فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه:
رشد جمعیت، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به همراه فقر غذایی در بخشهایی از جهان موجب شده است که موضوع دسترسی کافی به غذا همچنان در دستور کار سیاستگذاران اقتصادی-اجتماعی باقی بماند. از منظر برنامه ریزی و توسعه، غذا به عنوان کالای اقتصادی وهم به عنوان یکی از محصولات اصلی توسعه اقتصادی، نقشی اساسی در تأمین استقلال کشور، تأمین سلامت جامعه و افزایش کارایی نیروی انسانی دارد (زهری، ۱۳۷۰).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بررسیهای انجام شده نشان میدهد که غذای اکثر مردم جهان (به خصوص کشورهای در حال توسعه) دچار کمبود پروتئین میباشد و از آنجا که پروتئین به خصوص پروتئین حیوانی، نقش اساسی در تغذیه بشر دارد، کیفیت و میزان آن باید به حد مطلوب برسد (نیکوگفتار، ۱۳۸۲).
گوشت مرغ در سالهای اخیر به طور وسیعی جهت تغذیه انسان و تأمین پروتئین مورد نیاز به کار رفته است. پرورش مرغ گوشتی به دلیل رشد سریع، سهولت تغذیه، استفاده از فضای بسته، تراکم و ضریب تبدیل پایین نسبت به سایر محصولات پروتئینی همچنین دارا بودن مواد مورد نیاز بدن انسان از مزایای خاصی برخوردار است؛ ولی به دلیل رعایت نشدن اصول صحیح مدیریتی و استانداردهای فنی در تولید و پرورش مرغ، خسارات قابل توجهی دروهله اول به تولیدکنندگان و سپس به جامعه و اقتصاد ملی وارد شده است (دشتی و یزدان، ۱۳۷۵).
عکس مرتبط با اقتصاد
تبیین موضوع تحقیق:
بررسی اقتصادی هر موضوعی یعنی کنکاش در با صرفه بودن آن موضوع است برای با صرفه بودن هر فعالیتی باید محورهایی مد نظر باشد که شاید در موضوعات مختلف تعاریف تغییر کند بررسی اقتصاد تولید در صنعت مرغداری یعنی آیا تولید در صنعت مرغداری به صرفه است و اگر نیست چه کار باید کرد که به صرفه باشد و اگر به صرفه است چه عواملی می تواند موجب رونق بیشتر در این بخش شود که در آن صورت اشتغال سلامت اجتماعی، رفاه اجتماعی و توسعه پایدار فراهم خواهد شد. از نظر سازمانی نحوه حمایت سازمان جهاد کشاورزی از این صنعت از جوجه یک روزه واحدهای گوشتی می تواند در افزایش بهره وری صنعت مرغداری( گوشتی) موثر واقع گردد.
مهمترین هدف از انجام این تحقیق بررسی راهکاریهایی است که در افزایش تولید وافزایش سود جهت ایجاد انگیزه در واحد های مرغداری موثر واقع می گردد و کشور از نظر تولید مواد پروتئینی و گوشتی به خود کفایی می رسد.سیاست خود کفایی و استقلال اقتصادی کشور بعنوان اقدامی موثر و پایدار در جهت رفع نارسایی ها و رویکردی مجدد به سیستم برای ارتقاء و کارآیی فعالیت هاست بدلیل اثرات مهمی که بر ساختار اقتصادی و اجتماعی و سیاسی کشورها بر جای می گذارد اثرات قابل توجهی را بر گروه های مختلف جامعه خواهد داشت. بنابراین مجموعه دلایل و عواملی که موجب شده است تا محقق دست به انجام این تحقیق بزند و موضوع افزایش بهره وری در صنعت مرغداری را انتخاب نماید بقرار زیر است.
شرایط حساس اقتصادی کشور، تنظیم برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و اجرای سیاستهای خود کفایی و اشتغالزایی از یک سو و عدم انجام مطالعات جامع و دقیق و همچنین علاقمندی لازم در زمینه های اقتصادی و تولیدی پژوهشگر را بر آن داشت تا به بررسی راهکارهایی بپردازد تا بتواند در افزایش تولید و بهره وری و اشتغال زایی مفید واقع گردد و نتایج حاصل از این فرایند را کنکاش نماید.
برای تحقیق بررسی و شناسایی راهکار ها جهت افزایش تولید، بهره وری، سود و اشتغالزایی و تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر علاقمندی لازم در زمینه استقلال اقتصادی و خود کفایی انگیزه لازم را برای انجام این تحقیق فراهم نموده است.
سوالات تحقیق:
۱- آیا توجه به نژادهای اصلاح شده در مرغ مادر منجر به تولید مرغ گوشتی با کیفیت بهتر و در نتیجه افزایش تولید می شود.
۲-آیا توجه به ترکیبات غذایی و غذاهای آماده منجر به افزایش تولید می شود.
۳-آیا توجه به عوامل انسانی ( کارگران ماهر و نیمه ماهر) منجر به افزایش تولید می شود.
۴-آیا توجه به آب و هوای خاص( شرایط جوی) منجر به افزایش تولید می شود.
۵-آیا ساماندهی بازار عرضه و تقاضا موجب افزایش تولید، می شود.
۶-آیا تولید در مناطقی که به بازار مصرف بزرگ نزدیک باشد ارزش اقتصادی بیشتری دارد.
ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق:
یکی از روش های افزایش تولید، افزایش بهره وری نهادهها با کمک فناوری موجود است. با توجه به اینکه یکی از خصوصیات مشترک کشورهای در حال توسعه پایین بودن بهره وری عوامل تولیدوفناوری مورد استفاده در واحدهای تولیدی است، توجه هر چه بیشتر به مرغداری ها جهت نیل به توسعه اقتصادی ضروری است (ابطحی و کاظمی، ۱۳۷۹). به همین دلیل، انجام پژوهشهای اقتصادی در زمینه تحلیل و تعیین بهره وری عوامل و تخصیص بهینه آنها در زیربخشهای مختلف کشاورزی از جمله واحدهای پرورش طیور ضروری به نظر میرسد. لذا از آنجا که شرایط محلی و موقعیت جغرافیایی هر منطقه متفاوت است، بنابراین تحقیقات منطقهای و توصیه های محلی مهمترین عامل برای افزایش تولید و رفع مشکلات مرغداران منطقه است.
در ایران نیز در سالهای اخیر توجه قابل ملاحظهای به بهره وری شده است که میتوان به مطالعات دشتی و یزدانی (۱۳۷۵) در تحلیل بهره وری و تخصیص بهینه عوامل تولید در صنعت طیور ایران، نیک نسب (۱۳۷۷) در بررسی بهره وری و تخصیص بهینه عوامل تولید مرغ گوشتی شهرستان ساوجبلاغ، میرائی کوتنائی و مجاوریان (۱۳۸۱) در بررسی و تحلیل رشد بهره وری محصولات راهبردی بخش کشا ورزی ایران، نیکوگفتار ظریف (۱۳۸۲) در بررسی عوامل مرتبط با ارتقای بهره وری در صنایع روستایی وزارت جهاد کشاورزی استان تهران اشاره نمود.
اهداف تحقیق:
تحقیق حاضر تلاشی است در جهت مشخص نمودن برخی از زوایای بسیار مهم پدیده عملکرد اقتصادی که از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اهدافی به تفکیک عام و خاص به شرح زیر را تعقیب می کند.
اهداف عام: مطالعات نظری پیرامون بهبود کیفیت و افزایش تولید به منظور شناسایی عوامل موثر بر صنعت مرغداری ،دستیابی به اطلاعات لازم در جهت حل مساله ومشکلات موجود در محدوده صنعت مرغداری .
اهداف خاص:تعیین و شناسایی عوامل موثر فردی در بهبود کیفیت و افزایش تولید صنعت مرغداری، تعیین و شناسایی عوامل موثر سازمانی در بهره وری صنعت مرغداری شهرستان آمل و ارائه پیشنهادات و توصیه های لازم برای بهبود کیفیت و افزایش تولید در صنعت مرغداری شهرستان آمل.
فرضیات تحقیق:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

بین بازار نهاده های تولید مرتبط این صنعت و بهبود کیفیت و افزایش تولید رابطه معناداری وجود دارد.

بین ایجاد شرکت های تعاونی با کارکرد تهیه مواد اولیه و بهبود کیفیت و افزایش تولید رابطه معناداری وجود دارد.

بین میزان علاقه و مشارکت مرغداران و بهبود کیفیت و افزایش تولید رابطه معناداری وجود دارد.

بین ساماندهی بازار وتقاضای گوشت مرغ و رونق این صنعت رابطه معناداری وجود دارد.

شناسایی دقیق زیر ساخت ها می تواند در بهبود کیفیت و افزایش تولید در صنعت مرغداری موثر واقع گردد.

بین بالا بردن انگیزه و رضایتمندی و مهارت کارگران شاغل در واحدهای مرغداری گوشتی و بهبود کیفیت و افزایش تولید رابطه معناداری وجود دارد.

بین حضور دولت در مراحل مختلف سیاستگذاری مرتبط با صنعت مرغداری و بهبود کیفیت و افزایش تولید در این صنعت رابطه معناداری وجود دارد.

قلمرو تحقیق:
الف) قلمرو موضوعی
در این تحقیق به بررسی موضوعات مختلف مرتبط با عملکرد اقتصادی (بهبود کیفیت و افزایش تولید) در صنعت مرغداری از دیدگاه کارشناسان و مدیران مرتبط با صنعت مرغداری مورد بررسی قرار می گیرد.
ب) قلمرو مکانی
جامعه آماری این پژوهش کلیه مرغداران و مدیران مرتبط با مرغداری شهرستان آمل ،منطقه لاریجان می باشد.
روش تحقیق:
روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر اساس بررسی اطلاعات و آمار حاصل از پرسشنامه خواهد بود.
روش های جمع آوری اطلاعات :
۱- روش کتابخانه ای ( فیش برداری ) ، استفاده از کتب ، منابع داخلی و خارجی ، نظرات و تجربیات کارشناسان و مدیران و جستجوی اینترنتی.
۲- استفاده از طراحی و تدوین پرسشنامه خود ساخته توسط محقق.
جامعه آماری :
جامعه آماری مورد بررسی ، کارشناسان و مدیران و صاحب نظران بخش اقتصادی در صنعت مرغداری که تعداد نمونه ۵۰ نفر در نظر گرفته شده است .
تعریف واژه ها و اصطلاحات :
۱-تعریف تولید:
تولید عبارت از یک جریان یا پروسه[۱] است. تولید عمل تبدیل نهاده‌های تولید به کالاها و خدماتی است که برای مصرف یا سرمایه‌گذاری مورد نیاز است.
به عبارت دیگر تولید به جریانی اطلاق می‌شود که عوامل تولید[۲] یا نهاده‌ها[۳] به کالاهای دیگر به نام محصولات[۴] یا ستاده‌ها[۵] تبدیل می‌شوند. به تعبیر کلی تر به هر فعالیتی که باعث ایجاد مطلوبیت[۶] در زمان حال یا آینده شود، تولید گفته می‌شود. بنابراین عمل تبدیل نهاده‌هایی مثل زمین، کود، سرمایه و آب به محصولاتی مثل گندم یا جو را تولید گویند.

۲- بهبود کیفیت

بکارگیری عوامل تأثیر گذار در تولید جهت رسیدن به استانداردهای بالاتررا بهبود کیفیت گویند.

افزایش تولید:

افزایش تولید بدین معناست که تغییرات مثبت کمی در تولید به طوری که ظرفیت های خالی تولید از بین رفته و همه عناصر با بالاترین کارآیی خود در پروسه تولید دخیل باشند.
فصل دوم
ادبیات پژوهش و پیشینه تحقیق
۲-۱- تاریخچه مرغداری جدید در ایران[۷]
تا چند دهه پیش ، پرورش طیور در ایران بصورت کاملاً روستایی و اولیه صورت می گرفت، بدین ترتیب که هر خانواده روستایی، تعداد معدودی مرغ و خروس و سایر طیور اهلی از قبیل اردک و غاز و ندرتاً بوقلمون را برای مصرف خود، نگاهداری می نمود . اغلب منظور اصلی از نگاهداری این تعداد معدود طیور بومی نیز تهیه تخم مرغ مصرفی خانواده بوده و کمتر پرورش از نظر گوشت مرغ مورد توجه قرار می گرفت ، فقط نیمچه خروس های اضافی و یا مرغهای مسن و پیر را که از تخم رفته بودند ، به عنوان گوشت در جشن ها و عزاداریها به مصرف می رساندند .
در شهرها مصرف گوشت طیور بسیار پایین بوده و از مازاد تولید در روستاها تامین می گردید و از این گوشت ماکول فقط در خانه اغنیاء و متمکنین و آنهم بعنوان غذای مخصوص مهمانی ها یا بیماران ، استفاده می شد ، از این رو گوشت طیور نقش قابل توجهی در غذای روزمره مردم نداشت . بعلاوه از نظر پرورش اقتصادی و اصلاح نژاد و تشخیص مرغهای بومی نیز هیچگونه اقدامی صورت نمی گرفت ، حال آنکه در کشورهای دیگر ، از دهها سال پیش به پرورش طیور تجارتی و علمی پرداخته و قسمتی از مصرف پروتئین حیوانی آنها را تولیدات طیور تشکیل می داده است . به عنوان مثال از سال ۱۸۷۳ یعنی بیش از یک قرن قبل ، در آمریکا برای شناسایی و تولید نژادهای اصیل و تجارتی مرغ ، اتحادیه پرورش طیور آمریکا[۸] تشکیل گردید و مقارن با آن ، نژادهای اقتصادی مانند پلیموت روک ، ویندوت وردایلندرد شکل گرفت .
سالنمای فعالیتهای مرغداری جدید در ایران را به قرار زیر می توان خلاصه نمود:
۱-اولین گام در مورد توسعه مرغداری و دامپروری جدید در سال ۱۳۰۹ با تاسیس بنگاه دامپروری کشور برداشته شد. هدف از تاسیس این بنگاه، ترویج دامپروری و مرغداری بصورت صحیح و تجارتی در کشور بوده است. به این منظور در ابتدا سه اصل مطالعاتی مورد توجه قرار گرفت.
الف-بررسی و تحقیق و تکثیر نژادهای بومی و طیور در ایران.
ب-بررسی و تحقیق و توسعه نژادهای اصیل دام و طیور خارجی در ایران.
ج-تولید دورگ گیری و اختلاط نژادهای اصیل خارجی و بومی با توجه به شرایط جغرافیایی و آب هوایی ایران جهت بالا بردن تولیدات دامی کشور.
۲-در سال ۱۳۱۴ – موسسه دامپروری حیدرآباد در کرج تشکیل گردید و در مورد دامهای بومی و اصیل خارجی فعالیت خود را آغاز کرد که بعداٌ نیز تعدادی موسسات مشابه در نقاط مختلف ایران مانند خراسان و فارس و مازندران تاسیس شد.
۳-در سال ۱۳۱۶- تعدادی دام اصیل از خارج با زحمات فراوان وارد ایران گردید و به موسسات دامپروری دولتی منتقل و نگاهداری گردید. در شروع کار، به علت عدم وجود متخصصین داخلی، از متخصصین خارجی بخصوص فرانسویها استفاده گردید، ولی به مرور بازگشت دانشجویان اعزامی کشور، از متخصصین ایرانی استفاده شد.
۴- در سال ۱۳۲۰- تعدادی تخم مرغ جوجه کشی از نژادهای اصیل اروپایی و آسیایی و همچنین تعداد معدودی جوجه یک روزه از کشور های خارج وارد ایران گردیدو همچنین تعدادی معدودی ماشین جوجه کشی دستی و نفتی مورد استفاده قرار گرفت و به موازات آن، مطالعاتی نیز در مورد نژادهای بومی مرغ در ایران، از جمله نژاد مرندی در حیدرآباد کرج بعمل آمد، ولی متاسفانه به علت نداشتن برنامه و عدم وجود متخصصین و کارشناسان لازم و عدم علاقه مردم، این فعالیت ها با موفقیت چندانی روبرو نگردید.
با شروع جنگ بین المللی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای خارجی، فعالیتهای جزئی انجام شده متوقف گردید، به طوری که تا سال ۱۳۳۳ عملاً هیچگونه فعالیت چشمگیری در مورد طیور از سوی تشکیلات دولتی و خصوصی انجام نگرفت و مرغداری همچنان بطور سنتی در سطح روستاها و شهرها انجام می گرفت، بدون اینکه نقش مهمی در تغذیه مردم و اقتصاد روستایی داشته باشد.
۵-در سال ۱۳۳۳- سازمان دامپروری کشور به کمک اصل چهار ترومن و کمک های فنی آمریکا، تعداد ۶۰۰۰۰ جوجه از نژادهای اصیل خارجی مانند نیو همشایر، ردایلندرد و پلیموت روک وارد ایران نمود. این جوجه ها بعداً توسط وزارت کشاورزی در بین روستاییان اطراف شهرها پخش شد. مقارن با این عمل، در اثر بروز بیماری نیوکاسل که برای اولین بار در ایران ظاهر شده بود، تلفات سنگینی بین جوجه های مزبور و همچنین گله های بومی وارد آمد و این امر، لطمه شدیدی به مرغداری بومی ایران و همچنین استقبال کشاورزان از نژادهای اصیل خارجی وارد ساخت. ( متاسفانه از آن به بعد، بیماری نیوکاسل بطور وسیعی در ایران اشاعه یافت و سالیانه میلیاردها ریال ضرر و زیان به مرغداری ایران وارد شد).
۶-در سال ۱۳۳۴ – خوشبختانه کارشناسان مؤسسه رازی موفق به ساختن واکسن مؤثر بر علیه نیوکاسل گردیدند، بطوریکه در سالهای بعد بیماری تا حد قابل توجهی مورد کنترل قرار گرفت و پس از یک توقف چند ساله در امر گسترش مرغداری جدید،در اثر وجود بازار مناسب و تقاضای کافی برای فرآورده های طیور و همچنین وجود تخصص های لازم در داخل کشور تشکیلات دولتی و خصوصی دوباره شروع به فعالیت در این زمینه نمودند.
۷-در سالهای ۱۳۳۹ و ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ – به ترتیب تعدا د ۱۳۲۷۷۲۶ و ۱۱۶۳۲۱ و ۱۸۳۷۱۸۰ عدد جوجه یکروزه که اغلب از نژاد تخمی بودند، توسط بخش خصوصی و دولتی وارد ایران شد، معهذا هنوز تولیدات طیور در شرایط تجارتی بسیار کم بود، به طوری که در سال ۱۳۳۹ نسبت تولید در مرغداریهای تجارنی اطراف شهرها به کل تولید تخم مرغ ۰۱/۱ درصد بوده است.
۸-در سال ۱۳۳۹- با تاسیس موسسه جوجه کشی نارمک متعلق به وزارت کشاورزی، صنعت مرغداری نوپای ایران با ماشینهای جوجه کشی بزرگ و همچنین تشکیلات تجارتی تولید جوجه یک روزه به مقیاس وسیع آشنا گردید، مؤسسه نارمک در تیرماه ۱۳۴۰ با ظرفیت ۲۲۹۶۱۶۰ تخم مرغ مورد بهره برداری قرار گرفت و در سال ۱۳۴۸ ظرفیت آن به ۱۱۸۳۱۰۴۰ تخم مرغ رسانده شد، این امر، موجب تشویق و راهنمایی بخش خصوصی گردید و به مرور، تشکیلات عظیم جوجه کشی و تولید جوجه یک روزه در اطراف شهرهای بزرگ بوجود آمد. تخم مرغ جوجه کشی مورد احتیاج ماشین های مزبور، ابتدا از خارج و از مزارع بزرگ خارجی، تامین می شد، بطوری که در سال ۱۳۴۰ بالغ بر ۱۴۱۰۵۰ و در سال ۱۳۴۱، ۴۶۰۴۷۰ تخم مرغ جوجه کشی از خارج وارد ایران گردید. این تخم مرغ ها به قیمت گزاف از کشورهایی مانند اسرائیل، آمریکا، دانمارک و حتی چین به ایران وارد می شد.
۹-از سال ۱۳۴۲ – وزارت کشاورزی و همچنین بخش خصوصی بجای ورود تخم مرغ جوجه کشی که اغلب مستلزم پرداخت مبالغ زیادی ارز و اشکالات دیگر بود، شروع به تهیه گله های مخصوص تهیه تخم مرغ جوجه کشی[۹] و یا به اصلاح گله های مرغ مادر نمود. این گله ها که از نژادهای اصیل و خالص خارجی خریداری و در ایران پرورش داده می شد و از آنها تخم مرغ جوجه کشی تهیه می گردید. با این طریق به طور قابل ملاحظه ای، مملکت از ورود جوجه های یک روزه و یا تخم مرغ جوجه کشی بی نیاز گردید و کمک فراوانی به گسترش پرورش طیور تجارتی در اطراف شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان، مشهد و شیراز و غیره نمود. به موازات این فعالیتها، در زمینه های دیگر مانند تهیه کارخانجات مواد غذایی، دارو ها وسایل نگاهداری و غیره نیز پیشرفت چشمگیری حاصل شد.