و اثر خورندگی ذاتی مورد توجه خاص است [۳۱]. روش های گوناگونی برای تصفیه ضایعات گازی حاوی ترکیبات آلی فرار و ترکیبات آلی فرار سولفوره توسعه یافته است. در بیشتر مواقع روش های فیزیکی شیمیایی متداول برای درمان گازهای آلی رضایت بخش نیستند. دلیل اصلی این است که ترکیبات آلی ممکن است از فاز گاز به دیگر فازها منتقل شده و همچنان بطور کامل تخریب نشده باشند. در مقایسه با این روش ها، تیمار بیولوژیک بعنوان یک روش قابل قبول برای حذف اینگونه ترکیبات از ضایعات گازی مورد تأیید می باشد که این مسأله بعلت هزینه های عملیاتی و سرمایه ای پایین و نیازهای حداقلی انرژی می باشد. علاوه بر این با درمان بیولوژیک در شرایط بهینه، آلاینده های قابل تخریب می توانند به محصولات نهایی بی ضرر، بدون تجمع واسطه ها یا متابولیتهای دیگر، تبدیل شوند. مزیت مهم دیگر این روش قابلیت تخریب همزمان چند آلاینده می باشد [۳,۳۰].
در این بخش روش های فوق الذکر برای تخریب ترکیبات حاوی سولفور بطور خلاصه توضیح داده
می شوند. در جدول ۳، فرایندهایی که کاهش ترکیبات سولفیدی از جریانهای گازی را ممکن می سازند، بطور خلاصه بیان شده اند [۴].
۶-۱- روش های فیزیکی شیمیایی
زمانی که سولفید هیدروژن و ترکیبات سولفیدی با غلظت کم در ضایعات گازی حضور دارند، معمولا حذف شده یا به انواع کم ضررتر یا با بوی کمتر تبدیل شده و دفع می شوند. فرایندهای مختلفی برای رسیدن به این هدف مورد استفاده قرار می گیرند:
۶-۱-۱ – اکسیداسیون حرارتی[۳۶]
اکسیداسیون حرارتی معمولا برای ضایعات گازی که حاوی گازهای قابل احتراق بی ارزش به مقدار زیاد هستند یا در کارخانه هایی که نیاز به منبع اضافی انرژی بصورت حرارت یا بخار دارند، بکار گرفته
جدول ۲- ویژگیهای ترکیبات بودار مربوط به تصفیه پساب ] ۴ [
می شود. در این حالت، نیازی به افزودن سوخت اضافه نیست و انرژی حاصله مورد استفاده قرار می گیرد. این روش در مورد ضایعات صنایع شیمیایی کاربرد دارد. این روش همچنین در مورد ضایعات مضر و بدبو ولو در غلظت های کم کاربرد دارد. البته در این حالت ممکن است به سوخت اضافی نیاز باشد و این مسأله این روش را غیر اقتصادی می سازد. یکی از مشکلات اصلی این روش تشکیل NOx بعلت واکنش گرمازای بین نیتروژن و اکسیژن هواست. سرعت واکنش برگشت که منجر به تخریب NO به نیتروژن می شود، آنقدر پایین است که NO قادر به تبدیل به N2 بدون حضور ترکیبات کاهنده نمی باشد. اکسیداسیون حرارتی ترکیبات آلی، همچنین مقداری CO تولید می کند (بسته به ترکیب خوراک، دما و زمان اقامت). شکل ۱، شمایی از یک واحد احتراق با جریان برگشتی را نشان می دهد.
عکس مرتبط با اقتصاد

شکل ۱- شمایی از واحد احتراق با جریان برگشتی ] ۴ [
سولفید هیدروژن و ترکیبات آلی حاوی سولفید مولکولهای قابل احتراق هستند، لذا می توانند در هوا در دماهای بالای ۱۰۰۰ درجه کلوین بسوزند. در این حالت لزوما اتم گوگرد، SO2 تولید می کند که بوی بد کمتری داشته ولیکن آستانه تشخیص بسیار بالاتری نسبت به ترکیبات سولفیدی دارد. علاوه بر این، دی اکسید سولفور نیز یک ترکیب سمی است. از طرف دیگر، SO2 دلیل اصلی باران اسیدی است. لذا، اکسیداسیون حرارتی تنها در حالتی که غلظت SO2 حاصله کمتر از حدود مجاز باشد برای سوزاندن ضایعات حاوی سولفور قابل استفاده است [۴].
۶-۱-۲- احتراق کاتالیستی[۳۷]
احتراق کاتالیستی برای تخریب جریانهای حاوی ترکیبات آلی فرار با غلظتهای بالا بکار می رود و علاوه بر این امکان بازیافت گرما را نیز فراهم می سازد. مزایای این روش انتشار کمتر NOx و نیاز به سوخت
جدول ۳ – خلاصه ای از فرایندهای تصفیه گازها از ترکیبات سولفیدی ] ۴ [
اضافی کمتر می باشد که هر دو بخاطر کمتر بودن دمای احتراق در حضور کاتالیست است (۶۰۰-۸۰۰ درجه کلوین). مشکلات روش احتراق کاتالیستی عبارتند از: طراحی پیچیده تر راکتور، قیمت بالا و عمر نسبتا کوتاه کاتالیست. کاتالیستهای بکار رفته می توانند توسط ترکیبات حاوی سولفور، نیتروژن و کلر موجود در خوراک غیر فعال شوند. بنابراین باید بطور متناوب احیا شوند تا فعالیت کاتالیستی همیشه در حد بالایی حفظ شود. علاوه بر این، آلاینده های آلی می توانند بطور جزئی اکسید شوند و این امر غلظت کم گونه های جزئی اکسید شده را در جریان خروجی افزایش می دهد که می توانند بسیار سمی باشند. نهایتا شرکت های فروشنده یا تولید کننده کاتالیست، فرمولاسیون های متفاوتی را برای احتراق آلاینده های مختلف پیشنهاد می کنند که این مسأله ممکن است محدودیتی برای این روش باشد. در حالت خاصی که ضایعات شامل سولفور باشند، دو مشکل عمده وجود دارد. مشکل اول که در مورد احتراق حرارتی متداول است، تشکیل SO2 در نتیجه اکسیداسیون اتم سولفور است. لذا، احتراق کاتالیستی در مورد ضایعات با میزان سولفور اندک قابل استفاده است. مشکل دوم سمی شدن احتمالی کاتالیست ها[۳۸] با اتم های سولفور است. تولید کننده های کاتالیست ها، استفاده از کاتالیست هایی که بطور ویژه برای احتراق گازهای حاوی سولفور طراحی شده اند را پیشنهاد
می کنند. شکل ۲ شمایی از واحد احتراق کاتالیستی را نشان می دهد [۴] .
۶-۱-۳- اسکرابینگ[۳۹]
این روش بطور گسترده در تصفیه خانه ها برای بازیافت سولفید هیدروژن از گازهای حاصل از فرایندهای سولفورزدایی بکار می رود. این روش برای گازهای حاوی غلظت های بالا از H2S به منظور بازیافت سولفور عنصری در طی اکسیداسیون قابل استفاده است. برای گازهای رقیق تر، این روش زیاد مناسب بنظر نمی رسد. درمان با حلال هایی نظیر اتانول آمین ها، غلظت H2S باقیمانده را در حد چند ppmv باقی
می گذارد. این بدین معناست که بوزدایی بدون رقیق سازی یا تصفیه بیشتر، حاصل نمی شود. این روش همچنین ممکن است امکان بازیافت مرکاپتان ها یا دیگر ترکیبات حاوی سولفور نظیر دی سولفید کربن و سولفید کربونیل را فراهم سازد. حذف بهتر با بهره گرفتن از محلول های سوزآور (خورنده) حاصل می شود. ولیکن
شکل۲- شمایی از واحد احتراق کاتالیستی ] ۴ [
در این حالت، بازیابی محلول نیازمند اکسیداسیون دوباره به سولفات در اسکرابرهای اکسیدکننده است. اکسیدکننده ای نظیر سدیم هیپوکلریت و کاتالیستی نظیر یک اکسید مخلوط جامد در یک بستر ثابت، امکان تبدیل کاملا انتخابی سولفید هیدروژن به یون سولفات را فراهم می سازد. محلول حاوی سولفات که به این روش تولید می شود باید بعنوان پسماند دور ریخته شود. اکسیداسیون سولفید به سولفور عنصری بصورت میکروبیولوژیکی یا شیمیایی قابل انجام است. سولفور با یک محلول سوزآوز که می تواند بازگشت داده شود، جدا می شود. این روش در شکل ۳ نشان داده شده است [۴].
۶-۱-۴- جذب روی سطح جامد[۴۰]
جذب روی سطح جامد یک روش متداول در بازیافت ترکیبات فرار از هوا یا گازهای آلوده است. احیاء جاذب مصرفی در فشار پایین[۴۱] ( PSA ) یا تحت خلاء[۴۲] (VPSA ) یا در دمای بالا [۴۳] (TSA ) یا نهایتا تصفیه با
شکل ۳- شمایی از واحد تصفیه ضایعات گازی بروش اسکرابینگ ] ۴ [

یک حلال یا استریپینگ با یک گاز (معمولا بخار یا نیتروژن) قابل انجام است . کربن فعال وغربال های مولکولی کربن، بطور عمده برای این منظور استفاده می شوند. غربال های مولکولی زئولیت یا مواد معدنی میکرو پروس دیگر (سیلیکا[۴۴] ) نیز قابل استفاده اند. مطالعات نشان می دهد که غربال های مولکولی زئولیت برای جریان های خشک کارایی بهتری دارند، در حالی که کربن فعال در مورد جریان های مرطوب بهتر عمل می کند. برخی اکسیدها نظیر اکسید روی و فریت روی با سولفید هیدروژن واکنش می دهند. جاذب از طریق اکسیداسیون می تواند احیاء شود که در نتیجه جریان های حاوی اکسیدهای سولفور تولید می شود. در واقع، این مواد هم در جذب سولفید هیدروژن و هم در تبدیل کاتالیستی سولفید هیدروژن به SO2 یا سولفور عنصری فعال هستند و این مسأله سبب حذف مؤثر سولفید هیدروژن می شود. این روش امکان سولفورزدایی و بوزدایی از جریان های رقیق با غلظت کمتر از ۵ ppm از H2S را فراهم می سازد. مواد ترکیبی مانند فریت روی با پایه کربن نیز مطرح شده اند [۴] .
۶-۲- روش های بیولوژیک
سه روش در این بخش مورد توجه هستند: بیو اسکرابینگ[۴۵] ، بیوفیلتراسیون بستر چکنده[۴۶] و بیوفیلتراسیون[۴۷] . این روش ها ابتدا در اروپا توسعه یافته و امروزه بطور گسترده در دیگر کشورهای صنعتی نظیر ایالات متحده و ژاپن مورد پذیرش و استفاده هستند. در ادامه، مختصرا به این روش ها اشاره می شود.
۶-۲-۱- بیواسکرابینگ
در این روش آلاینده در یک فاز آبی جذب شده و سپس در مرحله دوم در یک بیوراکتور مورد درمان بیولوژیک قرار می گیرد (شکل ۴). جریان خروجی از راکتور به ستون جذب بازگردانده می شود. این روش زمانی که آلاینده های گازی حلالیت بالایی در آب داشته باشند، مناسب است. مزایای اصلی این روش به شرح زیر است:
۱- شستشوی محصولات واکنش به بیرون، از اثرات بازدارندگی احتمالی آنها جلوگیری می کند.
۲- کنترل فرایند بیولوژیک بواسطه کنترل ترکیب محیط کشت، آسان است.
۳- ظرفیت تطبیق زیستی بیومس میکروبی با توجه به ترکیب گاز مورد درمان، مطلوب است.
مشکل اصلی این روش لزوم حل آلاینده های گازی در فاز آبی ست که با توجه به زمان اقامت کوتاه فاز گاز در ستون جذب، ممکن است مشکل انتقال گاز پیش آید. لذا این روش برای آلاینده های گازی با ثابت هنری کمتر از ۰/۰۱مورد توجه است [۲۹]. این مسأله با توجه به اینکه بیشتر آلاینده های موردنظر فرار هستند و حلالیت کمی در آب دارند، حائز اهمیت است. این مشکل احتمالا یکی از دلایل محبوبیت کمتر این روش در مقایسه با بیوفیلتراسیون می باشد، اگرچه نمونه های موفق متعددی از این روش گزارش شده است.

شکل ۴- اساس طراحی بیواسکرابر ] ۱۰ [
از طرفی پیشرفت های اخیر بیانگر توجه به این روش است چرا که بنظر می رسد سولفورزدایی بیولوژیک ریتهای بسیار زیاد جریانهای گازی (تا ۲×۱۰۶ مترمکعب بر ساعت) در بیواسکرابرها امکان پذیر است و این روش یکی از چند نمونه درمان بی هوازی ضایعات گازی است [۱۰].
۶-۲-۲ – بیوفیلتراسیون بستر چکنده
درمان ضایعات گازی در بیوفیلترهای بستر چکنده شامل یک فیلتر بیولوژیکی است که بطور پیوسته با محیط کشت مایع تغذیه می شود و با یک پایه (معمولا سنتزی) انباشته شده که بیوفیلم بر روی آن رشد
می کند. گاز آلوده از میان بستر بطور همسو یا ناهمسو با فاز متحرک مایع که مواد مغذی را برای میکروارگانیسم ها تأمین می کند، می گذرد (شکل ۵). محیط کشت تازه که وارد راکتور می شود ممکن است با آب مخلوط شده و به سیستم بازگردانده شود. پایه هایی که معمولا استفاده شده و در متون گزارش شده اند شامل پایه های پلاستیکی یا سرامیکی، سلیت[۴۸] ، کربن فعال یا مخلوطی از مواد متفاوت می باشند.

شکل ۵- اساس طراحی بیوفیلتر بستر چکنده ] ۱۰ [
بیوفیلترهای بستر چکنده مزایایی مشابه بیواسکرابرها دارند:
۱- خروج آسان محصولات واکنش با شستشو به بیرون
۲- کنترل آسان فرایند بیولوژیکی
۳- ظرفیت تطبیق مناسب بیومس فعال
مشکل اصلی بیواسکرابرها، انتقال گاز است که ناشی از لزوم حل شدن آلاینده های گازی در فاز آبی است. در اینجا این مشکل کم اهمیت تر است زیرا بیوفیلترهای بستر چکنده می توانند بطور مؤثر برای درمان ترکیباتی که ضریب تفکیک آّب/هوا آنها کمتر از ۰/۱ است، استفاده شوند. کاهش ریت جریان آبی (محیط کشت) می تواند ناحیه مرطوب پایه فیلتر را که ناحیه فعال را تخمین می زند، کاهش دهد. طبق یک قاعده کلی، در یک راکتور بستر آکنده، ناحیه مرطوب کمتر از نصف کل سطح مخصوص موجود می باشد. لذا، انتظار
می رود که راندمان حذف با افزایش ریت جریان مایع افزایش یابد اگرچه این مسأله هزینه های عملیاتی را هم افزایش می دهد. از طرف دیگر تحقیفات اخیر نشان داده که با کاهش میزان مایع در حد حداقل نیازهای میکروبی، راندمان بهتری حاصل شده است. ریت جریان مایع که امکان حداکثر ظرفیت حذف را فراهم می کند، باید بطور تجربی مورد ارزیابی قرار گیرد. مشکل دیگری که ممکن است در بیوفیلترهای بستر چکنده پیش آید، رشد بیش از حد بیوفیلم در سطح پایه است که در ادامه حجم خالی پایه را کاهش داده و ممکن است سبب افزایش ناخواسته افت فشار شود. رشد بیوفیلم می تواند سبب گرفتگی کامل بستر فیلتر شود. این مسأله اهمیت طراحی دقیق پایه را روشن می سازد. اطلاعات کمی در مورد فاکتورهای مؤثر بر روی گرفتگی یا راه های مؤثر برای جلوگیری از آن، موجود است. روش هایی برای محدود کردن گرفتگی موجود است که از آن جمله محدودیت رشد بیومس، شستشوی مرتب بستر فیلتر یا محدود کردن میزان جریان مایع می باشد. با محدودیت میزان مایع، افزایش افت فشار و میزان گرفتگی در طی یک دوره عملیات هفتاد و چهار روزه، مشاهده نشده است. ولیکن، کاهش میزان مایع نهایتا تأثیر منفی بر فعالیت میکروبی داشته و راندمان حذف را کاهش
می دهد. شستشوی معکوس[۴۹] بستر بیوفیلتر با محیط کشت دو بار در هفته و هر بار به مدت یک ساعت، راهکار مؤثری برای جلوگیری از تجمع بیومس اضافی است. رشد بیومس با کاهش میزان مواد مغذی، محدود می شود اگرچه این راه ممکن است بتدریج کارایی راکتور را کاهش دهد. کربن، هیدروژن یا اکسیژن معمولا محدودکننده نیستند مگرآنکه میزان بار آلودگی به شدت متغیر باشد. لذا برای کنترل بیومس با میزان نیتروژن، فسفر، نمکهای خنثی یا فلزات اندک مقدار[۵۰] ملزوماتی مورد نیاز است. بازده بیومس تابعی از طبیعت مواد مغذی موجود است، مثلا نیترات بعنوان منبع ازت بیومس کمتری نسبت به آمونیوم تولید می کند. یک ساختار بیوفیلم خوب با مشخص کردن قدرت یونی، بدست می آید. این مشاهدات نشان می دهد که پیدا کردن تعادل بهینه بین محدودیت رشد بیومس یا گرفتگی و راندمان حذف، حائز اهمیت است. در حال حاضر قاعده کلی برای این منظور ارائه نشده است و الزام بر این است که شرایط عملیاتی بهینه برای هر حالت خاص بطور تجربی مشخص شود [۱۰].
بیوفیلترهای بستر چکنده نسبت به بیوفیلترهای معمولی کمتر استفاده می شوند. بیوفیلتراسیون ارزانتر و ساده تر از دیگر روش های بیولوژیک است. بیوفیلتراسیون بستر چکنده و اسکرابینگ شیمیایی زمینه های کاربرد مشابه دارند و اسکرابینگ کم هزینه تر است. بیوفیلترهای بستر چکنده بعلت کنترل مناسب افت فشار،pH و میزان مواد مغذی، عملیات پیوسته را تسهیل کرده و شرایط پایدارتری را فراهم می کنند. علاوه بر این، این نوع بیوفیلترها در مقایسه با دیگر روش های بیولوژیک بعلت قابلیت خردسازی مولکولی[۵۱] بویژه برای غلظت های بالا از آلاینده های اسیدی شامل جریان های گازی حاوی ترکیبات سولفور، کلورین یا نیتروژن ارجح هستند. ترکیبات آلی سولفوره فرار منفرد نظیر متان تیول یا دی متیل دی سولفید می توانند بطور مؤثر در بیوفیلترهای بستر چکنده تخریب شوند [۳۱].
۶-۲-۳- بیوفیلتراسیون
بیوفیلتر شامل یک بستر است که معمولا از مواد آلی (پیت[۵۲]، کمپوست[۵۳]، خاک اره[۵۴] و …) ساخته شده و هم بعنوان پایه ای برای بیومس فعال و هم بعنوام منبع مواد مغذی بکار می رود. آلاینده های حاضر در هوای آلوده در حین عبور از بستر فیلتر توسط بیومس فعال تخریب می شوند (شکل ۶). یکی از ویژگیهای مهم فرایند عدم وجود یک فاز متحرک است (جدول ۴) که در نتیجه آن بیوفیلترها برای درمان آلاینده های کم محلول در آب مناسب می باشند. بیوفیلتراسیون برای درمان آلاینده هایی که ضریب تفکیک آب/هوا کمتر از ۱ دارند، مناسب است. نمونه های متعددی از کاربرد صنعتی موفق این روش در متون یافت می شود و امروزه برخی کارخانه های صنعتی جریان های گازی تا ۲۰۰,۰۰۰ متر مکعب بر ساعت را با این روش درمان
می کنند [۱۰] .
بیوفیلترها، بیوفیلترهای بستر چکنده و بیواسکرابرها شامل سه فاز، در تماس نزدیک با هم می باشند: فاز جامد، فاز مایع و فاز گاز. هر سه فاز ممکن است شامل موادی برای تخریب باشند. در حذف ترکیبات بودار، مواد از فاز گاز متقل می شوند. میزان جذب یا تخریب بیولوژیکی مواد ممکن است بسته به نوع بستر یا شرایط عملیاتی نظیر دما و pH تغییر کند. برخی تبدیلات بیولوژیک که در بیوفیلتراسیون ترکیبات بودار مهم هستند همراه با باکتری های متداول مسؤول در انجام این تبدیلات در جدول ۵ نشان داده شده است [۱۵].
جدول ۴- ویژگیهای متفاوت سه روش اصلی درمان بیولوژیک آلاینده های گازی ] ۱۰ [

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محف