آمفوتریک

آمفوتریک های نوع کربوکسیلات
آمفوتریک های نوع سولفات
آمفوتریک های نوع فسفات

جدول (۲-۴) طبقه بندی سورفکتانت های آمفوتریک
بیشتر خانواده سورفکتانت های آمفوتریک از نوع کربوکسیلات است که به دو زیر بخش نوع اسید امینو و نوع بتائین تقسیم می شوند.
نوع اسید آمینو در نقطه ایزوالکتریک شان رسوب می دهند،اما نوع بتائین در آب به سادگی حل می شوند،حتی در نقطه ایزوالکتریک شان نوع بتائین از نظر اثرات نفوذ کنندگی، پاک کنندگی و اثر انتی استاتیک از نوع اسید آمینو بهتر است. این سورفکتانت ها به عنوان نرم کننده در صنعت نساجی، محلول های خشک شویی، محصولات ارایشی، مواد ضد حساسیت و مرطوب کننده کارایی دارند.
۲-۸-۲ سورفکتانت های غیر یونی
سورفکتانت های غیر یونی دسته ای از سورفکتانت ها هستند که وقتی در آب حل می شوند یونیزه نمی شوند. گروه های آب دوست شان دارای گروه های اتمی مانند پلیمر های اتیلن اکساید
(-CH₂CH₂O-) و گروه های هیدروکسیل( -OH ) هستند که وقتی در آب حل می شوند،یونیزه نمی شوند. مواد فعال کننده سطحی غیر یونی معمولا توانایی امولسیونه کردن، مانند مواد یونی را ندارند و در بعضی از موارد لازم است انتهای آب دوست از لحاظ فیزیکی در مقایسه با فعال کننده های یونی طولانی تر باشد. این سورفکتانت ها کمتر کف می کنند ودر مقابل سختی آب حساسیت کمتری دارند. از نظر کاربرد متناسب با ساختار و خواص شان متنوع اند. این سورفکتانت ها دارای خواص پاک کنندگی و پخش کنندگی هستند و به دلیل سمی نبودن، در صنایع غذایی به عنوان امولیسفایر و هم چنین در ساخت لوازم آرایشی، صنایع دارویی و کشاورزی کارایی دارند. سورفکتانت های غیر یونی به دو گروه عمده تقسیم می شوند.
۱-تولیدات نوع پلی اتیلن گلیکول که شدیدا در آب حل می شوند و در ابتدا به عنوان پاک کننده و ماده امولسیون کننده استفاده می شده اند اما به ندرت از ان ها به عنوان نرم کننده پارچه استفاده می شود.
۲-نوع پلی هیدریک الکل که غیر قابل حل در آب اند ودر ابتدا به عنوان نرم کننده پارچه و امولسیون کننده استفاده می شده است. نوع خاصی از آن ها به عنوان پاک کننده نیز استفاده می شده است. سورفکتانت های غیریونی نوع پلی اتیلن گلیکول کارایی بالایی دارندو از آن ها استفاده های زیادی می شود. از سورفکتانت های غیر یونی می توان به (CH₃CH₂…CH₂-O(CH₂CH₂O)_nH)اتیلن اکساید یکی از الکل های خیلی چرب،اشاره کرد.
۲-۹ خواص سورفکتانت ها
نتایجی که مستقیم با خواص پایه ای سورفکتانت ها ارتباط دارند.
۱-اثر نفوذ پذیری و تر سازی
۲-اثر کف کنندگی، ضد کف کنندگی
۳-اثر شویندگی
۴-اثر تغییر امولسیون، پراکنده سازی و پایه سازی
نتایجی که غیر مستقیم با خواص پایه ای سورفکتانت ها ارتباط دارد.
۱-اثر صاف کنندگی و روان کنندگی
۲-اثر میکروب کشی
۳-اثر ضد زنگ زدن
۴-اثر هم سطح کردن، تثبیت و تخلیه الکتریکی رنگ
۵-اثر آنتی استاتیک
۲-۱۰ کاربرد سورفکتانت ها
نوع سورفکتانت و خصوصیات ان در تعیین نوع کاربرد سورفکتانت مهم است. برای مثال سورفکتانت های کوتاه زنجیر برای تهیه مواد شوینده مورد استفاده در آب سرد به کار می روند و یا در دارو سازی به منظور جلوگیری از تخریب مسیل در خون، از سورفکتانت هایی با مقادیر C.M.C پایین استفاده می شود که معمولا در محدوده های میلی مولاری است. سورفکتانت ها در زمینه مختلفی کاربرد دارند [۲۲]..ازجمله کاربردها:

-جهت جداسازی نفت از آب های الوده
-در رسانش دارویی به منظور کاهش دادن تخریب و اتلاف دارو
-در تهیه مواد کف زا،گونه های مرطوب کننده، صابون ها، شامپوها و سایر مواد بهداشتی
-در مناطق خشک برای کاهش تبخیر آب
-در کشاورزی برای افزایش کارایی سموم و کود ها
۲-۱۱ ستیل تری متیل آمونیوم برماید(CTAB)
ستیل تری متیل آمونیوم برماید به عنوان یک سورفکتانت کاتیونی عمل می کند. اولین بار در سال ۱۹۴۳ توسط اسکالمن به کار برده شد و از ان زمان تحقیقات گسترده ای بر روی ان انجام شد. به دلیل خاصییت نرم کنندگی زیاد و گندزدایی که باعث از بین بردن میکروارگانیسم ها، باکتری ها و قارچ ها می شود، کاربرد بسیار گسترده ای در صنایع دارد. استفاده از مواد فعال سطحی به خاطر تولید نانو ذرات با اندازه یکسان و با مورفولوژی منظم و جلوگیری از آگلومره شدن ذرات صورت می گیرد [۲۳]. . در این کار تحقیقاتی از ستیل تری متیل امونیوم بروماید به عنوان مواد فعال سطحی برای بهینه نانو ذرات اکسید اهن استفاده شده است که ساختار شیمیایی ان در جدول(۲-۵) امده است.

Cetyltrimethyl ammonium bromide(CTAB)

نام های دیگر

ساختار

فرمول شیمیایی