ب : پیشنهادها ۱۸۹
۱- انجام تحقیقات مستمر ۱۸۹
۲- امکان ثبت اطلاعات ۱۸۹
۳- بازشناسی مفاهیم و مصادیق ۱۸۹
۴- اولویت بندی ۱۸۹
۵- تشکیل کمیته ها و کارگروه های تخصصی ۱۹۰
۶- تدوین متون آموزشی مناسب ۱۹۰
۷- استفاده از ابزار هنر و رسانه ها ۱۹۰
منابع و مآخذ ۱۹۲
مقدمه
اسـاس و پـایـه همه شریعتهای الهی , بر امر به معروف و نهی از منکر، اطاعت ، دوستی ، رحمت و مـدارا اسـتوار شده است . امر به معروف و نهی از منکر برجسته‏ترین، بارزترین و گرامى‏ترین واجب در بین واجبها مى‏باشد[۱] هدف تمام انبیاء و اولیاء اصلاح جامعه بشرى بوده است و مؤثرترین ابزار براى رسیدن به این هدف بزرگ امر به معروف و نهى از منکر است.
قرآن کریم به کرّات به اهمیت این فریضه اشاره نموده و آمرین به معروف و نهى کنندگان از منکر را از صالحین، رستگاران و بهترین امّت مى‏داند.[۲]با هدف برپایی جامعه ای سالم و سرشار از فضایل و تهی از رذایل ، بر نظارت عمومی و همگانی آحاد جامعه بر رفتار یکدیگر پای می فشارد[۳] و این نظارت بر امر به معروف و نهی از منکر ، در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته و به عنوان دو واجب در میان فروع دین مطرح بوده و وظیفه ای است که مسلمانان و مؤمنان درباره یکدیگر در محدوده جامعه اسلامی و برای تضمین سلامت جامعه از زشتی ها ایفا می کنند .
در روایات امر به معروف و نهى از منکر سبب امنیت، آبادانى، حلال شدن درآمدها، برپائى واجبات[۴] ، اصلاح امور دین ، دنیاو[۵]… معرفى شده است.و باید توجه داشت که اگر مردم در برابر منکرات سکوت کنند قهر خداوند همه را فرا خواهد گرفت زیرا منکر مثل آتشى است که اگر با نهى خاموش نشود همه چیز را مى‏سوزاند.
وقتی که اسلام ثواب هدایت یک فرد را برابر با آنچه که آفتاب بر آن می تابد می داند[۶] و تکلیف امر به معروف را یک وظیفه ی الهی و ادامه ی کار انبیاء و پیامبران معرّفی می کند، طبعاً این امر، مسلمین را وادار می کند که در این راه باابزارهاوشیوه های جدیدخود را به آب و آتش بزنند، اسلام را به هند و چین و فرانسه و آلمان و آمریکا و غیره برده قلبهائی از مردم آن دیار را شیفته ی اسلام ناب نمایند.
امر به معروف و نهى از منکر شیوه انبیاء و اولیاء است و کسى راه آنان را مى‏پیماید که امر به معروف و نهى از منکر کند. مضمون بعضى ازروایات این است که: کسانیکه با امر به معروف بدنبال رشد جامعه و توسعه ایمان و کار نیک مى‏باشند و با نهى از منکر بینى فاسقان را به خاک مالیده و از سقوط جامعه جلوگیرى مى‏کنند خلیفه و جانشین خدا و پیامبر در زمین هستند[۷] و اهداف الهى بوسیله آنها در جامعه تحقق پیدا مى‏کند.
پیامبران الهی , همیشه و همه گاه , بر آن بـوده انـد کـه بهترین شیوه امربه معروف ونهی ازمنکر، اطاعت وپیروی کردن ،رحـمـت ، مـهـربـانی و مهرورزی را در میان مردم بـگـسـتـرانـنـد و صلح ، صفا ،صمیمیت و آرامش را در جامعه های انسانی پایدار سازند،کمترمخاطبان آنها درمقابل ترک یاانجام عمل، مقاومت نشان می دادندویا میل به باز گشت داشتند.
فریضه امر به معروف و نهی از منکر نه به دنبال خشونت‌ورزی است و نه خواهان تذکری است که موجب رنجش خاطر و کینه‌ورزی اشخاص نسبت به یکدیگر شود. امر به معروف و نهی از منکر نشانه عشق انسان به همنوع است.
در آمـوزه هـای اسلام، مسلمانان از خشونت در روابط اجتماعی و مستبدانه عمل کردن از طرف آمران وناهیان وهمچنین خودخواه وخود پسند بودن مخاطبان منع شده ا ند و به رحمت, عفو ، گذشت ، مدارا ومطیع آمران وناهیانِ مورد اعتمادبودن ،دعوت شده اند[۸] .
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
کوتاه سخن اینکه امر به معروف و نهى از منکر نشانه غیرت دینى و احساس مسؤلیت است، باشد که با توفیقات الهى به این مهم بپردازیم تا از این رهگذر هم بر ایمان خویش بیافزائیم و هم در اصلاح جامعه سهیم باشیم.
اما برای عملی شدن این واجب دینی،اینکه ازچه شیوه وروش هایی باید استفاده شود که هم به واجب دینی عمل کرده باشیم وهم به بهترین نحو ،معارف راعملی و نواهی راریشه کن نموده باشیم ،طوری که باعث مقاومت ،تنفروتعصب درمخاطب نشود وایجاد زمینه فکری غلط وبرداشت نادرست از اسلام واحکام وقوانین آن دربین مردم نگردد. احکام وقوانین اسلام ،آموزه های دینی ابزار ،ابتکار وخلاقیتی که مبتنی بر روش های نوین وسازگار باروحیه وخواستگاه مخاطب باشد را می طلبد.
حال به اجرای موضوع پایانامه درغالب چهار بخش می پردازیم که دربخش اول کلیات ومفاهیم موضوع مطرح می شودودربخش دوم به اهمیت ،ضرورت وجایگاه امر به معروف و نهى ازمنکر وشناخت آن درقرآن وحدیث بررسی می کنیم و دربخش سوم شیوه های جدید با کمک ابزارهای نوین امر به معروف و نهى ازمنکر معرفی می گردد ودر بخش پایانی نتیجه گیری وپیشنهادات ذکر می گردد.
بخش اول : کلیات تحقیق

بیان مسأله
ثبات ودوام همه ادیان الهی , براحکام وقوانینی اسـتوار بوده است که مستقیماً از طرف خدا وضع می شود. که برجسته‏ترین، بارزترین و گرامى‏ترین آنها امر به معروف و نهی از منکر مى‏باشد.چون هدف تمام انبیاء و اولیاء ،اصلاح جامعه بشرى بوده و مؤثرترین ابزار براى رسیدن به این هدف بزرگ امر به معروف و نهى از منکر است.
قرآن کریم به کرّات به اهمیت این فریضه اشاره نموده و آمرین به معروف و نهى کنندگان از منکر را از صالحین، رستگاران و بهترین امّت مى‏داند. و برای برپایی جامعه ای سالم و سرشار از فضایل و تهی از رذایل ، بر نظارت همگانی آحاد جامعه بر رفتار یکدیگر پای می فشارد وآنرا وظیفه ای می داند که مسلمانان و مؤمنان در مقابل یکدیگر در محدوده جامعه اسلامی و برای تضمین سلامت جامعه از زشتی ها ایفا می کنند .
در روایات امر به معروف و نهى از منکر سبب امنیت، آبادانى، حلال شدن درآمدها، برپائى واجبات ، اصلاح امور دین ، دنیاو… معرفى شده است.
امر به معروف و نهى از منکر شیوه انبیاء و اولیاء است و آنهابه بهترین شیوه ،امربه معروف ونهی ازمنکر را در میان مردم می گـسـتـرانـدنـد و صلح ، صفا ،صمیمیت و آرامش را در جامعه های انسانی پایدارمی ساختند،کمترمخاطبان آنها درمقابل ترک یاانجام عمل، مقاومت نشان می دادندویا میل به باز گشت داشتند.
فریضه امر به معروف و نهی از منکر نه به دنبال مخدوش کردن آزادی است و نه خواهان تذکّری است که موجب رنجش خاطر و کینه‌ورزی اشخاص نسبت به یکدیگر شود. امر به معروف و نهی از منکر نشانه عشق انسان به همنوع است.
در این پژوهش این سوال مهم مطرح است: دینی همچون دین اسلام که خود را کامل و پایان بخش ادیان الهی می داند و در برخی از آیات و روایات خود ، امر به معروف و نهی از منکررا وظیفه ای همگانی و سبب امنیت، آبادانى، حلال شدن درآمدها، برپائى واجبات ، اصلاح امور دین ، دنیاو…می داند، آیا می تواند این وظیفه خطیر رابدون شناخت مخاطب ،شیوه ها وابزارها ی جدید ،معروفها ،منکرها ،مراحل ومراتب آن ،عملی کند؟
پژوهش گر در این نوشتار ضمن بیان اهمّیت وضرورت آن در آیات وروایات ،باابزار شناخت ،معروفها و منکرهارادر قرآن و حدیث معرفی می کند وپس از اثبات عدم تضاد آن با آزادی ،با معرفی شیوه ها وابزارهای جدید به اجرای این فریضه الهی می پردازد، تا به اتهامات بی پایه و اساس پاسخ دهد وعامل موفقیت دربر پایی معروفها وریشه کنی منکرها گردد.
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به این که امر به معروف و نهی از منکریکی از اصلی ترین ومهمترین واجبات دینی است امادر چند دهه اخیر به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی و گسترش روز افزون اسلام در بیشتر نقاط جهان و اسلام آوردن تعدادبسیاری از مردم به این دین آسمانی ، دشمنان که تاب تحمل پیشرفت و گسترش اسلام و قرآن را نداشته و نمی توانستند ببینند که در جای جای این کره خاکی مردم دسته دسته و گروه گروه به این آیین الهی رو می آورند ، جهت جلوگیری از این کار اولا با اعمال تحریم ها وسنگ اندازی برچرخ علم وتکنولوژی مانع رشد وپیشرفت درتولید ابزار وروش استفاده درست از آن شدند. ثانیا با روش های مختلفی چون تبلیغ توسط رسانه های مجازی به توطئه ها و نیرنگ هایی دست زدندطوریکه این واجب دینی را درتضاد با آزادی وناکارآمدبودن آن در مقابل معروفها ومنکرها باتوجه به پیشرفت علم وتکنولوژی ونیازهای روز می دانند. طوریکه شیوه ها را سنتی وناکارآمد می پندارند ومتاسفانه علم ودانش آمران وناهیان ومجریان دراستفاده از ابزار نیز ناقص است که بتوانندمطابق باآنها پیش بروندوحتی پیشی بگیرندو با آنهامقابله کنند.که با بیان نمودن این اتهام نه تنها ذهن جوانان ناآگاه را نسبت به اسلام و قرآن مخدوش نموده اند بلکه برخی از روشنفکران نیزبه آنها لبیک گفته اند.
در پی این اتهام و تأثیر آن بر اذهان عمومی مردم به خصوص جوانان ناآگاه ، لیکن اهمیت و ضرورت این موضوع آشکار می گردد که با بهره گرفتن ازآگاهی دادن ازطریق قرآن وحدیث وشناساندن معروفها ومنکرها باکمک شیوه ها وابزارهای جدید و… بتوانیم درتوسعه معروفها وزدودن منکرها قدم چشم گیری برداشته باشیم و پاسخی منطقی در حل این اتهامات بدهیم.
پیشینه تحقیق
سابقه ذکر اهمّیت وضرورت امر به معروف و نهی از منکربه نزول قرآن وبیان حدیث برمی گردد .پس از آن دراین باره متقدمینی چون کلینی درالکافی ،مجلسی در بحارالانوار ، غزالی در کیمیای سعادت ، محمدمهدی نراقی در مطبعهالنعمان و… باذکر آیات وروایات در بیان اهمیت وضرورت امر به معروف و نهی از منکروتوضیحات مختصرآن، تألیفاتی انجام داده اند. بعدها بصورت کتابت ومتنی اقدام کلی صورت نگرفت امّا برای اجرای این امر در داخل حکومت اسلامی جمعیتی از طرف امت و ملت مسلمان به نام «اهل حل و عقد» بوجود آمدکه علاوه بر مرجع تشریع و تفسیر بودن قوانین اسلام ،بر اعمال و روش حکام و فرمانروایان نظارت داشتند ، اما به نظر می‌رسد در قرون بعد احتمالاً از قرن چهارم اداره حسبه در جامعه اسلامی بوجود آمد.( هر چند واژه حسبه از زمان رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) رواج داشته )و مهم‌ترین وظایف آن امر به معروف و نهی از منکر و جلوگیری از مفاسد اجتماعی بوده است.
در نظام اسلامی ایران که مسئولان آن با حساسیت فراوان درصدد اجرای دستورهای اسلام اند و امام راحل هم، در هنگام ورودشان به ایران وعده تأسیس وزارتخانه امر به معروف و نهی از منکر را دادند و در این میان خود مردم هم از این وظیفه عمومی غفلت نورزیده ،گاه و بیگاه موارد تخلف و انحراف مسئولین را مورد انتقاد قرار می دادندکه بخاطر این امر ونهی ها ،عده ای آنرا در تضادباآزادی می دانند برخی هم قائلند ،شیوه ها و ابزارهایی که برای این امر استفاده می شود جوابگوی نسل جدید وتکنولوژی روز نیست که در این زمینه تالیفهای زیادی درغالب کتاب ومقاله صورت گرفته است من جمله : بایدها و نبایدها ؛ امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن از سیّدمحمد حسینی بهشتی ، امر به معروف در ترازوی تاریخ از عبدالحسین رضایی راد ،شیوه‌های نوین امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه روان‌شناسی ازمحمد باقر کجباف ونقش سریال های تلویزیونی در احیاء و ترویج امر به معروف و نهی از منکر ،از رضا مقیمی کاخکی– ابوالقاسم شفیعی و…
باید اذعان کرد در این زمینه کتاب و پایان نامه و مقاله ای که از طرفی در برگیرنده تمام شیوه ها باشد واز طرف دیگر شیوه ها جدید ومبتنی بر ابزارها وتکنولوژی روز باشد تالیف نشده است و اگر مطلبی ارائه شده به صورت پراکنده به برخی از این مسائل اشاره کرده است.
سؤال های تحقیق
سؤال های اصلی تحقیق:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

مهم ترین شیوه های امر به معروف و نهی از منکر برگرفته از قرآن و حدیث کدامند؟

چگونه می توان ازابزارهای جدیددرجهت گسترش معروف و نهی از منکراستفاده کرد؟

چگونه ابزارهای جدیدمی توانندبراثربخشی شیوه هاوروش های امر به معروف و نهی از منکربیافزایند؟

سؤال های فرعی تحقیق:

امر به معروف و نهی از منکر تاچه اندازه ای دراستواری وآرامش یک جامعه تأثیردارد؟

چگونه می توان علم وتکنولوژی رادرخدمت پروژه امر به معروف و نهی از منکرقرار داد؟

چگونه می توان باحفظ آزادی معقول، امر به معروف و نهی از منکررادرجامعه رواج داد ؟

باتوجه به ابزارهای پیشرفته وجدیدازچه شیوه های تازه ای برای ثمربخشی امر به معروف و نهی از منکر می توان بهره برد؟

فرضیه های تحقیق

قوام ودوام نظام جامعه وحکومت اسلامی بررواج نظام امر به معروف و نهی از منکر استواراست.

امر به معروف و نهی از منکر با آزادی طبیعی انسان تناقض ومبایّنت ندارد .

علم وتکنولوژی، ابزارو شیوه های امر به معروف و نهی از منکرراتوسعه وگسترش می دهند.

شیوه های جدیدوابزارهای تازه باعث تسهیل وتوسعه امر به معروف و نهی از منکر درمیان نسل جوان می گردد .

روش تحقیق
روش منطقی وبراساس بررسی های متنی وتحقیقات کتابخانه ای بارعایت اصول وموازین تحقیق، نظیر بی طرفی وسند گزینی است. و از پایان نامه های مشابه ، مجلات و مقاله های مرتبط ، پایگاه های اینترنتی و سایت های مختلف ، نرم افزارهای قرآنی و دیدگاه صاحب نظران کمک گرفته شده است.
مفاهیم
کلمه ی «معروف» از «عَرَفَ» به معنی شناخته شده و «منکر» به معنی نادانسته و ناشناخته است ولی در اصطلاح، معروف، به چیزی گفته می شود که حسنش از نظر شرع و یا عقل، شناخته شده است و منکر نیز چیزی است که قبحش از نظر شرع و یا عقل معلوم و روشن است که راغب در این باره چنین می گوید:[۹]
« والمعروف اسمٌ لکلّ فعل یُعْرَفُ‏ بالعقل‏ أو الشّرع‏ حُسنه‏، و الْمُنْکَرُ ما ینکر بهما.؛ »«معروف، در اصطلاح اسمی است برای هر کاری که حسنش به وسیله ی عقل و یا شرع، شناخته شده و منکر چیزی است که بوسیله ی آنها مورد انکار، قرار گرفته و ناشناخته مانده است».
بطورکلی پاسداری نیکی ها به نام « امر به معروف » و ستیزه گری با بدی ها « نهی از منکر » نامیده می شود[۱۰] . معروف و منکر از نظر اسلام محدود به حدّ معین نمی شود. تمام هدفهای مثبت اسلامی داخل در معروف و تمام هدفهای منفی اسلامی داخل در منکر است.
بخش دوم : امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن و حدیث
فصل اول : جایگاه و ضرورت امر به معروف و نهى از منکر از منظر قرآن و روایات
فصل دوم : آشنایی با برخی از معروفها و منکرها در قرآن و روایات
فصل سوم : بررسی عدم تعارض امر به معروف و نهی از منکر با ازادی و تکنولوژی