پایگاه استنادی علوم جهان اسلام سازمانی است بسیار جوان که مسئولیت خطیری را در سطح کشورهای اسلامی پذیرفته است. تعداد کشور‌های عضو این پایگاهکشور است که بر اساس مصوبه چهارمین نشست وزرای آموزش عالی و تحقیقات علمی کشورهای اسلامی، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی موظف به همکاری و برقراری ارتباط علمی با آی اس سی می‌باشد و آی اس سی نیز موظف است نشریات علمی کشورهای اسلامی را تهیه و طبق معیارهای کتابسنجی عملکرد پژوهشی مؤلفه‌هایی مانند نویسندگان، دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی، نشریات، رشته‌های موضوعی و کشورها را مقایسه و اندازه گیری کند(همان).

۲-۴-۲٫ اهداف پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

1. 1. بنیانگذاری پایگاه استنادی مستقل و خاص دانشمندان جهان اسلام در تعامل سازنده با سایر پایگاه‌های استنادی جهان؛

1. 1. حمایت پژوهش‌های مربوط به خصوص در حوزه علوم انسانی و مطالعات دینی و اسلامی؛

1. 1. توجه به اخلاق و حقوق اسلامی در تولید و نشر علم؛

1. 1. ایجاد زمینه‌های مناسب برای تعامل میان دانشمندان جهان اسلام؛

   

1. 1. ارائه ابزارهای مناسب برای ارتقای ‌پاسخ‌گویی‌ علم به نیازهای کشورهای اسلامی؛

1. فراهم کردن بستر مناسب برای گسترش علم و توسعه علم‌سنجی در کشورهای اسلامی(مهراد، گزنی، ۱۳۸۷، ص ۱).

۲-۴-۳٫ وظایف پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

1. 1. راهبری مناسب و سنجش وضعیت انتشارات علمی در جهان اسلام؛

1. 1. حمایت از حوزه های مختلف علوم و فناوری با رویکرد بومی، به ویژه علوم انسانی؛

1. 1. برنامه ریزی برای ارزیابی استنادی انتشارات علمی در جهان اسلام؛

1. 1. ارزش گذاری کمی و کیفی و رتبه بندی نشریات و سایر تولیدات علمی در زیر مجموعه های پایگاه، پس از طی مراحل ارزیابی علمی با تأکید بر شاخص‌های علم سنجی با لحاظ کردن جهان بینی اسلامی؛

1. 1. نمایه سازی به منظور دسترس پذیر ساختن انتشارات علمی دانشمندان و پژوهشگران جهان اسلام؛

1. 1. فراهم سازی امکان ثبت اختراعات و نیز ثبت مطالعات بالینی برای حفظ حقوق معنوی دانشمندان جهان اسلام؛

1. 1. معرفی پرتألیف ترین و پر استناد ترین مؤلفان، دانشمندان و کشورهای برتر علوم جهان اسلام در سطح جهان؛

1. 1. بستر سازی برای معرفی و توسعه دامنه انتشارات پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در سطح جهان؛

1. شناسایی اثر بخش ترین آثار علمی در رشته‌های موضوعی مختلف(باقریان، ۱۳۹۰، ص ۴۷).

این پایگاه در حال حاضر، به زبانهای مختلف فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه طراحی شده است و از درگاه با آدرس www.isc.gov.ir و یا از طریق درگاه مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری www.srlst.com قابل دسترس می‌باشد.

۲-۴-۴ بخش‌های پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام دارای محصولات متعددی است. محصولات فعال این پایگاه عبارتند از؛ گزارش استنادی نشریات به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی، نمایه استنادی علوم ایران، طلایه داران علم ایران، و رتبه بندی دانشگاه‌ها که به اختصار معرفی می‌شوند:

الف. گزارش استنادی نشریات^[۴۳]:این پایگاه نخستین زیر مجموعه های ایجاد شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بوده و ابزاری است دقیق برای ارزیابی بسترهای علمی در قلمرو نشریات، و عمده مخاطبان آن را جوامع و اجتماعات علمی در سطح ملی تشکیل می‌دهند(باقریان، ۱۳۹۰).این پایگاه به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی طراحی شده است و نشریات این سه زبان را در بر می‌گیرد که بخش زبان فارسی آن نخستین پایگاه استنادی از مجموعه پایگاه‌های استنادی علوم جهان اسلام است. این پایگاه به ارزیابی و رتبه بندی نشریات معتبر در یک سال مشخص پرداخته و به تعیین ضریب تأثیر^[۴۴]، نیمه عمر^[۴۵] و شاخص آنی^[۴۶] برای آن‌ ها می‌پردازد. این پایگاه گزارش استنادی نشریات را از سال ۱۳۸۰ به بعد ارائه می‌دهد(شکل ۲-۱).

ضریب تأثیر: عبارت است از نسبت تعداد استنادهای تعلق گرفته به مجله در دو سال قبل، به تعداد مقالات دو سال گذشته آن نشریه، در یک سال مشخص.

نیمه عمر: نیمه عمر مجله مدت زمانی را نشان می‌دهد که مقالات در موضوعات مختلف از تازگی برخوردار بوده، و استفاده از آن ها در مطالعات بعدی می‌تواند حائز اهمیت باشد.

شاخص آنی: عبارت است از نسبت تعداد استنادهای تعلق گرفته به یک نشریه، به تعداد مقالات آن نشریه در سال مورد بررسی(مهراد، مقصودی دریه، ۱۳۸۵، ص۲۱۹).

هدف پایگاه گزارش استنادی نشریات فارسی، بررسی نشریات فارسی و رتبه بندی آن ها بر اساس مطالعات استنادی است. با کمک این منبع، علاوه بر راهنمایی کتابداران در انتخاب نشریه‌های مورد نظر، و صرفه جویی در بودجه، فضا، نیروی انسانی، صحافی، نگهداری، و حفاظت، قادر خواهد بود تا به ناشران و استفاده کنندگان نشریات نشان دهد که مجله یک ناشر در مقایسه با سایر نشریات در همان رشته موضوعی، از چه رتبه‌ای برخوردار است. به عبارت دیگر، هدفی که از گزارش‌های استنادی نشریات فارسی دنبال می‌کند، این موضوع مهم است که یک نشریه چقدر به دفعات توسط مقالات دیگر مورد استناد و استفاده قرار می‌گیرد(باقریان، ۱۳۹۰).

اساس کار پایگاه استنادی نشریات فارسی، بر مبنای مطالعات استنادی است. ‌بنابرین‏ می‌تواند فراوانی استفاده از اطلاعات را در کشورهای اسلامی مشخص کند. برا این اساس، به راحتی مشخص می‌شود که آثار یک نویسنده تا چه حد مورد استفاده و استناد دیگران قرار گرفته است. در نتیجه، نویسندگان و پژوهشگرانی که قصد دارند تا مقاله ها و یافته های علمی خود را در مجله‌ای معتبر به چاب برسانند، بهتر و راحت تر تصمیم گیری می‌کند(صمدی، محمد اسماعیل، ۱۳۸۸).

شکل۲-۱٫ گزارش استنادی نشریات

ب. نمایه استنادی علوم ایران^[۴۷]: نمایه استنادی علوم برای اولین بار در سال ۱۹۶۴ به جامعه‌ علمی در سطح دنیا معرفی گردید تا به عنوان یک ابزار مهم در بازیابی اطلاعات مطرح گردد. در ایران اولین بار نمایه استنادی علوم ایران در کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی به وجود آمد و با پوشش نشریات معتبر از ۱۳۸۷ به بعد در سال ۱۳۸۴ به جامعه علمی معرفی گردید. نمایه استنادی سیاهه منظمی از مشخصات آثار استناد شده است که در آن پس از ارائه اطلاعات کتاب‌شناختی هر منبع، فهرستی از آثاری که به منبع استناد کرده‌اند، ارائه می‌شود(مهراد و دیگران، ۱۳۸۶)(شکل ۲-۲).

نمایه استنادی علوم ایران رابطه بین دو نویسنده را با محاسبه تعداد دفعاتی که هر نویسنده به دیگری استناد ‌کرده‌است نشان می‌دهد. این پایگاه به ارزیابی استنادی مقاله ها می‌پردازد و به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی طراحی شده است و امکان جستجوی مقاله ها و استناد‌های سال ۱۳۷۸ به بعد در این پایگاه وجود دارد(مهراد، فرمانی، ۱۳۹۲).